ЖОҒАРЫ МЕКТЕПТЕГІ

ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ
9-дәріс (2.4.)

Шолпанқұлова Г.К. - п.ғ.к.,

профессор м.а.
 ЖОСПАР:

1. Оқыту әдістері дидактика

категориясы ретінде.
2. Оқыту әдістерінің жіктемесі.
3. Жоғары оқу орнындағы
оқытудың интербелсенді әдістері.
4. Оқыту құралдары.
 ЖОСПАР:
 Оқыту әдістері дидактика
категорияларының бірі ретінде.
 Оқыту әдістерінің жіктемесі.
 Оқытудың белсенді әдістері.
 Оқытудың интербелсенді әдістері.
 Вен диаграммасының көмегімен оқытудың
белсенді әдістері мен интербелсенді
әдістерінің айырмашылығын көрсетіңіз.
 ЖОСПАР:
 1. Жоғары мектептегі оқытудың
дәстүрлі және интерактивті
әдістеріне сипаттама беру (кесте
құру).
 2. Интербелсенді әдістер бойынша
презентация жасау (таңдау
бойынша)
 Оқыту әдістері жоғары мектеп
дидактикасының теориялық және
практикалық тұрғыда көкейкесті
мәселесінің біріне саналады. Оқу
үдерісінің жолға қойылуы, оқытушы мен
студенттің іс-әрекеті, ЖОО-дағы
оқытудың нәтижелі болуы осы мәселенің
оң шешіміне байланысты.
Ассоциограмма
әдісі (Tony Buzan)
 “Әдіс” ұғымына 200 жуық анықтама
берілген

- әдіс – (гректің metodos сөзінен

алынған) – табиғат құбылысын
және әлеуметтік өмірдің жағдайын
зерттеу немесе таным жолы.
Оқыту әдістері –
оқу-тәрбие үдерісінде үйрету,
дамыту, тәрбиелеу, ынталандыру
және бақылау-түзету қызметтерін
атқарады. Педагогикалық
әдебиеттерде оқыту әдістерінің рөліне
және анықтамасына берілген ортақ
бір қорытынды пікір қалыптаспаған.
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М.

оқыту әдістері - бұл мұғалім мен

оқушылардың оқу-тәрбие
міндеттерін ойдағыдай шешуге
бағытталған өзара байланысты іс-
әрекеттерінің тәсілдері
 Харламов И.Ф.

оқыту әдістері - оқытушының

оқыту жұмысының және түрлі
дидактикалық міндеттерді шешу
үшін меңгерілетін материалдарға
бағытталған оқушылардың оқу-
танымдық қызметін
ұйымдастырудағы амал-тәсілдері
 Коджаспирова Г.М., Коджаспиров А.Ю.

оқыту әдісі – білім мазмұнын

меңгертуді, білім алушылардың ақыл-
ой күштері мен қабілеттерін дамытуды,
олардың өзбетімен білім алуын және
оқу құралдарын меңгеруін қамтамасыз
етуге бағытталған оқытушы мен білім
алушылардың өзара байланысты,
бірізді әрекеттерінің жүйесі
 Әбиев Ж.

оқыту әдістері - оқыту процесінде

білім алушыларға ғылым негіздеріне
сай терең де, тиянақты білім беру,
оларды адамгершілік рухта тәрбиелеу
және дамыту міндеттерін шешудегі
мұғалімнің басшылық ету тәсілдері,
амалдары мен құралдарының
біртұтастығы
 50-ші жылдан бастап оқыту әдістерін жіктеу
мәселесіне көңіл бөліне бастады.
Өлшемдері:
Өлшемдері
- білім көздері бойынша – дәстүрлі;
- білім алушылардың танымдық іс-әрекеті

бойынша (И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин);

- дидактикалық мақсаты бойынша
(Г.И.Щукина, И.Т.Огородников, т.б.);
-міндеті бойынша (М.А.Данилов, Б.П.Есипов,

