NALAZ I MIŠLJENJE

VJEŠTAKA
POJAM SAOBRAĆAJNO TEHNIČKOG VJEŠTAČENJA

Imajući u vidu broj nastalih saobraćajnih nezgoda, pogotovo broj smrtno

stradalih u istim, kao i broj krivičnih sudskih predmeta koji se vodi povodom
nastalih saobraćajnih nezgoda, može se slobodno tvrditi da su saobraćajno
tehnička vještačenja najčešći oblik vještačenja koji se pojavljuje u krivičnim
postupcima pa je njihov značaj velik.

Saobraćajno tehničko vještačenje u sudskom postupku sprovodi se po pravilu

kod težih i složenijih saobraćajnih nezgoda, po nalogu suda. To vještačenje
može po sopstvenoj procjeni da odredi sudsko vijeće, ali se ono može
obavljati i na prijedlog tužilaštva i zainteresovanih stranaka.

Najčešće u postupku uviđaja težih nezgoda sud angažuje specijalistu u

svojstvu stručnog lica da pomaže pri uviđaju nezgode. U svim fazama
krivičnog postupka može se angažovati vještak.
 SAOBRAĆAJNO TEHNIČKI VJEŠTAK

U nekim slučajevima težih saobraćajnih nezgoda, angažuje se saobraćajno-tehnički

vještak u vidu službenog lica, da pomaže sudiji, odnosno uviđajnoj ekipi u vršenju
uviđaja i prikupljanja potrebnih podataka za utvrđivanje okolnosti i uzroka
saobraćajne nezgode.
Stručna pitanja za koja se angažuju službena lica ne pojavljuju se samo u vezi
pribavljanja dokaza, već i u vezi sa otkrivanjem činjenica važnih za rješenje i
rasvjetljenje krivične stvari, putem posebnih stručnih znanja ili posebne tehničke
vještine što predstavlja nalaz vještaka, kao i davanje stručnog mišljenja o otkrivenim
činjenicama na osnovu posebnih stručnih znanja i naročitih tehničkih vještina, što
predstavlja mišljenje vještaka.
Sudsko vijeće može tražiti stručna objašnjenja i od odgovarajuće stručne ustanove.
Stručno objašnjenje također mogu tražiti i zainteresovane stranke na sudu.
Službeno lice koje je ovlašteno da daje stručno objašnjenje dužano je izložiti svoje
savjete i objašnjenja po svom najboljem znanju, pa je u tom smislu i odgovorno za
date savjete i objašnjenja.
Ovdje stavi sliku sa desne strane (ono kao na
pola, da sječe ekran u koso)
Vještak je, dakle, procesno nezainteresovano lice (stručnjak sa vanpravnog
područja) kome je organ krivičnog postupka naložio da, na osnovu svoje
stručne spreme i poznavanja specijalnih znanja i vještina, utvrdi i ocijeni
činjenice važne za krivični postupak i da o tome da svoj nalaz i mišljenje.

U pogledu izbora vještaka kome će povjeriti posao vještačenja u konkretnom

krivičnom postupku, sudu stoje na raspolaganju razne mogućnosti kao što su:
individualni stručnjak - vještak, stručna ustanova ili državni organ.
Sam zakon je utvrdio prioritet lica kojima se može povjeriti vještačenje
Šematski prikaz izvršitelja procesa vještačenja
 SPECIFIČNE DUŽNOSTI I PRAVA VJEŠTAKA
Specifične dužnosti vještaka:
 dužnost odazivanja pozivu,
 dužnost davanja nalaza i mišljenja,
 dužnost brižljivog razmatranja,
 dužnost tačnog navođenja svega
zapaženog i iznošenja mišljenja
nepristrasno u skladu sa pravilima
nauke ili vještine.
S ciljem ispunjenja dužnosti koje su
vještaku određene zakonom, predviđen je
i fond njegovih prava.
Ta prava su sljedeća:
 pravo upoznavanja sa predmetom,
odnosno materijalom koji je predmet
vještačenja,
 pravo razmatranja spisa,
 pravo predlaganja dokaza i fizičkog
učešća u istrazi i na glavnom pretresu,
 pravo na naknadu predmeta
vještačenja.
Lice koje tužilac, odnosno sud odredi za vještaka dužno je da tužiocu,
odnosno sudu dostavi svoj izvještaj koji mora da sadrži sljedeće podatke:

 dokaze koje je pregledao,

 obavljene testove,
 nalaz i mišljenje do kojeg je došao i
 sve druge relevantne podatke koje vještak smatra potrebnim za pravednu i
objektivnu analizu.

Vještak je dužan da detaljno obrazloži kako je došao do određenog mišljenja.

