Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí SG

BÀI GIẢNG

ĐẠI CƯƠNG KHỐI U

Trình bày: BSCKII. CAO KHẢ ANH

Khoa ngoại
 MỤC TIÊU:

1. 1.Nắm được định nghĩa khối u

2. Nắm được Đặc điểm của khối u
3. Nắm được phân biệt khối u lành và khối u ác
 ĐỊNH NGHĨA

• Định nghĩa về u của tổ chức chống ung thư quốc tế ( UICC – union international
control of cancer ) : U hay khối tân sản ( neoplasm) là danh từ chỉ khối tế bào mới
xuất hiện , hình thành do rối loạn sự tăng sản quá mức tế bào ( hyperplasia) từ một
dòng đã trở thành bất thư­ờng, sự tăng sản này không có mối tương quan nào với yêu
cầu của cơ thể , khối u có thể tiến triển lành tính hoặc ác tính.
• Để đơn giản hơn ta có thể định nghĩa u như sau :
• U là khối tổ chức phát triển mới gồm những tế bào tăng sinh (proliferation ) không
chịu sự kiểm soát thích đáng của cơ chế điều khiển bình thường của cơ thể .
 Các đặc điểm của u

• Sự tăng sản của tế bào bình thường được điều chỉnh bên trong bởi chương trình gen
của mỗi tế bào , các tín hiệu chuyển trực tiếp từ một tế bào này sang tế bào khác và
còn có tác động ảnh hưởng của các hormon . Chúng có tác dụng ức chế hay đẩy mạnh
sự phát triển của tế bào . Tác động này được gọi là sự kiểm soát thích đáng của cơ
chế điều khiển bình thường đối với sự phát triển tế bào . Chính vì thế mà trong cơ
thể có một số tế bào không tăng sinh được như tế bào cơ tim và tế bào thần kinh hay
nếu có phát triển được thì cũng chỉ ở một mức độ thích đáng để thay thế các tế bào
thường xuyên bị mất đi như tế bào biểu mô , tế bào máu . Ngay cả trong những điều
kiện không bình thường như trong viêm , vết thương ta thấy có sự tăng sản rõ rệt của
các tế bào trong viêm và sửa chữa tái tạo , nhưng chúng sẽ dừng lại khi quá trinh
viêm , quá trình sửa chữa vết thương kết thúc
 Các đặc điểm của u

• Trái ngược lại với sự phát triển có sự điều hoà chặt chẽ của tế bào bình
thường , sự tăng sinh của các tế bào khối u có đặc điểm :
• 2.1 . Phát triển tự quản ( Autonomous ) : Nghĩa là các tế bào mất sự kiểm
soát về phát triển , nó tăng sinh sản một cách tự quản không phụ thuộc
vào yếu tố phát triển mà yếu tố này có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của tế
bào bình thường . Điều này có thể do các tế bào u tự tiết các yếu tố kích thích
sự phát triển và chúng tác động vào ngay chính bản thân tế bào và nó được
gọi là các yếu tố kích thích tự tiết ( autocrine stimulation ) hoặc các tế bào u
sinh ra các các thụ thể yếu tố phát triển nhanh , các thụ thể này có thể nhanh
chóng đáp ứng với các kích thích phát triển nhỏ nhất ở bên ngoài tác động
vào chúng .
 Các đặc điểm của u

• 2.2 . Phát triển quá mức ( excessive) : Là sự phát triển của các tế bào u quá
mạnh , không dừng lại , không có giới hạn có nghĩa là sự phát triển của tế bào
u là vô tận . Đây là đặc điểm làm cho khối u khác với tổn thương tăng sản
( hyperplasia ) là tổn thương vẫn còn trong đáp ứng của tế bào với cơ chế
điều hoà sự phát triển của tế bào trong cơ thể . Sự sinh sản quá mức của tế
bào u tạo ra một mô thừa không phối hợp giữa chúng với cơ quan mà nó sinh
ra để phục vụ cho sự tồn tại và phát triển của cơ thể mà chúng chỉ gây hại cho
cơ thể .
 Các đặc điểm của u

• 2.3 . Rối loạn sự xắp xếp của cơ quan và tổ chức ( disorganized ) : Điều này có
nghĩa là các tế bào khối u không tuân theo quy luật hình thành nên tổ chức và cơ quan
bình thường của cơ thể được gọi là quá trình biệt hoá ( differentiation ) .
• Tuy nhiên các tế bào khối u phát triển không phải là không theo quy luật gì , vì vậy
trong một số khối u ta vẫn còn thấy có một số cấu trúc đặc biệt còn phần lớn các khối
u đều phát triển theo một trật tự nhất định nào đó ,cho nên phần khối u này thường
mang cấu trúc không điển hình . Các khối u thường có vẻ như bắt chước lại dù không
hoàn chỉnh cấu trúc ban đầu của tổ chức đã sinh ra nó . Điều này để nói lên rằng các tế
bào khối u phát triển một cách tự quản nhưng không có nghĩa là vô chính phủ .
 Khối u lành tính là gì

