Osnovni pojmovi i relacije konverzije hidroenergije. Podjela i vrste turbina. Fransis, Kaplan, Pelton turbine-osnove i karakteristike.

Hidroelektrane su elektrine centrale koje pomodu vodnih turbina pretvaraju potencijalnu energiju vode u kinetiku i mehaniku, koja se dalje koristi za pokretanje elektrinog generatora. Turbina se sastoji od provodnog dijela koji vodi daje dovoljno veliku brzinu i rotora s lopaticama, koji se obrde, te preuzima energiju iz toka vode.

Shema hidroelektrane

Podjela hidroelektrana:
Prema koliini vode i visini vodenog pada koji koriste, razlikuju se:

hidroelektrane s visokim padom i relativno malom koliinom vode

Za visoke padove (preko 200 metara) primjenjuju se Peltonove turbine kod kojih se potencijalna energija vode u privodnom dijelu potpuno pretvara u kinetiku i u obliku vodenog mlaza pokree lopatice turbine pretvarajui kinetiku energiju u mehaniku.

hidroelektrane sa srednjim i niskim padom

hidroelektrane s niskim padom i relativno velikom koliinom vode

Za niski pad (do priblino 40 metara) koriste se Kaplanove turbine koje rade slino kao i Francisove turbine, s tim da je broj lopatica daleko manji.

Za srednji pad (do 200 metara) koriste se Francisove turbine, kod kojih privodni dio s lopaticama okruuje kruni dio turbine. U privodnom dijelu ovih turbina potencijalna se energija vode samo djelomino pretvara u kinetiku tako da s odreenim nadpritiskom dospijeva u rotor i njemu predaje svoju energiju.

Peltonove turbine

Francisove turbine

Kaplanove turbine

Prema tipovima elektrana dijele se na:

Po definiciji protone hidroelektrane su one koje nemaju uzvodnu akumulaciju ili se njihova akumulacija moe isprazniti za manje od dva sata rada kod nazivne snage. To znai da se skoro direktno koristi kinetika energije vode za pokretanje turbina. Takve hidroelektrane je najjednostavnije izvesti, ali su vrlo ovisne o trenutnom protoku vode. Prednost takve izvedbe je vrlo mali uticaj na okoli te nema dizanja nivoa podzemnih voda.

Akumulacijske hidroelektrane su najei nain dobivanja elektrine energije iz energije vode. Problemi nastaju u ljetnim mjesecima kad prirodni dotok postane premali za funkcionisanje elektrane. U tom sluaju se brana mora zatvoriti i potrebno je odravati bar nivo vode koja je bioloki minimum. Veliki problem je i dizanje nivoa podzemnih voda.

Za popunjavanje dnevne vrne potronje grade se reverzibilne hidroelektrane. Kad je potronja energije mala, voda se pumpa iz donjeg jezera u gornju akumulaciju. To se obino radi nou, jer je tada potronja energije najmanja. Danju se elektrana prebacuje na proizvodnju elektrine energije i tada se prazni gornja akumulacija. To nije energetski najbolje rjeenje, ali je bolje nego napraviti jo nekoliko termoelektrana za pokrivanje dnevne vrne potronje. Dobitak ovakve izvedbe elektrana je u razlici cijene struje vie i nie tarife.

Protona HE

Akumulacijska HE

Reverzibilna HE

Akumulacijske hidroelektrane
PRIBRANSKA HIDROELEKTRANA je vrsta akumulacijske hidroelektrane kod koje se strojarnica za proizvodnju nalazi u samoj pregradnoj brani. DERIVACIJSKA HIDROELEKTRANA je vrsta akumulacijske hidroelektrane kod koje se strojarnica za proizvodnju energije nalazi izmjetena na nekoj udaljenosti (nizvodno od brane), a voda se iz akumulacijskog jezera dovodi posebnim cijevima sa zahvata do strojarnice.

