CRANKSHAFT (KRANK MİLİ)

• Pistondan aldığı doğrusal hareketi connecting rod yardımıyla dairesel harekete çevirip volana iletir.
• Pistonda oluşan basınç kuvveti krankpin yatağı vasıtasıyla devir hareketi olarak crankshafta aktarılır.
• Bu hareketi gemi pervanesine veya elektrik enerjisi üreten jeneratör ya da alternatörlere aktarır.
• Dövme veya dökme çelikten yapılan bu mil makinenin en önemli parçasıdır.

Dört Stroklu Bir Bizel Motorda Krankın Çalışma Prensibi:

• Pistonun alt ve üst ölü noktalara gidip gelmesiyle hareket eder.
• Krank mili iki turu tamamlar.
• Krankın her dönüşünden yalnız bir vuruş elde edilir.
• Her yanma için iki kez döner.
• 20° lik krank dönüşü bujideki kıvılcımla yanma başlatır. (ateşleme)
• Piston kuvveti ve sonraki hareket krank miline tork uygular ve milin dönüşünü başlatır. (iş zamanı)
• Temiz havayı içine çekmek için silindir pompası üzerinde bir giriş valfi egzoz gazını dışarı atmak içinse bir egzoz valfi bulunur.
• Valfler ve yakıt pompası bir tahrik dişlisi vasıtasıyla krank mili tarafından tahrik edilen kam mili (camshaft) kullanılarak çalıştırılır.
• Dört stroklu makinede kam mili krank milinin yarı hızında çalışır.
1. Ana yatak jurnali(ön)
2. Karşı ağırlık
3. Ana yatak jurnali (ara)
4. Biyel jurnali
5. Ana yatak jurnali (arka)
6. Flenç
7. Merkezleme pini-volan
8. Volan dişlisi
9. Tesbit civata delikleri
10. Merkezleme pini deliği
11. Çektime cıvatası deliği
12. Volan
13. Yağlama yağı delikleri
 Silindirlere göre krank mili:
• İki silindirli ve dört zamanlı motorda silindirler 180° farkla üst üste ateşleme
yaparak dengesiz ve sarsıntılı çalışır.

• Altı silindirli motorların krank millerinde, biyel muyluları, ikişer ikişer aynı
eksende ve eksenler arasında 120°’lik fark bulunan üç ayrı eğik düzlem
üzerinde bulunurlar. Ateşleme sırası 1-3-4-2

Altı silindirli motorların ateşleme sırası 1-5-3-6-2-4 ve sol kollu

krank millerinde ise 1-4-2-6-3-5 şeklinde olur.

• Dört zamanlı, dört silindirli bir motorda krankın iki devrinde dört iş zamanı,
180° lik aralıklarla olur.
Titreşimler mili yıpratabilir. Bu nedenle her biyel muylusunun
karşısına yerleştirilen denge ağırlıkları, biyel muylularında meydana gelen
merkezkaç kuvvetleri dengeleyerek, krankın dengeli ve düzgün dönmesini,
motorun sarsıntısız çalışmasını sağlar. Ateşleme sırası 1-2-4-3

Motorun ateşleme sırasının krank mili biyel muyluları tertibi ile

kam mili kam tertibine bağlıdır. İki şekilde meydana gelir.
Ateşleme sırası
• krank mili için en iyi dengeyi sağlayacak biçimde krank açıları ve en iyi dönme momentini verecek şekilde de ateşleme sırası seçilir.
• Burulma titreşimleri olasılığı araştırılır.
• Kolayca ilk hareket sağlayabilmelerinden dolayı , gemi makinelerinde en yaygın altı silindirli düzenlemeler kullanılır.
• Tüm 6 silindirli, dört stroklu makinelerde dört ateşleme sırası kullanılır.
• Bunların içinde en çok kullanılan ateşleme sırası 1-5-4-6-2-3’tür.

• Burulma titreşimleri
• Volanın dönüşü sırasında salınım hareketi oluşur.
• Bu salınım hareketi burulma titreşimlerinin oluşmasına yol açar.

• Titreşim damperi
• Burulmadan meydana gelen titreşimleri önlemek için, titreşim damperleri kullanılır.
• krank milinin serbest ucuna uygulanırlar.

