DRR Terminology in Sindhi

‫‪Hazard‬‬
‫خطرو‬
‫اهڙو ممڪن واقعو جيڪو ڪنهن به عالئقي ۾ معاشي‪ ،‬سماجي‬
‫۽ ماحولياتي تباهي جو سبب بڻجي سگھي‪.‬‬
‫اهڙي تبديلي جي نشاندهي جيڪا معاشري ۾ ڪا به وڏي تباهي‬
‫يا نقصان پهچائي سگھي‪ .‬مثال جي طور تي ڪنهن بجليَء جي‬
‫ٿنڀي ‪ji‬ڪرڻ سان ڪنهن ماڻهو جي جان وڃي سگھي ٿي‪ .‬۽‬
‫ڪنهن به عالئقي ۾ ماڻهن جي روز مره جي زندگي متاثر‬
‫ڪري سگھي يا ڪنهن ٻار جو اڪيلو روڊ کي پار ڪرڻ‬
‫وغيره ‪ ،‬اهي نظر ۾ ايندڙ معمولي واقعا جيڪي ڪنهن به وڏي‬
‫تباهي جو سبب بڻجي به سگھن ٿا‪.‬‬
 ‫‪Risk‬‬
‫خدشو‬

‫• ڪنهن به قدرتي يا غير قدرتي خطري سان انساني جانيون جو ضايع‬

‫ٿيڻ ‪ ،‬ملڪيت‪ ،‬فصل‪ ،‬روزگار‪ ،‬ڪاروبارجو وسيلو ۽ ٻين معاشي‬
‫عملن تي تباه ٿيڻ جي نقصان کي آفت جو خدشو چوندا آهيون‪.‬‬
‫• مثال جي طور تي ڪنهن بيماري جي ڪري موت جو واقع ٿيڻ خطرو‬
‫آهي ۽ موت جو امڪان خدشو آهي ‪.‬‬
‫• زلزلي جي ڪري ننڍا ۽ وڏا نقصان ڪنهن به ملڪ جي ڪمزور‬
‫معاشي ۽ معاشرتي حڪمت عملي سان ملڪي نظام ۾ تباهيَء جو‬
‫امڪان ٿيڻ خدشو هوندو آهي ‪.‬‬
 ‫‪Disaster‬‬
‫• آفت هڪ اهڙو اچانڪ واقعو آهي‪ ،‬جيڪو اوچتو‬
‫ظاهر(برپا ) ٿي پوي ٿو‪ .‬جيڪو قدرتي ۽ غير قدرتي‬
‫ٿي سگھي ٿو ۽ جنهن جي نتيجي ۾ انسانن ۽ ٻين‬
‫جاندارن جي موت ٿيندي يا ُاهي زخمي ٿي پوندا‪.‬‬
‫• اهڙي واقعو يا حادثو جنهن جي ڪري معاشري ۾‬
‫سماجي‪ ،‬معاشي ‪ ،‬نفسياتي‪ ،‬ماحولياتي ۽ ثقافتي طور‬
‫تي خراب اثر ڇڏي جيئن تباهي يا نقصان جو ٿيڻ ۽‬
‫متاثر عالئقا پنهنجي اندر ُان تي قابو پائڻ جي‬
‫صالحيت نه رکندا هجن‪.‬‬
‫‪Capacity‬‬
‫• صالحيت‬
‫• اهڙا عمل‪ ،‬ڄاڻ ‪ ،‬هنر ‪ ،‬قانون ۽ منصوبا‬
‫ڪرڻ صالحيتون آهن جيڪي مقامي رهندڙن‬
‫کي خطرن سان موءثر مقابلو ڪرڻ جي قابل‬
‫بڻائي ٿي يعني خطرن کان متاثر آبادين جي‬
‫قوت ۽ صالحيتن جيڪي آفتن جي اثر ‪ ،‬نقصان‬
‫کي گھٽ ڪرڻ واريون صالحتيون آهن‪.‬‬
‫• صالحتين جا قسم‬
‫• ‪ 1‬ـ مادي اهليت يا مادي وسائل جي موجودگي‪.‬‬
‫• ‪ 2‬ـ سماجي صالحيتون‪.‬‬
‫• ‪ 3‬ـ مال و ملڪيت واريون صالحيتون‪.‬‬
‫•‬ ‫‪.‬ـ ماڻهن جي ڄاڻ ۽ انهن جا عمل ‪4‬‬
‫‪Vulnerability‬‬
‫ڪمزور دفاعي صالحيت‬
‫• خطري کي منهن ڏيڻ وارين آبادين وٽ‬
‫جيڪڏهن خطري سان مقابلو ڪرڻ الِء‬
‫ڪي مناسب انتظام نه هجن ته ُاهي هن‬
‫زمين تي ڪمزور دفاعي صالحيتون‬
‫رکنديون آهن‪ .‬هڪ خاص آبادي‬
‫معاشي‪ ،‬معاشرتي ‪ ،‬ماحولياتي ۽ زميني‬
‫۽ ٻين حوالن سان به ڪمزور دفاعي‬
‫صالحيتون ٿي سگهن ٿيون‪.‬‬
 ‫ڪمزور دفاعي صالحيتن جا قسم‬

