DEPREME

DAYANIKLI YAPI
TASARIMINDA
GÖZ ÖNÜNDE
BULUNDURULACAK
HUSUSLAR
 Depreme dayanıklı yapı tasarımının amacı

 Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımındaki asıl amaç, bir

yapının ömrü boyunca maruz kalacağı etkilere karşı
yeterli dayanımı sağlamasıdır. Tasarımdaki en önemli
zorluk depremden dolayı oluşan etkilerin tanımlanmasıdır.
Zemin tarafından yapının tabanından etkiyen yer
hareketleri oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu
nedenle yapı tasarımına esas olacak deprem etkilerini
tahmin etmek oldukça zordur. Yapı tasarımını
etkileyecek depremin ne zaman ve hangi şiddette
meydana geleceği ancak olasılık hesapları yapılarak
tanımlanabilmektedir.
 "Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı" başlığı zihinlerde; yürürlükteki ilgili
yönetmelik ve şartnamelere uygun olarak tasarlanan, hesaplanan ve
uygulanan bir yapıyı çağrıştırmaktadır. fakat bu durum yapının depreme
karşı güvenliğini her durumda garantilediği anlamına gelmemektedir.
Bilinenin aksine deprem yönetmeliklerinin amacı her durumda yapıların
hasar görmesini engellemek değil, "Can güvenliğini sağlamaktır."
Yönetmeliklerin başlıca hedefi, bir yapıyı ömrü boyunca etkiyebilecek
olası en büyük deprem etkisinde yapının ayakta kalarak çökmesini
engellemektir. Yapıların depreme dayanıklı olması; depremde
yıkılmamaları kadar depremden sonra da fonksiyonlarını yitirmemeleri ve
büyük hasar görerek can ve mal kaybına yol açmamaları demektir
 YAPI TASARIMINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER

 Deprem ve özellikleri
 Yerel zemin ve geoteknik koşullar
 Kullanılan yapısal malzemeler ve kalitesi
 Mimari tasarım
 Taşıyıcı sistem tasarımı
 MİMARİ TASARIM
 Taşıyıcı sistem tasarımının başarısı doğrudan
“Depreme Dayanıklı Mimari Tasarım” a bağlıdır.
Depreme dayanıklı yapı tasarımında mimari
tasarımın, en az yönetmeliklerin uygulanması
kadar önemli bir rol oynadığı görülmektedir.
 Mimari tasarım açısından hatalı ve eksik tasarım
kararları; özellikle rezonans, burulma, farklı
salınımlara bağlı gerilme yığılmaları, deprem
yükleri altında bazı yapı bölümlerinin zayıflaması
(yumuşak kat etkisi), deprem yüklerinin bazı
elemanlar üzerinde yoğunlaşması (kısa kolon
etkisi vb.) gibi etkenlere bağlı olarak yıkıcı
hasarlara neden olabilmektedir.
 TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI
 Yıkıcı depremlerden çıkarılan dersler, depreme
dayanıklı taşıyıcı sistem tasarımında aşağıda
belirtilen aynı önemde üç temel koşulun bir araya
getirilmesi gerekliliğini ortaya koymaktır.

