VANDAAG:

1) Wat is recht? 2) Indelingen van het recht

Wat is recht?
Recht is overal: Vb. Pukkelpopdrama!

Pukkelpop
Wat is Pukkelpop? Gewone mens: festival Jurist: kluwen van rechtsverhoudingen - Organisator: The Factory VZW - Sluit massas overeenkomsten af met:
Muziekbands (Foo Fighters, ) Tal van firmas (vb. tentenverhuur) Verzekeringsmaatschappijen De bezoekers (= ticket)

Pukkelpopdrama
18 augustus 2011: een storm Gewone mens: een storm Jurist: Schadeverwekkende gebeurtenis Veel mensen hebben schade geleden: - Lichamelijke schade (doden, gewonden) - Materile schade (kledij, tenten, , maar ook: geen festival!)

Pukkelpopdrama
VRAAG: wie moet die schade betalen?? 2 categorien: overeenkomst en onrechtmatige daad A) overeenkomst: Vb. uw ticket, overeenkomst met muziekbands, Principe: verbintenissen moeten uitgevoerd worden => is hier niet gebeurd (festival stopgezet, sommige groepen hebben niet kunnen optreden, ) Principe: schadevergoeding wegens nietuitvoering van de overeenkomst

Pukkelpopdrama
Uitzondering op de verplichting tot schadevergoeding: overmacht Vraag: terugbetaling van tickets, drankbonnetjes? - wat staat er in de kleine lettertjes? - Pukkelpop betaalt misschien vrijwillig (een deel) terug - theoretisch: geld terugeisen voor de rechtbank (vrederechter)

Pukkelpopdrama
Indien geen overeenkomst: - Principe: iedereen draagt zijn eigen schade. - Uitzondering: Onrechtmatige daad: Iedereen die door zijn fout schade veroorzaakt aan een ander, moet deze schade vergoeden (art. 1382 BW) - Vraag: heeft de VZW een fout begaan? - Antwoord: waarschijnlijk neen, want dergelijke ramp is niet voorzienbaar

Pukkelpopdrama
29 september 2011: ministerraad erkent storm van 18 augustus als ramp: Gevolgen: - VZW kan dit inroepen als overmacht: een ramp kan je moeilijk voorzien - Rampenfonds kan tussenkomen, weliswaar enkel voor directe materile schade die niet gedekt wordt door de brandverzekering - Wie komt in aanmerking: organisatoren, fruitboeren

Pukkelpopdrama
Vraag: kunt U een beroep doen op het rampenfonds? Moeilijk: - Franchise van 250 euro - Schade moet erg goed gedocumenteerd worden (facturen, betalingsbewijs)

Wat is recht?
Recht is overal: Vb. Pukkelpop Vb. 18: gevolgen meerderjarigheid

Gevolgen meerderjarigheid
- Stemrecht/plicht? - Zelf instaan voor je onderhoud? - Adres wijzigen? Bijvoorbeeld: domicilie in Gent? - Trouwen? - Zelfstandig bepaalde rechtshandelingen stellen (vb. huurcontract kot)? - Pint bestellen op caf?

Wat is recht?
Recht is overal: Vb. Pukkelpop Vb. 18: gevolgen meerderjarigheid Vb. Kot huren: huurovereenkomst

Huren van een kot

Kot huren Vraag: mag het huurcontract zomaar opgezegd worden? Om deze vraag te kunnen beantwoorden: vele bijkomende vragen, zoals: - Mondeling of schriftelijk huurcontract? - Huurcontract van onbepaalde of bepaalde duur? -

Huren van een kot

Art. 1714 BW: Behalve tegenstrijdige wettelijke bepalingen, kan men huren bij geschrift of mondeling Art. 1736 BW: Onverminderd het bepaalde in artikel 1758, wordt de voor onbepaalde duur gesloten huurovereenkomst geacht te zijn aangegaan per maand. De overeenkomst kan slechts worden beindigd met inachtneming van een opzeggingstermijn van een maand

WAT IS RECHT?
Huren kot mag het huurcontract opgezegd worden? In bepaalde specifieke gevallen dus wel: indien geen geschreven contract en geen einddatum in contract je mag het contract opzeggen (opzegtermijn van 1 maand) Meestal: wel een geschreven huurovereenkomst, meestal met bepaalde duur (meestal 1 jaar voor een kot) In dit geval: opzeggen in principe niet toegestaan. Wel: verbreken + Schadevergoeding

