Studimet e pёrdorimit tё barnave si njё

tregues I cilёsisё dhe efiçencёs sё sistemeve

shёndetёsore

Joana Mihani
Studimet e pёrdorimit tё barnave
(SPB)

• Koncepti i SPB u perdor per here te pare ne Mbreterine e

Bashkuar dhe ne Europen Veriore ne mes te viteve 60.

• Pёrkufizuar nga OBSH nё 1977 si : “marketingu,

shpёrndarja, pёrshkrimi dhe pёrdorimi i barnave nё njё
shoqёri me njё theks tё veçantё nё pasojat mjekёsore,
sociale dhe ekonomike qё ato sjellin.”
Studimet e pёrdorimit tё barnave
(SPB)

• Përfshin një rishikim të plotë të pёrshkrimit tё barit dhe

tё dhёnave mjekёsore para, gjatë dhe pas shpёrndarjes
sё barit për të siguruar vendimarrje tё duhur lidhur me
barnat dhe rezultatet pozitive mjekёsore pёr pacientin.

• Si një masë për sigurimin e cilësisë, kёto studime duhet

të sigurojnë veprime korrigjuese te pёrshkruesi i barit
dhe vlerësime të mëtejshme pёr tё ardhmen.
Pse janё tё rёndёsishme SPB?

• SPB ndihmojnё nё kuprimin, interpretimin,

vlerёsimin, pёrmirёsimin e pёrshkrimit,
administrimit dhe pёrdorimit tё barnave.

• Lejojnё njё pёrdorim mё efiçent tё burimeve tё

pamjaftueshme shёndetёsore.
Pse janё tё rёndёsishme SPB?

• Farmacisti ka nje rol kyç nё kёtё proces si pasojё e

ekspertizёs sё tij nё fushёn e menaxhmit tё terapisё
medikamentoze.
• SPB I lejojnё farmacistet tё identifikojnё trendet nё
pёrdorimin e barnave brenda grupeve te pacienteve si
p.sh. diabetikёt ose asmatikёt.
• Farmacisti mё pas nё bashkёpunim edhe me me
anёtarёt e tjere te sistemit shёndetёsorё, mund tё
ndёrmarrin nisma pёr tё pёrmirёsuar terapinё me barna :
– Parandalojnё pёrdorimin e barnave tё panevojshёm
dhe tё papёrshtatshёm.
– Parandalojnё efektet e padёshiruara tё barnave
– Pёrmirёsimin e efektivitetit tё pёrgjithshёm tё barnave
SPB klasifikohen nё:
SPB • Mё tё thjeshtat pёr tu realizuar
• Terapia me barna shikohet pasi pacienti e ka pёrdorur mjekimin.
• Kontrollohen kartelat klinike tё pacientit ose te dhena tё sistemeve tё
Retrospektive kompiuterizuara

• Monitoron terapinё me barna gjatё kohёs sё trajtimit.

SPB te • Kjo mund tё quhet edhe si manaxhim I rasti.
• Ky tip studimi lejon qё terapia e pacientit tё ndryshohet nёse kjo ёshtё e

Tanishme mundur.

SPB • Analizohet terapia e pacienti pёrpara se ti jepet mjekimi.

• Farmacisti nё mёnyrё rutinё realizon vlerёsime tё tilla nё praktikёn e tij

Prospektive tё pёrditshme
 Mbi dhe
nёn
pёrdorimi
Abuzimi Pёrshtatshmёria
me barnat terapeutike

Kohёzgjatje e
papёrshtatshme e
Çёshtje qё zakonisht I Pёrdorimi
i produktit
mjekimit
adresohen studimeve xhenerik
retrospektive

Dozimi jo Dyfishimi
korrekt terapeutik

Ndёrvepri Kundёrindikacionet e
met bar- barnave nё njё
bar sёmundje tё caktuar
SPB- Retrospektive
• Shembull:

• Pёrmes njё studimi retrospektiv farmacisti mund tё

identifikojё njё grup pacientёsh me astmё tё cilёt nё bazё
tё historisё sё tyre mjekёsore duhet tё pёrdorin trajtim tё
avancuar me steroidё oral. Duke pёrdorur kёtё
informacion farmacisti mund tё sugjerojё mjekёt qё tё
pёrshkruajnё kёto barna.
 Abuzimi me
barnat

Kohёzgjatje e Kundёr-
papёrshtatshm indikacionet e
e e mjekimit. barnave

Çёshtje qё zakonisht I
adresohen studimeve
prospektive
Ndёrkёmbimet
terapeutike dhe Modifikime tё
zёvendёsimet dozёs
xhenerike.

