HEPATIT C,D,E

HADIYEVA CEMILE
HEPATIT C

• Pottransfuzyon yol ile –perkutan mexanizm yoluxan antroponoz

menseli infeksion xestelikdir
 Törədicisi
• CHV-flaviride ailesi-hepatovirus
cinsine ait RNTli viruschv
• Hepatit C virusu (HCV) qan
vasitəsilə yayılır. C hepatitinə
qarşı heç bir vaksin yoxdur
• xırda (50 nm ölçüdə), RNT
tərkibli viruslara aiddir. Bu
Flaviviridae ailəsindən
hepacivirus növünün tək
üzvüdür. Hepatit C virusunun
altı əsas genotipi var – hansı ki
rəqəmlə (məsələn, genotip 1,
genotip 2 və s.) göstərilir.
 ETİOLOGİYASİ

• İnfeksiya riskləri baxımından nəzarət edilməyən qan və qan məhsullarının daşınması,

• Üzərində hepatit C virusu ilə yoluxmuş qan olan şəxsi gigiyena vasitələrinin (diş
fırçaları, ülgüclər və ya dırnaq qayçıları kimi) paylaşılması
• Düzgün sterilizasiya olunmayan alətlərlə diş müalicəsi
• Enjeksiyon iynələri kimi venadaxili materialların çoxlu istifadəsi
• Qeyri-steril tibbi və kosmetik materialların (manikür-pedikür materialları və s.)
istifadəsi və ya
• Steril olmayan materiallarla döymə və pirsinq istifadəsi
• Hepatit C virusu ilə yoluxmuş orqanların transplantasiyası
• İnfeksiya riskləri üçün nəzarətsiz hemodializ maşını ilə dializ
• Cinsi yolla Hepatitin ötürülmə riski cəmi 5%-dir
PATOGENEZİ

Patogenez:
Simptomlar

virusun səbəb ola biləcəyi kəskin və ya xroniki vəziyyətdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Kəskin xəstəlik aşağıdakı simptomlara səbəb ola bilər:
Qripə bənzər simptomlar (əzələ ağrıları və yüksək hərarət)
• Daimi yorğunluq hissi
• Anoreksiya
• Mədə ağrısı
• qaranlıq sidik
• ürəkbulanma
• nadir hallarda sarılıq
Kəskin xəstəlik 6 aydan az davam etsə də, virus orqanizmdən təmizlənə bilər və ya xəstəlik
nəticəsində kəskin qaraciyər çatışmazlığı inkişaf edə bilər.
Hepatit C virusunun xroniki xəstəliyə səbəb olduğu hallarda yüngül yorğunluq və bəzi koqnitiv
problemlər ilk əlamətlər ola bilər. Ancaq bu ilkin simptomlardan illər sonra virus siroz və
sonrakı qaraciyər çatışmazlığına səbəb ola bilər.
• Hepatit C adətən sarılığa səbəb
olmur. Buna görə də ilkin dövrdə
xəstəliyi tanımaq çox çətindir. Hepatit
C olan insanların 30 faizi tamamilə
sağalır. 70% hallarda xəstəlik xroniki
olur. Xroniki xəstələrin 20-30%-də
siroz inkişaf edə bilər. Bunların 1-2%-
də qaraciyər xərçəngi yarana
bilər. Lakin bu inkişaflar uzun illər
ərzində baş verir. Xəstəliyin erkən
dövründən sonra orta hesabla yalnız
10 ildən sonra görünə bilər. Sirrozun
inkişaf müddəti təxminən 20 il,
qaraciyər xərçənginin inkişaf müddəti
isə təxminən 30 ildir. Başqa
sözlə, hepatit C yavaş irəliləyən
xəstəlikdir. Spirtli içki qəbul edən 40
yaşdan yuxarı kişilərdə sirozun inkişaf
DİAQNOZ

• Hepatit C adətən 2 qan testi ilə diaqnoz qoyulur: antikor testi və PCR
testi. Nəticələr ümumiyyətlə 2 həftə ərzində görünür.
• Bunlara əlavə olaraq xəstəliyə xas olmayan qaraciyər funksiyalarını
qiymətləndirmək üçün bəzi qan testləri (ALT, AST, albumin kimi) və
ultrasəs müayinələri xəstəliyin gedişatını izləməkdə böyük əhəmiyyət
kəsb edir.
• Labaroator muayinelerde VİRUS RNT-si ve anti CV-İgM
anticiismleri
HEPATİT D
• DH perkutan mex yoluxan agir antroponoz infeksiya
• Hepatit Delta Virus (HDV) tərəfindən törədilir. HDV-nin
çoxalması üçün HBV lazımdır.
 Səbəblər