Trajanje vodnih koliina

2/3 Zemljine kugle pokriveno je vodom koja isparava, pa ukapljivanjem opet dospijeva na Zemlju u obliku padavina (oborina). U zavisnosti od klimatskih uslova koliine padavina su razliite za za razliita podrujal. Koliina vode koja se sa padavinama slijeva u vodotok i u sekundi protie nekim presjekom rijeke zavisi i od geolokih vegetacijskih uslova okolnog terena (npr. Rijeke krakih predjela koji su bogati padavinama imaju relativno male protoke); Krive vodnih koliina pokazuju promjenu protoka neke rijeke tokom mjeseci u godini sa zimskim i ljetnim minimumom, te proljetnim i jesenskim maksimumom;

Trajanje vodnih koliina

Slika 1 Kriva vodnih koliina

Trajanje vodnih koliina

Kriva na sl. 1 je osnova za dobijanje promjene trajanja vodnih koliina iz koje se vidi tokom koliko vremena se moe osigurati odreeni protok vode (Slika 2).

Slika 2 Kriva trajanja vodnih koliina

Trajanje vodnih koliina

Srednju godinju koliinu raunamo ako se povrina ispod krive podijeli s vremenom

Najvia i najnia ordinata krive na Slici 2 naziva se poplabnom i koliinom najnieg vodostaja. Da bi se dobile te krive, mjerenja se provode tokom nekoliko godina, a unose se srednje vrijednosti niza mjerenja.

Trajanje vodnih koliina

Poznavajudi ovisnost vodnog protoka i raspoloivog pada rijeke, odnosno vodostaja, takoer mjerenjem, moe se ucrtati kriva promjene pada (slika 3 ) tokom godine.

Slika 3 Ovisnost trajanja vodnih koliina, pada i snage

Trajanje vodnih koliina

Iz krive trajanja koliina i pripadnih visina moe se odrediti kriva raspoloive snage P tokom godine pomodu sljededeg izraza

Povrina ispod krive snage ini raspoloivu energiju u toku srednje godine;

Od te energije treba oduzeti energiju koliine tenosti zakonskog minimuma koji se proputa kroz branu (isprekidana crta na slici 3).

Oblici energije vodnih turbina

Energija vodnog toka se dijelom troi na vanjske i unutranje sile trenja i na haotino kretanje estica tenosti; Na taj nain se u prirodnom toku rijeke do njezinog uda u jezero ili more iscrpljuje ukupna energija vode koju je imala na izvoru; Prirodni tokovi vode mogu imati razliite oblike, ostvarujudi razlike visine na svom putu; Stvaranjem petlje razliite visine krakova, kao i manjih akumulacija razliitih visina, i drugi oblici prirodnih tokova omoguduju koritenja raspoloive vodne energije na nekom dijelu toka (slika 4).

Oblici energije vodnih turbina

Slika 4 Oblici prirodnih vodnih tokova

Oblici energije vodnih turbina

Jednaina odranja energije opisuje njene oblike izmeu presjeka 11 i 22 bilo kog oblika vodotoka prikazanog na slici 4, uz pretpostavku da se protok vode Q ne mijenja i da su gubici zanemarivi

U navedenoj jednaini prvi lan se odnosi na geodetske visine nad morem oznaenih presjeka, drugi lan na pritiske a tredi na srednje brzine strujanja fluida. Uz pretpostavku da su brzine strujanja iste te da su pritisci p isti za otvoreni tok, te da je geodetska razlika presjeka oznaena sa Hg

Oblici energije vodnih turbina

Ukupna energija vodnog toka je

Dok je njegova snaga

Sistemi privoda vode hidroelektrani

Najdjelotvornije iskoritavanje vodnih tokova mogude je ako je razlika nivoa ostvarena na kratkom putu, to je u prirodi rijetka pojava. Stoga se vjetakim putem premoduju velike duine rijeka s derivacijom da bi se iskoristila razlika nivoa (slika 5); Derivacije se izvode kao otvoreni kanali ili cijevi. Podizanje nivoa ostvaruje se i branama, gdje se na velikim rijekama neznatnog pada, uz pomod brana, dobija odreena razlika nivoa ulazne i izlazne vode HE na vrlo kratkom putu, koje na taj nain omogudavaju veliku akumulaciju tenosti; Taj sistem izgradnje se primjenjuje i kod plimnih HE (slika 5.III);