Pёrkujdesjet e barnave qё
lidhen me pacientё tё Ndёrveprimet
veçantё(tё lidhura me
moshёn, alergjitё, gjininё, bar-bar
shtatzaninё )
SPB-Prospektive
• Shembull:

• Njё pacient qё trajtohet me varfarinё pёr tё

parandaluar formimin e trombeve mund ti
pёrshkruhet njё bar I ri nga njё specialist tjeter
pёr tё trajtuar artitin. Nёse merren njёkohёsisht
ai mund tё pёsojё gjakderdhje tё brendshme.
• Gjatё rishikimit tё recetёs sё pacientit farmacisti
mund tё kuptoje kёtё ndёrveprim potencial dhe
tё kontaktojё me mjekun pёr ta informuar mbi
kёtё problem
 Ndёrveprimet
bar-bar

Pёrkujdesjet e Mbi dhe nёn

barit qё lidhen pёrdorimi i
me shtatёzaninё barnave

Çёshtjet qё zakonisht I
Pёrkujdesjet e
adresohen studimeve tё
Mbi/nёn
barit qё lidhen tanishme tё pёrdorimit tё dozimi
me gjininё
barnave

Pёrkujdesjet e
Duplikim i
barit qё lidhen
terapisё
me moshёn

Ndёrveprimet
bar-sёmundje
SPB-Tё tanishme
• Shembull :
• Pacientёt e hospitalizuar zakonisht marrin njё
terapi tё shumfishtё.
• Farmacisti spitalor nё mёnyrё periodike shikon
kartelat e pacientit dhe mund tё gjej ndёrveprime
tё barnave aktuale ose potenciale ose dublikim tё
terapisё.
• Farmacisti pёrcakton ndryshim tё barit si p.sh
antibiotikёt, ose ndryshim tё dozёs bazuar testet
laboratorike.
• Mjeku mund tё informohet mbi situatёn dhe mund
tё merren masa korrigjuese.
 Koncepti i DDD
• Defined Daily Dose (DDD), qё pёrfaqёson dozёn
mesatare mbajtёse tё barit, kur pёrdoret pёr indikacionin e
tij kryesor nё pacientё tё rritur.

• Sherben per krahasimit te barit ne vende te ndryshme

• Eshte nje njesi matese dhe nuk i korrespondon dozes se

qe perdorin pacient individual sepse kjo vare nga mosha,
pesha dhe konsiderata farmakokinetike.
 Koncepti i DDD
• Nr i DDD/1000banore/dite- outpatients

• Nr i DDD/100 shtrat/ dite- inpatients

• Lidhtet me sistemin e klasifikimit ATC te barnave

• Metodologjia shpesh quhet ATC-DDD

Cikli i kontrollit te cilesise dhe i permiresimit
te terapise me barna

Realizimi Veprimi

Planifikimi
Kontrollo
Hapat nё realizimin e njё SPB
1. Pёrcaktohet pёrdorimi optimal.
• Pёrcaktimi I kritereve pёr krahasimin e pёrdorimit optimal
me pёrdorimin aktual.
– Duhet tё fokusohemi nё rezultatet sinjifikative dhe
identifikimi I barnave relevant qё duhen monitoruar pёr
pёrdorimin optimal ne avancё.
• Pёr shembull: Nё qoftё se pёrdorimi I njё klase barnash
pёr tё traituar njё pacient me diabet do tё analizohet, duhet
tё vendosen standarte pёr tё pёrcaktuar tё gjithё barnat
brenda kёsaj klase
• Qe tё pёrcaktosh efektivitetin e barit qё matet me uljen e
pёrqёndrimit tё glukozёs nё gjak brenda vlerave normale.
Hapat nё realizimin e njё SPB
2. Matja ё pёrdorimit aktual.