Huur van een kot

in principe: dus een aantal uitzonderingen Verplichtingen verhuurder: art. 1719 BW: De verhuurder is, uit de aard van het contract, en zonder dat daartoe enig bijkomend beding nodig is, verplicht: 1 het verhuurde goed aan de verhuurder te leveren 2 Dat goed in zodanige staat te onderhouden dat het kan dienen tot het gebruik waartoe het verhuurd is; 3 De huurder het rustig genot daarvan te doen hebben zolang de huur duurt

Huren van een kot

Naast algemeen huurrecht: bijzondere regels!! Kamerdecreet 4 februari 1997 (Decreet houdende de kwaliteits- en veiligheidsnormen voor kamers en studentenkamers) - Politiereglement op de kamerwoningen (Gent, 2004)

Huren van een kot

Indien verhuurder NIET voldoet aan zijn verplichting (bijvoorbeeld doordat hij een kot verhuurt dat niet aan de regels voldoet) => mogelijke grond voor gerechtelijke ontbinding huurovereenkomst door de vrederechter

WAT IS RECHT?
DUS: Het recht regelt wat mag, niet mag en moet. Vraag: Is dit de definitie van recht? Regelen van moraal, godsdienst, cultuur etc.: beantwoorden ook aan die definitie

Wat is recht?
Casus: de Gentse Dexiaschat 1. Feiten (zie tekst te veel vinders voor een schat)

Gentse Dexiaschat: de feiten

Boekhouder koopt oud Dexiabankgebouw Begint alvast te verbouwen, voor het verlijden van de akte bij de notaris Arbeiders vinden 300.000 in een oude bankkluis Boekhouder verwittigt politie Oorsprong geld is onbekend (Brinks?) Grote vraag: wie krijgt de 300.000?

Wat is recht?
Casus: de Gentse Dexiaschat 1. Feiten 2. Discussie: voor wie is de schat? = een juridisch vraagstuk

Artikel 716 Burgerlijk Wetboek

De eigenaar van een schat behoort aan wie hem in zijn erf vindt. Wordt de schat door iemand anders gevonden, dan behoort hij voor de ene helft toe aan de vinder en voor de andere helft aan de eigenaar van het erf.

Gentse Dexiaschat
1) Wie is er eigenaar van het pand? (op het ogenblik van de vondst!)

Dexia

Qubix VOF

Ferhat

Centrale discussie: wanneer is het eigendomsrecht op het pand overgegaan?

Gentse Dexiaschat
2) Wie is de vinder? - De boekhouder, Kaya Ferhat of - De 2 arbeiders, Murat en Harun Tufan? - De werkgever van de broers Tufan? Arbeidsovereenkomst? in naam en voor rekening van?

Subjectieve rechten
Centrale vraag hier: wie kan aanspraak maken op (een deel van) die schat? Anders gesteld: wie heeft er een subjectief recht op die schat? = Concreet; rechtssubject (natuurlijke personen en rechtspersonen) Antwoord: zie OBJECTIEF recht: alle regels die de inhoud, wijze van totstandkoming en van verdwijning, het bewijs en de bescherming van subjectieve rechten bepalen (vb. art. 716 BW) = abstract; niet specifiek

WAT IS RECHT?
1. Recht: regelt de subjectieve rechten van rechtssubjecten via het objectief recht
Welke subjectieve rechten? 1) Subjectieve politieke rechten : tegenover de overheid : publiekrecht

Subjectieve politieke rechten

- Politieke vrijheden: vrijheid van meningsuiting, religieuze vrijheid, vrijheid van onderwijs, persvrijheid, - Participatierechten: Democratische rechten op deelname aan het politiek beleid: stemrecht, recht om zich kandidaat te stellen bij verkiezingen, - Sociaal-economische en culturele grondrechten: recht op sociale zekerheid, recht op onderwijs,

WAT IS RECHT?
1. Recht: regelt de subjectieve rechten van rechtssubjecten via het objectief recht
Welke subjectieve rechten? 1) Subjectieve politieke rechten : tegenover de overheid : publiekrecht 2) Subjectieve civiele rechten: tegenover medeburgers: privaatrecht

Subjectieve civiele rechten

Persoonlijkheidsrechten Familierechten Zakelijke rechten Vorderingsrechten Intellectuele rechten - persoon - familie - zaak - ander - intellectueel concept

WAT IS RECHT?
1. Recht: regelt de subjectieve rechten van rechtssubjecten via het objectief recht 2. Recht: Een georganiseerde structuur inzake afdwinging van de regelen
Hiervoor extra regelen en structuren nodig: rechtbanken, procesrecht, de gevangenissen,

