Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Test broj 1

1.

a) Izraunati b) Uprostiti

1 3 9 7 5 + 4 : 5 : 1 30

+ log 2 0,0625.
2

x y (x y ) . 4 2 2 x +y x y4

2.

Rjeiti jednaine: a)

2x + 1 x + 2 5x + 2 = 2x 5 4 3

b)

( f (x ))2 + f (x ) = 0,

x + 1, x < 2 ako je f ( x ) = . x 1, x 2

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Rjeiti trigonometrijsku jednainu: cos 2 x 3 sin x cos x = 1 .

Rjeiti nejednainu: x log 2 x 3 log 2 x +1 < 8 . Nai jednaine zajednikih tangenti parabole y 2 = 8 x i krunice x 2 + y 2 = 2 . Izraunati obim i povrinu jednakokrakog trapeza opisanog oko kruga, ako je duina vee osnovice 3 cm, a jedan njegov unutranji ugao 60. Povrina prave kupe je 96 cm2, a duina izvodnice je 10 cm. Izraunati zapreminu kupe. Zbir svih lanova beskonane geometrijske progresije je 16, a zbir kvadrata lanova te iste progresije je 153,6. Nai peti lan i kolinik te progresije. Izraunati cos 20 o cos 40 o cos 60 o cos 80 o. Od 5 oficira, 4 podoficira i 10 vojnika treba formirati grupu od 4 osobe u kojoj e biti bar po jedan oficir i podoficir. Na koliko naina je to mogue uiniti?
2

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Rjeenje testa broj 1 1. a)

1 3 9 7 5 + 4 : 5 : 1 30
2

+ log 2 0,0625 =
2

1 3 9 30 = 5 + 4 : 5 37 37 30 = 60 37
2

12 + 25 30 2 + log 2 (0,25) = 37 60
2 1

+ 2 log 2 0,5 2 =

1 + 2 2 log 2 2 = 2

+ 4 ( 1) = 4 4 = 0.

b)

x y (x y ) x y (x y ) 4 = 2 2 2 2 4 2 (x y 2 )(x 2 + y 2 ) = x +y x y x +y x y (x y ) = 2 = 2 (x + y )(x 2 + y 2 ) x +y
2 2

x( x + y ) y ( x y ) x 2 + xy xy + y 2 1 , = = 2 2 2 2 (x + y )(x + y ) x + y (x + y )(x + y ) uz uslov x -y x y.

2. a)

Ako se data jednaina pomnoi sa NZS (3,4,5), tj. sa 60, dobija se:
2x + 1 x + 2 5x + 2 = 2 x 12(2 x + 1) 15( x + 2 ) = 20(5 x + 2 ) 120 x 5 4 3 9 x 18 = 20 x + 40 x=2

b)

Ako je x < 2, jednaina glasi (x + 1) + ( x + 1) = 0. Tada je:

2

(x + 1)2 + (x + 1) = 0 x < 2 x 2 + 3x + 1 = 0 x < 2 (x = -1 x = -2) x < 2

x = -1 x = -2
2

Ako je x 2, jednaina glasi (x 1) + x 1 = 0. Tada je:

(x 1)2 + (x 1) = 0 x 2 x 2 x = 0 x 2 (x = 0 x = 1) x 2

x (nema rjeenja). Rjeenja jednaine su: x = -1 ili x = -2.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

3.)

, k Z jednaina je nemogua. 2 Dalje, data jednaina je ekvivalentna sa : cos 2 x 3 sin x cos x = 1 cos 2 x + 1 3 sin x cos x = 0 cos 2 x + sin 2 x + cos 2 x 3 sin x cos x = 0 2 cos 2 x + sin 2 x 3 sin x cos x = 0 (dijeljenjem sa cos 2 x 0) 2 + tg 2 x 3tgx = 0 tgx = t t 2 3t + 2 = 0 tgx = t (t = 2 t = 1) tgx = 2 tgx = 1 x = arctg 2 + k , k Z x =

Za cos x = 0 ili sinx = 0, tj. za x = k

+ l , l Z .

4.)

Nejednaina x log 2 x 3 log 2 x +1 < 8 ima smisla za x > 0. Ako uvedemo smjenu log 2 x = t , onda je x = 2 t , pa dobijamo:

(2 )
2t
3

2 t t 3t +1 2

<8

3t + t

< 23

t 3 3t 2 + t < 3 t 2 (t 3) + (t 3) < 0 (t 3) t 2 + 1 < 0 t<3 Prema tome, log 2 x < 3 , tj. log 2 x < log 2 2 3 , odakle slijedi da je x < 8 i kako je x > 0, skup rjeenja nejednaine je interval (0,8).

5.)

Uslov dodira prave y = kx + n i krunice x 2 + y 2 = r 2 je 1 + k 2 r 2 = n 2 . Uslov dodira prave y = kx + n i parabole y 2 = 2 px je p = 2kn. Kako je r 2 = 2 i p = 4 rjeavanjem sistema 1+ k 2 2 = n2 dobija se da je 4 = 2kn n = 2 i k = 1 ili n = 2 i k = 1 .

Prema tome, jednaine traenih zajednikih tangenti su: t1 : y = x + 2

t 2 : y = x 2.

Slika 1.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

6.)

Neka je E podnoje visine h iz tjemena D c (Slika 2). Tada je AE = x i c cos 60 o = 2 Trapez je jednakokraki, pa je ab c ab x= , odnosno = , a kako je 2 2 2 trapez tangentni to je 2c = a + b.
Dakle, 2c = a + b,

c ab = i a = 3, odakle je 2 2 2c = 3 + b 6 2b = 3 + b 3 = 3b b = 1 . c = 3b c = 3b c = 3 b c = 2

Slika 2.

Visinu h dobijamo iz pravouglog trougla AED: c 3 2 3 h = c sin 60 o = = = 3. 2 2 To znai da je obim trapeza O = 2c + a + b = 2 2 + 3 + 1 = 8 cm, a+b 3 +1 a povrina trapeza je P = h = 3 = 2 3 cm2. 2 2

7.)

Na osnovu formule za povrinu kupe P = B + M = r2 + r s dobijamo da je 96 = r (r + 10), odnosno, da je

r 2 + 10r 96 = 0 i r = 6. Kako je H 2 = s 2 r 2 , to je H = 8 cm. Slika 3. Zapreminu kupe izraunavamo po formuli 1 1 V = B H , pa je V = 6 2 8 3 3 3 tj. V = 96 cm .

8.)

