Web Programc›l›¤›
<<
PHP ve kurulumu
Hypertext Preprocessor, k›sa ad›yla PHP. Sunucu-tarafl› web gelifltirme dili. Yayg›n, kolay ve bedava.
S
unucu-tarafl› uygulama gelifltirmede kullan›lan diller aras›n-
da PHP giderek yükselen grafi¤i ile dikkat çekiyor ve gelecek
vaat ediyor. PHP’nin her geçen gün daha da fazla kifli taraf›n-
dan kullan›lmas›nda flüphesiz küçük ve orta ölçekli uygulamalar ge-
lifltirmedeki pratikli¤i, sözdizimi ve ö¤renilmesindeki göreli kolayl›-
¤›, Unix ve Linux platformlar›nda da çal›flabilmesi en önemlisi ise
bedava olmas›ndan dolay› ço¤u hosting firmas› taraf›ndan destek-
leniyor olmas›n›n etkisi büyük.
StudioWeb’i bu ay PHP’ye ay›rd›k. PHP’yi daha yak›ndan tan›ma-
ya çal›flacak, bilgisayar›m›za kuracak, ileride yeri geldikçe bu tekno-
lojiyle çeflitli web uygulamalar›n›n nas›l yap›labilece¤ini görece¤iz.
Önce PHP’nin ne oldu¤unu ve neler yapabildi¤ini görelim.
PHP nedir?
PHP sunucuda çal›flan uygulamalar gelifltirmekte kullan›lan bir
script dilidir. Statik bir HTML sayfas›n›n kodlar› aras›na serpifltirilen
birkaç PHP script kodu sayfan›z› dinamik hale getirmeye yeter. fiöy-
le ki statik HTML kodlar›yla dinamik PHP kodlar› <? … ?> benzeri ay›-
raçlarla birbirinden ayr›l›r, bir baflka deyiflle statik kodlarla dinamik
kodlar bu ay›raçlar sayesinde ayn› sayfada buluflurlar. PHP kodlar›
eklenmifl sayfa .html yerine .php veya .phps benzeri bir uzant› al›r.
Bu uzant›ya sahip bir sayfa istemci taraf›ndan sunucudan istendi-
¤inde sunucu uzant›ya bakarak öncelikle sayfan›n içinde iflleme
konmas› gereken program kodlar› oldu¤unu anlar. Sunucuda bulu-
nan PHP program› öncelikle PHP kodlar›n› yorumlayarak bunlar›n
HTML ç›kt›s›n› di¤er statik HTML kodlar›n›n içine yazar ve kodlar› is-
temciye gönderir. Kullan›c›n›n ekran›nda tüm gördü¤ü ise ifl mant›-
¤› sunucuda yorumlanan bir program›n jenere edilmifl kodlar›d›r.
PHP’nin k›sa tarihçesi
Son dönemlerde popülaritesi artm›fl görünse de, PHP’nin temelleri
web için eski say›labilecek bir tarihe dayan›yor. 1994’te Rasmus Ler-
dorf isimli bir programc›n›n web için gelifltirdi¤i ziyaretçi defteri, sa-
yaç benzeri birkaç kullan›fll› makronun, form bilgilerini al›p iflleyebi-
len ve veritaban› ba¤lant›s› yapabilen (Form Interpretation) pake-
tiyle birleflmesiyle PHP/FI olarak tan›t›ld›. Aç›k kaynak olmas›ndan
dolay› dünyan›n çeflitli yerlerinden projenin gelifltirilmesine ifltirak
eden say›s›z programc› sayesinde üç y›l içinde sunucu-tarafl› bir
programdan beklenecek ço¤u ifllemi gerçeklefltirebilecek bir ürün
ortaya ç›km›fl oldu. Bafllang›çta sadece Linux’ta çal›flan PHP’nin
1998’de ço¤u platformda çal›flan versiyonlar› sürüldü. Bugün belki
✂
milyonlarla ifade edilebilecek say›da web sunucuda çal›flan oldukça
popüler bir ürün haline geldi.
PHP ile ne yap›labilir?
Çok fley. Öncelikle dinamik web içerikleri oluflturma ihtiyac›n› his-
setti¤imiz her alanda PHP’den faydalanabiliriz. Bu alanlar akl›n›za
gelebilecek ve de gelmeyecek çok fley olabilir. En bilinenlerden bir
kaç örnek vermek istersek uzun bir liste elde edebiliriz.
PHP ile yapabilece¤imiz uygulamalardan baz›lar›:
3 Her tür B2B, B2C, transaksiyon ve e-ticaret uygulamas›. Web üze-
rinde al›fl-verifl siteleri, ürün kataloglar›, ürün arama, al›fl-verifl sepe-
ti, kredi kart›yla ya da karts›z ödeme prosedürleri, müflterilerin aksi-
yonlar›n› takip ve bilgilerinin yönetimi ve kiflisellefltirilmifl içerik
oluflturma bu gruba dahil edilebilir.
3 Web tabanl› içerik yönetimleri. Yap›lacak web uygulamalar›n›n
içeri¤ini bizzat site sahipleri ve müflteriler web üzerinden (dilerlerse
evlerinden) de¤ifltirip oluflturabilirler. Bunun için web programc›s›
olmalar›na gerek yok. PHP sayesinde oluflturulacak “backoffice” uy-
gulamalar›yla sitelerin içerikleri rahatl›kla yönetilebilir hale gelebi-
lir.
3 Sürücü, klasör ve dosya yönetimi. Web sunucuda istenen klasör
ve dosyalar›n içeriklerinin listelenmesi, oluflturulmas›, içeriklerinin
de¤ifltirilmesi, silinmesi veya özelliklerinin de¤ifltirilmesi.
3 Her türlü hesaplama uygulamas›.
3 Veritaban› ba¤lant›l› uygulamalar, arama. Veritaban› çal›flmalar›
ço¤u sunucu-tarafl› web uygulamas›n›n temelini teflkil eder. PHP ile
veritaban› ve kay›t oluflturulabilir, kay›tlarda ekleme, ç›karma, gün-
celleme, silme, filtreleme ve arama yap›labilir.
3 Tart›flma grubu uygulamalar› (Forumlar)
3 Ziyaretçi defterleri
3 Harici içerik ekleme. PHP sayesinde ayr› dokümanlarda ayr› ayr›
bileflenler olarak kaydedilmifl web içerikleri dilenen kombinasyon-
larda tek bir PHP sayfas›nda buluflturulabilir. Böylece ayn› içeri¤e sa-
hip bloklar› modüler tek bir dosyada saklayarak farkl› farkl› sayfalar-
da kullan›labilir.
3 Yönlendirme. Ziyaretçiyi bir baflka sayfaya yönlendirme.
3 Ziyaretçi sayaç uygulamalar›. Siteleri ziyaret eden kullan›c›lar hak-
k›nda detayl› bilgiler elde edilebilir, bunlardan istatistik üretilebilir.
3 Arfliv ve istatistik uygulamalar›. Süreli yay›n ya da dokümanlara
sahip uygulamalarda kolayca arfliv oluflturulabilir.
128• CHIP Workshop >>
 >> Web Programc›l›¤›

