Professional Documents
Culture Documents
B MN VT L NG DNG
K THUT PHN TCH VT LIU RN
NG DNG CCH ON NHN & NG DNG CCH ON NHN
GVHD: GS.TS. L Khc Bnh
HVTH: Phan Trung Vnh
NI DUNG TRNH BY
IU KIN NHIU X BRAGG BIU DIN DI
DNG HNH HC
1. XC NH S NH HNG CA TINH TH
2. XC NH S I XNG CA TINH TH
NI DUNG TRNH BY
iu kin c nhiu x:
d
2
2. .sin . d n
NH LUT BRAGG
Trong :
NH LUT BRAGG
d: khong cch gia 2 mt mng song
song ln cn
2: gc hp bi tia X ti v tia nhiu x
: bc sng tia X
n: bc nhiu x
Tia X,
Biu din di dng hnh hc
CU EWALD
MNG O
Mi nt mng o Mt h
mt mng v d
hkl
mng thun
S
0
MNG O
Mt im nt S
0
c
chn lm gc.
Mt mt cu tm O,
bn knh OS
0
= 1/
S
0
O
CU EWALD
Chm tia X ti
S
0
MNG O
S
0
Chm tia X ti
CU EWALD Mi nt mng o Mt h
mt mng v d
hkl
mng thun
Gi s, c 1 nt mng
o khc S
0
nm trn
cu Ewald
Nt mng o nm
trn cu Ewald
P
I
Mt phng
trung trc (Q)
O
Gi (Q) l mt phng
trung trc ca S
0
P.
(Q) S
0
P ti I.
2
0 0
2. S P S I
0 0
.sin S I S O
1
d
1
1 1
2. .sin
d
2. .sin d
iu kin nhiu x Bragg iu kin nhiu x Bragg
Thay i bn knh cu
Ewald Thay i
S
0
P
Nh vy, nhng nt mng o no nm trn cu Ewald s tha mn
iu kin Bragg, tc l cho vt nhiu x trn phim.
Thay i nh hng
mng o Thay i
PHNG PHP LAUE PHNG PHP LAUE PHNG PHP DEBYE PHNG PHP DEBYE
` Trn cu Ewald, c rt nhiu nt mng o tha mn iu kin Bragg.
S
0
CU EWALD
P
O
Nhng nt ng phng l nhng nt thuc cng mt vng tinh th.
ng phng Cc nt mng o thuc cng mt
vng to thnh mt ng trn
S
0
P
S
0
P
P
O
2
S
0
` T tm O, ni di cc nt ng
phng ct mn phim ti cc im
to thnh ng ellipse, y l
cc vt nhiu x trn phim.
M
n
p
h
i
m
S
1
OS
1
P l mt nn trn xoay
Gc S
1
P = 2
NHN XT
: 2 < 90: ng ca
vt nhiu x ellipse
NHN XT
O
2 = 90
0
M
n
p
h
i
m
~ 2 = 90
0
: ng ca vt
nhiu x ng parabol
O
2 > 90
0
M
n
p
h
i
m
~ 2 > 90
0
: ng ca vt
nhiu x ng hyperbol
Vt nhiu x Laue ca
mt tinh th Al (FCC)
2 < 90
0
2 > 90
0
ng ellipse ng ellipse ng hyperbol ng hyperbol
Phn tch cc vt nhiu x
S nh hng tinh th
S i xng ca tinh th
Xc nh s nh hng ca tinh th
i vi tinh th lp phng: c bit
nh nhiu x Laue c
trc i xng bc 4
x
y
z
[100]
x
y
z
[100]
Phng [100] c nh
hng // vi tia X ti
nh nhiu x Laue c
trc i xng bc 3
[111]
x
y
z
x
y
z
Phng [111] c nh
hng // vi tia X ti
Tia X
Tia X
i vi tinh th bt k: Thc hin theo cc bc
O Dng giy can in li cc
vt nhiu x trn phim.
Xc nh vt ca tia ti S
0
(Vt ca tia ti c kch thc
ln nht v sng nht)
O nh s cc vt nhiu x
S
0
1
2
11
10
12
9
8
7
6
5
4
3
13
15
14
18
17
19
16
24
23
22
21
20
O o khong cch l
i
gia S
0
n vt nhiu x th i (i = 124)
Ngun tia X
a sc
Mu tinh th
Mn
phim
D
l
15S0
2
S
0
15 8
Gc nhiu x ng vi tng vt:
2
i
i
l
tg
D
Vi D l khong cch t
mu tinh th n phim
O Dng hnh chiu gnomo-
stereo t nh nhiu x Laue:
t li Wulf di giy can,
tm S
0
trng vi tm li Wulf.
