You are on page 1of 32

Kohhran Beng

December, 2013
A chhnga thu awmte

Krismas
@

Krismas hi hlim taka mite duhsakna meilum chhawp chhuah sak hun a ni a. Mi dangte tana nun duhna thinlung mei mit tawh chhem alh thar lehna hun \ha a ni.
- Washington Irving @

Krismas Special Issue


@ Krismas Theology - Upa PC. Rochhuma 3 @ Naus>n tan hmun a awm lo - Rev.Dr.C.L.Rema 10 @ Krismas aiah Krista - Upa KL.Rochama 14 @ Krismas Bazaar

- KMS. Dawngliana 18

Mihring nunah hian @ BCM leh a rawngbawlna chhawng thum a awm: - Upa Dr.Vansanglura 23 A hmasa berah Santa Clause awm a ring a; Thla Tina Tel thn a dawtah Santa Clause Editorial - 2 hi awmin a ring lo va; Tunhnai Khawvel - 8 a tawpah chuan amah SUNNATE-27 chu Santa Clause lemah a chang theuh! Upa C. Thangdula
- Donald Guthrie
December, 2013 hian Kohhran
Beng copy 11,000 chhut a ni

Upa |huamchhinga Upa Haukhuma Upa K. Zairema

Kohhran Beng

Editorial:

Krismas mak zia


A hminga chanchinbu enkawltua han \an ve takah chuan December thla a lo thlen apiang hian Krismas lam hawi thuchah eng nge kan tihchhuah ang aw tiin ngaihtuahna a lo thleng \hin. Tu mah ziak turin beisei bik nei lo mah ila, a hun a lo thlen meuh chuan chhuah tur khawp chu a lo thleng ngei ngei \hin hian Krismas mak zia min ngaihtuah tir \hin. Kuminah pawh a hun a lo thlen meuh chuan thu \ha tak tak hlir mai pathum aia tlem lo kan dawng a. Pathum aia tlem lo ka tihna chhan pawh a lo thleng zawng zawng kan chhuah vek loh vang mai a nia. Heng Krismas lam hawi thuziak hi a mal malin ngun takin chhiar la, khawiah mah i la ngaihthlak ngai loh emaw, i la chhiar ngai loh emaw an ni vek ngei ang. Mizote kristian kan nih hnu, krismas kan hman \an pawh kum 100 kal tawh daih kha a ni. Chuti chung chuam vawiin thleng hian he Krismas ngei mai hian kan hnenah thuchah thar a la sawi reng a, a la sawi zel pawh a beiseiawm hle. Chu chu a ni Krismas makna em em chu. Sawifiah zawh rual a ni lo. Tun \uma kan rawn pho chhuah 3 hi han thlir thuak teh ang. A hmasa ber hi thingtlang upa min hnen a\angin a ni a, a ngaihnawmin a ril hle si. A dawttu hi IAS pachal, kum 80 chuang tawh ziak a ni a, a ho mawl \ha hle thung. A pathumna hi Aizawl khawpuia kan upa min, Pathian thu lama degree neiin a ziak a ni. A ziaktute hi an inang lo hlawm hle hi a mak a, an thuziak inang lo lutuk hi a mak lehzual. Sawi \euhna hun leh hmun a ni lo va, heng zawng zawng hi Krismas makna chu a ni a, a la mak zual zel ang. He Krismas mak tak hi eng ang taka makin nge kuminah hian i hman dawn? A makna kheh chhuak zova hmang ngei turin duhsakna kan hlan a che.

December 2013

Krismas Theology
- Upa PC. Rochhuma Krismas awmzia kan hria a, Theology pawh a ri kan hre zing hle. Pathian chungchang emaw a thu emaw zirna/chhuina tihna a ni an ti. Tun \umah hian Krismas-a Pathian zia lo lang leh Krista lalna thuruk puangtute chanchin kan zir ho dawn a ni. Bethlehem chanchin min hrilh thei em? Bethlehem khua hi Israel ramah pahnih a awm avangin tuna kan sawi tur hi chu Judai rama mi, Davida seilenna khua anih avanga Davida khua an lo vuah, a hming awmzia chhang in an ti a, khaw lian lo tak a ni. Kalvari tlang chanchin min hrilh thei lawm ni tih phuahtuin Kalvari tlang ngawr ngawr aiin Kalvari tlanga an khenbeh Lal Isua chanchin a hre chak zawk angin, keini pawhin Bethlehem khua ngawr ngawr aiin Bethlehema Lal Isua lo pian dan leh a chanchin dang hriat kan tum zawk tur a ni ang chu. Mak em em 1-na: Thil thup hi Pathian ropuina (Thuf 25:2) a nih tlat avangin Eden thuthlung thar - Hmeichhe thlah lo lang tur chu kum 4000 vel a liam dawn tih in a ruk thei ang berin a lo lang ta a. Ram ropui tak tak Babulon, Aigupta, Greek, Romte kal k^n-in Rom-in a awp beh mek, ram te reuh t>, Judai ram a rawn thlang a. Khawpui lian deuh leh lar deuh thlang lovin thingtlang khua a pan zel a. In \ha deuh leh khawsa thei deuh te zawng lovin leh Hotel pawh chang lovin veng hmawr a ran in maiah a tlu l<t a. Mi zahawm leh khawsa thei deuh b>llovinthingtlangnulamawlmang ve ang reng tak leh ni tina kut hnathawka ei zawng Josefa a rawn bel a. Doctor leh Nurse koh mai tur an hre lo ngei ang a. Khaw vawh nak alaiin a zan a zanin hmelma hlauva Km. 200 chuang Foreign-a ke ngata tlanchhiat a ngai nghal bawk a. A lo puitlinin a zirtirte chu Krista a ni tih tu mah hrilh lo tura a tih tlat avangin mi tam takin an hmusit em em bawk a. Pathian thil ruahman dan hi hriatthiam a va har thin em!

Kohhran Beng la ngai deuhva, arsi te erawh chu tam tak an awm avangin a chanchin chhui ch^kna an nei bawk a, zeldinna thil kalpuiin an kh<k pui ta chiam mai a ni. Astronomy leh astrology: Science zirna peng pakhat, arsi chanchin zirna hi Astronomy tih a ni. Arsi awm dan atanga mihring mizia leh awm zel dan tur hrilh lawkna hi Astrology an ti a, Horoscope an ti bawk. Aigupta ho te, Greek ho te, China ho te leh India mi te hi astrology tuipui hmasa zual ram te an ni. Mihringin hriat kan ch^k ber thin chu kan hmalam hun tur hi a ni. Chu chu arsi atanga hriat theih a ngaih anih avangin kristian ramah pawh kan ti lar hle a ni. America ram chanchinbu 90%-ah chuan horoscope an chhuah thin an ti. Mizoram chanchinbu thenkhatah pawh an chhuah fo thin a nih kha. Chhuah duh si, inthiamlo bawk siin an chhuah a, chanchinbu pakhat phei chuan

Mak em em 2-na: Chu chen chen Pathianin thil a lo thup a, Krista pawh a langsar lo thei ang bera lo kal pawh ni se, a \awngkam chhuak hmangaih thu avang chuan mipui tam takin an zui dul dul reng mai zu nia. Chubakah Pathian thilthup chu Puanchhuah a lo \ul ta zawk a. Hengte hi an ngawih reng ai chuan lungte tal an au chhuak ang tih kha a lo thlen dawn tak avang in A lalna thuruk miten an hriat loh, Chatuana Pa angchhunga mi chu; Mi fingte leh a lalna arsi nen Van mipuiten an rawn puang ta. Thuruk chu thup sen a ni ta lo. A lalna thuruk puangtute leh an puan dan chu lo chhui zui leh ila. Thangvan si-ar eng mawi: A lalna thuhruk puangtute zinga mihring pawh ni lo, arsi lo lang ve hi eng vang nge ni ta ang le? Hmasang atangin van lam hian thiltihtheihna eng emaw tak nei leh mihring te pawh Control tlata hriatna leh rinna mi tam takin an lo nei tawh a. Chung lam atangin >ng te, lum te, ruah te, khawpui leh \>k te a lo thlen thin avangin chung lam thil an hmuh theih N$ te, thla te, arsi te chu- Babulon hun lai atangin Pathian biakin an lo be ta a ni. Ni leh thla te hi chu pakhat ve ve mai an nih avangin ngaih khatah an