 a. Depreme dayanıklı mimari tasarım,

 b. Yönetmelikler ve şartnamelere uygunluk,
 c. Nitelikli malzeme, uygulama ve denetim.
 Taşıyıcı sistemi iyi düzenlenmemiş bir yapının
depremde davranışını hesapla arttırmak olanaklı
değildir. Bu nedenle depreme dayanıklı yapı
tasarımı sürecinde; taşıyıcı sistem kararları, en az
yasa ve yönetmeliklerin uygulanması kadar,
yapının deprem sırasındaki davranışını olumlu ya
da olumsuz yönde etkileyebilecek hayati bir
öneme sahiptir.
 Deprem yönetmeliklerinin sürekli geliştirildiği,
yasaların ve yönetmeliklerin titizlikle
uygulandığı, malzeme ve uygulama kalitesinin
belirli bir düzeyin üzerinde olduğu ülkelerde
dahi; depremlerde oluşan hasarların çoğunlukla
tasarım hatalarına bağlı olduğu gözlenmiştir.
 Tasarımda deprem ve hasar
düzeyleri
 Hafif şiddetteki depremlerde, binalardaki yapısal
ve yapısal olmayan sistem elemanlarından
herhangi birinde hasar oluşmaması;
 Orta şiddetteki depremlerde, yapısal ve yapısal
olmayan elemanlarda oluşabilecek hasarın
onarılabilir düzeyde kalması;
 Şiddetli depremlerde ise, can kaybını önlemek
amacı ile binaların kısmen veya tamamen
göçmesinin önlenmesidir.
 Depreme Dayanıklı Yapı
Tasarımında Genel İlkeleri
 Taşıyıcı sistem elemanlarının her birinde; deprem
yüklerinin temel zeminine kadar sürekli bir
şekilde ve güvenli olarak aktarılmasını
sağlayacak yeterlikte rijitlik, kararlılık ve
dayanım bulunmalıdır.
 Taşıyıcı sistem planda simetrik veya simetriğe
yakın düzenlenmelidir.
 Yapı taşıyıcı sisteminde burulma düzensizliğine
olabildiğince yer verilmemelidir. Bunun için,
perde vb. rijit taşıyıcı sistem elemanlarının
binanın burulma rijitliğini arttıracak biçimde
yerleştirilmelidir
 Düşey doğrultuda herhangi bir katta, zayıf kat veya
yumuşak kat durumu oluşturan düzensizliklerden
kaçınılmalıdır. Bunun için; taşıyıcı sistem
hesabında göz önüne alınmayan ancak kendi
düzlemlerinde önemli derecede rijitliğe sahip
olabilen dolgu duvarlarının bazı katlarda ve
özellikle binaların giriş katlarında kaldırılması ile
oluşan ani rijitlik ve dayanım azalmalarının
olumsuz etkilerini gidermek için bina taşıyıcı
sisteminde gerekli önlemler alınmalıdır.
 DEPREME DAYANIKLI YAPI
ÖZELLİKLERİ
 YAPI HAFİF OLMALIDIR : Depremden dolayı
yapıya gelen yüklerin yapı ağırlığı ile doğru
orantılı olması dolayısı ile tasarımda hafif yapı
malzemeleri seçimine özen gösterilmelidir.
 YAPI RİJİT OLMALIDIR : Yapı, deprem etkileri
altında esnek davranış göstererek salınım yapar
ve deprem enerjisinin bir kısmını hareket
enerjisine dönüştürür. Yaptığı yatay deplasmanlar
belirli sınırları aşmamalıdır. Yeterli rijitliğe sahip
olmayan yapı elemanlarında hasarlar büyüktür.
 YAPI SÜNEK OLMALIDIR : Sünek yapılar;
göçme öncesine kadar büyük salınımlar
yapabilen ve plastik hasar görebilen ancak kolay
kolay yıkılmayan yapılardır. Enerji tüketimi,
elastik sınırlar dışında oluşacak deformasyonlarla
sağlanır. Plastik deformasyonlarla sağlanan enerji
tüketimi için yapı elemanlarının sünek olması
gerekir.
 YANAL DEPLASMANLAR
SINIRLANDIRILMALIDIR :Deprem yükleri
kiriş kolonlar yerine deprem perdeleri ile
karşılanırsa, perdelerin rijitliği nedeniyle katlar
arası yanal deplasmanlar küçülerek sınırlandırılır
 TAŞIYICI ÇERÇEVE TASARIMI
 DÜZGÜN ARALIKLI ve DİK KESİŞEN
ÇERÇEVE SİSTEMLER
OLUŞTURULMALIDIR
 KAT İÇİNDE SÜREKSİZ KİRİŞLERDEN
KAÇINILMALIDIR
 ÇOK UZUN TEK YÖNLÜ DÖŞEME
SİSTEMLERİNDEN KAÇINILMALIDIR
 DÜĞÜM NOKTALARINDA DÜŞEY TAŞIYICI
ELEMAN BULUNMALIDIR
 KIRIK AKSLI ÇERÇEVE KİRİŞİ
OLMAMALIDIR
 PLANDA KIRIK ÇERÇEVE OLMAMALIDIR
 KOLON-KİRİŞ BİRLEŞİMİNDE
MESNETLENME İYİ OLMALIDIR
 KOLON YÖNLERİ EŞİT OLMALIDIR
 PERDELER SİMETRİK OLMALIDIR
 KOLONLAR HER İKİ YÖNDE KİRİŞLERLE
BAĞLANMALIDIR
 DEPREM DERZLERİ:Farklı zemin oturmalarına
bağlı oluşan temel öteleme ve dönmeleri ile
sıcaklık değişmelerinin etkisi dışında; bina
blokları veya mevcut binalarla yeni yapılacak
binalar arasında, depremde çekiçleme etkisi
oluşmaması için derzler bırakılmalıdır
 TEMEL TASARIMI: Temel tasarımı yapılırken;
zemin özellikleri, zeminin taşıma gücü yani
zemin parametreleri, yapı yükü, üst yapı
yükünden dolayı oluşabilecek oturmalar,
bölgenin deprem sınıfı, çevresel faktörler gibi
zemin ve yapı parametreleri göz önüne alınarak,
zemin ile ilgili gerekli analizlerin yanı sıra, üst
yapı-zemin ilişkisi göz önünde bulundurularak
temel tasarımı yapılmalıdır
 SONUÇ VE ÖNERİ
 Depreme dayanıklı yapı tasarımının en önemli
hususlardan ilki yönetmelikler doğrultusunda süneklik
düzeyi yüksek, basit ve taşıyıcı sistemi simetrik bir
yapı oluşturmaktır.Depreme dayanıklı taşıyıcı
sistemlerde, her iki yönde bina boyunu kat edecek,
yeter miktarda düzgün çerçeve sistemleri ile tasarlanan
yapıların, hedef depremlerde istenilen performansı
sağlaması açısından oldukça önem arz etmektedir.
Taşıyıcı sistem tasarımındaki başarı, mimari tasarımın
eskiz çalışmasından itibaren mimar mühendis ortak
ekip çalışmalarına doğrudan bağlıdır
 Hazırlayanlar