3 XML içeri¤i ile çal›flabilme. PHP ile veritaban› orijinli XML dokü- Bu say›m›zda da Apache web sunucumuza PHP deste¤i ilave etmeyi
manlar› oluflturulmas›yla farkl› platformlarda da ayn› içeri¤e eriflim görece¤iz. Öncelikle belirtmek istedi¤im PHP’nin kurulumu, ço¤u
sa¤lanabilir. yaz›l›mda oldu¤u gibi versiyona ve kulland›¤›n›z platforma göre de-
3 Dinamik grafik oluflturma. Web sayfalar›nda güncel ve dinamik ¤ifliklik gösterebilir. Kurulumun temel prensiplerini ö¤renmek için
bilgilerden banner, matematiksel ya da istatistiksel grafikler olufltu- elle ayar gerektiren bir versiyon seçtik. Dolay›s›yla bu atölyede ayar-
rulabilir. lar› elle (manuel olarak) yapaca¤›z. Sizin kullanaca¤›n›z PHP versiyo-
3 Bilgi validasyonu. Form bilgilerinin girilip girilmedi¤i, girilen bilgi- nu buradakinden farkl› ise kurulum aflamas›nda baz› ad›mlar oto-
lerin do¤rulu¤unun ve geçerli formatta olup olmad›¤›n›n kontrolü. matik olarak yerine gelmifl olabilir. Bu durumda baz› ad›mlar› atla-
3 E-posta gönderme. Form bilgilerinin, siparifllerin ve konfirmas- yabilirsiniz. Dedi¤imiz gibi atölyemizin amac› temel ad›mlar hakk›n-
yonlar›n e-posta yoluyla gönderilmesi. da fikir ve deneyim sahibi olman›za yard›mc› olmak. Bu arada kuru-
3 Web üzerinden doküman gönderme ve indirme yönetimi. Resim, lum için indirmifl oldu¤unuz versiyonun dokümantasyonundan da
özgeçmifl, ürün foto¤raf› gibi dosyalar›n formlara eklenebilmesi. faydalanabilirsiniz.
3 Cookie ve Oturum uygulamalar›. Ziyaretçilerinizi tan›y›p en son
kald›klar› durum bilgisine ulafl›m. 1 PHP’nin web sitesinden sisteminize uygun diledi¤iniz bir versi-
3 Üyelik sistemleri, login prosedürleri ve flifreli web uygulamalar›, yonu indirin. Paket halinde olan dosyalar› unzip yap›n ve sisteminiz-
‹ntranet, Extranet. Herkese aç›k olmayan içeriklerin sadece flifre ile de diledi¤iniz bir klasöre (örne¤in C:\ kök dizinine yerlefltirin)
eriflilir hale getirilmesi. PHP kodlar› sunucu taraf›ndan yorumland›-
¤›ndan ziyaretçiler bu sayfalar›n kaynak kodlar›n› göremezler. Kendi
taray›c›lar›nda gördükleri sayfa kodu ise sunucunun oluflturdu¤u
HTML kodlar›d›r ve flifre gibi bilgileri içermez.
3 Web tabanl› e-posta ve sohbet uygulamalar›. Hotmail gibi web ta-
banl› mail ya da web üzerinden sohbet projelerinin gerçeklefltiril-
mesi.
Bunlar yapabileceklerimizin baz›lar›. Elbette liste uzat›labilir.
StudioWeb’de mümkün oldu¤unca ve yeri geldi¤ince listede yer
alan uygulamalara yer vermeye çal›flaca¤›z.

PHP sizin için ne kadar uygun?

Sunucu-tarafl› uygulamalar›n›z› yapabilmek için tek alternatif PHP
de¤il elbette. Dilediklerinizi ASP, JSP, ColdFusion gibi çeflitli teknolo-
jilerle de yapmak mümkün. Peki PHP’nin bu teknolojiler karfl›s›nda-
ki yeri ne? Ve ö¤renip kullanmak için ne kadar uygun? Bu sorunun
cevab›n› bizzat verecek olanlar sizlersiniz ama biz yine de baz› art›
ve eksi noktalara de¤inelim.
Kendim flahsen ASP ve JSP’den sonra PHP ile çal›flmaya bafllad›-
¤›mda program›n bende yaratt›¤› ilk izlenim “stressizlik” oldu. Ger-
çekten de PHP, nesne yaratma zorunda kalmadan, sahip oldu¤u k›sa
metot kullan›mlar› sayesinde basit uygulamalar gelifltirmek için
ideal bir yap›ya sahip. Affedici ve kolay kolay hata bildirisi vermiyor.
Verince de sorunun ne oldu¤unu bulmak genelde kolay oluyor. Sade
kodlara sahip. Farkl› platformlarda çal›flan sürümleri oldu¤undan
Windows ortam›nda gelifltirip, test edip, Unix sunucuda çal›flt›rabi-
lirsiniz. Apache ve MySQL ile oldukça uyumlu oldu¤undan hiç bir
masraf yapmadan uygulama gelifltirme yapabilece¤iniz bir ortama
sahip olabilirsiniz. Ço¤u hosting hizmeti taraf›ndan yayg›n olarak
desteklendi¤inden PHP için büyük paralar ödemenize gerek de yok.
Di¤er yandan PHP her ne kadar basit olsa da sadece kendine öz-
gü dile sahip oldu¤undan bu dili farkl› ortamlarda kullanma imkan›-
n›z flimdilik yok. Büyük ölçekli uygulamalar için düflünüldü¤ünde
Microsoft ve Java teknolojilerine göre daha yetersiz kal›yor. Güven- 2 PHP Klasörü içinde bulaca¤›n›z php.ini-dist dosyas›n›n ad›n›
lik konusunda ise JSP ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda oldukça zay›f oldu¤u php.ini olarak de¤ifltirin.
söylenebilir.
3 php.ini dosyas›n› sisteminizde .ini uzant›l› dosyalar›n bulundu-
PHP’nin kurulumu ¤u klasöre (ki bu genellikle C:\WINDOWS klasörüdür) tafl›y›n.
PHP uygulamalar›n› bilgisayar›n›zda gelifltirip test etmek için bilgi-
sayar›n›za bir web sunucu kurmal› ve sunucunuzu PHP’yi destekler 4 Yine PHP klasörü içindeki msvcrt.dll ve php4ts.dll dosyalar›n› sis-
hale getirmelisiniz. Hat›rlayacaks›n›z, geçen ay bilgisayar›m›za teminizde .dll uzant›l› dosyalar›n bulundu¤u klasöre (ki bu genellik-
Apache web sunucu ile MySQL veritaban› sunucusunu kurmufltuk. le C:\WINDOWS\SYSTEM klasörüdür) tafl›y›n. E¤er sisteminizde za-

<< CHIP Workshop • 129


ten msvcrt.dll isimli bir dosya oldu¤u bildirisini al›yorsan›z, bunu ol-
du¤u gibi koruyabilirsiniz.
Böylece PHP yorumlamak için gerekli dosyalar› bilgisayar›n›za
eklemifl oldunuz. fiimdi s›ra Apache web sunucuyu PHP’den anlaya-
cak flekilde ayarlamaya geldi.
Apache ayarlar›
1 Geçen say›da kurulumunu görmüfl oldu¤umuz üzere Apache
web sunucunun ayarlar›n› yapmakta kulland›¤›m›z [Kurulum dizi-
ni]..\Apache\conf (mesela C:\Program Files\Apache\conf) klasö-
ründe bulunan httpd.conf dosyas›n› Notepad gibi bir editörde aç›n
Dosyada bu bölümü bulun
Dosyada bu bölümü bulun
Dosyada bu bölümü bulun
✂
Web Programc›l›¤›
<<
(Yanl›fll›klara karfl› önlem olarak dilerseniz bu dosyan›n orijinalinin
bir kopyas›n› almay› düflünebilirsiniz. Ayn› klasörde bu dosyan›n
httpd.conf.default ismiyle bir kopyas›n› görmüyorsan›z kendiniz bir
kopyas›n› al›n). fiimdi yapacaklar›m›z›n amac› web sunucu .php
uzant›l› bir dosya istendi¤inde sisteme yüklü olan PHP program›n›n
yol adresini vererek öncelikle kodlar›n bu program taraf›ndan yo-
rumlanmas›n› sa¤layacak düzene¤i kurmak olacak. Burada dikkat
etmeniz gereken e¤er PHP program›n›z› yerlefltirdi¤iniz klasörün ad›
ve kök dizine göre yol adresi burada gösterilenden farkl› ise bunu
ekleyece¤imiz kodlara da aynen yans›tman›z olacakt›r. Mesela PHP
kodlar›n›z C:\PHP4 yerine C:\PHP diye bir klasördeyse yol adresini
buna göre yazmal›s›n›z.
Bu flekilde de¤ifltirin
Bu flekilde de¤ifltirin
Bu flekilde de¤ifltirin
130• CHIP Workshop >>
 >> Web Programc›l›¤›

5 Bu de¤ifliklikleri yapt›ktan sonra httpd.conf dosyas›n› kaydedin
ve kapat›n. Apache sunucunuz çal›fl›yorsa kapat›n ve tekrardan aç›n.
6 Art›k ilk PHP sayfam›z› yaz›p çal›flt›rmak için her fley haz›r. Note-
pad ya da editörünüzde bofl bir sayfa aç›n. Sayfan›za
Web taray›c›n›zda adres çubu¤una http://localhost/ornek.php
yaz›p [Enter] tufluna bast›¤›n›zda yazm›fl oldu¤unuz PHP script’inin
ç›kt›s›n› göreceksiniz.