Sistemi privoda vode hidroelektrani

Slika 5 eme vrsta privoda vode HE

Sistemi privoda vode hidroelektrani

Kombinovani sistemi koriste derivaciju i manju branu (slika 5.II); Zatvorenom cijevi umjesto kanalom propisanog presjeka, moe se regulisati pritisak vode koja preko tlanog spremnika dotie turbinama tlanim vodom; Na ukupnoj duini derivacije gubi se dio energije te se nastoji skratiti ukupna duina i oblikovati presjeci; Strojarnica sa agregatima se postavlja iza derivacijskog kanala ili cijevi. Takav tip HE (derivacijska HE) moe koristiti padove i do 2000 m. Kod HE iji se padovi stvaraju velikom branom (pribranske HE), strojarnica je uz branu ili u samomj konstrukciji brane. Ove HE ostvaruju 80-200 m pada. Plimne HE su iskljuivo ugraene u brani.

Energetski parametri hidroelektrane

Padovi HE. Razlika izmeu gornjeg, dotonog nivoa vode i donje odvodne vode naziva se statikim padom- Hst. Ukupni pad HE naziva se bruto pad- Hb, koji se dobija ako se statiki pad uveda za kinetiku energiju ulazne mase vode kojoj treba oduzeti kinetiku energiju vode na izlaznom presjeku;

Energetski parametri hidroelektrane

Neto pad Hn, hidreoelektrane se dobija ako se od bruto pada oduzmu gubici strujanja vode u privodnom dijelu sistema do ulaza u turbine;

Zanemarujudi razlike kinetikih energija ulazne i izlazne vode sistema HE, raspoloivi pad turbine prema iznosi

Energetski parametri hidroelektrane

Ako je rije o HE sa Peltonovom turbinom, kod koje je izlazni presjek vode na sapnici izdignut od nivoa donje vode za hs, tada je raspoloivi pad turbine manji, prema jednaini

Energija i snaga turbine

Energija, tj. snaga koju HE proizvodi pretvorbom vodne energije pomodu turbine i elektrogeneratora u el.energiju se raunaju prema izrazima

Gdje su: V-zapremina vode koja protie kroz turbinu, Qzapreminski protok turbine, A- stepen korisnog dejstva agregata koji je jednak proizvodu stepena korisnog dejstva turbine i generatora

Energija i snaga turbine

Stepeni korisnog dejstva turbine i generatora zavise od tipa i

veliine agregata i u projektnim uslovima mogu iznositi T- 0,85-0,96 G- 0,96-0,98 Snaga koja je na raspolaganju potroaima, u zavisnosti od gubitaka u elektrinom transformatoru prema potrebnom naponu potroaa, te gubicima u razvodnoj mrei do mjesta potronje, bit de manja od iznosa definisanog osnovnim izrazom za snagu.

Nazivna snaga hidroelektrane

Zbir svih nominalnih snaga agregata instalisanih u HE daje nazivnu snagu - PN hidroelektrane, to obino odgovara maksimalnoj snazi HE

PN= Pg +Pd + Pr
Pg- garantovana snaga, Pd- dodatna snaga, Pr- rezervna snaga

Nazivna snaga hidroelektrane

Pg- se dobija analizom grafika opteredenja potroaa te zadane raunske osiguranosti energijom. Najveda energija koja se moe dobiti u vremenu T iz HE jednaka je

Emax=PNT

Nazivna snaga hidroelektrane

U nekom razdoblju rada HE (T), kada se mijenjaju potronja struje i protok vode, proizvedena energija de biti

PHE- transformisana snaga vode u elektrinu struju u vremenu T.

Nazivna snaga hidroelektrane

Omjer Emax i EHE predstavlja koeficijent nazivne snage

K moe iznositi od 0,29-0,45 za neke elektrane prema literaturi (npr. Za vrijeme rada elektrane od 3950 sati kroz godinu dana K=0,45).

