Fotograf Video Ve Proje Geliştirme

T.C.
ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2428

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1409
FOTORAF VE VDEO
PROJE GELfiTRME
Yazarlar
Do. Coflgl YKSEL (nite 1)
Prof. Tevfik Fikret UAR (nite 2)
zcan YURDALAN (nite 3)
Nalan SAKIZLI (nite 4)
Dr. Nimet ERSN (nite 5)
Yrd.Do.Dr. Mehmet Sinan ERGVEN (nite 6)
Editr
Do. Coflgl YKSEL
ANADOLU NVERSTES
Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.

Uzaktan retim tekniine uygun olarak hazrlanan bu kitabn btn haklar sakldr.
lgili kurulufltan izin almadan kitabn tm ya da blmleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayt
veya baflka flekillerde oaltlamaz, baslamaz ve datlamaz.
Copyright 2011 by Anadolu University
All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Genel Koordinatr
Prof.Dr. Levend Kl
Genel Koordinatr Yardmcs
Do.Dr. Mjgan Bozkaya
retim Tasarmcs
Dr. Kadriye Uzun
Grafik Tasarm Ynetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uar
r.Gr. Cemalettin Yldz
r.Gr. Nilgn Salur
lme Deerlendirme Sorumlusu
r.Gr. Glcan Ergn
Grafikerler
Ayflegl Dibek
Hilal Kkdaaflan
Glflah Ylmaz
Kitap Koordinasyon Birimi
Do.Dr. Feyyaz Bodur
Uzm. Nermin zgr
Kapak Dzeni
Prof. Tevfik Fikret Uar
r.Gr. Cemalettin Yldz
Dizgi
Akretim Fakltesi Dizgi Ekibi
Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme
ISBN
978-975-06-1098-1
2. Bask
Bu kitap ANADOLU NVERSTES Web-Ofset Tesislerinde 1.000 adet baslmfltr.
ESKfiEHR, Ocak 2013
iii
indekiler
indekiler
nsz ............................................................................................................
Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme..............
1. NTE
Portfolyo Tasarm................................................................... 16
2. NTE
Bir Fotorportaj Projesi.......................................................... 40
3. NTE
Belgesel Yapmlarn Projelendirilmesi .................................. 62
4. NTE
PROJE TANIMI ..............................................................................................

Projenin zellikleri ......................................................................................
Proje rnekleri ..............................................................................................
Proje Yaflam Dngs .................................................................................
PROJE GELfiTRME .....................................................................................
Bir Fikrin Douflu..........................................................................................
Arafltrma Aflamas .........................................................................................
erik Arafltrmas.....................................................................................
Hedef Kitle Arafltrmas ...........................................................................
Planlama Aflamas..........................................................................................
PROJE NERSNN RAPORLAfiTIRILMASI ................................................
zet................................................................................................................
Kendimizi Snayalm......................................................................................
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................
Sra Sizde Yant Anahtar ..............................................................................
Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ...............................................
PORTFOLYO TASARIMI ...............................................................................
Portfolyo Hazrlama Sreleri.......................................................................
FARKLI ORTAMLARDA PORTFOLYO SUNUMU.........................................
CD veya DVD Ortamnda Portfolyo Hazrlama ..........................................
Web Ortamnda Portfolyo Hazrlama...........................................................
zet ...............................................................................................................
Kendimizi Snayalm .....................................................................................
GRfi ..............................................................................................................
Fotorportajn Tanm ve Kapsam...............................................................
Fotorportajcnn zellikleri.........................................................................
FOTORPORTAJ PROJESNN AfiAMALARI ...............................................
fl Plan ...........................................................................................................
Konuyu Semek ......................................................................................
Seilen Konuyu Arafltrmak ....................................................................
ekim Hazrl ve Proje Yazm ............................................................
ekim.......................................................................................................
Yayn ve Datm ....................................................................................
RNEK PROJE: ALTIN YOLLAR - PR RESN ZNDE .........................
zet................................................................................................................
BELGESEL YAPMAK N BR FKRM VAR ...............................................
Belgesel Sinema Ve Yapm Sreleri zerine Birka Not ........................
Belgesel Film Yapmnda Arafltrmann nemi .....................................
BELGESEL YAPIM PROJE DOSYASI ............................................................
Proje Dosyasnn fllevleri .............................................................................
3
4
4
5
5
5
7
7
8
9
9
12
13
14
14
15
17
18
31
31
32
37
38
39
39
39
41
41
42
42
42
42
45
46
47
48
48
59
60
61
61
61
63
63
64
64
64
iv
indekiler
Bir Fikirle Yola kmann nemi ................................................................

Proje Dosyasnn eriinin Oluflturulmas ..................................................
Proje Dosyasnn Hazrlanmas ....................................................................
RNEK PROJE DOSYASI: CUMHURYETN HAYALLER .......................
Bu Belgeseli Yapma Fikrinin Douflu .........................................................
n Arafltrma Srecinde Gereklefltirilen alflmalar ..................................
Proje Dosyas ve Yapm Sreci liflkisi zerine Birka Not .......................
zet................................................................................................................
65
65
66
66
66
67
74
75
76
77
77
5. NTE
Bir Televizyon Program Tasarlamak ................................... 78
6. NTE
Reklam ve Tantm Projesi Gelifltirme.................................. 96
TELEVZYON N PROJE GELfiTRME ....................................................

Televizyon Program Projesi ..........................................................................
Program Fikri.................................................................................................
TELEVZYON PROGRAMI PROJE DOSYASI ...............................................
Program nerisi Hazrlama ..........................................................................
Program nerisi ......................................................................................
Drama nerisi .........................................................................................
zet................................................................................................................
GRfi ..............................................................................................................
REKLAM VE TANITIM PROJES GELfiTRME .............................................
Brief................................................................................................................
Durum Analizi ...............................................................................................
Hedef Kitle Analizi ........................................................................................
Demografik Deiflkenler.........................................................................
Psikografik Deiflkenler ..........................................................................
Reklam/letiflim Hedefi .................................................................................
Yaratc Strateji...............................................................................................
Reklam Kampanyasnn Tonu ......................................................................
Reklamda Anlatm Biimi ............................................................................
Medya Planlama ............................................................................................
RNEK BR REKLAM VE TANITIM PROJES - FIERY .............................
Durum Analizi .........................................................................................
Hedef Kitle Analizi ..................................................................................
letiflim Hedefi ........................................................................................
Yaratc Strateji.........................................................................................
Yaratc fller.............................................................................................
Medya Planlama ......................................................................................
zet................................................................................................................
79
79
80
81
82
82
91
92
93
94
94
95
97
97
98
99
99
99
100
100
101
101
101
102
102
103
103
104
104
105
108
110
111
112
112
113
Ekler ...................................................................................... 114
nsz
nsz
zgn rn, hizmet ya da sonular yaratmak iin stlenilmifl geici abalar
olarak tanmlanan proje, gemifli ok eskilere dayanan bir kavram. nsanolunun
ilk topluluk halinde yaflamaya bafllad zamanlara kadar gidiyor. Msrn simgesi
durumundaki piramitlere bakalm rnein. Bafllangta firavunlarn kurduu hayal
ve nlerinde uzayp giden l vard. Bu hayalin gerekleflmesiyle birlikte binlerce yldr ayakta duran zgn eserler, piramitler kt ortaya. Bu hayal birden bire
gerek olmad kuflkusuz. Byk piramidin yaplmas iin hiyerarflik bir flekilde organize edilmifl, 100.000 kiflilik iki gruptan oluflan ve ustalk derecelerine gre snflandrlmfl Msrl alflmflt. Bu mthifl bir rakamd. Sadece alflan insan saysn tahmin etmeye alflmak bile insan etkilemeye yetiyordu. Sonuta Keops ortaya kt. Ama bafllangta Keops ad verilen bu byk piramit de bir hayaldi.
Ksaca ncelikle hayal etmek gerekiyor. Hayal gerek olabilir mi? Bu sorunun
yantnn olumlu olabilmesi iin de sorununu net bir biimde anlatan bir proje
dosyas hazrlanmal.
Biz Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme adn verdiimiz bu kitab oluflturmaya alflrken hayallerini zgn yaptlara dnfltrmfl yazarlarla alflmaya zen
gsterdik. Yazarlarmzn alfltklar alanlarla ilgili deneyimlerini paylaflmalaryla
niteler olufltu.
Portfolyo Tasarm, Bir Fotorportaj Projesi, Belgesel Yapmlarn Projelendirilmesi, Bir Televizyon Program Tasarlamak, Reklam ve Tantm Projesi Gelifltirme bu kitab oluflturan niteler.
Prof. Dr. Levend Kl ile bu kitap konusundaki ilk konuflmalarmz hatrlyorum. Bir hayaldi. Ama flimdi kitap elinizde.
Hayallerinizi gerek klmak mmkn. Bunun yolu da iyi bir proje gelifltirmekten geiyor.
yi alflmalar diliyorum.
Editr
Do. Coflgl YKSEL
FOTORAF VE VDEO PROJE GELfiTRME
Amalarmz
N
N
N
N
N
Bu niteyi tamamladktan sonra;

Proje kavramn aklayabilecek,
Projenin zelliklerini sralayabilecek,
Proje yaflam dngsn tanmlayp, bu sreci oluflturan aflamalar ifade
edebilecek,
Proje gelifltirme kavramn tanmlayp, proje gelifltirme aflamalarnn hangi
basamaklardan olufltuu sorusunu yantlayabilecek,
Projeyi raporlafltrma admlarn uygulayabilecek bilgi ve beceriye sahip
olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Proje
Proje Yaflam Dngs
Proje Gelifltirme
Tema (Ana Fikir)
Konu
Bilimsel Arafltrma Yntemi
Projenin Raporlafltrlmas
indekiler
Fotoraf ve Video
Proje Gelifltirme
Kltr ve Sanat
Programlarnda
Proje Gelifltirme
PROJE TANIMI
PROJE GELfiTRME
PROJE NERSNN
RAPORLAfiTIRILMASI
Kltr ve Sanat
Programlarnda
Proje Gelifltirme
PROJE TANIMI
Bir fotoraf sergisini gezerken, her bir fotorafn sergi salonuna getirilmesi iin ne
kadar ok emek harcandn hi dflndnz m? Peki, esas emek harcanan blmn masa baflnda geen blm olduunu? Konuyu semenin, arafltrma, iliflkilendirme, gzlem ve ekim aacn oluflturma srecinin ne denli dfln youn bir
sre olduunu tartfltnz m?
Bir de bir sinema salonuna gidip bir rpda izleyip tketiverdiiniz filmleri dflnn. Ynetmen ya da yapmc ynetmen olarak kocaman harflerle yazlan ismin
ne denli ok emek harcadn bir hayal etmeye alfln. Bunu yaparken tpk fotoraf sanats gibi film ynetmeninin de esas abay tasarm aflamasndayken harcadn her zaman hatrnzda tutun. Ksaca ister fotoraf ister film olsun bir kltr ve sanat program ortaya koymak istiyorsanz ncelikle dflnp, arafltrp, desenleyip bir proje gelifltirmeniz gerekecektir.
Proje dediimiz kavramn gemiflinin ise ok eskilere dayandn syleyebiliriz. nsanolunun ilk topluluk halinde yaflamaya bafllad gnlerden itibaren yaflamn iine girmifl bir kavramdr. Gnmzde hl ihtiflamla ykselen piramitler,
antik dnemin kokusunu hissettiren su kemerleri, tapnaklar ok ciddi bir planlama ve koordinasyon becerisi sonucu ortaya kmfl eserlerdir.
Proje kavramnn farkl kaynaklarda farkl tanmlaryla karfllaflabiliriz, ancak
genel anlamda proje, soruna zel, bir defaya zg oluflturulan, belli bir zaman...
dhilinde hedefe ulaflmay salayan ifllemler btn fleklinde tanmlanabilir(Albayrak, 2005, s:3). Project Management Institute (Proje Ynetim Enstits) ise projeyi, zgn rn, hizmet ya da sonular yaratmak iin stlenilmifl geici abalar
fleklinde tanmlar (PMI, 2000, s:4).
Ksaca sylemek gerekirse proje;
Faaliyetleri belirli bir hedefe ynlendiren,
Zaman ve kaynak planlamasna olanak salayan,
zleme ve deerlendirme olana sunan,
Kaynak bulunmasna yardmc olan,
Hedeflere ulafllmasnn nndeki risklere ve engellere iliflkin bilgi sahibi
olunmasna ve gerekli nlemlerin alnmasna frsat tanyan,
Fikrin anlatmn ve desteklenmesini kolaylafltran,
Sonularn srdrlebilirliini arttran, (Aydemir, Demircan, Salman, 2011,s:4)
Mutlaka bir bafllang ve bitifl tarihi olan alflmadr.
Proje Ynetim Enstits

(PMI) projeyi zgn rn,
hizmet ya da sonular
yaratmak iin stlenilmifl
geici abalar biiminde
tanmlar.
Projenin zellikleri
Proje Ynetim Enstits, projenin temel zelliklerini flu flekilde sralamaktadr;
Geicidir: Projenin geicilii dendiinde anlafllmas gereken, her projenin
belli bir bafllang ve bitifl zaman olduudur. Bir baflka syleyiflle her proje bir
noktada son bulur. Projenin bitifl zaman geldiinde projede belirlenen amalara
ulafllmfl, grev tamamlanmfl ya da projede belirtilen amalara ulafllamayaca
anlafllmfl demektir. Byle bir durumda proje iptal edilir. rnein, Belgesel Yapmlarn Projelendirilmesi nitesinde yer alan Cumhuriyetin Hayalleri adl rnek
proje ama, yaklaflm, kapsam ve ierik, filmsel anlatm, yapm aflamalar ve disiplinler, arafltrma, arfliv-dokmantasyon ve deflifre alflmalar, danflmanlar gibi alt
bafllklardan oluflan proje neri dosyasnn sunumuyla bafllar. Sponsor tarafndan
projenin kabul edilip ekimlerin yaplmas, kurgunun tamamlanmas ve Cumhuriyetin 75. Kurulufl yl dnmnde gsterilecek bandn teslimiyle birlikte proje tamamlanmfl olur.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
TELEVZYON
NTERNET
zgn rn retir: Proje sonucu ortaya kan eserin zgn olmas, projenin
D fi N E L M
nemli zelliklerinden birisidir. rnein gelifltirilen pek ok proje sonucu birok
belgesel film retilir. Ama her eser birbirinden konu, tema, biim ynnden farkl
S O Ele
R U alnan konu ayn olduu zamanlarda bile filmin ana fikri, bize
zellikler taflr.
sylemek istedii sz farkl olabilir. rnein, II. Dnya savaflyla ilgili yaplmfl
filmlerin says
fazladr, ancak her biri farkl amalara, farkl yaflamlara,
D K Kolduka
AT
farkl ana fikirlere eilir.
Basamakl Ayrntlandrma: Projenin basamakl olmas, adm adm ilerlediSIRA SZDE
i ve dzenli olarak ykseldii anlamna gelir. Ayrntlandrma ise detaylar zmek ve gelifltirmek anlamndadr. Projenin bu zellii, iyi gelifltirilmifl her projenin
adm admAMALARIMIZ
ilerlediini ve her admn ayrntlaryla tanmlandn gsterir. rnein
bir belgesel film projesinden rnek verecek olursak, bir fikrin douflu, arafltrma,
planlama, ekim gibi basamaklardan oluflan srecin her bir aflamas ayrntl planlandnda Ksonraki
T A Pbasamakta sorun yaflanmayacak veya yaflanmas olas sorunlar
en aza indirilecektir. Ksaca basamaklara ayrlmas ve her bir basaman detayl
planlanmas projeyi proje yapan temel zelliklerden biridir.
Bu noktada
gereken soru, devam eden faaliyetlerle proje arasnda
T E L E V yantlanmas
ZYON
ne fark vardr? sorusudur. Sralanan proje zelliklerinden hareketle projeler, geici, bafllayp biten faaliyetlerken, devaml faaliyetlerin bitifl sresi yoktur. Proje ile
devaml faaliyetler arasnda bir dier fark da her bir projede zgn bir rn orta N Tdevaml
E R N E T faaliyetler sonucunda ise benzer, birbirinin ayn rnler ortaya karken,
ya konur. Ulusal yayn yapan TV kanallarn dflnrsek, haber programlar devaml rnlere rnek verilebilir. Diziler ise bafllayp biten, zgn rnler ortaya
koyan, basamakl ayrntlandrlarak gereklefltirilen projelerdir.
N N
Projenin temel zellikleri

geici olmas, zgn rn
retmesi ve
AMALARIMIZ
ayrntlandrlmfl
basamaklardan oluflmas
biiminde sralanabilir.
K T A P
SZDE
Bir projeninSIRA
geici
olma zelliini farkl proje rnekleri zerinden tartflnz.
Proje rnekleri
Bir reklam firmasnn yeni bir rnn tantm iin TV Reklam spotlar
hazrlamas.
Kaybolan el sanatlar konusunda bir fotorportaj hazrlamak.
Trkiyede kadna ynelik fliddet konusunda bir film projesi gelifltirmek.
1. nite - Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme
Proje Yaflam Dngs

Proje yaflam dngs, bir proje fikrinin ortaya kmasndan projenin tamamlanmasna kadar geen sre iinde gereklefltirilen tm aflamalar ifade eder. Projenin tanmlanmas, plan yaplmas, iflin uygulanmas ve projenin kapatlmasna kadar
dorusal olarak ilerlemesini ifade eden kavramdr.
fiekil 1.1
Eser Sunumu
Projenin
Gereklefltirilmesi
Projeye Kaynak
Bulunmas
Proje yaflam
dngs
Bir Fikrin Douflu
Arafltrma
Aflamas
Planlama Aflamas
Her bir proje iin farkl yaflam dngs tanmlanabilir. Genelde aflama olarak ifade edilen proje yaflam dngsn oluflturan aflamalar, bafllang aflamas,
geifl aflamas ve sonu aflamas olarak sralanabilir. Kltr ve Sanat programlar
iin proje yaflam dngsn oluflturan aflamalar ise flyledir:
Bir fikrin douflu
Arafltrma aflamas
Planlama aflamas
Projeye kaynak bulunmas
Projenin gereklefltirilmesi
Eser sunumu
Bir fotorportaj projesinin yaflam dngsn oluflturmaya alflnz.SIRA SZDE
Proje yaflam dngs, bir

proje fikrinin ortaya
kmasndan projenin
tamamlanmasna kadar
geen sre iinde
gereklefltirilen tm
aflamalar ifade eder.
Projenin tanmlanmas, plan
yaplmas, iflin uygulanmas
ve projenin kapatlmasna
kadar dorusal olarak
ilerlemesini ifade eden
kavramdr.
PROJE GELfiTRME
D fi N E alrsak,
LM
Proje gelifltirme kavramnn dflnp tasarlamak olduunu dikkate
bizim
ele alacamz aflamalarn, bir fikrin douflu, arafltrma ve planlama aflamas olduunu syleyebiliriz.
S O R U
Bir Fikrin Douflu
DKKAT
Bu srete ncelikle yantlanmas gereken soru ne syleyeceim sorusudur. Bir

baflka syleyiflle projenin temas ne olacaktr? Tema, film, fotoraf, reklam vs. gerSIRAayrntl
SZDE tanmlaeklefltirildiinde verilmek istenen temel mesaj simgeler. Daha
maya alflrsak; Bir projenin ilk cmlesinden son cmlesine dek anlatlmak istenen, sre ierisinde enine boyuna ifllenen, gelifltirilen, projenin zn yaratan,
AMALARIMIZ
ieriini oluflturan, bir konuya bal olarak anlatlan ana dflnceye, egemen olan
grfle, iletiye, retiye tema, ana fikir, nerme denir (Akyrek, 2008, s:82).
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
Bir projenin ilk cmlesinden
son cmlesine dek
anlatlmak istenen
D Ksre
KAT
ierisinde enine boyuna
ifllenen, gelifltirilen, projenin
zn yaratan, ieriini
SIRA SZDE
oluflturan, bir konuya bal
olarak anlatlan ana
dflnceye, egemen olan
grfle, iletiye,AMALARIMIZ
retiye
tema, ana fikir, nerme
denir.
N N
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
Fotoraf 1.1
Su ve Ceza kitap kapa.
Dostoyevski Su ve
Ceza adl romann bir
gazete haberinden
esinlenerek yazmfltr.
Haberde bir niversite
rencisinin
(Raskolnikov) tefeci bir
kadn ldrmesiyle ilgili
bilgi yer almaktadr.
Dahi yazar bu haberden
hareketle hibir suun
cezasz kalmayaca
fleklinde ifade
edilebilecek bir temay
iflleyen eserini yazar. Her
gn karfllafllan
haberlerden biri olan bu
haber, Dostoyevskinin
bir baflyapt yaratmasna
neden olur.
Kendi yaflam deneyimlerinden, gnlk yaflam ya da gnlk deneyimler srasnda karfllafllan herhangi bir olaydan,
roman, yk, tiyatro oyunu, gazete haberinden bir tema karlabilir. Ancak bir
cmlenin, bir szn program fikrine kaynak olabilmesi iin, yapmcnn o cmle
ya da sz balayabilecei bir birikime
de sahip olmas gerekir.
Konu ise, filmde, fotorafta canlandrlan somut olaydr. Ayn tema farkl konular ifllenerek aktarlabilir. rnein Flahertynin Kuzeyli Nanook (Nanook of
The North) filmini ele alacak olursak ana
fikri insann doayla mcadelesini ona
uyum salayarak kazand fleklinde
zetleyebiliriz. Bu filmde konu olarak bir
Eskimo ailesinin yaflam seilmifltir, oysa
bu ana fikir lde yaflayan bir Bedevi ailenin yaflam zerinden de verilebilirdi.
Fotoraf 1.2
Kuzeyli Nanook.
Flahertynin
ynetmenliini
yapt Kuzeyli
Nanook adl filmde
insann doayla
mcadelesini, ona
uyum salayarak
kazand fleklinde
ifade edilebilecek
bir ana fikri iflledii
sylenebilir.
Ayn konu farkl temalarn anlatmn da kaynaklk edebilir. II. Dnya savaflndan rnek verecek olursak, Leni Riefenstahln ynetmenliini yapt tam bir propaganda belgeseli rnei olan radenin Zaferi Hitler dnemi ynetimini gklere
karan bir alflmadr. Ayn konuyu, II. Dnya savafln ele alan, Roman Polanskinin ynetmenliini yapt Piyanist filminde Hitler ynetimi, savafl yllarnda
yaflanan skntlarn sorumlusu olarak tantlrken, Riefenstahln filminde Hitlerin
nderlik ettii bir baflar yks anlatlmaktadr.
Neyi anlatacam sorusunun netleflmeye bafllamasyla birlikte yantlanmas gereken soru nasl sorusu olur. Hayal kurma sreci de denilebilecek bu aflamada
eer bir film ile mesajmz aktarmak, szmz sylemek istiyorsak, grnt ynetmeni, sanat ynetmeni, besteci ve film retim srecinde grev alacak dier uzmanlarla toplantlara bafllanr. Bunlar, filmin anlatm dili ve biimi hakknda karar-
larn verildii toplantlardr. Ana fikri ve konusu belirlenmifl bir projenin sahip olaca anlatm diline bu toplantlar sonucunda karar verilir. Filmin gerekleflmesinde
temel grev stlenen ekip elemanlarnn ekimlerin gereklefltirilecei meknlarda
yapaca gzlem ve arafltrmalar hayal kurma srecini olumlu etkileyecek etkenlerdir. Grnt ynetmeni bu toplantlar srasnda belirlenen konu ve ana fikri grsel
olarak nasl yanstaca sorusunun yantlarn arar.
Dier yanda bir fotorportaj projesini oluflturduunuzu varsayalm. Konu ve bu
konu zerinden syleyeceiniz sz, ana fikri tasarladktan sonra elinizdeki arac,
fotoraf kullanarak bu mesaj bu konu zerinden nasl syleyeceinizi tartflmaya
bafllarsnz. flte bu nasl yapmalym sorusuna yant vermeye alfltnz sretir.
Gerekten de tasarm sreci de diyebileceimiz bu sre, tam anlamyla hayal kurma srecidir. ster bir fotoraf projesi gereklefltirme peflinde olun, isterseniz derdiniz bir TV program ya da bir belgesel zerinden bir mesaj iletmek olsun, bu aflamada sanatnn masasnda, snrlarn koyarak belirledii bir konu ile ana fikir, bir
de gereklefltirecei projenin hayali vardr.
Arafltrma Aflamas
Arafltrma, problemlere gvenilir zmler aramak amacyla, planl ve sistemli
olarak, verilerin toplanmas, zmlenmesi, yorumlanarak deerlendirilmesi ve rapor edilmesi srecidir (Karasar;1982,s.21). Bir baflka syleyiflle, arafltrmalar genelde bir gereksinimle bafllar ve yaflanan belirli srelerden sonra rapor yazmyla
sona erer. Tanmda belirtildii gibi arafltrma, planl ve sistemli bir eylem olduuna gre, ncelikle doru sorunun sorulmas gerekecektir. Bu aflamadaki doru soru ise Neyin, kime, hangi amala sylenmek istediidir.
Neyi sorusuna alnacak yant ierik konusundaki bilgileri,
Kime sorusuna alnacak yant hedef kitle ile bilgileri aktarr.
Hangi amala sorusuna alnacak yant da genel amac gsterir.
erik Arafltrmas
erik arafltrmas ile birlikte Neyi sorusunun yantlar alnmaya alfllr. Kullanlacak arafltrma yntemleri ise grflme, yazflma (anket), gzlem ve alan okumalardr.
Grflme: Szl iletiflim yoluyla veri toplama tekniidir. Bu aflamada daha ok
alan uzmanlar, alan uygulaymclar ya da seilen konunun dorudan muhatab
olan kiflilerle yaplr.
Grflme srasnda sorulacak sorular;
Ne tr bilgi istendiini aka belirten, sorularn yneltildii kifli tarafndan
kolayca anlafllabilen sorular olmaldr.
Her bir soru tek bir amac yantlayacak flekilde sorulmaldr.
Sorular yansz olmal, grflme yapann dflncelerini iermemelidir.
Grflme yaplan kiflinin verebilecei trden sorular olmaldr (Karasar;1982,s.174-177).
Toplumsal tarihi insan ykleri zerinden kavramaya alflan bir belgesel yapm tr olan szl tarihi yntem olarak benimsemifl Mandolinli Kz filminden
rnek verelim. 1945-1953 yllar arasnda kye retmen yetifltirme konusunda
kendine zg bir eitim yntemi belirlemifl olan ky enstitlerini kendine konu
edinen bu film, o dnem kurulmufl ve eitim veren 21 ky enstitsn evren olarak belirler. rneklem olarak da ok farkl blgelerde faaliyet gsteren (Kars Cilavuz ve zmir Kzlullu gibi) enstitlerden seilen 32 mezunla ak ulu grflme
Arafltrma aflamasnda
sorulacak ve arafltrlacak
soru, neyi, kime, hangi
amala sylemek istiyorum
sorusudur.
erik arafltrmas
yaplmasnda kullanlan
yntemler grflme, yazflma
(anket), gzlem ve alan
okumalar fleklinde
sralanmaktadr.
Grflme, szl iletiflim
yoluyla veri toplama
tekniidir.
Yazflma (anket), yazl
iletiflim yoluyla veri toplama
tekniidir.
Gzlem ise belli bir kimse,
yer, olay, nesne, durum ve
koflula iliflkin bilgi toplamak
iin belirli hedeflere
yneltilmifl bir bakfl ve
dinleyifltir. evreyi
gzleyerek yaplabildii gibi
belge tarama biiminde de
yaplabilir.
Alanyazn taramas,
arafltrlan konuyla ilgili tm
alflmalarn incelenerek veri
toplanmasdr.
yaplr. Bu grflmeler srasnda hazrlanan sorularn konuflulan kifliler tarafndan

kolayca anlafllabilir olmasna zen gsterilmifl, grflme srasnda da doalama
sorularn bu zellii taflmasna dikkat edilmifltir. Grflmeci grflme srasnda
yansz davranmaya zen gstermifl, grfllen kiflinin yant veremeyecei dflnlen sorular grfllen kifliye yneltilmemifltir.
Fotoraf 1.3
Mandolinli Kz.
Grflme tekniinin
youn olarak
kullanld
Mandolinli Kz
filminde sorularn
anlafllr olmasna,
grfllen kiflinin
yantlayabilecei
sorularn
seilmesine zen
gsterilmifltir.
Yazflma (anket): Yazl iletiflim yoluyla veri toplama tekniidir. En yaygn

olarak kullanlan ankettir. Anketler, yaplandrlmfl sorular araclyla seeneklere dayal bilgi toplamay ngren yazflma trdr. Grflme teknii iin hazrlanan sorularda zen gsterilmesi gereken ilkeler, anket sorularnn hazrlanmas
iin de geerlidir.
Gzlem: Gzlem; belli bir kimse, yer, olay, nesne, durum ve koflula iliflkin bilgi toplamak iin belirli hedeflere yneltilmifl bir bakfl ve dinleyifltir. evreyi gzleyerek yaplabildii gibi belge tarama biiminde de yaplabilir (Aktaran: Karasar;1982,s.164). rnein, Mandolinli Kz(2004) adl belgesel filmin arafltrma aflamasnda eski ky enstitleri gezilmifl, arflivlerde bulunan belge ve fotoraflar incelenip nemli olanlar kaydedilmifltir.
Alanyazn Taramas: Arafltrlan konuyla ilgili tm alflmalarn incelenerek
veri toplanmasdr. Kaynaklarn bulunmas, hzl okunup, notlar karlmas ve deerlendirme ifllemlerini kapsar.
Yaplan tm bu arafltrmalardan sonra Neyi sorusunun yantlar belirmeye bafllar.
Hedef Kitle Arafltrmas

Bu arafltrma, Kime sorusunu yantlamak iin yaplan bir arafltrmadr. Hedef kitle arafltrmasnn temel amac, izleyicilerin zelliklerini saptamaktr. Ksaca hedef
kitlenin en bafltan belli olmas gerekir. Peki, bu hedef kitle hangi zellikleri taflmaktadr? flte burada yaplacak hedef kitle arafltrmas, bu temel amaca hizmet
edecek bir arafltrmadr.
Bulunmak istenen zellikler ulafllmak istenilen belirli izleyici tipi nedir?, 13-19
yafl arasndaki genler, daha byk yafl grubu, aileler, ev kadnlar alflan erkek ya
da kadnlar. Genel kitle iletiflim arafltrmalarnda, toplumsal arafltrmalarda izleyici

tipi, demografik zellikler (cinsiyet, yafl, gelir vb.), evresel zellikler
(Zettl;1984,s.483-484) fleklinde sralanabilir. Ksaca, hedef kitlenin cinsiyet ve yafllar, renim durumlar, sosyo-ekonomik koflullar, gemifl deneyimleri, katldklar programa iliflkin beklenti ve tutumlar, zel ilgi alanlar, yetenekleri, programa
katlmadan nceki bilgi dzeyleri, gdlenme dzeyleri gibi konularda arafltrma
yapmak gerekir.
erik ve hedef kitle arafltrmalar sonucunda Kime ve Neyi sorular aklk
kazanmaya bafllar.
Planlama Aflamas
Planlama aflamas, tm arafltrmalarn tamamlanp elde edilen verilerin mantkl
bir ereveye oturtulduu aflamadr. Projenin hangi kaynaklarla, hangi srelerde,
kimler tarafndan gereklefltirilecei bu aflamada belirlenir. Bir baflka syleyiflle
planlama znde gereksinimlere iliflkin sorular sorma ve bu sorular yantlama,
daha sonra bu yantlar sistemli biimde rgtleyerek uygulamaya ynelik bir izelge karma iflidir. Demek ki, ncelikle gereksinimlerin saptanmas, sonra bu
gereksinimlerin karfllanma yollarnn arafltrlmas ve belirlenmesi, daha sonra
bunlarn uygun bir zamanlama yaplarak kda dklmesi gerekmektedir. Bu
alflma sistemli ve disiplinli alflmaya alflk biri tarafndan hakkyla gereklefltirilebilir. Yapmcnn bu alflkanl edinmesi olmazsa olmaz bir kofluldur (Mutlu,1995,s:46-47).
Biz burada bir belgesel film projesinin planlama aflamasndan rnekler vererek
konuyu aklamaya alflalm.
Bir belgesel filmin planlama aflamasnda yaplacak alflmalar birka bafllk
altnda ele alnabilir. Bunlardan ilki ekimi gereklefltirecek ekip elemanlarnn
belirlenmesidir. Bir dier alflma teknik alt yapnn oluflturulmasdr. Grnt
ynetmeninin belirlenen ana fikir ve konuyu nasl grsellefltirecei sorusuna
verdii yantlar dorultusunda teknik donanm belirlenir. Bir baflka syleyiflle
kamera, objektifler, filtreler, flk malzemeleri, flaryo, vin gibi aralar, ses kayd iin gerekli donanm ekim iin hazrlanr, dier yanda yapm alflmalar
srdrlr. Bunlar ekim iin gerekli resmi izinlerin alnmas, ekim ekibinin
konaklama, yeme, ulaflm gereksinimlerinin nasl karfllanacann belirlenmesi
gibi ifllemlerdir.
Tm bu kapsaml alflmalarn ardndan bir bte hazrlanr. Projenin gereklefltirilmesi srasnda alfltrlan personel, ara-gere ve dier kalemler (mekn/dekor;
aksesuar; seyahat masraflar; yiyecek iecek gibi yapm masraflar, vb.) ok ciddi
harcamalara neden olacaktr. Dolaysyla gider-gelir dengesini salkl bir flekilde
tutturabilmek, projeler iin yaplacak harcamalarn bir genel bte iinde deerlendirilebilmesini gerektirir. Bunun iin de her projenin ayrntl biimde btelenmesi gerekir. Tahmini bte, bir proje nerisinin kabul edilip edilmemesinde en
nemli etkenlerin baflnda gelir.
Bu konudaki rnek bir alflmay EKLER blmnde bulabilirsiniz.
PROJE NERSNN RAPORLAfiTIRILMASI