<? phpinfo();?>

sat›r›n› yaz›n ve ilk.php ismiyle kaydedin. Sayfan›z› Apache web

sunucunun web dizini olan htdocs (Mesela C:\Program Files\Apac-
he\htdocs) dizinine kaydedin.

7 Web taray›c›n›zda adres çubu¤una http://localhost/ilk.php ya-

z›p [Enter] tufluna bast›¤›n›zda afla¤›dakine benzer bir manzarayla
karfl›lafl›yorsan›z ilk PHP sayfan›z› baflar›yla çal›flt›rd›n›z demektir.

Son olarak web pencerenizde görünen sayfan›n kaynak kodunu aç›n.

phpinfo() standart bir PHP metodu olup kulland›¤›n›z PHP versi-

yonunun detaylar› hakk›nda bilgiyi ekranda göstermekte kullan›l›r.
Dilerseniz kendiniz yazaca¤›n›z daha belirgin bir PHP örne¤i de
deneyebilirsiniz. Bofl bir sayfaya afla¤›daki kodlar› yaz›n ve or-
nek.php ismiyle htdocs dizinine kaydedin.

<html> Görece¤iniz üzere, jenere edilmifl kaynak kodu PHP script’imizin

<head> orijinal kodundan oldukça farkl› ve kullan›c› taraf›nda PHP kodlar›n-
<title></title> dan eser yok. Bu da flu demek oluyor: Sunucumuz önce sayfam›zda-
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; p ki PHP kodlar›n› yorumlad›. Bu örnekte bir döngü yard›m›yla üç fark-
charset=windows-1254"> l› boyutta üç farkl› bafll›¤› sayfaya HTML olarak yazd› ve sonucu is-
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html;p temciye gönderdi.
charset=ISO-8859-9">
</head>

<body>

<?

for($i=1; $i<=3; $i++){

echo("<h$i>Bu sayfan›n ç›kt›s› nas›l olacak acaba!</h$i>");
}

?>

</body>
</html>

<< CHIP Workshop • 131

 Web Programc›l›¤›
<<

PhpMyAdmin
MySQL veritaban›n›z› PHP sayesinde web tabanl› grafiksel arayüzle yönetin

G
eçti¤imiz say›da MySQL veritaban›n› sistemimize kurmufl
komut konsolundan yöneterek veritaban› oluflturma ve iflle-
meyle ilgili bir iki basit uygulama yapm›flt›k. Bundan baflka
MySQL’i 3.parti uygulamalar sayesinde grafiksel arayüzlü ortamlar-
la daha da kolay yönetebilece¤imizi söylemifl ve bu ay için
phpMyAdmin’i kuraca¤›m›z›n sözünü vermifltik. fiimdi sözümüzü
tutal›m ve PhpMyAdmin’i kurmay› görelim.
PhpMyAdmin; veritaban›, tablo ve kay›tlar› oluflturmak, eklemek,
de¤ifltirmek, silmek ve arama yapmak gibi önemli veritaban› ifllem-
lerini yapmam›z› kolaylaflt›ran bir PHP uygulamas›d›r. Bu uygulama
sayesinde çok da fazla SQL bilgisine gerek duymadan veritaban›n›z›
görerek yönetebilirsiniz. Genelde hosting firmalar›nca müflterileri
için kullan›lan bu pratik yaz›l›m› kendi bilgisayar›n›zdaki MySQL ve-
ritaban›n› kontrol etmede de kullanabilirsiniz. Uygulama PHP ile ya-
z›ld›¤›ndan ve MySQL’i kullanmay› amaçlad›¤›ndan PhpMyAd-
min’den önce sisteminize PHP’yi ve MySQL’i kurmufl olmal›s›n›z.

1 www.phpmyadmin.net adresinden phpMyAdmin’in bir sürümü- 3 Bu klasörde bulaca¤›n›z config.inc.php dosyas›n› afla¤›daki flekil-
nü indirin (Ben son sürümünde sebebini bulamad›¤›m bir hata bildi- de de¤ifltirin.
risi ald›m, 2.5.4 sürümü gayet iyi çal›fl›yor).
$cfg['PmaAbsoluteUri'] = 'http://localhost/phpMyAdmin/';

Sat›r›ndaki mutlak yol adresi (http://localhost/phpMyAdmin/)

phpMyAdmin’inizi koydu¤unuz yerin adresiyle ayn› olmal›. Ayn› de-
¤ilse do¤ru de¤eri girin.

2 ‹ndirdi¤iniz dosyalar› zip program›yla Apache’nin htdocs klasörü-

ne aç›n.

132 • CHIP Workshop >>

 >> Web Programc›l›¤›

Kaydedip kapat›n. PhpMyAdmin’in en önemli özelliklerinden biri de geçen say›m›z-

da komut konsolundan nas›l yapt›¤›m›z› ö¤rendi¤imiz veritaban›
yedeklemesi ve .sql uzant›l› kaynak dosyadan yeni veritaban› olufl-
turmakla ilgili.
Dilerseniz phpMyAdmin ile birkaç t›klamayla veritaban›n›z›n bir
yede¤inizi .sql uzant›l› dosya halinde alabilir ya da daha önce yedek-
lenmifl bir kaynak dosyas›ndan yeni bir veritaban›n›z› aynen olufltu-
rabilirsiniz.
Güvenlik aç›s›ndan veritaban›n›za flifre koyabilece¤iniz gibi bafl-
kalar›n›n phpMyAdmin klasörünüze web üzerinde ulafl›m›n› s›n›rla-
mak için bu klasörü flifreleyebilirsiniz. Apache’de flifreleme iflini nas›l
yapt›¤›m›z› geçen say›m›zdaki StudioWeb+’da görmüfltük hat›rlaya-
caks›n›z.
NOT: Bu ayki atölyemizde kulland›¤›m›z örneklerin kaynak kodla-
r›n› CD’deki StudioWeb+ bölümünde bulabilirsiniz. Geçen ay yay›m-
lanmas› gereken “PHP ve Kurulum” yaz›s› teknik bir aksakl›ktan do-
lay› bu aya kalm›flt›r. Yazar›m›z kald›¤› yerden devam edecektir.

4 Daha sonra web taray›c›n›zda adres çubu¤una phpMyAdmin’in

klasörüne ulafl›p index.php sayfas›n› aç›n. Bu sayfan›n yol adresi be- Numan Pekgöz
nim taray›c›mda (http://localhost/phpMyAdmin/index.php) fleklin- numanp@chip.com.tr
deydi. Karfl›laflaca¤›n›z görüntü afla¤›daki flekildeyse PhpMyAd-
min’iniz çal›fl›yor demektir.
Dilerseniz MySQL’inizde yeni veritabanlar› ya da veritaban›n›zda
yeni tablolar oluflturabilir, kay›tlar ekleyebilir, kay›tlar aras›nda do-
laflabilirsiniz.