‫• ‪ 1‬ـ معاشرتي ڪمزوري‬

‫• ڪمزور سماجي بناوت ۽ معاشري ۾ تعاون نه هجڻ جي ڪري به‬
‫ماڻهن کي ذهني صالحيتن کان ڪمزور ٺاهڻ ۾ اهم ڪردار ادا‬
‫ڪري ٿي‪ .‬مختلف ادارن جي طرفان مليل امداد ۽ ڪنهن اڳواڻي جو‬
‫نه هجڻ ‪ ،‬ڪمزور خانداني بناوت ۽ خانداني جھيڙا ‪ ،‬اختالفات ‪،‬‬
‫مختلف ٽولن جي وچ ۾ جھيڙا ۽ فيصلن ڪرڻ واري طاقت نه هجڻ‬
‫ِاهي سڀ سماجي ڪمزوريون آهن‪.‬‬
 ‫ـ معاشي ڪمزوري‪2‬‬

‫ڪمزور دفاعي صالحيت جا مختلف درجا هوندا آهن •‬

‫جيڪڏهن هڪ ٽولو معاشي طور تي ڪمزور آهي ۽ ٻيو‬
‫ٽولو پهرين جي مقابلي ۾ وڌيڪ ڪمزور آهي ته يقينن ٻنهي‬
‫کي ڪمزور چوندا سين حاالنڪي انهن جي معاشي حالت‬
‫هڪ ٻئي کان مخطتف آهي ۽مختلف قسم جي ڪمزورين‬
‫جي ڪري مختلف قسم جي حاالت ۽ نقصانن سان معاشي‬
‫ڪمزورين جو اندازو لڳائي سگھجي ٿو‬
 ‫• ـ ڪمزور عقيدا ۽ رويا‬
‫• اهڙا ماڻهون جن کي پنهنجي قابليت تي گھٽ ڀروسو آهي‬
‫يا جيڪي زندگيَء جي حاالت ۽ حادثن کي منهن ڏيڻ‬
‫وقت پاڻ کي بيوس ۽ ڪمزور محسوس ڪن ٿا ‪ُ .‬اهي‬
‫آفتن ۾ انهن ماڻهن جي نسبت وڌيڪ نقصان ٿئي ٿو جن‬
‫کي اهڙين تبديلين ۾ پنهنجي پاڻ تي ڀروسو ُهجي‪ُ .‬ان کان‬
‫عالوه ٻين تي ڀاڻڻ ‪ ،‬تبديلي کان خوفزده رهڻ ‪ ،‬اجايا‪،‬‬
‫غلط عقيدا رکڻ ۽ تبديلي جي خالف ُان تي قابو پائڻ الِء‬
‫ڪمزور عمل به ڪمزور رويا چيا ويندا آهن‪.‬‬
‫پيشگي اطالع‬