December 2013

horoscope hnuaiah Kristian te ang hiala an biak arsi chu chuan hei aia rin tlak Pathian Pathian tak tak a lo inlar meuh chuan a lal zia puangtu hmanrua thu kan nei a ti tel kher a ni. mai a lo ni ta a ni. Berampa nge bukna? : Van boruaka Ni leh thla, arsi te Khawchhak mi fingte: her velna kawng khi Zodiac an Hetih hun laia mifing an tih chu ti. Hmanlai mite chuan hemi mi inzir nasa, a bikin arsi chanchin kawng huam chhunga arsi bawr zir mi astrologer an tih te hi a te khi kum khata thla 12 zatin ni ber awm e. Mi fingte hi bawr 12-ah an \hen a, chungte khawchhak lama a arsi kan chu an lan dan atangin hming hmu ti-a rawn zuitute kha an ni. hrang hrang an vuah a. Hetiang India (Hindu ram a mite), Persia hian: Aries - Berampa, Taurus (Mosolman ram la ni tur) leh - Bawngpa, Gemini - phir, China (Bhuddist) ram atanga lo Cancer - chakai, Leo - Sakei- kal ni-a sawi an ni. Engtia intiam baknei, Virgo - nula thianghlim, rual mai nge an nih a, eng Libra - b<kna, Scorpio - harsatna nge an rawn paltlang khawmualkaikuang, Saggit- hriat a ni lo. Arsi biak hun lai anih tarius - Thalkaptu, Capricorn avang leh arsi biak uar ram atanga - kel, Aquiries - tuichawitu leh lo kal an nih avangin arsi chanchin Pisces - Sangha te an ni. Kan an hre hle tura ngaih an ni. Miten pian lai vela heng arsi bawr zinga horoscope chung-changa an biak mi a eng emaw awmdan khan rawn thin; a chhun a zana an pan kan nungchang leh awm zel dan hut hut, chumi avanga lo hlawk a tur a hril a ni an ti. Mahse lalte lo hausa ta, naupiang present Lal, hotute Hotu, thilsiam zawng atana rangkachak ngat keng thei zawng chunga Lal a lo lan ve chin kha an ni a. Chu tak chu chuan; ch<ng pathian siam chung lam chuan A lalna thuruk chawpte chu engmah lo an lo puangtu atan a thlang leh ta a ni. nihzia a rawn tarlang ta a ni. An finna leh thiamna zawng Bethlemah Lal a piang ta tih zawng nen, an neih sum nen Lal puangtu, chibai b<ktu hmasa thar hmaah an rawn tuiral ve leh ber ber an lo ni ta a ni. Pathian ta a ni.

Kohhran Beng

anih avangin hna sanga ngaih a ni lo. K<t ni vangthla leh sawrkar thil pawimawhah pawh ngaihsak an hlawh lutuk lo a ni awm e. Amaherawhchu, Krismas-ah meuh chuan van lamin a rawn hre ngei mai, tunlai \awnga miretheite hi kan VIP an ni tih ang deuh hian khaw chhung thil pawimawh hre miah lo tur thlarau lam thil pawh man phak lo tura ngaih ni mah se ngaih pawimawh an hlawhin, vantirhkohte hial an lo tla thla vawn vawn mai a ni. Mi tin ta tur Chanchin |ha chu a dawng Van zaipawl: Judai ramah chuan nau an pianin hmasa ber ber tu an lo ni ta a ni. Temple-zaipawl ten hla an Dawn tisei: rem thin an ti. Lal Isua a lo pian He theology a\ang hian heng khan lei lam zaipawlte thawm a ngaihdan te hi rilruah a lo awm reh \hiap avangin van zaipawl ten ta a ni:fak hlain an rawn puang ve thung (1) Lal Isuan ranthleng a a ni. A lalna thuruk puang turin rawn thlang hian a thilsiam vantirhkoh mai thlang lovin, van mihringah a lo chang mai ni lovin mipui mimir te pawh koh an ni. ran level-ah a rawn insiam a ni Pathian thu hi thu chauhva puang mai lo maw? lovin, fak hla te pawhin eng lai (2) Arsi, pathiana betu an tam pawhin kan puan a \ul \hin. em em avanga engmah a nih si loh zia tihlanna tura Lal Isua lo Berampute: Berampute hna hi chhun leh zan piana chibai b<ktu pakhat ve pawh sawi lova khaw pawn mai a nihzia hretute hian lama thawh ngai, ran mawl leh horoscope kan la kh<kpui viau sa hlauhawm kara thawh ngai hi eng vang nge ni ang le? Chanchin |ha hriltu hmel danglam: Lal Isua a thiha a thawh leh hnua vana a lawn dawna a thu chah uar ber chu Chanchin |ha hrilh hi a ni. Chutiang bawkin he leia a lo kal veleh a tih tur pawimawh hmasa ber chu mi tin ta tur Chanchin |ha hrilh tho hi a ni. Hemi \umah phei chuan Chanchin |ha hriltute chu vana vantirhkoh hote an ni. Mi hnuai-hnung bera ngaih berampute hnena chanchin lawmawm thlentu pawh kha vantirhkoh a ni.

December 2013 (3) Lal thar lo piang arsi-in chibai a b<k khan, thawm a neih hlut kan hre hran pa lo. A awm hmun sawh sawnin Lal Isua lam a pan mai a ni. Lal Isua chibai b<ka a hnung zui turin thawm neih vak lam a ni lo va, kan awmhmun sawhsawna Lal Isua pan hi a pawimawh hmasa thin. (4) Mi fingte kha pathum an ni an ti a. Hei hian Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim, Pathian number a entir em ni ang? Chubakah taksa, rilru, thlarauah te, tui, khawmual, boruak zawng zawng chungah Lal a ni tih a entir thei ang em? (5) Mi fing pathum te, ram hrang hranga mi ni si Lal Isua avanga rawn intiam rual ta te hian rawngbawlna kawng hrang hrangah khawvela kohhran hote kan thawhho a pawimawh thin

zia a tarlang em? (6) Krismas siamtu leh lo dawngsawngtute nun a\ang hian kristian nun leh tuarna hi thil inzawm tlat a ni tih tarlan a ni em? (7) Pathian chibai b<k leh rawngbawlnaah hian thuawihna, inp>kna, thilp>k, thu hrilh leh hla sak te a huam a ni tih krismas hian a tarlang a ni lawm ni? (8) Engkim thaw thei tawh phawt chuan Lalpa chu fak rawh se tih anih laiin Lal Isua lo pian meuh chuan Sam 148:3-a sawi angin thaw thei lo, thil nung ni lo arsi te lamin an fak anih si chuan nang leh kei pawhin chu chu kan tih tur a ni ve dawn lawm ni?
( A ziaktu : Upa PC. Rochhuma hi Bualpui V Kohhran Secretary a ni a, ei zawnna lamah chuan M/S Head a ni.)

Kohhran Beng chhiartute Krismas duhsakna kan hl^n che u a;

Mas chibai kan b<k a che u.


Hlim takin hmang la, eng tin emaw tal mi dang tan malsawmna nih tum rawh.

Kohhran Beng

TUN HNAI KHAWVEL


LPS-ah BCM Channel
Mizoram Baptist Kohhran chuan Mizorama Cable TV darhzau ber LPS-ah December 1, 2013 a\angin ni tin programme a nei ta. Programme hming atan Khawnvar tih a ni a. Ni tin LPS Channel 5-ah tlai dar 5-7 chhung Kohhran programme hrang hrang tih chhuah \hin a ni ang. He mi atan hian Communications Department chuan programme cell dinin chatlak lovin a kalpui dawn a; Kohhran mite pawhin hei hi hlut thiam ila, a \angkai lehzual ngei ang. Khawnvar programme hawnna hi Nov. 27, 2013 khan General Secretary, Rev. H. Lianngaia hovin Sap Upa leh Pu Buanga Hall-ah neih a ni. te zinga mi Upa Vanlalliana an hmang a. Speaker bakah hian Rev. F. Sangvela, Rev.H. Lianngaia, Rev. R. Zohmingliana, Rev.C. Ngurhnema leh Upa Dr.KL. Biakchungnunga te thuziak (paper) zirho a ni.

BCM in Probationary Pastor 5 la thar


BCM Pastoral Committee chuan Pro.Pastor 5 a la thar a, Committee lian zawkin a pawmpui huna an awmna tur bial pawh siamsak nghal an ni. 1.R.Vanlalfala S/o RL Siamliana, Khumtung 2.Vanlalnghaka Jongte S/o Siamliana, Sethlun 3.Lalhruaia Chenkual S/o C. Lalchhungliana,Salem,Llt 4.K.Lalhmangaihzuala S/o Rev.
A Tumsanga,Mission VT

5.Lalrammuana Poonte S/o Pastoral Department chuan Thuamluaia (L), Ramzotlang BCM Pastor Nupuite pualin Pastor 4 zirna November 6-8, 2013 khan Sap Upa leh Pu Buanga Hall-ah sang zawkah Retreat an buatsaih a. Pastor Pastoral Committee chuan nupuite 102 an tel thei. Retreat BCM pastor thawklai 4 te chu thupuiah INPEKNA hmangin zirna sang zawk zir turin a Speaker atan BCM Evangelist chhawp chhuak a; Chungte chu-

Pastor Nupuite Retreat

Republic vengthlang December 2013 (an hming tawpa mi hi an zir tur zel a ni) Rev. B. Lalramhluna - D.Th. Rev. K. Vanlalmuana - M.Th. Rev. Lalrohlua Pachuau- M.Th. Rev. ZD. Lalrozuala - PGDPC
9

World AIDS Day BCM-in hmang


Khawvel pum huapa HIV/ AIDS dona ni (World AIDS Day) December 1, chu BCM pawhin urhsun takin a hmang. Mizoram Baptist Kohhran chuan he natna \ihbaiawm tak laka a mite an him theihna turin theihtawp a chhuah tawh \hin a; kumin AIDS Day pawh Social Concern Department hnuaia Prevention and Care bul tumin urhsun taka hman a ni. Biak in tinah thuchah chhiar chhuah anih bakah zan inkhawm chu Lunglei Rahsiveng Biak inah AIDS avanga thi tawhte s<nna leh he natna vei mekte thlamuanna inkhawm Candlelight Service atan hman a ni.