Konunun ve kullanlacak aracn zelliklerine gre farkllklar gstermesine karfln
ortalama bir proje neri dosyasnda yer almas gereken bafllklar bafllk, iindekiler, projenin amac ve projenin teki blmlerini kapsayan girifl ve bte fleklinde
sralanabilir.
Planlama znde
gereksinimlere iliflkin
sorular sorma ve bu sorular
yantlama, daha sonra bu
yantlar sistemli biimde
rgtleyerek uygulamaya
ynelik bir izelge karma
iflidir.
10
Bafllk
Bafllk, projenizin btn zetini iinde barndran, temayla ilgili ipularn hemen arfltran bir zellikte olmaldr. Ksa ve aklda kalc bir ad bulunmasnda
yarar vardr.
indekiler
Okuyana raporun hangi blmlerden olufltuunu gstermesi asndan nemlidir. Projenizi okuyan kifliler genellikle ilk okumada hzla gz atmfl olacaklardr.
Dnp tekrar bakmak istediklerinde tm projeyi bafltan sona okumak yerine, sorularna yant olacak blm ap okumalarna n ayak olacak blm, iindekiler
blmdr.
Girifl
Girifl blm projenin amacnn akland blm ile projenin ana hatlaryla
zetlendii blmden oluflur.
Projenin Amac: Proje sorununun en somutlaflt yer ama blmdr. Eer
projenin amacn tek bir cmle ile yetkin bir biimde ifade edebiliyorsak projemiz
hakknda yeterli arafltrmay yapmflz demektir. rnein Cumhuriyetin Hayalleri
belgeseline bakalm. Bu projenin amac insanlarn, her fleyden nce dflncelerinde kurduklar ve tm olanakszlklara ramen diri tuttuklar ve bugn bizlerin
Cumhuriyet kufla ruhu olarak adlandrdmz tutku belgeselin omurgasn
oluflturacak fleklinde ifade edilmektedir. Arafltrma srecinde cumhuriyet kufla
ruhu denebilecek tutkunun varl yakalanmfl ve bu duyguyu dier insanlarla
paylaflmak iin bir belgesel film hazrlanmas planlanmfltr. Kuflkusuz byle bir ruhu yanstabilmenin en doru yntemi de szl tarih denilen yntem olacaktr.
Bylece grld gibi projenin amac net ifadelerle sylenebildiinde, anlatm
dili, kullanlacak yntem, hatta kullanlacak teknik donanm konusunda bile ipular ortaya kmaktadr.
Projenin zeti: Girifl blmn oluflturan ikinci blm projenin zetidir demifltik. Proje neri dosyasnn bundan nceki tm blmleri bnyesinde toplayan blm, zet blmdr. Projede sylenmek istenen ana fikrin (tema) ne olduu, bu
temann hangi konu ifllenerek aktarlaca zet blmnde yer almas gereken ilk
noktalardr. Arafltrma srecinde elde edilen veriler, hedef kitleyle ilgili bilgiler, anlatm dili zet blmn oluflturur.
Bte
Bte, yapma bir maliyet ykleyen her kalemin tek tek yazld bir listeden
baflka bir fley deildir. Gereki bir bte hazrlamak iin nce program projesini zenle ve ayrntsyla dflnp gelifltirmek, sonra bu proje iin gerekli tm
masraf kategori ve kalemlerini bir ana liste zerinde alflmak gerekir (Mutlu,
1995,s:57-61).
Bte karmada ilk adm takvim karmaktr. Eer bir belgesel ya da TV program yapma hazrlndaysanz takvim karma aflamasnda, metin yazma, ekim
yaplacak meknlarn arafltrlmas, mziin bestelenmesi, kayd, ekimin gereklefltirilmesi, kurgu iin gereken sreler hakknda gereki varsaymlarda bulunmanz gerekir. Sonuta ortaya bir liste kar. Bu liste ne kadar sre alfllaca,
kimlerin nerelerde alflaca konusunda temel bilgileri ierir.
Bir bte temel olarak kategoride dzenlenir. lk kategori yaratc yapm
elemanlardr. kincisi teknik ve yapm elemanlar olurken, nc kategoride
yapm ve teknik giderler yer alr. Zamann ve kimlerin alflacann belirlenmesiyle birlikte bte oluflturmak iin veriler ortaya kmfl demektir.
Bteyi aflmamak iin bir yapmcnn yapma iliflkin her fleyi bteye dhil ettiinden emin olmas gerekir. Her ayrnty, ekibin iecei kahveden, konuklarn taflnmas iin kiralanacak arabaya kadar her fleyi dflnmek gerekir; nk her ayrnt para demektir. Unutulan kk kalemlerin toplam yle bir miktara ulaflabilir
ki, dier ynlerden iyi hazrlanmfl ve yrtlmfl bir projenin bte limitlerini ok
fazla aflmasna neden olabilir (Mutlu, 1995,s:59).
Tm bu bafllklarn her proje dosyasnda bulunmas gerekmediini, baflvurduunuz alana gre dosyanzn farkllk gstereceine deinmifltik. Biz bu nitede temel olarak proje kavramn ve genel zelliklerini anlatmaya alfltk. Kitabn farkl
blmlerinde, konularn kendilerine zg proje dosyalarnn nasl hazrlandn
ve bu dosyalarn sunumlarnda zen gsterilmesi gereken noktalar ayrntlaryla
bulabileceksiniz.
Son sz olarak eer topluma syleyeceiniz bir sznz ya da paylaflmak istediiniz bir mesajnz varsa bu yolda atlacak ilk adm bir proje dosyas hazrlamaktr. Bunun size iki yarar olacaktr.
Projenizin sadece bir hayal deil, somut, elle tutulabilir, gereklefltirilebilir
bir neri olup olmad grme flansna sahip olacaksnz.
Ayrca fon, hibe ve destekleyici arayfllar iin elinizde, dflncenizi sistematik bir biimde anlatan hazr bir dosya olacaktr. Anlafllr, derdini iyi anlatan
bir proje dosyas, hayalinize bir adm daha yaklafltnzn en iyi gstergesidir.
11
12
zet
N
A M A
N
A M A
N
A M A
Proje kavramn aklayabilmek.

Proje dediimiz kavramn gemifli ok eskilere
dayanmaktadr. nsanolunun ilk topluluk halinde yaflamaya bafllad gnlerden itibaren yaflamn iine girmifl bu kavramn farkl kaynaklarda
farkl tanmlaryla karfllaflabiliriz. Bu alflmada
Project Management Institutenn (Proje Ynetim Enstits) zgn rn, hizmet ya da sonular yaratmak iin stlenilmifl geici abalar fleklindeki tanm temel alnmfltr.
N
A M A
Projenin zelliklerini sralayabilmek.

Proje Ynetim Enstits, projenin temel zelliklerini geicidir, zgn rn retir ve ayrntlandrlmfl
admlardan oluflur, fleklinde sralamaktadr. Projenin geicilii dendiinde anlafllmas gereken, her
projenin belli bir bafllang ve bitifl zaman olduudur. zgn rn retim ifadesinden anlafllmas
gereken de proje sonucu ortaya kan eserin zgn olmasdr. Projenin basamakl olmas, adm
adm ilerledii ve dzenli olarak ykseldii anlamna gelir. Ayrntlandrma ise detaylar zmek ve
gelifltirmek anlamndadr. Projenin bu zellii, iyi
gelifltirilmifl her projenin adm adm ilerlediini ve
her admn ayrntlaryla tanmlandn gsterir. Devam eden faaliyetlerle projenin birbirlerine karfltrlmamas gerekir. Sralanan proje zelliklerinden
hareketle projeler, geici, bafllayp biten faaliyetlerken, devaml faaliyetlerin bitifl sresi yoktur. Proje
ile devaml faaliyetler arasnda bir dier fark da her
bir projede zgn bir rn ortaya karken, devaml faaliyetler sonucunda ise benzer, birbirinin ayn
rnler ortaya konur.
Proje yaflam dngsn tanmlayp, bu sreci
oluflturan aflamalar ifade edebilmek.
Proje yaflam dngs, bir proje fikrinin ortaya kmasndan projenin tamamlanmasna kadar geen
sre iinde gereklefltirilen tm aflamalar ifade
eder. Projenin tanmlanmas, plan yaplmas, iflin
uygulanmas ve projenin kapatlmasna kadar dorusal olarak ilerlemesini ifade eden kavramdr. Her
bir proje iin farkl yaflam dngs tanmlanabilir.
Genelde aflama olarak ifade edilen proje yaflam
dngsn oluflturan aflamalar, bafllang aflamas,
geifl aflamas ve sonu aflamas olarak sralanabilir. Kltr ve Sanat programlar iin proje yaflam
dngsn oluflturan aflamalar ise flyle sralanabilir: Bir fikrin douflu, Arafltrma aflamas, Planlama aflamas, Projeye kaynak bulunmas, Projenin
gereklefltirilmesi, Eser sunumu.
N
A M A
Proje gelifltirme kavramn tanmlayp, proje gelifltirme aflamalarnn hangi basamaklardan

olufltuu sorusunu yantlayabilmek.
Proje gelifltirme kavram dflnp tasarlamak
fleklinde tanmlanabilir. Bir proje yaflam dngsnn bir fikrin douflu, arafltrma aflamas, planlama
aflamas, projeye kaynak bulunmas, projenin gereklefltirilmesi, eser sunumu aflamalarndan olufltuu belirtilmiflti. Bu noktadan hareketle proje gelifltirmenin aflamalarnn da bir fikrin douflu, arafltrma ve planlama aflamas olduu sylenebilir.
Bir fikrin douflu dediimiz srete alflmann
temas (ana fikri) ve konusu hakknda karar verilir. Tema, film, fotoraf, reklam vs. gereklefltirildiinde verilmek istenen temel mesaj simgeler. Konu ise, filmde, fotorafta canlandrlan somut olaydr. Ayn tema farkl konular ifllenerek
aktarlabilir. Ayn konu farkl temalarn anlatmn da kaynaklk edebilir. Ana fikri ve konuyu belirleme alflmalaryla birlikte projenin sahip olaca anlatm dili de belirlemeye bafllar.
Proje gelifltirme srecinde temann ve konunun
belirlenmesinin ardndan arafltrma srecine geilir. Arafltrma, problemlere gvenilir zmler
aramak amacyla, planl ve sistemli olarak, verilerin toplanmas, zmlenmesi, yorumlanarak
deerlendirilmesi ve rapor edilmesi sreci biiminde tanmlanr. erik konusunda ve hedef kitle hakknda yaplacak alflmalar kapsar.
erik arafltrmas ile birlikte Neyi sorusunun
yantlar alnmaya alfllr. Kullanlacak arafltrma
yntemleri ise grflme, yazflma (anket), gzlem ve alan okumalardr.
Hedef kitle arafltrmas, Kime sorusunu yantlamak iin yaplan bir arafltrmadr. Hedef kitle
arafltrmasnn temel amac, izleyicilerin zelliklerini saptamaktr.
Planlama aflamas, tm arafltrmalarn tamamlanp elde edilen verilerin mantkl bir ereveye
oturtulduu aflamadr. Projenin hangi kaynaklarla, hangi srelerde, kimler tarafndan gereklefltirilecei bu aflamada belirlenir.
Projeyi raporlafltrma admlarn uygulayabilmek.
Konunun ve kullanlacak aracn zelliklerine gre farkllklar gstermesine karfln ortalama bir
proje neri dosyasnda yer almas gerekenler;
bafllk, iindekiler, projenin amacn ve zeti kapsayan girifl, bte fleklinde sralanabilir.
13
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi proje tanmna uygun bir
etkinliktir?
a. Tatil fotoraf ekmek
b. Haber program yapmak
c. Belgesel film ekmek
d. An defteri tutmak
e. Gezi program yapmak
2. Proje kavramyla ilgili afladaki ifadelerden hangisi yanlfltr?
a. Sonuta ortaya zgn bir rn kar.
b. Hedeflere ulafllmasnn nndeki risklere ve engellere iliflkin bilgi sahibi olunmasna ve gerekli
nlemlerin alnmasna frsat tanr.
c. Mutlaka bir bafllang noktas vardr.
d. Benzer rnler ortaya kar.
e. Bitifl tarihi vardr.
3. Afladakilerden hangisi kltr ve sanat programlar
iin proje yaflam dngsn oluflturan aflamalardan biri deildir?
a. Sayltlarn belirlenmesi
b. Arafltrma aflamas
c. Planlama aflamas
d. Projenin gereklefltirilmesi
e. Eser sunumu
4. Afladakilerden hangisi tema kavramn aklamaktadr?
a. zettir.
b. Ana fikirdir.
c. Girifltir.
d. Bafllktr.
e. Son cmledir.
5. Afladakilerden hangisi, arafltrma aflamasnda neyi sorusunun cevab alndnda aydnlanr?
a. Biim
b. erik
c. Anlatm biimi
d. Hedef kitle
e. Ama
6. Afladakilerden hangisi kltr ve sanat programlar

iin yaplan hedef kitle arafltrmasnda sorgulanan zelliklerden biri olamaz?
a. Cinsiyet
b. Yafl
c. Gelir
d. Fiziksel zellik
e. Eitim
7. Afladakilerden hangisi ierik arafltrmas yaplrken
kullanlan yntemlerden biri deildir?
a. Gzlem
b. Grflme
c. rneklem seimi
d. Anket
e. Alanyazn taramas
8. Afladakilerden hangisi projeyi raporlafltrma admlarndan biri olan bafllk belirlenirken gz nnde bulundurulmaldr?
a. Byk harf yazlmas
b. Sayfa ortasnda yer almas
c. Temay tanmlamas
d. Takvimin netleflmesi
e. Btenin oluflmas
9. Afladakilerden hangisi yaratc yapm elemanlarndan biridir?
a. Ses operatr
b. Iflk operatr
c. Makyajc
d. Senaryo yazar
e. Kurgucu
10. Afladakilerden hangisi bte karlrken atlacak
ilk admdr?
a. Takvim karlmas
b. ekim yaplmas
c. Mzik kayd yaplmas
d. Kameramanlarn belirlenmesi
e. Teknik donanmn belirlenmesi
14
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar
Sra Sizde Yant Anahtar
1. c
Sra Sizde 1
rnein bir reklam kampanyasn ele alalm. Kampanya alflmalar reklamverenin reklam isteini brief adn verdiimiz ifl istek formunda belirtmesiyle birlikte
proje sreci bafllamfl olur. Ardndan reklam flirketi durum analizi yapar. Bunu hedef kitle analizi izler. Reklam/iletiflim hedefinin bylece belirlenmesinin ardndan yaratc sre alflmalar bafllar. Olduka uzun ve
youn sren bu sreci medya planlamas izler. Tm bu
alflmalarn tamamlanp mflteriye sunumuyla birlikte
proje tamamlanmfl olur. Bu sre tanmn kurmaca bir
film zerinden siz de yapabilirsiniz.
2. d
3. a
4. b
5. b
6. d
7. c
8. c
9. d
10. a
Yantnz doru deilse, Proje Tanm blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Projenin zellikleri
blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden
geiriniz
Yantnz doru deilse Proje Yaflam Dngs
geiriniz
Yantnz doru deilse Bir Fikrin Douflu
geiriniz
Yantnz doru deilse Arafltrma Aflamas
geiriniz
Yantnz doru deilse Hedef Kitle Arafltrmas blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse erik Arafltrmas
geiriniz
Yantnz doru deilse Proje nerisinin Raporlafltrlmas blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Sra Sizde 2
3. nitede ayrntlaryla ele alnacak fotorportaj projesinin yaflam dngs ifl plan dediimiz ilk admla bafllar. Bu admda ncelikle yaplacak olan konu semektir. Konu seerken neden bu konunun seildii, konunun yeterince snrlandrlp snrlandrlmad, grntlerle ifade edilebilen bir konunun olup olmad gibi
sorulara ak, gvenilir yantlar verilmeye alfllr. Ardndan seilen konunun arafltrlmasna giriflilir. Arafltrma sreci, kaynak tarama, gzlem vb. admlar kapsar.
fl plan dediimiz ilk admn son aflamasnda ekim hazrl ve proje yazm alflmalarna younlafllr. Fotorportaj projesinin yaflam dngsn oluflturan ikinci
adm ekim, izleyen adm ise yayn ve datmdr.
Yararlanlan ve Baflvurulabilecek
Kaynaklar
A Guide To The Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide), 2000 Edition, Project Management Institute, Newtown Square, Pennsylvania USA.
Akyrek, F. (2008). Senaryo Yazar Olmak Senaryo Yazmak, 6. Bask.
Albayrak, B. (2005). Proje Ynetimi, Nobel Yayn Datm, Ankara.
Aydemir, G., DEMRCAN, S., SALMAN F. (2011). Sivil
Toplum Gelifltirme Program Proje Gelifltirmede
Mantksal
ereve
Yaklaflm,
http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/h/a-/handbook.pdf (8-2011de ulaflld)
Mutlu, E. (1995). Televizyonda Program Yapm, Ankara niversitesi letiflim Fakltesi Yaynlar No:4
Karasar, N. (1982). Bilimsel Arafltrma Yntemi Kavramlar, lkeler, Teknikler Matbay Matbaaclk ve Ambalaj Sanayi, Ankara.
Yurdalan, . (2007). Belgesel Fotoraf ve Fotorportaj,
3. Basm, Agora Kitapl, stanbul.
Zettle, H. (1984). Television Production Handbook,
Wadsworth, Belmont.
15
Amalarmz
N
N
N

Portfolyo kavramn tanmlayarak, portfolyo tasarm srecini aklayabilecek,
Portfolyonun sunumunda beden dilinin nemini yorumlayabilecek,
CD, DVD, Web gibi farkl ortamlarda portfolyo tasarlarken dikkat edilmesi
gerekenleri aklayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Portfolyo
Portfolyo Tasarm
Sunum
Beden Dili
CD ve DVD Ortam
Web Portfolyo
indekiler
Fotoraf ve Video
Proje Gelifltirme
Portfolyo Tasarm
PORTFOLYO TASARIMI
FARKLI ORTAMLARDA
PORTFOLYO SUNUMU
Portfolyo Tasarm
PORTFOLYO TASARIMI
Ksaca ifl dosyas olarak tanmladmz Portfolyo szc, bir kifli veya kurumun
tantm iin hazrlanmfl, rnlerin gsterilerek tantld ortama verilen isimdir.
Bu ortam kat zerinde sayfalar, saydamlar, web ortamnda alflmalar, CD veya
DVD zerinde grsellerden oluflabilir. Portfolyonun kendisi, tasarm, sunum biimi, byk nem taflr. ou kez iyi, nitelikli alflmalar kt tasarlanarak, bir
portfolyo byk lde deer kaybedebilir. Nitelikli eserler ortaya koyabilmek kadar bu eserleri hak ettikleri flekilde sunabilmek de nemlidir.
Grsel sanatlarla ilgili kifliler kendilerini, sanatlarn, yaklaflm ve eserlerini ortaya koymak iin portfolyo hazrlayabilecekleri gibi belirli bir proje veya hedeflenmifl bir nokta iin de daha zel alflmalar yapabilirler. rnein bir fotoraf bir
proje sunumu veya sponsorluk dosyas iin belirli bir konu zerinde younlaflmfl
bir portfolyo retebilir.
Bir portfolyo hazrlarken flu iki soruya cevap aramalyz.
Portfolyomuzda neler bulunmal?
Bu ifller nasl sunulmal?
Resim 2.1
Portfolyonun
tasarm ve
sunumu,
sanatnn ifline
zeni ve kalitesinin
somut bir
gstergesidir.
18
Portfolyo, belirli bir ama

dorultusunda hazrlanan ve
en iyi alflmalarnzdan
oluflan bir alflmalar
dosyasdr.
Portfolyo; belirli bir ama dorultusunda, sunum yaplacak kifli veya kiflilere
gstermek iin hazrlanan ve en iyi alflmalarnzdan oluflan bir alflmalar dosyasdr. Portfolyonun deiflmez niteliklerinden bafllcalar;
En iyi alflmalardan oluflmas,
Belirli bir ama dorultusunda hazrlanmfl olmas,
Doru ve net bir iletiflim kurarak sunan kiflinin zelliklerini yanstmasdr.
Portfolyo Hazrlama Sreleri
Portfolyo hazrlama sreci

drt admdan oluflur. Bunlar;
Karar verme, hedef ve
ama belirleme,
alflmalarn seimi,
Portfolyo tespiti ve
tasarm ile
Sunum ve
deerlendirmedir.
Portfolyo hazrlama sreleri drt admdan oluflur. Bunlar;

Karar Verme, Hedef-Ama
alflmalarn Seimi
Portfolyo Tespiti-Tasarm
Sunum ve Deerlendirme
fleklinde sralanabilir.
Karar Verme, Hedef-Ama: Portfolyo hazrlarken, ilk aflama karar verme, hedef-ama konusunun netlefltirilmesi aflamasdr. Ardndan alflmalarn seimi, portfolyo tespiti-tasarm, sunum ve deerlendirme aflamalar yaflanr. Btn bu srelerin baflnda yer alan karar verme aflamas neden portfolyo hazrlyorum? sorusunun cevaplanmasyla netleflen bir sretir. Her portfolyo bir ama dorultusunda hazrlanmal ve bu amaca gre flekillenmelidir.
Hedef ve ama konusu bir portfolyo hazrlanmas srecinin baflnda dflnlmesi gereken konulardr.
Portfolyom neyi hedefliyor?
Portfolyomun hedef kitlesi kim veya kimlerdir?
Portfolyom nasl bir sonuca ulaflabilmeyi hedefliyor?
gibi sorular bu srece flk tutacak sonulara varmamz kolaylafltracaktr. Bir deftere notlar almak, benzer sorular yazarak yantlar aramak ok yerinde bir alflma
biimidir.
Karar verme sreci, bir ihtiya sonrasnda kendini gsteren, aslnda hep aklmzda olann ortaya konabilmesi iin nemli bir aflamadr. ou kez dflnce ve
hayallerimiz hayatn akfl, youn alflma ve retme temposu ve kolaylkla bulabileceimiz dier bahaneler sayesinde uygulamaya geemez. Eskilerin Bafllanmfl
ifl, bitmifl ifltir sz ok dorudur. Grsel ifllerle uraflan pek ok tasarmc-sanat, kendi portfolyolarn hazrlama konusunda yeterli zaman ve zeni gsteremediklerinden yaknrlar. Bazen Terzi kendi skn dikemez zdeyiflini hakl karan bu durumlar, belirli zorunluluklar karflsnda oluflan ifllerin hzlca biraraya
getirilerek, alelacele btnlefltirilmesiyle sonulanr. Bu kifliler srekli iyi bir portfolyo hazrlama hayaliyle yaflarlar, bu yzden karar vermek ve bu yolda aba sarfetmeyi gze almak bile tek baflna nemli bir karardr.
Hazrlayacamz portfolyodaki eserlerimiz kendimizi, sanatmz, kifliliimizi
ortaya koyan, o zamana kadar yaptmz en iyi eserlerimiz olmaldr. Bir portfolyo hazrlama kararnn ardndaki en nemli sebep eserlerimizi baflkalaryla paylaflma, kendi tasarmc veya sanat kariyerimizdeki ilerleme arzusudur. Bu srecin
hayatmzdaki nemli bir nokta olduunu aklmzdan karmadan, gsterdiimiz
paylaflma cesaretini olumlu bir enerjiye dnfltrerek yolumuza devam etmeyiliz. Unutmamaldr ki ou sanat bu nemli karar veremedii veya kararnn ardnda durup yeterli ciddiyet ve emei gsteremedii iin nitelikli bir portfolyoya
sahip deildir.
19
2. nite - Portfolyo Tasarm
Resim 2.2
ster profesyonel,
ister amatr olsun,
grsel sanatlarla
uraflan herkes
alflmalarn bir
dzen iinde
sunma gereksinimi
duyar.
alflmalarn Seimi: Unutmamamz gereken nemli bir konu da, portfolyo

hazrlamann btn ifllerimizin biraraya getirilerek bir kutu veya antada toplanmas olmaddr. rnein afladaki gibi basit bir izelge hazrlayarak alflmalarmz
deerlendirmek ilk aflamada ok faydal olacaktr. Bir fikri yazl hale getirmek onu
kalc boyutuyla gereklefltirebilmenin ilk ve nemli srecini oluflturur Sz uar
yaz kalr (VERBA VOLANT SCRIPTA MANENT). alflmalarn seimi aflamasnda
yazl bir sistem ve yntem belirlemek iflimizi ok kolaylafltracaktr. Aksi takdirde
yzlerce eserimizin iinden baz alflmalarn seimi, tamamen duygusal ve sezgisel bir yolla olacaktr.
Kk bir izelge hazrlayarak ifllerimizi deerlendirmek, hem objektif bir bakfl asyla eserlerimizi gzden geirmemizi salar, hem de neden bir alflmay
portfolyoya koyup dierini dflarda braktmz sorusuna tutarl bir yant oluflturur. Bu izelgede eserleri numaralandrarak bir deerlendirme yapmak, cevaplarmz saysal bir puanlamayla tespit etmek olduka yararl olur. Her blmde sorular sorarak, 1den 5e kadar puan vermek, ardndan toplamdaki puanlar karfllafltrmak rasyonel bir sonu elde etmede size byk yarar salar. Cevaplarmzda gstereceimiz objektif yaklaflm, alflmalarmzn seiminde bize yol gsterir. Bunun
yansra yeni alflmalarmz iin de bir temel ve deerlendirme lt olur. Resim
2.3de bu konuda hazrlanmfl bir rnei gryorsunuz. Kendinize gre burada bulunan deerlendirme ltlerini azaltp oaltabilir, yeni bafllklar ekleyebilirsiniz.
Byle bir tablo kullanarak seim yapmamzdaki ama grece objektif ve douru
bir seim yaparak portfolyomuzda en iyi alflmalarmz sunmaktr.
20
Resim 2.3
Not almak ve
eserlerin seimini
bir lt
dorultusunda
yapmak portfolyo
hazrlayan
sanatya kolaylk
salar.
Unutmayalm ki her eser, sanat veya tasarmc iin deerlidir. Emek, konsantrasyon ve zaman harcanarak retilmifltir. Birini dierinden ayr veya stn tutmak
olduka gtr. Her trl seim sonu olarak seilenler ve seilmeyenler fleklinde
bir ayrmla sonulanr. rnekteki gibi bir deerlendirme size bu zorlu aflamada
yardmc olacak, bilimsel bir lt oluflturabilme olana verecektir.
Resim 2.4
Sanat malzemesi
satan firmalardan
edinebileceiz bir
portfolyo rnei.
Portfolyo Tespiti-Tasarm: alflmalarnz bir arada tutabilmek iin farkl

markalarn rettii dosyalar, fyler, antalar, portfolyolar bulabilirsiniz. Hazr portfolyo kutu ve antalar kullanmak byk kolaylk salayabilir, ancak unutulmamaldr ki portfolyonun kiflisellik niteliine zarar verebilir. Bu yzden hazr portfolyo
21
kullanmnda kendinize hazrlayacanz zel bir etiket vb. bir malzemeyle portfolyonuzu daha zgn bir hale getirmek, kiflisellefltirmek mmkn olacaktr.
Resim 2.5
Salam bir kutu
yaparak
ierisindeki
bamsz fyler
yardmyla
portfolyo
oluflturmak pratik
ve kolay bir
yntemdir.
Kifliliinize uygun
olarak seeceiniz
zgn malzemeler,
hazrladnz
portfolyonun
ayrflmasn, size
zg olmasn
salar.
Resim 2.6
Eserlerimizi bir kutu iinde sunmay

hedefliyorsak mukavva, maket
kartonu, veya foto-blok (iki karton
arasna sert polyretan konarak
terilen bir eflit sunum ve sergileme
malzemesi) zerine dorudan
eserlerimizin grsellerini yapfltrarak
veya ayn malzemeyi sandvi
tekniiyle kullanarak bir portfolyo
B sunum sistemi oluflturabiliriz.
A-ki karton veya mukavva arasna
sandvi teknii kullanlarak bir
grselin sunumu; bu teknikte iki
karton arasnda ift tarafl bant
kullanlarak grseller tespit edilebilir.
Avantaj yarm yapflkanl bant
kullanldnda ayn erceveyi
kullanp zaman iinde eserlerinizi
deifltirebilmektir.
C B- Karton veya mukavva zerine
dorudan yapfltrlarak bir grselin
sunumu.
C- Mukavva zerinde bir cep yaparak
alflmalarn sunumu.
Hazr Portfolyo Kullanmak

nternet zerinden veya sanat malzemesi satan firmalardan farkl byklklerde,
eflitli ihtiyalara cevap verebilecek rnler edinebiliriz. Portfolyomuz, bizi temsil
edecek nitelikli bir rn olmaldr. rnein bir fotoraf portfolyosu hazrladmz ve ifllerimizi, profesyonel bir firmaya sunmak iin zm konusunda eflitli yollar bulmak zorunda olduumuzu varsayalm. ncelikle elimizdeki eserlerimizin
kaliteli basklarnn yaptrlmas ve ardndan bunlarn iyi bir sunum diliyle btnleflik bir yapda birlefltirilmesi gerekmektedir. Bu basklar zamana ve fla dayankl
olmaldr. ou zaman alflmalarn lamine (plastik temelli saydam bir malzemey-
22
le alflmalarn kaplanmas) edilmesi koruma adna byk yarar salar. Mat ve saydam olmak zere laminasyon eflitleri mevcuttur, ayrca UV flnlarna karfl eserlerinizi koruyan eflitlerini de piyasada bulabilirsiniz. zel bir sebebi olmadka mat
laminasyon her zaman daha iyi sonu verir. Eserlerinize abartsz bir koruma salar.
Resim 2.7
Basklarmz servis
hizmeti veren
kopyalama
merkezlerine
giderek
alabileceimiz gibi,
internet zerinden
hizmet veren servis
brolardan yardm
alarak da
gereklefltirebiliriz.
Bask aflamasnda farkl seenekler ortaya kabilir. Bilgisayar verisi zerinden

kt alan ou kopyalama merkezi, ayn zamanda farkl btnlefltirme, ciltleme,
laminasyon yapma, svama (bask yaplan kat malzemenin mukavva, foto-blok
veya maket kartonu zerine yapfltrlmas) hizmetleri de vermektedir. Bu tip firmalar ziyaret ederek rnekleri inceleyebilir, farkl seenekler arasnda karar verebilirsiniz. nternet zerinden hizmet veren baz servis brolar, kopyalama merkezileri web ortam kullanarak albmler oluflturmak, sayfalara grsellerimizi yerlefltirmek, bask ve dier seenekleri deifltirerek bteyi annda grntlemek gibi hizmetleri de vermektedir.
Resim 2.8
Portfolyolarmz
internet zerinden
hizmet veren servis
brolardan yardm
alarak
gereklefltirebiliriz.
23
Resim 2.9
Portfolyolarmz dzenlerken
ihtiyamz ercevesinde farkl format ve
boyutlar kullanabiliriz.
A, B, C, Farkl teknikler kullanlarak
albm fleklinde portfolyo sunumu
D, E, Astrolon veya asetat malzemeyi
koruyucu olarak kullanarak hazrlanan
portfolyo paftalar.
F, Yatay formatl, kendi katlamasndan
bir sunum sisitemi olan portfolyo
sunumu.
G, Byk boy saydamlarn sunumu iin
kullanlan portfolyo paftalar, genellikle
mat siyah malzeme kullanlr.
G
D
24
Resim 2.10
Pek ok farkl portfolyo dzenleme teknii
mevcuttur. fllerimizin boyutu, nicelii, tasarm
ve retim snrllklar gibi faktrler, sonu
kararmzda etkin olacaktr.
25
zgn Portfolyo Tasarm