‫خطرن ۾ ورتل عالئقي جي‬

‫ماڻهن کي آفت اچڻ کان‬
‫پهريون ئي آگاهي ڏني ويندي‬
‫آهي جنهن جي بنيادي گهرن‬
‫کان محفوظ جڳهه تي نڪرڻ‬
‫وارو عمل شروع ٿيندو آهي‪.‬‬
‫ُان ۾ آفت اچڻ جو الڳيتو وقت‬
‫۽ مدو به ٻڌايو ويندو آهي‬
‫‪Preparedness‬‬
‫• قدرتي آفتن کي منهن ڏيڻ جي‬
‫تياري‬
‫• اهڙا قدم جيڪي ڪنهن به آفت‬
‫جي ظاهر ٿيڻ جي خدشي کي‬
‫گھٽ ڪن ‪ ،‬يا ان کي واقع ٿيڻ‬
‫سان نقصان کي گھٽ کان گھٽ‬
‫ڪرڻ ۾ مدد گارثابت ٿئي ته ان‬
‫کي قدرتي آفتن کي منهن ڏيڻ‬
‫الِء تياري چوندا آهيون‪.‬‬
‫مقامي سطح تي آفتن کان تياري‬

‫مقامي سطح تي آفتن کان تياري هڪ اهڙو •‬

‫عمل آهي جنهن م خطرن ۾ ورتل مقامي‬
‫ماڻهون ۽ ادارا ملي ڪري قدرتي ۽ غير‬
‫قدرتي خطرن کي منهن ڏيڻ الِء متحد ٿي‬
‫ويندا آهن‪ .‬ان ڪم ۾ مقامي ماڻهو۽ ادارا نه‬
‫صرف پنهنجي عالئقي ۾ خطرن جي شناخت‬
‫ڪن ٿا بلڪي انهن جي ڳولها ۽ جائزي جي‬
‫ڪري پنهنجون ڪمزور دفاعي صالحيتن‬
‫تي قابو پائڻ جي ڪوشش به ڪندا آهيون‬
‫مقامي سطح تي آفتن جي تياري واري عمل کي هيٺ ڏنل مرحلن ۾ ورهايو‬
‫ويندو آهي‪.‬‬

‫‪ 1‬ـ عالئقي جي چونڊ‬ ‫•‬

‫‪2-‬ڳوٺاڻي ڪميونٽي کي پيش ايندڙ خطري جي باري ۾ ڄاڻ حاصل‬ ‫•‬
‫ڪرڻ‪.‬‬
‫‪ 3‬ـ خدشن جو جائزو‬ ‫•‬
‫‪ 4‬ـ آفت کان بچڻ جي تياري الِء شروعاتي منصوبو جوڙڻ‪.‬‬ ‫•‬
‫‪ 5‬ـ منصوبي تي عمل‬ ‫•‬
‫‪ 6‬ـ منصوبي جي نگراني‬ ‫•‬
‫‪ 7‬ـ منصوبي جو صحيح طريقي سان جائزووٺڻ‪.‬‬ ‫•‬
‫آفتن جا عام سبب‬

‫•‬
‫سماجي مسئال‬ ‫•‬
‫خطري واريون جگھون‬ ‫•‬
‫ڪمزور دفاعي صالحيت‬ ‫•‬
‫خطري واري جڳھن تي گھر ٺاهڻ‬ ‫•‬
‫زميني ۽ ماحولياتي‬ ‫•‬
‫سخت موسم‬ ‫•‬
‫سماجي ۽ معاشي‬ ‫•‬
‫آباديَء ۾ اضافو‬ ‫•‬
‫غير محفوظ جڳهن جو ٺاهڻ‬ ‫•‬
‫جانورن جي وڌندڙ تعداد‬ ‫•‬
‫جهنگلن ۽ ٻيلن جو ڪٽجڻ‬ ‫•‬
‫شهري‪ ،‬صنعتي ۽ماحولياتي خرابي‬ ‫•‬
‫پاڻي جي سطح ۾ گھٽتائي‪.‬‬ ‫•‬
‫•‬
‫آفتن کان بچاء الء ٽول ڪٽ‬
‫مهرباني‬