Urganch davlat universiteti

Tabiiy fanlar fakulteti

biologiya yo’nalishi 197-guruh
talabasi Bekmetova Muattar
 MAVZU:

 Biomassadan(chiqindilardan) biogaz olish biotexnologiyasi.

 Qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab
chiqarishda hosil boʻladigan chiqindilari, shuningdek, sanoat
va shahar oqava suvlarini tozalash inshootlari oqava suvlarini
biogazga aylantirish atrof-muhit uchun foydalidir. Goʻng,
silos, oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash chiqindilari va
hatto restoranlardan yoki turar-joylardan oziq-ovqat
qoldiqlarini qayta ishlashdan qatʼi nazar, chiqindi oqimlari
energiya salohiyatiga boy. Biogaz ishlab chiqarish ushbu
chiqindi oqimlarini aktivlarga aylantirib, mahalliy va milliy
darajada qayta tiklanadigan barqaror energiya manbalarini
yaratadi, shu bilan birga iqlim oʻzgarishi bilan bogʻliq gaz
emissiyasini kamaytiradi
 Anaerob hazm qilish tabiiy jarayon boʻlib, bu tushuncha nisbatan
sodda. Biroq, biogazni samarali ishlab chiqarish samarali nasos va
koʻpincha qiyin substratlarni aralashtirishni talab qiladi.
 Biogaz ishlab chiqarish uchun substratlar fermentatsiya jarayonida
ham, saqlashda ham harakatlanishi kerak. Tank tarkibida bir xil
aralashmani saqlab qolish uchun substratlarning suzishi va
choʻkishining oldini olish uchun aralashtirish kerak. Ushbu substratlar
koʻpincha tolali, past zichlikdagi materiallar va ogʻirroq
materiallarning kombinatsiyasi boʻlib, ular suspenziyada saqlanishi
kerak boʻlgan ikkita ekstremaldir. Nasoslar ishonchli, barqaror
oziqlantirish uchun substratlarni tiqilib qolmasdan o‘tkazisha va
maydalash imkoniyatiga ega boʻlishi kerak
 Biogazning qazilma yoqilg'ini almashtirish kabi potentsiali
bor, deb aytish mumkin, chunki u haqiqatan ham katta
energiya quvvatiga ega bo'lishi kerak. Bir kubometr biogaz
bilan u 6 soatgacha yorug'lik hosil qilishi
mumkin. Yaratilgan yorug'lik 60 vattli lampochkaga teng
bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, kubometrli muzlatgichni
bir soat, inkubatorni 30 minut va HP dvigatelini 2 soat
ishlashingiz mumkin.
 Shuninguchun biogaz hisobga olinadi ajoyib energiya
quvvatiga ega kuchli gaz
Biogaz kelajakdan katta umidlarni kutmoqda,
chunki u qayta tiklanadigan, toza energiya
bo'lib, ifloslanish va chiqindilarni qayta ishlash
muammolarini engillashtiradi. Bundan tashqari,
u qishloq xo'jaligiga ijobiy hissa qo'shadi,
mahsulot sifatida hayotiy tsiklga va ekinlarning
hosildorligiga yordam beradigan qo'shimcha
mahsulot sifatida organik o'g'itlar beradi.
Anaerob filter moslamasi 1950-yillarda nisbatan suyultirilgan va eruvchan oqava
suvdan foydalanish uchun ishlab chiqilgan. Bu reaktor hajmini kamaytirish
uchun ishlab chiqilgan eng qadimgi va eng oddiy dizayndagi reaktor turlaridan
biridir. U qadoqlash vositasi bilan toʻldirilgan ustundan iborat. Toshlar,
plastmassa, marjon qoldiqlar, midiya qobigʻi, qamish va bambuk halqalari
kabilar anaerob filtr reaktorlarida oson ajratiladi va parchalanadi. Metan hosil
qiluvchi bakteriyalar qadoqlash muhitining katta yuzasida plyonka hosil qiladi
va oqava suv bilan parchalanuvchidan ajralib ketmaydi. Shu sababli, bu
reaktorlar „qoʻzgʻalmas plyonka“ yoki „ushlangan plyonka“ parchalanuvchilari
sifatida ham tanilgan.
Yuqori oqimli anaerob loy qoplamasi — UASB zavodlari
UASB (Upflow anaerobic sludge blanket digestion) dizayni 1980-yilda Gollandiyada ishlab
chiqilgan. U anaerob filtrga oʻxshaydi, chunki u reaktorda immobilizatsiyalangan
bakteriyalarning yuqori konsentratsiyasini oʻz ichiga oladi. Biroq, UASB reaktorlarida
qadoqlash muhiti mavjud emas, aksincha, metan hosil qiluvchi bakteriyalar reaktorning pastki
qismini qoplaydigan loy qoplamasining zich granulalarida toʻplangan. Oziqlantiruvchi
suyuqlik reaktorning pastki qismidan kiradi va suyuqlik loy adyolidan oqib chiqayotganda
biogaz hosil boʻladi. Yevropada qand lavlagini qayta ishlashda va asosan eriydigan
uglevodlarni oʻz ichiga olgan boshqa suyultirilgan chiqindilardan foydalangan holda biogaz
ishlab chiqarishda UASB reaktorlaridan foydalaniladi.