Pri tome određena lica na mogu biti odabrana za vještaka. Tako se za vještaka
ne može odrediti lice koje ne može biti saslušano kao svjedok ili lice koje je
oslobođeno od dužnosti svjedočenja, kao ni lice prema kojem je krivično djelo
učinjeno, na njegovom nalazu i mišljenju ne može se zasnivati sudska odluka.
Pri obavljanju saobraćajno-tehničkog vještačenja vještaku se daje na proučavanje
sudski spis koji sadrži:

 uviđajnu dokumentaciju (zapisnik, skicu, foto-dokumentaciju i dr.),

 podatke o učesnicima nezgode i nastradalim licima,
 podatke o vozilima i njihovom tehničkom stanju,
 podatke o putu i vremenskim prilikama,
 zapisnike o saslušanju učesnika i očevidaca nezgode,
 ostale materijalne podatke i dokaze o saobraćajnoj nezgodi.

Svaka saobraćajna nezgoda se može posmatrati kao jedna realizacija događaja proizašla
iz dejstva različitih faktora od kojih neki mogu biti i slučajni.
Zato svaku saobraćajnu nezgodu između vozila ili vozila i pješaka postoje specifične
osobine, karakteristične samo za taj slučaj, koje ga odvajaju od drugih analognih
događaja.
Za izradu nalaza i mišljenja vještak koristi osnovne podatke iz spisa, a
dopunske sam ili posredstvom suda i drugih organa pribavlja. Primjenom
određene metodologije i grafo-analitičkih modela i postupaka vještak
određuje osnovne parametre za dalju analizu toka i dinamike nezgode koja se
može sprovoditi u više verzija, ako se analiza ne zasniva samo na materijalnim
elementima, već i na protivrječnim iskazima učesnika nezgode i svjedoka.

Vještak proučava, kritički analizira, vrijednuje i bira relevantne podatke i

faktore koji su mogli biti od uticaja na nastanak saobraćajne nezgode:
karakteristike puta i okoline, karakteristike i stanje ispravnosti određenih
uređaja motornih vozila, postojanje i karakteristike prepreka na putanji vozila,
opremu i uređaje za regulisanje saobraćaja, saobraćajnu signalizaciju,
psiho-fizičke i zdravstvene sposobnosti i druge karakteristike učesnika
nezgode.
U sledećoj fazi se određuju sve vrijednosti parametara za rekonstrukciju toka i
dinamike saobraćajne nezgode. Neke od ovih parametara određuje sud navodeći ih
u naredbi za vještačenje ili u postupku istrage putem dopune uviđaja,
rekonstrukcijom ili saslušanjem svjedoka i vještaka drugih struka i specijalnosti. U te
parametre spadaju: ostvarljivo usporenje u slučajevima kočenja motornog vozila,
dužina tragova kočenja, dimenzije i karakteristika vozila i puta u zoni mjesta
nezgode, brzina vozila i pješaka, mjesto sudara i međusobni položaj učesnika,
krajnji položaj vozila i pješaka, lokacija i postojanje drugih tragova i oštećenja
kolovoza i vozila, detaljan opis povrede, vidljivost i preglednost na putu u vrijeme
nastanka nezgode, i drugo.

Neke od parametara vještak bira samostalno koristeći se priručnicima, udžbenicima,

propisanim normativama, rezultatima mjerenja i drugim materijalima.
Kada na vozilu postoji tahograf, vještak koristi registrovane podatke sa tahografske
trake ili pločice za analizu saobraćajne nezgode.
U toku ispitivanja nezgode vještak primjenom određenih
grafo-analitičkih postupaka izračunava osnovne parametre da bi na
osnovu njih dao odgovore na slijedeća pitanja:

 kojom su se brzinom učesnici nezgode kretali prije nastanka iste?

 da li su vozači u trenutku nezgode svoja vozila vozili dozvoljenom
brzinom (ako je bila ograničena) i bezbjednom brzinom?
 da li su učesnici nezgode prije sudara u datoj situaciji blagovremeno
i adekvatno reagovali na stvorenu opasnost?
 da li su učesnici nezgode imali tehničke mogućnosti da
blagovremeno poduzetim kočenjem izbjegnu saobraćajnu nezgodu?
Kada u toku krivičnog postupka koji se vodi zbog krivičnog djela teško djelo
protiv bezbjednosti javnog saobraćaja u nalazu i mišljenju dva vještaka
saobraćajne struke postoje razlike u pogledu uzroka nastanka saobraćajne
nezgode, tada treba saslušanjem oba vještaka na glavnom pretresu usaglasiti
njihove nalaze i mišljenja, a ne da se sasluša samo jedan vještak koji daje
usaglašeni nalaz i mišljenje. U zakonu je izričito navedeno da će sud u slučaju
postojanja razlike u mišljenjima vještaka, prvenstveno pokušati da ih otkloni
ponovnim saslušanjem, pa ako to nije u mogućnosti, obnoviće se vještačenje
sa drugim vještacima.