Prema uslovu zadatka je a1 + a1 q + a1 q 2 + ... = 16 i q < 1 , jer progresija ima sumu. Kvadrati lanova geometrijske progresije obrazuju, takoe geometrijsku progresiju sa kolinikom q 2 , 0 < q 2 < 1 i prvim lanom a12 za koju je a12 + a12 q 2 + a12 q 4 + ... = 153,6.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Zbir svih lanova progresije izraunava se po formuli a a a12 = 153,6 slijedi : S = 1 , pa iz 1 = 16 i 1 q 1 q 1 q2

a1 = 16 (1 q ) 256 (1 q ) 1 q2
2

a1 = 12 a1 = 16 (1 q ) a1 = 16 (1 q ) 1 . = 153,6 256 (1 q ) = 153,6 (1 + q ) 102,4 = 409,6 q q = 4

4

Dakle, q =

1 12 3 1 i a5 = a1 q 4 = 12 = = . 4 256 64 4 sin 2 i sin 180 o = sin , dobijamo da je 2 sin

9.)

Znajui da je cos =

sin 40 o sin 80 o sin 120 o sin 160 o cos 20 cos 40 cos 60 cos 80 = = 2 sin 20 o 2 sin 40 o 2 sin 60 o 2 sin 80 o
o o o o

1 sin 120 o sin 160 o 1 sin 180 o 60 o sin 180 o 20 o 1 = = = . o o o o 16 sin 60 16 16 sin 20 sin 60 sin 20

10.

Mogue sastave grupe prikaimo pomou skupova (jer redosled nije bitan): {O, O, O, P}, {O, O, P, P}, {O, P, P, P}, {O, P,V ,V }, {O, P, P,V }, {O, O, P,V }, gdje O oznaava oficira, P podoficira, i V vojnika. 5 5 4 3 Od 5 oficira moemo izabrati 3 oficira na = 10 naina. 3 = 1 2 3 4 4 etvrti lan grupe mora biti podoficir, za iji izbor imamo 1 = = 4 mogunosti. 1 Svakom izboru 3 oficira od 5 oficira odgovaraju 4 izbora podoficira pa za ovu kombinaciju imamo 10 4 = 40 mogua naina formiranja grupe. Slino rasuivanje primjenjuje se i u ostalim sluajevima. Ukupan broj traenih naina je: 5 4 5 4 5 4 5 4 10 5 4 10 5 4 10 = + + + 3 + + 1 2 2 1 3 1 1 2 1 2 1 2 1 1 = 40 + 60 + 20 + 900 + 300 + 400 = 1720.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Test broj 2

1.)

a) Izraunati b) Uprostiti

15 4 12 1 + . : 6 2 3 6 6 + 11 6 +1 a2 + b2 a2 b2 + . ab ab b 2 a 2 ab
x 1 3x 1 2 x 4 x + 1 + = + , 2 4 3 6

2.)

Rjeiti jednaine: a)

b) x 2 4 x + 12 = 7 4 x x 2 .

3.) 4.) 5.) 6.) 7.)

Rjeiti trigonometrijsku jednainu: cos 6 x + sin 6 x = Rjeiti nejednainu: log 3 (3 x ) < log 1
3

15 1 cos 2 x . 8 2

x +1 . 4

Taka A (3,0) polovi tetivu krunice x 2 + y 2 4 x + 2 y + 1 = 0. Odrediti jednainu prave kojoj pripada tetiva navedene krunice. Stranice trougla su a = 13, b = 14 i c = 15. Dvije od njih (a i b) su tangente kruga, iji je centar na treoj stranici. Odrediti poluprenik kruga. Izvodnica prave zarubljene kupe je s = 5 cm, a poluprenici osnova su R = 5 cm i r = 2 cm. U kupu je upisana pravilna zarubljena etvorostrana piramida tako da je donja osnova piramide upisana u donju osnovu kupe, a gornja osnova piramide u gornju osnovu kupe. Izraunati zapreminu zarubljene piramide. Odrediti duine stranica trougla, ako se zna da one obrazuju aritmetiku progresiju sa razlikom d = 4 i ako jedan unutranji ugao trougla ima 120.

8.)

9.)

x 2 1, x (- 1,1) Data je funkcija f ( x ) = 1 2 ln x , x (- ,-1] [1, ) 2 a) Skicirati grafik funkcije f. b) U zavisnosti od realnog parametra a, odrediti broj realnih rjeenja jednaine f ( x ) = a.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

10.)
a)

Izraunati granine vrijednosti:

3

log 2 2 + log 2 4 + ... + log 2 2 n , n + n2 lim

b)

lim
x 0

1+ x2 1 x2

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Rjeenje testa broj 2 1. a)

15 4 12 1 + = : 6 2 3 6 6 + 11 6 +1 15 6 1 4 6 + 2 12 3 + 6 = + 6 1 64 96

) (

6 + 11 =

[ ( 6 1) + 2 ( 6 + 2) 4(3 + 6 )] ( = ( 6 11) ( 6 + 11) = 6 121 = 115.

= 3

6 + 11 =

b)

(a =

a2 + b2 a2 b2 a2 + b2 a2 b2 + = + = ab ab b (a b ) a (a b ) ab b 2 a 2 ab
2

+ b 2 (a b ) a 3 + b 3 a 3 + ab 2 a 2 b b 3 a 3 + b 3 = = ab (a b ) ab (a b ) ab (b a ) = = 1, uz uslov a 0, b 0 i a b. ab (a b )

2. a)

Ako datu jednainu pomnoimo sa NZS (2,3,4,6), tj. sa 12, dobijamo: x 1 3x 1 2 x 4 x + 1 + = + 6 ( x 1) + 3 (3 x 1) = 4 (2 x 4 ) + 2 ( x + 1) 2 4 3 6 15 x 9 = 10 x 14 5 x = 5 x = 1.

b)

Ako uvedemo smjenu x 2 4 x = t , dobijamo da je:

(x

4 x + 12 = 7 4 x x 2 x 2 4 x = t t 2 + 7t + 12 = 0
2

x 4 x = t (t = 3 t = 4) x 2 4 x = 3 x 2 4 x = 4

x 2 4 x + 3 = 0 x 2 4 x + 4 x = 3 x = 1 x = 2.

3.)