(Tour Exchange) nei tura an lo duan angin November 8-10, 2013 chhung khan Kuki Baptist Convention hruaitu mi 7- te chuan Mizoram Baptist Kohhran an rawn tlawh a. Aizawl-a BCM hruaitute nen inkawmna an neih bakah Lunglei lamah Zotlang, Serkawn leh Electric Vengah te inkhawmpui an ni a. BCM puipate nen inkhawmhona hun an nei bawk. Hetiang bawk hian kan pastor 7 te chuan December thla tir lam hian KBC an tlawh ve thung ang. Chungte chu Rev. ZD.Rodingliana, Rev. T. Lalawia, Rev.JC.Vanlalluaia, Rev. K. Lalbiakenga, Rev. Lalhmunsanga, Rev. C. Lalremmawia leh Rev. Lalchhuankima.

M|KP in Mission Relief atan Rs. 80,000 sem

M|KP chuan Missionary natna leh harsatna bik neite hnenah Mission Relief Rs. 80,300/- a sem ral. Heng relief sumte hi \um hnih semin June thla khan a BCM leh KBC thawh khatna atan Rs. 47,300 Hruaitute intlawhtawn an sem a. November thla khan Mizoram Baptist Kohhran leh a thawh hnihna atan Rs. 33,000/ Kuki Baptist Convention - a sem leh a, mi pakhat hnenah (KBC) Imphal ten intlawhtawn Rs. 3000/- zel pek a ni.

10

Kohhran Beng

Naus>n tan hmun a awm lo


- Rev.Dr.CL. Rema
Kum 22 lai a ni ta a, Missionary doctor pakhat Africa rama Mission Hospital-a thawk chanchin ka chhiar a. Krismas dawn a ni a, Hospital-a thawk ho chu Krismas hmang turin an inbuatsaih mek tawh a. Zan a ni a, a tlai tawh avangin electric >ng petu khawl pawh an timit tawh a. Doctor pawh chu a bangla-ah a haw tawh a, mu turin a inbuatsaih mek a. Ni l>ngin damlote a buaipui avangin a hah tawh hle a, zankhuain tu man an tihbuai loh va, tui taka mut theih a inbeisei a. Chutia a mut hnu rei vak lovah chuan kawngkhar kik riin a tiharh ta a. Nurse pakhatin zan duty Nurse hnen a\angin lehkha a rawn keng a, doctor chu a han pe a. Naus>n damlo temperature 104.5 nei Hospital-ah an rawn hruai a, doctor-in a en hman ang em? A nih loh leh engtia hmalak tur nge ni ang a, damdawi eng nge kan pek ang a, kan lo admit phawt em ni ang? tia a rawn zawhna a ni. Doctor chuan a han ngaihtuah a, damdawi in chu a khat tlat a, khum ruak pakhat mah a awm lo tih a hria a. Damlo chu va en phawt a, damdawi te pek a, an khua a hlat loh chuan anmahni in lamah a hawn tir mai dawn em ni ang, tiin a ngaihtuah a. Eng pawh ni sela, damlo chu en turin a kal thuai ang tiin an mi tirh chu a kaltir a. He Hospital awmna hi tl^ngram a ni a, thlasik lai zanah phei chuan a v^wt thei hle a. Doctor pawh chuan a kawrchung lum te a han ha a, doctor damlo enna khawl (sthethoscope) leh torchlight kengin Hospital chu a pan ta a. Kawng sirah chuan >ng mak tak hi a hmu a, a han en chian chuan dumd> lek a lo ni a. Thla >n loh zan a ni a, a thim hle a, dumd> te chu zan thima arsi angin an >ngin a hmu a. Doctor-in Hospital a thlen chuan naute damlo nu chu a fa pawmin emergency ward pawna lung chungah a lo \hu a.

December 2013 Doctor chuan naute chu eng nge a an tiin a nu chu a han zawt a. A khua a sik a, a khuh bawk tiin a chhang a. Doctor chuan naute chu a han dap vel a, a pumin a sa vut vut mai a. A sthetoscope-in a ^wmah a han ngaithla leh a, pneumonia na tak a ni tih a hre ta a. Enkawl nghal vat a, antibiotic damdawi pek vat nghal tur a ni a. Nimahsela, Hospital-ah chuan khum ruak pakhat mah a awm si lo. Eng tin nge a tih tak ang le? Khawi khua nge in nih a han tih chuan Babank tiin a chhang a, chu chu KM 10 laia hla a ni a. He nu hian a fa damlo chu paw chungin zanah, tlangram kawng chhuk chho takah Hospital chu a rawn pan pui a ni a, hawn pui leh mai tura han tirh chi pawh niin a hre si lo va. Hospital chaw chhum in chhuata mut tir mai te pawh a ngaihtuah a, tihngaihna tak pawh hre lovin a inkhap thlu reng mai a. Tu nge a hming? tiin a han zawt a, Immanuela tiin a chhang a. Chu chuan a tiphu zawk a. Immanuela tih chu Pathian kan hnenah a awm tihna a ni, tih a hre chhuak a (Matt.1:21-

11

23). Krismas hun lai a ni a, hmas^ng khualb<k neitu ang mai khan Hospitalah chuan hmun a awm si loh avangin Immanuela chu a lo hnar ve \helh mai a lo ni a. Doctor chuan beng sikin a han ngaihtuah leh a, a thaw huai a. Aw le, a tih dan tur ka hre ta, Private room atana kan tih, aman pe thei deuh turte awmna tura kan ruat kha peih fel a ni tawh a, kan la hmang \an chiah lo bawk a, kha mi room-ah khan Immanuela chu dah rawh u le, a ti a. Nigth duty Nurse chu a tih dan tur engkim a hrilh fiah vek a, damlo enkawlna (treatment) pawh \an nghal vat turin a hrilh a. Tichuan doctor chu a in lam panin a haw leh ta a. A kal lama a hmuh dumd> te kha an lo awm tawh lo va, Krismas zan arsi >ng tak pawh kha a lo tla hman tawh a. Kha doctor khan in a thlen hnu khan krismas hmasa ber zan, kum 2000 laia mi tawh kha a hre chhuak a. Arsiin mi fingte a hruai a, Bethlehema khualb<k neitupa khan Mari leh Josefa kha a lo hnar a. Mari, raipuar \euh khan khawvela mi zawng zawng tana

12

Kohhran Beng deuh pe thei torah a ruat lo a ni phawt ang a, a pe duh ta lo va, ran in a kawhhmuh ta zawk a nih kha. Mi hausa zawk, an thlen man pawh pe thei ngei turte a pek chuan a tan hlawk zawk daih dawn si a. Khualb<k neitupa experience a\ang hian keini pawh krismas hmang tura kan inbuatsaih lai hian kan rilru kan siam a ngaiin ka hria. Krismas kan lawm lai hian Isua tan kan rilruah hmun kan pe ngai emaw chu le? Eng tin nge pawisa tam zawk ka hmuh theih ang? Krismas lai hian eng tin nge ka intihhlim theih ang a, nuam ka chen theih ang, tiin kan ngaihtuah zawk thin em ni le. Isua lo pianna chhan hi nang leh kei min chhhandam tura krawsa a thi turin a ni lawm ni? Chu ti a nih si chuan Isua hi i Lal leh Chhandamtu atan pawmin a hnenah i inpe tawh em? Hman deuh khan krismas hla pakhat ka duh em em \hin chu ka rilruin ka sa \hin a. He hla hi Mizo \awngin Pu Liandalan 1970 lai vel khan a letling tawh a. Kristian Hla buah

rem thu kengtu Immanuela chu a kaw chhungah a pai reng a ni tih hria sela chuan khualb<k neitupa khan a hnar ang em? Anih leh kei pawh hi khualb<k neitupa dinhmunah khan lo awm ve ta ila, eng tin nge ka tih tak ang le, tiin a ngaihtuah a. Tunah hian keini pawh kan Lalpa leh Chhandamtu Isua Krista pian champhaphak lawm tura kan inbuatsaih ve mek lai hian kan rilruah engtin nge kan ngaihtuah ve le? Vantirhkoh khan Josefa hnenah Mari nau hrin tur chu, A hmingah Isua i sa tur a ni, Ani chuan a mite a chhandam dawn si a(Matt.1:21) a ti a. Berampute hnenah khan, Hlau suh ulang ngai rawh u, mi tin ta tur Chanchin |ha lawmawm em em ka rawn thlen che u a ni. Vawiinah hian in tan Davida khuaah Chhandamtu a piang ta, Lal Krista chu (Luka 2:12) tiin a lo puang tawh bawk. Khualbuk neitupa khan Marin Chhandamtu a hring dawn tih hria sela chuan an awmna tur pindan \ha zawk pawh a pe mial mahna. Nimahsela an hmel a han enin, an thlen man pawisa tam

December 2013 hian a la awm ve lo va, chuvangin sak lar pawh a la hlawh lo viau mai. Ram dangah chuan krismas hla lar pawl tak a ni ve a. A hla hmingah Bethlehem an ti a, Oh little town of Bethlehem tiin a in\an a. Sap \awnga phuahtu hian chang 2-naah khan While mortals sleep, the Angels keep, Their watch on wandering love a tih hi, Hringmi an m<, vanmin an v>ng, Hmangaih riang vakvai chu tiin a letling a. Hei hian a phuahtu rilru ni awma ka rin chu a phawk chiang hle a. Bethlehem khawlaia Mari leh

13

Josefa, thlen in zawnga an vahvaih lai kha ka mitthlain min hmuhtir a, ka mittui a tla hial a. Lal Isuan min hmangaih vanga Bethlehem kawtthlera a lo vakvai hi i mitthlain i hmu ve tawh ngai em le? Chu hmangaih riang vakvai chu lawm turin kumin krismas lai hian kan rilru i inbuatsaih \heuh teh ang u.
(A ziaktu: Rev.Dr. CL. Rema hi kum 80 chuang a ni tawh a, krismas lam hawi thuziak a la rawn thawh hi kan lawm hle a ni. An chhungkuain Shillong-ah an awm. Dam zel se, thu pawh rawn ziak zel se kan ti.)

