BABASAHIN HINGGIL

SA KASAYSAYAN NG
PILIPINAS
 KAHULUGAN NG KASAYSAYAN
• Ang kasaysayan ay ang salinwika ng salitang Ingles na History.
Ang history naman ay nagmula sa salitang Griyego na
“Historya” na nangangahulugang pag-uusisa at pagsisiyasat.

• Ito ay isang sangay ng kaalaman kung saan pinagaaralan

ang mga pangyayaring nagaganap sa buhay ng tao, mga
bansa at daigdig nong mga nakalipas na panahon.

• Sa pamamagitan nito, maaari nating makilala ang ating

bayan at ating sarili.
ZEUS SALAZAR
• isa sa mga prominenteng historyador
ng Pilipinas.

• “Ang kasaysayan ay salaysay na may

saysay sa sinasalaysayang lahi.”
 2 URI NG KASAYSAYAN
1. Factual History- ang mga pangyayari
sa nakaraan ay may pinagbabasehang
katibayan o pruweba maaaring sa
paraan ng pagsulat o sa mga litrato.
2. Speculative History- ang mga
pangyayari ay may ikalawang punto de
vista.
URI NG USAPING PANGKASAYSAYAN

•Antopolohiya (Anthropology)
•Arkitektura (Architecture)
•Heolohika (Geology)
•Arkeolohiya (Achaeological)
ANG KABULUHAN AT KAHALAGAHAN
NG KASAYSAYAN
• Ang pag-aaral ng nakaraan ay hindi lamang
natatapos sa kung ano at sino ang mga
nakapaloob dito. Mas mahalagang
pagtuunan ng pansin kung paano ito
nakaapekto sa nakaraan, naka-apekto sa
kasalukuyan at makaapekto sa hinaharap at
kung paano natin maiiwasan ang mga di
kanais-nais na kaganapan sa hinaharap.
ANG KABULUHAN AT KAHALAGAHAN
NG KASAYSAYAN

•Ito ay nagbibigay ng malawakang

pang-unawa ng kaisipan sa mga
kabataan upang mamulat sila sa
lumipas na katotohanan na nag-uugnay
sa makabagong kabihasnan.
ANG KABULUHAN AT KAHALAGAHAN
NG KASAYSAYAN

•Ang pag-aaral ng kasaysayan ng ating

bansa ay naglalayon upang mapa-
usbong ang puso ng mga mag-aaral
tungo sa masusing pagsusuri upang
matugunan ang kasagutan ng mga
yugto ng pangyayari.
ANG KABULUHAN AT KAHALAGAHAN
NG KASAYSAYAN

•Dapat itong pagtuunan ng pansin nang

sa gayon ay hindi mabura ang
kasaysayan sa makabagong
henerasyon.
HISTORYADOR AT
HISTORIOGRAPIYA
 Historiograpiya
• Maituturing na sining/agham ng pagsulat ng
Kasaysayan (metodolohiya at teorya).
• Dito pumapasok ang pagtalakay sa
Kasaysayan bilang isang diskursong pang-
akademiko na sumusunod sa kumbensyon o
mga naitkdang batas at paraan ng pag-
aaral.
 Historiograpiya
Pamamaraan:
*Pagtatanong
*Pangangalap ng batis
*Pagsusuri ng batis
BATIS
• Pinagkukunan ng mga tala o datos
upang lubos na maunawaan ang
kronolohiya, saysay at katibayan ng
mga kaganapan.
URI NG SANGGUNIAN
•Primaryang Batis – Salaysay ng taong
nakasaksi ng pangyayari
•Sekondaryang Batis – Salaysay ng isang
di nakasaksi ng pangyayari ngunit
nalaman ito mula sa isang saksi o
sekundaryang sanggunian
 PRIMARYA SEKONDARYA

• Katibayan ito na •Kwento ito

may naganap dahil base sa sinulat
nandoon o
naranasan mismo o sinabi ng iba
ng saksi (may- at hindi nang
akda ng nakasaksi
pangyayari) mismo.
 PRIMARYA SEKONDARYA