Koristei identitete: a 3 + b 3 = (a + b ) a 2 ab + b 2 ,

a 4 a 2b 2 + b 4 = a 2 + b 2 2 sin x cos x = sin 2 x i

3a 2 b 2 ,

sin 2 x = 1 cos 2 x, transformiemo lijevu stranu jednaine na sledei nain:

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

cos 6 x + sin 6 x = cos 2 x + sin 2 x =

2 2 4 2 2 2

( ) ( ) = (cos x + sin x )(cos x cos x sin x + sin x ) = 4 sin = 1 [(cos x + sin x ) 3 cos x sin x ] = 1 3
3 3 4 2 2 2 2

x cos 2 x = 4

3 3 1 sin 2 2 x = 1 1 cos 2 2 x . 4 4 Data jednaina sada ima oblik 1 3 15 1 1 cos 2 2 x = cos 2 x , odakle se sreivanjem 4 8 2 2 dobija ekvivalentna jednaina, odnosno 2 cos 2 x 5 cos 2 x + 2 = 0. Uvoenjem smjene 1 cos 2 x = t dobija se jednaina 2t 2 5t + 2 = 0 , ija su rjeenja t = 2 ili t = . Jednaina 2 1 cos 2 x = 2 je nemogua, a jednaina cos 2 x = ima rjeenja x = + 2k , k Z . 2 6 Nejednaina log 3 (3 x ) < log 1
3

4.)

x +1 x +1 ima smisla ako je 3 x > 0 i > 0 , odnosno 4 4

ako je x ( 1,3) . Kako je log 1 a = log n a bie da je

n

x +1 x +1 x +1 = log 3 = log 3 log 1 4 4 4 3

= log 3

4 . x +1

Osnova logaritma je vea od 1, pa je logaritamska funkcija rastua, a nejednaina 4 4 log 3 (3 x ) < log 3 se svodi na nejednainu 3 x < Odavde dobijamo da je x +1 x + 1. (x - 1)2 > 0. x 2 2x + 1 4 3 x < 0 , odnosno > 0 ili x +1 x +1 x +1 Rjeenja poslednje nejednaine su svi brojevi vei od -1 i razliiti od 1. Ako uzmemo u obzir da je x ( 1,3) , konano rjeenje date nejednaine je x ( 1,1) (1,3).

5.)

Kanonski oblik jednaine kruga je (x 2) + ( y + 1) = 4. Centar kruga je taka C (2,-1), a poluprenik je r =2. Jednaina prave l, odreene takama A i C, prema formuli y y1 (x x1 ), glasi y 0 = 1 0 (x 3), odnosno y = x 3. y y1 = 2 x 2 x1 23
2 2

Prava l i prava p, kojoj pripada tetiva, su ortogonalne, to slijedi iz podudarnosti trouglova PAC i QAC (Slika 4.). Koeficijent pravca prave l je kl = 1, a prave p je kp. Iz uslova ortogonalnosti pravih k l k p = 1 sledi da je kp = -1. Jednaina prave p kojoj pripada taka A(3,0) sa koeficijentom pravca kp= -1 je y 0 = 1 ( x 3) , odnosno y = -x +3.
Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Slika 4.
9

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

6.)

Kako su poznate sve tri stranice trougla njegovu povrinu moemo izraunati na osnovu a+b+c poluobim Heronovog obrasca P = s (s a )(s b )(s c ) , pri emu je s = 2 trougla ije su stranice a, b i c. U ovom zadatku je s = 21 pa je PABC = 21(21 13)(21 14 )(21 15) = 84. Na osnovu uslova zadatka, povrinu trougla ABC moemo dobiti i kao zbir povrina trouglova AOC i BOC, gdje je O centar upisanog polukruga (Slika 5.). Dakle, PABC = PAOC + PBOC , odnosno br ar PABC = + , odakle je r (13 + 14) = 84 , 2 2 2 56 pa je r = . 9 Slika 5.

7.)

Na osnovu Pitagorine teoreme (Slika 6.) dobijamo da je H 2 = s 2 (R r ) , tj. H = 4. Prenik donje osnove zarubljene kupe je 2R , a kako je i dijagonala D donje osnove upisane zarubljene piramide takoe jednaka 2R (Slika 7.), to e biti D = 2 R = 10 = a 2 , pa je a = 5 2 . Slino se iz d = 2r = 4 = b 2 dobija da je 2 2 .
2

Slika 6.

Slika 7.

Slika 8.

Povrine baza zarubljene piramide su: B1 = a 2 = 50 cm 2 i B2 = b 2 = 8 cm 2 , pa je zapremnina zarubljene piramide 4 H V = B1 + B1 B2 + B2 = 50 + 50 8 + 8 = 104 cm 3 . 3 3

) (

8.)

Neka su stranice trougla x=

2

a, b = a 4 i c = a + 4 . Sa slike 8. vidi se da je

a 3 a i y = . Prema Pitagorinoj teoremi je: 2 2

2 2 2

2 a 3 a 2 x + ( y + a 4) = (a + 4) pa je + a 4 = (a + 4) , 2 + 2 2 odakle se sreivanjem dobija jednaina 2a 20a = 0 , ija su rjeenja a = 0 ili a = 10. Dakle stranice trougla su: a = 10, b = 6 i c = 14.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

10

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Do jednaine 2a 2 20a = 0 smo mogli doi i na drugi nain. Na osnovu kosinusne teoreme vai (Slika 8.): (a + 4)2 = a 2 + (a 4)2 2a(a 4) cos120 o . 1 Kako je cos120 o = (Slika 9.) sreivanjem prethodne 2 jednaine dobija se jednaina 2a 2 20a = 0 . Slika 9.
1 x, x 0 1 ln x 2 = ln (x 2 )2 = ln x 2 = ln x i x = 2 x, x < 0 funkcija f bie zadata formulom

9.)

Kako je

ln ( x ), f ( x ) = x 2 1, ln x,

x 1 x ( 1,1) x 1

Grafik funkcije prikazan je na slici 10.

Slika 10. U istom koordinatnom sistemu, na slici 11, predstavljeni su grafici funkcija

g (x ) = a a R i

ln( x ), f ( x ) = x 2 1 , ln x,

x 1 x ( 1,1) x 1

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

11

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Slika 11. Apscise zajednikih taaka grafika funkcija f i g predstavljae rjeenja date jednaine. Na slici 11 to su take A i B. To znai za a < 0 jednaina nema rjeenja, za a (1, ) {0} ima 2 rjeenja, za a = 1 jednaina ima tri rjeenja, za a (0,1) jednaina ima 4 rjeenja.