Hazr bir portfolyo kullanmak yerine, kendiniz bir portfolyo antas, kutusu, dosyas tasarlayarak da retebilir veya rettirebilir, ulaflabileceiniz malzeme ve kendi teknik bilginizi kullanarak bir alflma yapabilirsiniz. Ancak unutulmamas gereken altn kural, portfolyonuzun size uygun olmas ve nitelikli alflmalarnz sunabilecek mkemmellik seviyesine sahip olmas gerekliliidir. Hi bir kt sunum,
amatrce yaplmfl, zensiz bir portfolyoyu, ama kendim yaptm bahanesiyle
hakl karmaz. Bu yzden portfolyo tasarm konusunda kendi imkan ve yeteneklerimizi ne kmsemeli, ne de gereinden fazla abartmalyz.
Resim 2.11
Kafamzda hayal
ettiimiz portfolyo
tasarmn kada
dkerek tanmlanabilir ve paylafllabilir klmak mmkndr. Bu aflamada kurflun kalem
veya keeli kalem
kullanabilir, malzeme ve detaylarla
ilgili bilgilerimizi
zerine not
edebiliriz.
Bu aflamada en iyi yaklaflm tarz nce basit bir izim yaparak tasarmmz oluflturmak, sonra bu tasarm flnda durumu deerlendirmektir. Byle bir tasarm sonulandracak imkan ve kaabiliyetlere sahip miyim? sorusunu samimiyetle cevaplamal, ervemizdeki yardmc olabilecek olas kiflileri arafltrmalyz. Tasarm ve
retim srelerini de arafltrarak, dflncenizi gereklefltirmede bir veya birka
profesyonelden yardm da alabilirsiniz. evrenizdeki bir antac, bir ciltci size yardmc olabilir. Tasarmnza notlar koymay, aklnza taklan, yardm alacanz ustaya soracanz konular da bu izime ilave etmeyi unutmayn. Sfrdan bir portfolyo
tasarm yapmak yerine, var olan bir kutu veya antay da dnfltrerek portfolyo
hazrlamak mmkndr. nce iyi bir arafltrma yaparak olas teknik ve modellerden yararlanabilirsiniz. Resim 02.10da olas birka modeli grebilir, sizin alflmanza hangisinin daha iyi uyum salayaca, elinizdeki imkanlarla retiminin mmkn olup olmad konularnda fikir yrtebilirsiniz.
26
Resim 2.12
Sunum stratejinize
bal olarak farkl
konular portfolyo
iinde gruplayarak
ayr blmlemeler de
oluflturabilirsiniz,
rnein bir
fotorafnn
portfolyosu iinde;
portre, mimari,
belgesel gibi.
Sunum ve Deerlendirme: Portfolyo, ok zel durumlar olmadkca, deerlendirme yapacak kifli veya kiflilere dorudan sunulur. Baz durumlarda portfolyonun deerlendirme iin braklmas ve gelecek bir zaman diliminde deerlendirilimesi szkonusu olabilir. Bu durumda portfolyomuzun kendi kendine iflgren bir
yapda tasarlanmfl olmas gerekir. Sorulara gereksinim duyulmadan kendini anlatabilen, dzenli ve anlafllr bir yapda olmas zellikle sanatnn olmad durumlarda byk avantaj salar. Her portfolyoda olmas gerektii gibi, zellikle deerlendirmenin sanat olmad zamanlarda yaplmas halinde bir portfolyada mutlaka dikkat edilmesi gerekli paralarn baflnda zgemifl gelir.
zgemifl
Gemiflinizi ak ve net
olarak ifade eden, eitim
durumunuzu, gemifl
etkinliklerinizi zetleyen bir
zgemifl, yazm kurallarna
hassasiyetle uyularak
dzenlenmelidir.
Gemiflinizi ak ve net olarak ifade eden, eitim durumunuzu, gemifl etkinliklerinizi zetleyen bir zgemifl her eflit portfolyonun vazgeilmez bir parasdr.
zgemiflin de zenle hazrlanmas gerektiini, portfolyonun bir paras olduunu
unutmamak gerekir. Maalesef son dakikaya skfltrlan zgemifl tasarlanmas gerekli nemli bir portfolyo parasdr. zgemifl;
eitim,
deneyim,
sergiler,
dller,
hobiler
referanslar
gibi blmlerden oluflur. Btn bu bilgiler Trke ve yazm hatas olmadan zenle seilmifl ve dzenlenmifl cmlelerle kada geirilmelidir. zgemiflimizde tamam byk harf cmleler, metinler alt izgili szck kullanmamal ve yazm
kurallarna hassasiyetle uymalyz.
27
Metnimizin tamamn byk harfle oluflturmak, ykses sesle ve kaba bir mesaj
vermek anlamna gelebilir, bu durum gereksiz bir vurgu ve iticilik yaratabilir. Bunun yansra vurgu yapmak iin szcklerin altn izmek, daktilo kullanm zamanndan kalan bir yntemdir. Gnmz bilgisayarlarnda kullandmz kelime ifllemciler daha geliflmifl vurgulama zelliklerine sahiptir. Artk vurgulamak iin bir
szcn altn izmek yerine italik (yatk yaz) hale getirebilir, bold (Kaln) yapabilir, hatta gerekirse yaz karakterini, rengini deifltirebiliriz. Btn bunlar bizi bilgisayar-kelime ifllemci ile daktilo dili arasndaki fark bilenler arasna sokar ve bizi
bir adm ne taflr. Yaptmz ifle karfl hassasiyetimizin ve duyarllmzn nemli bir gstergesidir.
zgemiflimizin yaz karakteri seimi sizin grflmeye giderken gmlek ve kravat seiminiz gibidir, sizin ve ifadenizin nemli bir parasdr. Kiflisel bir ruhu barndrrken gereksiz abartlarn olmamas uygundur. Tipografinin szn biimi
olduunu unutmamalyz, seeceimiz yaz karakteri, boyu ve dzenlememiz, ifademizin bir parasdr. Gereksiz ve abartl bir ssl yaz biimi bizim iletiflimimize faydadan ok zarar verir. En ok karflmza kan tipografik hatalarn baflnda,
kibar olmak adna yaplan el yazs kullanmdr. Bazen aflr ssl bazen de ocukca ve ciddiyetsiz bir etki yaratan bu tip yaklaflmlardan kanmak gerekir. Abartl
bir etki yaratmann yansra okunmay da glefltirir.
Tipografinin yaznn
biimi olduu
dflnldnde, seilecek
yaz karakteri, boyutu ve
dzenlemesi ifadenin bir
paras olarak
deerlendirilmelidir.
Bunun yansra bilgisayarlarn bnyesinde var olan, ska kullanlan Times, Arial, Helvetica gibi yaz karakterleri aslen ok iyi tasarlanmfl yaz karakterleri olmasna ramen, youn kullanmndan dolay sradanlaflmfl ve dolaysyla deersizleflmifl bir etki yaratabilir. Bunlarn yerine ksa bir arafltrmayla bilgisayarmzdaki
benzer zellikleri taflyan serifli (trnakl) veya serifsiz (trnaksz) yaz karakteri kullanmak sizi sradanlktan uzaklafltrrken zgn klar.
zgemifl yazlacak kdn zelliklerinin neden nemli olduunu tartflnz.
SIRA SZDE
Sradan olmayan zenle seilmifl mmknse geri dnflml iyi bir kat, kalifi N E L M
teli bir lazer bask nitelikli bir zgemifli aklda kalc ve farklD klar.
zgemiflinizin kad, portfolyonuzun dier paralar gibi, el ile incelenecek ve dolaysyla doO R U
kunma duyumuzun da devrede olduu bir boyut ierir. Sizin Sayrflmak,
farkllk
oluflturmak iin kullanacanz zenle seilmifl, geri dnflm zelliine sahip bir
kat tr, portfolyonuza deer katacak nemli bir edir.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
28
Resim 2.13
Farkl
reticilerin
piyasaya
srd kat
rneklerini
inceleyerek
zgemifliniz
iin en uygun
olann tespit
edebilirsiniz.
Eitim bilgileri genelde lise ve sonras bilgileri ierir. Gittiiniz okullar, zel
kurslar, sertifika programlar bu baflln altnda en yakn zamandan en eski zaman
dilimine doru sralanmaldr. Gittiiniz okullarn bilgisini, zaman dilimi-okul adyeri gibi bir sralama ile ve hep ayn flekilde verdiimize emin olmalyz. yi bir zgemifl tasarmnn net anlafllr, zgn ve aklda kalc bir yn olmaldr.
Deneyim blmnde katldnz etkinlikler, alfltaylar, projeler vb. yer alr.

Szkonusu deneyim sizi portfolyonuzla koflut olarak ne karabilecek vurgu noktalarn ierir. ou kez yafladnz bu deneyimin kimle olduu nem taflr. rnein bir fotoraf sempozyumunda dnyaca nl bir fotorafyla yapnz bir alfltay, ilgili tm bilgileri iermelidir. Bu bafllk altnda Kim? Nerede? Ne zaman? Kiminle? sorularna cevaplar bulmak deerlendiren asndan nemlidir.
Sergiler ve gsterimler dier blmlerde olduu gibi en yakn zaman diliminden en eski olanna doru sralanmal, yeri ve serginin ismi ak olarak belirtilmelidir. Bu blm gerekirse kendi iinde ikiye ayrlarak Kiflisel ve Grup Sergileri
olarak dzenlenebilir.
dllerimizi (varsa) portfolyomuza ilave etmek, eserlerimizin farkl ortam ve
durumlarda farkl kifliler tarafndan takdir edildiine nemli bir kanttr. Bu blmde alnan dllerin yansra, jrili sergiler, gsterime giren filmler vb. ilave edilebilir. Binlerce katlmcnn yer ald byk bir organizasyonda, dl alnmasa da
jrinin takdiriyle snrl sayda bir sergide ve katalogda yer almak da olduka
nemlidir.
Hobiler blm ilk bakflta ilgisiz gibi grnse de oklu ve balaml dflnme yaklaflmnn giderek nem kazand gnmz dnyasnda nemli bir ayrt
edici nitelik olarak karflmza kmaktadr. Unutulmamaldr ki hayat tek kulvarl
bir koflu deil farkl ortam, koflul ve durumlarn bileflkesidir. Bu btn; dflncelerimiz, hedeflerimiz, beklentilerimiz, sanatsal ve kavramsal yaklaflmmz, iyi iliflkilerimiz ve zevklerimiz bizi oluflturur. Hobileri olan insan dnyaya farkl ve boyutlu bakan insandr. Yaflam farkl ynleriyle zmsemifl, kendiyle barflk mutlu insandr. Dnya zerinde hi bir konu salt kendisiyle mkemmel bir seviyeye erifle-
mez, ister bilim ister sanatla uraflfln insan kendini farkl ortam ve amalar dorultusunda mutlu etmek, var etmek istei duyar. Bu yzden hobiler blm, portfolyo deerlendirmesinde sizin renkli ve verimli kifliliinizin bir yansmas gibidir. lgi boyutunuza gre gerekirse zerinde konuflabileceiniz, gerekten hobi olarak
faal olduunuz konular bu blme ilave ediniz. Bu blm sizin bu konudaki ilgi
boyutunuzu ortaya karabilecek bafllklar olmaldr. rnein mzik dinlemek,
yryfl yapmak yerine Senfonik Rock ve Doa Yryfl (trekking) sizin daha bilinli bir hobiye sahip olduunuzu bu baflln altnn dolu olduununun mesajn verir.
Referanslar gerekli durumlarda sunum sonrasnda kifli hakknda bilgi almak,
snrl zamanda edinilemeyen bilgilerin sonradan tamamlanmas iin gereklidir. Bir
ifl grflmesinde veya lisansst eitim iin referanslar kapal zarf iinde ve slak
imzal olarak istenebilir. Bunun dflnda sadece daha fazla bilgi iin zgemiflimize
ilave edeceimiz referanslarmzn, iki kifli olmas yeterlidir. Bu referanslarmzn
kesinlikle kendilerinin haberi olarak ilave edilmifl olmas son derece nemlidir. Referanslarn eriflim bilgilerinin yer almas gerektiinde bir telefon, e-posta veya
mektupla grfl salanmas konusunda yardmc olur. zellikle ifl ve proje grflmelerinde 20-30 dakika gibi snrl bir zaman diliminde kiflilik bilgileri konusunda
yeterli detay renilemedii iin bu blm ok gereklidir. Bir alflma ortamna kabul edilecek tasarmc veya sanat herfleyden nce bir ekip eleman, bir arkadafl
ve bir aile bireyi olacaktr. Bu yzden grflme yaplan kifli veya kurumun daha
detayl bir arafltrma yapmas oldukca doal bir sretir.
Sunum: Portfolyo sizin bir paranzdr, kifliliinizin, sanatnzn bir uzantsdr.
Herfleyden nce temiz, dzenli, zenli, mantkl, anlafllabilir ve zgn olmas beklenir. Bu portfolonun sahibi tarafndan baflaryla sunulmas, yaratcsnn kararlln, hassasiyetini konusundaki ciddiyetini ve mesleki duyarllnn seviyesini gsterir. zellikle bir kurum iin ifl grflmesine gittiimizde, sanatmzn nitelii kadar kiflilik zelliklerimiz de nem kazanr.
Planl bir grflmeye giderken temiz, dzenli, bakml ve abartsz bir zgnlkte olmak, fayda salayan zelliklerdendir. Zamanlama konusunda hassas olmal,
grflme zamanmzdan en az 15 dakika nce belirlenen yerde hazr olmalyz. Heyecan son derece doal bir duygudur, yaplan ifle duyulan saygnn bir gstergesidir
ancak ok heyecanlanp kendimizi doru ifade edememek, doru mesajlar verememek ve yanlfl bir iletiflim kurmak bir portfolyo sunumunda en istenmeyen davranfl
biimlerindendir. Bununla bafla kabilmenin en kolay yolu iyi bir n hazrlktr.
Bitirdiiniz portfolyonuzu nceleri kendi kendinize, karflnzda biri varmflcasna defalarca sununuz, prova yapnz. Sonra bir yaknnz ve arkadaflnza ayn sunumu bir ka kez tekrarlaynz. Gerekirse sunumda kullanacanz tmceleri not
ederek bu aflamada birka kez kat zerinden okuyabilirsiniz. Baflarl bir portfolyo sunumunun temel anahtarlar;
Portfolyoya hakim olmak,
Kendinden emin, gven veren
Doru ve dzgn cmleler kurmak,
Gleryzl, kibar ve olumlu bir kiflilik yaps sergilemek,
Eserleri en iyi flekilde aklayabilmek,
Olas elefltirilere soukkanllkla ve mantkl yantlar verebilmek,
Sunum zamanlamasn iyi ynetmek,
Beden dilini iyi kullanabilmektir.
29
30
letiflim, duygu, dflnce

veya bilgilerin akla
gelebilecek her yolla
baflkalarna aktarlmasdr.
Beden Dili: Sunuma hazrlanrken kitaplarda rahatlkla bulabileceimiz kiflisel geliflim kitaplarndan yararlanabilir ve beden dili konusunda kendimizi gelifltirebiliriz. Beden dili uzmanlar, dil yalan syler ancak vcut asladerler. Ne sylediiniz deil, onu nasl sylediiniz nemlidir. Basit bir jest, yzlerce kelimeden
daha ok fley ifade eder. Beden dili bilindfl motivasyonlarmz aa karr. Bu
yzden gerek kendimizi kontrol etmek gerekse sunuma hazrlkl olmak adna
kendimizi bu konuda gelifltirmeli ve eitmeliyiz. mknmz varsa ayna karflsnda
prova yapmak veya sunumumuzu kaydederek kendimiz deerlendirmek byk
yarar salar.
letiflim; duygu, dflnce veya bilgilerin akla gelebilecek her yolla baflkalarna
aktarlmasdr. Bu srecin amac anlafllmaktr. Portfolyo sunumumuzda doru
anlafllmak ve kendimizi iyi ifade etmek isteriz
Doru bir flekilde anlafllmak istiyorsanz; iyi bir bafllang ok nemlidir. Tanflma ve selamlaflma iyi bir bafllangcn doru elemanlarn oluflturur. letiflim, szl
ve szsz iletiflim vcut diliyle bir btndr. Beden dili insanlk tarihi asndan en
eski iletiflim aracmzdr. Beden dili duygu ve dflncelerimizin yansmasdr. nsanlarn yzyze kurduklar iliflkide, kelimeler %10, ses tonu %30, beden dili %60
nem taflr.
Resim 2.14
Doru bir
iletiflim
kurabilmek ve
kendimizi iyi
ifade
edebilmek iin
yzyze
iletiflimde
nemli bir
orana sahip
olan beden
dilini iyi
kullanmalyz.
%10 Kelimeler
%30 Ses Tonu
%60 Beden Dili
Sunum esnasnda duruflumuz dinamik ve kendine gven mesaj vermeli dik

ve gl bir yapy ne karmaldr. liflkide olduu kifliyi dorudan karflsna alan
ve dik bir beden durufluna sahip bir kifli, mesajna gvenli, kendinden emin bir
zellik katmfl olacaktr.
31
Sunum esnasnda gz iliflkisi nem taflr, Herberin ifadesiyle Gzlerin konufltuu dil her yerde ayndr. Bir kifliyle konuflurken dikkat edilecek en nemli noktalardan biri, nereye baktnzdr. Sunum esnasnda iyi bir dinleyici olmal, karflmzdaki konuflurken kendisine bakarak dinlemeliyiz. Sz kesmeden konuflmal,
yneltilen sorular doru anladmza emin olmalyz (donusumkonagi.com)
Sunum sonrasnda iletiflim bilgilerimizin grflme yaptmz kifli veya kiflilerce
alndna emin olarak ve muhakkak zaman ayrdklar iin teflekkr ederek ayrlmalyz. Sunum sonrasnda bir deerlendirme yapmak yazl olarak zelefltiride bulunarak bir sonraki sunumda bunlar telafi etmek yerinde bir davranfl olacaktr.
FARKLI ORTAMLARDA PORTFOLYO SUNUMU

Portfolyomuz ifllerin kendilerinin veya basklarnn grlebilecei ortamlarda olabilecei gibi datlmak zere CD veya DVD ortamnda, ya da web ortamnda yer
alyor olabilir. Bu durum yzyze sunumun gerekleflemedii durumlarda ok byk yararlar salar. Her iki dzenleme de teknik bir altyap, yazlm ve donanm
bilgisi gerektirir. Eer kendi bilgimizin yeterli olmadn dflnyorsak yardm almakta yarar vardr.
CD veya DVD Ortamnda Portfolyo Hazrlama

Fotoraflarmz CD ve DVD ortamna taflmak iin cretli veya retsiz olarak edinebileceimiz pek ok yazlm mevcuttur. Bunlarn ounun kullanm basittir ve
size seenekler sunup karar vermenizi salayarak ilerler. rnein bu programlarda nce grntleri bir klasrde toplar, ardndan sitil veya zemin rengini seer, fotoraflarn bir slayt gsterisi gibi geerken ka saniye beklemesini istediimizi, geifl efektlerinin nasl olmas gerektiine karar verir ve CDmizi hazrlarz. Hazrlanan CD veya DVDnin zenle sunulmas da ok byk nem taflr. zgn bir CD
etiketi, alflmamza gsterdiimiz zeni belirtir. Marker kalemiyle zerine yazlmfl
sradan bir CD sunumu, iindeki ifller ne olursa olsun portfolyomuzun niteliini
dflrr.
Portfolyo hazrlarken en akllca olan yaklaflm, portfolyo ortamnda tasarlanmfl bir cep veya blm tasarlayarak zgemifl ve CD-DVD portfolyoyu alflmamza eklemlemektir. Bylelikle her grflme sonrasnda kalcl salamak adna CDDVD portfolyonuzu ve zgemiflinizi grfltmz kifli veye kuruma brakabilirsiniz. Sonraki grflmenizde bu paralar yenileyerek sunumlarnza devam edeceiniz iin, retirken fazlaca oaltp hazrlkl olmakta yarar vardr. Aksi takdirde
her seferinde ayn kat ve yazc veya ayn CD-DVD etiketinin temini problem yaratabilir.
SIRA SZDE
Portfolyo sunumunun CD ve DVD ortamnda olmasnn yararlarn tartflnz.
CD ve DVD ortamnda portfolyo sunumunun bize tand en nemli avantajlaD fi N E L M

rndan biri sesli ve hareketli grnt ieren eserlerimizin de yer alabilmesidir. Bu
sayede ksa film, belgesel, haraketli grafik tasarm gibi alflmalarmzn iinde buR U kazandrd
lunabilecei bir portfolyo yaratabilme flansmz olur. Bu ortamnS Obize
dier nemli avantaj ise kolay taflnabilmesi ve paylafllabilmesidir. Portfolyomuzu
uzaktaki birine sunmamz gerektiinde btn portfolyoyu gndermekten
ok daDKKAT
ha ekonomik bir flekilde CD veya DVD ortamnda hazrlanmfl Portfolyoyu gnderebiliriz. Ayrca bazen portfolyomuzu sunduumuz kifli veya kurum portfolyomuSIRA SZDE
zu sonradan incelenmek zere brakmamz isteyebilir. Portfolyo zaman, emek ve
AMALARIMIZ
K T A P
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
32
para harcanarak hazrlanan nemli ve hayati bir kiflisel rndr. Bu kadar deere
sahip bir alflmay tanmadmz kifli ve ortamlarda brakmak ok uygun olmayabilir. Byle bir durumla karfllafltmzda kibarca, zr dileyerek bunun pek mmkn olmadn bunun yerine kolaylkla CD veye DVD ortamndaki saysal ortamdaki portfolyonuzu brakabileceinizi belirtebilirsiniz.
Resim 2.15
CD-DVD
portfolyonun
sunumu, biimi ve
tasarm en az
iindeki bilgiler
kadar nem taflr.
Web Ortamnda Portfolyo Hazrlama

nter (karfllkl, arasnda) ve
Net (a) kelimelerinin
birlefliminden oluflan
Internet, bilgisayar ve
bilgisayar alar arasnda
balant salayan bir
yazlm ve donanmdan
oluflmaktadr.
Dnya zerinde en hzl geliflen iletiflim ortam Web adn verdiimiz kresel adr. Inter (karfllkl, arasnda) ve Net (a) kelimelerinin birlefliminden oluflan Internet, 1960l yllarda bafllayan arafltrmalarn flnda 1980lerden itibaren dnyay dijital olarak birbirine balayan bir a ile teknolojik bir devrim yaratmfltr.
Bilgisayarlar ve bilgisayar alar arasnda balant salayan bir yazlm ve donanm altyaps olan nternet, iletiflim adna dnya tarihindeki en arpc geliflmelerden biri olmufltur. Bilgisayarn bir telefon hatt ile sunucu bilgisayarlara balanmas yoluyla iflleyen bu elektronik iletiflim a elektronik posta, elektronik sohbet, kurumsal ve kiflisel internet siteleri ve sanal alflverifl gibi pek ok yeniliin hayatmza girmesini salad.
33
Elektronik postann arlkl olarak kullanlmas ile bafllayan internet serveni,

1990larda web sitelerinin hzla coalmasyla boyut deifltirdi. Telefon, mzik, elence, film, alflverifl, sohbet kavramlarnn yeniden tanmlanmasna neden olan bu
kresel veri iletiflim sistemi ksa bir sre iinde milyonlarca insan tarafndan vazgeilmez bir hayat biimi haline geldi. (Uar, 2011, s. 169).
!
Resim 2.16
50 MLYON
50 MLYON
Radyo, televizyon
ve nternetin
bulunuflundan 50
milyon kullancya
ulaflmak iin geen
sre incelendiinde
bu sre, radyo iin
38 yl, televizyon
iin 13 yl iken,
nternet iin sadece
5 yldr.
50 MLYON
Radyo, televizyon ve internetin 50 milyon kullancya ulaflma sreleri
Bir web sitesi zerinden portfolyonuzu yaynlamak iin temel ihtiyacnz

olacaktr. Bunlar
Alan ad (domain)
Web alan-Barndrma (hosting)
Web formatna uygun portfolyo tasarm
Alan Ad: nternet zerinde kullanlan domain (alanad)ler IP (nternet Protokol) numaralarna ulaflmak iin kullanlan bir isimlendirme sistemidir. nternet zerinden makineler birbirlerini IP dediimiz numaralar sayesinde bulabilmektedir.
(rn. www.anadolu.edu.trnin ip adresi 193.140.21.18) IP adreslerinin hatrlanmas
ve kullanlmas zor olduu iin bunun yerine kullanlmas daha kolay olan isimlendirme sistemi (domain sistemi) getirilmifltir. nternette bir adrese ulaflmak istediimizde o bilgisayar kendisinde nceden tanmlanmfl olan domain sorgulama adreslerinden bu domaine ait bilgileri sorgular ve sonu olarak bir IP adresi alr. Bu
flekilde o adrese ulaflmfl olur. flte kayt ifllemi temel olarak bu sorgulama makinelerine IP karfllnn eklenmesidir. Domain name registry ifllemi tm dnya stnde registrar fleklinde adlandrlan firmalar aracl ile yaplr.Bu ifllem sz konusu domain taklarna sahip olan lke yada kurumlarca cretlendirilmektedir. Bu
cretler bu ifllemleri salayan sistemlerin devamn salamaktadr.
Alan ad satn alnmas belirli bir zaman alr ve belirli aralklarla bu servis creti karfllnda yenilenir. rnein kifliye ynelik bir alan ad satn aldmzda
www.fikretucar.com bu adres kira der gibi bir sistemle yenilenir. Eer belirtilen
Internet zerinde kullanlan

alanadlar (domain) internet
protokol (IP) numaralarna
ulaflmak iin kullanlan bir
isimlendirme sistemidir.
nternet zerinden makineler
birbirlerini IP dediimiz
numaralar sayesinde
bulabilmektedir.
(rn:www.anadolu.edu.trnin
IP adresi 193.140.21.18dir.)
34
sre sonunda domaine ait yenileme yapmadysanz, bu domain 10 gn iinde kullanlamaz hale gelir . Yaklaflk 45 gn kimse tarafndan kayt edilemez. Daha sonra tekrar isim serbest kalr. deme yaplmad takdirde bu alan ad bofla dfler ve
baflkas tarafndan satn alnabilir hale gelir. Dnyada bulunan ana domain sorgulama makineleri belirli aralklar ile gncellenmektedir. Kayt ifllemi ardndan tm
bu sunucularn dnya apnda gncellenmesi 24-72 saat iinde olmaktadr.Domain ad Maksimum 63 karakter uzunluunda olabilir. Alan adlarnda Trke karakterler kullanlmaz.
Alan trleri o sitenin nasl bir kurulufla ait olduunu da gsterir. Birka alan tr sayarsak:
com Ticari kurulufl veya flirket
edu Eitim kurumu
gov Devlet kuruluflu
mil Askeri kurulufl
net Internet hizmeti sunan kurulufl
org Kar amac gtmeyen kurulufl
Web alan-Barndrma (hosting): Mevcut veya hazrlanmasn istediiniz web
tasarm alflmalarnn satn alnan alan ad internet zerindeki izleyiciler tarafndan
arlnda (browserlar zerinde bulunan adres ubuuna yazlnca) sunulacak alflmann barndrlaca alana Web alan barndrma (web hosting) ad verilir.
Her web sitesinin alan ad dflnda bir barndrma hesab olmak zorundadr. Bu
konuyu, bir binann kap numaras olarak alan adn, barndrma olarak ise binann kullanlabilir i hacmini rnek verebiliriz. stediiniz kullanm alanna sahip bir
binaya kap numaranzn aslmas ve binann isimli bir kullanlabilir alana sahip olmas iyi bir benzetme olabilir. Bu yzden alan ad ve web alan barndrma aflamalar birbiriyle iliflkilidir. Bir web alan barndrma hizmeti satn alp bir alan ad satn almamflsak o alan zerinden koflturacak bir web sitesi yaratamayz. hacmi
olmayan bir kap numaras bir anlam ifade etmeyecei gibi kolay yazlabilecek bir
alan ad (kap numaras) olmayfl da bir anlam ifade etmeyecektir.
Barndrma hesaplar, yaplacak alflmalara gre eflitli zelliklere sahip olmaldr. Kapasiteleri dflnda kullanlan yazlma da yant verebilir olmas sorunsuz bir
sonu getirecektir. Barndrma hesaplarnda kesintilerin olmas gerek izleyiciler gerekse arama motorlar tarafndan olduka kt bir durumdur. Bu nedenle barndrma hizmeti alnan yerlerin, ciddi ve en az kesinti yaflatacak kurumlar olmas nerilir.
Web alan barndrma hizmetinizi nce en minimal dzeyde satn alp ardndan
ykseltme olananz olacaktr. Bu hizmet alan boyutuna gre hesaplandndan,
nce en ekonomik flekilde bu servisi satn alp, ardndan gncellemeler ve web
alan arttrm yoluyla byltmek akllca olacaktr.
Resim 2.17
nternet zerinde
kullanlan domain
(alanad)`ler IP
(nternet Protokol)
numaralarna
ulaflmak iin
kullanlan bir
isimlendirme
sistemidir.
35
Web formatna uygun portfolyo tasarm: Web zerinden yaynlanabilecek

bir portfolyo tasarlamak, her iflte olduu gibi iyisini yapmak istediimizde son derece zordur. Bu profesyonel bilgi ve deneyim gerektiren blm oluflturmann en
aklc yolu, profesyonel birinden yardm almaktr, ancak bu hizmet, hizmetin kalitesine gre deiflkenlik arz edecei gibi, ok ekonomik de deildir. Eer bu konuda kullanabileceimiz bir btemiz yoksa portfolyomuzu cretsiz olarak yaynlayabilecek pek ok site mevcuttur.
Resim 2.18
Profesyonel olarak
hazrlanmfl web
portfolyolar o sanat
hakknda genifl bir
perspektiften bilgi
ieririr.
(www.nuribilgeceylan.com,
www.merihakogul.com,
www.andrewzuckerman.com,
www.rouvre.com)
Bu siteleri kullanarak portfolyomuzu yaynlamak cretsiz ve kolaydr ancak baz dezavantajlar da mevcuttur. rnein alan ad salt isimimizi barndrmaz, her zaman uzantsnda servis salaycnn ismiyle birlikte ve olduka uzun olarak yer alr.
rnein www.fikretucar.com adresi yerine www.fikretucar.deviantart.com adresi
kulanlacaktr. Ayrca web sitesinde yaynlad reklam ve banner ad verilen bant
ilanlar, itici ve skc bir durum oluflturabilir. Kiflisel bir web ortamna ulaflmak iin
saat veya ila reklamlarn tklamak zorunda olmak, oyun ve arkadafllk siteleri arasndan portfolyo sitesine ulaflmak, bu bedava hizmetin bedeli gibidir.
SIRA SZDE tartflnz.
Portfolyonuzu cretsiz olarak yaynlayabilecek sitelerin avantaj ve dezavantajlarn
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
36
Resim 2.19
nternet zerinde
kurulabilen ve
ynetilen (cretli)
bir web sitesi.
Yukarda belirttiim dezavantajlarna ramen, devianart, facebook gibi sosyal

medya zerinden de benzer flekilde portfolyo sayfalar oluflturmak ve alflmalarnz paylaflmak olduka kolay ve zahmetsizdir. ster web tasarm hizmeti aln, ister bir sosyal medya zerinden portfolyonuzu yaynlayn, portfolyo web sayfanz
kendiniz gncelleyebilecek kadar bilgi edinmenizde byk yarar vardr. Aksi takdirde yeni bir fotoraf alflmanz bu ortama yklemek iin her zaman birine muhta olacaksnz.
Resim 2.20
nternet zerinde
kurulabilen ve
ynetilen (cretsiz)
bir web sitesi.
Bu problemi aflmak iin Word Press gibi cretsiz bir yazlmla kendi web sitenizi ynetebilirsiniz. En azndan kurulum aflamasnda yardm alp, ardndan gncellemeleri kendinizin yapabilmesi, belirli snrllkta da olsa web sitemizi ynetebilmek, ok nemli bir avantajdr. Bu sistem iinde, web ortamnda herhangi bir
browser (web tarayc) hazr kalplardan yararlanarak kendi albmlerinizi oluflturabilir ve bunlar kiflisellefltirebilirsiniz.
37
zet
N
A M A
N
A M A
Portfolyo kavramn tanmlayarak, portfolyo tasarm srecini aklayabilmek.

