Hemija

UGLJOVODONICI
DEFINICIJA

Ugljovodonici su organska
jedinjenja sastavljena od ugljenika i
vodonika
PODELA UGLJOVODONIKA
Ugljovodonici

aciklični ciklični
otvoreni nizovi zatvoreni nizovi-
prstenovi

zasićeni nezasićeni alifatični

aromatični
alkani alkeni
areni
alkini
ALKANI
Zasićeni ugljovodonici kod kojih svaki C atom gradi 4
jednostruke veze

OPŠTA FORMULA: CnH2n+2 n=1,2,3,4.....

IZOMERI su jedinjenja iste molekulske formule a različitih

osobina kao posledice različite strukture.
ALKANI
Hologi niz je niz jedinjenja iste klase (iste
funkcionalne grupe) koji se razlikuju za -CH2 -grupu
od prethodnog
metan CH4 heksan C6H14
etan C2H6 heptan C7H16
propan C3H8 oktan C8H18
butan C4H10 nonan C9H20
pentan C5H12 dekan C10H22
IZOMERIJA ALKANA
Racionalne strukturne formule alkana
Etan CH3−CH3
Propan CH3−CH2−CH3
Butan CH3−CH2−CH2−CH3
Izobutan CH3−CH−CH3 strukturna izomerija
CH3
IUPAC-ova nomenklatura 2-metilpropan
IUPAC nomenklatura
1 2 3 4 5
CH3−CH−CH2−CH−CH3
CH3 CH3
2,4-dimetilpentan
₁ ₂CH3₃ ₄
CH3−C−CH2−CH3
CH3 2,2-dimetilbutan
ALKENI
Nezasićeni ugljovodonici sa jednom dvostrukom
vezom.

OPŠTA FORMULA : CnH2n n=2,3,4,5....

ALKENI
Homologi niz i izomerija alkena
Eten C2H4 CH2=CH2
Propen C3H6 CH3−CH=CH2
Buten C4H8 CH3 −CH2−CH=CH2 (1)- buten
1 2 3 4
CH3−CH=CH−CH3 2-buten
izomerija položaja dvostruke veze
IZOMERIJA ALKENA
Penten C5H10
CH3−CH2−CH2−CH=CH2 (1)-penten
1 2 3 4 5

CH3−CH=CH−CH2−CH3 2-penten
5 4 3 2 1

CH3−CH2−CH=CH−CH3 2-penten
1 2 3 4

CH2=CH−CH−CH3
CH3 3-metil(1) buten
CH2=C−CH2−CH3
CH3 2-metilbuten
ALKINI
Nezasićeni ugljovodonici sa jednom trostrukom
vezom

OPŠTA FORMULA CnH2n-2 n=2,3,4,5....

ALKINI
Homologi niz i izomerija alkina
etin C2H2 CH ≡CH
PROPIN C3H4 CH3−C≡CH
BUTIN C4H6 CH3−CH2−C≡CH (1)butin
CH3−C≡C−CH3 2- butin
HEMIJSKA SVOJSTVA UGLJOVODONIKA
Zasićeni ugljovodonici ALKANI slabo reaktivna jedinjenja.
SUPSTITUCIJA: reakcija zamene jednog ili više H atoma
drugim atomom ili atomskom grupom.
CH4 + Cl2 CH3Cl + HCl
hlormetan
CH3Cl + Cl2 CH2Cl2 + HCl
dihlormetan
CH2Cl2 + Cl2 CHCl3 + HCl
trihlormetan
CHCl3 + Cl2 CCl4 + HCl
tetrahlormetan
HEMIJSKA

SVOJSTVA UGLJOVODONIKA
Nezasićeni ugljovodonici ALKENI I ALKINI reaktivni,
teže da pređu u zasićene.
ADICIJA: zasićavanje dvostruke i trostruke veze do
jednostrukih.
Pri adiciji na svakom C atomu se stvara nova veza.
C= C C− C
ADICIJA ALKENA
Adicija vodonika- hidrogenovanje
CH2 = CH2 + H2 CH3− CH3
Adicija broma- bromovanje
CH2 = CH2 + Br2 CH2 − CH2
Br Br
1,2-dibrometan
-Dokazna reakcija za nezasićenu vezu obezbojavanje
bromne vode (smeđe).
ADICIJA ALKENA
Adicija HX
CH3−CH = CH2 + HBr CH3−CH−CH3
propen Br
2-brompropan
Adicija vode ( u prisustvu sumporne kiseline)
CH3−CH = CH2 + H2O CH3−CH−CH3
OH
2-propanol (alkohol)
ADICIJA ALKINA
Kod alkina se adiraju DVA molekula reagensa na jedan
molekul alkina.
CH≡CH +H2 CH2= CH2 +H2 CH3− CH3
etin eten etan
Br
CH3−C ≡ CH +HBr CH3 −C= CH2 + HBr CH3− C
−CH3
propin Br Br
2-brompropen 2,2-
dibrompropan
SAGOREVANJE
UGLJOVODONIKA
Svi ugljovodonici sagorevaju do CO2 i H2O uz
oslobađanje toplote.
2C2H6 + 7O2 4CO2 + 6H2O
C2H4 + 3O2 2CO2+2H2O
2C2H2 + 5O2 4CO2+2H2O