Lidhja

ORGAN I LIDHJES S HOXHALLARVE T SHQIPRIS Viti II Nr 1(9) e premte 11 janar 2013 / 27 Rebiul Evvel 1434

Rndsia dhe urtsia e adhurimit

smundjet shkatrruese t zemrs. Aty fitohet durimi, prkushtimi, vllazrimi, solidariteti, toleranca, mshira dhe mbi t gjitha, barazia mes njerzve. Nga t gjitha obligimet dhe adhurimet e Fes Islame namazi sht adhurimi m i rndsishm pasi ai kryhet pes her n dit, prandaj dhe shikojm se Profeti Muhamed (alejhissalatu uesselam) i ka kushtuar namazit nj rndsi tepr t veant dhe e ka quajtur Shtylla e fes. Namazi sht adhurimi q e karikon muslimanin plot energji besimi, e forcon at n fen e tij dhe e ndihmon q t bj nj jet islame t rregullt. Kjo sepse namazi me pes koht e tij e bn besimtarin ta kujtoj Allahun e Madhruar mngjes e mbrmje, natn dhe ditn. Me fjal t tjera, namazi sht adhurimi q e mban njeriun t lidhur me Zotin q e krijoi. Prve ksaj namazi e bn njeriun t urt, njerzor dhe t dobishm pr shoqrin. Namazi sht rregullator i prkryer i jets s njeriut, sht ila pr zemrn dhe ushqim pr mendjen. N t vrtet ky adhurim sht mshir e Allahut pr robrit e Tij, sepse n dynja njeriu nprmjet ktij adhurimi ruan besimin e tij dhe n Ditn e Gjykimit do ti lehtsohet llogaria, kur t dal para Allahut t Plotfuqishm. I Drguari i Allahut (alejhissalatu uesselam) ka thn: Vepra e par pr t ciln do t jap llogari njeriu Ditn e Gjykimit sht namazi. N qoft se njeriu sht i rregullt me namazin do t jet i shptuar, e nse nuk do t jet n rregull me t, ather do t jet i shkatrruar. Transmetuan Tirmidhiu dhe Nesaiu. N nj version tjetr q e shnon Taberaniu thuhet: N qoft se llogaria e namazit do t dal mir do jet m e leht pr t n punt e tjera, e nse llogaria e namazit nuk del mir, ather prishen dhe punt n vazhdim.

Nga Mustafa Trniqi

alnderimet i takojn Allahut Fuqiplot, i cili na krijoi dhe e prsosi krijimin ton, na furnizon n do moment, edhe pse me gabimet e mkatet tona nuk e meritojm, ndrkoh mirsit e Allahut tek ne jan aq shum sa smundemi kurr ti numrojm. Allahu i Madhruar nuk e krijoi njeriun pa qllim, por e krijoi at q t njoh Zotin e Vet, ta falnderoj e ta adhuroj At. Allahu i Lartsuar n Kuranin Famlart thot: Un nuk i krijova xhindt dhe njerzit pr gj tjetr, por vetm q t m adhurojn Mua. Dharijat 56. N qoft se dikush do t na bnte nj nder, do t na ndihmonte n nj pun apo do t na gjendej pran n problemet dhe ngushticat e jets son t prditshme do t ishte mosmirnjohje po t mos e falnderonim at. Ndrsa fisnikri e vrtet do t ishte ather kur do t mundoheshim tia shprblenim. Po me at q na krijoi, na prsosi e na furnizoi: a nuk duhet t jemi gjithmon mirnjohs? Allahu na dha jetn, arsyen, shqisat, e mirsi t vazhdueshme brenda dhe jasht vetes son, si dhe na dalloi nga kafsht e na lartsoi ndaj shum prej krijesave t tjera. Allahu i Madhruar n Kuranin Famlart thot: Edhe nse prpiqeni ti numroni dhuntit e Allahut, nuk do t mund ti numronit dot. Ibrahim 34. Njeriu duhet ti jet mirnjohs Zotit pr t gjitha mirsit, e ta falnderoj At mngjes dhe mbrmje. Andaj dhe falnderimi i Allahut quhet adhurim, jo ve pr faktin se na ka dhn aq shum mirsi, por edhe sepse ai sht Krijuesi

yn e ne jemi robrit e Tij. Allahu i Madhruar na e ka br obligim ta adhurojm At n forma t ndryshme, n mnyr q ti jemi mirnjohs Atij me t gjith qenien ton. Njeriu e madhron dhe e adhuron Allahun me gjymtyrt e tij nprmjet namazit, me brendsin e tij nprmjet agjrimit, me pasurin e tij nprmjet zekatit dhe me sakrificn e tij nprmjet haxhit. Kto adhurime me n krye namazin nuk jan mbinkarkes pr njeriun, sepse Allahu i Urt e i Gjithdijshm nuk i ngarkon krijesat prtej mundsis s tyre, q ata kan. Prkundrazi Allahu krkon nga ne shum m pak nga ajo q kemi mundsi t bjm. Ndrkoh na mshiron me mshirn e Tij t gjer, edhe pse nuk e meritojm at mshir t madhe me punt e pakta q bjm. T gjitha obligimet dhe adhurimet n Islam kan ardhur n dobi t njeriut, sepse Allahu nuk ka nevoj pr adhurimet tona, por jemi ne ata q kemi nevoj n do moment pr Zotin ton, i cili meriton t adhurohet n do moment. Namazi pr shembull e prmirson njeriun nga ana e disiplins me veten e tij, por dhe n marrdhnie me njerzit e tjer. Ndrsa Zekati, ky adhurim dhe obligim i veant rregullon dukshm problemet sociale t njerzve. Zekati lufton varfrin, shrben n uljen e papunsis, rrit mirqenien e njerzve, largon armiqsin dhe zilin nga zemrat e nevojtarve, si dhe rrit unitetin, solidaritetin dhe humanizmin. Zekati forcon vllazrin dhe ul ndjeshm pranin e vjedhjeve, grabitjeve, mashtrimeve dhe krimeve n prgjithsi. Kurse agjrimi sht nj adhurim q ka dobi fetare, morale, sociale dhe shndetsore. Agjrimi

sht nj adhurim i veant q przien mes devotshmris dhe prsosjes morale, e cila manifestohet nprmjet sakrifics, durimit, mshirs, bujaris etj. Agjrimi e forcon m shum besimtarin n sinqeritetin e tij ndaj Allahut, e bn at m t durueshm nga uria dhe etja q t forcohet e kalitet m shum pr sprovat e jets. Agjrimi e bn besimtarin t mendoj m shum praktikisht pr njerzit e varfr, t cilt uriten dhe eten. Agjrimi e pastron besimtarin nga veset e liga dhe e nxit besimtarin t ndihet m afr me besimtart e tjer. E pr sa i prket haxhit, ktij adhurimi tepr madhshtor, shikojm se ai sht me t vrtet nj institucion i vrtet edukimi shpirtror dhe fizik me vlera t larta shoqrore. Me kryrjen e ktij riti fetar kurohen

Fq 3 / Bindje e plot ndaj asaj q allahu ka urdhruar

Nga Qazim Selimaj

Fq 4 / Satira politike e hafiz ibrahim dalliut n poemn dokrrat e hinit

Nga Petrit Kusi

Fq 6 / Roli i parimeve islame n ruajtjen e pasuris publike Fq 7 / identitetet prthyeset e mesazhit

Nga Gazmend Leini

Lidhja

/ Nr. 1 /

11 janar 2013

Fetva / Rregullat e zbulimi t vendeve t turpshme gjat kurimit

Lavdia i takon Allahut, paqja dhe bekimet e Tij qofshin pr Profetin ton Muhamed, pas t cilit nuk ka profet tjetr, pr familjen dhe shokt e tij. Asambleja e Akademis s Fikhut Islam, pran Ligs s Bots Islame, n Sesioni e saj t katrmbdhjet t mbajtur n Mekn e nderuar n datn 20 Shaban 1415/ 21 Janar 1995 shqyrtoi temn e msiprme dhe vendosi: 1- Norma islame baz thot se: Nuk lejohet q gruaja ti zbuloj nj burri pjest e turpshme t trupit (auretin) t saj dhe as anasjelltas, as gruaja para gruas dhe as burri para burrit. 2- Asambleja konfirmon vendimin e dal nga Akademia Ndrkombtare e Fikhut Islam pran Organizats s Konferencs Islamike me nr. 85/12/85 m dat 1-7/ 1/1414, ku thuhet tekstualisht: Si norm baz vlen rregulli: nse brenda mundsive gjendet nj mjeke specialiste muslimane, ather ajo duhet t kryej ekzaminimin e t smurs dhe kontrollin e saj. Nse nuk gjendet nj mjeke muslimane, ather rolin e saj mund ta kryej nj mjeke jomuslimane. Nse nuk gjendet nj e till, ather kt detyr e kryen nj mjek musliman dhe nse nuk gjendet nj i till, ather detyrn e tij mund ta kryej nj mjek jomusliman, por me kusht q t kontrolloj dhe t vizitoj trupin e gruas vetm sipas nevojs pr t ekzaminuar dhe pr t prcaktuar mjekimin e smundjes pa e tejkaluar cakun e nevojshm dhe duke e kufizuar shikimin sa t mundet. Gjithashtu kontrolli i mjeksor pr gruan duhet t bhet n prani t nj mahremi (t afrmi familjar), ose n prani t bashkshortit apo t nj gruaje t besueshme, pr t mos qen t vetmuar. 3- N far do rasti, nuk lejohet pjesmarrja e dikujt tjetr bashk me mjekun, vetm sipas mass q dikton nevoja. Mjekt q merren me kt ekzaminim duhet t respektojn privatsin dhe sekretet e pacientes, nse ka t tilla. 4- Njerzit prgjegjsit pr shndetin dhe spitalet duhet t jen t kujdesshm pr t ruajtur privatsin dhe intimitetin e muslimanve dhe myslimaneve, duke vendosur norma dhe rregullore orientuese t posame, q prmbushin kt qllim dhe q ndshkojn kdo q nuk i prmbahet etiks islame dhe rregullave t larta t mirsjelljes dhe duke siguruar t gjitha mjetet q prmbushin mbulimin e vendeve intime dhe moszbulimin e tyre gjat operacioneve, vetm n rastet kur e dikton nevoja dhe brenda hapsirs s domosdoshme, duke dhe prdorur pr kt gj veshje t prshtatshme fetarisht. 5- Asambleja ndr t tjera kshillon sa vijon: a- Njerzit prgjegjsit t shndetsis duhet t prshtatin politikn e tyre shndetsore me parimet dhe praktikn e fes son Islame dhe sipas normave t larta etike. T tregojn kujdes t plot pr t mos vn n pozit t vshtir muslimant, pr t ruajtur dinjitetin dhe nderin e tyre. b- T punohet pr t siguruar npr spitale, nj punonjs q t shrbej si udhzues fetar n mnyr q t udhzoj dhe t kshilloj t smurt. Paqja dhe Bekimi i Allahut qoft pr Profetin ton Muhamed, pr familjen dhe shokt e tij.
Burimi:http://www.themwl.org/Fatwa/default.aspx?d=1&cidi=142&l=AR&cid=16

Fetva / a lejohet balsamosja me qllim msimi dhe praktike?