Agent-te hnena ngenna


Chanchinbu-in hma a sawn z>l theih nan lungthu ang chiaha inkamki tlat pathum kan awm:

Editorial Board Agent Man chawia latu (Subscribers)


Heng zingah hian Agent-in latu a zawn \hat hi chhiartu an tam z>lna tura kawngro su ber a ni. Chuvangin Agent niin i tlawmngai ta sa sa, January 2014 a\ang chuan copy hnih khat tala tipung turin \an lo la ve leh ta che.

14

Kohhran Beng

Krismas AIAH Krista


- Upa K.L Rochama Hun rei tak chhung chu Isua hi A.D 1, December 25 a piang niah kan ngaih avangin kum tin December ni 25 ah Krismas kan lawm thin a. December ni 25 hi Isua pian ni a lo ni hlei nem mawle ti ta sela, kan rinna a ti nghing thei ang em? Nge, a pian ni leh kum hian Isua kan rinna engti kawng mahin a khawih buai phak lo kan ti thei zawk ang em? Khawvel finna a s^ng z>l a. Hman laia khawpui hlui laih chhuah a\angte, savun leh papyrus ph>ka kutziak hlui tak tak hmuhchhuah atang te leh Science hmanga thil thar hmuh chhuah z>lna a\ang tein ngaih dan thlak a \ul chho mek a. Entirnan, tun hma chuan ni leh arsite hian kan awmna lei hi an kal hual nia rin a ni a. Kum zabi 16 naah Poland rama arsi lam zir mi, Nicolous Coppernicus chuan he ngaih dan hi \hiatin kan awmna lei leh arsi dangte hian ni an kalhual zawk a ni tih a rawn hmuchhuak a. A thil hmuhchhuah hi Kohhran ngaihdan kalh a nih avangin Kohhran chuan Coppernicusa hi zirtirna dik lo vawrhdarhtu ( Heretic ) ah an ngai hial a. Mahse, a hnu rei loteah lei leh arsite hian ni an kalhual a ni tih chu Kohhran pawhin a pawm lo thei ta lo a ni. Kum zabi 3 naah Kristian thenkhat chuan January ni 6 hi Krismas ni atan an serh thin a. Kum zabi 4 na thlengin December ni 25 hi Krismas ni atan an lo hmang thin a. December ni 25 hi Rome pathian pakhat Mithra chawimawina ni atana Rom sawrkarin a hmang a. Kum zabi 4 naah vek hian Constantine-a Rom Emperor a lo nih khan Kristian sakhua chu Rom ram pumpui sakhua atan a ruat a. December ni 25 pawh chu Mithra chawimawina ni ni lovin Krista chawimawina ni atan hman a lo ni ta a ni.

December 2013 Isua pian hun hi Mathaia leh Lukan chiang takin an ziak a. Mathaia chuan, Lal Heroda lal laia Judai rama Bethlehem khuaa Isua a lo pianin (Matt 2:1) tiin a ziak a. Lal Heroda hi Judai ramah B.C 47 atanga B.C 4 a a thih thlengin a lal a. Isua hi Heroda lal laia piang anih avangin B.C 4 hmain a piang tihna a ni. Khawchhak mi fingten Heroda hi Isua pian thu an hrilh a. Heroda chuan a lalna chuh buai thei tura a ngaih avangin naupang kum 2 a chin hnuai lam thah vek tur thu a pe a. Mi fingten Isua hi Ran inah ni lovin Inah an hmu tih Mathaia chuan a sawi a (Matt 2:11). Greek ho chuan nausen buchip sawi nan Brephos an hmang a, nau leikang tawh sawi nan Paidon an hmang a ni. Mi fingten inchhunga an va hmuh hian Mathaia chuan Paidon tih \awngkam a hmang a. Chu chu naupang tiin dah ila a dik zawk awm e. Herodan nausen kum 2 chin hnuai lam thah vek tur thu a p>k danah pawh hian he thup>k a chhuah lai hian Isua hi naus>n buchip a ni tawh lo tih a rin theih awm e.

15

Sawi tawh angin Isua hi Judai rama chhiarpui an neih laia piang a ni a. Luka chuan, Kaisara Augustan khawvel zawng zawng hming ziak tur thu a pe a. Chu chu Suria rama Kurinia ram awptu a nih laia hming ziak hmasa ber a ni (Lk 2:1f ) tiin a ziak a. Kurinia hi Rom sipai Officer huaisen leh fel tak, Emperor Augusta pawhin a rin em em a ni a. Suria ram enkawl turin B.C 12/10 ah a dah a, Governor (Ram Awptu) nihna tak chu BC 6-ah p>k a ni tih Rom History atangin a hriat theih a ni. Juda chanchin ziaktu zinga innghahna tlak bera ngaih Flavius Josephus chuan, Isua chu Heroda thih kum BC 4 hmain a piang tih chu hai rual lohvin a chiang a, BC. 8- 6 inkarah a piang a nih a rinawm tiin a ziak a ni. Sawi tawh angin Isua pianni hi Kum zabi 4 na atangin Kohhranin December ni 25-ah a lawm thin a. Judai ram sik leh sa dinhmun zirtute chuan December - February hi fur chhe lai a ni a, khua a v^wt >m >m bawk niin an sawi a. Khaw hla tak tak atanga hming ziak tura

16

Kohhran Beng si lo va. Hmu lo leh hrethiam vek lova rin mai a \ul a ni. Kohhran Pa zinga mi Tertuliana chuan , I believe bacause it is impossible a ti a. Thiltihtheih a nih loh avangin ka ring mai a ni a tihna a ni awm e. Pathian mihringa lo chang hi ka hrethiam phak lo. Nula thianghlim Marin mipa tel lovin fa apai pawh hi ka hrethiam phak lo. Mihring thi tawh ni 3 thlana zalh tawh lo nung leh pawh hi ka hrethiam phak hek lo. Ka ring mai a ni. Pathian ropuina hmu tur chuan hriatthiam phak loh rin a ngai tlat. Kan hmuh theih leh kan hriatthiam theih hi chu rin a ngai lo. Mosia chuan rinna in Hmuh theih lohva chu a hmuh avangin a tuar \ang \ang (Hebrai 11: 27 ) Paula pawhin, Hmu theia kal lovin rinnain kan kal zawk si a a lo ti ve bawk a ni ( II Kor 5:7 ). Kohhran hruaitu ropui, Cur Deus Homo, Why God becomes Man tih lehkhabu ziaktu, Saint Anselm chuan Credo ut inteligum a ti a. Chu chu, ka hriat thiam theih nan ka ring a ni tihna a ni awm e. Pathian leh a Thu te hi mihring

an pi leh pu te khuaa kal tur mi tam tak an awm ngei a rinawm a. Josepha leh Mari te pawh Nazareth atanga mel 80 zeta hla Bethlehemah an kal a \ul a. Rom sawrkar hian fur khaw hnawm lai leh a vawh >m >m laia chhiarpui neih hi a r>l a rinawm loh. Chu bakah Luka sawi danin Isua pian zan hian Beramputen zan riakin an beram an v>ng a. December thla hi Judai ramah fur chhe lai leh khawvawh em em lai a nih chuan Berampute hian ram hnuaiah zan riakin Beram an v>n a rinawm loh bawk. Isua pian ni leh kum hi kan hre dik tak tak thei lo a nih pawhin a mak lo ve. Pathian mihringa a lo channa hi thuril Mistery a ni a. Mihring pangngai chanchin anga chiang taka ziahna hmuh tur a awm lo. Pathianin thup chin a nei pawh ni ang e. Isua thawhleh hnuah a zirtir Thoma hnenah, Hmu lova ringtute chu an eng a thawl e a tih hian awm ze th<k tak a nei a ni. Zirtir 11 te chauh hnenah Isuan a kut thira an khennate a entir a. Khawvela awm mi chi tin r>ngte chhandam tura lo kal a ni a. Mi zawng zawngin a n^k kan zen ph^k vek

December 2013 rilru hian a hre phak tak tak ngai lo. Thlarauvin a mit a tihvarsak Paula meuh pawhin, Tunah zawng darthlalangah kan hmu riai ruai a ni a ti a ni. (I Kor 13:12) Kan hriat thiam loh kan ring a, Pathianin a \ul angin hriat thiamna min pe thin a ni. Mi tam berin Halelui kan pek theih loh tur thu khal deuh hlir kan sawi a. Eng tin nge kan ei kan in Krismas se tia kan hriat thiam phak loh Krismas hi kan lawm theih ang? Kris-Mass awmzia chu Krista Ruai tihna a ni a. A ruai neitu Krista theihnghilh a, ruai leh thil dang kan lo buaipui thin hi sim a hun ta. Biak in, mimal in leh dawr, Office leh kawtthler kan cheite leh keimahni tlai leh puar nana ruai kan buatsaih thin te hi p^wn lam thil a ni na a, kan b^nsan mai theih a rinawm loh va. Hetih lai hian Kapliana chuan, Khual in chang lo Lal Isua tun thlengin, A hmangaihte zingah a hnawng fo thin... tiin ruai neitu Krista chu ngaihsaktu awm lovin, pawn khawvawtah kan din tir a ni tih hlain a lo puang chhuak a.