• . Nếu các tế bào trong khối u là tế bào bình thường, nó được coi là lành tính. Khối u
này sẽ không xâm nhập các mô lân cận hoặc lan rộng đến các khu vực khác của cơ thể
(di căn). Khối u lành tính cũng không có gì đáng ngại trừ khi nó bấm vào các mô lân
cận, dây thần kinh hoặc mạch máu và gây tổn thương, đặc biệt nếu như u lành xuất
hiện ở các vị trí như não và ảnh hưởng đến cấu trúc trong hộp sọ. Nó có thể bấm vào
các cơ quan quan trọng.
• Khối u lành tính đôi khi có thể phát triển rất lớn, và cần loại bỏ bằng phẫu thuật. Tuy
nhiên, khối u này thường có ranh giới rõ ràng nên dễ loại bỏ triệt để, ít tái phát. Trong
một số trường hợp, u có thể tái phát, nhưng chỉ tái phát tại vị trí ban đầu.
• Khối u lành tính thường không thể biến thành ác tính, trừ trường hợp như polyp u
tuyến đại tràng được coi là tiền ung thư của ung thư đại trực tràng, có khả năng biến
đổi thành ác tính. Đó chính là lý do vì sao cần loại bỏ trong quá trình nội soi để ngăn
chặn nó tiến triển thành ung thư.
 1.2 Khối u ác tính là gì?

• Khối u ác tính (ung thư), có tốc độ phát triển rất nhanh, và có khả năng xâm nhập, lây
lan sang các mô lân cận và các cơ quan xa (di căn) thông qua hệ thống máu và hạch
bạch huyết. Ung thư có thể xảy ra bất cứ nơi nào trong cơ thể bao gồm vú, ruột, phổi,
cơ quan sinh sản, máu và da. Vì khối u ác tính có thể lây lan nhanh chóng nên điều trị
triệt để rất khó khăn, tỷ lệ tái phát cao nếu như phát hiện muộn. Không những vậy,
điều trị nếu không kịp thời có thể nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Khối u ác tính
là nguyên nhân gây tử vong cao thứ 2 sau bệnh tim mạch, trên toàn thế giới.
 U ác tính khác u lành như thế nào

• Khối u ác tính thường cứng (như đá), có bờ không đều, thường cố định chặt vào da, và
khi chúng ta tác động lực vào thì nó vẫn không di chuyển. Ngược lại, khối u lành tính
sờ vào thường mềm, bờ đều, khi tác động vào thì nó di chuyển.
• Mặc dù vậy, không phải ai cũng có thể tự mình phân biệt u lành và u ác một cách
chính xác vì vậy khi phát hiện thấy khối u ở dưới da dù ở bất kỳ vị trí nào như vú, cổ,
nách,... chúng ta cần đến các bệnh viện ung bướu để kiểm tra bằng các kỹ thuật hiện
đại để xác định chính xác, và từ đó có thể điều trị nếu cần thiết.
 Điểm khác nhau cơ bản giữa u lành và u ác:

Đặc tính U lành U ác

Phát triển Chậm, chèn ép xung quanh Nhanh, xâm lấn

Di căn Không Có

Hiệu quả điều trị Khỏi hoàn toàn Khó, dễ tái phát

Đặc điểm đại thể Nhẵn Không đều

Bề mặt ngoài Có Không
Vỏ bọc Rõ Không
Ranh giới Có Không
Di động Không Có
Hoại tử Không Có
Chảy máu

Đặc điểm vi thể Giống tổ chức gốc Không giống tổ chức gốc
Cấu trúc Biệt hóa cao Kém biệt hóa
Tế bào Kích thước và hình dạng bình Đa hình thái
Nhân thường
 Các phương pháp chẩn đoán khối u

• Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh có thể xác định khối u chính xác như siêu âm,
chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính... nhưng để xác định chính xác xem tế bào ung thư
hay tế bào lành tính thì cần sinh thiết hay sử dụng phương pháp hóa mô miễn dịch.
• PET/CT: Chìa khóa vàng trong cuộc chiến chống ung thư
• Sinh thiết là phương pháp cần thiết để xác định bản chất của khối u. Bác sĩ sẽ lấy một
mẫu mô nhỏ và phân tích tại phòng giải phẫu bệnh. Mẫu được lấy bằng kim hoặc trong
khi phẫu thuật loại bỏ khối u.
THANK YOU