Pyetja: A lejohet balsamosja me qllim msimi dhe praktike? Prgjigja: S pari duhet thn se do krijes e gjall nj dit do t vdes dhe askush nuk bn prjashtim nga ky ligj i Zotit. Allahu thot pr kt gj n Kuran: do shpirt do ta shijoj vdekjen dhe pastaj t gjith do t ktheheni tek Ne. (Ankebut: 57). S dyti, sipas normave t fes islame, do njeri q vdes duhet t varroset dhe do kafsh q ngordh duhet t groposet. Allahu duke treguar sesi u varros njeriu i par n kt bot thot: Vetja e tij e nxiti n vrasjen e t vllait dhe e vrau. Kshtu, ai u b nga t humburit. Allahu drgoi nj sorr q rrmihte n tok, pr ti treguar sesi ta mbulonte kufomn e t vllait. (Maide: 30-31). -Pr sa i prket balsamosjes, ajo e thyen kt norm, pr kt dhe n origjin nuk lejohet balsamosja dhe ruajtja e trupave t vdekur apo t ngordhur. -Prjashtim nga ky rregull bjn rastet kur balsamosja sht e domosdoshme apo e nevojshme, sipas kndvshtrimit islam, si mund t jet p.sh: nevoja msimore. -Pr sa i prket trupave t njerzve, balsamosja e tyre nuk lejohet, pasi me aq sa dim- asnj domosdoshmri apo nevoj - sipas kndvshtrimit islam- nuk ka n kt rast. Po kshtu procesi i balsamosjes shoqrohet me gjymtimin e organeve t trupit dhe kjo sht nj arsye m vete pse nuk lejohet balsamosja e trupit t njeriut, pasi feja islame e ndalon gjymtimin e kufoms, edhe nse ai nuk sht musliman. Ve ksaj mund t shtojm se balsamosja e njerzve sht tradit e disa popujve idhujtar, si ishin egjiptiant e lasht, dhe bhej pr shkak t besimeve t tyre t kota. - Pr sa i prket balsamosjes s kafshve mendojm se: 1- Lejohet nse bhet vetm pr arsye studimi, me kusht q t mos teprohet n kt drejtim, si n kohn apo shpenzimet q merr kjo pun. 2- Lejohet pr arsyen e msiprme, sepse nuk ka ndonj argument t drejtprdrejt fetar q e ndalon apo e lejon at dhe si argument baz n kt drejtim qndron rregulli q thot, se dika e cila nuk ka t bj me adhurimet sht e lejuar, prderisa nuk ka asnj argument q ta ndaloj at. 3- Lejohet sepse kafsha e balsamosur nuk i ngjan statujave, pasi ajo nuk sht prngjasim i krijess s Allahut, por sht vet krijimi i Tij. 4- Ndrsa balsamosja e kafshve pr qllime zbukurimi ne mendojm se sht e paplqyeshme, sepse krijon imazhin e nj statuje, t cilat nuk lejohen n Islam, edhe pse kafsha e balsamosur nuk sht e till. Allahu e di m s miri.

Fetva / Smundjet e trashguara t gjakut

Lavdia i takon Allahut, paqja dhe bekimet e Tij qofshin pr Profetin ton Muhamed, pas t cilit nuk ka profet tjetr, pr familjen dhe shokt e tij. Asambleja e Akademis s Fikhut Islam me qendr n Mek, q zhvillon aktivitetin e tij nn kujdesin e Organizats s Ligs s Bots Islame, n sesionin e saj t shtatmbdhjet t zhvilluar n Mekn e Nderuar, n periudhn ndrmjet 19-23 Sheval 1428 h. (13-17/12-2003) shqyrtoi temn Smundjet e trashguara t gjakut dhe sa legjitime sht detyrimi i pr t kryer analizat mjeksore pr ata q dshirojn t martohen. Pas dgjimit t studimeve t paraqitura dhe diskutimeve nga ana e antarve dhe specialistve pr kt shtje Asambleja vendosi: S pari: Akti i martess bn pjes n ato akte ku kriteret dhe pasojat ligjore t saj jan vendosur nga vet Ligjvnsi i Madhruar, ndaj hapja e ksaj dere, duke shtuar dika mbi ligjin islam, si sht detyrimi pr t kryer analizat mjeksore para martess dhe lidhja e zyrtarizimit t ktij akti martesor me kt kusht, sht nj veprim q nuk lejohet. S dyti: Akademia kshillon qeverit dhe institucionet islame, q t ndrgjegjsojn njerzit pr rndsin e kryerjes s kontrolleve mjeksore para martese, q t nxisin popullatn pr ta br dika t till, t lehtsojn procedurat e ktyre kontrolleve, pr njerzit q dshirojn ti kryejn ato dhe q ti realizojn ato n mnyr t fsheht, duke mos ia treguar rezultatet e ktyre kontrolleve dikujt tjetr prve atyre q kan t bjn me to n mnyr t drejtprdrejt.
Burimi: http://www.themwl.com/Bodies/Researches/default.aspx?d=1&rid=99&l=AR

Njohje me akademin Ndrkombtare t jurisprudencs islame

Akademia Ndrkombtare e Fikhut (jursiprudencs) Islam sht themeluar n zbatim t rezoluts t nxjerr n Samitin e Tret t Vendeve t Konferencs Islamike t mbajtur n Mek, n 19-22 Rabiul euel 1401. H (25-28 janar 1981), e cila thot: Krijimi i nj akademie t quajtur: Akademia Ndrkombtare e Fikhut Islam, antar t s cils do t jen jurist islam, dijetar dhe mendimtarve t fushave t ndryshme: t dijes ligjore islame, kulturore, shkencore dhe ekonomike, nga e gjith bota islame. Qllimi i ksaj akademie sht t studioj problemet e jets bashkkohore dhe t prpiqet akademikisht, bazuar n parimet e pandryshueshme t fes islame, t parashtroj zgjidhje q burojn nga trashgimia islame dhe po ashtu t jet e hapur karshi prurjeve t evoluimit t mendimit islam. Nisur nga fryma e kumtit q Meka pron, Organizata e Konferencs Islamike plotsoi nj sr procedurash ligjore dhe ekzekutive pr zhvillimin e kornizs ligjore dhe administrative pr t prmbushur at q krkuan udhheqsit mysliman, pr krijimin e nj akademie t jurisprudencs islame, e cila mbledh s bashku studiuesit e Umetit Islam, pr ti dhn prgjigje dhe zgjidhje origjinale t prshtatshme do pyetje q parashtrojn zhvillimet e jets bashkkohore.
Adresa e Faqes zyrtare t Akademis: http://www.fiqhacademy.org.sa/

Gazeta Lidhja - e prtrejavshme

Bordi botues: Justinian Topulli Genc Plumbi Mustafa Trniqi Redaktor prgjegjs Roald A. Hysa

LIDHJA HOXHALLARVE T SHQIPRIS

Unaza e Re, Rruga: Teodor Keko mbi Alfa Bank, Tirane-Shqiperi lidhjahoxhallareve@yahoo.com Tel & Fax: +355 (0)48320160 http://www.lidhjahoxhallareve.com