fl dosyas olarak tanmladmz Portfolyo szc, bir kifli veya kurumun tantm iin hazrlanmfl, eserlerin gsterilerek tantld ortama
verilen isimdir. Bu ortam kt zerinde sayfalar,
saydamlar, web ortamnda alflmalar, CD veya
DVD zerinde grsellerden oluflabilir.
Portfolyo hazrlama belli srelerle gerekleflir;
nce bir karar verme, hedefimizi, amalarmz
belirleme sreci yaflarz. Ardndan portfolyomuza koyacamz eserlerin seimi gelir. Hepsi bizim iin deerli olan alflmalarmzdan bazlarn
seerek almak dierlerini dflarda brakmak eserin yaratcs iin kolay deildir. Bu aflamada bir
izelge ve yazl sistemle eserlerimizi deerlendirmek iflimizi kolaylafltrr. Koyacamz iflleri
tespit etmenin ardndan nasl bir ortamda, biim
ve sistemle bu eserlerimizi sunacamza karar
vermemiz gerekir. Kendimiz bu ifl iin zgn bir
sistem yaratabileceimiz gibi hazr baz portfolyo
dzeneklerinden de yararlanabiliriz. Bir portfolyo, tamamlanmasnn ardndan baflarl bir sunum ile kendini iyi ifade eden bir boyut kazanr
ve amacna ulaflr.
Portfolyonun sunumunda beden dilinin nemini yorumlayabilmek.
letiflim, duygu, dflnce veya bilgilerin akla gelebilecek her yolla baflkalarna aktarlmasdr. Bu
srecin amac, anlafllmaktr. Portfolyo sunumumuzda da doru anlafllmak ve kendimizi iyi ifade etmek isteriz. Doru bir flekilde anlafllmak istiyorsanz, iyi bir bafllang ok nemlidir. letiflim, szl ve szsz iletiflim vcut diliyle bir btndr. Beden dili insanlk tarihi asndan en
eski iletiflim aracmzdr. Duygu ve dflncelerimizin yansmasdr. Baflarl bir sunumun nkoflulu iyi hazrlanmak, defalarca prova yapmak ve
beden dilini iyi kullanmaktan geer. Beden dili
uzmanlar, dil yalan syler ancak vcut asladerler. Ne sylediiniz deil, onu nasl sylediiniz
nemlidir. Basit bir jest, yzlerce kelimeden daha ok fley ifade eder.
N
A M A
CD, DVD, Web gibi farkl ortamlarda portfolyo

tasarlarken dikkat edilmesi gerekenleri aklayabilmek.
Portfolyomuz ifllerin kendilerinin veya basklarnn grlebilecei ortamlarda olabilecei gibi datlmak zere CD veya DVD ortamnda, ya da
web ortamnda yer alyor olabilir. Bu durum yz
yze sunumun gerekleflemedii durumlarda ok
byk yararlar salar.
Dnya zerinde en hzl geliflen iletiflim ortam
Web adn verdiimiz kresel adr. Gnmzde grsel sanatlarla uraflp web ortamnda var
olmamak bize byk dezavantajlar yaratr. Grsel bir meslekle uraflan ve eserlerini dzenleyerek bir portfolyo hazrlama ihtiyac hisseden herkes iin bir web sitesinden kendi tantmn yapmak her geen gn daha da zorunlu hale gelmektedir.
38
Kendimizi Snayalm
1. Portfolyo szc afladaki tanmlardan hangisiyle
doru olarak aklanabilir?
a. Ksaca ifl dosyas olarak tanmladmz Portfolyo szc bir kifli veya kurumun tantm iin
hazrlanmfl rnlerin gsterilerek tantld ortama verilen isimdir.
b. Fotoraflarmzn orjinallerine verilen isimdir.
c. alflmalarmzn tr, konu, teknik gibi zelliklerinin yer ald listenin addr.
d. alflmalarn malzeme, biim, ekim tarihi gibi
zelliklerinin yer ald listenin addr.
e. Bir sanatnn hayatnn ksa bir dkmnn yapld eitim, deneyim referanslar gibi blmlerin yer ald belgenin addr.
2. Afladakilerden hangisi portfolyo hazrlama srecindeki aflamalardan biri deildir?
a. Karar Verme, Hedef-Ama
b. alflmalarn Seimi
c. Portfolyo Tespiti-Tasarm
d. Sunum ve Deerlendirme
e. Fotoraflarn harici disk zerine kayt edilmesi
3. Afladakilerden hangisi, portfolyo iin alflmalarn
seiminde objektif ve doru bir seim yapmada bize
yardmc olan bir yntemdir?
a. Eserlerimizi farkl zellikleriyle deerlendirip
1den 5e kadar puanlayan bir izelge kullanmak
b. Eserlerimizi sadece retim ylna gre deerlendirmek ve son bir sene iinde rettiklerimizi koymak
c. Eserlerimizi renklerine gre semek
d. Eserlerimizi rastgele semek, kurra yntemiyle
portfolyomuza girecek eserleri belirlemek
e. Eserlerimizi data boylarna gre semek, ok yer
kaplamamas iin dflk znrlkl eserleri
kullanmak
4. Hazr portfolyo kullanmak neden sakncal olabilir?
a. Hazr portfolyo kutu ve antalar kullanmak portfolyonun kiflisellik niteliine zarar verebilir.
b. Daha pahaldr, portfolio planlamamza zarar verebilir.
c. Renkleri istediimiz dzenlemeyi tutmaz.
d. Hazr portfolyalar temin etmek mmkn deildir.
e. Hazr porfolyalarn kullanm oldukca zordur.
5. Afladakilerden hangisi ou kopyalama merkezlerinde alabileceimiz hizmetlerden biri deildir?

a. Ciltleme
b. Laminasyon (kaplama)
c. Svama
d. oaltma
e. zgemifl Trke dzelti
6. Afladakilerden hangisi zgn bir portfolyo tasarm aflamasnda kendimize sormamz gereken en nemli sorulardan biridir?
a. Byle bir tasarm sonulandracak imkan ve kaabiliyetlere sahip miyim?
b. Portfolyo hazrlmaya bafllamal mym?
c. Portfolyomdaki fotoraflarmn konusu ne olmaldr?
d. Portfolyomdaki eserleri nasl isimlendirmeliyim?
e. zgemiflimdeki bafllk renkleri ne olmaldr?
7. Afladakilerden hangisi baflarl bir portfolyo sunumdeerlendirme sreci iin nemli bir avantaj salar?
a. Kendi kendini anlatabilmesi; zellikle sanatnn olmad durumlarda sorulara gereksinim
duyulmadan kendini anlatabilmesi, dzenli ve
anlafllr bir yapda olmas
b. Portfolyonun byk bir formatta ar bir biimde hazrlanmas
c. Portfolyonun krmz ve sar gibi parlak renklerde hazrlanmfl olmas
d. Portfolyonun ayr fyler halinde hazrlanmas ve
en az 100 paradan oluflmas
e. Portfolyonun ok eskiden hazrlanmfl olmas
8. Afladakilerden hangisi zgemiflte bulunmas gerekli blmlerden biri deildir?
a. Eitim
b. Deneyim
c. Sergiler
d. Hobiler
e. Tuttuumuz futbol takm
39

9. Afladakilerden hangisi baflarl bir portfolyo sunumunun temel anahtarlarndan biri deildir?
a. Gleryzl kibar ve olumlu bir kiflilik yaps sergilemek
b. Eserleri en iyi flekilde aklayabilmek
c. Doru ve dzgn cmleler kurmak
d. Beden dilini iyi kullanmak
e. Sunum esnasnda hi konuflmamak
10. Afladakilerden hangisi en hzl yaylan iletiflim
mecrasdr?
a. Radyo
b. Gazete
c. Televizyon
d. Mektup
e. nternet

1. a
2. e
3. a
4. a
5. e
6. a
7. a
8. e
9. e
10. e
Yantnz yanlfl ise Portfolyo Tasarm konusunu gzden geiriniz.

Yantnz yanlfl ise Portfolyo Hazrlama Sreleri konusunu gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise alflmalarn Seimi konusunu gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Hazr Portfolyo Kullanmak
konusunu gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Hazr Portfolyo Kullanmak
Yantnz yanlfl ise zgn Portfolyo Tasarm
Yantnz yanlfl ise Sunum ve Deerlendirme
Yantnz yanlfl ise zgemifl konusunu gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Sunum konusunu gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Web Ortamnda Portfolyo
Hazrlama konusunu gzden geiriniz.
Sra Sizde 1
zenle seilmifl mmknse geri dnflml iyi bir kt, kaliteli bir lazer bask, bir zgemifli aklda kalc ve
farkl klar. nk zgemiflinizin kd, portfolyonuzun dier paralar gibi, el ile incelenecektir. Bu dokunma duyusunun da devrede olduu bir boyutu ifade
eder. Dolaysyla sizin ayrflmak, farkllk oluflturmak
iin kullanacanz zenle seilmifl, geri dnflm zelliine sahip bir kt tr, portfolyonuza deer katacak
nemli bir edir.
Sra Sizde 2
Portfolyo sunumunun CD ve DVD ortamnda olmasnn
size salayaca yararlardan biri sesli ve hareketli grnt ieren eserleri de kapsayabilmesidir. Bu sayede ksa
film, belgesel, hareketli grafik tasarm gibi alflmalar
da kapsayan bir portfolyo oluflturulabilir. Bu ortamn
salad yararlardan bir dieri de kolay taflnabilmesi ve
paylafllabilmesidir. Bylece uzaktaki birine CD veya
DVD ortamnda hazrlanmfl portfolyo sunumuyla ok
daha ekonomik bir biimde sorun zlebilmektedir.
Sra Sizde 3
Bu sitelerin en nemli avantaj cretsiz olmas ve eriflimin kolay olmasdr. Dezavantajlarna gelince lk akla gelen alanadnn uzantsna servis salaycnn isminin eklenmesidir. Bu da adn olduka uzamasna neden
olmaktadr. Ayrca web sitesinde yaynlanan reklam ve
banner ad verilen bant ilanlar, kiflisel web ortamna
ulaflmay olduka zorlafltrmaktadr.
Kaynaklar
Berryman, G. (1992). Designing Creative Portfolios,
ABD.
Uar, T, F. (2001) Grsel Kltr, AOF yaynlar, Eskiflehir.
http://www.google.com.tr/imgres?q=photo+portfolio,
10/24/2011.
http://vedatkonyali.wordpress.com, 10/24/2011.
http://www.fottom.com/, 10/24/2011.
http://www.donusumkonagi.com, 10/24/2011.
http://lukapu.com/tr/portfolyo-kitaplari.aspx,
10/24/2011.
http://www.dostajans.net/, 10/24/2011.
http://www.pozitifweb.com/tasarim/barindirma-nedir.html, 10/24/2011.
http://www.andrewzuckerman.com/, 10/24/2011.
http://www.rouvre.com/, 10/24/2011.
http://www.nuribilgeceylan.com/, 10/24/2011.
http://www.merihakogul.com/, 10/24/2011.
http://cargocollective.com/showcase, 10/24/2011.
Amalarmz
N
N
N

Fotorportajn tanmn ve kapsamn aklayabilecek,
Fotorportajcnn zelliklerini sralayabilecek,
Fotorportaj projesinin aflamalarn zetleyebilecek bilgi ve becerilere sahip
olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Fotoraf
Rportaj
Belgesel Fotoraf
Proje Gelifltirme
indekiler
Fotoraf ve Video
Proje Gelifltirme
Bir Fotorportaj
Projesi
GRfi
FOTORPORTAJ PROJESNN
AfiAMALARI
RNEK PROJE: ALTIN YOLLAR PR RESN ZNDE
Bir Fotorportaj Projesi

GRfi
Fotorportajn Tanm ve Kapsam
Fotorportaj, bir konuyu, bir olay, bir durumu ya da bir kifliyi/kiflileri, yan geleriyle birlikte ele alarak derinlemesine ve kapsaml bir anlatmla, fotorafn diliyle
sunmaktr. Bir fotorportaj, ele alnan konunun kapsamna gre says deiflen fotoraflarn bir hikye anlatacak flekilde dizilmesiyle oluflur. Bu dizideki fotoraflardan herbiri konunun bir yann gsterir. Bir araya gelerek fotorportaj oluflturan
fotoraflarn gl bir anlatma sahip olmas beklenir. Fotorportajn btn ise
ele alnan konu hakknda doyurucu bir anlatma sahip olmaldr. Bir fotorportaj,
ana ge ve yan geleriyle birlikte anlatt hikyeyi, mmkn olduu kadar az soru iflareti brakacak flekilde izleyiciye sunar.
Fotorportaj ayn zamanda belgesel fotoraf, foto hikye, fotografik
deneme ya da foto analiz diye tanmlanr ancak fotorportaj bir kifliyle mlakat yaplrken ekilen fotoraflar anlamna gelmez.
Farkl iki gazetecilik teknii olan rportaj ile mlakat zaman zaman birbirine
karfltrlr. Deme, mlakat ve rportaj ayr gazetecilik tekniidir. Deme,
bir kifliden snrlar ok daraltlmfl bir konuda ksa ve net bir bilgi ve yorum alma
yntemidir. Mlakat, bir kifliye belirli bir konu hakknda eflitli sorular ynelterek
bilgisini, birikimlerini ve grfllerini ortaya karmay amalar. Rportaj ise iinde
eflitli demeleri, farkl mlakatlar da barndrmakla birlikte rportajcnn kendi
gzlemleri, arafltrmalar ve eflitli gazetecilik teknikleriyle ulaflt bilgileri de deerlendiren kapsaml bir tekniktir. Fotorportaj ise bu teknikle ele alnan bir konunun haber, bilgi ya da tanklk ierecek biimde yaz diliyle deil fotografik grntnn diliyle sunulmasdr.
Fotorportajlarda grntlerin nne gemeyecek flekilde yazya da baflvurulur. Grntlerin anlattklarn tekrarlamayan, destekleyici ksa metinler kullanlr.
Bu metinler fotorportajn sunum yazs ve herbiri birka cmleden oluflan fotorafalt yazlardr. Fotorportaj metinleri ayn zamanda grntlerin balamndan
kopmamasn salar, fotorafnn iletmek istedii haber-bilgi ve tankln esas
unsurlarndan farkl anlam ve arflmlarn nn keser.
Fotoraf ele ald konuyu anlamak ve aktarmak iin fotorportaj yntemini
kullanrken nesnel, tanmlayc ve anlatmc olmaya zen gsterir; bu yanyla fotorportaj belgesel fotorafn uygulama alanlarndan, yntemlerinden biridir.
Ele alnan konunun

kapsamna gre deiflen
fotoraflarn bir hikye
anlatacak flekilde
dizilmesinden oluflan
fotorportaj, bir konuyu, bir
olay bir durumu ya da
kiflileri, fotorafn diliyle
sunmaktr.
Deme, bir kifliden snrlar
ok daraltlmfl bir konuda
ksa ve net bir bilgi ve yorum
alma yntemidir.
Mlakat, bir kifliye belirli bir
konu hakknda eflitli sorular
ynelterek bilgisini,
birikimlerini ve grfllerini
ortaya karmay amalar.
Rportaj, iinde eflitli
demeleri, farkl mlakatlar
da barndrmakla birlikte
rportajcnn kendi
gzlemleri, arafltrmalar ve
eflitli gazetecilik
teknikleriyle ulaflt bilgileri
de deerlendiren kapsaml
bir tekniktir.
Fotorportaj, rportaj
tekniiyle ele alnan bir
konunun haber, bilgi ya da
tanklk ierecek biimde yaz
diliyle deil fotografik
grntnn diliyle
sunulmasdr.
42
Her grntnn konunun bir

yann yanstt
fotorportajda, fotoraf bu
grntleri seip sralayarak
yeniden bir araya getirir,
konusu hakknda kendi
szn kurar ve bir hikye
anlatr. Bu yanyla
fotorportaj ayn zamanda
bir foto analiz ve foto
hikye diye de
tanmlanabilir.
Fotorportaj ele alnan konuyu grsel bileflenlerine ayrma ifllemidir. Fotoraf

konusunu en ince ayrntsna kadar grsel bir analize tabi tutar. Fotorportajda yer
alan her grnt, konunun bir yann yanstr. Bu grntleri seip sralayarak yeniden bir araya getiren fotoraf, konusu hakknda kendi szn kurar ve bir hikye
anlatr. Bu yanyla fotorportaj ayn zamanda bir foto analiz ve foto hikye diye de tanmlanabilir.
Fotoraf bir konuyu tmyle bamsz bir bakflla ele alr, ancak znel yarglar ve deerlendirmeleriyle, kendi alg ve yorumlaryla birlikte fotorportajna aktarr. Bu yanyla her fotorportaj ayn zamanda bir fotografik deneme dir.
Fotorportajcnn zellikleri
1. nsan haklarna, hayvan haklarna, doaya, evreye saygl olmak,
2. Fotoraflk etiine sahip ve saygl olmak, sorumluluk almay bilmek,
3. Kltrl, bilgili, arafltrmaya ak, dnya grgsne sahip ve haberdar olmak,
4. Olaylar ile olgular arasndaki iliflkiyi zmleyebilmek,
5. letiflime ak olmak, kolay iliflki kurabilmek,
6. Empati yeteneini gelifltirmifl olmak,
7. Gerek, doru ve zgn arasndaki farkll bilmek; zgnle zarar
vermemek,
8. Gzlemci olmak, hem geneli hem ayrnty grebilmek,
9. fiartlara uyum salayabilmek,
10. Risk alabilmek,
11. Sabrl olmak,
12. Enerjik olmak,
13. Gergin ortamlarda soukkanl ve yksek moralli olabilmek,
14. Tankla hazr olmak,
15. Fotoraf makinasn her ortamda kullanabilecek ve anlatmc grntler
oluflturabilecek teknik yeterlilie sahip olmak,
16. Hikye etme yeteneini gelifltirmifl olmak, grnt dili kadar szel dile de
hkim olmak.
SIRA SZDE
D fi N E L M
Rportaj ve SIRA
Fotorportaj
kavramlarnn benzer ve farkl ynlerini tartflnz.
SZDE
FOTORPORTAJ PROJESNN AfiAMALARI

D fi N E L M
fl Plan
S O R U
S O R U
Konuyu Semek
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
Bir fotoraf Dprojesi

K K A T hazrlarken konunun doru seilmesi, alflmann baflars asndan ilk ve nemli admdr. Bir yayn kuruluflu iin alflan fotoraflar aldklar
grevi yerine getirmek iin bir konuda fotorportaj yaparlar. Bamsz alflan foSIRA SZDE
toraflar ise konuyu kendileri seme flansna sahiptir. Her iki koflulda da fotorafnn alflmay baflaryla gereklefltirmesinin ilk koflulu konuyu kendisine yakn
hissetmesi AMALARIMIZ
ya da konuyla dflnsel bir yaknlk kurmaya alflmasdr.
Fotorportaj hazrlayan fotoraflar genellikle bu ilk aflamada zorluklarla karfllaflrlar. Bir projede konunun isabetle seilmemifl olmas sonraki aflamalarda giK T zorluklar
A P
derek byyen
yaratr.
N N
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
3. nite - Bir Fotorportaj Projesi
43
Fotorafnn Konu Seerken Cevaplamas Gereken Sorular;

Neden bu konu seildi?
Bilinenenin tekrar m bilinmeyenin cazibesi mi?
Konu yeteri kadar daraltlmfl m?
Konu grntlerle ifade edilebilir mi?
ekimler tekrarlanabilir mi?
Konu grsel ekicilik taflyor mu?
Gereklefltirilebilir mi?
Haber, bilgi, tanklk ieriyor mu?
lgi ekici mi?
Fotoraf konu seerken afladaki ltleri dikkate almal ve flu sorulara cevap vererek ilk admlar atmaldr.
1. Neden bu konu seildi? Fotoraf bu soruya cevap verirken mmkn olduu kadar dflncelerini derinlefltirmeli, o konuyu semesinin znel nedenlerini ortaya karabilmelidir. Bu sayede konunun rastgele seilmesinin nne geilir. Fotoraf konusu ile ilk zihinsel iliflkisini, o konuyu isellefltirecek biimde yaklaflarak kurmaya bafllar.
2. Bilinenenin tekrar m bilinmeyenin cazibesi mi? Seilecek konu baflka fotoraflar tarafndan defalarca ifllenmifl bir fotorportaj projesi ve herkes tarafndan bilinen bir hikye olabilir. Bu durum fotorafnn konudan vazgemesini gerektirmez. Gkkubbe altnda sylenmemifl bir sz, anlatlmamfl bir hikye yoktur denir ancak her fotoraf her konuyu farkl yanlaryla ele alarak deiflik fotorportajlar oluflturabilir. Bunu salamak iin daha nce yaplan alflmalar derinlemesine incelemek ve seilecek konunun fotoraf iin tafld zel nem ve anlamlar ne karmak gerekir. Konuyu seerken neden bu konu sorusuna verilecek cevap bu nedenle de ok nemlidir.
Fotoraf emek vererek hazrlad bir fotorportajda nceden yaplmfl ifllerin
sradan tekrarna dflmemeye zen gstermelidir. zgn bir fotorportaj hazrlamann ilk adm, konu ok ifllenmifl olsa bile hikyenin fotoraf tarafndan btnyle kavramfl olmas ve yaratc bir yaklaflmla ele almasyla atlr.
Fotoraf kimi zaman ender rastlanan bir hikye ya da pek az ifllenmifl bir konu bulabilir. Bu takdirde, bilinmeyen bir konunun izleyiciler stnde kolay beeni uyandracan dikkate almal, hikyesinin yarataca etkinin yzeysel kalabileceini bilmelidir. Fotoraf bilinmeyenin cazibesini kullanarak sradan bir alflma
ortaya koymak yerine konunun hakkn vermeli, fotorportajn derinlemesine bir
hikye ierecek biimde hazrlamaldr.
Fotoraf birkonuyu seerken, grnr olmamfl bir hikyenin cazibesinden istifade ederek kolay beeni toplamay m nemsiyor yoksa fotorportajnda
gerek bir tankln samimi ifadesini mi ortaya koymak istiyor? Bu sorunun yantyla birlikte konu seiminde biraz daha ilerlenmifl olunur.
3. Konu yeteri kadar daraltlmfl m? Seilecek konunun ok genifl kapsaml ve
ok sayda bileflen iermesi fotorafnn derinlemesine bir alflma yapmasn ve
bir hikye kurmasn glefltirir. Seilecek konu fotorafnn anlatmak istedii hikyenin btn unsurlarn ve karakteristik zelliklerini barndracak biimde mmkn olduu kadar snrlanmaldr. Konunun dar tutulmas, yalnzca konu ieriinin
daraltlmas deil ayn zamanda alflmann yrtlecei fiziki meknn ve zamann da snrl tutulmas demektir.
Konu ok ifllenmifl olsa bile

hikyenin fotoraf
tarafndan btnyle
kavranmfl olmas ve yaratc
bir yaklaflmla ele almasyla
zgn bir fotorportaj
hazrlamann ilk adm atlr.
Fotoraf birkonuyu
seerken, grnr olmamfl
bir hikyenin cazibesinden
istifade ederek kolay beeni
toplamay m nemsiyor
yoksa fotorportajnda
gerek bir tankln samimi
ifadesini mi ortaya koymak
istiyor? Bu sorunun yantyla
birlikte konu seiminde biraz
daha ilerlenmifl olunur.
44
Bir fotoraf projesinin tamamlanamamasnn ilk nedenlerinden biri konunun

yeterince daraltlmamfl olmasdr. ok genifl ve kapsaml bir fotorportaja bafllayan fotoraf, ekim srecinde ynn kaybederek konuyu toparlayacak ana
grntleri bir trl oluflturamad iin umutsuzlua dfler. Bunu nlemenin yolu seilen konuyu hikyenin ana unsurunu oluflturacak biimde daraltmaktr. Fotoraf hikyesini yeterince daralttndan ve ana konuya indirgediinden emin
olmaldr.
4. Konu grntlerle ifade edilebilir mi? Fotoraf seecei konuyu bir fotorportaj haline getirebilmek iin grntlerle ifade edip edemeyeceini sorgulamaldr. Bir hikye fotorafik grnt yerine resim, mzik ya da edebi metinlerle de
anlatlabilir. Her konunun grntlerle ifade edilebilmesi mmkndr ancak bir
fotorportajda aranan dorudan, ak ve derinlikli anlatma sahip grntlerin nasl elde edileceini bilmek nemlidir. Fotoraf seecei konunun etkili bir fotorportaj olabilmesi iin grntnn diline nasl aktarabileceini belirlemelidir.
5. ekimler tekrarlanabilir mi? Fotorportaj projelerinin byk bir ounluu
tek seferlik ekimle tamamlanamaz. Fotorafnn farkl zamanlarda ayn konuyu
grntlemek zere defalarca alflmas gerekir. Seilecek konunun fiziki uzakl
ile fotorafnn olanaklar uyumlu olmal ya konu yakn bir yerde bulunmal ya da
fotoraf mesafe ve zaman engellerini aflacak bir yol bulmaldr.
Bir fotorportaj oluflturabilmek iin defalarca yaplacak ekimler hikyenin derinlemesine anlatlmasn ve yaratc bir slup kurulmasn salar. Fotoraf bu
konuyu seersem ekimleri tekrarlayabilir miyim? sorusunu cevaplamaldr.
6. Konu grsel ekicilik taflyor mu? Seilecek konunun grsel bir ekicilik taflyor olmas, renk, flk vb. unsurlarn grsel etki yaratmas fotoraf iin avantajdr.
Ancak sradan grnmlere sahip konular bile fotorafnn yaratc yaklaflmyla
etkili bir grsellik kazanabilir. Fotoraf konusunu seerken grsel etkisini irdelemeli ve grsel ekicilik taflyor mu? sorusuna aklkla cevap vermelidir.
7. Gereklefltirilebilir mi? Fotoraf bir konuya karar verirken iki adan gereklefltirilebilir olup olmadn sorgulamaldr. lk olarak insan haklar, etik ve doal hukuk asndan olabilirliini deerlendirmeli, hemen ardndan zaman, fiziki
koflullar, ekonomik olanaklar ve yasal hkmler asndan gereklefltirilebilir mi?
sorusuna baflvurmaldr.
8. Haber, bilgi, tanklk ieriyor mu? Seilecek konunun ieriinde bir haber
unsuru bulunmas, bir bilgi ieriyor olmas ya da dorudan bir tankl yanstmas fotorportajn ana unsurlarn taflmas bakmndan nemlidir. Fotoraf konusunu semeye karar verirken bu unsurlardan birinin ya da birkann birarada bulunmasna zen gstermelidir.
9. lgi ekici mi? Konunun ilgi ekici olmas ilk aflamada fotorafya bir ajantaj salar, ancak en sradan, en bildik konular bile fotoraf tarafndan ilgi ekici
hale getirilebilir. Fotoraf konusunu bu soru araclyla irdeleyerek fotorafik
yaklaflmn belirlemelidir.
Seilen Konunun Gereklefltirilebilirlii iin Grfller
Fotoraf, bir projeye bafllamadan nce yukardaki maddeleri konu seme kriteri
olarak deerlendirmelidir. Gereklefltirmeyi dflnd konularn herbirine bu sorular ynelterek bir deerlendirme yapmaldr. Olumsuz yantlarn fazlaca verildii fotorportaj konularndan ya vazgeilmeli ya da olumlu cevaplarn verilecei koflullar oluflana kadar o projeyi ertelemelidir.
45
Bir fotorportaj projesinin ilk aflamas tamamlanarak konu seildikten sonra ayn nemde ikinci aflama olan arafltrma sreci bafllar. Konunun arafltrlmas, kaynak tarama, gzlem, gerekli iliflkilerin kurulmas ve izinlerin alnmas bu blmde yer alr.
Kaynak tarama: Seilen konu bir insan hikyesini, bir mekn, bir olay ya da
bir sreci ierebilir. Fotoraf ekimlere bafllamadan nce konusunun gemiflinitarihini ayrntl biimde arafltrmal; konunun biimlendii corafi-fiziki koflullar
hakknda bilgi edinmeli; konunun evreye-insana etkisini deerlendirmeli; kltrel yaps-kltrlere etkisi stnde alflmal, sosyal yapsn-sosyolojik etkisini incelemeli ekonomik yaps-ekonomik etkisi stnde arafltrma yapmaldr.
Fotorafnn konusu hakknda etraflca ve derinlemesine bilgi edinmek iin
baflvuraca kaynaklar arasnda kitaplar, makaleler, niversite yaynlar, yaynlanmamfl akademik alflmalar, gazeteler, szl tarih derlemeleri, tanklklar saylabilir.
Seilen konuyu arafltrmak

adn verdiimiz ikinci
aflama kaynak tarama,
gzlem, gerekli iliflkilerin
kurulmas, izinlerin alnmas
fleklinde sralanabilecek
admlardan oluflur.
Seilen Konuyu Arafltrmak
Fotoraf ekimlere Bafllamadan nce;

Konusunun gemiflini-tarihini ayrntl biimde arafltrmal,
Konunun biimlendii corafi-fiziki koflullar hakknda bilgi edinmeli,
Konunun evreye-insana etkisini deerlendirmeli,
Kltrel yaps-kltrlere etkisi stnde alflmal,
Sosyal yapsn-sosyolojik etkisini incelemeli,
Ekonomik yaps-ekonomik etkisi stnde arafltrma yapmaldr.
Gnmzde sanal ortamda depolanan bilgiye internet kanalyla ulaflmak pratik

bir yntem olarak grnse bile zellikle Trke kaynaklarda yeterince ayrnt bulunmamas ve fazlaca tekrara yer verilmesi nemli bir sorundur. Fotorportaj konusu hakknda internet taramas yaparken gvenilir bilgi kaynaklarna ulaflabilmek
iin olduka titiz ve seici davranmak gerekir.
Fotoraf tarafndan konunun etraflca arafltrlarak ekimler iin yeterli bilgi,
fikir ve yorum biriktirilmesi grntlerin niteliine ve etkili bir fotorportaj projesi hazrlamaya olumlu katk yapar.
Gzlem yapma: Fotoraf bir fotorportaj projesi iin ekimlere bafllamadan
nce konusunu yeterince gzlemelidir. Bu gzlem sayesinde hikyenin grsel
geleri fotorafnn zihninde btn eflitliliiyle belirir. ekimlere bafllarken bu
grsel repertuardan yararlanarak birbirinin tekrar olmayan anlatmc fotoraflarla
konusunun ayrntl bir grsel analizi yaplabilir. ekim ncesi gzlem yapmak
fotorafnn konusuna hkim olmasnn temel kofluludur.
liflki Kurma ve zinler: Fotoraf konusunun zneleri olan kiflilerle dorudan
iliflki kurarak gerekli izin ve onaylar almaldr. Fotorportaj konusunun merkezinde insan yerine bir mekn bulunsa bile orayla ilgili kiflilerin yaplacak alflma konusunda bilgi sahibi olmas gerekir.
Fotoraf gerekli iliflkileri kurarak ekim srecinde rahat ve gvenli bir alflma ortam yaratr. Ayn zamanda kendi varln ekim ortamnda mmkn olduu kadar unutturabilmenin ilk admn da atmfl olur. Fotorportaj hazrlayan bir
belgeselcinin konusunu ierden ve ayrntlaryla birlikte derinlemesine iflleyebilmesinin yolu, konunun zneleriyle kuraca iliflkinin ak, fleffaf, drst ve iten
olmasndan geer.
Seilen konuyu arafltrmann

yollarndan birisi de gzlem
yapmadr. Gzlem,
fotorafnn konusuna
hkim olmasnn temel
kofluludur.
46
Arafltrmalarn Yeterlilii in Grfller