10. a)
log 2 2 + log 2 4 + ... + log 2 2 n log 2 2 4 8 ... 2 n log 2 21+ 2+3+...+ n = lim = lim = n + n + n + n2 n2 n2 1 n(n + 1) 1+ 2 (1 + 2 + 3 + ... + n ) log 2 2 n + n n = 1. 2 = lim = lim = lim = lim 2 2 2 n + n + n + 2n n + 2 2 n n lim

b)
2 3 2 3 1+ x2 1 1 + x 2 1 3 (x + 1) + x + 1 + 1 = lim = lim x 0 x 0 x2 x2 3 (x 2 + 1)2 + 3 x 2 + 1 + 1 3 2

= lim
x 0

2 2 3 2 3 x2 (x + 1) + x + 1 + 1

x 2 + 1 13

= lim
x 0

1 = . 2 3 2 2 3 3 x2 (x + 1) + x + 1 + 1

x2

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

12

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Test broj 3

1.)

a) ta je vee: 13 % od 200 ili 30 % od 90? b) Uprostiti izraz

a 2 + b 2 a 1 + b 1 a2 + b2 ab a 1 b 1 : a2 b2 .
1

2.)

Rjeiti jednaine:

a) x

1+

2 3 x x 5 x 3 3 = 2 4 + 3 4 4

b) log 1 (x 2 + 2 x ) = 1
3

3.) 4.) 5.) 6.) 7.) 8.)

Dokazati identitet 3 + 4 cos 2 + cos 4 = 8 cos 4 . Rjeiti nejednainu

2 +1

6 x 6 x +1

2 1 .

Odrediti jednainu tangenti elipse x 2 + 4 y 2 = 100 povuenih iz take A (2,7). Dijagonale jednakokrakog trapeza su uzajamno normalne. Izraunati njegovu povrinu ako je krak c = 2 5 cm , a odnos osnovica je 3:1. Osnova piramide je trougao ije su stranice a = 12 cm, b = 16 cm i c = 20 cm , a bone ivice su jednake i imaju duinu 26 cm. Izraunati zapreminu piramide. Deveti lan aritmetike progresije je pet puta vei od drugog lana, a pri dijeljenju trinaestog lana sa estim lanom dobija se kolinik 2 i ostatak 5. O kojoj progresiji je rije? Odrediti najmanju i najveu vrijednost funkcije 2x , x 0 f ( x) = 2 na segmentu [-1,8]. x + 8 x + 1, x > 0

9.)

10.)

Skicirati grafike funkcija: a) y = 2 sin x ; x b) y = cos ; 2 c) y = log 2 2 x ; d) y =

1 . x

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

13

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Rjeenje testa broj 3

1. a) b)

200

13 30 = 26 < 27 = 90 . 100 100

a +b a 1 + b 1

a +b ab
2

a b : a2 b2
1

1 1 + 2 2 ab a2 b2 a b = = 1 1 a2 + b2 1 1 + a b a b

b2 + a2 2 2 ( (a b )(a + b ) ab = ab ab a b )(a + b ) b 2 + a 2 ab a b = 2 = 2 2 2 a+b a +b ba (a b ) ab(a + b ) a + b ab ab uz uslov ab 0, a b, a b. 2 3 x x 5 x 3 3 = 2 pomnoimo sa NZS (3,4), tj, sa 12, 4 + Ako jednainu x 3 4 4 x 2 3 dobijamo ekvivalentnu jednainu 12 x 31 + x + 3 5 x 4 3 = 0 odakle 3 2 4 39 sreivanjem dobijamo da je x = 0 , odnosno da je x = 0. 4 1+ Jednaina ima smisla za x 2 + 2 x > 0, tj. za x 0 i kako je
1 x, x 0 1 2 2 x = bie log 1 (x + 2 x ) = 1 x + 2 x = 3 x , x < 0 3 2 2 (x + 2 x 3 = 0 x > 0) (x 2 x 3 = 0 x < 0) (( x = 1 x = 3) x > 0) (( x = 3 x = 1) x < 0 ) x = 1 x = 1.

2. a)

b)

3.)

Koristei formule: cos 2 = cos 2 sin 2 , sin 2 = 2 sin cos , sin 2 + cos 2 = 1 a 4 + b 4 = (a 2 + b 2 ) 2a 2 b 2 , dobijamo da je
2

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

14

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

= 3 + 4(cos 2 sin 2 ) + cos 2 2 sin 2 2

2

3 + 4 cos 2 + cos 4 =

= 7 cos 2 sin 2 + (sin 2 + cos 2 ) 2 cos 2 sin 2 6 sin 2 cos 2

2

= 3(sin 2 + cos 2 ) + 4(cos 2 sin 2 ) + cos 4 + sin 4 6 sin 2 cos 2

= 3 + 4(cos 2 sin 2 ) + (cos 2 sin 2 ) (2 sin cos )

= 7 cos 2 sin 2 + 1 8 sin 2 cos 2 = 7 cos 2 sin 2 + sin 2 + cos 2 8 sin 2 cos 2 = 8 cos 2 8 sin 2 cos 2 = 8 cos 2 (1 sin 2 ) = 8 cos 2 cos 2 = 8 cos 4 .

4.)

Zadatak ima smisla, ako je x 1. Tada je:

( (

2 +1

) )

6 x 6 x +1

2 1

2 +1
x

6 x 6 x +1

1 2 1

6 x 6 1 2 +1 2 + 1 x +1 2 +1 2 1 2 +1 (osnova eksponencijalne funkcije je > 1) 6 x 6 x +1

2 +1

6x 6 6x 6 x 2 x x 0 x +1 x +1 (x + 2)(x + 3) 0 x 2 5x + 6 0 x +1 x +1 (vidjeti slike 12. i 13. i tablicu) x (- 1,2] [3,+ ).

Slika 12.

( ,1)
+ -

( 1, 2)
+ + +

(2, 3)
+ -

(3, + )
+ + + Slika 13.

x 5x + 6 x +1 2 x 5x + 6 x +1
2

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

15

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

5.)

Neka je y = kx + n

jednaina tangente elipse x 2 + 4 y 2 = 100 , iji je kanonski oblik

x2 y2 + = 1. Uslov dodira ove elipse i prave y = kx + n je 100k 2 + 25 = n 2 . 10 2 5 2 Taka A (2,7) pripada pravoj y = kx + n , pa je 7 = 2k + n. Rjeavanjem sistema 3 25 jednaina 100k 2 + 25 = n 2 7 = 2k + n dobijamo da je k = , ili da je i n= 8 4 2 25 k= i n= , pa su jednaine traenih tangenti: 3 3 t1 : 3x 8 y + 50 = 0 i t 2 : 2x + 3y - 25 = 0.