т.б.).
Кең таралған жіктеме білім мазмұнын
жеткізуге негізделген:
1.Сөздік әдістер 3.Практикалық
тобы (білім көзі 2.Көрнекілік әдістер тобы
ауызша немесе әдістер тобы (практикалық
жазбаша сөз): (білім көзі әрекет негізінде
баяндау, әңгімелеу, бақыланатын пән, біліктілік, дағды,
әңгіме, түсіндіру, құбылыс): құзыреттілік):
дәріс, кітаппен демонстрация, графикалық
жұмыс (конспекті, иллюстрация; жұмыстар,
аннотация, лабораториялық,
рецензия, тестілеу, практикалық,
тезаурус) әртүрлі
жаттығулар.
Негізінен, жоғары мектепте 1965 жылы
И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин ұсынған
жіктемедегі оқыту әдістері пайдаланылады.
Оқытудың нәтижелі болуы білім алушының
бағыттылығы мен ішкі белсенділігіне, ол
орындайтын іс-әрекет сипатына, өз бетімен
орындайтын жұмысына, шығармашылық
қабілетін танытуына тікелей байланысты.
Осы критерийлер арқылы оқытудың 5
әдісін бөліп, бұл әдістерді біртіндеп өсу
дәрежесіне қарай ұсынған.
И.ЯЛернер, М.Н.Скаткиннің танымдық әрекет
сипаты бойыншаоқыту әдістерінің жіктемесі
 Түсіндірмелі-иллюстративті
әдіс
Білім алушылар оқулықтан, түрлі
әдебиеттерден, экранды оқу
құралдарынан «дайын» білім алады.
Фактілерді, қорытындыларды
қабылдау, ой елегінен өткізу негізінде
студенттер репродуктивті дәрежеде
ойлайды.
 Репродуктивті әдіс
Бұл әдісте оқылатын материалдар үлгі
немесе ереже бойынша меңгеріледі,
білім алушының қызметі алгоритмдік
сипатта болады. Бұл әдіс бойынша
оқытушы студенттің іс-әрекетін
дамыту үшін әртүрлі жаттығулар
құрастырады, олардың бірнеше
тәсілдері мен формалары бар (жазбаша,
ауызша, индуктивті, дедуктивті).
 Проблемалық баяндау әдісі

Оқытушы жаңа материалды баяндамас бұрын

сан түрлі амал-тәсілдер мен құралдарды
пайдалана отырып, студенттердің алдына
проблема, танымдық міндеттер қояды, жүйелі
дәлелдер, көзқарастар, тұжырымдарды мысалға
келтіру арқылы қойылған міндетті шешу жолын
көрсетеді. Студенттер ғылыми ізденіске
қатысушы ретінде қатысады.
 Эвристикалық әдіс

Мақсаты – білім алушыны мәселені өз бетімен

шешуге біртіндеп қатыстыру, белсенді ізденудің
арқасында мәселені шешудің жекелеген
қадамдарын, зерттеудің жеке түрлерін орындату.
Әдісті жүзеге асыру жолдары: Эвристикалық
әңгімелесу, яғни оқытушы мен студент
арасындағы қарым-қатынастың сұрақ-жауап
түрі.
 Зерттеушілік әдісі

Зерттеу тапсырмаларын құрастыруға

негізделеді, оқытушы бақылауымен
студент зерттелінетін мәселе
міндеттерін өз бетімен шешеді.
Ізденістері бірте-бірте ғылыми-
зерттеу жұмысына ұласады.
.
 Білімді бақылау әдістері