Vodoenergetski parametri
Vodoeneregtskim proraunima odreuju se svi potrebni parametri vodoprivrednog i vodoenergetskog kompleksa za projektovanje ovih sistema;

Ukljuuju: Proraun vodoenergetskih parametara; Odreivanje relacija vodnih koliina;

Vodoenergetski parametri
Nazivna snaga HE, Potrebna snaga za potronju i potrebna potronja vode za HE i ostale potroae vodoprivrednog gospodarstva temeljne su veliine prorauna; Odreivanje nazivne snage podrazumijeva poznavanje garantovane snage Pg koja se odreuje na osnovu energetskih mogudnosti HE i njenih postrojenja a u skladu sa poznavanjem osiguranih vodnih koliina; Dopunska snaga se odreuje bez garancije, posebno za HE sa ogranienim mogudnostima regulacije vodnog toka; Rezervna snaga- Pr koja je sastavni dio nazivne snage moe se ralaniti na faktore pri emu treba omoguditi nesmetan rad HE;

Vodoenergetski parametri

Pr=PA+Ppr+Prm+Pdr
PA - rezerva u sluaju izneneadnih kvarova; Ppr- snaga koja se koristi pri neplaniranim oscilacijama
preopteredenja zbog odravanja ravnotee (ta rezerva moe biti priblino 3% od Pmax;

Prm- rezerva za potrebe kratkih neplaniranih remontnih radova

neke od HE ili TE u sistemu radi zamjene manjih dijelova;

Pdr - rezerva za prekoplanska opteredenja.

Vodoenergetski parametri
Snaga potreba potroaima- dobija se na osnovu potreba za energijom pojedinih potroaa tj. sainjenih dijagrama plana promjene opteredenja sistema tokom dana i sedmice; Planiranje pokrivanja opteredenja se obavlja unutar cijelog sistema; Odreivanje potrebne potronje vode za rad HE- niz podataka dobijenih mjerenjem i proraunima; To su: Minimalni i maksimalni protoci vode; zavisnost protoka o visini vode u funkciji vremena (godinjih doba), topografski podaci akumulacijskih jezera (za raunanje zapremine vode), godinje potrebe za vodom korisnika (HE i vodoprivreda), godinja isparavanja s vodnih povrina itd.

Rad HE u EES
EESobjedinjuje rad svih vrsta elektrana u kojima se energije razliitih energenata pretvaraju u el.energiju; HE i VE grade se na mjestima raspoloivosti potencijala; TE se grade u blizini nalazita goriva i vedih prirodnih voda radi sistema hlaenja postrojenja; Gradnja elektrane u pravilu traje 3-7 godina; Vrste HE: - protone, - s akumulacijom.

Dijagrami opteredenja EES

U okviru EES povezuje se rad svih sudionika u ritmu dnevnog osiguranja potronje u skladu s njihovim znaajkama; TE ne podnose prekide u radu i uestala ponovna ujkljuivanja; HE su pak pogodne da pokrivaju vrhove trenutnog porasta potreba potronje, istovremeno tededi energiju vode u svojim akumulacijama; U dvenom radu TE pokrivaju bazu a HE vrhove opteredenja tj. dijagrama potronje

Dijagrami opteredenja EES

Dijagrami opteredenja EES

Dijagrami opteredenja EES

U dnevnom ritmu opteredenja EES postoje razlike u pojedinim gradovima i regijama; To zavisi od vrste djelatnosti koja je tamo zastupljena i potronji el.struje za pojedine djelatnosti; Primjer 1- industrija ima potrebu za el.energijom u 3 smjene za razliku od djelatnosti koje zahtijevaju isporuku u toku samo 1.smjene; Primjer 2- turistika privreda zahtijeva jednako obezbijeene koliine el.energije u periodu od 24 sata; Primjer 3- sistem grijanja u toku zimskih mjeseci dodatno optereduje EES.

Dijagrami opteredenja EES

Dijagrami opteredenja EES

Dijagrami opteredenja EES

Dijagrami opteredenja EES

picevi opteredenja- sezonski ili dnevni- mogu se pokrivati iz elektrana skromnijih zaliha energije; To mogu biti reverzibilne HE ili VE; Dispeerske slube upravljaju opskrbom EES birajudi najpogodnije opteredenje elektrana u skladu sa potrebama potroaa a prema planu zatitet rezervi energije; Godinji plan potrebne energije za niz godina se moe razlikovati za istu regiju, zbog promjene potronje ili pak klimatskih nejednakosti pojedinih godina istog podruja; U planu godinjih potreba predviaju se i rezervne snage;