6.)

Trouglovi ABO i CDO su slini, jer su im odgovarajui uglovi jednaki, pa su im parovi odgovarajuih stranica proporcionalni. Kako je AB:CD = OB:OC, tj. 3:1= OB:OC, bie OB = 3OC. Oznaimo du OB, OC i BC redom sa y, x i c. (Slika 14.). Trougao BOC je pravougli, pa je:
c2 = x2 + y2 2 5

( )

= x 2 + (3x ) x 2 = 2
2

iz ega slijedi da je x = 2 . Dijagonale jednakokrakog trapeza su uzajamno normalne i jednake, pa ako oznaimo dijagonale AC i BD sa d, slijedi da je: PABCD = d 2 (x + y ) = = 2 2
2

2 +3 2 2

) = (4 2 )
2

Slika 14. = 16 cm 2 .

7.)

Iz podudarnosti trouglova VOB, VOC i VOA (Slika 15.; podudarne su po dvije odgovarajue stranice i ugao naspram vee od njih) zakljuujemo da se podnoje visine piramide nalazi u centru opisanog kruga oko trougla ABC. Povrina baze moe se izraunati pomou Heronovog obrasca:
B = PABC = s (s a )(s b )(s c ) = 24 12 8 4 = 96 cm 2 .

Kako je P =

abc abc 12 16 20 = 10 cm. , to je R = = 4R 4 P 4 96

Slika 16. Slika 15.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

16

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Visinu piramide (Slika 16.) izraunavamo pomou Pitagorine teoreme: H = d 2 R 2 = 26 2 10 2 =

(26 10) (26 + 10) = 4 6 = 24.

Sada moemo izraunati zapreminu piramide: V = 1 1 BH = 96 24 = 768 cm 3 . 3 3

Napomena: Ako uoimo da je bazni trougao pravougli, jer je 12 2 + 16 2 = 20 2 , moemo c koristiti formulu R = . 2

8.)

Neka je a1 prvi lan, a d razlika date aritmetike progresije. Prema uslovu zadatka slijedi da je: a1 + 8d = 5 (a1 + d ) 3d = 4a 1 a13 = 2 a6 + 5 a1 + 12d = 2a1 + 10d + 5 2d 5 = a1 a9 = 5 a 2 3d = 4 (2d 5) d = 4 . a1 = 2d 5 a1 = 3

Prvih nekoliko lanova progresije je : 3, 7, 11, 15, 19,... . 1 , f (0 ) = 1 . 2 y = x 2 + 8x + 1

9.)

Funkcija y = 2 x je rastua i f ( 1) =

Koordinate tjemena parabole b D su: xT = = 4 i yT = = 17. 2a 4a Grafik funkcije je prikazan na slici 17. 1 i postie Najmanja vrijednost funkcije je 2 se u taki x = 1 , a najvea vrijednost funkcije je 17 i postie se u taki x = 4 .

Slika 17.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

17

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

10. a)

2 sin x, sin x 0 y = 2 sin x = 2 sin x, sin x < 0

Slika 18.

2sinx

b)

Osnovni period funkcije y = cos

x 2 2 je T = = = 4 . 1 2 2

x x 2 y

0 0 1

2 0

-1

3 3 2 0

Grafik funkcije prikazan je na slici 19.

Slika 19.

c)

y = log 2 2 x, x > 0
x y

1/4 -1

1/2 0

1 1

2 2

4 3

Slika 20.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

18

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

d)

1 , x>0 x y= 1 , x < 0 x

Slika 21.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

19

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Test broj 4 1. a) b)
Izraunati: 2 2 : 2 2 . Za a = 0,003 i b = 5,994 odrediti vrijednost izraza 1 6b b (2a + b ) 1 I (a, b ) = : 2 . + 2 2 2 a 3b a + 3b a 9b a 9b
2 2

2.)

Rjeiti jednaine a) 2 x + 1 3x 2 = 4 x + 5 1 ; 7 3 21 3

b) ( f (x ))2 + f (x ) = 0 3.) 4.) 5.) 6.) 7.) 8.)

log x, x 1 ako je f ( x ) = 2 . x 1, x < 1

Rjeiti trigonometrijsku jednainu sin 2 2 x + sin 2 3x = 1. Za koje vrijednosti realnog parametra k jednaina pozitivna rjeenja?

(k 2) x 2 2kx + k 1 = 0 ima

Na krivoj 3x 2 4 y 2 = 72 odrediti taku najbliu pravoj 3x + 2 y + 1 = 0 . U trouglu ABC je BC = 5, AC = 8, BAC = 30 o i ABC < 90 o. Odrediti AB. Izraunati zapreminu prave zarubljene kupe ako su povrine njenih osnova 25 cm2 i 4 cm2, a povrina omotaa 35 cm2. Hipotenuza jednakokrakog pravouglog trougla je 1. Nad njegovom katetom, kao nad hipotenuzom, konstruisan je novi jednakokraki pravougli trougao. Nad katetom novog trougla, kao nad hipotenuzom, konstruisan je opet, jednakokraki pravougli trougao, itd do beskraja. Koliki je zbir povrina svih tako dobijenih trouglova (ukljuujui i polazni)? Rjeiti sistem jednaina

9.) 10.)

log y x + log x y = 2 . 2 x y = 2

U xOy - ravni za k R skicirati linije odreene jednainama:

a)

y = x+k

b)

x2 + y y = 1

c)

y = kx 2 2kx + k + 1.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

20

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Rjeenje testa broj 4

1. a) b)

2 2

:2

2 2

= 2 :2

1 4

1 4

= 2 2 = 2 = 2.

1 4

1 4

1 2

1 6b b (2a + b ) a + 3b (a 3b ) + 6b a 2 9b 2 1 I (a, b ) = : 2 = = + 2 2 2 b (2a + b ) a 2 9b 2 a 3b a + 3b a 9b a 9b 12b 12 b , a , b 0. = = b(2a + b ) 2a + b 2 12 12 I (0,003 ; 5,994 ) = = = 2. 2 0,003 + 5,994 6

2. a)

Ako jednainu

2 x + 1 3x 2 4 x + 5 1 = pomnoimo sa NZS (7,3), tj. sa 21 dobijamo 7 3 21 3 ekvivalentnu jednainu 3 (2 x + 1) 7 (3 x 2 ) = 4 x + 5 7 , koja se sreivanjem svodi na jednainu 19 x + 19 = 0 , a njeno rjeenje je x = 1.

b)

1 Za x 1, je f ( x ) = log 2 x. log 2 2 x + log 2 x = 0 log 2 x (log 2 x + 1) = 0 log 2 x = 0 log 2 x = 1 1 , 2 pa je, zbog uslova x 1 , jedino rjeenje ove jednaine x = 1. x = 1 x = 2 Za x < 1, je f ( x ) = x 1

(x 1)2 + (x 1) = 0 (x 1)((x 1) + 1) = 0

x 1 = 0 x = 0 x = 1 x = 0, pa je zbog uslova x < 1, jedino rjeenje ove jednaine je x = 0. Dakle, skup rjeenja date jednaine je {0,1}.