1.Фронтальды және жеке дара жолдармен сұрақ қойып ауызша

бақылау, дұрыс жауап мұғаліммен бірге анықталады.
2.Жазбаша бақылау аз уақыт немесе көп уақыт аралығында
орындалып, сонымен қатар кең диагностикалық анықтамасымен
ерекшеленеді.
3.Лабораториялық бақылау сабақ барысында пайдаланатын
оқушылардың құралдармен жұмыс жасай білу. Бұл іс-тәжірибелер
өткізуде, эксперименталды жұмыстың шешімін шығаруда,
биологиялық-географиялық және жазба жұмыстарда өтіледі.
4. Машиналы бақылау барлық оқыту пәндерін кезеңдер бойынша
игеру барысында бағдарлама жасалынып, электронды-есептеу
машинасы қолданылады.
5.Мәтіндік бақылау машинамен немесе машинасыз өтіледі.

6.Өзіндік бақылау – жіберілген қателерді өз бетімен тауып алу, дұрыс

еместігін, оны жою тәсілдерін іздестіру бірлігін қалыптастырады.
Оқытушы мен білім алушылар әрекетінің
ерекшеліктеріне қарай (В.Оконь)
 Педагогикалық әдебиеттерде оқыту
оқытушы мен білім алушының іс-әрекет түрін
сипаттайтын екі жақты үрдіс болғандықтан,
оқыту әдістерін (үйрету) және оқу әдістері
(үйрену) деп бөліп көрсетеді.
“Әдіс” ұғымы “құрал” және “тәсіл”
ұғымымен байланысты.
Тәсілдер - оқытушы немесе білім
алушының әрекетін анықтайтын әдісті
құраушы элемент.
Білім алушылардың оқу іс-әрекетінде
белсенді үлестірмелі материалдар (БҮМ)
тәсілі маңызды рөл атқарады. БҮМ –
көрнекілікті-иллюстрациялық материалдар,
жаңа материалды меңгеру үшін сабақ
барысында таратылады, түсініктерді өзара
байланыста қарастыратын құрылымдық-
қисындық сызбалар, глоссарий, оқу
мәтіндері және т.б.
 Оқыту үдерісінің құрылымдық моделі
Б.Б.Айсмонтас бойынша
Оқыту Оқу материалының
мақсаты мазмұны Нәтиже –
екі жақты өмірлік
бірлескен Оқыту/үйрету -
оқытушының іс- Оқу/үйрену – құндылық
іс-әрекетті әрекеті (ақпарат Оқыту
білімалушының -тар мен
беру, оқу- әрекеті (білім, білік, қатынастар
құру; міндеті танымдық әрекетті әдістері дағдыны меңгеру,
білімділік, ұйымдастыру, бекіту, қолдану, жүйесінің іс-
дамыту, қызығушылығын мәдениет пен әрекетпен
тәрбиелік, ынталандыру, құндылықтың бірлігі
әлеуметтендіру шығармашылық, тұлғалық –
т.б.) әлеуметтік мәнін
Оқыту түсіну,т.б)
құралдары

Оқытуды
ұйымдастыру
формалары
Оқытушы мен студенттің өзара
әрекеттестігінің үш формасы:
формасы

 Пассивті әдіс
 Активті әдіс
 Интерактивті әдіс
Пассивті оқыту әдістері - білім алушы оқытудың
«объектісі» рөлін атқарады (тыңдау және көру)

Белсенді оқыту әдістері – білім алушы

оқытудың «субектісі» (өзіндік жұмысы,
лабораториялық-практикалық жұмыс)

Интерактивті оқыту әдістері – («Inter» -

өзара, «act» - әрекет ету) оқытушы мен білім
алушылар оқыту үрдісінің тең құқылы субъектілері,
өзара белсенді әрекеттерге негізделген қарым-
қатынасы жүзеге асырылады
 Оқыту үдерісінде не себепті белсенді
оқыту әдістері қолданылады?

Х.Е.Майхнердің педагогикалық эксперимент

мәліметтері оның мәнін төмендегідей негіздейді:
Білім алушылар мәліметтерді есінде сақтайды:
10% оқығанда;

20% естігенде;

30% көргенде;

50 % естігенде және көргенде, т.б.

