Τό Καθολικό τῆς

Μονῆς τιμᾶται ἐπ’

ὀνόματι τῆς
Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου
καί ἀνηγέρθη κατά τά
Σπουδαῖα καί πολύτιμα εἶναι τά κειμήλια
καί τά χειρόγραφα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς
τοῦ Ἐσφιγμένου: λείψανα ἁγίων, φορητές
εἰκόνες, σταυροί, ἐγκόλπια, ἄμφια,
ἔτη 1806-1810 στή θέση
λειτουργικά σκεύη καί ἄλλα ἀντικείμενα.
Περίφημο εἶναι ἕνα μεγάλο κομμάτι
M Ε ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ καί τήν ἐπικουρία τῆς Κυρίας
Θεοτόκου τῆς μεριμνώσης ἀόκνως γιά τήν πορεία τοῦ
Περιβολιοῦ της, ἡ Ἱερά Κοινότης Ἁγίου Ὄρους καί τό
Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἐπεφόρτισαν τήν ταπεινή ἀδελφότητά μας
ἡ Ἱερά Μονή
τοῦ Ἐσφιγμένου
μέ τό βάρος τῆς ἐπαναλειτουργίας καί τῆς ἐπανόδου στήν ὁδό τῆς
ἐκκλησιαστικῆς καί θεσμικῆς ἑνότητας τοῦ Ἁγιωνύμου Ὄρους τῆς
ἱστορικῆς Μονῆς τοῦ Ἐσφιγμένου. Ἀναλάβαμε τό ἐπίμοχθο τοῦτο ἔργο