Fotoraf bir fotorportajn ekimlerine bafllamadan nce konusu hakknda ayrntl bilgi sahibi olmaldr. Bu sayede, proje konusunun tam olarak ne olacan belirginlefltirebilir; konusunu arka planlar ve sebep sonu iliflkileriyle birlikte kavrayabilir. Konusu hakknda yeterli bilgi sahibi olan fotoraf ayn zamanda konusunun
zneleriyle gven iliflkisini kolayca kurabilir.
ekim Hazrl ve Proje Yazm
ekim plan, ana gvdeyi

oluflturan konu, yan
bafllklarla ve alt bafllklarla
ayrntlara girerek hikyeyi
en ince unsurlarna kadar
ayrfltrr.
Proje metninde, proje

bafll, projenin zeti,
konunun grsellii ve ekim
planlar, tahmini sre,
hedefler ve bte gibi
bafllklar yer alr.
Dosyanzn proje zetini

hazrlarken, neden, ne,
nerede, ne zaman, nasl,
kimler gibi sorularn
cevaplarn veren bir zet
olduundan emin olun.
ekim Planlarnn Yaplmas: Setii fotorportaj konusu hakknda ayrntl bir

kaynak taramas yapan, bilgi derlemesi gereklefltiren fotoraf konunun zneleriyle gerekli iliflkileri kurduktan sonra alanda yapt gzlemlerden faydalanarak
bir ekim plan hazrlar.
ekim plan tpk bir aacn dallar gibi dflnlr. Ana gvdeyi oluflturan konu, yan bafllklarla ve alt bafllklarla ayrntlara girerek hikyeyi en ince unsurlarna kadar ayrfltrr. Fotoraf bu planlamay yaparken ekecei her fotoraf nceden zihninde canlandrr ve konuyla iliflkisini kurar.
ekim plan sadece konunun grsel gelerini yanstmak amacyla deil ayn
zamanda konunun tafld duygusal-isel geleri gstermek amacyla da hazrlanr. Bu plan, fotorportaj projesinin iskeleti ve fotorafnn klavuzu olarak kullanlr. Fotoraf alandaki ekim alflmas srasnda ekim aac/ekim plan na
sk sk baflvurarak eksik kalan grntleri belirler ve ekimleri tamamlar.
ekim plan her ne kadar bir fotorportaj projesinin ayrlmaz paras olsa da fotoraf alanda alflrken nceden farketmedii, dikkate almad ya da karfllaflmad pek ok durum ve duygu yanstan grntlerle karfllaflr. ekim aacnda olmayan bu fotoraflar kimi zaman alflmann en gl grntlerini oluflturabilir.
Proje metninin hazrlanmas: Fotorportaj projesini bir yayn kurulufluna, bir
editre ya da destek istenen kuruma sunmak iin alflma hakknda yeterli bilgileri ieren bir proje metni hazrlanr. Bu metinde afladaki bafllklar yer alr.
Projenin Bafll: Projenin birka kelimeden ya da ksa bir cmleden oluflan
baflln yazn. Bafllk, fotorportaj projenizin ieriini ana unsurlaryla birlikte
kapsasn ve dikkat ekici olsun.
Projenin zeti: Kim, ne, nerede, ne zaman, nasl, neden, sorularna cevaplar
vererek ekilecek konuyu zetleyin.
Bu blmde genel terimlerle, fotorportaj projesinin ana olaylar, karakterleri
ve durumlar maddeler halinde sralanabilir. Konuya iliflkin geri plan bilgileri projeyi temellendirir, aflrya kamadan yanstlacak istatistikler ve saysal veriler konuyu glendirir. Proje zeti, fotorafnn konu hakknda yeterli bilgi, gzlem ve fikir sahibi olduunu hissettirmelidir. zetin yeterince kapsaml olmasna zen gsterilmeli ancak konuya yabanc biri tarafndan okunabilecei dikkate alnarak ayrntlara boulmamfl olmasna dikkat edilmelidir. Kendinizi fotograf editr yerine
koyun ve projenizin grsel olarak iyi olaca konusunda nce kendinizi ikna edin.
NEDEN: Konuyu tanmlayn ve neden setiinizi aklayn.
NE: Konuyu fotoraflarken hangi olaylar-durumlar-haller-kifliler ekilecek, hangi fikir-duygu ne karlacak, belirtin.
NEREDE: Konunun fotoraflanaca mekn/meknlar nereler, anlatn.
NE ZAMAN: ekimler hangi zamanlarda yaplacak, hangi mevsim, gnler, dnemler, saatler dikkate alnacak, belirtin.
47
NASIL: Kullanlacak teknik ekipman, zel olarak kullanmay dflndnz

objektifi veya konuya uygun olduunu dflndnz dier ara gereleri sebepleriyle birlikte belirtin.
KMLER: Konunun znesi olan kifli/kifliler hakknda bilgi verin.
Konunun Grsellii ve ekim Planlar: ekilecek konunun grsel etkisi ve atmosferi nasl? ekilmesi planlanan fotoraflardan yaklaflk 10-15 adedini tanmlayn.
Tahmini Sre: Fotorportaj projesinin tamann aflamalandrarak bir ifl takvimi
hazrlayn. Bu takvimde
Arafltrma, hazrlk ve planlama
Alanda alflma- ekim
Seme ve proje teslimi aflamalarn tamamlamak iin ngrlen sreleri ayr ayr belirtin.
Hedefler: Fotorportajn hangi hedef kitleye ynelik olacan, yaratmay umduunuz toplumsal etkiyi anlatn. Fotorportaj kullanmay dflndnz mecralar, (dergi, gazete, kitap, internet yayn veya gsteri, sergi vb.) belirtin.
Bte: Fotorportaj projesinin btesi afladaki bafllca gider kalemleri dikkate
alnarak hazrlanr. Btenin gereki olmasna dikkat edin. Projeye gre deifliklik gsterse de bir projede yer almas gereken ana kalemler flyle sralanabilir:
1. Arafltrma,
2. Ulaflm,
3. Konaklama,
4. Yiyecek,
5. Laboratuar (retim sonras ifllemler, aydnlkoda ifllemleri, ifl basklar ve
prova basklar vs.)
6. Kiralama, zel ekipmanlar, iletiflim vb.
7. Grnmeyen giderler,
8. Fotorafnn telifi
Proje zeti hazrlarken sormanz gereken neden, ne, nerede, ne zaman,
SIRA nasl
SZDEve kimler gibi sorularla kaynak taramas arasndaki iliflkiyi tartflnz.
ekim
D fi N E L M
SIRA SZDE
D fi N E L M
ekim yaplr. kan rnlerle ekim planlar karfllafltrlr. Fotoraf tarafndan

S O R U
n seme ve deerlendirme yaplr. Fotoraflar drt ltte deerlendirilir:
1. Grsel yetkinlik
2. Anlatm gc
DKKAT
3. Teknik yeterlilik
4. Konunun grsel analizinin yeterlilii
SIRA SZDE
Editrle birlikte deerlendirme yaplr. Bu aflamada ncelikle fotorafnn ilk
semesini yapt fotoraflar editr tarafndan deerlendirilir, gerekirse ilk sekiye
alnmamfl fotoraflara geri dnlr.
AMALARIMIZ
Editrn belirledii eksik planlar ve yetersiz grntler yeniden ekilir.
Editr sonu deerlendirmesi yapar, fotorportaj oluflturacak fotoraflar, kulK T A P
lanlacak mecraya gre belirlenir ve sralanr.
N N
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
48
Proje Metninin Deerlendirmesi iin Grfller

Bir editrde/karar vericide projeyi mutlaka kullanma istei ya da projeye destek istei uyandrmak proje yazmann inceliidir.
Proje metnini inceleyen editr/karar verici, elde edecei fotoraflar hakknda ak bir
fikir edinmelidir. Fotoraflar editrn gznde canlanmaldr.
Proje sunufllar gze hofl gelmelidir. Sunufl sayfalar zenle hazrlanmfl olmal kolay
alglanabilmelidir.
Mekansal uzaklklar ve projeyi gereklefltirmek iin ihtiya duyulan btenin hacmi,
gerek kiflisel finanslar bakmndan gerekse projeyle ilgilenen kifli/kurulufl bakmndan mantkl olmaldr.
Projeler ok kapsaml olsa bile sunufl metninde ortalama 15-20 fotorafla anlatlmaldr.
Yayn ve Datm
Bir fotorportaj projesi herfleyden nce yaynlanmak ve datlarak ok sayda insana ulafltrmak iin yaplr. Fotoraflar araclyla bir belgesel alflma yapan, bir
konuyu grsel analize tabi tutarak bir hikye anlatan fotorportajclar alflmalarn sergi ve gsteri salonlarnda sunmakla yetinmezler. Fotorportaj mutlaka baslmal, yaynlanmal ve mmknse en uzak corafyalara kadar, en yabanc kltrlere kadar datlmaldr. Bu ama iin konvansiyonel aralar kadar sanal ortamlar da
fotoraflarn kullanmna aktr.
Fotorportajlar ncelikle gazete, dergi ve kitaplarda baslarak yaynlanmak
zere hazrlanmal, internet ortamndaki siteler ve dier mecralar da fotoraflar
tarafndan yaygn ve etkili biimde kullanlmaldr.
Bir fotorportaj projesi ancak basld, yayld ve ok sayda insan tarafndan
izlenebildii takdirde hakkyla tamamlanmfl olur.
RNEK PROJE: ALTIN YOLLAR-PR RESN ZNDE

AKDENZN SEKZ LMANI
Cenova - Napoli - Palermo - Tunis - Palma De Mayorka - Barselona-Atina skenderiye
Projenin zeti: Piri Reis Osmanlnn parlak dneminde 1465-1554 yllar arasnda yaflamfl ve gerek denizci kimliiyle gerekse bilim insan kimliiyle ann
deerli insanlar arasnda yer almfltr. Gnmze kadar gelen iki haritas ve Bahriye isimli kitab Akdeniz limanlar hakknda denizcilik bilgileri verirken ayn zamanda liman kentlerinin sosyal, ekonomik ve kltrel durumu hakknda da nemli ipular barndrr.
ALTIN YOLLAR - PR RESN ZNDE projesi, Piri Reisin kitabnda ve haritalarnda yer alan sekiz Akdeniz Limann, Cenova, Napoli, Palermo, Tunis, Palma de
Mayorka, Barselona, Atina ve skenderiyenin bugnk hallerini yaz, fotoraf ve
izgiyle yanstmay hedefler. stanbulun 2010 yl Avrupa Kltr Baflkenti seilmesiyle birlikte planlanan bir dizi etkinlik gerek yurtiinde gerek yurt dflnda kltrleraras diyalog alflmalarn hzlandracak, bu projeyle birlikte alflmalar g ve
etkinlik kazanacaktr.
ALTIN YOLLAR - PR RESN ZNDE projesi bir yazar, bir izer ve bir fotorafnn Piri Reisin eserlerinin klavuzluunda kaca bu yolculuk sonunda ortaya kacak kitap, sergi ve gsteriler, Reisin gzlemlerini ve bilgilerinin gnmz
yaflantsndaki karflln grmeyi de salayacaktr.
Projenin fotoraf aya zcan Yurdalan tarafndan yrtlecektir. Fotoraf

alflmasnda Piri Reisin tasvir ettii yerleri fotoraflamaya alflrken, asl ilgisini
gnlk hayata yneltecek ve Reisin sosyal hayata, ekonomik yapya dair gzlemlerinin bugnk karflln arayacaktr. ekilen fotoraflar Akdeniz kysndaki sekiz limann farkl din, dil ve kltr kklerine sahip olduunu dikkate alarak karakteristik zelliklerini ortaya karmaya alflacaktr.
alflmann yrtlecei limanlarn zengin ve arpc grsel dokusu dikkate alnrsa alflmann sonunda ortaya kacak fotoraflarn da ayn etkiyi kitapta ve sergide de yanstmas hedeflenmektedir.
Fotoraf bu alflmaya yazar olarak katlacak Ersin Kalkan ve izer olarak katlacak Semih Poroy ile eflgdml bir alflma gereklefltirerek ortak eserde aranacak frekansla uyumlu eserler ortaya karacaktr.
ekim alflmalar 2010 ylnn bahar ve yaz aylarnda gereklefltirilecek, her limanda 3-4 gn geirilerek projenin eksiksiz tamamlanmas salanacaktr.
Fotoraf projeyi gereklefltirmek iin digital fotoraf makineleri kullanacak ve
proje boyuca 5000-7000 kare fotoraf ekecektir.
Konunun Grsellii ve ekim Planlar: Liman kentleri zellikle Akdeniz
evresindekiler ayn zamanda birer kltr kentidir. Bu proje kapsamnda fotoraflanacak sekiz liman kentinin her biri bal olduklar lkelerin kltrel zenginliini
de yanstr. Fotoraflar bu kltrel gelerin gnlk hayattaki yansmalarn gsterir. Sokaklardaki hayat, alflmann eksenini oluflturur. Bofl vakit, elence, spor,
ulaflm, alflverifl grntlerinin yansra insanlarn birbiriyle ve yafladklar kentle
iliflkisini gsteren fotoraflar ekilecektir. Fotoraflarn ayn zamanda kentin mimari dokusunu ve tarihi karakterini yanstmas hedeflenecek ve Piri Reisin haritasnda gsterilen limann yaps bugnk bakflla yanstlacaktr. Bu fotoraflarda
anlatmc bir dil kullanlacak ve fotorafnn gznden kentin bugnk haline bir
yorum getirilecektir.
Tahmini Sre:
Ekim - Kasm - Aralk 2009: Taslak proje ve bte
n proje hazrlanr
Ekip oluflturulur.
Bte tamamlanr
Proje ilgili kuruma sunulur
fiubat-Mart-Nisan 2010: Arafltrma-Hazrlk-Planlama
Piri Reisin kitabnn ve hakknda yazlan kitaplar okunur.
Piri Reis Haritas incelenir ve gnmz haritalaryla karfllafltrlr.
Piri Reisin proje kapsamndaki sekiz kent hakndaki yazl gzlemleri
derlenir.
Proje kapsamndaki flehirler hakknda tarih-corafya-kltr arafltrmalar
yaplr.
Gemifl dnemde ve gnmzde bu kentlere yaplan yolculuk metinleri, seyahatnameleri okunur.
Proje kapsamndaki flehirlerin grsel dokmanlar derlenir. nternetteki grsel malzeme taranr, yaynlanmfl albmler incelenir.
fiehirlerin bugnk haritalar stnden gnlk ekim rotas belirlenir.
Taslak ekim planlar yaplr.
Mays 2010: Proje Onay ve Hazrlk
Proje onaylanr.
Teknik ekipman, lojistik hazrlklar ve proje grubunun ortak toplantlar yaplr.
Haziran - Temmuz 2010: ekim
1. Hafta: stanbul-Cenova
2. Hafta: Napoli
3. Hafta: Palermo
49
50
4. Hafta: Tunis
5. Hafta: Palma de Majorka
6. Hafta: Barselona
7. Hafta Atina
8. Hafta: iskenderiye
Austos - Eyll 2010: Aktarma ve Seim
Fotoraflar aktarlr ve genel seim yaplr.
Sergiye girecek fotoraflar ve kitaba alnacak fotoraflar ile projenin kamera arkasn gsteren fotoraflar ayrlr.
Ekim 2010: rn Teslimi
Proje mellifine genel seki ile kitap ve sergi sekileri teslim edilir.
Projeye katlan yazar ve izere sergi ve kitap sekileri iletilir.
Hedefler: stanbul 2010 Avrupa Kltr Baflkenti etkinlikleri iinde gerekletirilecek bu proje Piri Reisin 15.yyda Akdenizde brakt izlere gnmz insannn
bakflyla yeniden yaflam kazandrmay hedefler. Bu projenin gerekleflmesiyle birlikte alacak sergiler ve yaynlanacak kitap yurt iinde farkl kesimlerin dikkatini
eker. stanbulun Kltr Baflkenti olmas nedeniyle Avrupa kamuoyunun, kltr
sanat ve siyaset evrelerinin gndemine girer.
Proje kapsamndaki Akdeniz limanlarnn fotorafn evrensel dili araclyla bir
yabanc gznden irdelenmesi salanr.
Proje, uygulama aflamasnda gidilen kentlerdeki yerel ynetimler ve sivil insiyatiflerle buluflarak, eflitli konferans ve konserlerle gncel bir etki yaratr.
Proje sonrasnda yaynlanacak kitap disiplini, yaz, fotoraf ve izgiyi buluflturarak etkili bir medya oluflturur. Kitabn yaylanmasyla birlikte alacak sergi konunun yeniden gndeme gelmesini salar.
Bte:
1. Arafltrma,
2. Ulaflm,
3. Konaklama,
4. Yiyecek,
5. Laboratuar (retim sonras ifllemler, aydnlkoda ifllemleri, ifl basklar ve
prova basklar vs.),
6. Kiralama, zel ekipmanlar, iletiflim vb.,
7. Grnmeyen giderler,
8. Fotorafnn telifi.
ALTIN YOLLAR-3 PR RESN ZNDE
Adl projenin mellifi zdem Petek ve Pi Productiondur.
stanbul 2010 Kltr Baflkenti etkinlikleri kapsamnda gereklefltirilen ve aflamadan oluflan bu proje kltrel etkileflim ve tarihte iz srme amacyla hazrlanmfltr.
Bu alflma aflamadan oluflmufltur. Altn Yollar - Jul Vernenin zinde, Altn
Yollar - Piri Reisin zinde, Altn Yollar - Evliya elebinin zinde
Projenin her aflamasna bir yazar, bir izer ve bir fotoraf katlmfl, yolculuk bir kamera ekibi tarafndan izlenmifl, ayrca ok sayda mzik grubu ve sanat gidilen flehirlerde konserler vererek projeye nemli katk salamfltr.
Altn Yollar tamamlandktan sonra stanbul 2010 Kltr Baflkenti etkinlikleri kapsamnda her rotada gidilen flehirlerde ekilen fotoraflarla bir sergi almfl ve Nisan
2011 tarihinde, yazarlarn, izerlerin ve fotoraflarn eserlerini toplayan cilt kitap yaynlanmfltr.
Yukarda yer alan proje rnei Altn Yollar projesinin bir aflamasn oluflturan Piri Reisin zinde rotasnn fotoraf alflmalar iin fotoraf tarafndan hazrlanmfl n metindir.
Burada yer alan fotoraflar ise sekiz limandan birer rnek olmak zere seilmifltir.
ALTIN YOLLAR-PR RES projesi kapsamnda stanbuldan sonraki ilk durak CENOVAdr.
Cenova.
51
Cenovadan sonra fotorportajcnn yolu NAPOLye dfler.
Napoli
52
Palermoda gnlk yaflam, otobs camndan objektife yansr.
Palermo
53
Proje kapsamnda drdnc soluklanma noktasnda yakalanan bu kare TUNSin kltrel zenginliini
yanstmaktadr.
Tunis
54
ALTIN YOLLAR - PR RES projesi kapsamnda TUNSten sonraki durak Palma De Mayorcadr.
Palma De Mayorca
55
Tarihte iz srmenin altnc ayanda yollar BARSELONAya dfler.
Barselona
56
ATNA insannn yaflad kentle iliflkisini gsteren bir kare.
Atina
57
Ayn kare iinde farkl insanlarn SKENDERYEyle olan iliflkilerine bir anlk tanklk.
skenderiye
58
59
zet
N
A M A
Fotorportajn tanmn ve kapsamn aklayabilmek.

Rportaj tekniiyle ele alnan konunun haber,
bilgi ya da tanklk ierecek biimde fotografik
grntnn diliyle sunulmasna denir.
Fotorportaj ele alnan konuyu grsel bileflenlerine ayrma ifllemidir. Fotoraf konusunu en
ince ayrntsna kadar grsel bir analize tabi tutar. Fotorportajda yer alan her grnt, konunun bir yann yanstr. Bu grntleri seip sralayarak yeniden bir araya getiren fotoraf,
konusu hakknda kendi szn kurar ve bir hikye anlatr.
N
A M A
N
A M A
Fotorportajcnn zelliklerini sralayabilmek.

Bir fotorportajc ncelikle, insan haklarna, hayvan haklarna, doaya, evreye saygl bir bireydir. Ayrca fotoraflk etiine sahiptir ve sorumluluk almay bilir. Arafltrmaya ak, olaylar ile olgular arasndaki iliflkiyi zmleyebilecek bilgi
ve beceriye sahiptir. letiflime ak, baflkalaryla
kolay iliflki kurabilen, empati yetenei geliflmifl
fotorportajc, gerek, doru ve zgn arasndaki farkll bilir. Gzlemcidir, hem geneli
hem ayrnty grebilir. fiartlara uyum salayabilir, risk alabilir ve sabrldr. Gergin ortamlarda
soukkanl ve yksek moralli olmay baflarr. Fotoraf makinasn her ortamda kullanabilecek ve
anlatmc grntler oluflturabilecek teknik yeterlilie sahiptir. Son olarak hikye anlatma becerisi geliflmifltir ve grnt dili kadar szel dile
de hkimdir.
Fotorportaj projesinin aflamalarn zetleyebilmek.
Bir fotorportaj projesi, konuyu semek, seilen
konuyu arafltrmak, ekim plan yapmak ve proje metnini yazmak, ekim, yaym ve datm aflamalarndan oluflur.
60
Kendimizi Snayalm
1. Bir kifliden snrlar ok daraltlmfl bir konuda ksa ve net bir bilgi ve yorum alma yntemine ne ad
verilir?
a. Deme
b. Mlakat
c. Rportaj
d. Fotorportaj
e. Belgesel fotoraf
6. Afladakilerden hangisi fotorportajcnn konu seerken cevaplamas gereken sorulardan biri deildir?
a. Neden bu konu seildi?
b. Konu yeteri kadar daraltlmfl m?
c. Daha nce ayn konuda bir alflma yaplmfl m?
d. Konu grntlerle ifade edilebilir mi?
e. Konu grsel ekicilik taflyor mu?
2. Afladakilerden hangisi bir kifliye belirli bir konu

hakknda eflitli sorular ynelterek bilgisini, birikimlerini ve grfllerini ortaya karmay amalar?
a. Deme
b. Mlakat
c. Rportaj
d. Fotorportaj
e. Belgesel fotoraf
7. Afladakilerden hangisi, bir konunun gereklefltirilip

gereklefltirilmeyeceine karar verirken olumlu cevap verilmesi gereken sorulardan biri deildir?
a. nsan haklarna saygl m?
b. Etik ve doal hukuk asndan uygun mu?
c. Zaman ve fiziki koflullar asndan uygun mu?
d. Aydnlatma koflullar uygun mu?
e. Ekonomik olanaklar ve yasal hkmler asndan gereklefltirilebilir mi?
3. inde eflitli demeleri, farkl mlakatlar da barndrmakla birlikte rportajcnn kendi gzlemleri, arafltrmalar ve eflitli gazetecilik teknikleriyle ulaflt bilgileri de deerlendiren kapsaml teknie ne ad verilir?
a. Deme
b. Mlakat
c. Rportaj
d. Fotorportaj
e. Belgesel fotoraf
8. Bir fotorportajcnn afladaki bafllklardan hangisi

hakknda ayrntl arafltrma yapmas gerekmez?
a. Konuyla ilgili deme veren kiflilerin yaflam
b. Konunun biimlendii corafi-fiziki koflullar
c. Kltrel yaps-kltrlere etkisi
d. Sosyal yapsn-sosyolojik etkisi
e. Ekonomik yaps-ekonomik etkisi
4. Farkl deme ve mlakatlardan elde edilen bilgileri,

kendi gzlem, arafltrma ve eflitli gazetecilik yntemleri kullanarak elde ettii bilgilerle harmanlayan bir teknikle ele alnan konunun haber, bilgi ya da tanklk ierecek biimde fotografik grntnn diliyle sunulmasna ne ad verilir?
a. Deme
b. Mlakat
c. Rportaj
d. Fotorportaj
e. Basn aklamas
5. Afladakilerden hangisi bir fotorportajcda bulunmas gereken zelliklerden biri deildir?
a. Fotoraf makinasn her ortamda kullanabilecek
ve anlatmc grntler oluflturabilecek teknik
yeterlilie sahip olmak
b. Fotoraflk etiine sahip ve saygl olmak, sorumluluk almay bilmek
c. Gerek, doru ve zgn arasndaki farkll bilmek; zgnle zarar vermemek
d. Maceray sevmek
e. Gergin ortamlarda soukkanl ve yksek moralli olabilmek
9. Afladakilerden hangisi ekim sonras nseme ve

deerlendirme srecinde kullanlan ltlerden biri deildir?
a. Grsel yetkinlik
b. ekim plan
c. Anlatm gc
d. Teknik yeterlilik
e. Konunun grsel analizinin yeterlilii
10. Fotorafnn konu hakknda yeterli bilgi, gzlem
ve fikir sahibi olduunu hissettiren blm afladakilerden hangisidir?
a. Bafllk
b. ekim plan
c. Projenin zeti
d. Tahmini sre
e. Hedefler ve bte
61
1. a
Sra Sizde 1
Rportajc, deme dediimiz yntemle elde edilen bilgilerden de, eflitli konularda kiflilerle yaplmfl mlakatlardan da yararlanr. Deme ve mlakatlardan yararlanma anlayfl fotorportajclar iin de geerlidir. Ayn
flekilde rportajcnn faydaland gzlem, arafltrma ve
eflitli gazetecilik teknikleriyle ulaflt bilgileri deerlendirme anlayfl fotorportajcda da vardr. Rportajc
da tpk fotorportajc gibi ele ald konuyu haber, bilgi ve tanklk ierecek biimde aktarr. Rportajc ile fotorportajcnn ayrldklar tek nokta kullandklar dildir. Fotorportajc, ayn teknikleri kullanarak bir konu
hakknda elde ettii bilgileri yaz diliyle deil fotografik
grntnn diliyle sunar.
2. b
3. c
4. d
5. d
6. c
7. d
8. a
9. b
10. c
Yantnz doru deilse, Fotorportajn Tanm

ve Kapsam blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Fotorportajn Tanm
Yantnz doru deilse Fotorportajnn zellikleri blmnde yer alan bilgileri yeniden
gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Konuyu Semek blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Konuyu Semek blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Seilen Konuyu Arafltrmak blmnde yer alan bilgileri yeniden
gzden geiriniz
Yantnz doru deilse ekim blmnde yer
alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Proje Metninin Hazrlanmas blmnde yer alan bilgileri yeniden
gzden geiriniz
Sra Sizde 2
Fotorportaj ekimlere bafllamadan nce ele ald
konunun gemiflini-tarihini ayrntl biimde arafltrarak
ifle bafllamaldr. Ardndan konunun biimlendii corafi-fiziki koflullar hakknda bilgi edinmeli, konunun
evreye-insana etkisini deerlendirmeli, konunun kltrel zellikleri hakknda fikir sahibi olmal, dier kltrlere etkisini incelemedir. Bununla birlikte konunun
sosyal yaps incelemeli ve ekonomik yaps-ekonomik
etkisi stnde arafltrma yaplmaldr. Sralanan konulardaki arafltrmalarn kapsaml bir biimde gereklefltiren fotorportajc neden, ne, nerede, nasl, kimler gibi
sorularn yantlarn da kapsaml bir biimde verebilecek, bylece etkili, derdini net ifadelerle tanmlayan bir
proje zeti ortaya karabilecektir. Bu da projenin yaflama geirilmesi konusunda atlmfl nemli bir admdr.
Kaynaklar
Oral, M. (2011). Toplumsal Belgeci Fotoraf ve Fikret
Otyam rnei, Espas yaynlar, stanbul.
Yurdalan, . (2007). Belgesel Fotoraf ve Fotorportaj,
Agora kitapl, stanbul.
Amalarmz
N
N

Belgesel film iin proje dosyas hazrlamann yapm srecine olan katklarn
aklayabilecek,
Proje dosyas oluflturma konusundaki bilgileri zetleyebilecek bilgi ve beceriye sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Belgesel Film
Szl Tarih
Proje Gelifltirme
indekiler
Fotoraf ve Video
Proje Gelifltirme
Belgesel Yapmlarn
Projelendirilmesi
BELGESEL YAPMAK N BR
FKRM VAR
BELGESEL YAPIM PROJE DOSYASI
RNEK PROJE DOSYASI
CUMHURYETN HAYALLER
Belgesel Yapmlarn
Projelendirilmesi
BELGESEL YAPMAK N BR FKRM VAR
Bir belgesel yapmak iin yola byle kabiliriz. Fikir; bir merak, bir dert, bir iz
srme isteinden kaynaklanyorsa pefl pefle gelen sorular peflimizi brakmaz. Fikri, bir belgesel yapm srecine dnfltrmek iin neler yapmal, nasl yapmal, kimlerle yapmal, hangi srayla yapmal ve tm bunlar yapabilmenin koflullarn nasl
yaratmal peflimizi brakmayan sorulardan bazlar.
lgili alan eitimini tamamlamfl gen bir mezun ya da tamamlamak zere
olan bir renci veya ulusal / yerel televizyonlarda belgesel yapmlara komflu
alanlarda alflarak deney kazanmfl bir belgeselci aday olabiliriz. Hatta belgesel de yapmfl olabiliriz. Her durum iin bilgi, dflnce ve deneyleri yazya dkerek gzden geirmek, dflnmeyi hem tetikleyen hem de dzenleyen bir gelifltirme sreci.
flte belgesel yapmlarn projelendirilmesi dediimiz kavram da bir anlamda bilgi, dflnce ve deneyimlerin yazya dklmesi anlamna gelir. Bu kavram proje
dosyas hazrlamak biiminde de ifade edebiliriz.
Proje dosyas hazrlamak yapm sreci iin nemli bir bafllang aflamasdr ve
nite iinde aklanmaya alfllacaktr. Bu aklamalara gemeden nce, belgesel
sinema alan ve belgesel film yapm srelerinin tmne yaylan baz kavram ve ilkelere dikkat ekmek yararl olabilir.
Belgesel Sinema Ve Yapm Sreleri zerine Birka Not

Belgesel sinema, yzn gerek hayata dnmfl bir sinema. Yaflanmfl veya yaflanan hayatn dflnebileceimiz her alan konusu iinde yer alr.
Gerei tm yzleri ile arafltrmaya ve izleyicisi ile paylaflmaya alflan belgesel
sinema, hayat belgeler ve toplumsal hafzaya kazandrmaya alflr. Bu eyleminde
yaratcln zgnlne inanr, ama bu zgnln gerek hayat ile srekli
olarak sorgulanacan ngrr. Kendi estetiini ve tekniini gelifltirirken, etik
deerlerini de hep gndemde tutar, gzden geirir.
Belgesel sinemann var olma biimini oluflturan bu ereve, belgesel yapmn
gereklefltirilme srelerine de belli kurallar getirmektedir.
Belgesel sinema her fleyden nce, fikrin oluflumundan final aflamasna kadar duygu, bilgi ve arafltrmann birbirini besledii bir iz srmedir. Bu yaplrken her dneme, her olguya, her insana eflit mesafede durmaya alflarak yol
alnmas gerekir. Bir sanat ve sinema alan rn olarak belgesel / belgesel
Hayat belgeleyip toplumsal

hafzaya kazandrmaya
alflan belgesel sinema,
kendi estetiini ve tekniini
gelifltirirken etik
deerlerini hep gndemde
tutar, gzden geirir.
64
Belgesel sinema, ynetmene

gerein sunduu ipularn
yorumlama frsat sunar, ama
bunun iin ynetmenin uymas
gereken bir etik kural vardr:
ynetmen gereklie
mdahale etmemeli ya da
birden fazla halleri olan
gerein olas farkl
boyutlarn yok saymamaldr.
film, ona zgn bir anlatm dili kazandracak ynetmene gerein sunduu
ipularn yorumlama hakk tanr,ama bir flartla; gereklie mdahale etmeden ya da birden fazla halleri olan gerein olas farkl boyutlarn yok
saymadan. Bu ilke belgesel sinemann en nemli etik sorunlar arasnda yer
almaktadr. Bu ilkeye sadk kalmak, arafltrma srelerine hakkn vermekle birebir iliflkilidir.
SIRA SZDE
Gereklie SIRA
mdahale
SZDE etmeden ya da birden fazla halleri olan gerein olas boyutlarn
yok saymadan cmlesinde kastedilen anlam tartflnz.
D fi N E L M
fi N EYapmnda
LM
Belgesel DFilm
Arafltrmann nemi
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Belgesel film retimi gerein izini srmekle hayat buluyor demifltik. Arafltrma
kavram da Sokluklarn
ya da rakamlarn tasnifinden tede bir anlam taflr. BelgeO R U
sel yapm aflamalar olabildiince tm unsurlaryla olgularn, yklerin oluflma srelerine ynelir. Gerein izini srerken ok da hoflnut olmadmz kimi unsurDKKAT
lar bilerek alglarmzn dflnda tutmak, yok saymak gereklie mdahale etmek
anlamna gelecei gibi yeterince zenilmemifl arafltrma srelerinin de iyi niyetiSIRAbenzer
SZDE sonular douraca notunu dflmek gerekir.
mize ramen
Bir yandan da gerek tek boyutlu deil, birden fazla halleri, yzleri var ve bu
olgu -bu olguya atflma da denebilir - belgeseli besleyecek unsurlar arasnda yer
AMALARIMIZ
almaktadr. Ynetmen gerei yorumlama hakkn kullanrken bir seim yapar. Bu
seim yani yorum da ynetmenin / rnn hayata karfl durduu yeri belirler. Bir
rnek olarak baraj yapm nedeni ile sular altnda kalacak tarihi bir doku - ren yeK T A P
ri zerine bir belgesel yapyor olabiliriz. Suya olan ihtiya ve tarihi mirasn yok
edilmesi atflmal iki unsur. Ynetmen bir seim yaparak filmini bu yaklaflm zerinden infla etmek durumundadr. Bu seim iin yre insanlarnn hayat, bu uyguTELEVZYON
lamann onlarn hayatnda yapaca deifliklikler, yre insanlarnn grfl ve beklentileri, yredeki hayatlar, konu ile ilgili uzmanlk alan bilgileri, danflman destei gibi unsurlarla arafltrmann detayl yrtlmesi seimin salkl temellerde yaNTERNET
plmasn salayacaktr.
Bir proje dosyas, arafltrmann kapsam ve ieriiyle ilgili bu younluu bafltan
ngrebilmelidir. Proje dosyasn oluflturmadan nce bir n arafltrma yapmak bu
ngry daha salkl yapabilmek iin nkofluldur.
Belgesel retiminde arafltrma kavramn biraz daha aarsak; belgesel yapm
srecinin kendisi bir iz srme, arafltrma srecinin iinden geerek olgunlaflr.
Bildiimizi zannettiklerimizle, n yarglarmzla atflabiliriz. Bir yapm sreci ayn zamanda tartflma ve yaratc dflnme srecidir. Yeteri kadar bildiimiz konulardan ok, merak ettiimiz konularda belgesel film yapma isteinin ar basmas da bu yzdendir.
N N
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
BELGESEL YAPIM PROJE DOSYASI

Proje Dosyasnn fllevleri
Bir proje dosyasndan
beklenen ifllevlerden birisi,
dosyada yer alan ngrlerin
belgesel yapm srecini
doru gzerghlarda ve
verimli bir flekilde
ynlendiriyor olmasdr.
Proje dosyasnn genel olarak temel ifllevi vardr.