Dijagrami opteredenja EES

Izbor reverzibilnih turbina i nain rada

U kontekstu izbora broja agregata istaknuta jc potreba izbora manjeg broja agregata manjih raspolozivih vodnih koliina, jer je ekonominije da turbine rade u sistemu krade ali u podruju svojih nominalnih protoka za maksimalni stepen korisnosti turbine; Tome doprinose i bolje kavitacijske znaice za nominalni protok; Ako se radi o akumulacijskoj HE sa malim rezervama vode, one se mogu pojaati u periodu kada turbina ne radi, tako da se koristi kao pumap u reverzibilnom (obrnutom) radu. Na taj nain se voda moe prebacivati iz donje u gornju akumulaciju

Podjela reverzibilnih HE
Prema duini punjenja ciklusa RHE se mogu podijeliti na: Elektrane sa dnevnom akumulacijom vode; Elektrane sa sedminom akumulacijom vode; Elektrane sa mjesenom akumulacijom vode; Elektrane sa sezonskom akumulacijom vode

Podjela reverzibilnih HE
Prema opremi strojarnice RHE se mogu podijeliti na: - Elektrane sa 4 maine (pumpa, turbina, elektromotor i elektrogenerator); - Elektrane sa tri maine (pumpa, motorgenerator, turbina); - Elektrane sa dvije reverzibilne maine (turbina-pumpa, motorgenerator); - Utede koje se postiu u gradnji RHE sa dvije maine iznose do 40% od centrale sa 4 maine.

Prelazni procesi
Putanje u rad- obavezne operacije koje prethode: Putanje vode za hlaenje, Podmazivanje, Otvaranje predturbinskog zasuna, Otvaranje sprovodnog kola do otvora potrebnog za uslov QT>ax (za stalni rad nekog reima), U hodu ka nominalnom n, turbina se samoregulie pritvarajudi sprovodno kolo do otvora ax , frekvencija se pribliava onoj iz elektrine mree, generator se sinhronizuje i ukljuuje; Priomjena pritiska u protonom sistemu je mala i ima znaaj hidraulikog udara negativnog predznaka (H).

Prelazni procesi

Prelazni procesi
Zaustavljanje agregata- sloen proces koji ukljuuje niz radnji: Nakon davanja znaka turbina se zatvara ali postepeno da naglo smanjenje protoka ne bi izazvalo nagli porast pritiska (H), koji je znatan; Ta pojava usporava snienje momenta M, dok n sporo pada; Kada moment dostigne vrijednost 0, generator se sikljuuje sa mree; Dalje voda koi agregat u turbinskom kolu (-M); Kada n padne na 40-50% vrijednosti za stacionarana rad, ukljuuju se zrane konice za brzo zaustavljanje agregata; Razlozi zaustavljanja mogu biti dvojaki (planirani radi remonta i prisilni izazvani nekim kvarom),

Prelazni procesi

Prelazni procesi
Regulacija snage agregata vri se u skladu sa promjenom opteredenja (potronje); Regulacijsko podruje snage iznosi od 100 % do 50-60% (radijalno-aksijalna turbina) i 25-30% od nominalne snage za turbine s pokretnim lopaticama rotora; Proces smanjenja opteredenja jednak je zaustavljanju, osim to se otvorom statora postie ax i ne dolazi do iskljuenja generatora; Povedanje snage postie se povedanjem otvora statora sa a0 na ax , dok povedanje protoka stvara negativan H, a taj s vremenom uzrokuje snienje pritiska; Ta pojava podrava povedanje momenta M i snage do pogonski potrebnog momenta(M); Vrijeme regulacije treba biti vede od vremena otvaranja

Prelazni procesi
Nagli pad opteredenja- ispad, moe nastati zbog nekog kvara; Ta pojava izaziva brz porast broja obrtaja koji prihvata regulator i zatavra turbinu, to izaziva znatan hidrauliki udar (H) a to se oituje porastom momenta obrtanja; Daljim smanjenjem otvora statora moment pada do vrijednosti M=0, te za Qm>ax postaje negativan M; U taki M=0 postie se n=nmax poslije ega ta vrijednost pada na 0.