17060631-Ahmet Tarık Yılmaz

17060150-Buğrahan Dalmış
18061162-Enes Kahraman
18061117-Oğuzhan Kılıç
 Kaynaklar
 Sucuoğlu, Haluk. Binalar için Deprem Mühendisliği Temel İlkeleri. (Depreme
Dayanıklı Yapı Tasarım Esasları). Ankara-2008
 M.Tolga Akbulut, Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı Eğitimi Yaklaşımı, Deprem
Sempozyumu, Kocaeli, 23-25 Mart 2005
 Atımtay, Ergin. Depremde Çökmeyen Bina Nedir? Nasıl Projelendirilir? Ankara-
2009 o Özgen, Aydan ve Sev, Ayşin. Çok Katlı Yüksek Yapılarda Taşıyıcı Sistemler.
İstanbul-2000
 Karadoğan, Faruk - Pala, Sumru - Yüksel, Ercan ve Durgun, Yavuz. Yapısal
Çözümleme. İstanbul-2011
 Doğangün, Adem. Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarımı. İstanbul-2011
 Bayülke, Nejat. Depreme Dayanıklı Betonarme ve Yığma Yapı Tasarımı. İzmir-
2001
 Özmen, Günay. Depreme Dayanıklı Çok Katlı Yapılarda Tasarım ve Üretim Esasları
 Cumhur, Alper. Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı Ders Notları. Çorum-2015
 https://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/18028_08_30.pdf