-Yeterli olgunlukta gelifltirilmifl bir proje dosyas, belgesel yapm ekibi iin yapm aflamalar boyunca ve zellikle yapm srecinin ilk ivmelenme dneminde
nemli bir referanstr. Bir proje dosyasndan beklenen ifllevlerden birisi, dosyada
yer alan ngrlerin belgesel yapm srecini doru gzerghlarda ve verimli bir
flekilde ynlendiriyor olmasdr.
65
4. nite - Belgesel Yapmlarn Projelendirilmesi
Yapm srecinin olgunlaflma aflamalarnda, yapmn, proje dosyasndan daha

zengin bir ierie ulaflacan ngrmek gerekir. Bu durum belgesel yapm srecinin baflaryla yrtldnn gstergesi olacaktr. Daha nce de ifade ettiimiz gibi yapm sreci,ayn zamanda bir yanyla da konuyu giderek zenginlefltiren bir
arafltrma srecidir.
-zen gsterilerek hazrlanmfl, gerekli dzeyde gelifltirilmifl bir belgesel yapm
dosyas, finansman arayflnda da nemlidir. Konu hakknda bilgisi olmayan bir kifli, bir kurum temsilcisi, potansiyel bir finansr proje dosyasndan hareketle nasl
bir belgesel olacan genel hatlaryla kavrayabilmeli, ifllevini ve alflma alt yapsnn gerisindeki emei fark edebilmelidir. Finansr, belgesel alanda flu ya da bu dzeyde uzmanlaflmfl bir kurulufl ise proje nerisinin yetkinliinin ya da eksikliklerinin daha kolay tespit edileceini ngrmek gerekir.
-Belgesel Yapm Proje Dosyas hazrlamann bir ifllevi de, eer bir belgeselci olacaksak, ileriye dnk kendi alflma arflivlerimizi oluflturmaya yardmc olmasdr. Sadece dosya deil, ncesindeki kk n arafltrmalarmz, bilgi ve dflnme notlarmz da nemlidir. nk yeni fikirler, yeni belgeseller yapma istei, oluflturduumuz birikim zerinden de tetiklenmektedir. Bilgisayar teknolojisinin sunduu ok nemli olanaklar yannda, oluflturduu tuzaa dflerek bilgileri
sistemsiz bir flekilde bilgisayarda depolamayp, proje temelli ya da tematik bafllklarla bir arfliv sistemi kurarsak, ihtiya duyduumuzda daha nce edindiimiz bilgilere, isimlere, adreslere vb. ksa srede ulaflarak yeniden gereksiz vakit harcamayz.Bu arflivlemenin tm belgesel yapm boyunca oluflan yeni bilgiler iin daha da deerli olduunu belirtmek gerekir. Her belgesel yapmn kendi yapm yks kitap ya da yapm bilgileri arflivi, belgesel yapmn dier nemli ktlar
arasnda yer almaktadr.
SIRA SZDE
Proje dosyas hazrlamann belgeselciye salayaca katklar tartflnz.
Bir Fikirle Yola kmann nemi
D fi N E L M
Bu yaznn giriflinde Bir belgesel yapmak istiyorum cmlesi yerine Belgesel yapmak iin bir fikrim var sz tercih edilmiflti. nk belgesel yapmak bir ama deS O R U
il bir ara.
Bir olgu, bir yk zihninizi kurcalamaya baflladnda devam gelecek bir dflnme sreci olufluyor demektir. Bu zihinsel srecin gelifltirilmesi,
olguD Ksnanmas
KAT
lar ve yklerin izini srmekle, onlar bilgi, belge ve duygusuyla daha yakndan
kavramakla mmkn olabiliyor. Belgesel film, bu kavrayflmz sinemann diliyle
SIRA SZDE
ifade etme ve izleyiciyle paylaflma olana sunuyor.
Proje Dosyasnn eriinin Oluflturulmas
AMALARIMIZ
N N
Bu soru bir belgeseli yaplabilir klmak iin nelere ihtiya var sorusu ile i ie. Sorularmza bir dzen vermek, yapm aflamalarn hayal etmek, eksiklerimizi grmek
iin en iyisi yazl olarak dflnmektir.
K T A P
Sral gitmeye alflrsak;
Bir fikrimiz var, demek ki konumuz genel olarak belli.
Bu belgeseli neden yapmak istiyoruz?
TELEVZYON
Belgeseli kimler izlesin, nerelerde izlensin istiyoruz?
Konuyu nasl ele alacaz, nasl iflleyeceiz, yaklaflmlarmzn genel erevesi ne olacak?
NTERNET
Ne tr arafltrmalar yapacaz?
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
66
Nerelerde yapacaz?
Ktphane, kaynaka m tarayacaz?
Kaynak kifliler, tank kifliler mi bulacaz?
Alanda arafltrma m yapacaz?
Konunun uzman olan danflmanlarn desteine ihtiya var m?
Belgesel filmin grsel ve szel anlatm unsurlarnn nitelii nasl olacak?
Nerelerde, ne zaman, ne tr, ka gn ekimler yapacaz?
ekim iin ne tr ekipmanlar gerekiyor?
Kurgu ncesi masa bafl alflmay nasl yrteceiz?
Filmin kurgusunu nerede, kimlerle yapacaz?
ekim ve kurgunun teknik standard ne olacak?
Btn bu alflmalar hangi takvim ve srelerde gereklefltireceiz?
Yukardaki dkmn nemli bir ksm harcama yapmay gerektiriyor. Belgesel yapm finansmann nasl oluflturacaz?
Yukardaki sralamada 3. flktan sonras iin ngrde bulunmakta zorlanyorsak, dflncelerimiz belirsizlefliyorsa bu durum konu ile ilgili bilgilerimizin eksik
olduuna iflaret eder. O halde belgeselin konusu hakkndaki bilgilerimizi arttrmak
iin n arafltrma yapmak daha sonra da belgesel yapm projelendirmek gerekir.
Proje Dosyasnn Hazrlanmas

Tamamlanmfl iki ayr tr belgesel filmin proje dosyalarn ele alarak dosyadaki ngrler ile filmlerin yapm sreleri arasndaki iliflkiyi de irdeleyebiliriz.
Belgesel filmlerden birisi Cumhuriyetin Hayalleri. 1997 - 1998 yllarnda yaplan, anlatmn Cumhuriyetin ilk kuflaklarnn szl tarih tanklklar zerine kurmufl ve yzn bu dneme evirmifl bir film.
kinci rnek pte Dostoyevski Buldum 2005 - 2010 yllar arasnda yaplmfl
bir belgesel film. Bir kt toplaycsnn, yapm yllar boyunca hayatn izleyen, bu
balant ile ocukluk yllarndan itibaren ailesinin, evresinin, kt toplayclnn
servenini dillendiren bir film.
RNEK PROJE DOSYASI: CUMHURYETN HAYALLER
Szl tarih, toplumsal tarihi

insan ykleri zerinden
kavramaya alflan bir
belgesel yapm trdr.
Ynetmen ve ekip byle bir
belgeseli herhangi bir
tarihte ayn istekle yapmay
arzu ederdi ama sponsor
kuruluflun bu filmi
destekleme nedeni filmin
75. yl kutlamalarnda
gsterilecek olmasyd. Bu
saptamadan hareketle
sponsor arayfllarnda
firmalarn kitle iletiflim
faaliyetleriyle bir flekilde
paralellik taflyan nerileri
destekleme olanann daha
yksek olduu notunu
dflmek gerekir.
Bu belgesel film iin Kltr Bakanl ya da sinemaya finansal destek veren bir kuruma baflvuru yaplmad. Sponsor bulmak iin bir proje dosyas hazrland. lk baflvurulan firma tarafndan teklif kabul edildi, bu nedenle projenin farkl baflvuru formatlarnda dosyalar oluflmad. ncelenecek dosya 1997 tarihlidir ama konusu,
amac dorultusunda doru sponsorlar ngrldnde benzer formatda bir dosya ile bugn de bir belgesele destekler bulunabilir.
Bu Belgeseli Yapma Fikrinin Douflu

Her fleyden nce, szl tarih alflmalar insan ruhunu olgunlafltran bir urafl.
Toplumsal tarihi insan ykleri zerinden kavramaya alflmak yaln ve bir o kadar da zengin ufuklar ayor nmze. Belgesel, bafltan szl tarih tanklklar
zerine kurulu bir film olarak tasarland.
Ynetmen ve ana yapm ekibi daha nce szl tarih alflmalar ve bu yntemle belgesel yapmlar gereklefltirmifl bir ekipti. 1998 yl Cumhuriyetin 75. ylyd.
Hala aramzda yaflayan ve Cumhuriyetin kurulufl yllarna tank olan insanlara ulaflmak, onlarla derin sylefliler yaparak arflivlemek ve zgn ykleri zerinden toplumsal tarihimizi dillendirecek belgesel yaparak olabilen en genifl kesimlerle paylaflmak projenin kfl noktas oldu.
67
n Arafltrma Srecinde Gereklefltirilen alflmalar

Bu belgeseli yapma fikri oluflmaya bafllandnda belgesel iin kifli ile ekimler
tamamlanmfl, ekibin motivasyonunu ykselten sonular elde edilmiflti. Yapm sreci, arzu edilen tanklklara ve dnemin arfliv grntlerine ulaflmak, dnem bilgilerini derlemek konusunda youn bir arafltrma - dokmantasyon alflmas gerektiriyordu. Yapm srecinin genel fotorafn grmek hem yapm ekibine yol
gstermesi hem de sponsor kurulufla yapm srecinin niteliklerini anlatabilmek
asndan nemliydi.
n arafltrma srecinde afladaki yntem ve iletiflim kanallar kullanld: Eitim, kltr, sanat, mhendislik, ekonomi vb. alanlarda hayatta olan Cumhuriyet
kufla insanlarndan bilinen isimler vard. Ama isimleri bilinmeyenlere de ulaflmak
gerekiyordu. Bu isimlere ulaflmak iin yerel kaynaklara baflvuruldu. Her yrenin
toplum nderi insanlar, deneyimli olan gazeteciler, yerel arafltrmaclar, l Kltr
Mdrlkleri, Halk Evleri, Meslek Odalar vb. yerel bilgiler konusunda zengin
kaynaklar olup yaplan n arafltrmaya deerli katklar sundular. Proje dosyas
oluflmadan afladaki konulara daha belirgin cevaplar vermek zere bir n arafltrma yapld.
Szl tarih tanklklarnn seiminde temel kriterler;
flgal yllarna, Cumhuriyetin ilanna tank olan kifliler olacakt.
Arafltrma alflmalar yapm

sreci iinde tanmlamfl ise
proje dosyasnda
arafltrmann yntemini,
erevesini ve genel olarak
beklenen sonular belirtmek
gerekir. Somut bilgi ve
malzemeler yapm srecinde
oluflur.
Fotoraf 4.1
brahim Kutlutan
1903 doumlu olan
brahim Kutlutan,
dnemin Orman
Fakltesi mezunu
ve Trk Standartlar
Enstitsnn ilk
genel sekreteri.
Yaklaflk ka kifli ile ekim yaplaca;

Yaklaflk 75 kifli ile ekim ngrld. Drt blm olarak tasarlanan belgeselde
konu dalmnn eflitlilii de dflnldnde bu say yksek olmayacakt.
68
Fotoraf 4.2
Trkiyenin ilk
kadn dekan olan
1910 doumlu
Prof. Dr. Nushet
Gndoan grflme
yaplan kiflilerden
birisiydi.
ekim corafyas
Byk merkezlerde younlaflmayan, Trkiye corafyasna dalmfl tanklklar
iin en az 25 yre ngrld.
Bilgi ve grsel arfliv malzemesi iin arafltrma - dokmantasyon alflmalarnn nitelii
Cumhuriyetin kurulufl dneminin grsel malzemesini (kullanlabilir kalitede)
ieren kitaplar, albmler, kataloglar, dergiler, zel koleksiyonlar, gnlk gazete
koleksiyonlar arafltrlacak kaynaklar arasnda yer alacakt. Arafltrma meknlar ise
milli ktphaneler, Ankara, stanbul, zmirdeki ana ktphaneler ve TBMM kitapl olmak zere arafltrmann olgunlaflma aflamalarnda edinilen yeni bilgilerle yeni ktphaneler, zel arflivler olacakt.
Fotoraf 4.3
Arfliv Fotoraf
Belgeselde
kullanlan arfliv
fotoraflarndan
biri.
69
Trk Dil Kurumu, Trk Tarih Kurumu, Baflbakanlk Basn Enformasyon Genel
Mdrl, Devlet Demiryollar, Karayollar Genel Mdrl, Atatrk Orman
iftlii arflivleri hareketsiz grsel malzeme - fotoraf iin nemli arflivlerdi.
Hareketli tarihsel arfliv grntleri iin TRT ve FRTEM (Film, Radyo ve Televizyonla Eitim Merkezi) dier nemli kaynaklard.
Fotoraf 4.4
Arfliv fotoraf.
Cumhuriyet
kutlamasn
gsteren bir arfliv
fotoraf
Ayrca szl tarih ekimleri, kiflilerin zel albmlerinde olan fotoraflara, belgelere ulaflmak asndan en verimli kaynak olacakt.
n arafltrma aflamasnda stanbuldaki ktphanelerde bir n kaynak listelemesi karld.
Aktel ekimlerin nitelii
Trkiye corafyasna yaylmfl ve zellikle szl tarih iin gidilen blgelerde ekimler yaplacakt. Filmin anlamsal ieriine efllik edecek dokular, meknlar, insanlar zerinden grsel bir anlatm yaklaflm bafltan ynetmen tarafndan tasarlanmflt.
Fotoraf 4.5
Aktel ekim.
Diyarbakr
sokaklarnda
ocuklar. Filmin
anlamsal ieriine
efllik edecek bu
trden dokular,
meknlar, insanlar
zerinden grsel
bir anlatm
yaklaflm
ynetmen
tarafndan bafltan
tasarlanmflt.
70
Yapm aflamalarnn tanmlanmas ve zaman plan

Ulafllan isimlerle szl tarih ekimlerine gecikmeden bafllamak zere ilk ay
youn bir arafltrma - dokmantasyon sreci olarak belirlendi. Devamnda szl
tarih ekimleri, deflifre ifllemleri, arflivlere ulaflma yapmn ihtiyalar dorultusunda tm malzemenin dokmantasyonu, masa bafl n kurgu alflmalar, filmin yaklaflm metninin oluflmas ana bafllklarnda tm yapm aflamalarnn efl zamanl olarak birlikte yryecei ngrld. Belgeselin gsterimi 29 Ekim 1998 tarihi olaca iin yapm takvimini uzatmak zaten mmkn deildi.
Proje Dosyas rnei
Proje dosyas sponsor kurulufla bir sunufl yazs ile verildi. Bu sunufl yazsnda
ok ksa olarak projenin nitelii, amac, kurum tarafndan desteklenmesi talebi, bu
destein nemi dile getirildi.
CUMHURYETN HAYALLER
Belgesel Film Projesi Teklifi
Ama
Cumhuriyet dflncesinin sivilleflmesi, tek tek bireyler olarak Cumhuriyetin bizler
iin ifade ettii imkn ve deerleri farketmemiz ve bu bilinle bugn ve gelecei tasarlamamzla mmkn olabilecek.
Yetmiflbefl yl toplumsal atlmlar, geri dflmeler, siyasal alkantlar, krizler ve nihayet yeniden yol almalarla katedildi. Bu servenin toplumsal hafzamzdaki boflluklarnn o dnemleri yaflamfl tanklarla dillendirilmesi ve bilinir klnmas nemli. Bu
dillendirme hatalarmzla yzleflmeyi de gndeme getirebilir. Toplumsal geliflme nihayet insan dflncesi ve eylemiyle biimlenen bir sre
Belgesel, yukarda zetlemeye alfltmz yaklaflmla hala aramzda olan bu insanlara
ulaflmay ve onlarn bilmediimiz yklerini en genifl kesimlerle paylaflmay amalyor.
Yaklaflm
Proje, Cumhuriyetin geliflimini inceleyen kronolojik bir tarih belgeseli olarak tasarlanmad. Cumhuriyeti olanakl klan ve onu yaflatan insan gesi ana eksen olarak seildi.
nsanlarn, herfleyden nce dflncelerinde kurduklar ve tm olanakszlklara ramen diri tuttuklar ve bugn bizlerin Cumhuriyet kufla ruhu olarak adlandrdmz tutku belgeselin omurgasn oluflturacak.
Fotoraf 4.6
Nazmi Ouz
Belgeselin
omurgasn
oluflturan ve
Cumhuriyet
kufla ruhu
olarak
adlandrlan
tutkunun
yanstlmasna
destek verenlerden
biri de 1905
doumlu zmitli
yerel tarihi, eski
milletvekili Nazmi
Ouz oldu.
71
Bu kuflan kendi tarihsel dnemlerinin ufku iinde oluflturduklar gelecee dair tasarmlar, hayatlarn bu dorultuda flekillendirmek iin ne tr abalar harcadklar, disiplin anlayfllar, sluplar bugn iin de deerli.
Deyim yerinde ise, hala aramzda olan bu kuflan temsilcilerine krs sunacaz.Yzn ayn yne dnmfl bu insanlar, Cumhuriyetin 75. ylnda belgesel aracl ile bir araya gelecekler, belgesel sinemann dili ve grsellii iinde dflncelerini ve dfllerini paylaflacaklar.
Kapsam ve erik
Tanklklar zerine kurulu bir belgeselde ieriin bafllangta birebir tanmlanmas
hem mmkn deil hem de doru deil. Belgeselin ama ve yaklaflm doru ngrlmfl ise, belgeselin gereklefltirilme sreci iinde bu ngrler umulann da tesinde zenginleflerek dorulanacaktr.
Bu tr belgesellerde en nemli unsur, konular ve ykleri zenginlefltirecek tanklara
ulaflabilmek. Bunu salamak iin de arafltrma srecinin olabildiince zengin yrtlmesi gerekiyor.
Fotoraf 4.7
Saadet kesus Altan
Cumhuriyetin ilk
opera
sanatlarndan
1916 doumlu
Saadet kesus
Altan, anlatm
zenginlefltiren
nemli tanklardan
biriydi.
Filmsel Anlatm
Belgesel izleyiciyi zamansal yolculua karacak. Mekndan mekna, insandan insana, zaman iinde, bir konuflma gibi hayallerin taflycs olacak. Her insan anlar, dflnceleri ve bakfl alaryla tanyacaz. Bugnn Trkiye panoramas turistik bakfl alarndan arnmfl bir gzle, yaflanmfllklarn izini taflyan halleri ile taflnacak filme. Anlara ve anlarla tanklk eden tarihi arfliv grntleri ile birlikte
zengin bir grsel anlatm kurulacak.
72
Fotoraf 4.8
Filmden bir kare.
Cumhuriyetin
Hayalleri adl
belgesel filmde
anlar, tarihi arfliv
grntleri,
bugn temsil eden
grntler ile
anlatm
zenginlefltirildi.
Belgesel, izleyicinin kendi iindeki sesi dillendirebilirse amacna ulaflmfl olacak.

Yapm Aflamalar ve Disiplinleri
Yapm aflamalar; arafltrma, ekim, arfliv - dokmantasyon alflmalar, belgeselin
tasarm ve n metin yazm, masa bafl n kurgu alflmalar ve devamnda stdyo
kurgusu, seslendirme, mzik yerlefltirme, miksaj ifllemleri ve yayn kopyalar eldesi
aflamalar ile tamamlanacak.
Belgesel iin zgn mzik besteleneceinden tasarm aflamasnda mzik iin alflmalar da bafllamfl olacak. Belgeselin tasarm ve final metni kurgu aflamasnda son
halini alacak.
Arafltrma, ekim, arfliv - dokmantasyon alflmalar efl zamanl olarak yryecek.
Bu alflmalar belli bir olgunluk aflamasna geldiinde belgeselin n tasarm ve metni de flekillenmeye bafllayacak. Yapmn bu olgunluk aflamadan sonra gerek szl
tarih tanklklar gerekse arfliv malzemesi iin eksiklikler daha net grneceinden
yapm srecinin devam bu dorultuda daha kontroll olarak ynlendirilebilecek.
Arafltrma Arfliv - Dokmantasyon ve Deflifre alflmalar
Gerek filmin ihtiya duyduu tanklklara ulaflmak gerekse arfliv kaynaklarn zenginlefltirmek iin kapsaml bir arafltrma alflmas yrtlecek. Arafltrmann devamnda ulafllan bilgi, belge, grsel malzemenin dokmantasyonu yaplarak filmin
tasarm ve kurgusuna hazr alt yap oluflturulacak.
Szl tarih alflmalar derin sylefliler ile gereklefltirildiinden bu syleflilerin
bire bir deflifrelerin yaplmas titiz bir alflmay gerektiriyor. Bu dokmantasyon
da filmin metin alflmasna alt yap oluflturacak flekilde time - codelu olarak arflivlenecek.
Arafltrma yrtlecek ktphane ve arfliv kaynaklar iin bir ereve: stanbul ve
Ankara baflta olmak zere milli ktphane statsnde olan ktphaneler, stanbuldaki byk kent ktphaneleri. Ankarada Trk Dil Kurumu, Trk Tarih Kurumu ve Cumhuriyetle yaflt benzer kurumlarn arflivleri, TBMM ktphane ve arflivi ilk
arfliv kaynaklar arasnda. Hareketli grntler iin TRT ve FRTEM arflivleri yine ilk
kaynaklar arasnda.yapm srecinde ulafllan bilgiler yeni arfliv kaynaklarn da iflaret edecek, alflmalar bu dorultuda geniflletilecek.
Danflmanlar
Belgeselin ierik ve tasarmna ya da metnine temel oluflturacak bilgi desteinden ok
tanklklara ulaflmak iin yerel danflmanlara ihtiya duyulacak. Arflivlere ulaflma
konusunda da, ihtiya duyulduunda deiflik arflivler hakknda bilgisi olan kifli ya da
kurumlardan destek alnacak. Arafltrmalar bu dorultuda ynlendirilecek.
Ana Yapm Ekibi
Ynetmen, yapm ynetmeni, iki ynetmen yardmcs, arfliv ve dokmantasyon sorumlusu, kameraman ve kurgu operatr ana ekip olmak zere dier yardmc ekip
elemanlaryla birlikte 11 kifli bu belgesel yapmnda grev alacaktr. Ynetmen filmin
tasarm ve metin yazmn da stlenecektir (Ynetmen ve ana ekip isimleri listelendi.).
Yapmn Teknik zellikleri ve Dier Maliyet Faktrleri
Teknik Standart:
ekim ve kurgu Betecam SP, uluslararas yayn
standart.
Master ve Yayn Kopyalar: Betacam SP.
Film Sre:
4 adet 30ar dakikalk blmlerden oluflan dizi
belgesel.
Versiyon:
Kutlama iin organize edilecek toplantlarda
kullanlmak zere dizinin 10-15 dakikada
zetlenmifl versiyon yapm da ngrlmfltr.
oaltm:
lk aflamada 4er adet VHS izleme kopyas.
Sz Kufla:
Aktel konuflmalar ve bir kadn, bir erkek olmak
zere dfl ses anlatan, Trke.
Mzik Kufla:
zgn beste ve icra.
Ses Kufla:
Yabanc dil versiyonu yapmna uygun enterbantl
ses kufla,
Yapmc masteri:
Filmi zaman iinde sz, grnt ve ses olarak
gncellemeye uygun enterbantl masterler
ekim Corafyas:
Trkiyede blge dalm gzetilerek 7 blgede ve
her blge iin en az 3 il veya yre olmak zere,
yaklaflk 25 merkezde.
ekim Sresi:
Ulaflm dhil yaklaflk 75 gn.
ekim zellikleri:
Szl tarih ekimleri, mekn ve yre zellikleri ile
ilgili aktel ekimler, ktphane ve arflivlerde grsel
malzeme ekimleri.
Tarihsel Arfliv
Grnts Kullanm:
Bu belgeselde hareketli ve hareketsiz zengin tarihsel
arfliv malzemesi kullanlacaktr.
Yapm Takvimi:
1998 Ekim ay baflnda gsterim kopyalar hazr
olmak zere. Bu takvime sadk kalmak iin yapm
kararnn Kasm 1997 iinde verilmesi nemlidir.
ngrlen Bte:
(Bu belgeselin yapmnda sponsor kuruluflla hukuki
bir szleflme imzaland. Szleflmenin bir maddesi
gizlilik anlaflmas olup, burada bteyi vermek
uygun olmayacaktr. Ama bu belgeselin arafltrma
dhil yapm srelerini finanse edecek bir destein
kurum tarafndan saland notunu dflmek gerekir.
Kurum ayrca bu belgeselin amac ve ierii
dorultusunda katedilen yapm srelerinin
disiplinlerine mdahale etmeyerek belgeselin bamsz
bir yapm olarak tamamlanmasna zen gsterdi.
Sponsor kuruluflun bu yaklaflmnn belgesel yapmclar
iin nemli olduunun altn izmek gerekir.)
73
74
Proje Dosyas ve Yapm Sreci liflkisi zerine Birka Not

Belgeselin yapm sreci dosya ngrleri dorultusunda ilerledi. Dosyay hazrlarken bafllayan zihinsel sre yapm aflamalar boyunca hi kesintiye uratlmad. Bu
durum somut arafltrmalar tetikledi. Yeni ve srpriz tanklklara, yklere, grsel
malzemeye ulaflld. Deyim yerinde ise dosya ngrleri yapm srecinde ete-kemie brnd.
Final szler ise ekibin bu belgeselden beklentilerinin zeti gibiydi.
ve yola k...
ve peflime dfl...
gemifli sor,
beni unutma.
yle ok fley var ki,
anlatmalym sana.
Cumhuriyetin Hayalleri 1998 ylnda bir ulusal televizyon kanalndaki ilk gsteriminin ardndan baflka kanallar tarafndan da talep edildi ve yayna alnd. Belgesel filminin ynetmeni ve metin yazar Enis Rza, zgn beste ve mzik yapmcs Sinan Sakzldr. (BSB) Belgesel Sinemaclar Birliinin ve yapmc ekip VTR
Arafltrma Yapm Ynetimin Trkiyenin eflitli yrelerinde niversiteler, sivil toplum kurulufllar ve belediyelerle dzenledii Belgesel Gnleri ile pek ok kez izleyicileri ile bulufltu, benzer gsterimlerle buluflmaya devam ediyor.
75
zet
N
A M A
Belgesel film iin proje dosyas hazrlamann yapm srecine olan katklarn aklayabilmek.
Bu yaznn bafllangcnda da belirtildii gibi, belgesel yapmlarn proje dosyalarnn hazrlanmasnn temel ifllevi var.
Birincisi yapma yol verecek doru ngrlerde
bulunmak, yapm sreci disiplinlerini bafltan tanmlayabilmek. kincisi yapmn finansman ya
da destek iin bir baflvuru dokman oluflturmak.
ncs bu alandaki birikimlerimizi artrmak
iin somut proje deneyimlerimizi dosya formatnda korumaya almak.
N
A M A
Proje dosyas oluflturma konusundaki bilgileri

zetleyebilmek.
Ana fikri oluflmufl bir belgeseli gereklefltirme isteinin var olmas ok nemli. Zihinsel faaliyetlerimiz bu dorultuda younlaflyor, konu ile ilgili n arafltrmalar verimli olarak yrtlyor.
Yapm, bafllangta bir enerji, ivme kazanyor, bu
zenginlik proje dosyasna da yansyor. zenli
olarak hazrlanmfl bir proje dosyas tm yapm
aflamalar boyunca pozitif bir etki yaratyor. Ynetmen ve tm yapm ekibinin istek ve verimini
artran bir disiplin olufluyor. Belgesel yapm srecinin ve nihayet belgesel filmin arzu edilen yetkinlik dzeyine getirilmesinin koflullar yaratlmfl oluyor.
Bu dokman ve verilen dosya rnekleri deneylerin paylafllmas amacn taflyor. Sizler, fikirlerinizi belgesel yapmlara dnfltrrken kuflkusuz
bu deneylere zgn katklar sunacaksnz.
76
Kendimizi Snayalm
1. Kendi estetiini ve tekniini gelifltirirken belgesel sinemann hep gz nnde tuttuu deer afladakilerden hangisidir?
a. Yaratclk
b. Felsefi deerler
c. Etik
d. Arafltrma
e. Bilim
2. Afladakilerden hangisi belgesel film yapm srecinde dosya hazrlamann ifllevlerinden biri deildir?
a. Yetkin bir dosyada yer alan ngrler yapm
ekibini doru noktalara ynlendirir.
b. zen gsterilerek hazrlanmfl bir belgesel yapm dosyas, finansman arayflnda da nemli rol
oynar.
c. Olas bir finansr proje dosyasndan hareketle
nasl bir belgesel olacan kavrayabilir.
d. Yapm ekibini oluflturan elemanlar grmemizi
salar.
e. Proje dosyas kendi alflma arflivlerimizi oluflturmada yardmc olur.
3. Szl tarih nedir?
a. Anlatlan toplumsal tarihtir.
b. Yazl belgeleri temel alarak tarihi anlatmaktr.
c. Gndelik yaflamn tarihidir.
d. Ses kaydetme teknolojilerinin geliflmesiye birlikte ortaya kan bir tr rportaj yapma tekniidir.
e. Toplumsal tarihi insan ykleri zerinden kavramaya alflan disiplinleraras bir alflma alan
ve arafltrma yntemidir.
4. Afladakilerden hangisi belgesel yapm srecinin
aflamalarndan biri olan n arafltrma aflamasnda gereklefltiren alflmalardan deildir?
a. Senaryoyu yazmak
b. Konuyla ilgili gvenilir tanklara ulaflmak
c. Belge taramas yapmak
d. Konuyla ilgili literatr taramas yapmak
e. Konuyla ilgili meknlarda gzlem yapmak
5. Afladakilerden hangisi belgesel yapm proje dosyasnda yer almas gereken bafllklardan biri deildir?
a. Ama
b. Yaklaflm
c. Kapsam ve erik
d. Filmsel anlatm
e. Filmin final kopyas
6. Cumhuriyetin Hayalleri adl proje dosyas rneinde filmin konuya yaklaflm nasl aklanmfltr?
a. Trkiye panoromasna turistik bir bakfl yaplacaktr.
b. Cumhuriyet kufla ruhu anlara dayanlarak anlatlacaktr.
c. Filmsel anlatm dili sadece rportajlarla kurulacaktr.
d. Tarihi arfliv grntleri filmin tamamna yaylacaktr.
e. Filmin tamamnda anlatc ses yer alacaktr.
7. Afladakilerden hangisi Cumhuriyetin Hayallari
adl rnek belgesel proje dosyasnda yer alan yapm
aflamalarndan biri deildir?
a. Arafltrma
b. Arfliv ve dkmantasyon alflmalar
c. Oyuncu ynetimi
d. n kurgu alflmalar
e. Mzik yerlefltirme
8. Cumhuriyetin Hayalleri adl rnek proje dosyasnda sralanan yapm aflamalarndan belgeselin tasarm
ve n metin yazm ne anlama gelmektedir?
a. Belgeselin tasarmnn yaplp filmin senaryosunun yazm
b. Kurgu ncesi belgeselin tasarmnn yaplp taslak metnin yazm
c. Belgeselin tasarmnn yaplp rportajlarn dkm
d. Belgeselin tasarmnn yaplp arfliv ve dkmantasyon bilgilerinin yazm
e. Belgeselin tasarmnn yaplp arafltrma metninin yazm
9. Cumhuriyetin Hayalleri adl rnek proje dosyasnda zgn mziin beste alflmalarna hangi aflamada
bafllanmfltr?
a. Tasarm
b. ekim
c. Kurgu
d. Seslendirme
e. Mzik yerlefltirme
10. Afladakilerden hangisi, Cumhuriyetin Hayalleri
adl rnek proje dosyasnda belirtilen ana yapm ekibi
elemanlarndan biri deildir?
a. Ynetmen
b. Yapm ynetmeni
c. Kameraman
d. Dekor eleman
e. Arfliv ve dkmantasyon sorumlusu
77

1. c
2. d
3. e
4. a
5. e
6. b
7. c
8. b
9. a
10. d
Yantnz doru deilse, Belgesel Sinema Ve

Yapm Sreleri zerine Birka Not blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Proje Dosyasnn fllevleri blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Bu Belgeseli Yapma
Fikrinin Douflu blmnde yer alan bilgileri
yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse n Arafltrma Srecinde Gereklefltirilen alflmalar blmnde yer
Yantnz doru deilse Cumhuriyetin Hayalleri, Belgesel Film Projesi Teklifi blmnde yer
Yantnz doru deilse Yaklaflm blmnde
yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Yapm Aflamalar ve
Disiplinler blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Ana Yapm Ekibi
geiriniz