Prelazni procesi

Hidrauliki udar u tlanim vodovima

Hidraulikim udarom se naziva nagli porast pritiska u sistemu koji moe nastati pri prelaznim procesima rada turbine; Pri projektovanju protonih dijelova sistema pod pritiskom tu pojavu treba uzeti u obzir jer u suprotnom moe dovesti do pucanja dijelova hidraulikog sistema; Na narednoj slici prikazane su linije promjene pritiska za dva sluaja: 1. Porast pritiska H- puna crta- moe uzrokovati lomove udijelovima sistema; 2. Pad pritiska H- isprekidana crta- moe dodi do isparavanja tenosti to je takoe neeljena i opasna pojava.

Hidrauliki udar u tlanim vodovima

Hidrauliki udar u krutom sistemu

Uvoenjem odreenih pretpostavki i sreivanjem izraza dolazi se do izraza za rasprostiranje porasta pritiska udarnog vala i konstantu inercije ili vremena tlanog voda, koja prikazuje veliinu inertnosti tlanog sistema turbine HE

Hidrauliki udar u elastinom sistemu

Iz izraza za rasprostiranje porasta pritiska vidljivo je da rastom dQ/dt ili skradenjem Ts udarni pritisak H raste do u nedogled samo u krutim sistemima; U sistemima sa stiljivom tenosti i elastinim stijenkama cijevi skradenjem Ts, H u poetku raste do neke vrijednosti nakon ega se ne povedava, jer elastini sistem preuzima dio porasta pritiska koji se troi na deformaciju cijevi i vode; Prema tome postoji bitna razlika u efektima hidraulikog udara u krutim i elastinim sistemima; Brzina irenja talasa pritiska u tenosti iznosi od 1250 do 1350 m/s pri emu naveliinu porasta pritiska

Hidrauliki udar u elastinom sistemu

Iz izraza za rasprostiranje porasta pritiska vidljivo je da rastom dQ/dt ili skradenjem Ts udarni pritisak H raste do u nedogled samo u krutim sistemima; U sistemima sa stiljivom tenosti i elastinim stijenkama cijevi skradenjem Ts, H u poetku raste do neke vrijednosti nakon ega se ne povedava, jer elastini sistem preuzima dio porasta pritiska koji se troi na deformaciju cijevi i vode; Prema tome postoji bitna razlika u efektima hidraulikog udara u krutim i elastinim sistemima; Brzina irenja vala pritiska u cijevima iznosi od 1250-1350 m/s pri emu na veliinu porasta pritiska H ne utie duina vodova sistema kao u sluaju krutih sistema.

Naini rjeavanja hidraulikog udara

Za rjeavanje hidraulikog udara za zadani tlani vod potrebno je imati dimenzije i ematski prikaz konstrukcije sistema; Pri tome trebaju biti poznati granini uslovi- na poetku sa podacima za Q i H u tlanom cjevovodu u trenutku poetka prelaznih procesa i na kraju za koji su poznate vrijednosti za H i Q du odsjeaka vodova tokom jednog cijelog prelaznog procesa; Postoje grafiki i analitiki naini rjeavanja hidraulukog udara;

Sigurnost i trajnost u radu

Ispravnost tehnolokog kompleksa HE osigurava njihovu spremnsot za putanje u rad i opteredenje, to je najbolja potvrda kvaliteta postrojenja i njegovog odravanja; Koeficijent gotovosti jedna je od znaica koja pokazuje spremnsot postrojenja za rad prema jednaini

Ekonomski parametri HE
Idejni projekat HE ukljuuje osim tehnikog i ekonomski aspekt tj. dokaz o ekonominosti kao kategorije koja utie na optimizaciju izbora dijelova i sklopova turbinskog agregata; Iznos investicijskog ulaganja u HE bitno utie na cijeli proraun kao i cijenu tj. godinju otplatu kamata; Investicijski ulog za HE stvara se iz cijene HE postrojenja (glavnog i pomodnih) po kW instalisane snage, cijene graevinskih objekata akumulacije, privoda i odvoda vode te zgrada HE; Takoer se ukljuuje i cijena voenja i odravanja HE i svih ostalih objekata; ista investicijska ulaganja slijede odbitkom cijene prodaje amortizovanih instalacija HE na kraju njihovog radnog vijeka.