Nr. 1 / 11 janar 2013

/ Lidhja

Oazi i shpirtit /

Bindje e plot ndaj asaj q allahu ka urdhruar

Nga Qazim Selimaj

endoj se ndodhi t tilla t jashtzakonshme kan ndikim shpirtror te do individ. Ato prekin zemrn e do besimtari, pa marr parasysh pozitn e tij n t ciln ai ndodhet. N kt tregim bhet fjal pr t kaluarn e ndritur t t parve tan, gjurmt e s cils jan skalitur n historin islame dhe sht vshtir t harrohen, edhe pse koha ecn dhe shekujt kalojn. Shenjat e tyre mbeten t qarta dhe t freskta edhe n ditt e sotme, sepse veprat e tyre mbshteteshin tek Kurani, kushtetuta hyjnore, dhe Suneti profetik. Prkushtimi dhe vepra e tyre mbetet argument i qart pr besimtart e sotshm, t cilve ua kujton origjinn e Islamit, si dhe peshn dhe rndsin e besimit t t parve tan. Muslimant e asaj kohe udhhiqeshin nga persona, q jetonin me librin e Allahut, morali i t cilve modelohej me at t Profetit a.s., pr t cilin Allahu n Kuranin e Shenjt na thot, se ai ishte me nj moral t lart, si dhe shembulli m i mir pr ne dhe pr mbar njerzimin. I till ishte udhheqsi i drejt i muslimanve "Faruku", pr t cilin Profeti a.s. ka thn se: shejtani ndrron rrug kur shikon Omerin. Devotshmria e tij ishte e jashtzakonshme, personaliteti dhe drejtsia me njerzit e bnte at q t ishte i respektuar dhe i dashur pr mbar zemrat e besimtarve musliman dhe t krishter. Por ku qndronte sekreti pr nj dashuri t till n mesin e njerzve? Me pak fjal do t thosha: respektimi i dispozitave dhe gjykimi n baz t librit t Allahut, pa dallim shtresash e bn at q t meritonte edhe gradn faruk, dallues i s drejts nga e shtrembra. Tani t shohim se far thot tregimi, i cili zgjoi tek un nj ndjenj t brendshme, pr t reaguar dhe pr tu kujtuar personave n detyr, se dashuria e njerzve fitohet nprmjet drejtsis, sinqeritetit dhe devotshmris. Nj dit ndrsa Kalifi Omer bin Hatabi r.a. ishte n shoqri t sahabve erdhn dy djelmosha duke sjell para tyre nj beduin (fshatar). Posa u paraqitn tek Omeri, ai i pyeti: -far do t thot kjo?- Ata than: -Ky njeri ka vrar atin ton.- A e ke vrar atin e tyre?- e pyeti Omeri. -Po. -u prgjigj beduini. -Si e vrave?- e pyeti Kalifi. Beduini iu prgjigj: -Hyri me devet e tij n tokn time. Un i trhoqa vrejtjen, por ai nuk ua vuri veshin fjalve t mia, dhe hodha nj gur mbi t. Guri e goditi n kok dhe ai vdiq. Omeri r.a. tha: -Gjykimi pr t sht vdjekja. Urdhri sipas dispozitave t sheriatit nuk pranon diskutim. Omeri nuk pyeti pr familjen e ktij njeriu. Ai nuk u interesua fare, se a ishte nga familje me nam, e fuqishme, e madhe dhe far pozite kishte n shoqri. Omerit asgj nga kto nuk i interesonte, sepse ishte i drejt n gjykim me ligjin e Allahut. Sikur t ishte n kt rast edhe i biri, ai do ti jepte t njjtin dnim. Njeriu q do t dnohej I tha: O udhheqs i besimtarve, t lutem n emr t Atij q krijoi qiejt dhe tokn, t m lirosh vetm nj nat. Dshiroj t shkoj te familja ime, bashkshortja dhe fmijt n shkrettir. Dshiroj ti njoftoj se do t m dnosh. Pastaj do t kthehem. Betohem n Allahun, se prve Allahut nuk kan

asknd ve meje.- Omeri r.a. tha: -Kush garanton pr ty q do t kthehesh?- T gjith njerzit heshtn. Atje beduinin nuk e njihte askush. Nuk e dinin as ku jetonte, ku e kishte tendn, e as cilit fis i takonte. Si mund t garantonte dikush pr t, kur kjo garanci ishte me jet. Kush do ti kundrvihej Omerit n aplikimin e ligjit t Allahut, nse beduini nuk kthehej? Kush ishte ai q t ndrmjetsonte pr t? Sahabt heshtn. Omeri ndjeu nj vshtirsi dhe ishte n dilem. far t bnte? A thua ta dnonte njeriun n fjal dhe ti linte fmijt e tij t vdisnin nga uria? Apo ta lshonte pa kurrfar garancie, ndrkoh mund t humbiste haku i t vrarit? Njerzit heshtn, ndrsa Omeri po hamendej dhe m pas u kthye kah djelmoshat duke i pyetur: -A po ia falni? Jo!- u prgjigjn djelmoshat. Omeri r.a. prsri tha: -Njerz, kush jep garanci pr kt njeri?- Ebu Dher el-Gifari u ngrit dhe ashtu plak prplot prulsi dhe sinqeritet tha: -O Udhheqs i Besimtarve, un garantoj pr kt njeri.- Omeri i tha: -Ky sht vrass.- Ndrsa Ebu Dheri tha: -Po, edhe pse sht vrass.- Omeri e pyeti: -A e njeh?- Ebu Dheri tha: -Jo.- Omeri prsri e pyeti: -Si do t garantosh pr kt?- Ebu Dheri shtoi: -"Vrejta n fytyrn e tij shenjat e besimtarit. Kuptova q nuk po gnjen dhe inshallah do t kthehet.- Omeri tha: -Ebu Dher, mos mendo se do t lshoj, nse nuk kthehet brenda tri ditve!- Ebu Dheri tha: -Allahu sht i vetmi Ndihmues, o Udhheqs i Besimtarve.- Omeri e lshoi kt njeri t shkoj n shtpi dhe t prgatitet, t prshndetet me gruan dhe fmijt e tij, e pastaj t kthehet. Omeri nuk e harroi kohn e marrveshjes dhe numronte do dit. Ditn e tret n kohn e pasdrekes tellalli thirri njerzit. Populli s bashku me dy djelmoshat e babait t vrar u mblodhn aty. Ebu Dheri qndronte pran Omerit r.a., ndrsa Ai e pyeti: -Ku sht njeriu?- Ebu Dheri u prgjigj: -Nuk e di, o Udhheqs i Besimtarve! Sahabt heshtnin, ndienin vshtirsi pr t ciln askush nuk e dinte prve Allahut xh.sh. sht e vrtet q Ebu Dheri ishte ngulitur thell n zemrn e Omerit dhe e dinte q do t jepte do gj pr t, por kto jan ligjet e Zotit dhe askush nuk kishte t drejt t luaj me kto rregulla. Pak para se t perndoj dielli, njeriu u paraqit. Omeri bri tekbir, po ashtu edhe muslimant e tjer. Omeri tha: -O njeri, sikur t mbeteshe n shkrettir, nuk do t dinim pr ty, as vendin ku jeton.- Ai iu prgjigj: -O Udhheqs i Besimtarve! Pr Allahun, un nuk friksohem nga ti, por nga Ai i cili di t fshehtn dhe t dukshmen. Ja, o Udhheqsi i Besimtarve, un e lash bashkshorten dhe fmijt n mes shkrettirs pa uj dhe pa asnj thrrime buke, erdha q t ekzekutohet mbi mua urdhri pr vrasje. Kisha frik se mos do t thot dikush n mes njerzve, se e theva premtimin. Omeri e pyeti Ebu Dherin: -Prse dhe garanci pr t?- Ebu Dheri tha: -Kisha frik se mos njerzit thon, se ka humbur mirsia n mesin e njerzve. Omeri r.a. u kthye kah djelmoshat dhe tha: -far mendoni ju?- Ata duke qar than: Ja falim pr sinqeritetin e tij, o Udhheqs i Besimtarve. Ne kemi frik

se mos dikush thot, se ka humbur falja n mesin e njerzve. Omeri thirri: -Allahu Ekber,- ndrsa lott lagnin mjekrn e tij, pastaj tha: -Allahu jua shprbleft pr faljen tuaj, djelmosha. Allahu e shprbleft Ebu Dherin q e shptoi kt njeri! Allahu e shprbleft beduinin pr sinqeritetin e tij dhe pr mbajtjen e premtimit!-" Allahu e shprbleft Omerin pr drejtsin dhe dhembshurin e tij! Njri prej dijetarve ka thn: Pasha At n dorn e t Cilit sht shpirti im, lumturia e imanit dhe e Islamit sht varrosur n qefint e Omerit. Kshtu ishin t part tan, si besimtart e thjesht, po ashtu edhe prijsit e tyre; ata jetuan me Islam, por kurr nuk u privuan nga t drejtat e tyre, prkundrazi Islami i dha kuptim jets dhe personalitetit t tyre. Omeri ndoshta nuk prsritet m, por shembulli i tij duhet t prjetohet. Ne duhet ta ndjejm veten t privilegjuar, sepse Profeti a.s. na ka cilsuar vllezr t tij, por si mund t jemi vllezr duke mos qen trashgimtar t asaj q quhet tradita profetike. Allahu xh. sh. nuk pranon, q me fuqin e Tij t ndryshoj qenien e brendshme njerzore, nse vet njeriu nuk synon realizimin dhe fitoren e Fjals s Allahut. Ktij qllimi besimtari duhet ti prkushtohet me tr qenien, fuqin, vullnetin dhe dijen e vet. Sa e sa persona kan sot ndjeksit e tyre, politikan qofshin apo t tjer, kudo shohim nj militantizm

t papar dhe n t njjtn koh nuk dim arsyen apo motivin, q i shtyn kto turma pasuesish. N Islam gjrat nuk veprohen sipas forcs s zakonit; ndjekja e Profetit dhe e njerzve t mire sht obligim. N misionin Islam nuk ka vend mashtrimi, korrupsioni dhe falsitetet e tjera, t cilat shrbejn si imazh ndaj t pavrtets. Islami sht sistem jetese dhe Krijuesi i Universit, i Cili na solli n kt jet e zbriti at pr ti dhn kuptim jets ton. Prandaj do pun false ka n krye t saj njerz fals, do mashtrim bhet nga mashtruesit, do e keqe vjen nga i keqi. Profeti a.s. ka thn: Gjaku, nderi dhe pasuria jan t shenjta pr besimtart. Prandaj kushdo q e beson Allahun dhe Profetin e Tij nuk mund ti shkel kto dispozita. Pr ti br nj analiz gjendjes s sotme e kam shum t vshtir, pasi gjendja jon aktuale nuk prkon me rastin n fjal, prsa i prket sinqeritetit dhe devotshmris, madje sht tejet e venitur n lidhje me shpirtin e pasinqert, nj shpirt ky i burgosur brenda mureve t kalas njerzore dhe i destinuar t vuaj dnimin e tij paraprak e m von at n prjetsi. Si prfundim mendoj, se do t ishte knaqsi dhe n nderin e tyre, q udhheqsit e sotm ti ngjajn Omerit, pr t qen t dashur e t respektuar, s pari tek Allahu, e m pas tek besimtart dhe aspak e dshirueshme pr nj model t kundrt pr t cilin zemrat prodhojn vetm urrejtje.

