Өзбекстан Республикасы

Президенти Ислам Каримовтың

ӨЗБЕКСТАН ҒӘРЕЗСИЗЛИККЕ ЕРИСИЎ
ҚАРСАҢЫНДА
китабын үйрениў бойынша

оқыў-методикалық қолланба

Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең

дағдарыс ҳалатының ҳақыйқый
анализи
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи
 Тийкарғы мақсет – совет мәмлекети еле өзиниң ҳүкимранлық күшин жойтпаған,
оның репрессив сиясаты даўам етип атырғанлыгы
 «пахта иси» деген дөҳмет,
 жасалма рәўиште ойлап табылған сиясий кампания пайытында қаншадан-қанша
адамлар наҳақ қамалғанлыгы
 зорлық-зомбылықларға ушыраған, халқымыз ортасында түскинлик, ертеңги күнге
исенимсизлик кейпияты, қорқыў кең тарқалған бир пайытта - әне сондай жүдә
аўыр, улыўмалық кризис турмыстың барлық тараўларын толық қамрап алған аўыр
шараятта
 Өзбекстан басшысы сыпатында ис баслаған Ислам Каримовтың ғәрезсизликке
ерисиў мәселесин күн тәртибине көлденең етип қойғанын анық тарийхый
ҳүжжетлер арқалы көрсетиў, бул жолда қандай үлкен тарийхый ислер әмелге
асырылғанлығын тусиндириу
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи

 Экономикамыз бир жақлама тәризде, тек шийки зат жетистиретуғын ҳалға

түсип қалғанын ҳәм комплекслик раўажланыў жолына, халықтың
зәрүрликлерин қанаатландырыўға өткизилмегенлигин айтыўға туўра келеди.
 Санаатта таяр өнимниң үлеси бар-жоғы 50 процентти қурайды, аўыл
хожалығы өниминиң 80 проценттен көбиреги улыўма қайта исленбестен,
республиканың сыртына шығарылмақта.
 Республикадан алып кетилип атырған өнимниң үштен еки бөлеги шийки зат,
материаллар ҳәм шала таяр материаллар екенлигиниң өзи социаллық ислеп
шығарыў системасындағы үлкен кемшиликтен дерек береди.
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи

 Республикаға келитирилип атырған товарлардың

60 проценти болса машиналар, әсбап-үскенелер,
жеңил санаат ҳәм азық-аўқат санааты
өнимлеридур.
 Қолайсыз бир жағдай жүзеге келмекте.
Республика жүдә қымбатлы шийки зат – пахта,
нитрон, капролоктам ислеп шығарылып атырған
бир пайытта оларды қайта ислеўдеги сайызлық,
технология шынжыры ақырына
жеткизилмегенлиги
 шийки заттан ислеп шыгарылатуғын гезлеме,
жасалама талшық ҳәм таяр өнимлерди шеттен
алып келиўге мәжбүр болмақта
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи

 Статистиканың көрсетиўинше, сол дауирде

Өзбекстанда халық жан басына есаплағанда
дәраматы 75 сумнан аспайтуғын 8 миллион 800
мыңға жақын адам жасап атыр, бул болса халықтың
45 процентин қурайды.
 Қәнийгелердиң есап-китапларына қарағанда, ҳәзирги
пайытта күн кешириў ушын кеминде 85 сум
зәрүрлигин итибарға алатуғын болсақ, әне сонда
адамлар қандай қыйыншылық пенен, ушпа-уш жасап
киятырғанлығына өзиңиз баҳа бериўиңиз мүмкин.
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи

 Республикадағы социаллық аўҳал,

адамлардың социал тәмийнаты ҳәм оларды
социаллық қорғаў улыўма
қанаатландырарсыз.
 Аўыл халқының тек ғана 5 проценти
канализация ҳәм водопровод пенен, дерлик
50 проценти ишимлик суўы менен, 17
проценти тәбийий газ бенен
тәмийнленгенлигин нормал аўҳал, деп
есаплаў мүмкин емес
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи
 ески тоталитар дүзим дәўириндеги пахта жеке ҳәкимлиги, тоталитар
дүзимге тән, бир жақлама раўажланған экономиканың қәўетерли
ақыбетлери
 адамлардың турмыс тәризине, ең жаманы, олардың жан басына туўры
келетуғын дәрамат дәрежесиниң жүдә пәслигинде,
 жеке егислик жерлериниң кескин кемейип барыўында,
 миллеттиң саламатлығы, оның генофонына унамсыз тәсирлердиң
күшейиўинде,
 балалар ҳәм аналар өлиминиң ҳәўиж алыўында,
 үлкемиздиң экологиялық нашар жағдайында ҳәм басқа көплеп
мәселелерде айқын көринген еди.
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи

 Пахта талшығы белгилеп қойылған пәс баҳаларда

Өзбекстаннан тысқарыға жөнетилди ҳәм елеге шекем
жөнетилмекте.
 Пахта жетистириўде мийнеттиң 84 пайызы бизиң
мойынымызға түспекте ҳәм оны қайта ислеўден
келетуғын дәраматтың тек 16 пайызы ғана бизге тиймекте.
 Пахтаны алып атырған басқа республикаларда көрсетиў
керисинше болмақта. Мәселен, айтайық, Россияда
тоқылған ҳәм тигилген таяр көйлек оғада үлкен пайда
келтирмекте.
 Мийнети – бизге, пулы – басқаларға. Мәмлекеттиң «пахта
цехи» болыўы, мине, нени аңлатады
Өзбекстан ССР Президентиниң Республика халқына
үндеўи
 Ҳәр биримиз салмақлы болыўымыз керек. Басымызға
түскен сынаўлар, тусиниксиз дәўир ҳәм шарияттан,
ақыл ҳәм исенимизди бир жайға жәмлестирип, инсап
ҳәм ҳүжданды жоғалтпастан, түскинликке түспестен
шығыўмыз керек…..
 Өзбекстан республикасы, оның басшылары қайта
қурыў дәўиринде де ҳеш қашан биреўдиң гәпине ерип
ис тутқан емес.
 Орайдан, басқа базы бир республикалардан қандай
қарарлар шықпасын ўәделер берилмесин ҳәр қандай
шақырықлар, жол көрсетиўге ҳәрекетлер болмасын,
биз өзимиз таңлаған жолымыздан ҳәм белгилеп алған
мақсетимизден кайтқанымыз жоқ
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи

 1991 жыл 18 август. СССР пайтахты есапланған Москва

қаласында бир топар авантюристлер сол ўақыттағы
президент М. Горбачевты басшылықтан шетлестирип,
айрықша жағдай мәмлекетлик комитетин дүзеди.
 Тарийхта бул «ГКЧП ўақыясы» деген ат пенен еске
алынады.
 ГКЧП басшыларының тийкарғы мақсети ғәрезсизликке
умтылып атырған миллий республикаларға кәўипти
күшейтирип, әзилленип атырған кызыл империяны сақлап
қалыўдан ибарат еди.
 Сол мақсетте олар пүткил СССР аймағында айрықша
жағдайды ең жайдырмақшы, миллий республикалардың өз
халқы мәплерин ойлап қабыл қылған нызам ҳәм
қарарларын бийкар етпекши болады.
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи
 1991 жыл 20-август күни Өзбекстан ССР Жоқары кеңеси
басшылары, ўәзирлер кеңеси, Қарақалпақстан Республикасы,
ўәлаятлар ҳәм Ташкент қаласы басшылары катнасыўында
қоспа мәжлис өткизилди.
 Мәжлисте сөзге шыққан Президент Ислам Каримов СССР да жүз
берген жағдайға, айрықша жағдай мәмлекетлик комитети ҳәм
оның басшылары қабыл кылған қарарларға Өзбекстан
басшыларының мүнәсибетин анық баян қылды.
 Сол күнниң өзинде Өзбекстан ССР Президентиниң Республика
халқына үндеў жәрияланды.
 O’zbekistan respublikasi 1991-jili 1-sentabrde
o’z ga’rezsizligin ja’riyaladi

Ma’mleketimizde puqaqraliq ja’miyet quriw

jolinda birqansha jumislar alip barilmaqta
 Ғәрезсизлик қарсаңындағы терең дағдарыс ҳалатының
ҳақыйқый анализи

 Өзимизде жетилистирилген пахта шийки затының үлкен

бөлеги шетке тасылып, халық зәрүрликлерин қандырыў
ушын сырттан ҳәр жылы 8-9 миллиард сумға жақын таяр
өним алып келинген. Яғный журтымызда соншелли бой
шийки зат ресурслары болыўына қарамастан, олардан
дерлик таяр өним ислеп шығарылмаған.
 Жыллар даўамында жыйналып келинген ҳәм ақыры 1990
жылларға жақын социаллық партлаў дәрежесине жеткен
бундай аўыр машқалалар ҳаққында биринши мәрте Ислам
Каримов ашық айтып, оларды шешиў мәселесин күн
тәртибине қатаң қылып қойады.