WAT IS RECHT?
3. Recht: Een georganiseerde structuur voor de verandering van de regels
Reden: Maatschappij is niet statisch, maar verandert, evolueert. Recht evolueert mee. - voorbeelden: rechtspraak, rechtsleer, wetgeving

WAT IS RECHT?
1. Recht: regelt de subjectieve rechten van rechtssubjecten via het objectief recht 2. Recht: Een georganiseerde structuur inzake afdwinging van de regelen 3. Recht: Een georganiseerde structuur voor de verandering van de regels

WAT IS RECHT?
Recht is de genstitutionaliseerde genstitutionaliseerde ordening van het menselijk handelen in de samenleving.

Perfect?

Recht Rechtvaardig
Standaard dd. 29 september 2011:
Zaak tegen Beaulieu-stichter van de baan?
De Belgische staat tekent geen beroep aan in de rechtszaak tegen Roger De Clerck, de stichter van de textielgroep Beaulieu en hoofdverdachte in de fraudezaak. () De Kortrijkse rechter kende De Clerck eind juni een schadevergoeding toe van 22.500 euro omdat de gerechtelijke procedure tegen zijn bedrijf te lang - al meer dan twintig jaar - aansleept.

Gelijk hebben gelijk krijgen

- Je moet via de rechtbank passeren (kostelijk, lang) - De rechter kan anders beslissen (geen zekerheid) - Het sop kan de kolen niet waard zijn

Recht Zaligmakend
- Recht heeft niet op alles een antwoord (hiaten) - Het recht zelfs is soms complex, onduidelijk, tegenstrijdig - Er is soms meer dan n oplossing mogelijk voor een probleem (vb. schat) - Er is teveel recht (overregulering, verouderde wetten, enz.)

Vb. Belgisch Staatsblad:

2010: 83.678 blz. 2009: 83.000 blz. 2008: 69.369 blz. 2007: 66.290 blz. 2006: 76.468 blz. 2005: 57.755 blz. 1999: 50.547 blz. 1989: 21.634 bzl Van 1989-2009: 937.718 blz.

Indelingen van het recht

INDELINGEN VAN HET RECHT: Grote lijnen

Nationaal recht

Internationaal recht

Privaat recht

Publiek recht

Int. priv. Int.pub. recht recht

Privaat

Publiek

Nationaal

Burgerlijk Recht Handelsrecht Sociaal recht Privaatrechtelijk procesrecht

Grondwettelijk recht Administratief recht Fiscaal recht Strafrecht Strafprocesrecht Volkerenrecht of Internationaal Publiekrecht

Grensoverschrijdend

Internationaal privaatrecht

PRIVAATRECHT VERSUS PUBLIEK RECHT

privaatrecht: regelt verhouding tussen burgers onderling Publiek recht: verhouding burger-overheid interne organisatie overheid

PRIVAATRECHT VERSUS PUBLIEK RECHT Nuance : publiekrecht verhouding burgeroverheid: voor zover overheid toepassing maakt van haar privileges die steunen op haar geweldmonopolie en niet als private partij optreedt Voorbeeld: gemeente wil een stuk grond kopen. Eigenaar: - Weigert: onteigening: publiekrecht - Gaat akkoord: vrijwillige koop/verkoop: gewoon privaatrecht

(Nationaal) privaatrecht: rechtstakken

Burgerlijk recht: regelt algemeen de elementaire verhoudingen tussen de burgers Handelsrecht: regelt het statuut van handelaars en de commercile activiteiten Sociaal recht: regelt de arbeidsverhoudingen en sociale zekerheid Burgerlijk procesrecht: regelt de procedure voor de gewone rechtbanken

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 1. Burgerlijk recht

Regelt de meest elementaire verhoudingen tussen burgers: regels waar zeer velen mee geconfronteerd wordt. 1. Personenrecht 2. Familierecht 3. Zakenrecht 4. Verbintenissenrecht 5. Erfrecht

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 1. Burgerlijk recht

1) Personenrecht: regelt het statuut van de persoon Voorbeeld: familienaam: artikel 335 BW 1: Het kind wiens afstamming alleen van vaderszijde vaststaat of wiens afstamming van vaderszijde en moederszijde tegelijk komen vast te staan, draagt de naam van de vader