(salallahu alejhi ue selem)

dua, o ti q realitetin e ksaj fjale t bukur nga ty e msova! Msova prej teje, se mblsin e besimit do ta shijoj athere kur Allahun dhe ty (o i Drguar i Zotit), t'ju dua m shum se do gj tjetr n kt ekzistenc, madje edhe m shum se vetveten. M msove q prindrit t'i dua me nj dashuri t veant dhe se ata me t vrtet e meritojn kt dashuri; madje m msove q kjo dashuri m on n Xhenet. Ti ishe, q m orientove q dashurin ta kem sjelljen dhe virtytin tim n do aspekt, e nse do ta dua dike, ta dua vetm pr hir t Allahut e jo pr interesa t ksaj bote, sepse nse dashuria sht e till nuk zgjat shum e as nuk jep fryte. Ti m msove q dashurin ta kem t madhe, t mos ja kursej at askujt, madje m tregove se nuk do t jem kurr musliman i denj, derisa t dua pr muslimant at q dua pr veten time. Un vrtet nuk qndrova pran teje, madje as nuk arrita dot t t shikoja, por prej teje un msova sht dashuria. Ishe pikrisht ti ai q m msove, se dashuria reale sht ajo e cila ka vend pr jetimt, t vejat, fukarenjt e nevojtart. E pra ti m vizatove kufijt e dashuris n zemrn time. Kshtu q un do t t dua ty, q m msove dashurin. Do t t dua, sepse ti dashurin tnde nuk e kurseve pr asknd, madje as pr ne q kemi ardhur shum m von pas vdekjes tnde. Ditn m t vshtir pr njerzimin. At dit kur ata t jen paraqitur t gjith para Zotit t tyre, kok ulur, pa fjal e t friksuar -ndrkoh q presin gjykimin-, ti do t krkosh leje e pasi Allahu ta jap kt mundsi do t thuash: -O Allah! Shptoje umetin tim (shptoji besimtart). E kjo tregon dashurin tnde t madhe, e cila nuk njeh kufi. Do t t dua o Muhamed dhe dashurin q kam pr ty kurr nuk do t m zbehet, edhe pse dikush prpiqet ta fik at n zemrat e besimtarve. Do t t dua deri n frymn e fundit, dhe lus Allahun, q kt dashuri t m ndihmoj ta ve n zbatim me msimet, kshillat dhe ato q ti ke urdhruar. Do t t dua, sepse ti mshir u drgove pr t gjith njerzimin, dhe me dashurin tnde i fitove zemrat e tyre. O Zot, na tako me Profetin ton ditn e Gjykimit, e na ringjall n shoqrin e tij, e na bashko me t n Xhenet. AMIN. Bledar Haxhiu

T dua o Muhamed

Lidhja

/ Nr. 1 /

11 janar 2013

histori / Satira politike e Hafiz Hafiz Dalliu & Gazeta Dajti Ibrahim Dalliut n poemn ...Prderisa n vendin ton do t dominojn e do t administrojn njerz q nuk kan menduar n t mir t Atdheut, un do t jem n opozit... Dokrrat e Hinit - Hafiz Ibrahim Dalliu.
Nga Petrit Kusi
afiz Ibrahim Dalliu prve t tjerash sht shquar si poet satirik. Kjo veti e tij duket n veprat e rndsishme: Grenzat e kuqe t Tirans, botuar m 1915 dhe Dokrrat e Hinit, botuar m 1922. Vet titulli Dokrrat e Hinit sht tepr stigmatizues. Autori v n loj ata njerz q nuk i bnin asnj shrbim Atdheut e kombit, por e kalonin kohn me thashetheme e me llafe t padobishme npr kafenet e ndyra t Tirans. Vitet 1920-1925 shnojn luftn dhe prpjekjet e Shqiptarve pr ti dhn Shqipris fizionomin e nj shteti politik, i cili edhe pas Shpalljes s Pavarsis m 1912, ende nuk e kishte marr formn e tij t plot, edhe pr faktin se gjat Lufts s Par Botrore ishte br shesh lufte i Fuqive t Mdha. N kontradiktat mes Demokratve dhe Bejlerve n vitet 19201924, dihet se Dalliu ka mbajtur gjithmon ann e Demokratve. Pikrisht nga kjo pozit ai dnonte me forc gjith ata q kishin mendime t mykura dhe e krkonin shptimin e kombit nga Turqia. Por Dalliu godiste ashpr edhe ata intelektual e pseudo-patriot, t cilt hiqeshin si modern dhe mohonin traditat e mira dhe mnyrn e thjesht t jetess s popullit. Ai godiste ashpr ata intelektual, q kishin msuar npr shkolla t huaja dhe q kishin prirje pr prfitime vetiake, pr ryshfete e q komprometoheshin leht. N poemn Dokrrat e Hinit poeti sjell mesazhin, se pa pun nuk mund t prparoj vendi, nuk mund t zhvillohet ekonomia dhe se nj vend me ekonomi t dobt sht i destinuar ti nnshtrohet t huajit. Krahas puns Dalliu krkon q Shqiptart t fitojn edhe dituri. N kt vshtrim ai mund t quhet, si vazhdues i mendimit dhe i ideve kombtare t Rilindasve t mdhenj. Ja si shkruan ai n fillim t poems: Duhet pun me mend n krye Ndaim njerzisht me rrue gjall, Se, prndryshe, sbhet pall, Tue ndenjun kot me sy ndry. Duhet pun po, nat e dit, Se jemi n t njzetin shekull. Edhe tpunojm fort me rregull, Ndaim me pa paks drit. Ktu sht rasti t kujtojm Naim Frashrin me vargjet: Pun, pun, nat e dit Q t shohim pakz drit. N poemn Dokrra Hini Dalliu ngre edhe shtjen e mrgimit. Shqiptart e donin punn, por ngaq n Shqipri skishte industri ata ishin t detyruar t shkonin pr t gjetur pun n Amerik dhe n vise t tjera. t bnin shqiptart e gjor, q skishin mundsi t shkonin n kurbet? Poeti thekson se ata rrinin gjith ditn npr kafenet e Tirans, ku do gj nxinte nga tymi. Aty luhej kumar e tavlla. Skishte mjedise t kulturuara, skishte gazeta... Klientt uleshin npr stola ose hasra. Nuk kishte as tryeza. Mungonte krejtsisht pastrtia. Edhe kafet e limonadat nuk ishin fare t shijshme. N kto mjedise njerzit argtoheshin me dokrra pa buk e pa kuptim. Poeti gjen rastin t na prshkruaj disa nga kto kafene, si: at t Lokes, t Ba-

Nga Roald A. Hysa

rushit, t Lam Murthit etj., por kamera e poetit ndalet m gjat te kafeneja e Hasan Brshekut. Ndonse m e ndyra ndr kafenet e Tirans, me nj pronar nervoz e t pasjellshm, fare pa kultur e pa edukat, ajo priste e prcillte klient t moshave t ndryshme. Bisedat silleshin rreth politiks. Klienti Zym Veshi e ca t tjer predikonin q n Shqipri t vinte prsri Turqia, se Shqipria nuk mund t ecte prpara pa Turqin. Kishte t till klient, t cilt mendonin se prpara Turqis do t pruleshin edhe Anglia, edhe Franca; se n Shqipri, n Shkodr, do t shkelte izmja e Enver Pashs. Por kundr ktyre me mendime prej shqiptari, atdhetari dilte nj plak nntdhjetvjear, i cili hynte qetsisht e pa u ndier n kafene, ulej n nj qoshe e pastaj, natyrshm przihej n biseda. Ky ishte xha Sula, i cili ishte i bindur se shqipja do t fitonte, se Turqia nuk mund t shkelte prsri n Shqipri, se Shqiptart po bheshin t ndrgjegjshm pr t uar prpara kombin e tyre. Xha Sula sillte argumente t forta kundr Zym Veshit me shok, pr ti bindur ata se shqipja do t fitonte dhe se Shqipria do t bhej. Por xha Sula, si atdhetar i kulluar, nuk i duronte dot ata lloj patriotsh, t cilt mbanin papijon e xhaketa, kapele gyp, e kur flisnin, prdornin fjal t huaja n vend t fjalve shqipe. Xha Sula ishte pr ruajtjen e traditave t vjetra t popullit. Ja, si i v n loj poeti nprmjet gojs s xha Suls, t gjith ata pseudo-patriot e pseudo-intelektual, t cilt prdornin pa vend fjal t huaja: Ja, pr tquejt inteligjenca, Flasin disa fjal t gjata, Cirkostanca, situata, Konferenca, konkurrenca, Proponim, komunikat, Hyjnia, epopeja Qi tbajn me than: Mre kukeja, A kshtu ka pas fol yt at? Ku asht shqipe kjo gjuh dreqi? jan kto fjal nga nji hapa-shal? Lidhur me strukturn e poems, themi se poeti paraplqen t prdor vargun tetrroksh. Shumica e vargjeve kan rim t kryqzuar, me skema ab-ba, por ka edhe vargje me rim t ndrruar me skem ab-ab. Poeti prdor dendur epitetin, pr t cilsuar portretet e personazheve e t prshkruaj mjediset e kafe-haneve, p.sh.: Hasan Bershekun e karakterizon xhinhy, hardallos, xhindos. Prdor shum edhe hiperboln, p.sh.: pr Hasanin q t trembte me pamjen e tij thot: Bubuja, po mha me sy. Prdor krahasimin, p.sh.: Kta bajn kafe me er, ajna si lang kambsh etj. N poem dallojm kontrastin dhe antitezn, p.sh.: mendimet e kundrta t Zym Veshit e t xha Suls. Ashtu si n shkrimet e tjera, edhe n kt poem, Dalliu prdor t folmen e Shqipris s Mesme. Me poemat e tij satiriko-poetike, si ndjeks i Rilindasve, ai mund t radhitet pa droje krahas ajupit, Nolit e Fishts. Marr nga: Hafiz Ibrahim Dalliu, Vepra Letrare, Botime Enciklopedike, Tiran 2000.