3.)

Koristei identitete: 1 cos 2 x sin 2 x = 2

cos + cos = 2 cos dobija se:

+
2

cos

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

21

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

sin 2 2 x + sin 2 3x = 1

1 coc 4 x 1 cos 6 x =1 + 2 2 cos 4 x + cos 6 x = 0 2cos5 x cos x = 0 cos5 x = 0 cosx = 0

5x = x=

+ k , k Z x = +k

+ l , l Z + l , l Z .

10

, kZ x =

4.)

Da bi rjeenja x1 i x 2 jednaine ax 2 + bx + c = 0 bila pozitivna, treba da budu ispunjeni sledei uslovi: x1 + x 2 > 0, x1 x 2 > 0 i D 0.
b 2k = > 0, tj. 2k (k 2 ) > 0 a k 2 pa je k ( ,0 ) (2, ). x1 + x 2 =
c k 1 = > 0, tj. (k 1)(k 2 ) > 0, a k 2 pa je k ( ,1) (2, ). x1 x 2 =

(1)

(2)

D = b 2 4ac = 4k 2 4(k 2 )(k 1) 0,

(3)

4k 2 4k 2 + 12k 8 0 2 4 (3k - 2 ) 0 k , . 3

Presjek skupova rjeenja uslova (1), (2) i (3) je traeno rjeenje i nalazimo ga koristei sliku 22.

Slika 22. Prema tome, 2 k , k ( ,0 ) (2, ) k ( ,1) (2, ) k (2, ). 3

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

22

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

5.)

x2 y2 = 1. Dodirna taka hiperbole i 24 18 njene tangente, paralelne datoj pravoj, bie traena taka. Data prava ima koeficijent 3 3 pravca k p = . Tangenta mora biti paralelna sa pravom p, pa je kt = . Uslov dodira 2 2 2 2 x y prave y = kx + n i hiperbole 2 2 = 1 je a 2 k 2 b 2 = n 2 . a b Data kriva je hiperbola iji je kanonski oblik 3 Iz jednaine 24 18 = n 2 dobija se da je n = 6 ili n = 6. Tangente hiperbole, 2 paralelne pravoj p imaju jednaine:
t1 : 3 x + 2 y 12 = 0 i t 2 : 3 x + 2 y + 12 = 0 3 x 2 4 y 2 = 72 3 x 2 4 y 2 = 72 Rjeavanjem sistema i 3 x + 2 y 12 = 0 3 x + 2 y + 12 = 0 dobijaju se take P1(6,-3) i P2 (-6,3). Prema formuli za rastojanje take od prave slijedi:
2

d (P1 , p ) =

3 6 2 3 +1 9+4

13 13

i d (P2 , p ) =

3 6 + 2 3 +1 9+4

11 13

Dakle, taka P2 (-6,3) je traena taka. a b 5 8 = , tj. = (Slika 23.). 1 sin sin sin 2

6.)

Na osnovu sinusne teoreme vai

Slika 23. 3 b 2 = a 2 + c 2 2 a c cos , odnosno 64 = 25 + c 2 2 5 c , 5 2 odakle je c 6c 39 = 0. Rjeavanjem kvadratne jednaine i uzimajui u obzir da je c > 0 proistie da je c = 3 + 4 3.

Na osnovu implikacije 4 16 3 sin = 0 < < cos = 1 = 5 2 25 5 i na osnovu kosinusne teoreme vai

7.)

Kako je poznato da je B1 = 4 cm 2 i B2 = 25 cm 2 , to se mogu odrediti poluprenici baza: r12 = 4 r1 = 2 cm i r22 = 25 r2 = 5 cm. Sada, iz M = 35 cm 2 moe se odrediti izvodnica zarubljene kupe: (r1 + r2 ) s = 35 s = 5 cm.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

23

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Pomou Pitagorine teoreme nalazi se visina zarubljene kupe: H = s 2 (r2 r1 ) = 25 9 = 4 cm. Na osnovu poznatog obrasca za zapremninu zarubljene kupe slijedi da je: V = H 4 B1 + B1 B2 + B2 = 25 + 25 4 + 4 = 52 cm 3 . 3 3
a12 1 P1 = = . 2 4 2 a2 1 1 pa je P2 = = = P1 . 2 8 2
2 2

) (

8.)

, pa je 2 a 1 2 2 a2 + a2 = a12 a 2 = 1 = , 2 2

a + a = 1 a1 =
2 1 2 1

a + a = a a3 =
2 3 2 3 2 2

a2

2 a3 1 1 = = = P1 . , pa je P3 = 2 16 2 2 2 2

Indukcijom se moe dokazati da je niz P1 , P2 , P3 ,...Pn ,... geometrijski niz sa kolinikom 1 q= . 2 n 1 1 1 1 1 2 Kako je S n = P1 + P2 + ...Pn = = 1 n , 1 4 2 2 1 2 prelaskom na graninu vrijednost, kada se n neogranoneno uveava, dobijamo da je 1 1 1 lim S n = lim 1 n = . n n 2 2 2 Slika 24.

9.)

Sistem ima smisla za x > 0, y > 0, x 1 i y 1.

1 2 log y x + log x y = 2 log y x + log x = 2 log y x + 1 = 2 log y y x2 y = 2 x2 2 = y x2 2 = y

(log

2 log y x = 1 x=y x 1) = 0 2 2 . 2 = 2 0 x x 2 = x y x 2 = y

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

24

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Iz druge jednaine se dobije da je x = 2 ili x = 1. Prema uslovu zadatka, jedino rjeenje sistema je x = 2, y = 2.

10.a) Linije u

xOy -ravni odreene jednainama y = x + k , k R su prave paralelne sa pravom y = x, (Slika 25.).