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 1. Burgerlijk recht

Wijziging familienaam:
Naamwet 1987: Naamswijziging kan gevraagd worden via administratieve procedure (Koning) GUNST, geen recht. Ernstige reden (wettig belang): - belachelijke naam (Poep, Naaktgeboren) - hatelijke naam (Dutroux) - naam van vreemde origine - na erkenning, adoptie, Prijs = 49 Euro Ook combinatie voornaam en familienaam kan belachelijk zijn (Piet Uyttebroeck)

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 1. Burgerlijk recht

voornaam:
Vrije keuze, maar mag geen verwarring zaaien of schade toebrengen aan het kind. Wat wordt geweigerd:
absurde, aanstootgevende of belachelijke voornamen bestaande familienamen die gangbare voornamen zijn een overdreven aantal voornamen (de ambtenaar van de burgerlijke stand bepaalt autonoom het maximum aantal) een voornaam die niet met het geslacht van het kind overeenkomt: geen jongensnaam voor een meisje en geen meisjesnaam voor een jongen een voornaam bestaande uit een letter of uit een opeenvolging van medeklinkers

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 1. Burgerlijk recht

2) Familierecht: regelt de verhoudingen tussen bloed- en aanverwanten (voorbeeld: huwelijk,
echtscheiding, verhouding ouders-kind, enz.)

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 1. Burgerlijk recht

3) Zakenrecht: regelt de zakelijke rechten: geven een subjectief recht op een goed, geen tussenkomst van een andere persoon nodig. voorbeeld: eigendomsrecht (zie: schat)

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 1. Burgerlijk recht

4)Verbintenissenrecht: vorderingsrechten: geven geen onmiddelijke macht op een goed, maar wel recht op prestatie van een ander persoon Deze prestatie: een verbintenis om iets te geven, iets te doen of iets niet te doen

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 1. Burgerlijk recht

5) Erfrecht: U sterft en verdwijnt als rechtssubject. Wat gebeurt er met uw subjectieve rechten?

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 2. Handels- en vennootschapsrecht

Zie volgend jaar: ondernemingsrecht (prof. R. Steennot)

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 3. Sociaal recht

= Arbeidsrecht + Sociaal zekerheidsrecht. 1. Arbeidsrecht: verhouding tussen (priv-) werkgevers en werknemers (ondergeschikt verband) >< zelfstandige

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT: 3. Sociaal recht

2. Sociaal zekerheidsrecht: (verplichte sociale) verzekeringen voor werknemers en voor zelfstandigen
- Welke sociale risicos: ziekte, invaliditeit, arbeidsongevallen, werkloosheid, vakantiegeld, kinderbijslagen, pensioenen - Wie betaalt welke bijdragen? (WG/WN , zelfstandige) - Wat krijg je als een verzekerd risico zich voordoet?

(NATIONAAL) PRIVAATRECHT:
4. Burgerlijk Procesrecht
- Inrichting van de rechtbanken (welke rechtbanken zijn er en hoe zijn zij georganiseerd?) - Bevoegdheid van de rechtbanken (voor wat zijn welke rechtbanken bevoegd?) - Procedure voor de rechtbanken (hoe verloopt de procedure voor de rechtbanken?)

INDELINGEN VAN HET RECHT Grote lijnen

Nationaal recht

Internationaal recht

Privaat recht

Publiek recht

Int.priv. Int.pub. recht recht

(NATIONAAL) PUBLIEK RECHT

1. Bevoegdheid en samenstelling van de overheidsorganen 2. Regelen mbt die de verhouding burgeroverheid (bevoorrechte positie) - Grondwettelijk recht - Administratief recht - Fiscaal recht - Strafrecht - Strafprocesrecht

(NATIONAAL) PUBLIEK RECHT: 1. GRONDWETTELIJK RECHT

1. Inrichting van de STAAT: basisstructuur van de politieke en gerechtelijke instellingen 2. Fundamentele rechten van burger tov overheid:
- Politieke vrijheden (vrijheid van meningsuiting, religieuze vrijheid, vrijheid van onderwijs, persvrijheid) - Participatierechten: Democratische rechten op deelname aan het politiek beleid (stemrecht, recht om zich kandidaat te stellen bij verkiezingen) - Sociaal-economische en culturele grondrechten (recht op sociale zekerheid)

(NATIONAAL) PUBLIEK RECHT: 2. ADMINISTRATIEF RECHT

Inrichting en werking van de uitvoerende macht (de administratie(s)).