alja e gazets Dajti ka qen nj ngjarje e rndsishme pr kohn. Kjo gazet ka luajtur nj rol t ndjeshm asokohe, duke u prpjekur t sjelli nj z t ri t fuqishm n ato momente vshtirsish politike pr shtetin e sapokrijuar shqiptar. Hafiz Dalliu sht nj ndr ato figura patriotsh tiranas t pastudiuara ende dhe t panjohura si duhet nga pikpamja e veprimtaris s tij politiko-atdhetare. Hafizi sht nj nga ata burra q luftuan me pushk e pen pr mmdhen. Ai e shkriu jetn e tij q ta ndrionte popullin dhe atdheun nprmjet arsimit, prhapjes s dituris dhe dashuris ndaj atdheut. Ai ka dhn nj kontribut t ndjeshm n fushn e politiks n disa drejtime. Pas ngritjes s Shtetit Indipendent ai ka marr pjes edhe n zgjedhjet pr deputet m 1923 dhe gjat ksaj kohe ai nxirrte gazetn Xhoka, dhe prfaqsoheshin me partin me t njjtin emr s bashku me Jusuf Bankn. Menjher pas ktyre ngjarjeve n janar t 1924 ai fillon botimin e gazets Dajti, ku kthehet n zdhnsin e popullit t thjesht. Ai prsri merr pjes n zgjedhjet pr kryebashkiakun e Tirans n vitin 1925 dhe del i katrti me 976 vota. Ai i falnderon publikisht tiranasit nprmjet gazets pr besimin q i dhan me votat e tyre. Ishte nj burr me karakter t fort, por edhe me shum humor me t cilin nuk linte njeri pa thumbuar me rreshtat e Dajtit n gaz, apo edhe n vargjet q i qarkullonte gojarisht n popull. Madje ka pasur thumbime edhe me Gjergj Fishtn, i cili e respektonte maksimalisht Hafizin. Kjo gazet trajtonte t gjitha shtjet e aktualitetit, si t gjitha gazetat e sotme moderne nprmjet rubrikave t ndryshme, ekonomike, lajme nga vendi dhe nga bota, politik, sporti etj. Zakonisht shkrimi i faqes s par i prket aktualitetit politik. Po n faqen e par nj kolon e posame i kushtohet rubriks "Dajti n gaz", e cila i prket gjinis s fejtonit dhe sht mbajtur vazhdimisht nga vet Hafiz Dalliu. N faqe t dyt ka lajme t ndryshme nga kronika e zez, ekonomia, reklama e njoftime. N faqet e ksaj gazete sht diskutuar edhe pr formn e regjimit, e cila n ato aste nuk ishte zgjidhur akoma dhe vendi drejtohej nga Regjenca prej katr antarsh. "Monarki a po Republik?" sht nj shkrim i faqes s par nga H. Jusuf Banka ku m pas diskutimi vazhdon n numrin vijues me shkrimin e deputetit Hil Mosi i titulluar "Forma e rregjimit". Hafiz Dalliu i ka hapur faqet e ksaj gazete pr debatet pro e kundra. Dallohet qart opozitarizmi ndaj qeveris n fuqi, gj q do ta shoqronte gjat t gjith jets at. Ai nuk sht pajtuar ndonj her me kdo regjim, duke ecur me iden e mbrojtjes s

t dobtve dhe duke u kthyer kshtu n zdhnsin e tyre. Nj vend t veant n faqet e gazets s tij ka zn edhe shtja Kombtare, si nj problem shqetsues i dits pr t gjith opinionin e gjer. Vuajtjet dhe prndjekjet e amris trajtohen gjersisht n kt gazet, po ashtu edhe shkatrrimet e regjimit serbomalazez n Kosov. Gjithashtu edhe lajme t shkurtra mund t gjehen rreth problemeve t amve n faqet e tjera t ksaj gazete. Kjo tregon ndjeshmrin e lart jo vetm t botuesit t ksaj gazete pr kt shtje, por edhe ndjeshmrin e publikut. Me statistika t posame nn okelion Shkurtimi i mixorive serbe n Kosov (15 tetor 1918- 1 qershor 1921) jepen t dhna t hollsishme mbi shkatrrimet e shtpive, vrasjet dhe burgosjet e bra nga pushteti serb n 10 qytete t Kosovs, si Prizreni, Gjakova, Peja, Mitrovica etj. Kshtu mund t themi se tendenca e H. Dalliut ka qen q n faqet e ksaj gazete t trajtoj me t gjitha mundsit problemet shqetsuese t kohs, duke e br kt gazet t mos dalloj pr nga simotrat e kohs, si dhe nga reagimet ta ver at n qendr t vmendjes s publikut. Na duhet t shohim me mirkuptim vshtirsit e mdha n t cilat kalonte shtypi n kt periudh, kur shtypshkronjat ishin t pakta dhe me probleme personeli. Ai i ka br reklam edhe fluturimit t par t brendshm me aeroplan, posts me aeroplan dhe fluturimit t par t linjs Tiran-Shkodr m 1.VI. 1925, si dhe edicionit t nj zarfi me pulla t posam pr kt ngjarje. N faqet e ksaj gazete kan shkruar prve H. Dalliut edhe shum figura t tjera t shquara si: Aleksandr Xhuvani, Avni Rustemi, H. Jusuf Banka, Haki Strmilli, Mehdi Frashri, Hil Mosi, H. Ali Kraja, dr. Behxhet Shapati etj., pak a shum numri i autorve, t cilt kan milituar n faqet e ksaj gazete arrin n 178. Nga numri 90 deri 94 i sht bashkngjitur drejtimit t gazets si redaktor shkrimtari Namik Selim Delvina. Pra, nga t gjitha sa u tha m sipr vrehet se Hafiz Dalliu ka br nj pun titanike n nxjerrjen e ksaj gazete i vetm. Ai sht prpjekur t sillte nj z t ri n kuadrin mediatik t kohs dhe ia ka dal, duke thyer kshtu konceptet e gabuara dhe paragjykimet ndaj hoxhallarve. Ai e shkriu personalitetin e vet dhe aftsit e tij n shrbim t shoqris shqiptare dhe t atdheut. Me prpjekjet e tij t pareshtura sht shembulli i shquar i nj qytetari model dhe i fetarit q prpiqet pr t mirn e prgjithshme, duke mos u kursyer aspak. Koht kur ai jetoi ishin tejet t vshtira, ngritja e Shtetit Indipendent, Monarkia, Lufta II Botrore me pushtimin italian dhe gjermant, e m pas regjimi komunist, i cili shkatrroi do ndrr pr t ciln kishte luftuar Rilindasi plak. Gjithsesi ai ka ln nj trashgimi t pasur jo vetm me kt gazet, por edhe me librat fetar t prkthyer, si dhe nj trashgimi t pasur edhe n vargje. Pr jetn e tij sht folur dhe do t flitet, sepse prbn modelin e prkryer t nj intelektuali dhe politikani patriot.

Nr. 1 / 11 janar 2013

/ Lidhja

Njoftime /

Familja dhe msim-besimi mbledh n nj tryez t prbashkt shoqatat muslimane

t vlefshme pas ndrhyrjeve t didaktit Xhemal Balla, i cili solli n kt tryez prvojn e tij t gjat n arsim. Po ashtu edhe ndrhyrjet e z. Bedri Telegrafi ishin tepr t vlefshme, sidomos n drejtim t partnershipit t prbashkt. Kryetari i FMSH-s Fisnik Kruja vrejti se prpjekjet e prbashkta do t sillnin rezultate t vlefshme pr kt tem, e veanrisht n drejtim t msimbesimit, ku nevojiten tekste, programe e nj platform e qart veprimi. Mehdi Gurra solli n kt tryez nj seri tekstesh pr msimbesimin q nisin nga klasa e par e deri n klasn e 11, t cilat prdoren n shkollat e Bosnje-Hercegovins n kuadrin e prthithjes s prvojs nga ky vend. Po ashtu edhe nga t pranishmit u solln informacione t ndryshme nga kjo fush, gj pr t ciln u diskutua gjersisht. Konferencat virtuale on-line nprmjet internetit ishin nj tjetr mundsi, e cila u propozua nga Indrit Abdiaj. T gjitha subjektet e pranishme shprehn njzri sugjerimin, se kjo tryez duhet t vazhdoj edhe m tej dhe kjo n nivel specialistsh t fushs prkatse. Familja dhe Msim-besimi ishte prsri n qendr t vmendjes s shoqatave, q jan aktive n shoqrin civile muslimane. N kt tryez t dyt u paraqit pr diskutim drafti Mbi nevojn e prfshirjes s msim-besimit n kurrikulat e shkollave publike t arsimit parauniversitar t Republiks s Shqipris, i prpiluar nga nj grup pune ad hoc. Drafti i paraqitur prbhet nga tre kapituj kryesor: 1.Prse Msim-Besimi? 2.Shembulli i marrdhnieve feshtet dhe msim-besimi n ciklin parauniversitar n disa vende t Evrops dhe t Ballkanit 3.Garancit ligjore Pjesmarrsit n kt takim t dyt diskutuan gjersisht mbi subjektin e draftit dhe e miratuan n prgjithsi at, dhan sugjerimet e tyre pr prmirsimin e mtejshm t tij. Gjithashtu u propozua, q procesit t instalimit t msim-besimit n vend, ti jepet forma e nj debati publik t gjer, n mnyr q t paraprgatitet opinioni dhe faktort relevant pr nevojn dhe dobin e ksaj ndrmarrjeje. N kto takime prfaqsuesit e shoqatave solln prvojat dhe propozimet e tyre rreth problemeve t cilat u trajtuan me imtsi. N kto dy takime ishte i pranishm si prfaqsues i LHSH, kryetari i saj hoxh Justinian Topulli.

as nj prpjekje nj mujore me nismn e Forumit Musliman t Shqipris u realizua nj tryez e rrumbullakt ndrmjet shoqatave muslimane me temn Familja dhe msimbesimi. Pjesmarrja e shoqatave n kt tryez ishte maksimale dhe ishte vlersuar seriozisht nga organizatori dhe t gjith pjesmarrsit. Prpara fillimit t bisedimeve, e cila ishte konceptuar pr t prthithur mendimet dhe sugjerimet e t gjith t pranishmve u lexua deklarata e FMSH-s: Figurat e shquara muslimane

dhe 100-vjetori i Shtetit Shqiptar, e cila u mirprit nga t pranishmit dhe t gjith ata e mbshtetn kt deklarat. Takimi u moderua nga sekretari i FMSH-s Roald Hysa, i cili i njoftoi t pranishmit, se FMSH ka nisur me kt deklarat njkohsisht edhe nj fushat sensibilizuese mediatike pr figurat e shquara muslimane me kontribute t mdha pr shtetin shqiptar dhe shoqrin. N kt tryez u solln mendime dhe sugjerime t vlefshme rreth ksaj teme. Diskutimet u bn m