17

Hawh u, kumin chu Mass aiah Krista tih hi Krismas thupui atan i hmang teh ang u. Pathian chuan thianghlim leh sawisel bova a hmaa kan awm theih nan leilung pian hma khan hmangaihnain Kristaah min thlang tawh a, Fa ni turin min lo ruat l^wk tawh bawk a.... Krista thisena tlan kan ni, kan bawhchhiatnate ngaihdamna chu (Eph 1:4ff) tia Paula hmanga Pathianin kan chanvo hlu tak min puanchhuahsak hi kan Krismas na tur dik tak chu a ni. Min tlantu Isua mihringa a lo channa ni hi A.D. 1 a ni emaw, A.D. 6 a ni emaw, fur khawvawh lai a ni emaw, \hal khaw thengthawt lai a ni emaw, Pathianin leilung pian hma daiha Kristaa chanvo hlu ber a thlawna min lo p>k tawh hi eng mahin a ti danglam thei lo. Lalpa chu fakin awm rawh se. Amen.
(A ziaktu: Upa KL. Rochama hi a hun lai mila Kohhran Benga thu ziak taima tak a ni a. Tunah Central Church, Aizawlah a lawi)

18

Kohhran Beng

Krismas Bazar
- K.M.S.Dawngliana Mizote thinlunga krismas in hmun a chan thukzia, zauzia leh sanzia hi sawiin a siak lo va. Kan tu kan faten thawmhnaw an mamawh an sawi apiang chhuanlamah krismas bazaar huna lei atan kan chhek khawl vek a. Naupang tan chuan nghahhlelh loh theih pawh a ni lo reng a ni. Heti taka krismas kan hmuaka silhfen thar leh \ha ber nena hman kan tum hi chu a ropui ngawt mai. Kan thil tihfuh pawl tak pawh a ni hial mai thei asin. Thlarau lam dinhmun chu eng pawh ni rawh se, krismas heti tak maia tisa thil tak pawha kan hmuak \hin hi chu inbuatsaihna \ha tak chu a ni phawt mai. Kumin chu kan chinchinbua chhuak tur Krismas lam hawi thuziak pathum chiah kan nei a. Hei hi remchangah hmangin Krismas kan inbuatsaihna zinga tel ziah, bazaar chungchang sawi nan kan hmang ang a. Kan thuziak hian hriattir a tum chu bazaar mek leh bazaar turte tan awmze neia sum hman a pawimawhzia leh inbuatsaihna \ha tak nena bazaar hmuna kan kal a pawimawhzia thu a ni. A tawi zawngin awmze nei leh inrenchem taka krismas bazaar tura infuihna a ni thei bawk ang. ber chu kan in chhungah a ni phawt tur a ni. Kum tluana kan nghahhlelh em em lo thleng ta cheng a, mahni neih ang tawka daihzai leh awmze nei thei ang ber turin kan sum khawl zat kan hre hmasa phawt tur a ni. Krismas bazaar turin engzat nge i neih le? I neih zat kha chiang la, chumi mil chuan bazarah i tu, i fate hruai rawh le. Tin, eng nge lei in mamawh tih leh eng ang quality nge lei thei dinhmuna in din tih hriat hmasak phawt tur. Chu chu lehkha phek teah chhinchhiah la, keng ngei ang Khai le, krismas bazaar che. Chuti lova a hmun thlen chhunga lut turin inbuatsaih \an huna a \ul anga lei mai tura i kal chuan dawrkaiho an lo dawn ang le. 1. Kan inbuatsaihna hmasa inbuatsaih nasa si a, i tum lawk

December 2013 loh thil tam tak, ina i ngaihtuahnain a thlen phak loh mawi deuh deuh, \ha deuh deuh a lo tam mai dawn si a, mamawh tak lei kim lova pawisa neih chhun hman zawh mai a hlauhawm a nia. Fimkhur rawh. Hetia inbuatsaih lawkna tawite kan sawi hi zawm hram la, a aia chipchiar i hriat ang ang pawh inbuatsaih tel ang che. Hei hi Mizo krismas bazaar kal \hin tam takten a nachang kan hriat loh pawimawh tak si niin ka hria. 2. Krismas bazaar-a i kalin pawisa keng fimkhur ang che. Krismas bazarah chuan ni dang zawng aiin mihring an lo tam a, kan inpel sup sup mai \hin a nih hi. A tlangpui thuin a tam ber chu mi pawisawi ngai lo, mi pawisawi hlau, mi dangte \anpui hnial lo mi deuh vek an ni. Pawisa thlauh palh pawha min pek let leh tum ngat, a tih ngaihna hre lo pawhin bazaar office-a report hram hram \hin kan ni deuh vek. Mizote hi mi rinawm, tlawmngai leh dik duh hnam kan ni. Chu mi karah chuan mipui tam tak karah mi thil theihnghilh chang ran, kutkem nei leh remchanga mi neih laksak

19

tum an inzep veleh zauh \hin. Chutiang chu krismas bazarah hian tawn theih a nih avangin fimkhur tur. I bazarnaa pawisa i ken kha miin an ruk sak loh nan che fimkhur hle ang che. I thil theihnghilh dah \hat sak thlap duh khawp che a rinawm deuh vek karah mi thil ruksak tum tlat pahnih khat lek an inzep veleh tlat thin. Chutiang mite chu hmel ena hriat hran theih anih loh avangin a enga mah hmain fimkhur hle ringawt mai tur a ni mai. Chu chu a him ber. 3. Bazar kan thleng ta. Kum khat chhunga kan hlimna ber hun, hun zalen leh engthawl, mi zawng zawng thilphalna hun, hun lawmawm krismas Pathian zarah chhungkuaa kan thleng veleh hram \hin hi chu a lawmawm em mai a. Mahni lungawina ngei turin bazaar ang aw le. Bazarna hmunah hian Mizo tlawmngaihna nen, dikna, rinawm leh aia upa zahnate keng telin hawihhawm takin i awm ang u. Tun \um na na na chu chawhmeh lei tur ni ngawt lovin, krismas thawmhnaw lei tura bazaar kan ni bawka nuam deuh, hlim deuh maia bazaar tur a ni.

20

Kohhran Beng tum lutukna avangin chu mite pawh chuan chuti zat chu an ti tih dawt thu hmanga mawl zeta mi bum tumte pawh vawiin thlengin krismas bazaar kalte zingah la awm theih a ni. Rinawm tlan vek a va \ha em. Mi thil thlauh palh leh theihnghilh hmu hmasatu nih pawhin rinawmna bawk hi vawng nung zel hlawm teh ang u. Rinawmna hi khawi hmunah pawh a hlut em em laiin krismas bazaar-na hmunah hian a van hlu lehzual tak em! 5. Mamawh ngaihpawimawh thiam a \ha. Krismas bazarah chuan engkim a awm a ni ve mai a. Rilru zangkhai lai, mahni rau rauah kan pawk lai, kan inhawn lai a ni. Hetih hunah tak hian a tira kan sawi in lam a\anga kan ziak sa, kan mamawh dik tak ngei chauh lei hmasak thiam hi a pawimawh. A dang chu kan pawisa neihzia ang zelin a hmunah thutlukna siam a har lo. 6. I tu, i fate rualawt lutuk lo turin siam tum rawh. Krismas hi engthawlna hun, hlim hun a ni kan tih tawh kha. Hetih hunah hian chhung tin, t> ber atanga lian ber thlengin rilru naa insiam loh tum

Mahse neih ch>n tur ni lovin, kan neih chhun hmangchang hre taka hmang tur zawkin a ni kan bazaar ang. Dawr pakhatah kan mamawh an nei vek lo va; kan duh zawng a inan vek loh avangin dawr dang danga kal kual vel hlawm \hin kan ni. Chuvangin dawr pakhatah awm rei lutuk loh a \ha. Thil lei tam vak si lovin mi dang dawrtu tur kan dip a, an tan hnawksak nih theihna a ni. Mizo vek kan ni a, thil zawrh chu intlawm deuh tura indil pawh kan tih dan tlanglawn tak a ni. Mahse chin tawk neih thiam a \ha. Ngeiawm khawpa indil ngut ngut hi a kristian lo va, a Mizo lo hle bawk tih hriat tur. Kan dawra te kha vai ni lovin Mizo tho an ni- chu pawh Mizoramah ngat lehnghal. 4. Krismas bazarah rinawm rawh. Hei hi sawi uar lutuk a awm theiin ka ring lo. A nihna takah chuan krismas bazarte chu pawisa inthlengtawn kan ni ber a. I thil leina pawisa i pekin rinawm la, an kir kim loh che i dil hreh lo ang bawk khan an kir tam palh che anih pawhin rinawm takin a dik hrilhin pe l>t leh rawh. Mi \henkhat chuan thil lei tlawm