Slika 25.

b) Jednainu

y = kx 2 2kx + k + 1 napiimo u obliku y = k x 2 2 x + 1 + 1 , odnosno u

2

obliku y = k ( x 1) + 1. Sada se vidi da su linije odreene ovim jednainama parabole koje prolaze kroz taku M (1,1) za k 0, i prava y = 1 za k = 0, (Slika 26.).

Slika 26.

Slika 27.

c) Kako je

y0 y, y = , to jednaina x 2 + y y = 1 za y 0 glasi x 2 + y 2 = 1 , a linija - y, y < 0 koja joj odgovara je dio krunice u prvom i drugom kvadrantu (Slika 27.). Za y < 0 dobija se dio hiperbole x 2 y 2 = 1 u treem i etvrtom kvadrantu.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

25

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Test broj 5 1. a) b) 2) a) 3) 4.) 5.) 6.) 7.) 8.) 9.) 10.)

( 2)
2

Izraunati

+9

1 2

81

2 2

+3

1 log 2 3

2 ( a + b) Uprostiti izraz 3 ab

b a a3 + b3 : 2 2 . a b a b

Rjeiti jednaine:
3 x 1 2 x = 1,

b)

1 1 + x + x + x + ...
2 3

4x 1 . 2

Rjeiti trigonometrijsku jednainu cos 2 x + sin 2 x = cos x. Rjeiti nejednainu 1 2x > . x + 1 2x 1

Odrediti taku krive 2 x 2 + y 2 = 3 koja je na najkraem odstojanju od prave 2 x y + 4 = 0. Kroz proizvoljnu taku u datom trouglu povuene su prave paralelne stranicama i tako su dobijena tri manja trougla ije su povrine P1, P2 i P3. Kolika je povrina datog trougla? U pravu krunu kupu sa poluprenikom osnove r = 4 cm i visinom H = 6 cm upisan je valjak maksimalne zapremine. Izraunati tu zapreminu. Trei lan aritmetike progresije je 9, a razlika izmeu sedmog i drugog lana je 20. Koliko lanova progesije treba sabrati da bi njihova suma bila 91? Rjeiti sistem jednaina x + xy + y = 14 . x 2 + xy + y 2 = 84

U xOy - ravni predstaviti skupove odreene relacijama:

a) (x 2 + y ) ( y x + 1) 0 , b) ( y ln x ) (x 1) 0

c) (x 2 + y 2 1) ( y + x ) 0
26

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Rjeenje testa broj 5 1. a)

( 2)
= 2+
2

+9

1 2

81

2 2

+3

1 log 2 3

= 2 +

1 9

81

1 4

+ 3 log3 2 =

1 3 3

( )

1 4 4

+2 = 2+

1 1 + 2 = 4. 3 3

b)

(a + b )2 b a a 3 + b 3 3ab a 2 2ab b 2 b 2 a 2 a 2 b 2 3 3 = : 2 2 = 3 ab a b ab ab a b a b + 2 a ab + b 2 (b a )(b + a ) = a b, uz uslov ab 0, a b. = (a + b ) a 2 ab + b 2

2. a)

1 3 x 1, x 2 x, x 2 3 i 2 x = Kako je 3x 1 = (2 x ), x > 2 (3 x 1), x < 1 3 jednainu 3 x 1 2 x = 1, emo rjeavati posebno u sledeim intervalima: 1 1 , , ,2 i (2,+ ). 3 3 1 (1) x < ( 3x + 1 2 + x = 1) 3 1 x < 2 x = 2 x = 1 3 1 x 2 4 x = 4 x = 1 3

1 (2) x 2 (3x 1 2 + x ) = 1 3

(3) [x > 2 (3 x 1 ( 2 + x ) = 1)] [x > 2 2 x = 0] x = . Prema tome, skup rjeenja date jednaine je { 1,1}.

b)

Kako zbir lanova beskonane geometrijske progresije postoji samo q < 1 , a kvadratni korjen postoji za negativne brojeve, to e, s obzirom na to da lijeva strana ne moe biti 0, 1 4x 1 = imati smisla za 4 x 1 > 0 i x < 1 , tj. za jednaina 2 3 2 1 + x + x + x + ... 1 < x < 1. 4 27 Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

Kako je q = x pozitivno to e biti S =

1 1 1 + x + x + x + ... 1 x 5 1 4 x 2 12 x + 5 = 0 x = x = . 2 2
2 3

4x 1 2

1 , pa vai: 1 x 4x 1 2 = 4 (1 x ) = 4 x 1 2

1 Prema uslovu zadatka, rjeenje jednaine je samo x = . 2

3.)
cos 2 x + sin 2 x = cos x cos 2 x sin 2 x + sin 2 x = cos x cosx (cosx - 1) = 0 cos x = 0 cos x = 1 x= cos 2 x cos x = 0

+ k , k Z x = 2l , l Z .

4.)

Nejednaina

1 1 2x > ima smisla za x 1 i x . 2 x + 1 2x 1

1 2x 1 2x 2x 2 1 > >0 >0 (x + 1)(2 x 1) x + 1 2x 1 x + 1 2x 1 1 2x 2 + 1 > 0 ( x + 1)(2 x 1) < 0 x 1, . (x + 1)(2 x 1) 2

5.)

Traena taka je dodirna taka elipse 2 x 2 y 2 = 3 i njene tangente koja je paralelna datoj pravoj p : 2 x y + 4 = 0. Koeficijent pravca tangente jednak je koeficijentu pravca p. Eksplicitni oblik jednaine prave p je y = 2 x + 4 , iz ega slijedi da je k p = 2 pa je i kt = 2. Iz kanonskog oblika jednaine elipse e: a2 = x2 y2 + = 1 nalazimo da je 3 3 2

3 i b 2 = 3 , pa iz uslova dodira n 2 = a 2 k 2 + b 2 prave y = kx + n i elipse 2 2 x y2 + 2 = 1 , gdje je k = 2 , dobijamo da je n 2 = 9 . 2 a b

Jednaine tangenti su t1 : y = 2 x + 3 i t 2 : y = 2 x 3.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

28

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

2 x 2 + y 2 = 3 2x 2 + y 2 = 3 i 2 x y = 3 2 x y = 3 dobijamo dodirne take P1 ( 1,1) i P2 (1,1).

Rjeavanjem sistema

Rastojanja ovih taaka do prave p : 2 x y + 4 = 0 su: d (P1 , p ) = 2 ( 1) 1 + 4 4 +1 = 1 5 i d (P2 , p ) = 2 1 + 1 + 4 4 +1 = 7 5 .

Dakle, taka P1 ( 1,1) je taka elipse koja je najblia datoj pravoj p.