 Жоғары мектепте оқыту әдістерін
қолдану әдістемесі

Білім әрекет арқылы игеріледі. Адам тек өз

қолымен жасағанды жадында сақтап, осы
әрекеттерінің негізінде туындаған білік пен
дағдыларын күнделікті өмірде қолдана
алады:
“Менің өзіме жасатсаң – үйренемін!”
(Конфуций)
Жоғары оқу орнындағы оқытудың белсенді
әдістері – оқу материалын меңгеру үдерісіндегі
студенттердің танымдық іс-әрекетін арттыруға
негіз болатын оқыту тәсілдері.
Оқытудың белсенді әдістері – студент пен
оқытушының қарым-қатынасы тікелей жүзеге
асатын сұқбаттасып (диалог) оқыту;
танымдық әрекеттің арнайы ұйымдастыру
формасы.
формасы Ол толық айқындалған және
мақсатын алдын ала болжауға болатын оқыту
түрі. Сабақтағы интерактивтік әрекет өзара
түсіністікке, өзара әрекетке, қатысушылардың
әрқайсысына қажет міндетті бірлесіп шешуге
алып келетін қарым-қатынас.
 Интерактивті әдісті қолдану
кезінде ескерілуі тиіс:

 тұлғаның еркіндігі мен құқықтарының

сақталуы;
 тұлғаның өзін көрсете алуына жағдай жасау;
 тұлғаның өзіндік даралығын көрсетуге
мүмкіндік беру;
 сабақ – дәріс ғана емес, жалпы ортақ жұмыс;
 педагогикалық қолдау көрсету.
 Құрастырылған (конструктивтік) білім іздену, тану
және ой-толғау секілді үйренушілердің өзіндік белсенді
әрекеттері негізінде игеріледі.
 Кластерлер («жүзімнің шоқтары» деген мағынада
қолданылған) - идеялар мен ақпараттардың арасындағы
байланыстарды айқындауға арналған жазба кестелер.

 Негізгі интерактивті әдістер:
әдістер
«Дөңгелек үстел» әдісі –
білім алушылардың бұрын
өтілген білімдерін бекітуге, оқу
материалының жеткіліксіз
тұстарын толықтыруға
мүмкіндік беретін,
педагогикалық проблемаларды
өздігінен шешіп, талдау жасай
алу қабілеттерін дамыта түсетін
әрі пікірталас жүргізе білу
мәдениетін қалыптастыратын
оқыту тәсілі.
 Әдістің ерекшелігі тақырыптық
пікірталас пен топтық кеңес арасында
үйлесімділік туғызып, «дөңгелек үстел»
ұйымдастыру, яғни, «көзбе-көз» пікір
алмасу. Қатысушылар бір-біріне қарама-
қарсы қарап отырады, ал оқытушы да осы
топтың тең дәрежелі мүшесіндей үстелден
орын алады.
 «Дөңгелек үстел» ұйымдастыру
барысындағы маңызды міндеттер
болып табылады:
 нақты тақырып бойынша өзекті жағдаятты,
бір екі мәселеге пікірталас жүргізудегі талқылау;
әртүрлі көрнекі материалдарды
(сызбанұсқалар, диаграмма, графика, аудио-,
видеожазбалар, сурет, кино құжаттар) қолдану
арқылы талап-ережелерді, ой-пікірлердің
иллюстрациясы;
қатысушылардың дайындығы (баяндама,
шолу жасаумен бірге өзінің пікірін дәлелдеу,
аргументтер келтіру).
 Дискуссия (от лат. discussio —
зерттеу, қарастыру), яғни пікірталас
Пікірталас әдісі – оқу
материалының пікірталас тудыратын
тақырыбын қарастыруға, талдауға
бағытталған және білім алушылардың әр
түрлі ұстанымдарын бір арнаға
тоғыстыратын оқыту тәсілі. Бұл әдіс
проблемалық жағдаятқа негізделген.
Пікірталастың туындауына теорияны
қорытулар мен ережелер, қағидалар,
теорияны практикамен алмастыру,
ғылым мәселелерін талқыға салу,
проблеманың бүгінгі таңдағы көрінісі
себеп бола алады.
 Пікірталасты өткізудің тиімділігі
мынадай факторларға байланысты:

 студенттің ұсынылған мәселеге дайындығы

(хабардарлық және құзыреттілік);
 семантикалық бірегейлік (терминдер, дефиниция, және
т.б. білім алушыларға түсінікті болуы тиіс);
 қатысушылар мінез-құлқындағы әдептілік;
 оқытушының пікірталасты жүргізу біліктілігі.
 Пікірталас түрлері:
 топтағы білім алушылардың жалпылама түрде
бір проблеманы шешу барысында пайда
болатын пікірталасы;
 әр түрлі педагогикалық құбылыстарға өзіндік
ұстанымын білдіру үшін сенімін
қалыптастыруға бағытталған пікірталас;
 арнайы педагог туындатқан нақтылы ақпарат
пен дәлелді дәйектерге сүйенген оқу
пікірталасы.
 Пікірталас әдісінің
«күшті» және «әлсіз» жақтары

«Күшті» жақтары «Әлсіз» жақтары

 Дебат - [фр. debats - талқылау] - қандай да бір
жиылыста, мәжілісте пікірталасу; жарыссөз, айтыс.

«Дебат» пікірталас
түріндегі дөңгелек үстел -
студенттердің ұсынған
тақырыптық тезисі
бойынша еркін сөйлеуі,
пікір алмасуы. Дебатқа
қатысушылар мысалдар,
фактілер, дәлелдер
келтіреді, қисынды
дәлелдейді, түсіндіреді,
ақпарат береді және т. б.
 «Дебат» (Debate) немесе пікірталас әртүрлі контекске
орай сыни тұрғыдан ойлау немесе іскер ойын ретінде
ұғынылады. Пікірсайыс – дидактикалық ізденістің
маңызды саласы. Дебат бағдарламасы тыңдармандарды
пікірталас үрдісіне тарту арқылы интеллектің даму
технологиясын ұсынады. Пікірталасқа түсушілердің
мақсаты, әдетте, даулы проблемалар бойынша қандай да
бір позицияны қорғап, өзге позицияны теріске шығаруды
көздейді.
 Миға шабуыл (брейнсторм -
Brainstorm)
Brainstorm
«Миға шабуыл» (мозговая
атака, braine storming) әдісі –
студенттердің ғылыми және
практикалық проблемаларды
шешудегі дәстүрлі емес
жолдарын іздестіретін ақыл-ой
әрекетін ұйымдастыруға
бағытталған оқыту тәсілі.
Мәселені шешудің жаңашыл
әдісі; Қысқа уақыт аралығында
идеялардың maxsimum; т.б.
 Ол бірнеше кезеңдерден тұрады:

 Проблеманы анықтай алу немесе проблемалық

жағдаят туғызу.
Тың ойларды алға шығару, таңдау және

бағалау.
Ойларды, ұсыныстарды теориялық,
эмпирикалық жағынан тексеру, талдау.
Әдістің құрылымы екі бөліктен тұрады:
ой туындату,

ойларды дамыту және қорғау.