December 2013 hram hram tur a ni. Chuvangin he hunah hian naupang ngaihpawimawh tur. Kan tu kan fate an hlim chuan chhungkua a nuam a, kan hlim mai. Fate lung a awi tlat loh chuan nutling/ patling hi hlim reng har deuh mai a ni. Krismas bazarah kan lawm kim rawh se. Chu chu a tak taka krismas hlim taka kan hman theihna tura thuhmahruai dik zik tluak tak a ni. 7. At so suh. Krismas bazaar hi mi tamtak ^t so hun a ni tlat. Chu chu pawi tak a ni. Hei hian kan Mizozia a tihmelhem thei a, kan zonunmawi a ti bawrhbang thei hle. Hetiang hunah hian mi hausa leh awmthei zawkte aiin mi retheiten kan zalenna kan hman thiam loh hun langsar tak a ni fo nia. Krismas bazaar leh hunpui dang reng rengah pawh mahni nihna leh dinhmun ngaihtuah l>k lo va tawngpawng pawisa khawhral nghek nghek ching kan tam mai. Hnam mawl zia, hnam naupang zia a ni. Krismas bazarna hmunah hian kan harhfim tur a ni a, ngaihtuahna kan hmang thiam tur a ni a, kan fimkhur tur a ni.

21

8. Nang Malsawmna ni ang che. Krismas hi kan Lal Isua a thilsiam mihringte anga a inchantirna hun ropui lawmawm tak a ni a. Khawvela pian champha phak lawmna ropui ber (the greatest birthday on earth) a ni. He hunah hian keini pawh mi dangte tan malsawmna ni tura kan inhawnna hun pawimawh tak a ni. Krismas bazarna hmunah hian kan neih thil engkim kan sawr chhuak a, kan luanraltir vek a; chu chu keimahnia a tawp mai chuan a famkim lo vang. Chuvangin he hun ropui leh lawmawm takah hian mi dangte tan malsawmna ni tura kan inbuatsaih tel a ngai a ni. Krismas bazaar chungchang kan sawi ta nual mai. Kan fak bawk lo va, kan s>l bawk lo. Krismas bazaar kan uar si a, inkhapin awmzia a neih loh avangin tu mah kan inkhap lem lo bawk. Kan sawi takte kha Krismas bazaar chungchanga Awareness campaign a ni ber mai. Kan awareness campaign au hla chu Krismas bazaar a ni. Chu mi awmtirtu chu krismas a

22

Kohhran Beng thupui phena ka thuchah duh chu krismas hlim taka hmang turin kan bazaar a, kan bazaar chhan ang takin krismas hlim taka hmang turin kan rilru leh ngaihtuahna hmang ila, tisa thila kan inbuatsaihna hian kan thlarau lam a nghawng tel \hin avangin \hahnem i ngai ang u. Mizote rilrua bet tlat krismas bazaar hi krismas hlim taka min hmantirtu atan i hmang \angkai ngei teh ang u.
(A ziaktu: KMS. Dawngliana hi he chanchinbu Editor a ni a; Lunglei Zotlang Kohhran Upa a ni)

ni. Kan bazaar chhan ber krismas atana kan inbuatsaihna a ni tih hi kan theihnghilh loh ava \ha em. Krismas bazaar hi chu krismas tak tak hmang tura kan inbuatsaihna, a phawvuak chauh a ni tih hriat a va \ha em. Kan bazaar chhan chu krismas hlim taka kan hman theih nan a ni. Theihpatawpa inbuatsaiha, kan inbuatsaih chhan anga kan hmang \angkai leh si lo anih chuan kan tifuh lo \huai ang. Krismas bazaar hi Mizo kan awm chhung chuan a hluar tial tial ang a; kan uar telh telh dawn niin a lang. Chuvangin he

Kohhran Beng hi
Thu leh hla-a Kohhranho min phuarkhawmtu a ni

Kohhran Bengah hian


Thuziak turin sawm bik tu mah kan nei lo

Kohhran Beng hian


Baptist Kohhran chhungkaw tin thleng se kan ti Kohhran Beng la thar turin kum laklawh a awm lo.

(Mat. 25:1-13) December 2013


23

BCM leh A Rawngbawlna


- Upa, Dr. Vansanglura Baptist Church of Mizoram (BCM ti zel tawh ang) hi Pathianin a hruai zel a, khawvel pum huap pawha kohhran duhawm ber te zingah tunah hian a awm ta hial mai hi a ropui ngawt mai. Thih huam nun hmangaihna nena Zosap missionary ten an din angin, chu nun nen vek chuan khawvelah Chanchin |ha kan pe chhuak ve zel te hi kan Lal Isua ngaih pawimawh (the great commission) anih avangin, BCM hi a \hang zel ang. Lal Isua rawngbawl dan chhunzawmin BCM hian thuhril, zirtir leh tihdam rawngbawlna hmangin rawng kan bawl zel a. Rawngbawlna zau zawk leh thuk zawk kan luhchilh mek lai hian, BCM dinhmun leh nihna tak, a bul\hut lam hi kan ngaihtuah tel reng a \ul a. Kan BCM hmunpui (headquarters) leh Tualchhung kohhrante hian hma a sawn ve zel angai. Pathian rawngbawlna kawngah pawh hian a hun leh hmun (contex) leh \ulna hrang hrang avangin tih dan thar \ha zawk leh hlawk zawk kan hman ve zel a \ul \hin. Kohhran nih vanga hmanlai tak kan nih chuan kohhran hi a zuih hle hun a thleng dawn a ni. Tih dan hlui leh \ha chhawm nung zel chungin, tih dan \ha zawk leh hmanraw \ha zawk kan hman chhoh zel pawh a pawimawh. Kohhranah pawh hian thil thar \ha, mamawh leh \ul ngaihtuah chhuak thiam ( innovators/thinkers ) kan mamawh hle. Tih dan pangngai ringawta kal tumna hian hmasawnna kawnga min hruai lo chauh ni lovin, kan hnung tawlh zawk tih pawh hriat a \ha awm e. Tuna kan inrelbawl dan leh inkaihhruai dan hian hmalam huna BCM kohhran rawn kal zel tur a hril thui hle dawn tih hriat chian a \ha hle mai. Tunah hian kan headquaters lam hi luhchilh deuh ila a \ha ang e. BCM Headquarters tihchangtlun leh tihhmasawn: BCM hi kohhran lian leh \hang duang tak a ni a. Mizoram chhung leh pawnah pawh

24

Kohhran Beng

kawng hrang hranga kohhran pawimawh berte zinga mi a ni mek a. Pathian khawngaihna azarah keimahni kan inngaih leh hmuh dan aiin kohhran dangte hian min hmu lian tih kan hriat a \ha hle. Mizoram kal zel dan turah pawh aw (voice) lian zawk neia, ngaihtuahna thuk zawk leh zau zawk hmang chungin thiltih pawh nasa lehzual (contribution) nei tura ngaih kan ni chho zel a. Hetiang taka dinhmun pawimawh kan luah mek lai hian, keimahni lam pawh kan inenfiaha, kawng engkimah kan \han ve zel a pawimawh. Kum 100 dang lo kal leh tur kan thlira, chumi atana kan inbuatsaih a pawimawh hle mai. Kan headquarters hi uluk leh chik taka kan bihchian hnu-ah hmasawn kan ngaihna lai hlawm lian deuh deuh tarlang ila.

zawka buatsaih a \ul hle. Conference/Seminar hall changkang tak te, BCM Central Hall lian tawk tak, Assembly hial pawh dawl theihna tur te pawh neih a \ul hle mai. Committee room lian zawk, chair leh dawhkan pawh zahawm zawk, committee member te indaih thlap (pahniha in\awm emaw) neih a pawimawh. Kan thawktute ch>nna (quarters) te mawlh mai hi siam\hat a \ul tak zet tawh mai. Kan kohhran hmel lanna pawimawh tak anih avangin ngaihtuahna zau tak kan put a pawimawh a. Kan headquar-ters-a kan hmun hma leh In te hi tun aia \ha zawk leh changtlung zawka siam hi kohhran hote mawhphurhna a ni. Tunlai khawvel changkang tawh taka rawngbawl mek kan nih Chungte chu: 1.Hmasawnna ruhrel avangin kawng engkima kan \han ve zel hi a pawimawh hle. (infrastructure) siam: Hemi atan hian budget Kan BCM office te, thawktute quarters te hi uluk lamah pawh pawisa tam zawk taka en chuan kan dinhmun leh dahin, kum nga chhung vel hi chu nihna nen a inhmeh tawh lo hle kan headquaters lam mai. Kan office building te hi tihchangtlung tura insawrbing a tun aia hnum leh changtlung hun ta. BCM hian damdawi In

December 2013 \ha tak, Christian Hospital Serkawn ah kan nei a. Hei hi kan kohhran mi leh sa chauh ni lovin, kohhran pawl hrang hrang te leh chhim lama mipuite innghahna ber pakhat a ni a. Mi tam tak tan Aizawl leh phai lama damdawi in te pan a harsat avangin damna duhin beiseina sang tak nen ni tin mi tam takin kan pan \hin a ni. Chuvangin, kan damdawi in hi tun aia tih changtlun a \ul hle mai. Hmanrua \ha zawk leh changkang zawka kan thuam ava \ul em. Thawktu lam pawh indaih zawk tura hmalak a hun hle mai. A building pawh hian min zo tawh lo hle a. Tuna a awmsa pawh hi enkawl hnum a mamawh hle mai. Hetianga kan damdawi in te kan thuam \hat chuan sum leh pai, hun leh tha tam tak Aizawl leh Mizoram pawna kan sen ral \hin hi a zia-awm phah dawn a ni. Chu chu BCM tan pawh malsawmna a ni ang. Kohhran hoten helam ah hian ngaihtuahna kan s>n a hun ta hle mai.