Kontributi i hoxhallarve Bota reagoi ashpr ndaj n shoqri deklaratave t Esadit

pozitart sirian kan njoftuar pr prleshje t forta mes kryengritsve dhe forcave ushtarake besnike t regjimit t Damaskut npr t gjith vendin vetm disa or para mbajtjes s fjalimit nga presidentit Bashar Assad. Observatori Sirian pr t Drejtat e Njeriut deklaroi se kryengritsit t cilt po luftojn pr rrzimin e regjimit t Assadit kan pasur prplasje t ashpra me trupat besnike t ktij t fundit n provincn jugore siriane Dera, rajoni i shprthimit t revoltave popullore n marsin e vitit 2011. Dhuna po ashtu ka prfshir edhe rajonet kryengritse prreth Damaskut gjat orve t para t dits s sotme, ku kundrshtart e regjimit po prpiqen t ajn barrierat e rnda mbrojtse t ushtris qeveritare pr t hyr n kryeqytet. Bota reagoi ashpr ndaj Beshar Esadit, i cili krahas masakrimit t 60 mij personave nga ana e ushtris siriane pa br dallim gra e fmij, ende kmbngul t mbetet n pushtet. Shoqria ndrkombtare fjalimin e tij e cilsoi si manovr pr t fituar n koh dhe krkoi dorheqjen e tij. Departamenti amerikan pr Marrdhnie me Jasht, planin paqsor t Esadit e cilsoi si joreale dhe si nj prpjekje t regjimit pr t mbetur n pushtet. Zdhnsja e Departamentit amerikan pr Marrdhnie me Jasht, Viktoria Nullnd (Victoria Nulland) trhoqi vmendjen q populli sirian sht duke u torturuar pr dy vjet

Kontributi i hoxhallarve n shoqri ishte tema kryesore e takimit t organizuar nga hoxha i nderuar Mazllam Mazllami n Prizren me rastin e 25 vjetorit t fillimit t puns s tij si imam n nj nga xhamit e Prizrenit. Me kt rast ishin ftuar dhe merrnin pjes 400 t ftuar nga t gjitha trevat shqiptare, ku 200 prej tyre ishin hoxhallar dhe imam. Kjo mbrmje u b e kndshme nga ligjratat e prgatitura enkas nga folsit q e morn fjaln me ligjratat e tyre t prgatitura pr kt tem. Tubimin e prshndeti i pari kryetari i BIK pr Prizrenin Lutfi efendi Ballk, i cili shprehu knaqsin e tij pr realizimin e ktij tubimi, si dhe i shprehu dshirn e mir hoxh Mazllamit pr nj pun t vlefshme edhe n t ardhme atij. N kt tubim prshndetn edhe dy hoxhallar veteran dhe me kontribute pr muslimant n Kosov, mulla Jetish Bajrami dhe hafiz Idriz Drrmaku. Mulla Jetish Bajrami, ish-kryetar i BIK solli kujtimet e tij nga vshtirsit e hasura n fillim t karriers, koh kur pushtuesit serbo-malazez krkonin ta dmtonin

e ta shkatrronin me do kusht fen. Dy hoxhallar nga Shkupi dr. Zekerija Bajrami dhe Sabahudin Mahmudi foln gjersisht prreth ksaj teme. Po ashtu n kt takim ishin t pranishm edhe politikan vendor e deputett dr. Gzim Kelmendi e dr. Ferid Agani, ku ky i fundit prshndeti tubimin dhe n fjaln e tij ai vrejti rndsin e ktij tubimi mbarkombtar. Ndrkaq t pranishm n kt takim ishte edhe nj delegacion me 50 hoxhallar nga Lidhja e Hoxhallarve e Shqipris, s bashku m kryetarin Justinian Topullin. N kt tubim e mori fjaln dhe prshndeti n emr t LHSH hoxh Mustafa Trniqi, i cili n fjaln e tij theksoi se bashkimi pr pun t mira shkon n dobi t davetit. T gjith t ftuarit i prshndeti hoxhe Mazllam Mazllami, i cili njkohsisht sht edhe antar nderi i LHSH-s, duke iu uruar mirseardhjen t pranishmve dhe solli n kt tubim madhshtor kujtime nga puna e tij. N fund t ktij tubimi madhshtor n momentet e largimit iu dhurua nga nj set librash.

dhe se gjat brjes s thirrjeve t Esadit pr dialog njkohsisht vazhdojn edhe masakrat npr qytete. Nullnd tha se plani i Esadit hodhi hije mbi prpjekjet e El Ahdar El Ibrahimi, prfaqsuesit t posam t Kombeve t Bashkuara dhe Lidhjes Arabe pr Sirin dhe prsriti thirrjen e br Esadit pr tu larguar nga pushteti. Ndrkaq edhe Bashkimi Evropian reagoi ashpr kundr deklaratave t Esadit dhe deklaroi q pa largimin e tij nga pushteti nuk mund t zgjidhet kriza n Siri. Nj reagim tjetr ndaj deklaratave t Esadit erdhi edhe nga opozita siriane. Kshilli Kombtar i Siris deklaroi se pa largimin e Esadit nga pushteti opozita e Siris nuk do t pranoj asnj iniciativ t propozuar. Ndrsa media amerikane, e cila fjalimin e Esadit e cilsoi si nj sfid, deklaroi se Prfaqsuesi i Posam i OKBs, Ibrahimi do t mund t jape dorheqje pr shkak t ktyre deklaratave. Prkrahje e vetme deklaratave t Esadit t cilat tregojn se do t vazhdohet me masakra erdhi prej Iranit. Ministri i Jashtm i Iranit, Ali Ekber Salihi tha se Udhheqja e Iranit prkrah planin e propozuar.

Lidhja

/ Nr. 1 /

11 janar 2013

Roli i parimeve islame n ruajtjen e pasuris publike

arimet Islame luajn nj rol tejet t rndsishm n jetn sociale dhe ekonomike t njeriut dhe t shtetit. Dr. Jusuf Ibrahimi, drejtor i qendrs Al Kamil pr Ekonomin Islame konfirmon se Islami i dnon krimet e korrupsonit dhe shprdorimit t pasuris publike, duke e konsideruar ngrnien e pasuris s njerzve n mnyr t padrejt nj gjynah dhe cnim t t drejtave t t tjerve, si thot Allahu i Lartsuar: Dhe mos e hani pasurin e njri- tjetrit n mnyr t palejuar, e as mos u paraqitni me te (me ryshfet) te gjykatsit pr t grabitur n mnyr t padrejt nj pjes t pasuris s njerzve, kur ju e dini (se pa t drejt po e hani at). (Bekare; 188). Gjithashtu Islami e ka ndaluar monopolin duke e konsideruar nj prej krimeve ekonomike, q kan pasoja t rnda pr shoqrin, duke shfrytzuar nevojn e njerzve pr nj produkti t caktuar dhe duke komanduar mimin e tij, me qllimin pr t realizuar nj pasurim t shpejt t nj grupi njerzish. I Drguari i Allahut a.s. thot: Kush mban monopolin sht gabimtar. (Muslimi). Gjitashtu Islami e ka ndaluar mitmarrjen, e cila sjell pasoja shkatrrimtare pr shoqrin, sepse rrnjos padrejtsin, shtypjen e t drejtave dhe prmbys vlerat. Nj nga format e korrupsionit q lufton Islami sht edhe mashtrimi i t gjitha formave, sidomos mashtrimin n tregti, q konsiderohet nj nga format e fitimit t pamerituar dhe t paligjshm. Dr. Ibrahimi krkon q ekonomia islame t zbatohet sipas dispozitave t nxjerra nga legjislacioni islam n Kuranin Famlart, duke e konsideruar kt mnyr, si t vetmen rrug pr ti dhn fund formave t korrupsionit, q sht prhapur n shoqrit tona. N kt mnyr parimet islame do t ken ndikimin e tyre n rritjen e prodhimit n sasi dhe cilsi prmes eleminimit t formave t ndryshme t korrupsionit. ADMiNistriMi i pAsUris pUblikE Dr. Abdulfetah Idrisi, profesor i Fikhut Krahasues n fakultetin e Jurisprudencs Islame dhe Juridikut n Kajro shprehet se krimet e korrupsionit dhe shprdorimit t pasuris publike jan prhapur s teprmi n shoqrit arabe. Kjo ka ardhur si pasoj e distancimit prej parimeve islame, t cilat bjn thirrje pr mbrojtjen dhe ruajtjen e pasuris s muslimanve, duke e vn theksin n faktin, se administratori i pasuris publike e di fare mir, se nuk i sht dhn leja q t veproj si t dshiroj dhe n mnyr t padrejt me pasurin publike, dhe se e ka pr detyr t jet i ndrgjegjshm pr rrezikshmrin q paraqet adminisitrimi i pasuris publike, dhe se sht prgjegjs, dhe do t vihet para llogaris sipas normave dhe kushteve q ka vn legjislacioni islam. Si t tilla ato duhet t respektohen, kur pasuria publike shpenzohet pr projekte dhe qllime t ndryshme. Pr dika t till bn thirrje Allahu i Lartsuar kur thot: Asnj pejgamberi nuk i takoi t bj hile dhe kush bn hile (n ndarjen e plaks s lufts), ai n Ditn e Kijametit vjen i ngarkuar me at q ka br, pastaj secilit