 Іскерлік және рөлдік ойындар

 «Іскерлік ойындар» әдісі – ережелер бойынша оқу-

кәсіби міндеттердің ойын формасында шешілуі. Білім
алушылар кәсіби іс-әрекеттің үзінділерінен көрініс қоя
отырып, түрлі рөлдер мен кәсіби іс-әрекет түрлерін
орындайды.
Іскерлік ойындар бірлескен
іс-әрекет, ынтымақтастық дағды-
ларын қалыптастыруға
бағытталған.
 Іскерлік ойынның міндетті бөліктері:

 дидактикалық мақсаттың болуы: білімді жүйелеу мен нақтылау, іскерлік

жүйесін қалыптастыруға ұмтылу, тұлғаның кәсіби деңгейдегі қасиеттерін
қалыптастыру;
оқу-кәсіптік ойын міндеттерінің болуы: ойынға қатысушы өзінің қандай

міндетті шешу керектігін нақтылы білгені дұрыс;

ойын жағдаятының болуы: ойында қарама-қайшылық,
тараптар
«шекісуі», әр түрлі көзқарастар мен ойлар элементі болуы керек;
ойынның бірлескен сипаты: ойынға қатысушылардың барлығы өздеріне

бөлініп берілген рөлдері бойынша өзара қарым-қатынасқа түсулері керек;

іскерлік ойынның бағытталушы жоспарының болуы: ойын барысын,

қатысушылардың негізгі ойлары мен әрекеттерін оқытушы құрастыруы

керек, алайда ойын барысында оған қатысушылардың суырып салма өнерлеріне
шек қойылмайды;
бірыңғай нәтижеге қол жеткізу: білім берушілік, дамытушылық, тәрбиелік.
  Блиц оқу ойындары - қысқа мерзімді шағын ойындар, олар
студенттердің нақты біліктері мен дағдыларын дамытуға бағытталады.
Блиц ойындарда студенттерге ойынның жалпы нобайы мен
тапсырмалары ғана беріліп, студенттер оларды өздігімен ойнап шығуы
керек. Мұнда да «Ойыннан кейін» кезеңі ерекше маңызды рөл атқарады,
өйткені осы уақытта студенттер ойыннан алған әсерлерімен бөлісіп, ой-
толғаныстарын жазбаша түрде келтіреді.
Имитациялық ойын дегеніміз адамдардың қалыптан тыс (экстремалды)

жағдайлардағы әрекеттерін анықтайтын өмір сүру ортасының үлгісін

(моделін) құру. Имитациялық ойындарда студенттер өмірде тууы мүмкін
оқыс жағдайларды қайталап (имитациялап), шаруашылық, басқару,
әлеуметтік, психологиялық шешімдерді қабылдауды үйренеді. Бұл ойындар
қарым-қатынастың әртүрлі тәсілдері арқылы жүзеге асырылады: пікірталас,
келіссөз жүргізу, презентациялау, бірлесе әрекеттесу. Имитациялық ойындар
жаңа ортаға бейімделу дағдыларын қалыптастыруға өз септігін тигізеді.
Мұндай ойындарда студенттер үйреншікті қалыптан өзгеше жағдайларда
(ситуацияларда) өздерінің күнделікті құлықтары мен әрекеттеріне өзгерістер
енгізіп, проблеманың шешімін табады.
Оқытудың инновациялық әдістерінің классификациясы
(оқу-танымдық қызметі бойынша)

Оқылатың үдерісі
бойынша моделі бар Оқылатың үдерісі
бойынша моделі жоқ
Case-study (“саsе – жағдай, оқиға” нақты
жағдаяттарды талдау, ситуациялық талдау)
Сase-study - таңдау жасау мен шешім қабылдау
дағдыларын қалыптастыратын тиімді әдіс. Білім
беруде екі мағынада қолданылады: оқу -
әдістемелік материалдар жиынтығы және
кейбір жағдаяттарды сипаттау. Кейстер
көлеміне қарай классикалық «үлкен» (20б.),
орташа (5-15б) және мини-кейстер (1-5б);
мазмұнына қарай иллюстративті, жағдаяттық
есеп, мәселелік, шешім, бағалау кейстері
 1910 жылы америкалық профессор Копленд (Copeland)
нақты ситуацияларды талдауда пікірталасты бизнеске оқыту
әдісі ретінде қолдана бастайды. Ал бизнес пәндері бойынша
оқудың негізгі әдісіне кейс-стади тек 1920-шы жылдарда
Гарвард университетінің (АҚШ) Бизнес мектебінде ғана
айналған. Кейстердің бірінші жинағы 1921 жылы «The Case
Method at the Harvard Business School» деген атпен осы
университетте жарыққа шыққан.
Бүгінгі күні кейс-стадидің екі негізгі мектебі
қалыптасқан: америкалық (Гарвардтық мектеп) және батыс
еуропалық (Манчестер мектебі).
 Cаse-study технологиясы
(оқиғаны зерттеу)