• Dengeler ve karşı ağırlıklar

• Denge için iki önemli kuvvet vardır,atalet ve merkezkaç kuvvetidir.
• Dört stroklu, silindir sayısı dörtten fazla olan çok silindirli makinelerde; krank milinin ateşleme sırası dikkatle düzenlenerek birincil ve ikincil atalet kuvvetleri
tümüyle birbirlerini dengelerler. Ancak dört ve daha az silindir sayısındaki dört stroklu makinelerde bu dengeleme olmaz.
• Merkezkaç kuvvetini gidermek için kullanılan ağırlıklar krank milindeki eğilme gerilemeleri ve ana yatak yükünü azaltır.
 Şaft arızaları
Laynsızlık
• Ana yatak bozulması; palamar yataklarının klerenslerinin uygun olmayan bir şekilde ayarlanması sonucu aşırı ısınmadır. Yatakların yağlama yağı alamaması,
kirlenmiş yağlama yağı ve titreşim kuvvetleri de buna neden olur.
• Foundation ve alt karter eğilmesi; yükün anormal bir şekilde yüklenmesi veya dağılımı ya da geminin karaya oturduktan sonra tekrar yüzdürülmesi sırasında
meydana gelir veya ön ısıtmasız kaynak işlemi yapılması sonucu.
• Yatakların klerensleri, altta sıfır olmalıdır. Eğer altta pozitif bir klerens varsa, krank şaftın laynında olmaz.

Titreşim
• Gücün yanlış dengelenmesi
• Pervane şaft yataklarının aşırı aşınması
• Krank kollarının jurnaller üzerinde kayması
• Kritik hız veya kritik hıza yakın devir sayısında makinenin çalıştırılması başlıca titreşim nedenleridir.

• Gerilmeleri çoğaltarak hasar oluşturur. Kaplin ve yatak cıvataları, karşı ağırlıkları krank kollarına bağlayan cıvatalar ve yağlama yağı boruları etkilenir.

• Çatlama nedenleri ; gerilme yığılması, korozyon, yanlış kaynak, mekanik sürtünme, yatak metalinin erimesi.
CAMSHAFT (KAM/EKSANTRİK MİLİ)
• Subapların açılmasını sağlayan, bazı motorlarda yakıt pompaları,regülatörler ve aşırı hız govörnörlerini çalıştıran mildir.
• Dökme veya dövme çelikten genel olarak ise krom-nikelli çelik alaşımdan ve tek parça şeklinde yapılmaktadır.
• Hareketini krank şafttan almaktadır.
• Dört zamanlı motorlarda krank milinin bir tur dönüşüne karşılık kam mili yarım tur döner. Dört zamanlı bir motorda 360° dönüş yapar.
• Yapımı tamamlandıktan sonra, tüm kam milleri ısıl işlem görür.
• Kamların yüzeyleri sertleştirilir ve silindirik metal yataklarla taşınırlar.
• Üç ana valfi (Giriş, Egzoz ve Yakıt enjektörü) çalıştıran kontrol cihazıdır.
• Bu valfleri kam itici, rockerarm ve itme çubuğu yardımıyla çalıştırır .
 Çalışma Prensibi
• Her valf için bir lob ve yakıt enjektörü vardır.
• Her lobun bir takipçisi vardır.
• Kam mili döndüğünde;
• Takipçi lobu takip eder.
• Takipçiler,push rod (itme çubuğu) ve rockerarm (külbütör kolu) aracılığıyla motor valflerine ve yakıt enjektörüne bağlanır.
• Push rod ve rockerarm kam loblarının oluşturduğu hareketi valflere ve enjektöre aktarır. (gerekirse açıp kapatır)
• Valfler yaylarla kapalı tutulur.
• Subap,kam mili açıldığında subap yayını sıkıştırır.
• Subap yayındaki enerji takipçinin altından dışarı dönen valfi kapatmak için kullanılır.
• Kam mili,krank mili tarafından avara ve zamanlama dişlisi vasıtasıyla tahrik edilir.
• Dişliler kam milinin dönüşünün krank milinin dönüşüne karşılık gelmesine sebep olur.
• Valflerin açılıp/kapanması ve yakıt enjeksiyonunun piston hareketinin gerçekleşmesi için zamanlanmasını sağlar.
1. Kam mili hareket dişlisi 1- Krank şaft ana yatağı
2. Bağlama ve civatalar 3- Yakıt enjeksiyon pompası dişlisi
3. Egzoz kamı 5- Emme (giriş) supabı kamları
4. Giriş valfi kamı 7- Kam makarası
5. Yakıt pompası kamı 11- Valf ayar vidası
13- Supap geri getirme yayı
15- Regülatör
2- Kam şaft dişlisi
4- Yakıt kamı
6- Egzoz supabı kamları
9,10- Emme ve egzoz supapları
12- Rockerarm (külbütör parmakları)
14- Yakıt pompası
16- Aşırı hız regülatörü

orta devirli dört stroklu dizel makinede kam mili

dört stroklu dizel makinede kam mili ve hareket mekanizması