25

chauh anih rualin siam\hat atana \ha tak tak leh belh tur pawh a awm thei ang. Kan constitution & rules in a tum (aims and objectives) te tihlawhtling tura ke kan penna, a taka (practical) tihhlawhtlinna kawngah leh kan constitution & rules in a tarlan kim chiah loh ah pawh hian hmasawnna tur a tam hle mai. Tuna kan mamawh ber pakhat chu, BCM headquaters leh ABC te, Pastor Bial leh Tualchhuang kohhran tinte inkarah inkungkaihna, inpawhtawnna leh thawhhona \ha zawk siam a ni. BCM hian centralized tih hi kan sawi tam hle mai! Centralized kan tih hian eng nge kan tinzawn ber le? Centralized hian eng nge kan tum ber? tih hi zawhna pawimawh tak niin ka hria. Centralized hian thuneihna leh sum leh pai chauh a tinzawn anih chuan a fel lo hle mai thei.

Kohhranah hian inrelbawlna felfai \ha tak a awm a \ul a. Kohhran hian mumalna kan 2. BCM inrelbawlna lamah: mamawh hle a ni. Kohhran BCM hian kan inenkawlna rorelna hi inkhaidiat chhawng turin Constitution & Rules kan chho vek (Tualchhung nei a, kan hmang \an deuh Kohhran, Pastor Bial, ABC,

26

Kohhran Beng thuneihna duh leh pum hmawm ching an awm chuan harsatna kawng hrang hrang a awm thei. Kohhran hi khawilai company emaw corporation emaw ang anih loh avangin thuneitu fal lutuk bik awm a rem ve lo. Kohhranah hian ka tih ai chuan kan tih tawngkam te hi thil mawi leh \ha a ni fo. Roman Catholic kal dan duh lova Protestant Kohhrante hian kan duh loh ang khan kan kal a rem lo vang. A bik takin kan headquaters a hruaitu atan hian mihring mihrinnaah pawh mi puitling tak ( emotionally matured), rilru zau, mize nghet tak an nih a pawimawh. Kan inrelbawl dan hi tun aia \ha zawkin kalpui thei ila, kan chak zawk ngei ang. BCM hi Thlarau Thianghlimin min chenchilha, min hruai zel theih nan thuhnuairawlhna, indawh tawnna, inhriatthiam tawnna leh inhmangaih tawnna nen rawng i b^wl z>l ang u. Lalpan malsawm rawh se.
(A ziaktu: Upa, Dr. Vansanglura hi Lunglei Bazar venga mi, eizawnna lamah chuan JB College-a Associate Prof.a ni)

Assembly) a ni a. Hengah te hian inzahtawnna, inngaihchan tawnna, inhriatthiam tawnna a awm a \ul hle. Hengah hian thawhhona \ha tak kan neiha, theihtawp kan chhuah tlan \heuh chuan BCM hi a chak tawlh tawlh dawn a ni. Tun dinhmunah hian headquaters lam hian Tualchhung kohhrante min pawt khawm tura hma an lak thiam a \ul hle mai. Kan headquaters hi a mala, fal taka ( isolate) awm lovin, Tualchhung kohhrante nen inhnaih taka a kal chuan thawhhona \ha zawk a siam ang. Chu chu kan chakna tur pawh a ni. Tualchhung kohhranah pawh hian a neitu nihna pu, a chhiat a \hata mawhphurna (sense of responsibility) rilru nei tura kohhran mipuite hi rawngbawlna kawng pawh kan hawn zau sak a \ul ngawt mai. BCM hian keimahni chhungah ngei pawh hian thawhhona \ha zawk nei tura hmalak kan mamawh a ni. BCM kalphung hi a democracy tawk em le? Kohhranah pawh hian hruaitu

December 2013

27

SUNNATE
Matriculation of Music (Practical) London leh Certificate Course in Music and Fine Arts New Delhi zo a ni. Upa C. Thangdula Bazar Solfa a thiamin a tui em em lai Veng Lunglei hi 15.6.1935-ah hian Zaikhawm a taima hle a, Hmungtlang khuaah a piang a, a Khuangbengtu a ni chawt thin. pa Chhawnlova leh a nu ThangSunday School-ah Bial khumi fa 7 te zinga a upa lam Chairman te ni tawhin Tualatanga chhiara 5-na a ni a. chhung Kohhranah kum 15 December 1950 ah Zote Bialtu chhung S S. Supdtt. a ni. Mi Pastor Ropiangan baptisma a taima, Kohhran programme chantir a. 21.10.1961-ah Pastor hrang hrang ngai pawimawh thin, Hrangchhingpuian Thankhumi loh theih lohah lo chuan \hulh ngai Hnamte nen a inneihtir a. Fa lo a ni. Tualchhung Kohhranah mipa 4, hmeichhia 2 an nei. A leh bialah te puipa ni thin a ni. hnathawh avanga Mizoram hmun BKHP Senior Adviser-ah kum hrang hranga a awm hnuin kum 7 a \ang. Kohhran Committee1974-ah Bazar Veng, Lunglei- ah dik nia a hriatte, dik lo nia a ah awm \anin 1976-ah Rawng- hriatte huaisen taka sawi chhuak bawltuah thlan a ni. 6.1.1986 ah ngam mi a ni. Kohhran Upa atan thlan a ni a, BCM Headquarters-ah 16.10.1986 ah Pastor Zopiangan Kohhran Upa atan a pawh th thawh thin, heng Music Committee, Education nemnghet. Committee, Kohhran Upa Exam Upa C. Thangdula hi mi Board leh Assembly Executive rilru chak, thil chhianchhiah thei Committee ah te hian member a tak a ni a, Kohhran Upa an Exam ni tawh a ni. kumin Pakhatna a ni. Solfa thiam Mi hrisel, natna bik nei ngai a ni a, Tonic Solfa te, Staff lo a ni a, mahse kum 2012 Notation te a thiam em em a, UPA C. THANGDULA (1935- 2013) Bazar Veng, Lunglei

28

Kohhran Beng UPA |HUAMCHHINGA (1936-2013) Bazar Hnahthial Upa Thuamchhinga hi Upa Aimuanga leh Pi Sawizingi te fa niin March 1, 1936 khan Rotlang E ah a piang a, 1951-ah Baptisma Pastor Thangmuran a chantir a, 1956-ah piantharna changin 1958-ah Rawngbawltu atan lak a ni a, 2000-ah Hnahthial ABC inkhawmpuiah Rev. V.Laltlanzualan Kohhran Upa atana nemnghet a ni. Kum 1968 ah Pi K.Lianngaii nen Kohhran Dan puitlingin an innei a, Pastor F.Rammawian a invawntir, fa 9 an nei. Bial leh Tualchhungah chanvo pawimawh tak tak a lo chelh tawh thin a. Bial Mission Committee Vice Chairman, Fin. Secy, Bial Zaipawl conductor kum 10 chuang, tualchhungah Kohhran Secretary, Mission Committee Chairman, SS zirtirtu TKP, BKHP leh BMP ah te senior adviser hna a lo chelh tawh thin a ni. A boral lai thleng hian Mission Committee Chairman, BKHP Senior adviser leh Sr. B zirtirtu a ni.