njeri i jepet ajo q e ka fituar, duke mos iu br e padrejt. (Ali Imran; 168). N traditn profetike jan prcjell hadithe q nxisin pr t ruajtur pasurin publike dhe pr ta mbrojtur at nga shprdorimi. I Drguari i Allahut a.s. thot: Kthejeni perin dhe gjilprn, sepse mashtrimi do t jet turp, zjarr dhe poshtrim Ditn e Gjykimit. Ky hadith krkon q njeriu t kthej gjithka ka marr nga pasuria publike, edhe nse vlera e saj sht e vogl sa vlera e nj peri dhe gjilpre. Dr. Idrisi v n dukje faktin se halift e drejt ishin nj shembull i mir pr ruajtjen e pasuris publike dhe pr mosshprdorimin e saj pr do arsye qoft. Nj nga mkmbsit i shkruajti Omer bin Abdul Azizit r.a., ku i krkonte m shum letra dhe kalema pr t shkruajtur dhe Omeri iu prgjigj: Mprehe mir lapsin tnd dhe afroji rreshtat me njri-tjetrin, sepse mua nuk m plqen q t shpenzoj nga pasuria e muslimanve pr gjra q nuk u bjn dobi. Muslimanve nuk u bjn dobi fjalt e teprta q e dmtojn arkn e pasurive t tyre. Kur nj mkmbs krkoi prej tij m tepr qirinj pr t ndriuar vilajetin e tij pr hatr t prijsit, kur shkonte n xhami n mngjes dhe mbrmje, Omeri iu shkruajti: O Ibn Umu Hazm! Prpara se t bheshe prijs isha msuar t t shihja duke dal natn n errsir pa mbajtur me vete nj kandil. Pasha jetn, ather ke qen m i mir sesa sot. DNiMi i AtyrE q bjN prishjE DhE shkAtrriME Mbi tok Shejhu i nderuar Ferhat Menxhiu, nj nga dijetart e Ezherit e v theksin tek fakti se Allahu i Lartsuar ka prcaktuar ndshkime pr ata q bjn trazira mbi tok, n mnyr q t mbrohet shoqria dhe t mbrohet rendi i saj. Ai shton se i Drguari i Allahut a.s. na ka urdhruar q ta ruajm pasurin publike dhe t mos e shprdorojm at. Nga Adij bin Umejrete el Kendiu r.a. na prcillet, se i Drguari i Allahut a.s. ka thn: Atij q i ngarkojm nj pun prej jush dhe pastaj na fsheh nj gjlpr e sipr, ky sht nj mashtrim q do ti shfaqet Ditn e Gjykimit. Nj burr me ngjyr t zez nga mesi i ensarve t cilin e mbaj mend sikur po e shoh tani- u ngrit dhe tha: -O i Drguari i Allahut! Pranoje dorheqjen time nga punt q m ke ngarkuar. Profeti a.s. tha: Pse, far ke?! Tha: Dgjova q the kshtu dhe ashtu. Profeti a.s. tha: Un po e them tani. At q e ngarkojm me nj pun le ta sjell gjithka t vogl apo t madhe qoft, e nse i japin dika prej saj le ta marr dhe nse ia ndalojn, t mos e marr asgj.(Muslimi) Ky hadith na tregon se npunsi publik sht i detyruar ti prmbahet disa normave fetare dhe se nuk e ka t drejtn, q t shpenzoj vetm at pasuri pr t ciln i jepet leje dhe t mos marr apo t jap dika prej saj, por nse merr dika prej saj, ather duhet ta kthej prsri n vendin e vet. Gjithashtu ky hadith bn t qart, se pr t luftuar korrupsionin shteti duhet t ndrmarr disa masa t rndsishme, ku ndr m t rndsishmet sht krkesa e llogaris prej

npunsit, sidomos e atyre npunsve, q kan shenja t pasurimit t madh dhe t shpejt. Ndoshta ky parim ishte ndr parimet m kryesore mbi t cilin u ngrit shteti i par islam. Nj arab qndroi para Omerit r.a. dhe i tha: As nuk t dgjoj dhe as nuk t bindem. Nga e more kt rrob t gjat? I ke dhn npunsve nga arka e muslimanve disa rroba, q nuk mjaftojn pr tu mbuluar. Omeri r.a. i dha prgjigje dhe tha se kishte marr nga rrobat, q i takonin t birit. Pastaj tha: Nuk do t ket hajr prej jush nse nuk i thoni kto fjal dhe dhe nuk ka hajr prej nesh nse nuk i dgjojm ato. lUftA NDAj korrUpsioNi i shptoN popUjt Dr. Muadh Abdullah, profesor n fakultetin e Bazave t Fes n Universitetin e Ezherit, shprehet, se lufta ndaj korrupsionit prbn nj nga mekanizmat m t rndsishm pr t larguar ndshkimin e Allahut mbi popujt. Argument pr kt sht fjala e Allahut a.s.: E prse t mos ket pasur n brezat q ishin para jush njerz t zott e mendjes e t nderit, q t ndalonin rregullimin e kaosin n tok, prve nj pakice, t cilt i shptuam (ngase frenuan nga t kqijat), ndrsa ata q ishin mizor u dhan pas knaqsive si t shfrenuar, duke vazhduar t jen mkatar. (Hud, 116). Gjithashtu Allahu i Lartsuar thot: Allahu nuk i prish vendbanimet padrejtsisht, kur banort e atyre (vendbanimeve) jan veprmir. (Hud; 117).

Profesori mendon se jo vetm q do ti shptojn popujt prej ndshkimit t Allahut, por do ti nxis ata pr t shkuar drejt prparimit dhe zhvillimit. Pra n vend q milionat t shkojn n xhepat e njerzve t prishur, q marrin rryshfete, ato do t shkojn n projekte t dobishme, q sigurojn vende pune dhe q shterojn burimet e varfris dhe papunsis. Nga ana tjetr lufta ndaj korrupsionit nuk bhet vetm me ligj dhe kshilla, por duhen vn n jet parimi i madh islam nga t erdhi kjo. Gjithashtu duhet t prhapet drejtsia dhe solidariteti mes individve t shoqris. E gjitha kjo do t bj q t ndalohet ryshfeti dhe diskriminimi dhe t gjitha format e korrupsionit, q jan t lidhura me mungesn e drejtsis sociale. Pr dika t till flet hadithi i prcjell nga Muadhi r.a., q thot: I Drguari i Allahut a.s. m drgoi n Jemen. Kur u nisa ai m drgoi dik pr t m thirrur dhe un u ktheva. Ai m tha: A e di prse t thirra?! Nse dikush merr dika pa lejen time ai ka mashtruar dhe kush mashtron do t paraqitet Ditn e Gjykimit me gjith mallin q ka prfituar. Pr kt t thirra dhe tani vazhdo punn tnde. Ky hadith tregon se sht e ndaluar t prfitohet nga pasuria publike pa marr leje, sepse n kt mnyr ai ka vepruar me pasurin e Allahut padrejtsisht. Pr kt arsye i Drguari i Allahut a.s. thot: Ata q veprojn me pasurin e Allahut padrejtsisht do t ken zjarrin Ditn e Gjykimit. (Buhariu).

jerusalem sulmohen xhamit dhe trashgimia osmane

rupe radikale ifute kan shkatrruar Xhamin e Profetit Daut dhe vepra t periudhs osmane n pjesn e vjetr t qytetit ku gjenden vendet e shenjta pr t tre fet hyjnore. Izraeli vazhdon t mos tregoj sensibilitetin e duhur pr mbrojtjen e veprave islame n tokat e shenjta q i mban t pushtuara pr rreth gjysmshekulli. Grupet radikale ifute kt her morn n shnjestr Xhamin e Profetit Daut n lagjen e vjetr t Jerusalemit. N deklaratn e lshuar nga Fondacioni El-Aksa dhe Agjencia e Mbrojtjes Kulturore thuhet se grupet radikale ifute sulmuan xhamin e Profetit Daut, q ndodhet n pjesn jugperndim t Mesxhid-i Aksa dhe shkaktuan dme t rndsishme n avllin e xhamis. Gjithashtu n kt sulm agresort kan shkatrruar edhe pllakat e mermerit dhe fajancat e kohs osmane t shekullit t 17-t q ndodheshin n tre muret e xhamis. Kurse m hert Izraeli nj pjes t Xhamis s Profetit Daut e kishte shndrruar n sinagog, pavarsisht se ajo ishte nj prej veprave m t rndsishme t historis islame. Grupet palestineze thon se kjo nuk sht hera e par q nj xhami historike sulmohet nga grupet ekstreme izraelite.