(NATIONAAL) PUBLIEK RECHT: 3. FISCAAL RECHT

Overheid: verschillende taken: wegen, scholen etc geld nodig Aanduiding en inning overheidsinkomsten (inkomens, omloop van goederen, ) Fiscaal recht of belastingsrecht: geheel aan regels ivm de heffing en invordering van belastingen Materieel en formeel fiscaal recht: respectievelijk: welke belastingen en welke procedureregels?

(NATIONAAL) PUBLIEK RECHT: 4. STRAFRECHT

- Welke handelingen strafbaar? - Welke straffen (gevangenis,boete...)? - Principes (vb. legaliteitsbeginsel)

(NATIONAAL) PUBLIEK RECHT: 5. STRAFPROCESRECHT

1. Inrichting en bevoegdheid van de strafrechtscolleges
Politierechtbank, correctionele rechtbank, hof van beroep, hof van assisen. Bevoegdheid van die colleges (bvb. Verkeersmisdrijven, misdaden etc.)

2. Strafprocedure

INDELINGEN VAN HET RECHT: Grote lijnen

Nationaal recht

Internationaal recht

Privaat recht

Publiek recht

Int.priv. Int.pub. recht recht

NATIONAAL RECHT VERSUS INTERNATIONAAL RECHT

Kern: grensoverschrijdend element Let op: criterium is NIET: recht afkomstig van nationale instanties versus recht afkomstig van internationale instanties

INDELINGEN VAN HET RECHT

Nationaal recht

Internationaal recht

Privaat recht

Publiek recht

Int.priv. Int.pub. recht recht

INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT (IPR)

IPR: regelt rechtsverhoudingen met elementen van verschillende staten. Voorbeeld: Een Nederlander is gehuwd met een Franaise in Thailand. Beide wonen in Gent en willen scheiden. 2 vragen: - voor welke rechtbank? - welk recht is van toepassing?

IPR
Welke rechter? Art. 5. 1 Wetboek IPR. Behalve in de gevallen waar deze wet anders bepaalt, zijn de Belgische rechters bevoegd indien de verweerder bij de inleiding van de vordering zijn woonplaats of gewone verblijfplaats in Belgi heeft. Dus: Belgische rechter is bevoegd om zich uit te spreken over deze echtscheiding

IPR
Volgens welk recht? Art. 55. 1. De echtscheiding en de scheiding van tafel en bed worden beheerst : 1 door het recht van de Staat op wiens grondgebied beide echtgenoten bij de instelling van de vordering hun gewone verblijfplaats hebben; Dus: Belgische rechter zal het Belgisch recht toepassen

IPR
Maar stel: twee Turken trouwen in Turkije, wonen in Belgi en willen scheiden. Welke rechter: Belgische (zie boven) Welk recht?

Art 55 2 Wetboek IPR: De echtgenoten

kunnen evenwel kiezen welk recht op de echtscheiding () toepasselijk is. Zij kunnen slechts n van de volgende rechtstelsels aanwijzen: 1 het recht van de Staat waarvan zij beiden bij de instelling van de vordering de nationaliteit hebben; 2 het Belgisch recht. De keuze moet bij de eerste verschijning worden uitgedrukt.

Dus: keuze tussen Belgisch of Turks recht. Kan dus: Belgische rechter moet Turks recht toepassen (= niet eenvoudig!)

INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT (IPR)

Belangrijk: elk land heeft eigen IPR! Andere vraag: in hoeverre kunnen buitenlandse rechterlijke uitspraken hier uitgevoerd worden? Vb: U wordt in Frankrijk veroordeeld tot het betalen van een geldsom. IPR regelt: hoe uitvoeren in Belgi.

INDELINGEN VAN HET RECHT

Nationaal recht

Internationaal recht

Privaat recht

Publiek recht

Int.priv. Int.pub. recht recht

INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT (VOLKENRECHT) 1. Regelt de betrekkingen tussen staten onderling.

INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT (VOLKENRECHT) Traditioneel komt het volkenrecht tot stand via internationale verdragen afgesloten tussen twee of meerdere staten (bilateraal/multilateraal) Gedurende 20ste eeuw: nationale staten staan deel soevereiniteit af aan internationale politieke instellingen: kunnen zelf rechtsregelen tot stand brengen. Bijvoorbeeld: Europese Unie (verordeningen)

INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT (VOLKENRECHT)

2. Regelt de betrekkingen tussen de staten en de internationale instellingen 3. Regelt de inrichting en de werking van internationale instellingen

INDELINGEN VAN HET RECHT

Nationaal recht

Internationaal recht

Privaat recht

Publiek recht

Int.priv. Int.pub. recht recht