Yedekleme için Export linkine t›klay›n

<< CHIP Workshop • 133


Mandrake Linux kurulumu
Yaz› dizimizin bu bölümünde, internet uygulamalar›n› kullanarak yürüttü¤ümüz günlük ifllerimizin,
Linux ortam›nda nas›l ve hangi uygulamalar› kullanarak yap›labilece¤ini inceleyece¤iz.
G
eçen bölümden hat›rlayaca¤›n›z gi-
bi, Linux ortam› örnekleri için, her
seviyeye uygun bir Linux da¤›t›m›
olan MandrakeLinux da¤›t›m›n› seçmifltik.
Bu bölümümüzde de ayn› flekilde bu da¤›t›m
üzerinde çal›flmaya devam edece¤iz. Linux
da¤›t›mlar›, genelde ayn› yaz›l›mlar›n farkl›
flekilde paketlendi¤i ortamlar oldu¤undan,
farkl› da¤›t›mlarda da izleyece¤imiz yollar,
MandrakeLinux ile izledi¤imiz yollardan
farkl› olmayacakt›r.
Bu bölümümüzde inceleyece¤imiz belli
bafll› Internet uygulamalar›n›, “Web Taray›-
c›” ve “E-Posta ‹stemci” olarak tan›mlayabili-
riz. Bunun d›fl›nda kalan uygulamalar› ve e¤-
lence/sohbet servislerini (ICQ, MSN gibi) da-
ha sonraki bölümlerimizde inceleyece¤iz.
Web Taray›c›
Web taray›c›, internete ba¤l› herkesin en çok
kulland›¤› uygulama olarak bilinmesiyle be-
raber, birçok kifli için “internet” sözcü¤ü as-
l›nda “web”i ifade eder.
Linux iflletim sistemi için gelifltirilmifl bir-
çok web taray›c› vard›r. Bunlardan belli bafll›
olanlar›na bir göz atal›m:
Konqueror: KDE masaüstü ortam› ile beraber
gelen bir arayüzdür. IO Slave ad› verilen KDE
teknolojisi ile web taray›c›dan dosya yöneti-
cisine kadar çok say›da ifllev üstlenebilir.
Resim 1
✂
Mozilla: Netscape kaynak kodunun aç›lma-
s›ndan sonra özgür yaz›l›m olarak gelifltiril-
meye devam edilen web taray›c›d›r. Ayn› za-
manda bir çok platformda da kullan›labilir.
Opera: Ayn› isimli bir firma taraf›ndan gelifl-
tirilmekte olan baflar›l› ve h›zl› bir web taray›-
c›d›r. Ayn› zamanda bir çok platformda da
kullan›labilir.
Görüldü¤ü gibi bu uygulamalardan baz›-
lar› bir çok platformda da kullan›labildi¤in-
den, Linux'a geçmek isteyen ama henüz bu-
na haz›r olmayan kullan›c›lar, bu programlar›
flu anki iflletim sistemlerinde (Windows gibi)
kullanarak al›flkanl›k kazanabilirler.
Linux için aktif olarak gelifltirilmekte olan
daha baflka bir çok web taray›c›s› olmas›na
ra¤men, yerimiz k›s›tl› oldu¤u için ve ifli fazla
kar›flt›rmamak için sadece KDE ile öntan›ml›
olarak gelen web taray›c› olan Konqueror'›
inceleyece¤iz.
Konqueror (Resim 1), KDE masaüstü ortam›-
n›n, birden çok ifllevi yerine getirmek ve bu
ifllevleri programlar›n içine rahatça entegre
etmek için gelifltirilmifl olan IO Slave teknolo-
jilerinin kullan›c› ile etkileflti¤i bir pencere gi-
bidir. Örnek vermek gerekirse Konqueror,
“http” IO Slave'ini kullanarak bir web taray›c›
olabilir, “zip” IO Slave'ini kullanarak ZIP dos-
yalar›n› açabilir, “rdp” IO Slave'ini kullanarak
Windows Terminal Services ve Remote Desk-
top servislerine ba¤la-
nabilir. Varsay›lan bir
Resim 2
Linux
<<
KDE kurulumunda 63 adet IO Slave gelmek-
tedir (kuruluma göre de¤ifliklik gösterebilir).
Konqueror'›n ün yapt›¤› alan ise web tara-
y›c› özelli¤idir. Apple firmas›n›n, Mac OS iflle-
tim sistemlerinde kullanmak üzere gelifltirdi-
¤i Safari web taray›c›s›, KDE'nin (ve dolay›s›y-
la Konqueror'›n) KHTML motoru kullanarak
yaz›lm›flt›r. Apple'›n bu sisteme yapt›¤› katk›-
lar ile daha da geliflen Konqueror, KDE masa-
üstü ortam› kullanan ço¤u kiflinin yavafl ya-
vafl varsay›lan web taray›c›s› olmaya baflla-
m›flt›r.
Konqueror, geliflkin kiflilefltirilebilme özel-
liklerine sahiptir. Bu yüzden bu seçenekler-
den sadece önemli olan bir k›sm›na göz ata-
ca¤›z. Ayarlar menüsünden Konqueror Prog-
ram›n› Yap›land›r seçene¤ine girelim. Web
Davran›fllar› (Web Behavior) sekmesinde (Re-
sim 2) birçok seçenek oldu¤unu görebiliriz.
‹lk k›s›m olan Form Tamamlama bölü-
münden, Konqueror'›n web üzerinde doldur-
du¤umuz formlara yapt›¤›m›z giriflleri (Ad,
soyad, telefon vb.) hat›rlamas›n› ve böylece
bizim bir daha ayn› formu ya da benzer form-
lar› doldururken ayn› yan›tlar› tekrar tekrar
girmemize gerek kalmamas›n› sa¤layabiliriz.
Sekmeli tarama k›sm›, Konqueror'›n sek-
me özelli¤ini etkinlefltirir. E¤er Konqueror'da
sekme özelli¤i aç›k ise ve “Ba¤lant›lar› yeni
bir pencere yerine yeni sekmede aç” seçene¤i
aktif ise, gezilen web siteleri ve izlenilen ba¤-
lant›lar yeni pencereler yerine, web sitesinin
21• CHIP Workshop >>
 >> Linux
gösterildi¤i pencerenin hemen üzerinde gö-
rebilece¤imiz sekmelerde aç›lacak (Resim 3),
böylece pencere kalabal›¤›ndan kurtuluna-
cakt›r.
“Geliflmifl Seçenekler” dü¤mesine bast›¤›-
m›zda önümüze gelen seçeneklere bir göz
atal›m:
Sekmeleri arkaplanda aç: Bir ba¤lant› (link)
kullan›larak bir sekme aç›lm›fl ve bir web si-
tesine gidilmifl ise ya da bofl bir sekme aç›l-
m›flsa, bu sekmeyi arka planda açar. Yeni sek-
me aç›lmadan önce hali haz›rda aktif olan
sekme, varsay›lan olarak aktif olmaya devam
eder.
Yeni sekmeyi güncel sekmenin arkas›nda aç:
Aktif bir sekmede çal›fl›rken t›klanan bir ba¤-
lant›, normalde aç›lan sekmeyi sekme listesi-
nin en sonuna atacakt›r. Bu seçenek seçili ise,
yeni aç›lan sekme aktif sekmenin hemen ya-
n›na yerleflecektir.
Birden fazla sekmeye sahip pencereyi kapat-
madan önce onayla: Bir Konqueror pencere-
sinde birden fazla sekme ile çal›fl›yorsak ve
bir tanesini kapatacaksak, dalg›nl›kla Konqu-
eror'› tamamen kapatacak tufla basabiliriz.
Bu dalg›nl›¤› önlemek için bu seçene¤i seçti-
¤imizde, birden fazla sekme aç›k ise ve tüm
pencere kapat›lmak isteniyorsa, Konqueror
bir onay penceresi getirecek ve ifllemi onay-
lay›p onaylamad›¤›m›z› soracakt›r.
Web sayfas› simgesi yerine kapat dü¤mesini
göster: Varsay›lan olarak Konqueror, sekme-
lerin üzerinde web sitesinin sembolik simge-
sini gösterir. Bu seçene¤i kullanarak, sekme-
nin üzerine bu simge yerine sekmeyi kapata-
cak bir dü¤me yerlefltirebiliriz.
Harici bir URL ça¤›r›ld›¤› zaman mevcut Kon-
queror penceresindeki sekmede görüntüle:
Resim 3
<< CHIP Workshop • 22
Di¤er bir programdan bir adrese t›kland›¤›
zaman, bu adres yeni bir Konqueror pencere-
si açmadan, mevcut Konqueror penceresine
yeni bir sekme olarak yer al›r.
Web Davran›fllar› sekmesindeki di¤er se-
çeneklerin isimleri, yapt›klar› ifllevi genelde
anlafl›l›r bir biçimde belirtti¤inden dolay›, bir
di¤er önemli özellik olan Web K›sayollar› k›s-
m›na geçebiliriz.
Web K›sayollar› (Resim 4) sekmesinde bir
çok arama motoru ya da bilgi sitesi hali ha-
z›rda listelenmifl durumdad›r. Sol sütunda si-
tenin ismi, sa¤ sütunda ise siteye eriflmek
için kullanaca¤›m›z k›sayollar bulunmakta-
d›r. Bir arama yapmak istedi¤imiz zaman,
Konqueror'›n adres k›sm›na istedi¤imiz site-
nin k›sayolunu yaz›p bir boflluk b›rak›p ara-
mak istedi¤imiz anahtar kelimeyi (ya da keli-
meleri) yazd›¤›m›z zaman, Konqueror oto-
matik olarak bizim için bu aramay› yapacak-
t›r.
Hali haz›rda varsay›lan kurulum ile bize
gelenler aras›ndan bir örnek vermek gerekir-
se, online bir anonim ansiklopedi olan Wiki-
pedia'da ülkemiz ile ilgili bilgi almak istiyor-
sak wp Turkey yazarak, otomatik olarak Wi-
kipedia'da Turkey anahtar kelimesini arata-
biliriz. Ayn› aramay› Google'da yapmak ister-
sek, gg Turkey yazarak bu ifllemi gerçekleflti-
rebiliriz.
Konqueror'›n sa¤lad›¤› bir baflka kolayl›k
ise Öntan›ml› arama motoru tan›mlamam›za
f›rsat vermesidir. Böylece, adres k›sm›na her-
hangi bir k›sayol kullanmadan bir ya da bir
kaç anahtar kelime yazd›¤›m›zda, Konqueror
bu anahtar kelimeleri, öntan›ml› arama mo-
torunda arayacakt›r. E¤er Anahtar kelime ay-
rac› k›sm›ndan Boflluk seçersek, Konqueror
anahtar kelimelerin
bofllukla ayr›lmas›n›,
Sütun seçersek iki
nokta üst üste (:) ifla-
Resim 4
reti ile ayr›lmas›n› bekleyecektir.
Konqueror ile ilgili anlatacaklar›m›z› biti-
rirken baz› fleylere de¤inmekte yarar var. Ör-
ne¤in herhangi bir KDE program› içerisinde-
yiz (diyelim ki bu KPaint isimli basit grafik çi-
zim program› olsun) ve sitemizin FTP sunu-
cusundaki bir resmi açarak de¤ifltirmek isti-
yoruz. KDE'nin demin de bahsetti¤imiz IO
Slave teknolojisi sayesinde bu çok kolay. KPa-
int (ya da di¤er herhangi bir KDE program›)
içerisinden Dosya menüsünden Aç dedi¤i-
mizde gelen dosya ismi yerine,
ftp://kullaniciadi@ftp.adres.com fleklin-
de yazd›¤›m›zda girdi¤imiz FTP sunucusun-
daki dosyalar›, kendi bilgisayar›m›zdaki dos-
yalar gibi görebilir, açabilir, de¤ifltirebilir ve
kaydedebiliriz. Bu kolayl›klar, bu tür ifllemler
için ayr›ca programlara (FTP istemci vb.) ge-
rek b›rakmamakta. IO Slave konusuna ileriki
yaz›lar›m›zda tekrar ve daha detayl› dönme-
ye çal›flaca¤›z.
Konqueror geliflmifl bir “‹sviçre çak›s›” ol-
du¤undan, tüm özelliklerine burada de¤in-
memize ne yaz›k ki imkan yok. Neyse ki, KDE
masaüstü ortam› her seviyeden herkesin kul-
lan›m› için gelifltirildi¤i için Konqueror kulla-
n›m› kolay bir web taray›c› olarak bu göreve
rahatl›kla uyum sa¤lamaktad›r. Linux'a KDE
masaüstü ortam›n› kullanarak geçen bir kifli-
nin Konqueror'a al›flmas› çok uzun sürme-
mekte, bilgisayar kullan›m›na KDE ile baflla-
yan bir kifli için ise Konqueror vazgeçilmez ol-
maktad›r.
E-Posta ‹stemci
Linux ortam›nda e-posta istemci denildi¤i
zaman Linux'un yaz›l›m zenginli¤i, bu alanda
da kendini gösterdi¤inden dolay› her kullan›-
c›n›n akl›na farkl› bir program gelebilir. Tabii
ki Linux ile kullan›labilecek e-posta istemcile-
ri burada listelediklerimizle s›n›rl› de¤il. ‹flte
bu programlardan belli bafll› olanlar›:

Resim 5
KMail: KDE masaüstü ortam› ile entegre ol-
mufl, Kontact isimli kiflisel bilgi yöneticisi
program›n›n ayr›lmaz bir parças›.
Evolution: Yaln›z bir e-posta istemcisi de¤il,
ayn› zamanda geliflmifl bir kiflisel bilgi yöneti-
cisi yaz›l›m›.
Mozilla/Netscape Mail: Netscape tutkunlar›
taraf›ndan çok yak›n bir zamana kadar eski
sürümleri dahi kullan›lmaktayd›. fiu s›ralar
Mozilla grubu taraf›ndan güncellefltirilerek
geliflmifl bir e-posta yaz›l›m› olmufl durumda.
Bu yaz› dizimizde MandrakeLinux ile KDE
masaüstü tabanl› çal›flt›¤›m›zdan dolay›, var-
say›lan kurulumda gelen ve KDE masaüstü
sistemi ile en iyi entegre olan e-posta istemci
olan KMail'› inceleyece¤iz.
KDE'nin yeni sürümlerinde Kontact ad› al-
t›nda e-posta istemcinin (KMail) yan› s›ra ad-
res defteri (KAddressBook) ve ajanda (KOrga-
nizer) fonksiyonlar›na sahip bir yaz›l›m bu-
lunmaktad›r.
‹nceledi¤imiz MandrakeLinux da¤›t›m›n-
da, KDE masaüstü ortam›nda “y›ld›z” simge-
Resim 7
✂
Resim 6
sine bast›¤›m›zda gelen menüden Internet /
Posta Kontact seçene¤ine geldi¤imizde, bu
programa eriflmifl oluruz.
Ana ekranda (Resim 5) önümüze gelen se-
çeneklerden posta simgesine t›klad›¤›m›zda
karfl›m›za KMail (Resim 6) gelecektir.
KMail'› kullanmak için öncelikle konfigü-
rasyonunu yapmak gerekmektedir.
Ayarlar menüsünden Yap›land›r seçene¤i-
ni seçti¤imiz zaman karfl›m›za gelen ekranda
(Resim 7), öncelikle kendimize bir (ya da bir
kaç) kimlik eklemeliyiz. Yeni dü¤mesine bas-
t›¤›m›zda, bizden bir kimlik ad› soracakt›r.
Yeni yarataca¤›m›z kimli¤e bir isim verdikten
sonra gelen pencerede (Resim 8) ise kiflisel
bilgilerimiz istenecektir. Burada Tamam tu-
fluna basarak bu ayarlar› kaydedelim.
Kaydetti¤imiz kimlik listeye eklendi¤i za-
man, üzerine gelip t›klayarak seçtikten son-
ra, Öntan›ml› Olarak Ata tufluna basal›m. Ar-
t›k bu kimlik, bizim varsay›lan, ön tan›ml›
kimli¤imiz olarak kullan›lacakt›r.
Sol taraftaki büyük simgelerden A¤ sim-
Resim 8
Linux
<<
gesine t›klad›¤›m›zda Gönderme ve Alma
isimli iki adet sekmenin oldu¤unu görüyo-
ruz. Ad›ndan da anlafl›laca¤› gibi, Gönderme
sekmesi e-posta iletiminde, Alma sekmesi ise
e-posta al›m›nda kullan›lacak sunucular›
gösterece¤imiz yerdir.
Gönderme sekmesinde Ekle tufluna bast›-
¤›m›zda, KMail bize aktar›m›n SMTP yoluyla
m› yoksa Sendmail yoluyla m› yap›laca¤›n›
soracakt›r. ‹zledi¤imiz örnekte, Sendmail ya
da benzeri bir e-posta sunucusunun kurulu-
munu yapmad›¤›m›zdan dolay›, servis sa¤la-
y›c›m›z›n sunucusunu kullanaca¤›z ve bu
yüzden SMTP seçece¤iz.
Karfl›m›za gelen ‹letiflim Ekle isimli diyalog
kutusunda (Resim 9), bizden ba¤lant› için ge-
rekli bilgiler istenecektir. Bu bilgiler e-posta
göndermek için gerekli olan “makine ismi”
gibi bilgilerdir. Bu formu, servis sa¤lay›c›m›z-
dan ald›¤›m›z bilgilere göre doldurmam›z ge-
rekmektedir. E¤er sunucumuz e-posta gön-
derirken de kimlik denetimi istiyorsa, Sunucu
kimlik denetimi istiyor iflaret kutusunu iflaret-
23• CHIP Workshop >>
 >> Linux
Resim 9
leyip gerekli bilgileri burada girebiliriz. Gü-
venlik sekmesinde ise (e¤er e-posta gönde-
rim sunucusu taraf›ndan destekleniyorsa) e-
posta gönderiminin ve flifre aktar›m›n›n flif-
relenmifl bir kanal arac›l›¤›yla yap›lmas›n›
sa¤layacak seçenekler bulunmaktad›r. Gün
geçtikçe e-posta güvenli¤i gerekçeleri artm›fl
ve birçok e-posta sunucusu bu teknikleri des-
teklemeye bafllam›flt›r. Sunucunun neyi des-
tekledi¤ini kontrol et tufluna basarak gerekli
ayarlar›n otomatik olarak yap›lmas›n› sa¤la-
yabilirsiniz.
Gönderme sekmesindeki di¤er önemli bir
seçenek ise Öntan›ml› gönderme yöntemi se-
çene¤idir. E¤er bu seçenek fiimdi Gönder ola-
rak ayarlanm›fl ise e-posta an›nda gönderile-
cek, Sonra Gönder olarak ayarlanm›fl ise, e-
posta s›raya koyulacak ve istenen di¤er bir
zamanda gönderilecektir.
Alma sekmesine girdi¤imizde (Resim 10)
ve Ekle tufluna bast›¤›m›zda bizden Hesap
Türü’nü seçmemiz istenecektir. Her ne kadar
Resim 12
<< CHIP Workshop • 24
Resim 10
servis sa¤lay›c›m›za ba¤l› olsa da, e-posta al-
mak için genellikle POP3 protokolü kullan›l-
maktad›r. Protokol (hesap türü) seçtikten
sonra karfl›m›za gelen ekranda (Resim 11)
servis sa¤lay›c›m›zdan ald›¤›m›z bilgileri dol-
durdu¤umuzda e-posta almaya haz›r olaca-
¤›z.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta,
POP parolas›n› yap›land›rma dosyas›na kay-
det seçene¤inin kullan›m kolayl›¤› için iflaret-
li olmas› gerekmesidir. Bu seçenek iflaretlen-
mezse, her e-posta al›m›nda KMail bize flifre
soracakt›r. Tam güvenlik istiyorsak, bu seçe-
ne¤i seçmeyebiliriz.
‹letiyi ald›ktan sonra sunucudan sil seçe-
ne¤inin yan›ndaki onay kutusunu kald›rd›¤›-
m›zda ise, çekti¤imiz e-postalar sunucundan
silinmeyecektir. E-postalar›m›z›n bir kopyas›-
n› sunucuda tutmak istiyorsak bu seçene¤i
iflaretli b›rakabiliriz. (E¤er bir e-posta kotan›z
varsa, bu ifllem kotan›z›n dolmas›na yol aça-
bilir.)
Hedef Dizin seçene¤inde belirtti¤imiz di-
zin ise, ekledi¤imiz hesaptan gelen e-posta-
lar›n tutulaca¤› dizin olacakt›r. E-postalar› tu-
taca¤›m›z dizinleri ise, ana KMail ekran›nda
Dizin menüsünden oluflturabiliriz. Böylece
farkl› hesaplardan gelen e-postalar› farkl› di-
zinlerde tutabiliriz. Bu ifllem, özellikle kiflisel
ve kurumsal hesaplar-
dan gelen e-postalar›
ay›r›rken çok yararl› ol-
maktad›r.
Resim 13
Resim 11
Tamam tufluna basarak ayarlar› kaydet-
tikten sonra ya Dosya menüsünden E-Postay›
Kontrol Et seçene¤ini seçerek ya da simge çu-
bu¤undaki Gelen Postalar› Kontrol Et simge-
sinden (örne¤imizde dördüncü simge) yeni
e-posta olup olmad›¤›n› kontrol edebiliriz.
Yeni gelen e-postan›n bafll›¤›na basarak (Re-
sim 12) mesaj› görüntüleyebiliriz. Ayr›ca ‹leti
menüsünden Yeni ‹leti’ye basarak (Resim 13)
ya da ilgili (örne¤imizde birinci) simgeye ba-
sarak yeni bir e-posta mesaj› oluflturabilir ve
bunu gönderebiliriz.
Yaz›m›z›n bu bölümünde, her gün kullan-
d›¤›m›z web ve e-posta gibi servisleri Linux
üzerinde, baz ald›¤›m›z KDE masaüstü taba-
n›nda nas›l kullanaca¤›m›z› inceledik. Bir da-
haki bölümümüzde, Linux üzerinde yaz›l›m
yükleme ve güncelleme üzerinde duraca¤›z.
‹ncelenmesini istedi¤iniz konular hakk›ndaki
fikirlerinizi ve yaz›lar hakk›ndaki elefl-
tirilerinizi e-posta olarak bekliyoruz. Bir da-
haki say›m›za kadar bol Linux'lu günler dilek-
lerimizle.
Do¤an fienol
dsenol@chip.com.tr
 3D
<<
SimCloth ile 3ds Max’te
Gerçekçi Kumafl Yap›m›
3ds max ile çeflitli yöntemlerle animasyonlar›m›z veya modellerimiz için kumafl oluflturabiliriz. 3 boyut-
lu bilgisayar animasyonlar›nda kumafl›n ve kumafl dinami¤inin önemli bir yeri vard›r çünkü kumafl, ani-
masyon karakterlerinin veya gerçek dünyadaki bir çok nesnenin vazgeçilmez bir parças›d›r.