Ситуация-иллюстрация
Жағдаятты Ситуация-жаттығу
талдау Ситуация -бағалау

Топішілік пікірталас
Жағдаятты Сұрақтарды нақтылау
алдын ала Шешімді хабарлау
талқылау Шешімді қабылдау
Тиімдісін таңдау

Топтық өзара бағалау

Қорытынды
Оқытушының бағалауы
Рефлексия (өзін-өзі бағалау)
Ойлаудың алты қалпақ әдісі (Эдвард де Боно)

- (...?)
...

- (...?)

- (...?)

- (...?)

- (?)
- (?)
 4.2 ВАРИАНТЫ ПРОВЕДЕНИЯ ГРУППОВЫХ ПРАКТИЧЕСКИХ ЗАНЯТИЙ

Тренинг (ағыл. «to train» - оқыту, жаттықтыру)

• Мотивация
• Көшбасшылық
• Менеджмент
• Команда жұмыс
істеу
• Уақытты
басқару,
• Презентация
өткізу,
• Тұлғалық даму
• Дағдылар 62
PBL (problem based learning – мәселеге
бейімдеп оқыту) әдісі - қойылған мәселемен
өзбетінше жұмыс істеу нәтижесінде студент
әртүрлі пәндер бойынша құзыреттілік
құрылымдарын игеретін оқыту әдісі.
TBL (team based learning – кіші топтарда
оқыту) әдісі – студентте топта жұмыс істеу
дағдысын дамытуға мүмкіндік беретін
оқытудың топтық әдісі.
 «Тірек конспектілер» әдісі – оқу материалын
меңгеру мен бекіту ақпарат көздеріне
(оқулықтар, сөздіктер, анықтамалықтар,
дәріс конспектілері және т.б.) қарай бірнеше
рет қайталау нәтижесінде жүзеге асатын
оқыту тәсілі. Бұл әдісті семинар және
практикалық сабақтарда қолдануға болады.
 «Оқытудың жекеленген жүйе» әдісі – білім
алушылар өздігінен, жекелей оқу
материалын оқу әдебиеттері, бейнефильмдер,
слайд-дәрістер, курстық кейстер арқылы
меңгеретін оқыту тәсілі.
 ЭССЕ ЖАЗУДЫҢ ТЕХНИКАЛАРЫ

Есте сақтаңыз:

Т – тезис
А – аргумент
Ф – факті
Т – талдау
Т – тұжырым
Тезис Менің ойымша, ...
... ... ... деп ойлаймын/деп есептеймін

Аргумент Біріншіден, ...

Екіншіден, ...
Үшіншіден, ...

Факті Тақырыпқа байланысты, аргументті

дәлелдейтін, ашып түсіндіретін түрлі
ақпарат, дәйексөздер, фактілер

Талдау Салыстыру, статистика, сипаттау,

ассоцияция, т.б.