• Maaaring •Maaaring binago

nakasulat o di- ng may-akda ng
nakasulat. sekundaryang
batis ang detalye
ng pangyayari.
 HALIMBAWA PRIMARYA
• Talaarawan – tinatawag din itong diary o
journal. Ito ay naratibo ng mga kaganapan na
inakda ng tao na mismong nakaranas at
nakasaksi ng mga pangyayari. Hal. Diary ni
Gregorio del Pilar na naglalarawan ng kanyang
karanasan sa pakikibaka sa mga Amerikano.
Nagtapos ang kanyang pagsusulat nang
mapaslang ng mga Amerikano sa Pasong Tirad.
 HALIMBAWA PRIMARYA
•Awtobiograpiya – talambuhay
na isinulat ng may-akda na
pumapatungkol sa kanyang sarili.
Mahahalagang mga kaganapan, lugar,
tao at mga pangyayari ang
kadalasang paksa ng nasabing akda.
 HALIMBAWA PRIMARYA
•Liham – ito ay mga sulat ng may-
akda na naglalaman ng mensahe,
pananaw, o damdamin na nais niyang
iparating sa taong kinauukulan. Hal.
Liham ni Rizal sa Kadalagahan ng
Malolos
 HALIMBAWA PRIMARYA
• Diyaryo o Pahayagan
– isang dokumento na
inilathala at inilimbag
kaalinsabay ng mga
isyung panlipunan na
tinatalakay sa mismong
pahayagan. Hal.
Diariong Tagalog ni
Marcelo H. Del Pilar
 HALIMBAWA PRIMARYA
• Memoir – naglalarawan ng mga
pangyayari habang bumabanggit ng
kanyang sariling kuro-kuro ang may akda.
Ipinaliliwanag ng may-akda ang isang
kaganapan sa paraang naratibo gayundin
ang paglahok ng kanyang opinion base sa
kanyang paniniwala. Hal. The Philippine
Revolution or La Revolucion Filipina
 HALIMBAWA PRIMARYA
•Mga Ulat – kadalasang opisyal na
dokumento ang mga ulat na
nanggaling sa isang grupo ng tao na
naglalayong maghatid ng
impormasyon ukol sa isang partikular
na kaganapan.
 HALIMBAWA PRIMARYA
•Mga Talumpati – ito ay ang mga
pahayag na binigkas sa mga
mahahalagang okasyon, pagtitipon,
gawaing panrelihiyon o pulitikal.
 HALIMBAWA PRIMARYA
•Opisyal na Dokumento –
naglalaman ng mahahalagang kalatas,
anunsyo o mandato.
 HALIMBAWA PRIMARYA
•Mga kasunduan – kinokonsidera
ring primaryang batis ang nilagdaan
ng mga pinuno ng pamahalaan o ng
mga samahan. Hal. Kasunduan ng
Biak-na-bato
 Di nakasulat PRIMARYA
•Artipakto (Artifact) – tinatawag
ding liktao na halaw sa aklat ni Prop.
Zeus Salazar na nalathala noong
2004. Ito ang mga bagay na nahukay
ng mga arkeologo mula pa sa unang
panahon na ginamit at hinubog ng tao
ayon sa kanilang kultura.
BALANGAY (MOTHER BOAT)
Manunggul Jar
Isang artifact sa panahong Neolitiko
na natagpuan sa kwebang
Manunggul, Lipuun Point Quezon,
Palawan.
- Nakalagak ngayon sa Philippine
National Museum
- Itinuturing na isa sa
pinakamaganda at pinakamahusay
na banga sa kanyang panahon sa
buong Timog Silangang Asya
 Di nakasulat PRIMARYA
•Relikya – mga labi ng mga bagay na
may buhay gaya ng tao, hayop,
halaman at iba pa. Ito ay maaaring
buto ng hayop o tao o mga bakas
(imprints) ng mga halaman sa mga
yungib o bato.
 Di nakasulat PRIMARYA
•Kasaysayang Oral – Ito ay mga
sali’t saling pahayag, kwento, o
salaysay na maaaring tiyak o hindi
tiyak ang pinagmulan. Hal. Biag ni
Lam-ang, isang epikong Ilokano na
binigkas ni Pedro Bucaneg.
 Di nakasulat PRIMARYA
•Larawan o Dibuho – ito ay bunga
ng mga likha ng tao sa pamamagitan
ng dunong at teknolohiya. Ebidensya
ang mga larawan sa pagpapatibay na
ang mga tao ay naroon nga sa
binabanggit na lugar o pagtitiyak na
naganap nga ang isang pangyayari.
 SEKONDARYANG BATIS
• Latlahain na nakaangkla sa mga tala at
impormasyon halaw sa primaryang batis.
• Halimbawa: batayang aklat, brochure at
magazine, dagdag pa rito ang mga artikulo hango
sa Internet
• Nakakatulong ang mga sekondaryang batis upang
makilala ng mananaliksik ang mga primaryang
batis.
REPOSITORYO NG MGA Pambansang Museo ng
SANGGUNIANG BATIS Pilipinas (National Museum of
the Philippines) –matatagpuan
sa Lungsod ng Maynila at
dating gusaligng lehislatibo ng
pamahalaang Komonwelt.
Nakalagak dito ang mga
primaryang batis gaya ng
bahagi ng balangay mula sa
Lungsod ng Butuan, ang
dibuhong Spolarium ni Juan
Luna, ang bangang
Manunggul Jar at ang hikaw
ng Lingling-O.
REPOSITORYO NG MGA Pambansang
SANGGUNIANG BATIS Sinupan
(National
Archives of the
Philippines) –
nakagalak dito
ang mga opisyal
na dokumento
 Gusali ng Sentrong
REPOSITORYO NG MGA Pangkultural ng
SANGGUNIANG BATIS Pilipinas (Cultural
Center of the
Philippines) –
nakalagak dito ang mga
dokumento na may
kinalaman sa mga
Pambansang Alagad ng
Musika at Teatro na si
Honorata “Atang” dela
Rama.
 Gusali ng National
REPOSITORYO NG MGA Historical Commission
SANGGUNIANG BATIS of the Philippines –
kinalalagakan ng mga
mahahalagang
pahayagan, peryodiko
at mga aklat na mga
mapagkakatiwalaang
manunulat ng
kasaysayan ng
Pilipinas.
 Pambansang Aklatan
REPOSITORYO NG MGA ng Pilipinas (National
SANGGUNIANG BATIS Library of the
Philippines) – tahanan
ng mahahalagang aklat,
dokumento, artikulo,
pahayagan at peryodiko
kagaya ng orihinal na
kopya ng mga nobela
ni Rizal.
 Intramuros
REPOSITORYO NG MGA Administration –
SANGGUNIANG BATIS isang ahensya na nasa
ilalim ng Tanggapan
ng Pangulo ng
Republika ng Pilipinas
na nangangalaga ng
mga dokumento at
gamit na gumanap ng
malaking papel sa
kasaysayan ng
Intramuros.
REPOSITORYO NG MGA
SANGGUNIANG BATIS

• Mga Museo at Aklatang Lokal

• Pambansang Dambana