Sra Sizde 1
Gerek kavram, felsefi bir kavram olarak, genel anlamda, dflnlen, tasarmlanan, imgelenen fleylere karflt
olarak varolan, dflnlmfl olann dflnda mevcut olan
anlamndadr. Gereklik kavram da buradaki gerek
kavramndan hareketle kullanlan, gerek olarak varolan fleylerin tmn ifade eden bir kavramdr. flte belgesel/belgesel film bu gereklie mdahale etmeden
szn sylemeye alflr. Belgesel film ynetmeni bunu yaparken gerekliin bir tek ynden grnen yzn deil, dier yzlerini grp zerinde dflnmek ister. Ardndan gerei yorumlama hakkn kullanarak
bir seim yapar. Bu seim yani yorum da ynetmenin /
rnn hayata karfl durduu yeri belirler. Bir rnek
olarak baraj yapm nedeni ile sular altnda kalacak tarihi bir doku - ren yeri zerine bir belgesel yapyor
olabiliriz. Suya olan ihtiya ve tarihi mirasn yok edilmesi atflmal iki unsurdur. Ynetmen bir seim yaparak filmini bu yaklaflm zerinden infla etmek durumunda kalr. Bu seim iin yre insanlarnn hayat, bu uygulamann onlarn hayatnda yapaca deifliklikler, yre insanlarnn grfl ve beklentileri, yredeki hayatlar,
konu ile ilgili uzmanlk alan bilgileri, danflman destei gibi unsurlarla arafltrmann detayl yrtlmesi seimin salkl temellerde yaplmasn salayacaktr.
Sra Sizde 2
Bir proje dosyasndan beklenen ifllevlerden birisi, dosyada yer alan ngrlerin belgesel yapm srecini doru gzerghlarda ve verimli bir flekilde ynlendiriyor
olmasdr.Yapm srecinin olgunlaflma aflamalarnda,
yapmn, proje dosyasndan daha zengin bir ierie ulaflacan ngrmek gerekir. Bu durum belgesel yapm
srecinin baflaryla yrtldnn gstergesi olacaktr. Daha nce de ifade ettiimiz gibi yapm sreci, ayn zamanda bir yanyla da konuyu giderek zenginlefltiren bir arafltrma srecidir.
Proje dosyasnn hazrlanmas finansman arayflnda da
nemlidir. Konu hakknda bilgisi olmayan bir kifli, bir
kurum temsilcisi, potansiyel bir finansr, proje dosyasndan hareketle nasl bir belgesel olacan genel hatlaryla kavrayabilmeli, ifllevini ve alflma alt yapsnn
gerisindeki emei fark edebilmelidir.
Belgesel Yapm Proje Dosyas hazrlamann bir ifllevi
de, eer bir belgeselci olacaksak, ileriye dnk kendi
alflma arflivlerimizi oluflturmaya yardmc olmasdr.
Sadece dosya deil, ncesindeki kk n arafltrmalarmz, bilgi ve dflnme notlarmz da nemlidir. nk
yeni fikirler, yeni belgeseller yapma istei, oluflturduumuz birikim zerinden de tetiklenmektedir.
Amalarmz
N Televizyon program proje dosyasnda bulunmas gereken bilgi ve belgeleri

sralayabilecek,
N Televizyon iin proje gelifltirmede program fikrinin nemini aklayabilecek,
N Program nerisinde yer almas gereken unsurlar sralayp, program nerisi
hazrlayacak bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Program Fikri
Program nerisi
Program Trleri
Hedef Kitle
Program Format
Program Btesi
indekiler
Fotoraf ve Video
Proje Gelifltirme
Bir Televizyon
Program
Tasarlamak
TELEVZYON N PROJE
GELfiTRME
TELEVZYON PROGRAMI PROJE
DOSYASI
Bir Televizyon
Program Tasarlamak
TELEVZYON N PROJE GELfiTRME
Televizyon Program Projesi
eflitli proje tanmlarndan biri olan Proje, belirli kaynaklarla, belirli bir zaman
iinde tamamlanmas gereken ve tekrarlanmayan zel faaliyetler topluluudur
(Barutugil, 2008, s:14) tanm, televizyon projeleri iin de geerlidir. Televizyon
iin tasarlanan program projelerinin de farkl alanlarda gelifltirilen projelerle ortak
zellikleri vardr. Her projede olduu gibi, televizyon program projesinin de bir
amac, bafllang ve bitifl zaman vardr. Tm dier projeler gibi televizyon projesi
de zgn olmal, farkl kaynaklar kullanmal ve belli bir srede tamamlanmaldr,
ancak kendine has yaps ve her programn da kendine zg nitelikleri nedeniyle,
televizyon program projelerinin farkl ayrntl bilgileri iermeleri gerekmektedir.
Televizyonda program yapmak iin bilgi, organizasyon yetenei, yaratclk
(Mutlu, 1995, s:1) gerekir ama btn bu unsurlar bir televizyon program yapmak
iin yeterli deildir. Baflarl olarak nitelenebilecek bir televizyon program retmek iin, zgn bir fikir, bu zgn fikirden gelifltirilecek iyi proje, iyi arafltrma,
iyi bir metin, iyi yapm ekibi, iyi teknik ekip ve teknik alt yap, program iin alflan ekibin kendi alanlarnda deneyimi, bu deneyimli ekibin bir orkestra flefi gibi
ynetimi gerekir. Tm bunlarn ncesinde iyi bir televizyon program yapmak iyi
bir proje gelifltirmekle bafllar. Proje gelifltirmek iin ise projenin gerekleflmifl halinin hayalinizde flekillenmesi ve bu hayalin, projeye yanstlmas, projeyi okuyan
ikna etmesi gerekir.
Dolaysyla, televizyon program projesini, Program fikrinin, yayna hazr
hale getirilinceye dek geirecei tm aflamalar iin gereken btn kaynaklarn
arafltrlaca, projenin sunulaca kifli ya da kurumlarn program btn olarak
grmesini salayan, maliyeti hakknda doru bilgileri veren, gerektiinde grsel
materyallerle desteklenmifl alflma olarak tanmlayabiliriz.
Televizyon programnzn baflars kanal yneticisinden program ynetmenine,
metin yazarndan danflmana, dekoratrden set iflilerine kadar amacnz ve ne
yapmak istediinizi anlatabilmenize baldr. Bu da iyi tasarlanmfl, gerekli bilgileri ieren bir proje ile mmkndr. yi proje ve iyi uygulaym, baflarl program yapmann anahtardr.
Pek ok iyi fikri ieren iyi projeler, baflarl bir flekilde hayata geirilmedii iin
sresinden nce sona ermektedir, fakat iyi bir projeye sahip olmadan baflarl bir
Baflarl olarak
nitelenebilecek bir
televizyon program
retmek iin, zgn bir fikir,
bu zgn fikirden
gelifltirilecek iyi proje, iyi
arafltrma, iyi bir metin, iyi
yapm ekibi, iyi teknik ekip
ve teknik alt yap, program
iin alflan ekibin kendi
alanlarnda deneyimi ve bu
deneyimli ekibin bir orkestra
flefi gibi ynetimi gerekir.
Televizyon program
projesi; program fikrinin,
yayna hazr hale
getirilinceye dek geirecei
tm aflamalar (ierikten
biime, yaratc ekipten
teknik ekip ve teknik alt
yapya) iin gereken btn
kaynaklarn arafltrlaca,
projenin sunulaca kifli ya
da kurumlarn program
btn olarak grmesini
salayan, maliyeti hakknda
doru bilgileri veren,
gerektiinde grsel
materyallerle desteklenmifl
alflma, olarak
tanmlanabilir.
80
Fotoraf 5.1
Kontrol Odas.
Televizyon
program retmek
iin gerekli pek ok
koflulun yan sra
srecin de bir
orkestra flefi gibi
ynetilmesi gerekir.
program yapmak da imknszdr. Televizyon program yapmak gnmz teknolojik koflullar iinde bireysel bir retim deildir. Bir televizyon program, tasarm
aflamasndan ktya dein her aflamada ok kiflinin katksyla ortaya kar.
Bu nitenin konusu televizyonda proje gelifltirme olduu iin yapm aflamasnda gereken teknik donanm ve uygulama bilgileri konu dflnda braklmfltr. Televizyon iin program projesi hazrlayan bir kiflinin btn bu bilgilere sahip olduu
varsaylr. Haberler de kapsam dflnda braklmfltr nk habercilik ayr bir gazetecilik bilgisi gerektirmektedir. Drama yapmlarnda proje dosyas oluflturmak iin
gereken temel unsurlar belirtilecektir ancak bir drama projesinin esasn teflkil
eden senaryo yazm teknii ayr bir dersin konusu olduu iin bu nitenin dflnda braklmfltr.
Televizyonda proje hazrlama konulu bir dersin, televizyonda yaynlanmak
zere hazrlanacak btn projeler iin bir klavuz nitelii taflmas gerektii dflnlebilir ancak bu nite, zellikle gnmz iletiflim teknolojilerinin de sunduu
sonsuz imknlar ile gelifltirilebilecek on binlerce fikir ve format karflsnda her durumda geerli bir reete nitelii taflmayacaktr. nitenin amac, temel ilkeleri ortaya koymak, program fikrinizi, program hayalinizi, projeye dnfltrme konusunda
bir yol haritasna sahip olmanza yardmc olmaktr. Gerisi sizin abanza baldr.
Okumak, arafltrmak, evreni, dnyay, evreyi izlemek, gzlemlerinizden zgn
fikir retmek, bu fikirleri nasl anlatacanz hayalinizde tasarlamak, tasarmnz
projeye, projeyi uygulamaya koymak zorlu ancak zevkli bir urafltr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
yi bir televizyon
program hazrlamak iin ncelikle neden iyi bir proje gelifltirmek geSIRA SZDE
rektiini tartflnz.
D fiFikri
NELM
Program
Her proje bir fikirle bafllar, televizyon program projesinde de baflta gelen unsur fikirdir. Dnyada
her geen gn artan binlerce televizyon kanal iin on binS O Rsays
U
lerce proje retilmekte, bu projelerin ok az kabul grp hayata gemektedir. Gnmz televizyonculuunun rekabet ortamnda, zgn fikir byk nem taflmakDKKAT
ta, zgn program formatlarna talep her geen gn artmaktadr.
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
5. nite - Bir Televizyon Program Tasarlamak
81
zgn fikir gelifltirebilmek iin televizyonculuktaki geliflmeleri, farkl formatlar izlemek, yeni formatlar hakknda bilgi sahibi olmak gerekir. Yaratclk gerektiren btn alanlarda olduu gibi, sizden nce sylenenleri bilmeli, sizden nce yaplanlar taklit etmemelisiniz.
Aslnda hayat zgn fikirler iin sonsuz seenekler sunmaktadr. evremizdeki
her kifli ya da nesne bir program fikrine esin kayna olabilir. nemli olan, dnyaya farkl gzle bakabilmek, yaratc potansiyelinizi harekete geirebilmektir. Bir
konu yzlerce farkl biimde ele alnabilir. Konuya farkl bir gzle bakabilmeniz ve
yaklaflm biiminiz, zgnlnz belirleyecektir.
zgn fikir gelifltirebilmek

iin televizyonculuktaki
geliflmeleri, farkl formatlar
izlemek, yeni formatlar
hakknda bilgi sahibi olmak
gerekir. Yaratclk
gerektiren btn alanlarda
olduu gibi, sizden nceki
sylenenleri bilmeniz, sizden
nce yaplanlar taklit
etmemeniz gerekir.
Fotoraf 5.2
TRT Okul
kanalnda
yaynlanan Radi
Hoca adl
programdaki
tipleme.
TRT Okul kanalnda yaynlanan Radi Hoca adl program, zgn bir fikre rnek olarak gsterilebilir. Bu
zgn fikir, TRT Genel Mdrbrahim fiahinin, kanaln mizahi bir slupla kendi kendini elefltirmesi
nerisinden hareketle ortaya kmfltr. TRT-Okul kanal yneticileri, kanaldaki programlar mizahi bir
yaklaflmla elefltirecek bir profesr tiplemesi dflnrken o srada gelen bir baflvuruyu deerlendirmifltir.
Kanala gnderilen bir DVDde, yetenekli bir oyuncunun canlandrd eflitli tiplemeler vardr. Bu
tiplemelerden, TRT-Okulun dflnd bir tiplemeye yakn bir tipleme bulunmas zerine yapmc ile
grfllmfl, yapmc ve oyuncu, jenerikte TRT-Okulun nbeti retmeni slogannn bulunduu, kanal
yneticilerinin hepsinin beenisini kazanmfl bir pilot ekim gndermifl ve daha sonra byk ilgi grecek
yapmn devam karar alnmfltr.
zgn bir program fikrine sahip olduunu dflnen yapmc iin arafltrma sreci bafllar. Program iin ktphaneler, arflivler, niversiteler, konunun uzmanlaryla yaplacak mlakatlar vb. ulafllabilecek her kaynaktan gerekli bilgiler derlenmeli, program hayata geirmeyi gerektirecek yaratc ve teknik ekip iin arafltrma
yaplmaldr.
TELEVZYON PROGRAMI PROJE DOSYASI

Televizyon kanallarna sunulacak proje dosyalarnda, yapm iin karar vericilerin
ihtiya duyaca btn bilgiler bulunmal, ancak gereksiz ve detay bilgilere gereinden fazla yer vermemelidir. Fazla uzun yazlmfl projeler, projenin yapmna karar verecek yneticilerin ou zaman kstl zamanlar nedeniyle okunmamakta,
projenin anlafllmasna engel olmaktadr.
Yeterli bilgi iermeyen projeler de sizin hayaliniz ne kadar mkemmel olursa
olsun, okuyann zihninde canlandrmasna imkn salamazsa amacna ulaflmaya-
Proje dosyalarnda, yapm

iin karar vericilerin ihtiya
duyaca btn bilgiler
bulunmal, ancak gereksiz
ve detay bilgilere gereinden
fazla yer verilmemelidir.
Yeterli bilgi iermeyen
projeler de sizin hayaliniz ne
kadar mkemmel olursa
olsun, okuyann zihninde
canlandrmasna imkn
tanmazsa amacna
ulaflmayacaktr.
82
caktr. Ksaca, proje dosyasnda anlatlmak istenen yeterli biimde anlatlmal, gerekli bilgi ve belgelere yer verilmelidir.
Bir televizyon program projesi dosyasnda bulunmas gereken bilgi ve belgeler temel bafllkta toplanabilir.
1. Program nerisi ve varsa program metni (Drama tr yapmlarda en az bir blm senaryo, genel hikye, blm sinopsisleri, oyuncu listesi)
2. Deneyime iliflkin bilgi ve belgeler (Bir flirket olarak baflvuruyorsanz flirketin daha
nceki ifl deneyimi, yapmc deneyimi, ynetmen zgemifli, senarist, metin yazar zgemifli gibi yaratc srete katk salayacak kiflilerin ifl deneyim bilgileri ve
zgemiflleri)
3. Varsa telif vb. haklarla ilgili belgeler, mali desteklerle ilgili bilgi ve belgeler.
Proje dosyasnda bulunmas gereken ifl deneyimi, telif haklar, mali destekler
hakkndaki bilgi ve belgeler, her yapm kendine zg farkllklar tafldndan dosyada bulunmayabilir. Daha nce ifl deneyiminiz olmayabilir ve bu nedenle dosyanzda bu belgeler de bulunmayabilir. Varolan belgelerinizi ekleyebilirsiniz, gerekli belgeleri daha sonra da salayabilirsiniz ama program nerisi olmayan bir proje
dosyas dflnlemez.
Program nerisi Hazrlama

Genifl bir kimlik formu olarak
da dflnlebilecek
program nerisinde,
programn ad, hedef kitlesi,
konusu, yapm biimi, blm
says, sresi ve btesi
mutlaka bulunmaldr.
Televizyon proje dosyasnda olmazsa olmaz unsur, program nerisidir. Program

nerisi, programn ad, hedef kitlesi, konusu, btesi vb. bilgilerden oluflan genifl
bir kimlik formu olarak da dflnlebilir.
Bir program fikrini, program nerisine dnfltrmek iin baz sorulara yant
aramak gerekir. Bu sorulara vereceiniz yantlar, program nerisinde bulunmas
gereken unsurlara karfllk gelecektir. Hemen akla geliveren birka soruyu burada
sralamaya alflalm.
Dflndnz televizyon programnn amac nedir? Programnz kimin iin
yapmak istiyorsunuz? Programnz kimin neden izleyeceinizi dflnyorsunuz?
Fikrinizi hangi konularla iflleyeceksiniz? Programnzn format nasl olacak? Ka
blm yapmay planlyorsunuz? Programn sresi ne kadar olmal? Hangi kaynaklardan yararlanacaksnz? Program yapmak iin gerekli ekip ve ekipman iin arafltrma yaptnz m? Programn btesi nedir?
Bu sorularn yantlar program nerinizde yer alacaktr. Dnyada genel kabul
grmfl, tek tip bir neri formu bulunmamakla birlikte, bir televizyon program
nerisinde programn ad, hedef kitlesi, konusu, yapm biimi, blm says, sresi ve btesi mutlaka bulunmaldr. Ayrca her programn, kendine zg zellikleri nedeniyle farkl bafllklar da dflnlebilir.
Aflada, genel olarak bir televizyon program proje dosyasnda yer almas gereken unsurlar bulunmaktadr.
Program nerisi
Programn Ad
Program adnn programn ieriine iflaret eden bir anlam olmal, yaln, olabildiince genifl kitlenin aklnda kalacak bir ad seilmelidir. Taklitten kanmal, benzer isimde bir program yaplp yaplmad arafltrlmaldr.
83
Aklda kalc olmas iin ok sayda kelimeden oluflan bir ad tercih edilmemelidir. Uzun program isimleri, ancak, izleyicinin nceden aflina olduu deyim ve
atasz vb. kullanmak dflnldnde aklda kalc olmas bakmndan sknt
yaratmayabilir. rnein TRT-Okul kanalnda yaynlanan Gerek Hayatta Ne flimize Yarayacak? adl eitim programnn ad, programn ieriini ok iyi ifade ettii ve renim hayatndaki genlerin sk kulland bir deyim olduu iin uzun
olmasna ramen kanal yneticileri tarafndan uygun bulunmufltur. Sz konusu
programda, genlerin renim hayatnda yakndklar fotosentez, genleflme,
algoritma, perspektif, diyafram vb. konularn hayatta bir karfllnn olduu
anlatlmaktadr.
Fotoraf 5.3
Gerek Hayatta Ne flimize
Yarayacak? programndan bir
kare.
TRT-Okul kanalnda yaynlanan
Gerek Hayatta Ne flimize
Yarayacak? adl eitim
programnn ad, programn
ieriini ok iyi ifade ettii ve
renim hayatndaki genlerin sk
kulland bir deyim olduu iin
uzun olmasna ramen kanal
yneticileri tarafndan uygun
bulunmufltur.
Program nerisinde yer almas gereken bafllklardan biri olan Program

Adnn taflmas
SIRA SZDE
gereken zellikleri Radi Hoca program ad zerinden tartflnz.
Programn Hedef Kitlesi
D fi N E L M
SIRA SZDE
D fi N E L M
Hedef kitle kavram, bir televizyon kuruluflunun ya da bir program veya reklam
S O grd
R U
veren sponsorun mesajlarnn amacna ulaflmas iin en nemli
izleyici
kmelerini ifade eder (Kars, 2010, s:15).
Her programn ve her televizyon kanalnn ulaflmay amalad bir izleyici kitDKKAT
lesi vardr. Hedef kitle, ulafllmak istenen izleyici grubunun demografik zellikleri
(cinsiyet, yafl, sosyo-ekonomik yap vb.), eitim dzeyi, varsaylan ilgi alanlar, yaSIRA
SZDE
flad yer (ky, kent, blge vb.) olabilir. Programnzn trne
gre
hedef kitleyi
genel olarak da belirlemek mmkndr.
En genifl ortak payday yakalamak, dolaysyla en ok sayda
izleyiciye ulaflmak
AMALARIMIZ
isteyen televizyon kanallar ve bu kanallara program hazrlayan yapmclar, hedef
kitlesini genel olarak tanmlarken, belli bir yafl grubuna ya da belli bir beeniye sahip izleyici grubuna ynelik yayn yapan tematik kanallar, ulaflmak
izleK T Aistedikleri
P
yici grubuna gre hedef kitlesini tanmlar. Ana kanallar olarak da tanmlanan ve ailenin btnne hitap eden ve genel hedef kitlesine sahip kanallara da belli bir izleyici grubunu hedef alan program nerisi vermek mmkndr
dikT E L Eancak
V Z Y O burada
N
kat edilmesi gereken nokta, programn planlanan yayn saati, izler kitlenin ekran
baflnda bulunduu varsaylan zaman dilimidir. rnein, otuz yafl zerindeki yaflta erkek izleyici grubunu hedefleyen bir programn yayn saatinin erkek izleyicinin
N T E R N E planlanmas,
T
sabah evden kmadan nceki saatlerde ya da eve dnfl saatlerinde
N N
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
84
program nerisinde bunun belirtilmesi, keza ev hanmlarna ynelik bir programn

da ev hanmlarnn televizyon baflnda olduu dflnlen saatlerde yaynlanacak
flekilde planlanmas gerekmektedir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
letinin hedef kitleye ve
potansiyel izleyici kitlesine
ulaflmas
S O R iin
U programn
hedef kitlesinin doru
tanmlanmfl olmas
gerekmektedir.
DKKAT
SIRA SZDE
SIRA
SZDE
Hedef kitle ile
programn
yayn saati arasndaki iliflkiyi tartflnz.
Programlarn hedef kitlesi, yaynlanaca televizyon kanalnn hedef kitlesi ile

D fi N E L M
uyumlu olmaldr. rnein hedef kitlesi 6-11 yafl grubu ocuklar olan bir ocuk kanalna, 16-25 yafl grubu genliine hitap edecek bir program nerinizin kabul grS O R Ubellidir.
meyecei bafltan
letinin hedef kitleye ve potansiyel izleyici kitlesine ulaflmas iin programn hedef kitlesininD doru
tanmlanmfl olmas gerekmektedir.
KKAT
Programn Amac
N N
Programda neyi neden

anlatmak istediiniz
amacnz belirler. rnein,
doal dengenin
AMALARIMIZ
korunmasna ynelik bir
programn amac, Doada
bulunan her canl trnn
doal
K denge
T A Piin nemli
olduunu anlatmak, doa
sevgisi kazandrmak ve bu
yolla evre koruma
konusunda bilin
Toluflturmak
E L E V Z Y Oolabilir.
N
NTERNET
SIRA SZDE
Her programn
izleyiciye vermek istei bir iletisi, bir amac vardr. Programda neyi neden anlatmak istediiniz amacnz belirler. Mzik elence programlarnn
bile bir iletisi
olmaldr. Programn kalitesini belirleyen unsurlardan birisi, bir ileti
AMALARIMIZ
taflmas, neyi neden yaptnza iliflkin bir amacnn olmasdr. Programn konusuna gre bir ya da birden fazla amacnz olabilir.
rneinK Doal
T A PDengenin korunmasna ynelik bir program fikriniz var. Konularnz, doa ve evreye dair sulak alanlarn korunmas, ormanlarn korunmas, denizlerin korunmas , doa dostu enerji kaynaklar vb. eflitli bafllklardan
oluflacaktr.
TELEVZYON
Byle bir programn amac, Doada bulunan her canl trnn doal denge
iin nemli olduunu anlatmak, doa sevgisi kazandrmak ve bu yolla evre koruma konusunda bilin oluflturmak olabilir.
NTERNET
Yararlanlacak Kaynaklar
Ktphaneler, kiflisel ya da kurum arflivleri, uzmanlar, niversiteler, danflmanlar,
tanklar vb. program iin baflvuru kaynaklarnzdr. Programnzn danflmanlar
olacaksa bu danflmanlarn alfltklar alanlar, unvanlar vb. program nerisinde
belirtilmelidir.
Programn Tr
Sanat ve iletiflimde zgl
anlatm biemleri olarak
tanmlanan ve program
nerisinde belirtilmesi
gereken trlerin ok
artmas, televizyon
kanallarnn izlenme orann
artrmaya ynelik
arayfllarnn/stratejilerinin
bir sonucudur.
Tr, sanat ve iletiflimde zgl anlatm biemleri (Mutlu, 1998, s:339) olarak tanmlanmaktadr. Bir kitle iletiflim arac olan televizyonda yaynlanan programlarn
da bir tr vardr ve program nerisinde programn tr belirtilmelidir (rnein,
eitim-kltr, belgesel, spor, elence, din vb.).
Televizyonun ilk yllarndaki program trlerini arlkl olarak eitim ya da
eitsel programlar oluflturmufltur. Mzik-elence programlar ise ya ulusal kltrn yanstld bir ierikte hazrlanmfl ya da halkn beeni dzeyini ykselttii
varsaylan mzik yaptlaryla retilmifltir. Sonraki yllarda teknik olanaklar ve rekabetin artmasyla program trlerinin says da artmfltr.
Televizyon programlar sz konusu olduunda trlerin bunca artmas, televizyon kanallarnn izlenme orann artrmaya ynelik arayfllarnn/stratejilerinin bir
sonucudur (Gans, 1999, s: 28). Kadnlara ynelik pembe diziler, erkekler iin spor
programlar eskiden beri hep var olmakla birlikte, 1980 sonras tematik kanallarn
yan sra her kesime seslenen televizyon kanallarnda yafl grubu, cinsiyet, rk vb.
gibi hedef kitlelere ynelik eflitli program trleri ortaya kmfltr.
85
Program trlerinin artma nedenlerini tartflnz.
SIRA SZDE
Son yllarda ise mzik-elence-drama-syleflinin bir arada kullanld karflk

D fi N E L M
program formatlar grlmektedir. Bu karflk formatlara ramen program stratejileri oluflturulurken ve yayn akfllar hazrlanrken kullanlan temel kavram progS O R Um, elence
ramn tr dr denebilir. nk yaynlarda eitim programlarna
programlarna m arlk verileceinin karar program stratejilerinin bir parasdr.
TRTde de program trleri haberler ve haber programlar, eitim-kltr
progDKKAT
ramlar, ocuk programlar, mzik-elence programlar, belgesel programlar, dinahlak programlar, drama programlar gibi trlere ayrlmfl, yllk genel yayn planSIRA SZDE
larnda ise daha ayrntl alt trler belirlenmifltir.
Televizyon program trlerinde, btn lkelerin ya da televizyonlarn zerinde
anlaflt tek tip bir snflandrma bulunmamaktadr. Avrupa Yayn
Birlii (EBU) giAMALARIMIZ
bi rgtlerin belirledii eflitli snflandrmalar vardr.
N N
EBUya gre televizyon programlar afladaki flekilde snflandrlmfltr.

K T A PBtn ye
lkelerde de kamu hizmeti yayn kurumlarnn program trleri bu snflandrmaya
benzer bir ayrflma iindedir:
Haberler
TELEVZYON
Geree dayal, bilgi verici programlar
Kurmaca programlar (tv dizileri, dramalar vb.)
Elence programlar
Spor programlar
NTERNET
Eitim programlar
Kltr sanat programlar
Mzik programlar
Bilim programlar
Dini programlar
Dierleri
Reklamlar
Tantc (promotional) programlar
Ticari alflverifl programlar (shopping) (www.ebu.ch)
Sonuta lkeden lkeye, kltrden kltre farkllk gsteren televizyon program trleri zaman iinde de deiflmekte, farkl trler birleflip yeni trler ortaya kmakta, baz trler, kendi iinden baflka trleri dourmaktadr. Televizyon iin her
koflulda geerli, deiflmez, snrlar belli bir program trleri snflandrmas olas grnmemektedir.
Btn bu genel bakfla ramen, program nerinizde, yapmak istediiniz program Eitim-Kltr, Magazin, Belgesel, ocuk ve Genlik, Mzik-Elence,
Drama, Haber Programlar, Din ve Ahlak gibi trlerden hangisine uygunsa
onu yazabilir, bu trlerden birine girmiyorsa tr olarak uygun bir seenek dflnebilir ya da tr/alt tr fleklinde ayrntl belirtebilirsiniz.
Programn Konusu
Program nerisinde programn konusu mutlaka yer almaldr. rnein, TRT prodktr Aygn Filiz tarafndan tasarlanan ve TRT-Okul kanalnda yaynlanan ad
Kendimi Tanyorum olan programn konusu, Kiflisel Geliflimdir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
86
Fotoraf 5.4
Kendimi Tanyorum
adl program.
Program nerisinde yer
almas gereken
bafllklardan biri de
programn konusudur.
rnein, Aygn Filiz
tarafndan tasarlanan
ve TRT-Okul kanalnda
yaynlanan ad
Kendimi Tanyorum
olan programn
konusu, Kiflisel
Geliflimdir.
Konusu olmayan bir program dflnlemez. Her konuyu ele alacan syleyen
bir programn tr de amac da belirsizdir demek yanlfl olmaz. eflitli konulara yer
veren kuflak programlarda bile hedef kitlenin zelliklerine ve ilgilerine gre nceden belirlenmifl belli-bafll konu bafllklar bulunur. Szgelimi, bir kadn kuflak
programnn konusu, kadnlara ynelik salk, kiflisel bakm, ev dekorasyonu vb.
konulardan oluflur. Programn konusu ksa yazlr.
Programn Konu Dkm

Konusu ksaca belirtilmifl programn her blmnde ele alnacak konu bafllklarnn neride yazlmas gerekir. Yukarda rnei verilen Kendimi Tanyorum adl
Kiflisel Geliflim konulu programn her bir blmnde ele alnacak konular dorudan genlerin yaflamda kullanabilecekleri ya da karfllaflabilecekleri sorunlardan
ve kavramlardan seilmifl, program nerisinde konu dkm, internet ve yaflammzdaki yeri, kadn erkek farkllklar, yaratclk, sorumluluk, fke, sevgi vb. olarak sralanmfltr.
Programn erii
Programn ierii, program
konusu hakknda detayl
bilgi veren blmdr,
konunun detayl anlatmdr
ve arafltrma evresinde elde
edilen bilgilerle oluflturulur.
ou zaman, programn ierii, programn konusu veya konu dkm ile karfltrlr. Programn ierii, program konusu hakknda detayl bilgi veren blmdr,
konunun detayl anlatmdr. Program fikrinin oluflmasndan sonraki arafltrma evresinde elde edilen bilgilerle oluflturulur. Programn btn blmlerinde ifllenecek
konularn genel bir hikyesi olarak da dflnlebilir. Bir ya da birden fazla paragraftan oluflabilir.
Yayn Kanal
Bir televizyon program projesi, bir televizyon kanalna sunmak zere hazrlandna gre, yaynlanmas dflnlen kanal projede belirtilir. Program iin sponsor
arayfllarnda da yayn kanalnn belirtilmesi gerekir.
87
Yapm Format/Yapm Biimi