‹
zledi¤imiz hemen hemen tüm animasyonlarda animatörler ka-
rakterlerine modelledikleri elbiseleri giydirirler ve çeflitli yön-
temlerle kumafl dinami¤ini hesaplarlar. Gerçe¤e daha yak›n ku-
mafl hareketleri ve k›vr›mlar animasyonu ve karakteri daha etkileyi-
ci bir hale getirir. Bunun için birçok yöntem mevcut. Çeflitli 3B ani-
masyon ve modelleme yaz›l›mlar› farkl› veya birbirine benzer çözüm
yollar› sunarlar, biz de bu ay 3ds Max ile kumafl yap›m› ve kumafl di-
nami¤inin nas›l hesapland›¤›n› görece¤iz. Bunun için Simcloth plug-
in’ini kullanmay› ö¤renece¤iz.
SimCloth, 3ds Max için ücretsiz bir plug-in’dir ve www.chaosgro-
up.com’dan veya www.maxplugins.de’den bilgisayar›n›za indirebi-
lirsiniz. Dikkat edilmesi gereken, SimCloth’un bilgisayar›n›zdaki 3ds
Max ile uyumlu sürümünü kurman›z, aksi takdirde eklenti çal›flma-
yabilir veya çeflitli sorunlarla karfl›laflabilirsiniz. Ücretsiz olmas›na
ra¤men SimCloth kumafl için vazgeçilmez bir plug-in’dir ve birçok
animasyon stüdyosu ve animatör taraf›ndan kullan›lmaktad›r. Ku-
rulumu gayet basit ve k›sa.
Simcloth kumafl dinami¤i için modellerimizin üzerindeki ver-
tex’leri dikkate alarak h›zl› bir flekilde kumafl dinami¤ini oluflturur
ve bunun için çeflitli parametrelere ihtiyac›m›z vard›r. Ayr›ca kuma-
fl›m›z› Max’te bulunan bütün spacewarp’lar ile etkileflime sokarak
daha da gerçekçi sonuçlar elde edebiliriz, çünkü Simcloth, space-
warp’lar› da hesaplamaya dahil edebilir. Bu sayede e¤er bir perde
✂