Ἁγίου Ὄρους
(διαστ. 3,05×2,80μ.) ἀπό τή σκηνή ἐν πλήρει μέν συναισθήσει τῆς μεγάλης εὐθύνης, ἕτοιμοι δέ νά ἀντι-
μετωπίσωμε μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ ὅλες τίς ἀνάγκες πού ὑφίστανται
τοῦ Μεγ. Ναπολέοντα, δῶρο
ἤ θά ἀναφυοῦν στό μέλλον.
τοῦ πατριάρχου Γρηγορίου E΄, καθώς καί
Ἤδη ἔχουμε προβεῖ σέ ἐπί μέρους ἐνέργειες καί βαθμηδόν προχω-
ὁ κτιτορικός σταυρός τῆς Αὐτοκράτειρας
ροῦμε στήν πλήρη ἀποκατάσταση τῆς λειτουργίας τῆς Μονῆς, παρα-
Πουλχερίας. Ἡ βιβλιοθήκη τῆς Μονῆς καλώντας ἐκ βάθους καρδίας τούς πολλούς ἁγίους καί ἐναρέτους
περιέχει 372 χειρογράφους κώδικες, μοναχούς πού ἔζησαν καί διακόνησαν στή Μονή νά μᾶς κατευθύνουν
τοῦ παλαιότερου ναοῦ
καί σύμφωνα μέ τόν 75 ἐξ αὐτῶν ἐπί περγαμηνῆς καί μερικούς καί νά μᾶς φωτίζουν στήν ὅλη προσπάθεια. Θεωροῦμε ἀναγκαῖο νά
βυζαντινό ἁγιορειτικό εἰκονογραφημένους. Ξεχωρίζει ὁ ὑπ᾽ ἀριθ. ἀπευθυνθῶμε εἰδικότερα πρός τούς ἐκτός τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀδελφούς
ρυθμό. Ἐγκαινιάστηκε μας, οἱ πλεῖστοι τῶν ὁποίων εἶναι φιλήσυχοι καί εὐαίσθητοι ἄνθρωποι
14 (Μηνολόγιο τοῦ 11ου αἰ.), πού κοσμεῖται
τό 1811 ἀπό τόν ἐμπνεόμενοι ἀπό τίς ὑψηλές ἀρχές τῆς ἀμωμήτου πίστεώς μας. Τούς
ἱερομάρτυρα μέ 80 μικρογραφίες, ἀπό τούς καλοῦμε ὅλους νά ἐπιχειρήσουν μία διάκριση μεταξύ τῆς καταστάσε-
Οἰκουμενικό Πατριάρχη ἀξιολογώτερους κώδικες πού σώζονται ως τῶν λοιπῶν μοναχῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί αὐτῆς τῶν κατεχόντων
Γρηγόριο Ε´. Φέρει
στό Ἅγιον Ὄρος. παρανόμως τό συγκρότημα τῆς Μονῆς μας, δηλαδή μεταξύ τῆς εὐαι-
τοιχογραφίες τῆς ἰδίας
ἐποχῆς, ἀπό σθησίας καί τοῦ φανατισμοῦ, μεταξύ τῆς νουνεχείας καί τῆς ἀκρότη-
Δυστυχῶς, καί παρά τίς ἐπανειλημμένες τας, μεταξύ τῆς ἀγωνιστικότητας καί τῆς αὐθαιρεσίας καί αὐτοδικίας,
Γαλατσάνους καί
Καρπενησιῶτες ἐκκλήσεις τῆς Ἱερᾶς Κοινότητας, μεταξύ τῆς ἀγάπης καί τῆς μισαλλοδοξίας, μεταξύ τῆς ταπεινότητας
ζωγράφους. τῆς Πολιτείας διά τῆς ἁρμοδίας καί τῆς ὑπερφιάλου ἐπάρσεως.
Τό ἐξαίρετο
πολυεπίπεδο ξύλινο
Ἀρχαιολογικῆς Ὑπηρεσίας, ἐπιστημόνων Προσευχόμεθα νυχθημερόν καί ἔχουμε ἥσυχη τήν συνείδηση καί
τέμπλο τοῦ κυρίως κ.ἄ., δέν εἶναι γνωστή ἡ σημερινή βαθύτατη τήν πίστη, ὅτι ἀργά ἤ γρήγορα ὁ Πανάγαθος Θεός καί ἡ
ναοῦ, ἀπό τά Ἔφορος τοῦ Ἁγιωνύμου Τόπου Ὑπεραγία Θεοτόκος θά ἀποκαταστή-
κατάσταση αὐτῶν τῶν ἀνεκτιμήτων
ὡραιότερα σουν τήν ἀλήθεια καί ὅτι τό Ἅγιον Ὄρος θά ἐξέλθει κραταιωμένο ἀπό
τοῦ Ἁγίου Ὄρους, κειμηλίων τοῦ Γένους μας καί τῆς πίστεώς
τόν συγκεκριμένο δόλιχο, ὅπως συνέβη σέ τόσες καί τόσες κρισιμότε-
κατασκευάστηκε τό μας, ἐξαιτίας τῆς ἄρνησης τῶν κατεχόντων Λεπτομέρεια τοιχογραφίας τῶν κτιτόρων τῆς Μονῆς, Θεοδόσιου καί Πουλχερίας, 19ος αἰ.
ρες στιγμές τῆς ἱστορίας του. Ἑμεῖς εἴμαστε ἐδῶ καί ἐργαζόμαστε
1813 καί ἐπενδύθηκε
παρανόμως τό συγκρότημα τῆς Μονῆς μεθοδικῶς μέ ἀπόλυτη βεβαιότητα, ὅτι σύν Θεῷ τό ἔργο μας θά ὁλο-
ἀργότερα μέ φύλλα
χρυσοῦ. Φέρει πλούσια νά συνεργαστοῦν στήν καταγραφή, τή κληρωθεῖ ἐπιτυχῶς. Συγχρόνως, ποιούμεθα ἔκκληση πρός πάντας, νά
φυτική διακόσμηση καί ἀρθοῦν στό ὕψος τῶν περιστάσεων, νά ἀντιληφθοῦν τούς ὑφισταμέ-
διάσωση καί τήν ἀναγκαία συντήρησή τους.
μικρογλυπτικές νους κινδύνους καί νά τοποθετηθεῖ ἕκαστος ὑπευθύνως ἔναντι τοῦ
παραστάσεις ἀπό τήν μεγάλου αὐτοῦ ζητήματος.
Ἁγία Γραφή.
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἐσφιγμένου

ΙΕΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ

Καρυές, 630 86 ῞Αγιον Ὄρος, τηλ./fax: 23770 23653
καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί. ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ
e-mail: info@esphigmenou.gr, www.esphigmenou.gr
ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
 H Ἱερά Βασιλική Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή τοῦ
Ἐσφιγμένου, ἡ ἐπονομαζομένη τοῦ «Σωτῆρος Χριστοῦ», εἶναι
ἡ δεκάτη ὀγδόη τῇ τάξει μεταξύ τῶν 20 Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Βρίσκεται σ’ ἕνα γαλήνιο ὁρμίσκο, στήν ἀνατολική πλευρά τῆς
χερσονήσου τοῦ Ἄθω, μέσα σ’ ἕνα γαλήνιο ὁρμίσκο, περιωρισμένη
ἀνάμεσα στόν αἰγιαλό καί τούς τρεῖς παρακειμένους λόφους τῆς
Ζωοδόχου Πηγῆς, τῆς Σαμαρείας καί τῆς
Γριμποβίτσας, ἀπό τούς ὁποίους μοιάζει σάν νά
περισφίγγεται, γεγονός πού πιθανόν νά δικαιολογεῖ
καί τήν ἐπωνυμία της.
Ἡ ἵδρυσή της, σύμφωνα μέ τήν παράδοση,
ἀποδίδεται στόν αὐτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄ τόν
Μικρό καί τήν ἀδελφή του Πουλχερία (5ος αἰ.).
Ἔμεινε ἐγκαταλελειμμένη κατά τά ἔτη 830-870
λόγῳ τῶν ἐπιδρομῶν τῶν Ἀγαρηνῶν, ἀλλά μετά
Ὁ Ἀναληφθείς Χριστός.
παρέλευση 40-80 ἐτῶν ἐπανδρώθηκε πάλι.
Ἀφιέρωμα Ἀρχιμανδρίτου Ἡ ἀρχαία αὐτή Μονή τῆς Πουλχερίας, πού
Νείλου Ἐσφιγμενίτου, 1863. βρισκόταν σέ ἀπόσταση πεντακοσίων περίπου
μέτρων ἀπό τόν αἰγιαλό, καταστράφηκε ἀπό κατολίσθηση τοῦ
ὑπερκειμένου ὄρους. Ἔτσι, περί τόν 10ο αἰ., οἱ μοναχοί ἀναγκάστηκαν
νά ἀνοικοδομήσουν τή Μονή σέ μικρή ἀπόσταση ἀπό τά ἐρείπια τῆς
πρώτης «παρά τήν θάλασσαν», ὅπως χαρακτηριστικά ἀναφέρει ὁ
Γεράσιμος Σμυρνάκης, ἡγούμενος τῆς Μονῆς κατά τά ἔτη 1906-1908.
Τό 1533 καί τό 1534, «ἔγινε ἡ ἅλωσις τοῦ Ἐσφιγμένου ὑπό τῶν ἀθέων
Ἀγαρηνῶν», πού «λαφυραγωγήσαντες τά τῆς μονῆς ἅπαντα», τήν
ἔκαψαν, αἰχμαλώτισαν μοναχούς καί «ἀνεχώρησαν ὅθεν ἦλθον».
Παρόλα αὐτά ἡ Μονή κατόρθωσε νά ἀνασυγκροτηθεῖ, καθώς φαίνεται
ἀπό ἔγγραφο τοῦ ἔτους 1569, πού ἀναφέρει ὅτι 51 μοναχοί ἐργάζονταν
δραστήρια γιά τήν ἀνασυγκρότησή της. Δυστυχῶς ὅμως, κατά τό ἔτος
1634 ἡ Μονή εἰσῆλθε καί πάλι σέ περίοδο παρακμῆς, ἀπό τήν ὁποία
ἐξῆλθε μέ τή βοήθεια τοῦ τσάρου τῆς Ρωσίας καί τῶν ἡγεμόνων τῆς
Μολδοβλαχίας. Κατά τό β´ ἥμισυ τοῦ 18ου αἰ. περιέπεσε ἐκ νέου σέ
κατάπτωση. Ἀνορθώθηκε πάλι, ἐπανῆλθε στό κοινοβιακό σύστημα
(1796) καί ἄρχισε νά ἀκμάζει πάλι ἐπειδή βοήθησαν οὐσιαστικά
οἱ πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως, ἐκ τῶν ὁποίων μάλιστα
ὁ ἐθνομάρτυρας Γρηγόριος Ε´ ἀνέλαβε μέ προσωπικά του ἔξοδα
τήν ἀνοικοδόμηση τῆς κατεστραμμένης νότιας πτέρυγας (1805).
Ἐμερίμνησαν ἐπίσης ἱκανοί ἡγούμενοί της, πού ἀνακαίνισαν καί
ἐπέκτειναν τήν κτηριακή ὑποδομή. Ἀπό τήν περίοδο ἐκείνη
προέρχονται ὅλα σχεδόν τά κτήρια πού σώζονται μέχρι σήμερα.
Ἡ Ἱερά Μονή τοῦ Ἐσφιγμένου κατέχει τήν δεκάτη ὀγδόη θέση μεταξύ
τῶν εἴκοσι μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Ἡ Ἱερά Μονή τοῦ Ἐσφιγμένου. Ἄποψη ἀπό βορειοανατολικά. Κarl Girardet, 1870.