• Ky ёshtё hapi kur mblidhen tё dhёna mbi

pёrdorimin aktual tё barit.
• Tё dhёnat mund tё merren nga regjistrat
mjekёsore ose nga databaza elektronike.
Hapat nё realizimin e njё SPB
2. Matja ё pёrdorimit aktual.
Burimi i te dhenave:

• Databaza te medha
• Te dhenat nga agjensite rregullatore
• Te dhenat nga distributoret e barnave
• Te dhenat nga njesite e sherbimit shendetesor
1. Te dhenat nga pershkruesit
2. Te dhenat nga farmacite
• Te dhenat nga njesite spitalore
• Hapat nё realizimin e njё SPB
3. Pёrcaktimi
• Pёrcaktimi I kufinjve tё pranueshme (pёrqindja e
pacientёve qё kanё pёrputhshmёri me
indikatorin)
• Duhet tё pёrcaktohet pёrpara krahasimit midis
optimalit dhe aktualit.
• Gjatё kёsaj faze studiuesi pёrcakton shkaqet pse
ka mospёrputhshmёri dhe pse janё kёto
rezultate.
Hapat nё realizimin e njё SPB
4. Ndёrhyrja

• Nё kёtё fazё ndёrmerren masa korrektive.

• Nismat qё ndёrmerren duhet tё kenё si target pikat

shqetёsuese si modeli I pёrshkrimit, cilёsia e terapisё
me barna dhe konsiderata ekonomike.
Hapat nё realizimin e njё SPB
5. Vlerёsimi i programit tё SPB.

• Ky hap pёrcakton efektivitetin e programit te SPB.

• Duhen bёrё pёrpjekie pёr tё pёrcaktuar rezultatin dhe te

dokumentohen arsyet pёr rezultatet pozitive ose
negative.

• Implementimi I ndryshimeve tё pёrshtatshme nё

programin e studimit tё barnave nje kontrollim I
vazhdueshёm duhet bёrё.
Hapat nё realizimin e njё SPB
5. Raportimi I studimit tё pёrdorimit tё
barnave.

• Hapi I fundit ёshtё raportimi I gjetjeve tё

studimit
Konsumi I Benzodiazepinave
dhe barnave te ngjashme me
to ne Shqiperi gjate 2014-
2016
 Objektivat e studimit

• Ofruesit e sherbimeve shendetesore kane paraqitur shpesh

shqetesime lidhur me mbiperdorimit dhe keqperdorimin e BDZ ne
vendin tone.
• Ky studim ka per qellim:

I. Te beje nje fotografim te situates lidhur me tregun e BDZ ne Shqiperi.

II. Te jape ardye edhe rekomandime per situaten e paraqitur bazuar ne

numra real.
 Materiale dhe metoda

• Ky eshte nje studim retrospektiv I perdorit te barnave te bazuar ne te dhenat e importit

edhe ne te dhenat e prodhuesit vendas.

• 2014-2016

• Konsumi I BDZ, edhe I barnave te ngjashme me to si Zolpidemi.

• Studimi bazohet ne metodiken ATC/DDD te Organizates Boterore te Shendetesise

(OBSH), version I 2017

• Defined daily dose per 1000 inhabitants per day (DID) u perllogariten.
 Defined Daily Doses (DDDs)

• Percaktohen nga qendra e OBSH (version I 2017)

• DDD = doza mesatare mbajtese (per indikacionin kryesor terapeutik, per nje te
rritur me peshe 70kg)
• Gram (ose I.U.) I substances active
Njesi matese teknike e cila lejon krahasimin
 DDD/1000 banore/dite

• DDDs/1000 banore/dite

• DDD gjenden ne website e OBSH (https://www.whocc.no/atc_ddd_index/)