S
0
1
2
11
10
12
9
8
7
6
5
4
3
13
15
14
18
17
19
16
24
23
22
21
20
Li Wulf
dng hnh chiu ca 1 vt no
(v d S
1
), quay giy can quanh S
0
n
khi S
1
nm trn ng xch o ca li.
S
1
n
g
x
c
h
o
T im A
bn kia mp
li, nh
du gc
2
trn
giy can
A
180
0
90
0
0
0
2
= 30
0
2
180
0
0
0
2
= 30
0
2
Hnh chiu ca vt S
1
trn giy can
2
O Ch chn ra nhng vt nhiu x m phn
b trn cng 1 ng ellipse dng hnh
chiu Gnomo-stereo.
Vt nhiu x nh Laue ca tm nhm mng
Hnh chiu Gnomo-stereo ca cc vt nhiu x
Nhng vt nhiu x nm trn ng
ellipse thuc cng 1 vng ca tinh th.
Nhng hnh chiu Gnomo-stereo ca cc
vt nhiu x thuc cng 1 vng s l
mt ng kinh tuyn ca li Wulf.
Xc nh trc vng v
gc gia hai trc vng
Xt cc vt
nhiu x ca
ellipse nh.
A
B
on thng
AB i qua
tm li Wulf.
A
B
ng chiu
Gnomo-stereo
A
B
O Quay on thng AB
quanh tm li cho n
khi phng ca AB
trng ax
A
B
a
x
O ng chiu Gromo
-stereo ct ng qu
o ca li ti L. nh
du L.
ng chiu
Gnomo-stereo
ng xch o
O T L, m hng v
trc ax mt gc 90
0
O Ta c im K. Ly
L lm gc, dng vector LK.
Li Wulf c nh
L
L
180
0
90
0
0
0
A
B
a
x
K
O Xoay on thng AB tr
li v tr ban u.
A
B
L
K
G LK chnh l phng ca
trc vng tinh th cn tm.
nh vt
nhiu
x Laue
ca tinh
th
Nh vy, trc vng ca cc vt nhiu x
trn ng ellipse nh chnh l vector
LK. Tng t cho ng ellipse ln.
Gi s ta c vector EF.
L
K
E
F
Gc (KL,EF) = Gc gia
2 trc vng
L
180
0
90
0
0
0
A
B
a
x
K
Xc nh trc vng v
gc gia hai trc vng
Xc nh ch s ca trc vng
S dng
GC
GIA
HAI
PH
-NG
TINH
TH
TRO
-NG
H
MNG
LP
PH
-NG
100 110 111 210 211
100
0
0
90
0
110
45
0
90
0
0
0
60
0
96
0
111
54,74
0
35,26
0
90
0
0
0
70,53
0
210
26,56
0
63,43
0
90
0
18,43
0
50,77
0
71,56
0
39,23
0
75,04
0
0
0
36,87
0
53,13
0
66,42
0
78,46
0
60
0
211
35,26
0
65,90
0
31
0
54,74
0
73,22
0
61
0
19,47
0
61,87
0
90
0
24,09
0
43,09
0
56,79
0
79,48
0
90
0
0
0
33,56
0
48,19
0
60
0
70,50
0
80,40
0
BNG TRA
L
K
E
F
63
0
[210]
[100]
Xc nh s i xng ca tinh th
T tnh i xng ca
cc vt nhiu x trn phim
nh nhiu x Laue phn
b i xng tng ng
Ngun tia X
a sc
Mu tinh th
Mn phim
D
l
15S0
2
S
0
nh nhiu x Laue thng
c tnh i xng qua tm S
0
CHM TIA X
Trc i xng Mt i xng
Song song
Tnh i xng ca tinh th
nh nhiu
x Laue
c trc
i xng
bc 3
[111]
x
y
z
V D
(100)
(001)
(010)
(100)
(001)
(010)
Chiu tia X theo phng
z
y
x
(001)
(100)
(001)
(010)
111
x
y
z
[001]
y
z
[001]
x
y
z
[001]
x
nh nhiu x Laue c
trc i xng bc 4
(111)
(111)
(111)
(111)
(111)
(111)
(111)
(111)
A
B
C
D
E
(111) :
(111) :
(111) :
(111) :
ABC
AEC
ADB
ADE