December thla tir atangin ke n a nei tan a, mahse a natna hian a thlah loh avangin February 5, 2012 ah Typhoid a nih hmuhchhuah a ni a. A kaw lam in that lam a pan loh avangin March 5, 2013-ah Colonoscopy tih a ni a, Ril leh chaw kawng ulcer a ni tih hmuhchhuah a ni leh ta a. Doctor-ten ngun taka an enkawl avangin leh Kohhrante \awng\ai avangin \ha chho zela ngaih a nih laiin March 9, 2013 tlai lamah namen lovin a kua a khawh a, thiin a luak bawk a, tlai dar 6:15 ah hahdam takin a rawng a bawl thin Pathian hnenah a chawl ta a ni. March 9, 2013 zanah tlaivarpui a nih hnuin March 10, 2013 ah amah thlahna inkhawm anmahni ina neih a ni a, chumi hnuah Biak inah ama puala inkhawm hnuhnung neihpui leh a ni a, chumi hnuah a lei taksa chu thlanmualah vui a ni ta. Kohhranten kan Upa duhlai min kalsan hi kan sun a, ui taktein kan ui a ni. Upa C. Hmingliana Secretary, BCM Bazar Veng, Lunglei

December 2013 Rawngbawlna lamah chuan Bible zir te, zai lam rawngbawl te, thuhril rawngbawlnate hi a tuina zawng a ni. Solfa thiam a ni a, tualchhung kohhran chauh ni lovin Hnahthial Pastor Bialah Bial zaipawl conductor a ni a, ama kaihhruaina hnuaiah Hnahthial Pastor Bial zaipawl te chuan ram pawnah rawngbawl-na vawi hnih lai an nei. Ramchhungah pawh Pastor bial hrang hrangte fangkualin rawngbawlna an nei tawh thin a ni. Pathian thu zirna lamah pawh hian a phak tawkah a tui hle a, rambuai hma khan Thiltlang Pastor bial chhungah SS exam paper endiktuah kum 7 lai a tang tawh a, Serkawn Jubilee Bible School ah kalin hemi hnu pawh hian heng Bible correspondence course ah te hian certificate te dawngin a la leh vek a ni 1. Nunna >ng Bible correspondence school, Chaligoan East Khandesh (Tirhkohte thiltih)

29

4. Serkawn Jubilee Bible school

Upa Thuamchhinga hi pa hrisel tha tak a ni a, kohhran thiltih ngai pawimawh em em thin a ni. Kohhran thiltihna a tel ve hi rawngbawlna pawimawh tak a ni tih hi a thupui pakhat a ni thin. 2012 October thlatir, Bial inkhawmpui kan neih laiin thi in a luak thut mai a, Hnahthial damdawiin panpui a ni a, a \ha leh mai a, 2013 January thla chawhnu lamah thiin a luak leh a, Aizawl lam panpui a ni a, \hat lam a pan thei meuh ta lo va, March 17,2013 zing dar 5:30 ah an chenna inah chatuan ramah min chawlhsan ta a ni. A thih ni v>k hian ama chenna inah vuina hun hman a nih hnuin Biak inah ama puala inkhawm hnuhnung hman a ni a, Bial zaipawl leh kohhran zaipawl ten thlahna hla mawi tak sain Rev.Lalthlamuanan vuina leh thlahna thuchah urhsun taka sawiin ui em emin kohhran hoten 2. Bible ralchhan, Voice of kan thlahliam ta a ni. Prophecy southern Asia Division Upa K.Lalsangluaia 3. Serampore Bible ralchhan, Secretary, BCM Bazar Hnahthial Chhandamna kawng

30

Kohhran Beng UPA HAUKHUMA (1926-2013) Bazar Hnahthial

BCM in SS a kum 50 thawk tawh chawimawina certificate leh Medal a pek thin pawh a dawng tawh a. TKP, BKHP, Upa Haukhuma hi Upa BMP ah Senior adviser \um tam Selpawnga leh Pi Suakhnuni te tak a ni tawh bawk. fa niin Dec.10,1926-ah Upa Haukhuma hi rawngKhawnglung khuaah a piang a, bawlna lamah Pathian thuchah 1939 ah Pastor Khawnghingan (sermon sawi) tuipui mi a ni a, a baptisma chantir. 1947 ah sermon tuipui lam pawh Rawngbawltu atan lak a ni a, piangtharte chawmna lam leh 1976 ah Kohhran Upa atan mite hnena Pathian thu \hatzia Pastor Lawmsangan a zirtir hi a tuipui hle a, kohhran nemnghet. Kum 1947(16/4) ah inkhawmnaah leh Pathian mite Pi Biakchungnungi nen Kohhran inpawlkhawmnaa zai hruai na Dan puitlinga inneiin Pastor hna hi kum 42 chhung Khuanglianan a inneihtir a, fa 8 rawngbawlna a ni tih hriain a an nei. Kohhran Upa active thawk a ni. Tawngtai ngaina mi service atanga chawlh a vawi a ni a, zing tawngtai inkhawm thum dilnaah kohhran committee dar hi kum 30 chuang a vaw chuan remtihsakin kum 2011 bawk. Committee ngai pawikumtir atangin a chawl ta a ni. mawh mi leh kaihhruai pawh Rawngbawlna lamah hian chanvo pawimawh tak tak a lo chelh tawh thin a. Bialah hian Chairman kum 2, SS Chairman kum 9, ZBM Chairman kum 6 a chelh a. Tin, Tualchhung kohhranah hian Chairman kum 11, ZBM Chairman kum 3, SS Superintendent ah kum eng emaw zat leh department tinah zirtirtu hna a thawk tawh a ni. thiam tak a ni. Kohhran zirtirna dik lo venhim te, kohhran chawmna leh \hanlentirna lam sermon te hi a ngai pawimawh em em a ni. Upa Haukhuma hi huan siama ei zawng thin a ni a, amah hi pa hrisel tha tak a ni. 2010 kum chanve lai khan internal bleeding avangin damdawi inah a awm a, 2011 April-ah a nei

December 2013 leh a, a tha ve leh mai a. 2012 October thlaah a pum a puar \an a, 2013 January thla tawp lamah Durtlang damdawiin panpui a ni a, that lam a pan theih loh avangin in lama in enkawl turin hruai hawn a ni a, hmasawn hret hret a kan hriat laiin March 21, 2013 zan dar 6:40 ah Lalpa hnenah min hawsan ta a ni. A tuk, March 22, 2013 ah a chenna inah vuina hun hman a nih hnuin Biak inah ama puala inkhawm hnuhnung neihpui a ni a, kohhran zaipawl ten thlahna hla mawi tak sain Rev. TC. Zodinsanga, Bialtu Pastor in vuina urhsun taka neiin thuchah a sawi a, tichuan kan Upa min, kohhran hoten Paa kan lo en thin chu ui em em in thlanmual lamah kan thlah liam ta a ni. Upa K.Lalsangluaia Secretary, BCM Bazar Hnahthial. UPA K. ZAIREMA (1939-2013) Salem, Lunglei

31

Beramno an fak chiam An tan leia thi kha; A thisen hlu tak avang chuan Lukhum an khum \heuh va.

Upa K.Zairema hi Khiangte hnam niin Pu Thangruala (L) leh Pi Saikhumi Fanai (L) te fa 7 zing a upa ber a ni. March 11,1939 khan S.Lungleng ah apiang a, 1957 ah Sangdawngi nen an innei a, fa 4 an nei. Khaw hrang hrang S. Lungleng, Lunglawn, Lawngtlai, Serchihp, Champhai, Luangmual (Azl) ah te an awm hnuin Salem Lunglei ah hian in leh lo neiin a in beng bel ta a ni. 1953 ah Pastor Aihrangan Lunglengah Baptisma a chantir a, 1983 ah BCM Salemah Rawngbawltu a lak a ni a, 1987 ah Kohhran Upa tan thlan a ni. He mi kum vek hian Salem ah Rev B. Thangchinan a ordained a ni. A naupan lai a lehkha thiam thei tak mai, class III ah pawh scholarship hmu phak a ni a, mahse a zir sang lova, Co Operative Dept ah Process server hna thawkin a pension (1997) thlengin a thawk a ni. 1954 Good Friday ziakhawmnaah (ama sawi danin) Lungngaihna sual tinreng ten min

32

Kohhran Beng BP sang a lo nei a, August 14, 2013 tlaia a hnathawk zo inbual chu bathroom ah a tlu a, Civil Hospital ah nikhaw hre lovin dah nghal a ni a, August 27,2013 khan min lo peih loh san ta a ni. A ruang hi tlaivarpui a ni a, a tuk August 28, 2013 khan Biak inah bialtu Pastor Rev. R.Lalbiaklianan a vui a, zaipawl ten hla a lo thlan lawk Khawvel hi bo mahse tih hlain an thlah a ni. Ui tak chungin a lei taksa chu ropuina rama intawk leh turin kohhran hoten kan thlahliam ta a ni. PC.Lianbuanga Secretary BCM Salem, Lunglei

huala tih hla hmang hian Lalpan a ko chhuak a, Pathian chhan-damna ropuizia chiang taka hriattirin a lo harhchhuak ta a ni. He hla hi a duh hle a niang, zaikhawm naah hian a thlang fo thin. Kohhran member te tlawh kual leh an harsatnate titi pui a, dawmkan hi a tuina ber a ni thin a, kohhran chairman te, SS superintendent te, Treasurer hnat eleh FOD ah Senior Adviser ah te vawi eng emaw zat awm tawhin Bial huap Committee hrang hrangah te mi \angkai tak a ni thin. Pa hrisel tak leh mi taima, hnathawk reng mai thin a ni a, mahse eng emaw lai atang khan

UPA SUNNA CHUNGCHANG


1. Upa Sunna thu hi a tawi thei ang bera ziak ni se kan ti. 2. An thih a\anga thla khat ral hma ngeiin rawn thawn theih ni sela a lawmawm hle ang. 3. An chanchin kan dawn chin apiang a seniority-in kan tichhuak \hin. 4. Lehkhathawn hmuh loh palh theih a ni a; tin, tihbo palh theih a ni. Chuvangin kan Upa chanchin thawn a chhuah lawk loh chuan telephone tala umzui nise a \angkai hle. 5. Thlalak (fiah fai fel \ha tak ) tel thei se duhthusam a ni tih kan sawi nawn leh e.

You might also like