Nr. 1 / 11 janar 2013

/ Lidhja

identitetet prthyeset e mesazhit

Nga Gazmend Leini
1. Dialog jo Monolog Shpesh na krijohet prshtypja se t komunikosh do t thot thjesht ti prcjellsh, apo transferosh dikujt a disave nj mesazh, apo informacion me mnyra dhe mjete t ndryshme, qofshin kto mjete komunikimi individuale apo masive. N fakt kjo prshtypje ka mbizotruar pr nj koh t gjat n teorit e komunikimit, ku thelbi sht q dhnsi prcjell nj informacion me an t nj kanali komunikimi dhe marrsi automatikisht e ka prvetsuar kt informacion. Kjo teori ka nj mangsi reale dhe lehtsisht t konstatueshme. Kt na e v n dukje prkufizimi m i fundit i br nga Gary E. Schvarts, ku thot: Komunikimi prbn ndarjen ose shkmbimin e mendimeve, opinioneve ose informacionit nprmjet fjals, shkrimit apo shenjave. Ajo q e bn dallimin n kt prkufizim sht prdorimi i termit, ndarje dhe shkmbim n ndryshim me termin prcjellje apo transferim. Me fjal t tjera kjo do t thot se procesi i komunikimit apo i t marrurit vesh nuk mbaron thjesht me transferimin e informacionit apo mesazhit pa u siguruar q ky mesazh sht kuptuar dhe prthithur nga marrsi. Kt e kuptojm pikrisht nga shkmbimi i mesazheve t marrsit me dhnsin. Reagimi i marrsit sht treguesi m i mir se sa apo si sht kuptuar mesazhi. Ky sht pikrisht feedback-u, aq i rndsishm pr nj komunikim normal. Autor t ndryshm t komunikimit i mshojn shum faktit se pr t pasur shkmbim real t dhnash duhet t evitohen disa probleme q lidhen s pari me dhnsin e mesazhit, nga ku dhe buron komunikimi. N nj nga prkufizimet e komunikimit lexojm: Komunikimi sht procesi simbolik gjat t cilit kuptimi ndahet negociohet. Me fjal t tjera, komunikimi ndodh sa her q dikush i jep kuptim fjalve ose veprimeve t dikujt tjetr. Profesor Artan Fuga na njeh me disa nga kto problematika shum domethnse. Ai thot: Tjetri konsiderohet si nj qenie e huaj me t cilin mund t dialogohet vetm pr ti diktuar mendimin tnd dhe jo pr t hyr n bashkbisedim t frytshm me t. Thn ndryshe ne kur komunikojm me dik qysh n gjenez e kemi t prcatuar qllimin e biseds, vetm do t jap e nuk do t marr asgj. Jo vetm kaq por dhe n rastin kur ne kemi pr qllim realisht t marrim nj mendim apo mesazh nga dikush, kt dikushin e zgjedhim pikrisht nga ata individ q ndajn t njjtin mendim si i yni, pra nuk kemi dshir t dgjojm se far mendon dikush pr nj shtje t caktuar, por duam t dgjojm se mendojm ne vet nga goja e tjetrit. Me t drejt z. Fuga kt e quan autizm social, sepse nuk ka shkmbim mesazhesh por thjesht imponim mendimi dhe riciklim i asaj q ne mendojm pa pasur dshir t dgjojm realisht mendimin e tjetrit, edhe nse sht i ndryshm me mendimin ton. Shprehja Njih vetveten duhet zvendsuar me shprehjen Njih vetveten dhe Uniformiteti. Duken si t njjta n pamje t par, por jan shum larg njra-tjetrs. Universaliteti ka t bj me disa parime dhe t drejta, q duhet t prekin kdo kudo q jeton. Si sht rasti i t jetuarit me dinjitet njerzor si pr nj evropian ashtu dhe pr nj aziatik. Pra jeta e njeriut sht e barazvlefshme si pr nj t pasur, po ashtu edhe pr nj t varfr. Ky sht universaliteti pr t cilin duhet t punojm. Koncepti tjetr i cili duhet njohur mir sht ai i Uniformitetit. Me t drejt mund t themi se dekadat e fundit do t mbahen mend pr kt smundje, e cila ka pr qllim ti fus njerzit t gjith n nj kallp. T gjith duhet t vishen njlloj, duhet t prdorin t njjtat shprehje gjuhsore, t shohin t njjtat emisione, komenti mbi ngjarjet sht i njjt, ushqimi pothuajse po unifikohet. Por ajo q sht m e rrezikshmja, sht dshira pr ti br njrzit t mendojn t gjith njlloj. Kjo nuk sjell asgj m shum se sa nj varfri intelektuale dhe nj konsumim t vetvetes, nse u mbyllet rruga atyre q nuk mendojn si ne. Nj problematik tjetr q hasim n komunikim me njerz t kulturave t ndryshme sht dhe Etnocentrizmi, besimi se grupi kulturor i dikujt sht superior ndaj t gjitha grupeve t tjera kulturore. Etnocentrizmi mund t jet edhe ekstrem gjer n at pik sa dikush nuk mund ta besoj se dot, se vlerat e nj kulture tjetr, jan njlloj t vlefshme ose m t mira se t tijat. Ai bhet barrier kur i pengon njerzit edhe nga prpjekja pr t kuptuar pikpamjen e dikujt tjetr nprmjet lenteve prshkruese t tij/saj. Edhe pse n pamje t par t mendosh njlloj si mendojn shum t tjer duket pozitive, n realitet kjo sjell nj monotoni foshnjarake. Nuk jemi n epokn e masave, por n at t individit ku dokush ka personalitetin e tij, i cili nse nuk respektohet mbart n vetvete at q quhet tundimi i inatit. Pr t mos arritur n kt pik krkohet q dokush t gjej nj pik prkatsie t asaj se far mund t ofroj ai. Kjo do t thot se duhet hequr bindja se disa vetm japin dhe disa t tjer vetm marrin. Ajo q e bn m t prekshm kt problem sht dhe mospasja e dijes dhe bindjes fetare n nivelin e duhur. Se fundja nse nuk pyetesh nga personat q kan detyrimin pr nj shtje t caktuar pr t ciln ti realisht je i informuar, apo dhe nse pyetesh dhe prsri nuk zbatohet mendimi yt, prsri ju e keni larguar prgjegjsin nga vetja juaj. Mbetet q ju t vuani pasojat e veprimit t gabuar n nj situat t caktuar nga ata q e kan prgjegjsin reale pr tu dhn zgjidhje problemeve. N fakt tingllon si ngushllim pr kt kategori njerzish t zhvlersuar, por nuk duhet t harrojn se m i mir sht ai q rri me njerzit dhe duron pasojat e tyre, se sa ai q shkputet prej tyre. Fatmirsisht rrugt ku gjithsecili mund t ofroj dika jan t shumta. E t shpresojn se me prezencn dhe qndrimet e tyre t jen sadopak imponues pr pjesn tjetr e cila kam bindjen se do t kthjellohet n vlersimin e dokujt q sht i sinqert n kontributin q ofron.

nprmjet tjetrit. T njjtin qndrim e hasim dhe tek Mounier: T kuptosh, do t thot t reshtsh s qndruari n kndvshtrimin vetjak, pr tu vendosur n kndvshtrimin e t tjerve; por nuk duhet ta krkoj vetveten tek nj tjetr i ngjashm me veten. Njeriu ka nevoj jo vetm t dgjoj por edhe te dgjohet kur shprehet si thot dhe Mounier: E dhna fillestare e prvojs, tek komunikimi, nuk sht gjendja m e mundshme ose m universale, por akti prmes gjej veten duke u shprehur. Fatkeqsisht dialogu sht zvendsuar me Monolog, t tipit pyes dhe dgjoj vetm at q mendon si un, pra dgjoj vetveten. Kjo epidemi sht nj trashgimi e keqe e sistemit komunist, q vazhdon t jet aktuale. Zyrtart e kohs merrnin thjesht urdhra nga eprort e tyre nn parrulln ligji zbatohet nuk diskutohet dhe kt frustrim e shkarkonin dhe tek vartsit e tyre, pa marr aspak parasysh se far mendonte zbatuesi, edhe nse mund t kishte nj ide m t mir pr realizimin e dikaje. Mungesa e ktij dialogu real mendoj se ndodh fatkeqsisht dhe pr nj arsye tjetr, paaftsia e dikujt pr tu prballur me mendimin alternativ. Kjo e bn q ti pres rrugn mendimit t ndryshm nga ai i veti q e mendon si e vrteta absolute q nuk pranon diskutim. Zgjidhja duhet t jet aftsimi pr t mbrojtur me argumente bindse mendimin tnd dhe hapja ndaj mendimit t tjetrit, se ndonjher dhe tjetri mund t ket t drejt. 2- Njih Identitetet e bashkbiseduesit Problemi tjetr po aq i rndsishm q ndikon n nj munges t komunikimit real sht dhe mosnjohja e tjetrit. Duhet t kemi parasysh se ajo q ne projm kalon npr disa filtra dhe prthyhet nga disa prizma kndvshtrimesh t ndryshme nga ato t dhnsit. Njohja e tjetrit sht detyr parsore para se t mendojm pr t hyr n raporte komunikimi me t, ndaj kur ne komunikojm, supozojm q personi tjetr merr kuptimin q ne duam q ai t marr, pra t komunikosh do t thot t marrsh parasysh dhe se si mund ta ket kuptuar ai mesazhin tnd, fundja personi prball nesh do t reagoj ndaj mesazhit ton ashtu si e ka kuptuar ai e jo nga ajo q ne kemi dashur t themi, q mund t jet e ndryshme nga koncetimi i bashkbiseduesit. Duhet prdorur shpesh shprehja far mendoni se doja t thoja? N fakt koncepti i identitetit sht m i gjer se e mendojm. Nuk ka t bj thjesht me disa prkatsi t ngurta dhe t

njjta. P.sh duket se kur flet pr identitetin e shqiptarve, t krijohet prshtypja se n mos t gjith, t paktn nj pjes e madhe e tyre, jan t ngjashm. Referuar nj autori libanez, Amin Maalouf, kjo nuk sht e sakt, sepse identiteti i dikujt prcaktohet dhe nga shum element t tjer si, prkatsia fetare, nj grup etnik a gjuhsor, profesioni, grupi social, bindjet politike, preferenca t ndryshme, nj familje pak a shum e madhe, nga rajoni nga vjen etj. T gjitha prkatsit kan rndsin e tyre, por jo n t njtn koh. Asnjra n veanti nuk e prmbush identitetin e dikujt. Sa m shum t marrim nga kultura e tjetrit, aq m shum mund ti japim atij nga e jona. Gjithashtu duhet t dim se sa m shum respekt q t ndiejm pr t tjert dhe prkatsit e tyre, aq m t hapur do t jen ata ndaj bindjeve tona. T mos harrojm se e drejta pr t kritikuar tjetrin fitohet me reciprocitet. Nj koncept interesant n lidhje me identitetet sht dhe fakti se nj bindje e modifikon nj grup t caktuar njerzish po aq sa dhe ky grup njerzish e modifikon nj qndrim t caktuar. Kjo shpjegon dhe faktin se sjelljet e njerzve nuk varen totalisht vetm nga nj ide a bindje, por ajo modifikohet dhe nga trsit e tjera q prbjn kt individ a grup shoqror. Kur ne bisedojm me nj kategori t caktuar njerzish q n disa prkatsi jan t ndryshm nga ne, nuk duhet t harrojm se natyra njerzore sht e gatuar n at mnyr q jo gjithmon mund ta pranoj at q i prcillet n bised. Ndaj dhe duhet ta kemi t paraprgatitur ndjesin e refuzimit. sht e rndsishme t merret n konsiderat thnia e Marc Block se Njerzit jan m tepr bij t kohs se t baballarve t tyre. Kjo do t thot se njeriu padyshim sht produkt i shoqris me t ciln ndan nj pjes t mir t kohs s tij. dokush ruan dy prkatsi, at vertikale q vjen nga paraardhsit e tij, nga traditat e vendit ku sht rritur, e kjo padyshim q l gjurm t thella n personalitetin e dikujt, gjurm t cilat do t ndikojn n sjelljet e tij t mvonshme. Ndrsa prkatsia tjetr sht ajo horizontale e cila e ka burimin tek njerzit me t cilt shoqrohemi, statuset e tyre morale apo intelektuale, e kjo rritet dita dits dhe sht m prcaktuesja. 3- Diversiteti Kulturor sht vler Do t doja t ndalesha pak dhe n dy koncepte t tjer q Amin Maalouf i mshon fort. Ato jan Universaliteti

Lidhja

/ Nr. 1 /

11 janar 2013