• Popullsia e Shqiperise ne baze te te dhenave zyrtare te INSTAT

 Rezulatate
12 11
10
8.57
8.03
8

0
BDZ DID

2014 2015 2016

 Rezultate
Nr e DDD 2014-2016

ZOLPIDEM 520000 394000 806940

MIDAZOLAM 10000 8000 38250

LORAZEPAM 3779160 5268612 3996712

DIAZEPAM 2283957.5 3739057.5 2366700

CLONAZEPAM 281550 331500 408450

CHLORDIAZEPOXIDE 667000 321440 499800

BROMAZEPAM 286866 201478.5 296190

ALPRAZOLAM 660000 1321575 579000

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

2014 20153 2016

 Rezultate
• BDZ DID 2014-2016
5.5

4.5

3.5

2.5

1.5

0.5

ALPRAZO- BRO- CHLOR- CLON- DIAZEPAM LORAZEPAM MIDAZOLAM ZOLPIDEM

LAM MAZEPAM DIAZEPOX- AZEPAM
IDE
2014 0.62 0.27 0.63 0.27 2.16 3.58 0.01 0.5
2015 1.25 0.19 0.31 0.31 3.55 5 0.01 0.38
2016 0.55 0.28 0.48 0.39 2.25 3.81 0.04 0.77
 DID sipas t1/2e BDZ

Eliminimi t1/2 2014 2015 2016

Me efekt shume te shkurter (t1/2 <6h) MIDAZOLAM 0.01 0.01 0.04

Kohezgjatje mesatare veprimi(t1/2 <12-24h) ALPRAZOLAM

BROMAZEPAM
LORAZEPAM 4.47 6.45 4.64

Veprim shume te gjate(t1/2 >24h) CHLORDIAZEPOXIDE

DIAZEPAM
CLONAZEPAM 3.06 4.17 3.12
 Diskutime
 Konsumi I BDZ ishte me I larte ne 2015 me 11 DID.
 Ne 2014 ishte 8 DID dhe ne 2016, 8.6 DID.
 Lorazepami ishte bari me I perdorur me nje DID 3.5 ne 2014, 5.0 ne 2015
dhe 3.8 ne 2016, duke perbere keshtu gjysmen e knsumit te BDZ.
 Diazepam dhe Alprazolam ndjekin Lorazepam si barna shume te perdorur.

 Barnat me kohezgjatje mesatare veprimi BDZ (t1/2 <12-24h) jane barnat me

te perdorura me DID ne 2014 4.47, ne 2015 6.45 dhe ne 2016 4.64.

 Konsumi I Zolpidemit ishte me I larte ne 2016 me DID 0.77.

 Diskutime

 Konsumi I BDZ eshte relativisht I larte.

 Barnat me kohezgjatje mesatare veprimi si Lorazepami kane nje perdorim

te larte.

 Do te ishte e keshillueshme te beheshin investigime te metejshme per kete

nivel te perdorimit te BDZ per te percaktuar se cilat jane arsyet e ketij
konsumi.

 Kjo do te lejonte nderrmarrjen e masave per te parandaluar keqperdorimin

edhe mbiperdorimin.

 Ky trend eshte edhe ne vende te tjera.

Konkuzione
• Duke pёrdorur informacionin e studimeve tё pёrdorimit tё
barnave mund tё identifikohen trendet nё pёrshkrimin e
barnave nё njё popullatё tё caktuar pacientёsh dhe tё
ndёrmerren masa korrigjuese terapinё me barna si pёr
grupe pacientёsh ashtu edhe pёr individё tё caktuar.

• SPB kёrkojnё njё pёrqasje multidisiplinarё tё tё gjithё

aktorёve tё pёrshirё nё kujdesin e pacientit (farmacist,
mjek, infermierё).
Konkuzione
• Farmacisti eshte nje figure qendrore e sistemit shendetesor
dhe mund te ndihmoje jo vetem ne shperndarjen e barnave
por edhe ne permiresimin e kujdesit per pacientet.

• Te shikohet mundesia e databazave elektonike lidhur me

pershkrimet e mjeket dhe receta e ekzekutuara ne farmaci.

• Te shikohet mundesia e perfshrirjes se ketyre studimet edhe

ne kuadrin e programeve mesimore.
“If you cannot
measure it,
you cannot
improve it”

Lord Kelvin, 1824-1907