6.)

Trouglovi MB1 B2 , A1 MA2 i C 2 C1 M su slini trouglu ABC (Slika 28.), jer su im odgovarajui uglovi jednaki kao uglovi sa paralelnim kracima. Ako je CB = a, B2 M = a1 , A1 A2 = a2 i A1B = a3 , prema uslovu zadatka slijedi da je a1 + a 2 + a3 = a . Slika 28. Povrine slinih trouglova se odnose kao kvadrati odgovarajuih stranica, pa je: P1 a12 P a12 a = 2 P1 = P1 = 1 P 2 P a a a 2 2 P2 a 2 P a2 a = 2 P2 = P2 = 2 P 2 P a a a 2 2 P3 a3 P a3 a3 = 2 P3 = = P P 3 P a a a2 Iz (1), (2) i (3) se dobija da je iz ega slijedi da je P= (1) (2) (3)

a + a 2 + a3 P1 + P2 + P 3 = P 1 , a P1 + P2 + P3 .

7.)

Neka je H1 visina valjka upisanog u kupu (Slika 29). Prema uslovu zadatka, visina kupe H = 6 cm, a poluprenik osnove kupe je r = 4 cm. Na osnovu slinosti trouglova 6 H1 24 6r1 H1 . Zapremina valjka je = H1 = (Slika 29.) slijedi da je 4 r1 4 r1 funkcija od r1 , tj. V = f (r1 ) i 3 3 VV = B1 H 1 = r12 H 1 = r12 6 r1 = r13 + 6 r12 . 2 2
Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

29

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

9 8 Iz f , (r1 ) = r12 + 12 r1 i f , (r1 ) = 0 r1 = 0 r1 = 2 3 slijedi da funkcija f Vmax = prima svoju maksimalnu vrijednost za r1 = 64 128 cm 3 . 2 = 9 9 8 3 pa je

Slika 29.

8.)

Zbir

prvih n lanova aritmetike n S n = [2a1 + (n 1) d ], n N . 2

progresije

izraunava

se

po

formuli

Kako je po uslovu zadatka:

a 7 a 2 = 20 a1 + 6d a1 d = 20 5d = 20 d = 4 , a3 = 9 a1 + 2d = 9 a1 + 2d = 9 a1 = 1

to je 91 =

n [2 1 + (n 1) 4], odnosno 2n 2 n 91 = 0 . 2 27 Rjeenja jednaine su n = 7 ili n = . Dakle, treba uzeti 7 lanova progresije da bi 4 njihov zbir bio 91.

9.)

Sistem ima smisla za xy 0. Kako je

(14 x y )2 = 142 + x 2 + y 2 2 14 x 2 14 y + 2 xy =
= 196 + x 2 + y 2 28 x 28 y + 2 xy,

to je

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

30

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

xy = 196 + x 2 + y 2 28 x 28 y + 2 xy xy = 14 x y 2 2 2 2 x + xy + y = 84 x + xy + y = 84 x 2 + xy + y 2 = 28 ( x + y ) 196 28 ( x + y ) = 196 + 84 2 2 x + xy + y 2 = 84 x + xy + y 2 = 84 x = 10 y 2 x 2 + xy + y 2 = 84 (10 y ) + y 2 + (10 y ) y = 84 x + y = 10 x = 10 y

2

. y 10 y + 16 = 0

Rjeavanjem druge jednaine sistema dobijamo da je y = 8 ili y = 2. Skup rjeenja sistema je {(8,2 ), (2,8)}.
2. Nain

Kako je x 2 + xy + y 2 = ( x + y ) xy, to e dati sistem biti ekvivalentan sistemu:

2

x + y + xy = 14 . 2 (x + y ) xy = 84 Uvoenjem smjene a = x + y, b = xy dobija se da je

a + b = 14
a + b = 14 a + b = 14 a = 10 . a 2 b 2 = 84 (a b )(a + b ) = 84 a b = 6 b = 4

Prelaskom na stare promjenjive, jednostavno se dolazi do rjeenja sistema.

10. a)

(x + y )( y x + 1) 0 (x + y 0 y x + 1 0) (x ( y x y x 1) ( y x
2 2 2

2 2

+ y 0 y x +1 0 y x 1 .

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

31

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

y x2 Slika 30.

y x 1 Slika 31.

y x2 y x 1 Slika 32.

Presjek skupova prikazanih na slikama 30. i 31. predstavljen je na slici 32.

y x2 Slika 33.

y x 1 Slika 34.

y x2 y x 1 Slika 35.

Presjek skupova prikazanih na slikama 33 i 34 predstavljen je na slici 35

. y x y x 1 y x y x 1 Slika 36.
2

) (

Unija skupova prikazanih na slikama 32. i 35., tj. konano rjeenje prikazano je na slici 36.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

32

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

b)

( y ln x )(x 1) 0 ( y ln x 0 x 1 0) ( y ln x 0 x 1) 0 ( y ln x x 1) ( y ln x x 1)

y ln x Slika 37.

x 1 Slika 38.

y ln x x 1 Slika 39.

Presjek skupova prikazanih na slikama 37. i 38. predstavljen je na slici 39.

x 1 Slika 40.

y ln x Slika 41.

y ln x x 1 Slika 42.

Presjek skupova prikazanih na slikama 40. i 41. predstavljen je na slici 42. .

( y ln x x 1) ( y ln x x 1)
Slika 43. Unija skupova prikazanih na slikama 39. i 42. predstavljena je na slici 43., to je i konano rjeenje zadatka.

Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

33

Zbirka rjeenih zadataka iz matematike za prijemni ispit

c)

(x (x (x

2 2 2

+ y 2 1 (y + x ) 0
2

+ y 1 0 y + x 0 x2 + y2 1 0 y + x 0 + y2 1 y x x2 + y2 1 y x

) (

) (

x2 + y2 1 Slika 44.

yx

x2 + y2 1 y x

Slika 45.

Slika 46.

Presjek skupova prikazanih na slikama 44. i 45. pretstavljen je na slici 46.

x2 + y2 1 Slika 47.

yx

x2 + y2 1 y x

Slika 48.

Slika 49.

Presjek skupova prikazanih na slikama 47. i 48. pretstavljen je na slici 49.

(x

+ y2 1 y x x2 + y2 1 y x

) (

Slika 50. Unija skupova prikazanih na slikama 46. i 49. predstavljena je na slici 50., to je i konano rjeenje zadatka.
Univerzitet u Istonom Sarajevu Mainski fakultet

34