5• CHIP Workshop >>

 >> 3D
yapacaksak ayn› zamanda bu perdeyi rüzgar ile etkileflime sokup
k›vr›mlar›n› daha gerçekçi bir hale getirebilir ve perdemizin havada
uçuflmas›n› sa¤layabiliriz. Modelledi¤imiz elbiseleri karakterlerimi-
zin üzerine giydirdikten sonra karakterlerimizin vücutlar›yla ve ha-
reketleriyle etkileflim içine sokabiliriz. Gerçek dünyada gördü¤ümüz
her türden kumafl hareketini taklit edebiliriz, bir masa yap›p üzerini
örtebiliriz, bir bayrak yap›p rüzgarda dalgaland›rabiliriz veya daha
da ilerisi shag hair gibi di¤er plug-in’ler ile komplike flekilde kullana-
rak saçlar›n veya tüylerin bile yerçekimine ve fiziksel hareketlere uy-
gun olarak hareket ettirilmesinde kullanabiliriz.
Gerçek dünyada kumafl olmay›p da kumafl gibi tepkiler veren
nesneler de vard›r; örne¤in baz› bal›klar›n kuyruklar› püsküllü bir fle-
kilde ve uzundur. Bu gibi durumlarda yine ayn› bal›¤›n kuyru¤unu
SimCloth ile kumaflm›fl gibi hesaplay›p hareket ettirebiliriz (örnek
olarak bir Japon bal›¤›n›n kuyru¤unu ve yüzgeçlerini düflünelim).
Simcloth kuruldu¤unda Clothmesh denilen bir nesneyi de bera-
berinde getirir. Bu nesneye create menüsü alt›ndan ulaflabiliriz.
Clothmesh bir düzleme (plane) benzer ve normal düzlemden en
önemli fark› poligon yap›s›d›r. Clothmesh üçgen poligonlardan olu-
<< CHIP Workshop • 6
flur ve üçgen poligonlardan oluflmas› kumafl›m›z›n daha kusursuz ve
daha gerçekçi k›vr›mlara sahip olmas›n› sa¤lar. Baz› parametrelere
de sahiptir ve bu parametreler modelden ziyade kumafl›n görünü-
müyle ilgilidir.
fiimdi SimCloth’u incelemeye bafllayal›m. SimCloth kurulduktan
sonra Create menüsü alt›nda Chaosgroup isimli bir sekme paneli
oluflur. Bu sekme alt›ndan clothmesh’i oluflturabiliriz. Clothmesh
sadece bir düzlemdir ve clothmesh’le genellikle perde veya örtü gibi
düz kumafllar olufltururuz, elbise gibi kompleks yap›daki nesneler
için di¤er bildi¤imiz modelleme yöntemlerini kullan›r›z, örne¤in,
poly veya mesh gibi. Bilmemiz gereken iki önemli yap› var: Bunlar
deflector ve cloth’tur. Sahnemiz tamamland›ktan sonra bu yap›lar›
oluflturdu¤umuz modellere atar›z. Böylece hesaplama için gerekli
parametrelerin ço¤unu bildirmifl oluruz. Asl›nda Simcloth içerisinde
Rigidbody isimli bir baflka yap› daha var, fakat bu yap›n›n kumafl di-
nami¤i ile ilgisi yok. Rigidbody sert gövde dinamiklerinin hesaplan-
mas›nda kullan›l›r ve kullanma prensipleri kumafl dinami¤i ile ayn›-
d›r. Rigidbody yap›s› kumafl gibi yumuflak yap›l› nesnelerde de¤il,
tam tersi, sert yap›l› nesnelerin birbirleriyle etkileflimlerinin hesap-
lanmas›nda kullan›l›r. Örne¤in birbirleriyle çarp›flan cisimlerin sür-
tünmelerinin ve birbirlerine uygulad›klar› itici güçlerin hesaplanma-
s›nda. Biz kumafl olmas›n› istedi¤imiz nesnelere cloth yap›s›n› veri-
riz ve gerekli parametreleri de do¤ru biçimde girdikten sonra nesne-
miz bir kumafl gibi davranmaya bafllar. Deflector özelli¤i ise kumafl›
etkileyen nesnelere verdi¤imiz özellik. Kumafl, deflector’un hareket-
lerine veya üç boyutlu düzlemdeki konumuna göre tepkiler verir.
Ask›ya ast›¤›m›z bir havlunun deflector’ü ask›n›n kendisidir ve e¤er
havlu duvara temas ediyorsa duvarda deflector görevi yapmaktad›r.
Sahnemizde istedi¤imiz say›da deflector nesne bulundurabiliriz ve
bir tek kumafl› birden fazla deflector nesne etkileyebilir.
fiimdi Simcloth ile küçük bir uygulama yapal›m.
1 ‹lk ad›ma Max’i reset’leyerek bafllayal›m. Daha sonra Modify pa-
nelindeki Create / Geometry bölümünün içerisindeki sekmeden
Chaosgroup’u seçelim. Clotmesh burada yer al›yor. Clothmesh’i seç-
tikten sonra top görünümündeki clothmesh’i imleci sürükleyerek
olufltural›m. Bir sonraki ad›mda kumafl halini alacak olan objemizi
böylece oluflturmufl olduk.
2 Düzlemimizi x:0 y:0 z:0 konumuna tafl›yal›m ve Modify panelin-
den width:180 height:-155 de¤erlerini girelim. Smoothing bölü-
mündeki “none”u de¤ifltirerek “all” yapal›m. Hor detail ve Ver detail