Ekonomski parametri HE
Vedina HE objekata imaju viestruku namjenu. esto su tu ukljueni i sistemi upravljanja za opskrbu vodom naselja i poljoprivrednih povrina. U takvim sluajevima treba jasno razgraniiti udio vodnog gospodarstva u finansiranju; Specifina investicija

Ekonomski parametri HE
Cijena energije

Godinji trokovi za voenje i odravanje HE sainjavaju finansijski trokovi rada osoblja za voenje, odravanje, materijalne trokove te trokove glavnih, tekudih i dopunskih remonta postrojenja. Tome treba dodati iznos trokova za amortizaciju objekata i postrojenja koji ovisi o investicijskom ulogu

Ekonomski parametri HE
Investicijski ulog

Ukupna cijena energije se dobije ako se sa I0 oznai kompleks trokova koji ukljuuje trokove za voenje i odravanje;

Koeficijent rentabilnosti
Proraun rentabilnosti direktno je vezan sa cijenom proizvedene energije CE ; Dohodak HE zavisi od njene instalisane snage te srednje godinje proizvodnje energije; Ako se proraunava proizvedene energije po utvrenim tarifama ce tada je dohodak

Vrijeme angaovanja kapital

Koeficijent rentabilnosti
Reciprona vrijednost predstavlja koeficijent rentabilnosti;

Ako je npr. T= 5 godina tada je r=0,2 tj. 20%

Ekoloki uticaji-HE
PREDNOSTI
MHE su vrlo prihvatljive,proizvodnjom elektrine energije nema emisije ugljinogdioksida u okoli to je vrlo vano Smanjuje se potronja fosilnih goriva Pomae u zatiti od poplava,ne zahtijevaju koritenje velikih povrina Sigurnija i pouzdanija opskrba elektrinom energijom Pozitivan drutveni utiecaj na regiju (zapoljavanje) Jedan GWh elektrine energije proizvedene u MHE znai: - izbjegavanje emisije od 480 t ugljinog-dioksida - utedu 220 t goriva ili 335 t uglja

NEDOSTACI
Rezervni tok Prolazi za ribe Skupljanje i skladitenje smeda Vienamjenski pogoni Tehnike za smanjenje buke i vibracije

Prijateljske turbine za ribe

Bio-dizajn

Hidroelektrane se znaajno koriste u proizvodnji elektrine energije iz vie razloga:

Nema trokova goriva, voda je besplatna, pod uvjetom da je ima u dovoljnoj koliini. Putanje hidroelektrane u pogon vrlo je brzo, te se koriste za pokrivanje naglih povedanja potronje Moderne hidroelektrane mogu do 90% energije vode pretvoriti u elektrinu energiju. Ne postoji utiecaj povedanja cijene goriva, a svjedoci smo velikih povedanja u zadnjih nekoliko godina Neovisnost o uvozu goriva Hidroenergija je glavni izvor obnovljive energije i predstavlja 97% energije proizvedene svim obnovljivim izvorima elektrine energije. Hidroenergija je ista, nema otpada. Postoje doprinosi efektu staklenika (unitavanje vegetacije, truljenje), ali su u vedini sluajeva zanemarivi u odnosu na termoelektrane i sl. Umjetna jezera nastala izgradnjom hidroelektrana lokalno doprinose ekonomiji i omogudavaju navodnjavanje, vodoopskrbu, turizam i rekreaciju

 Prva hidroelektrana izgraena je u Bavarskoj 1876. a proizvedena energija se koristila za rasvjetu spilje pokraj dvorca Linderhof. Prva javna hidroelektrana izgraena je u vicarskoj 1883. imala je snagu od 135 kW. Daljnji razvoj hidroelektrana bio je omoguden bududi da se proirila upotreba viih napona za prijenos el. energije (dalekovod -prvi prijenos 1891. godine na udaljenost od 177km Lauffen-Frankfurt) i razvojem turbina i generatora Najstarija Francisova turbina sagraena je 1849. godine, a prva Peltonova 1890. godine Najpoznatija hidroelektrana jest ona na slapovima Niagare , koju je dizajnirao Nikola Tesla Danas se voda koristi na padovima od nekoliko metara (od 4m) do nekoliko hiljada metara.