• Hepatit D olan birinin qanı və ya digər bədən mayeləri ilə təmasda

olsanız, hepatit delta virusuna yoluxa bilərsiniz. Yalnız hepatit B
olduqda sizə yoluxa bilər. Hepatit D- nin yaşaması üçün “ B ”
tipli hepatit lazımdır .
• Bu 2 şəkildə baş verə bilər:
• Ko-infeksiya: HBV və HDV eyni vaxtda yoluxa bilər.
• Superinfeksiya: Əvvəlcə hepatit B, sonra isə hepatit delta virusu
ilə xəstələnə bilərsiniz. Bu hepatit D-ə yoluxmanın ən çox yayılmış
yoludur.
 Hepatit D risk faktorları

Hepatit delta virusuna yoluxma sürəti aşağıdakı hallarda artır.

• hepatit B var
• dərman inyeksiyasından keçir
• Hepatit B və ya D olan biri ilə cinsi əlaqədə olmaq
Analar doğuş zamanı körpələrinə hepatit D verə bilər, lakin bu,
çox nadirdir.
 Hepatit D ən çox kimdən əziyyət çəkir?

• Xəstə analardan doğulan körpələr

• Yoluxmuş şəxslərin cinsi partnyorları

• İntravenöz narkotik aludəçiləri
• hemodializ xəstələri
• Xroniki HBV infeksiyası olanlarla eyni evi
paylaşanlar
• Səhiyyə işçiləri və qocalar evləri qan və bədən
mayelərinə peşə məruz qalma riski altındadır.
 simptomları

• dərinin sararması
• Göz quruluşunun rəngində sarılıq
• Qarında şiddətli ağrılar
• Qusma və ürəkbulanma
• mədə xəstəlikləri
• iştahın dayandırılması
• Tünd sidik rəngi
• Çox açıq rənglərdə nəcisin əmələ gəlməsi
• Oynaqlarda və əzələ toxumalarında davamlı ağrı
• Yorğunluq və yorğunluq şikayətləri
PATOGENEZİ
 Hepatit D diaqnozu

• anti hepatit D antikorlarını aşkar edən qan testi

edəcək. Antikorlar aşkar edilərsə, bu virusa məruz
qalmısınız.
• Həkiminiz qaraciyərinizin zədələndiyindən şübhələnirsə,
qaraciyər funksiyası testi də sifariş edə bilər. Bu test qanda
protein, qaraciyər fermentləri və bilirubinin səviyyəsini
ölçməklə qaraciyərinizin sağlamlığını qiymətləndirir.
• Labaroator muayinelerde VİRUS RNT-si ve anti DV-İgM
ve G anticiismleri
 HEPATİT E

• Hepatit E qaraciyərə təsir

edən bir virusdur. Hepatit E
xəstəliyinin digər
növlərindən fərqli olaraq
uzunmüddətli xəstəlik və ya
ciddi qaraciyər
zədələnməsinə səbəb
olmur. Xəstələr adətən bir
neçə ay ərzində sağalır.
 Hepatit E necə ötürülür?

• Hepatit E adətən yoluxmuş şəxsin nəcisi ilə virusla çirklənmiş su və ya qida

qəbul etməklə yoluxur . Bununla belə, xəstəlik xəstə heyvanın ətini lazımi
səviyyədə bişirilmədən yeməklə və ya heyvana toxunmaqla da keçə bilər.
• Hepatit E virusunu birbaşa başqa bir insandan almaq nadirdir. Virusun cinsi
əlaqə və ya qanköçürmə yolu ilə ötürülməsinə dair heç bir sübut yoxdur.
 Hepatit E- nin simptomları

• Virusla yoluxduqdan sonra simptomların görünməsi 2-7 həftə

çəkir. Semptomlar adətən 2 ay davam
edir. Ümumi simptomlara aşağıdakılar daxildir:
• son dərəcə yorğun hiss etmək,
• Səbəbsiz kilo itkisi
• Bulantı və iştahsızlıq
• Belin sağ tərəfində, qabırğanın altında, qaraciyər nahiyəsində narahatlıq,
• Dərinin sararması, tünd sidik və gil rəngli nəcis,
• əzələlərdəağrı,
 diaqnoz

Xəstəliyin simptomları müayinə nəticələri və laboratoriya testləri ilə müəyyən

edilir. Dəqiq diaqnoz qoymaq üçün qan testi aparılmalıdır. Qanda Hepatit E
virusuna qarşı anticisimlərin (anti-HEV IgM və ya IgG) olması ELISA testi ilə
nümayiş etdirilməlidir.