parametrelerinin her ikisini de 22 olarak de¤ifltirelim. Bu de¤erleri
art›rmam›z›n nedeni kumafl›m›z›n daha ayr›nt›l› ve düzgün k›vr›m-
lara sahip olmas›. Kumafl›m›z ne kadar fazla poligondan oluflursa o
kadar iyi tepkiler verir ve daha iyi bir görünüme sahip olur. Fakat da-
ha büyük de¤erler daha uzun hesaplama zaman› gerektirir. Di¤er
parametrelerin hiçbirini de¤ifltirmiyoruz.
3 Bu ad›ma bafllamadan önce kumafl›m›z› dokuland›rabiliriz. E¤er
herhangi bir doku uygulad›ysak hemen sonra planar bir uvw map
modifier’› uygulamal›y›z; çünkü kumafl dinami¤i hesapland›¤›nda
kumafl hareket ederken dokularda hareket edebilir ve bu uygun ol-
mayan bir görüntüye yol açar.
4 fiimdi kumafl›m›z seçiliyken “mesh select” modifier’ini uygula-
yal›m, “vertex” moduna geçelim ve kumafl›m›z›n sol üst köflesindeki
birkaç noktay› seçelim. Seçimi kald›rmadan kumafl›m›za Simcloth-
mod modifier’ini uygulayal›m.
5 Simcloth modifier’i uyguland›ktan sonra kumafl›m›z›n Modify
panelinde Simcloth’a ait parametreler belirecektir. Panelin en üs-
tünde e¤er cloth seçili de¤ilse cloth’u iflaretlemeliyiz.
6 Bu bölümdeki hiçbir de¤eri de¤ifltirmiyoruz ve en üstte yer alan
start calculation butonuna t›kl›yoruz. fiimdi hesaplama bafllam›fl ol-
mal› ve perspektif görünümünde kumafl›m›z›n yer çekimine göre
verdi¤i tepkiyi ad›m ad›m izleyebiliriz.
✂
3D
<<
7 fiimdi max’i tekrar reset’leyelim ve bu sefer clothmesh’i front
görünümünde olufltural›m. Kumafl›m›z›n büyüklü¤ünü ve di¤er de-
¤erleri az önce yapt›¤›m›z gibi girelim. Bu sefer Clothmesh menü-
sündeki flipped sekmesini kald›r›p centered olarak de¤ifltirelim. Bu
ad›m kumafl›m›z›n merkez noktas›n› kumafl›n köflesinden tam orta-
s›na getirir. Bunu yapmam›z›n sebebi bu sefer kumafl› üst kenar›n-
dan tamamen as›l› duruma getirmek istememizdir. Kumafl› x:0 y:0
z:0 konumuna tafl›yal›m.
8 fiimdi yine az önce yapt›¤›m›z gibi Mesh select modifier’ini uygu-
luyoruz ve vertex moduna geçiyoruz. Bu sefer kumafl›m›z›n her iki
üst köflesindeki noktalar› seçiyoruz ve simcloth modifier’ini uygulu-
yoruz. fiimdi kumafl›m›z seçmifl oldu¤umuz bu iki noktadan as›l› du-
racak.
9 Sahnemize bir adet wind spacewarp’› yerlefltirelim. Wind space-
warp’›n› kumafl›m›z›n sa¤ veya sol taraf›ndan çapraz bir do¤rultuda
kumafl›m›z› görecek bir konuma alal›m. Ok yönü, rüzgar›m›z›n uy-
gulayaca¤› kuvvetin yönüdür.
Wind spacewarp’›n›n parametrelerini ayarlayalm; strength:48
Decay:0, Turbulance:5,0 Frequancy: 1,8 ve Scale:0,5.
fiimdi kumafl›m›z›n Modify panelinin Deflection bölümünden
Self deflect sekmesini iflaretleyelim. Bunun sebebi kumafl›m›z›n rüz-
gardan etkilenirken kendi içerisinde noktalar›n çak›flmas›n› önle-
mek isteyiflimiz, aksi takdirde kumafl›m›z k›vr›l›rken kuvvet uygula-
nan yerlerde noktalar›n birbiri içerisine geçmeleri sonucu bozuk gö-
rüntüler oluflur. Asl›nda yapt›¤›m›z ifllem kumafl› ayn› zamanda ken-
di kendine deflector haline getirmemizdir. Böylece kumafl kendi içe-
risindeki noktalardan da etkilenecektir.
fiimdi Dynamics bölümünü açal›m ve Pick warp’a t›klayarak sah-
nemizdeki wind spacewarp’›n› seçelim. Wind, kutucuk içerisinde
yerini alm›fl olmal›d›r. Bu ifllemle Simcloth içerisine rüzgar kuvvetini
de dahil etmifl olduk. Böylece kumafl›m›z art›k rüzgarda as›l› duru-
yormufl gibi gözükecek ve gerekli tepkileri vererek rüzgarda hafif bir
flekilde dalgalanacakt›r.
Hesaplamaya bafllamadan önce frame say›s›n› 200’e ayarlaya-
l›m. Simulation bölümünden start ve end de¤erlerini 0 ve 200 olarak
7• CHIP Workshop >>
 >> 3D

4 Sahnemizde bir adet masaya ihtiyac›m›z olacak. Bunu standart

primitifler den sadece silindirleri kullanarak oluflturabilirz. Örtümü-
ze temas edicek olan k›sm›n di¤er parçalardan daha ayr›nt›l› olmas›-
na dikkat edelim. Böylece kumafl›m›z daha gerçekçi bir yap›ya kavu-
flur. Masam›z›da oluflturduktan sonra kumafl›m›z› tekrar seçip cloth-
mod modifier’i uygulayal›m ve cloth modunu at›yal›m. Deflection
bölümünden “self deflect”i iflaretleyelim. E¤er dört köfleli bir masa
oluflturduysan›z “self deflect”i mutlaka iflaretleyin çünkü masan›n
köflelerinde kumafl kendisiyle kesiflebilir. Meshselect modifierini uy-
gulamamam›z›n sebebi kumafl›n herhangi bir bölgeye tutunmaya-
ca¤›d›r. Kumafl›m›z sadece masa taraf›ndan etkilenecek.

5 Örtümüzün masadan büyük olmas›na dikkat etmeliyiz. Masam›-

z›n tüm parçalar›n› birbirine attach edelim. fiimdi masam›zada bir
clothmod modifieri uygulayal›m fakat bu sefer “deflector” yap›s›n›
seçmeliyiz. Kumafl›m›z› masam›z›n üst k›sm›n›n çok az bir miktar yu-
kar›s›na tafl›yal›m.

6 fiimdi yapmam›z gereken sadece hesaplatmay› bafllatmakt›r.

Start Calculation’a tekrar t›klayal›m. Masa örtüsü ad›m ad›m masa-
n›n üzerine serilecektir.

7 Gerekirse örtüye “meshsmooth” uygulayabirisiniz. Örtü daha

de¤ifltirelim. Start Calculation’a t›klayal›m ve hesaplamay› bafllata-
l›m. fiimdi az öncekinden farkl› olarak kumafl›m›z rüzgar›n yönüne
do¤ru ad›m ad›m havalanmaya bafllayacakt›r. Art›k “wind space-
warp” ›n›n de¤erlerini her de¤ifltirdi¤imizde kumafl›m›z da ona göre
tepki verecektir. Unutmamam›z gereken önemli bir nokta da her de-
¤ifltirdi¤imiz de¤er sonras› tekrar hesaplama yapmam›z gerekti¤i-
dir. Daha karmafl›k kumafl modelleri de hesaplama süresini uzat›r-
lar, çünkü Max her noktan›n konumunu girdi¤imiz de¤erlere göre
konumland›r›r. Daha çok nokta daha çok ifllem gerektirir ve daha
fazla zaman al›r. Hesaplama ifllemcimiz ne kadar güçlüyse o kadar
çabuk gerçekleflir.
yumuflak hatlarla görünecektir. Simcloth’un integrity bölümündeki
parametrelerin baz›lar›n›da de¤ifltirerek kumafl›n yap›s› ve verece¤i
tepkileride de¤ifltirebilirsiniz. Çünkü her kumafl çeflidi birbirinden
ayr› tepkiler verir örne¤in ipek bir kumafl ile bir keten ayn› hatlara
sahip de¤illerdir ve dolay›s›yla verecekleri tepkimeleri farkl› olacak-
t›r.
‹yiçal›flmalar
Nebi YIKARO⁄LU
nykaroglu@chip.com.tr

fiimdi birde deflector kullanarak daha farkl› bir uygulama gerçeklefl-

tirelim.

1 Sahnemizi resetleyelim ve top görünüm penceresinde bir adet

“clothmesh” olufltural›m. Clothmesh’in parametre bölümünde
“centered”i iflaretleyelim. Width:173 Height:-142 de¤erlerini gire-
lim. Hor detail ve Ver detail de¤erlerinin her ikisinide 28 olarak de-
¤ifltirelim. Smoothing bölümünü de “All” olarak de¤ifltirelim. Çünkü
kumafl›m›z›n yumuflak bir yap›da, pürüzsüz gözükmesini sa¤lamal›-
y›z. Di¤er seçenekleride iflaretleyebilirsiniz. Bu parametreler kuma-
fl›n çizgili ve k›vr›ml› gözükmesini sa¤larlar.

2 fiimdi kumafl›m›z› dokuland›ral›m. Dikkat etmemiz gereken nok-

ta uygulad›¤›m›z dokuyu “2 sided” olarak iflaretlememizdir. Aksi
takdirde kumafl›m›z›n bir di¤er yönü gözükmeyecektir. Az bir miktar
parlakl›k kumafl›m›z›n daha güzel gözükmesini sa¤lar.

3 fiimdi kumafl›m›za uvw map uygulayal›m (Planar). Böylece doku-

lar›m›z kumafl›m›z hareket etti¤inde bozulmayacak.

<< CHIP Workshop • 8