Тұжырым мәселеге байланысты қорытынды ой,

түйін
 Оқыту құралдары

Оқу құралдары Нысандар Оқыту құралдары

құрамына қарай

көрнекілік
жұмыс дәптерлері, түрлері
дидактикалық Материалдық құралдарға:
үлестірмелі оқулық, оқу- әдістемелік
материалдар, құрал, нұсқаулар, кестелер, ақпараттық техникалық
карточкалар, құралдары
модельдер, макеттер, т.б. мультимедиялық
сызбалар
кабинет

Идеалдық оқыту құралдары – оқытушы мен компъютер,

студенттердің жаңа білімдерді меңгеру үшін
қолданылатын бұрын меңгерілген білім мен біліктері электронды
болып табылады. Ойлау мұраттық (идеалдық) оқыту
құралына жатады.
тақталар
 Интерактивті оn-lain аудиториялар

Интерактивті тақта

Веб камера

Проектор
Компьютер

ADSL Модем

Интернет
Оқыту әдістерге сипаттама

Сөздік
әдістер
Вен диаграммасының көмегімен оқытудың
белсенді әдістері мен интербелсенді
әдістерінің айырмашылығын көрсетіңіз
 Шешілетін міндеттер
Оқыту әдістері Қалыптастырады Дамытады

білім білік ойлау есте сөйлеу

сақтау
Сөздік әдістер
Көрнекілік әдістер
Практикалық әдістер
Кітаппен жұмыс
Мультимедиямен жұмыс

Өзіндік жұмыс
Ауызша және жазбаша
бақылау
Пікірталас, дөңгелек үстел,
миға шабуыл және т.б.
Ескерту: (**) толығымен шешеді; (*) жартылай шешеді; (-) аз шешеді
 Шешілетін міндеттер
Оқыту әдістері Қалыптастырады Дамытады

білім білік ойлау есте сөйлеу

сақтау
Сөздік әдістер ** - - - *
Көрнекілік әдістер * * * ** -
Практикалық әдістер * ** ** * -
Кітаппен жұмыс * * * * *
Мультимедиямен жұмыс * * * * -

Өзіндік жұмыс ** ** ** * *
Ауызша және жазбаша ** * * * **
бақылау
Пікірталас, дөңгелек үстел, ** * ** * **
миға шабуыл және т.б.
Ескерту: (**) толығымен шешеді; (*) жартылай шешеді; (-) аз шешеді
 Интербелсенді оқытуда білім алушылар
білім, дағды, машықтарға үйренеді:
 терең ойлануға;
 рефлекциялық қабілеттерді дамытуға;
 өз бетінше жаңа түсінік пен білім құрастыруға;
 пікірталастарға қатысып, өз ойы мен көзқарасын
дәлелдеуге; балама пікірлерді ескеруге;
 ақпаратты өздігімен түсініп, оны жан-жақты талдауға;
 жауапкершілікке;
 ұжымда басқалармен тиімді қарым-қатынас құруға;
 шешім қабылдауға және қиын мәселелерді шешуге;
Жалпы интербелсенді оқыту әдістерінің
басқа әдістерден ерекшелігі:
 қызығушылықтарын оятып, сындарлы ойлауға
дағдыландырады;
 өзіне, өзгеге талаптың жоғары болуы; тұлғаға, оның
дамуына бағытталуы;
 оқу үдерісіне қатысу белсенділігін арттырады;
әрбірінің көңіл-күйіне назар аударуды;
 материалдарды тиімді меңгеруге мүмкіндік беруді;
кері байланысты жүзеге асыруды; шығармашылық
элементтерінің міндетті қатысуы; қатысушылардың
өзіндік пікірін, өзара қарым-қатынасын
қалыптастыруды, обьективті өзін, басқаларды бағалау.
 INSERT (Interactive Noting System for
Effective Reading and Thinking)

Белгі қойып оқу тиімді ойлау мен оқуға

арналған белгілеудің интербелсенді жүйесі –
жаңа мәліметті игерудің интербелсенді тәсілі:
тәсілі
I – interactive өзін-өзі белсендіру
N – noting диалог «» – бұрыннан білемін
S – system жүйелі белгілеу «+» – жаңа
E – effective тиімділік үшін «–» – басқаша
ойладым
R - reading & оқу жəне «?» – сұрақтар бар
T – thinking ойлану