Yapm format ya da yapm biimi konusunda karar vermeniz iin yantlamanz gereken sorular vardr. Bunlar;
Konusu, amac ve ierii belli bir program, izleyicinin ilgisini ekecek bir
programa dnfltrmek iin nasl bir anlatm biimi olmal?
Yzlerce televizyon program arasnda ekici klmak iin nasl bir anlatm
teknii kullanmal?
Program konusunu izleyicinin ilgisini ekecek biimde anlatmak iin gelifltireceiniz biimin, yani program formatnn zgnl, projenizin kabul grmesinde
ve baflarsnda ok nemli bir etmen olacaktr.
Format, programn yapsn ve biimini, yapm yaklaflmn anlatan bir kavramdr (Kars, 2010, s: 31). Program format, yapmn baflars iin program fikri
kadar, belki daha da nemlidir. Projenin de zgnln belirleyen ana iskelettir.
Bugn, dnyada on binlerce televizyon format retilmekte, ancak bunlarn
ok az zgn olarak nitelendirilmekte, zgn ve ok izlenen program formatlar,
btn dnyada talep grmektedir.
Baflarl bir format, bir bakma iyi kurgulanmfl bir yk nitelii taflr. Girifli, geliflmesi ve sonucu vardr. Her televizyon programnn bir yks vardr, bir mzik
program bile kendi iinde bir ykleme teknii taflr. Yapmc, televizyonun olanaklaryla, fikrini nasl ykleyeceini bilmelidir. Programnz nasl ykleyeceiniz, formatnz da belirleyecektir.
Hayalinizi kurduunuz program nasl yapacaksnz? ekimi hangi ortamlarda
gereklefltireceksiniz? Program bir stdyo program olarak m tasarladnz, canl
yayn m olacak, bant kayt m, dfl ekim mi olmal, yoksa her ikisini birden mi
kullanmay dflnyorsunuz? Programnz sunuculu mu olacak, sunucusuz mu? Bir
belgesel program ise dfl ses kullanacak msnz, yoksa sadece rportajlar ve doal seslerden mi meydana gelecek? Bu ve bunun gibi sorulara vereceiniz yantlarla oluflturacanz program format, neride yer almaldr.
Programn yapsn ve
biimini, yapm yaklaflmn
anlatan bir kavram olarak
tanmlanan format, yapmn
baflars iin program fikri
kadar, belki daha da
nemlidir. Program
formatn projenin
zgnln belirleyen ana
iskelet fleklinde ifade etmek
de mmkndr.
Baflarl bir format, bir
bakma iyi kurgulanmfl bir
yk nitelii taflr. Girifli,
geliflmesi ve sonucu vardr.
Yapmc, televizyonun
olanaklaryla, fikrini nasl
ykleyeceini bilmelidir.
Programnz nasl
ykleyeceiniz, formatnz
da belirleyecektir.
Fotoraf 5.5
"Kendimi
Tanyorum
programnn ekim
aflamasndan bir
kare.
88
Kendimi tanyorum adl programn nerisinde Aygn Filiz, formatn flyle anlatmfltr:
Format genel olarak bir kiflisel geliflim seminerinin stdyo ortamnda televizyon olanaklarn kullanarak gereklefltirilmesi ve grsel materyallerle desteklenmesi temeline
dayanyor. Program formatnn ana unsurlardan biri 10 kifliden oluflan katlmc
bir grup gen. Dier ana unsur ise uzmanlk alanlar psikoloji ve eitim olan 2 sunucu: Ebru zmc ve Polat Doru. Sunucular genleri yakndan ilgilendiren bir
konuyu ele alyor, bir kiflisel geliflim seminerinde olduu gibi interaktif metotlarla
genlerle paylaflyor ve onlarn rneklerinden ve sorularndan yola karak sorun veya konuyla ilgili sonular ortaya dkyorlar. Format dier benzerlerinden ayran
en nemli zellik stdyoda tamamen doalama olarak geliflen uygulamalardr.
Bunlar bazen yazl bir senaryosu olmayan doalama dramalar bazen de test fleklinde, deney fleklinde, oyun fleklinde yaplan uygulamalar olacaktr. Uygulamalar,
ayn zamanda izleyici konumunda olan stdyodaki katlmc genler gereklefltirecektir. Grsel katk amacyla baz sinema filmlerinden ve fotoraflardan yararlanlmas dflnlmektedir.
Blm Says
Televizyon program haline getirmeyi dflndnz program fikrini ka blmde anlatmay dflndnz blm saysn belirler. Programnz bir blm olabilecei gibi birden fazla da olabilir. Genel uygulama, haftada bir yaynlanacak program projelerinin en ok aylk bir yayn dnemi iin 13 blm olarak planlanmas, daha sonra ihtiya duyulduunda srenin uzatlmas fleklinde olmaktadr.
Gnlk sklkta yaynlanacak programlarda, neri sahibinin nerdii blm says
iin karar verecek olan yayn kanaldr.
Yayn Periyodu
Programn hangi sklkta yaynlanmasnn dflnld program nerisinde yazlr. Haftada 1, ayda 1, gnde 1 gibi yazlabilir.
Programn Sresi
Her programn nceden belirlenmifl bir sresi vardr. Bir televizyon kanalnn yayn akflnn oluflmasndaki en nemli faktr program sreleridir. Ayrca program
sresi, zellikle baz yapmlar iin, maliyeti de etkileyen nemli bir unsurdur.
Programnzn sresinin program nerisinde mutlaka bulunmas gerekir.
Belgesel programlarda sreler genellikle 26 ya da 52 dakikadr.
Drama tr yapmlarda televizyon filmleri genellikle, 60-90 dakika olarak tasarlanr. Televizyon dizilerinde, 45-50 dakikalk sreler, son yllarda zel kanallarda
reklam gelirleri nedeniyle 90 dakikaya kadar kmfl olsa da dnyada kabul gren
ideal dizi sresi 45-50 dakikadr.
Dier trlerde, programn trne ya da kanaln yayn akflna gre sreler deiflebilir.
Szgelimi TRT-Okul kanal program srelerini, lego mantna gre oluflturduu yayn akflna gre belirlemifltir. Bu kanaldaki programlarn sreleri genellikle 5
dakika, 10 dakika, 20 dakika, 40 dakika gibi kesin snrlarla izilmifltir. rnein 40
dakikalk bir program yayndan kaldrldnda yerine yine 40 dakikalk bir program konabilecei gibi, 10 dakikalk iki program ve 20 dakikalk bir programda yerlefltirilebilmektedir.
89
Bilgilendirici spot programlarda sreler 10 saniyeden 5 dakikaya kadar deiflebilir. Mzik-Elence programlarnn sresi de genel olarak uzun tutulmaktadr. 40
dakikadan 120 dakikaya kadar hatta daha uzun srelerde mzik-elence programlar yaplmaktadr. Sreyi program fikrinizi anlatabilmek iin setiiniz format belirler. Programn yayn kanal kendi akflna gre srede deifliklik isteyebilir.
ok genifl tutulmufl bir program izleyicide bitmemifl bir program izlenimi
uyandrabilecei gibi, ok dar bir program da izleyiciye ok duraan ve dolaysyla skc gelebilir (Kars, 2010: s:67).
Fotoraf 5.6
TRT-Okul
kanalnda
yaynlanan,
yapmcln
Hasan akrn
stlendii,
aynalarla dekore
edilmifl bir
stdyoda, eflitli
kavramlarn
akademisyen
tarafndan
tartflld Ne
Diyoruz Ne
Anlyoruz adl
programn sresi
40 dakikadr.
Program Akfl
Program akfl bafll altnda, genel olarak btn blmlerde uygulanacak program akfl yazlabilecei gibi, 1. blm program akfl da rnek olarak yazlabilir.
Programn formatn olufltururken tasarladnz anlatm biimi, program akflnda
rehber olacaktr. Bu akflta, programn btnn oluflturan paralarn ngrlebilen sreleri de yazlmaldr. rnein,
Jenerik.................................. 30"
Sunucu alfl anonsu........... 1'
VTR....................................... 2'
Sokak Rportaj .................... 40"
Uzman rportaj................... 1'
Sunucu anons...................... 20"
VTR....................................... 1.5' gibi sralayabilirsiniz.
Programn ekim aflamasnda daha ayrntl bir program akfl oluflturmanz gerekir, nerinizde yer alacak bu taslak akfl, proje dosyanz inceleyen kiflilere, program dengesi ve temposu hakknda fikir verecektir.
90
fiekil 5.1
NER FORMU
neri Formu.
Bir neri formunda
bulunmas gereken
blmler ve bu
blmlerin taflmas
gereken zellikleri.
PROGRAMIN ADI
Ksa ve aklda kalc olmal
PROGRAMIN HEDEF
KTLES
Yafl, Cinsiyet, Sosyo Ekonomik Stat vb. (30+ yafl grubu eitimli erkek izleyici gibi)
PROGRAMIN AMACI
Program neden yapmak istediinize iliflkin bir ya da birden fazla amac
YARARLANILACAK
KAYNAKLAR
Ktphaneler, arflivler, niversiteler, kurumlar ve kurulufllar, danflmanlar vb.
PROGRAMIN TR
Haber Program, Magazin, Eitim-Kltr, Belgesel, Mzik-Elence, Din -Ahlak vb.
PROGRAMIN KONUSU
Ksa tutulmal
PROGRAMIN KONU
DKM
Programn btn blmlerinde ele alnacak konu bafllklar
PROGRAMIN ER
Programn btn blmlerinde ifllenecek konularn ksa

hikayesi, konunun detayl anlatm
YAYIN KANALI
TRT 1 Kanal, TRT Belgesel Kanal, BTV Kanal, CTV

Kanal vb.
YAPIM FORMATI/
YAPIM BM
Canl, bant kayt, stdyo ekimi, sunuculu ya da sunucusuz, nasl ifllenecei yapmn btnn hayal etmemizi
salayacak program anlatm biiminiz
PROGRAMIN BLM
SAYISI
1 blm, 2 blm, 6 blm, 13 blm vb.
PROGRAMIN YAYIN
PERYODU
Tek blm, gnde 1, haftada 1, 15 gnde 1, ayda 1 gibi.
PROGRAMIN SRES
5 dakika, 10 dakika, 26 dakika, 45 dakika, 90 dakika vb.
PROGRAM AKIfiI
Programn btnn oluflturan paralarn srelerinden

oluflan bir blm rnek akfl
PROGRAMIN BTES
Programn Ynetmeni, yapm asistan, metin yazar vb.

cretleri, kamera ve kurgu giderleri, yiyecek, iecek gideri, yol ve konaklama giderleri, varsa flk, dekor giderleri, ngrlemeyen giderler vb. giderlerin toplamndan
oluflan blm bafl btesi ve btn blmlerin toplam
btesi
Bte
Bir televizyon program her ne kadar yaratc bir alflma olsa da ayn zamanda ticari bir faaliyettir ve bir btesinin olmas kanlmazdr.
Her televizyon program bir bte dhilinde gereklefltirilir.
Fikrin programa dnflmesinden, yaynlanmasna dein geirecei btn aflamalar bir harcama gerektirecektir. Programn ynetmeni, yapm asistan, metin yazarnn cretleri, kamera ve kurgu giderleri, yiyecek, iecek gideri, yol ve konaklama giderleri, varsa flk, dekor giderleri, ngrlemeyen giderler gibi bir prog-
91
ramda yaplacak tm harcamalar dflnlmeli, btn gider kalemleri tespit edilip

bir liste hazrlanmal ve bunlarn toplamndan oluflan bir blmn toplam btesi
de belirtilmelidir.
Her programn yapm giderlerine gre yapm kalemleri ve maliyetleri deiflebilir. Programn yapm zelliine gre gider kalemleri oluflturulmaldr.
Program bteleri genellikle blm bafl oluflturularak, planlanan blmle arplr ve toplam bte bulunur, program btesinin sonunda genel toplam da yazlr.
Bteyi, harcama kalemlerine gre gruplara ayrmak salkl bir deerlendirmeye imkn verecek, unutacanz gider kalemlerini hatrlatacaktr. Ekler blmnde
EK:3 bafll altnda rnek bir televizyon bte formu bulunmaktadr. Bu formdaki
ou gider kalemi drama tr dflndaki projelerde gereksiz olacaktr ya da yapmn zelliine gre eklemeler yapmak gerekebilecektir. Bu rnekten, projenizin
gerektirdii harcama kalemlerine iliflkin seim yapabilir, yeni gider kalemleri ekleyebilirsiniz. Btedeki gider kalemleri, tamamen yapmn zelliine ve gerektirdii harcamalara gre oluflturulmaldr.
Program btelerinin tamam sponsorlu ya da ksmen sponsorlu olabilir. Programa salanacak destek ve bu destein miktar proje dosyasnda bulunmal, destek salayacak kurum ya da kuruluflun, firmann bilgileri de proje dosyasna eklenmelidir.
Program btesinin tamamnn mali destekle gereklefltirildii programlarda da
btenin bulunmas gerekir.
Drama nerisi
Drama tr bir proje dosyasnda, yukarda sralanan bafllklardan konu dkm,
blm bafllklar, program akfl gibi bilgilere gerek duyulmayabilir ancak, eser ad,
eserin yazar, senarist, yapmc, ynetmen, baflrol oyuncular gibi drama yapmnda nemli unsurlarn belirtilmesi gerekir. Ayrca yaratc ekibin zgemifli eklenmeli, en az bir blm senaryo, genel hikye (zet) yer almal, blm zetleri bulunmaldr. fiekil 2deki rnek, drama tr bir proje dosyasnda bulunmas gereken
bafllklara bir rnektir.
fiekil 5.2
KURUM
YAPIMCI
FRMA ADI
YNETMEN
ESERN ADI
BAfiROL
ESERN YAZARI
SRES
SENARST
BLM SAYISI
Drama tr programlarda baflrol oyuncularndan figrasyona, mekn kirasndan aksesuar giderlerine ok sayda harcama kalemi olaca iin genifl bir arafltrmaya dayal detayl bir bte hazrlanmas gerekir. Blm bafl ka mekan kullanlaca, bu meknlarda ka gn ekim yaplaca ve mekn kirasnn ne kadar olduu, ka figrasyon kullanlaca, gnlk cretleri, ka ekim gn iin cret
denecei, ka kifliye ka gn yemek verilecei, konaklama iin ka kifliye gnlk
ne kadar otel vb. creti gerektii, ara kiralamalarnn ayrntlar (rnein: 1 adet
minibs X 150 TLX 3 gnlk kiras=450 TL.) ve programn gerektirdii dier ayrntlar da yer almaldr.
Drama nerisinin
baflnda bulunmas
gereken bafllklar.
92
zet
N
A M A
N
A M A
Televizyon program proje dosyasnda bulunmas gereken bilgi ve belgeleri sralayabilmek.

Bir televizyon program projesi dosyasnda bulunmas gereken bilgi ve belgeler temel bafllkta toplanabilir. Bunlardan ilki program nerisi
ve varsa program metnidir. Eer drama tr bir
yapmdan sz ediliyorsa en az bir blm senaryo, genel hikye, blm sinopsisleri, oyuncu listesi de mutlaka eklenmelidir. kincisi deneyime
iliflkin bilgi ve belgelerdir. Bir flirket olarak baflvuru yaplyorsa flirketin daha nceki ifl deneyimi, yapmc deneyimi, ynetmen zgemifli, senarist, metin yazar zgemifli gibi yaratc srete katk salayacak kiflilerin ifl deneyim bilgileri
ve zgemiflleri bu blme eklenmelidir. ncs ise eer konu gerektiriyorsa telif vb. haklarla ilgili belgeler, mali desteklerle ilgili bilgi ve
belgelerdir.
Televizyon iin proje gelifltirmede program fikrinin nemini aklayabilmek.
Dnyada says her geen gn artan binlerce televizyon kanal iin on binlerce proje retilmekte, bu projelerin ok az kabul grp hayata gemektedir. Gnmz televizyonculuunun rekabet ortamnda, zgn fikir byk nem taflmakta, zgn program formatlarna talep her geen
gn artmaktadr.
zgn fikir gelifltirebilmek iin televizyonculuktaki geliflmeleri, farkl formatlar izlemek, yeni
formatlar hakknda bilgi sahibi olmak gerekir.
Yaratclk gerektiren btn alanlarda olduu gibi, nceki sylenenleri bilmek, ancak taklit etmemek gerekir. Ksaca, bir televizyon program
projesi dosyas oluflturmak iin nce bir program
fikrinin olmas, fikri programa dnfltrmek iin
iyi bir arafltrma yaplmas ve bu arafltrmaya dayal bir program nerisi hazrlanmas nkofluldur.
N
A M A
Program nerisinde yer almas gereken unsurlar sralamak ve program nerisi hazrlamak.
Televizyon iin hazrlanan bir proje dosyasnda
bulunmas gereken en nemli unsur program
nerisidir. Program nerisinde programn ad,
hedef kitlesi, konusu, yapm biimi, blm says, sresi ve btesi mutlaka bulunmaldr. Her
projenin kendine zg zellikleri nedeniyle, baz projelerde baz bafllklara yer verilmeyebilir.
Drama (dizi, televizyon filmi vb.) trnde proje
dosyalarnda, ad, eserin yazar, senarist, yapmc, ynetmen, baflrol oyuncular gibi drama yapmnda nemli unsurlarn belirtilmesi gerekir. Ayrca yaratc ekibin zgemifli eklenmeli, en az
bir blm senaryo, genel hikye (zet) yer almal, blm zetleri bulunmaldr. Proje dosyasna,
deneyime iliflkin bilgi ve belgeler, ynetmen, senarist, metin yazar gibi yaratc ekibin zgemiflleri, varsa telif haklaryla ilgili bilgi ve belgeler,
mali destekler, hibe ve fonlarla ilgili bilgi ve belgeler eklenmelidir.
93
Kendimizi Snayalm
1. Televizyon program retmek iin afladakilerden
hangisi gerekli deildir?
a. yi bir proje
b. yi bir arafltrma
c. yi bir metin
d. yi bir teknik ekip
e. yi bir makyaj
2. zgn bir program fikrine sahip olduunu dflnen
yapmc iin afladaki srelerden hangisi bafllar?
a. Arafltrma
b. Senaryo yazm
c. ekim
d. Kurgu
e. Seslendirme
3. Bir televizyon program projesinde bulunmas gereken tm bilgi ve belgeler afladaki seeneklerin hangisinde doru sralanmfltr?
a. Program nerisi-Program Metni-Blm Sinopsisleri
b. Deneyime liflkin Bilgi Ve Belgeler-Senarist zgemifli-Yapmc Deneyimi
c. Telif Ve Haklarla lgili Belgeler- Program MetniOyuncu Listesi
d. Program nerisi-Deneyime liflkin Bilgi Ve Belgeler- Mali Destekle lgili Belgeler
e. Yapmc Deneyimi-Metin Yazar zgemifliProgram Metni
4. Afladakilerden hangisinde hedef kitlenin ayrntl
tanmlanmas gerekir?
a. Genel mzik programlarnda
b. Haber programlarnda
c. ocuk programlarnda
d. Belgesellerde
e. Spor programlarnda
5. Afladakilerden hangisi televizyon program trlerinin artmasnn nedenlerinden biridir?
a. Ulusal kltr pekifltirme
b. Halkn beeni dzeyini ykseltme
c. Kanaln izlenme orann artrma
d. Daha nitelikli program yapma
e. Program retim sresini ksaltma
6. Hayalinizi kurduunuz program nasl yapacaksnz?

ekimi hangi ortamlarda gereklefltireceksiniz? Program bir stdyo program olarak m tasarladnz, canl yayn m olacak, bant kayt m, dfl ekim mi olmal, yoksa her ikisini birden mi kullanmay dflnyorsunuz?
Programnz sunuculu mu olacak, sunucusuz mu? Bir
belgesel program ise dfl ses kullanacak msnz, yoksa
sadece rportajlar ve doal seslerden mi meydana gelecek?
Yukardaki metinde yer alan sorular sorularak afladaki srelerden hangisi oluflturulur?
a. erik
b. Konu
c. Ama
d. Format/Biim
e. Tr
7. Bilgilendirici spot programlarn ortalama sreleri ne
kadardr?
a. 10 saniye-5 dakika
b. 5 dakika-10 dakika
c. 10 dakika-20 dakika
d. 20 dakika-30 dakika
e. 30 dakika ve zeri
8. Afladakilerden hangisi drama nerisinde mutlaka
yer almas gereken bafllktr?
a. Konu dkm
b. Blm bafllklar
c. Program akfl
d. Baflrol oyuncular
e. Yararlanlacak kaynaklar
9. Program akfl hangi konuda bilgi vermez?
a. Programn olufltuu paralar
b. Program dengesi
c. Program temposu
d. Program sresi
e. Programn konu dkm
10. Afladakilerden hangisi program btesinin belirlenmesinde dorudan etkili olmaz?
a. Program nerisi hazrlama gideri
b. Kamera ve kurgu giderleri
c. Yol ve konaklama giderleri
d. Metin yazar creti
e. Iflk ve dekor giderleri
94

1. e
2. a
3. d
4. c
5. c
6. d
7. a
8. d
9. e
10. a
Yantnz doru deilse, Televizyon Program

Projesi blmnde yer alan bilgileri yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz doru deilse Program Fikri blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz doru deilse Televizyon Program
Proje Dosyas blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz doru deilse Programn Hedef Kitlesi blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz doru deilse Program Tr blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz doru deilse Yapm Format/Yapm
Biimi blmnde yer alan bilgileri yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz doru deilse Program Sreleri blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz doru deilse Drama nerisi
geiriniz.
Yantnz doru deilse Program Akfl blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz doru deilse Bte blmnde yer
alan bilgileri yeniden gzden geiriniz.

Sra Sizde 1
Televizyonda program yapmak iin bilgi, organizasyon
yetenei, yaratclk gerekir ama iyi bir televizyon program yapmak her fleyden nce iyi bir proje gelifltirmekle bafllar. Proje gelifltirmekle bafllar diyoruz nk ilk
baflta olabilir gibi gelen bir fikir proje gelifltirmek iin
gerekli sorular sorup yantlarn aramaya baflladnzda kmaza girebilir. Bu noktada ya sorunu zer, projeyi bir adm daha ileri gtrmek iin yeni sorular sormaya bafllarsnz, ya da doru bir yolda olmadnz
grp vazgeersiniz. flte daha iflin baflnda size bunu
gsterdii iin proje gelifltirmek iyi bir televizyon program yapmann nkofluludur. Ksaca, proje gelifltirmek
projenin gerekleflmifl halinin hayalinizde flekillenmesi
ve bu hayalin, projeye yanstlmas, projeyi okuyan ikna etmesi gerekir.
Sra Sizde 2
Program adnn programn ieriine iflaret eden bir anlam olmal, yaln, olabildiince genifl kitlenin aklnda
kalacak bir ad seilmelidir. Taklitten kanmal, benzer
isimde bir program yaplp yaplmad arafltrlmaldr.
Ayrca aklda kalc olmas iin ok sayda kelimeden
oluflan bir ad tercih edilmemelidir. Program adnda yer
alan hoca szcnn ierie iflaret ediyor olmas,
aklda kalc olmas gibi zellikleriyle Radi Hoca iyi
tasarlanmfl bir program adna rnek gsterilebilir.
Sra Sizde 3
Programn planlanan yayn saati, izler kitlenin ekran
baflnda bulunduu varsaylan zaman dilimi olmaldr.
rnein, otuz yafl zerindeki yaflta erkek izleyici grubunu hedefleyen bir programn yayn saatinin erkek izleyicinin sabah evden kmadan nceki saatlerde ya da
eve dnfl saatlerinde planlanmas, program nerisinde
bunun belirtilmesi, keza ev hanmlarna ynelik bir
programn da ev hanmlarnn televizyon baflnda olduu dflnlen saatlerde yaynlanacak flekilde planlanmas gerekmektedir.
Sra Sizde 4
Televizyon program trlerinin giderek artma nedenlerinden biri, televizyon kanallarnn izlenme orann artrmaya ynelik abalardr. Kadnlara ynelik pembe
diziler, erkekler iin spor programlar, izgi filmler, belirli gruplara hitap edecek program tr yaratma abasnn bir sonucudur. Hatta bu aba 1980 sonras tematik kanallarn ortaya kmasna neden olmufl, her kesime seslenen televizyon kanallarnda yafl grubu, cinsiyet, rk vb. gibi hedef kitlelere ynelik eflitli program
trleri ortaya kmfltr.
Kaynaklar
Adakl, G. (1994). Televizyon Trlerinde Dnflm,
Ankara niversitesi letiflim Fakltesi, Yllk, Mahmut Tali ngrene Armaan, 229-253.
Barutugil, . (2008). Proje Ynetimi, Kariyer Yaynlar,
stanbul.
Cereci, S. (2001). Televizyonda Program Yapm, Metropol Yaynlar, stanbul.
apl, B. (2002). Medya ve Etik, Ankara: mge Kitabevi.
Gans, J.H. (1999). Popler Kltr ve Yksek Kltr,
(ev.Emine Onaran ncirliolu), stanbul: YKY.
Giovannoni, D. (1992). Public Radio Programming Strategies, Washington: Takoma Park, MD, Corporation
for Public Broadcasting, DC.
Kars, N. (2010). Televizyon Program Yapalm, Derin
Yaynlar, stanbul.
Mutlu, E.(1998). letiflim Szl, 3. Basm, Bilim ve Sanat Yaynlar/ARK, Ankara.
-Televizyonda Program Yapm, Ankara niversitesi letiflim Fakltesi Yaynlar, Ankara.
Swallow, N. (1966). Factual Television, London: The
Focal Press.
Williams, R. (2003). Televizyon, Teknoloji ve Kltrel
Biim, (ev. Ali Ulvi Trkba), Ankara: Dost Kitabevi.
95
Amalarmz
N
N
N
N
N

Reklam ve tantm projesi gelifltirmenin pazarlama ile olan iliflkisini aklayabilecek,
Reklam ve tantm projesi gelifltirmek iin gerekli analizleri yapabilecek,
Reklam ve tantm projesi gelifltirirken kullanlan yaratc stratejileri tanmlayabilecek,
Reklam ve tantm projesi gelifltirirken kullanlan tonlar ve anlatm biimlerini
yorumlayabilecek,
Medya planlamann reklam ve tantm projesi gelifltirmek asndan nemini
aklayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Reklam ve Tantm Projesi

Reklam Kampanyas
Brief
Durum Analizi
Hedef Kitle Analizi
Reklam/letiflim Hedefi
Yaratc Strateji
Reklamn Kampanyasnn Tonu
Reklamda Anlatm Biimi
Medya Planlama
indekiler
Fotoraf ve Video
Proje Gelifltirme
Reklam ve Tantm
Projesi Gelifltirme
GRfi
REKLAM VE TANITIM PROJES
GELfiTRME
RNEK BR REKLAM VE TANITIM
PROJES - FIERY
Reklam ve Tantm
Projesi Gelifltirme
GRfi
Bu nite kitabn nceki blmlerinden bir farkllk taflmaktadr. Reklam ve tantm
projesi gelifltirme dendiinde ilk anlamamz gereken; ticari bir iflten bahsediyor olduumuzdur. Pazarlama iletiflimi aralarndan olan reklam, insanlar bir rn ya
da hizmeti satn almak iin ikna etme amacyla gereklefltirilir. Bir firma, ister otomobil ister kibrit retsin, mallarn satmak iin ncelikle tantmak zorundadr. Bir
markete girdiinizi hayal edin. Saymakta zorlanacanz kadar rn eflidiyle karfllaflacaksnz. stelik ayn rn kategorisinde birok marka karflnza kacak. Birbirine benzeyen ve ayn ifllevi gren onca mal arasndan hangisini seeceinize
karar verirken, reklamlar size yardmc olmaktadr. Bir deterjan, reklamnda lekeleri ne kadar iyi kardndan bahsederken, bir dieri amaflrlarnza sinen kokunun gzelliinden bahsetmektedir. Markalar reklamlarnda tketicilere ulafltracaklar mesajlarn dikkatle yaplandrrlar. Bir proje olarak ele alndnda reklam; birbirini takip eden ve hata pay barndrmayan pek ok srecin bir araya gelmesinden oluflur. Reklam ve tantm projesi gelifltirmenin tm aflamalar, tek bir nitede
anlatlamayacak kadar genifl kapsamldr. Bu nitede; hemen her dakika karflnza
kan reklamlarn hangi temel srelerden geerek hayat bulduunu greceksiniz.
REKLAM VE TANITIM PROJES GELfiTRME

Bir reklam ve tantm projesine ihtiya duyulduunda iki nemli aktrn varlndan sz edebiliriz.
Reklamveren; rn ya da hizmet reten, bu rn ya da hizmetleri tketicilere
tantarak pazarlamak ve kr elde etmek isteyen iflletmelere verilen genel addr.
Reklamveren firmalar;
Tketicileri rn veya hizmeti denemeye ikna etmek,
Tketicilerin rn veya hizmeti daha youn kullanmasn salamak,
Tketicilerin reklamveren firmann rn veya hizmetini srekli kullanmasn salamak,
Tketicilerin gznde rn veya hizmetin marka imajn yaratmak ya da
glendirmek,
Tketicilerin rn veya hizmeti kullanm alflkanln deifltirmek,
gibi bafllca amalarla reklam ve tantm projelerine ihtiya duyarlar (nl, 1987).
Reklam ve tantm projelerine genel olarak reklam kampanyas denir.
Reklam ve tantm projeleri,

sektrde reklam
kampanyas olarak
isimlendirilir.
98
Bir reklam kampanyasna ihtiya duyan reklamveren, projeyi ounlukla kendi gereklefltirmez. Modern ifl dnyasnn her alannda olduu gibi, reklam alannda da bu konunun uzman kurulufllar bulunmaktadr. Reklamveren iin bir reklam
kampanyasn gereklefltiren firma Reklam Ajansdr.
Reklam ajans, reklamveren firmann ihtiyacn anlamaktan, sz konusu iletiflim
problemine uygun zmler sunmaktan sorumludur. Klasik bir reklam ajans; mflteri
iliflkileri ve yaratc blm olarak ikiye ayrlr. Mflteri iliflkileri blm reklamverenin
ihtiyalarn doru anlamaktan ve reklam ajansnn rettii iletiflim zmlerini reklamverene aktarmaktan sorumludur. Yaratc blm ise reklamverenin iletiflim problemlerini zecek yaratc fikirlerin gelifltirilmesi roln stlenir. Gnmzn kalabalk ve
rekabeti pazar yaps dflnldnde, gelifltirilen reklam fikirlerinin yaratcl nem
kazanmaktadr. Bir gn boyunca ne kadar fazla reklama maruz kaldnz dflnn.
Yaratc olmayan bir reklam ya hi fark etmezsiniz ya da abucak unutursunuz. Reklam ajans iin yaratc blmn performans bu adan son derece nemlidir. Baz reklam ajanslarnda; kampanya stratejisini oluflturmaktan sorumlu stratejik planlama, reklam kampanyasnn hangi mecralarda yaynlayacan planlayan ve medyadan zaman/yer satn alan medya planlama/satn alma blmleri de bulunabilir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
Bir reklam kampanyasnn gereklefltirilmesi aflamasnda yer alan temel sreD fi N E L M

ler flunlardr:
Brief
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
Bir reklam kampanyasnn

yaratc olmasnn neden nemli olduunu tartflnz.
SIRA SZDE
N N
AMALARIMIZfiekil 6.1
Brief Formu
K T AKaynak:
P
http://www.m
arkam.com.tr
/Sayfa.asp?Sa
T E L E V ZyfaId=53
YON
S O R U
Brief, reklamverenin reklam ajansndan olan beklentisini ve iletiflim sorununu aktard zet bir ifl istek formu olarak tanmlanabilir. Reklamveren bu form araclDKKAT
yla; pazar ve rekabet bilgilerini, hedef kitlesi olarak setii tketicilerin zelliklerini, ne tarz bir reklam kampanyasna ihtiya duyduunu ve reklamdan bekleSZDE de reklam ajansyla paylaflr. rnek bir brief formu afladadii iletiflimSIRA
hedefini
ki gibi yaplandrlabilir.
AMALARIMIZ
MARKAM
Yaratc Brief
fiirket / Company :
Marka / Brand
:
Tarih / Date
:
letiflim Hedefi /Communication Objective
Pazar ve Rekabet / Market and Competition:
Hedef Kitle Profili /Core Target Profile:
K T A P
TELEVZYON
Neredeyiz /Where we are:
Deer nerisi / Value Proposition:
NTERNET
NTERNET
Nereye Varmak stiyoruz / Where we want to be:
Ton ve Tarz / Tone & Manner:
Onaylar / Approvals:
Uygulama Zorunluluklar / Executional Mandatories:
Ekler / Attachments:
Dokman Kodu:
99
6. nite - Reklam ve Tantm Projesi Gelifltirme
Durum Analizi
Reklam ajans, reklamveren iin hazrlayaca reklam kampanyas ncesinde bir
durum analizi yapmak zorundadr. Reklamverenin brief formunda verdii bilgiler
reklam ajans iin yeterli olmayabilir veya baz konular zerinde daha detayl bir
inceleme gerekebilir. Reklam ajans durum analizi aflamasna, pazar ve sektr inceleyerek bafllar. Reklamverenin iletiflim ihtiyac her ne olursa olsun; rakiplerin konumlanmalar, pazarn yakn/orta/uzun vadede nasl flekillenecei gibi bilgiler, bir
reklam kampanyas planlanrken gz nne alnmas gereken faktrlerdir. Durum
analizi aflamas bir arafltrma ihtiyacn da beraberinde getirebilir. Pazar arafltrmalar, reklam kampanyas planlamas yaparken fazlasyla yol gstericidir.
Durum analizi yaplrken reklamverene ait rn/hizmet ve marka da analiz edilir. rn/hizmetin tmyle yeni, tketicilerin ihtiyalarna taze bir zm sunduu
durumlar olduu gibi, rn/hizmetin uzun sredir pazarda varolduu, artk eski
olarak algland durumlar da sz konusudur. rn/hizmet ve markayla ilgili bu
benzeri durumlar, tketiciye farkl reklam stratejileriyle ulaflmay gerektirir. Durum
analizinin bu aflamas, gelecek tm kampanya planlama aflamalar iin nem arz
eder.
Eer reklamveren daha nce reklam ve tantm faaliyetlerinde bulunmuflsa, gereklefltirilen iletiflim faaliyetleri durum analizi erevesinde incelenen bir dier
nemli unsurdur. Ne tr reklam ve tantm faaliyetleri yapld, baflar veya baflarszlk durumlar, kullanlan mecralar, tketicilerin verdii tepkiler; yeni yol haritasnn iziminde rol oynar. Eer rn/hizmet veya marka yeniyse, bu sefer rakiplerin faaliyetleri ve baflar/baflarszlklar analiz edilerek bir ngr oluflturulur.
SIRA SZDE
Durum analizinin bir reklam kampanyas plan asndan nemini tartflnz.
Hedef Kitle Analizi
D fi N E L M
Her rn/hizmet veya marka belli bir tketici grubunun ihtiyacn karfllar. Salarnz abuk yalanyorsa belli bir flampuan, dklme sorunu yaflyorsanz baflka bir
O R U markalaryla
flampuan kullanmak istersiniz. Reklamverenler, rn/hizmet Sveya
hangi tketici grubuna yani hedef kitleye sesleneceklerini belirlerler ve reklam
kampanyalarn buna gre planlarlar. Hedef kitle analizi yapmak
ajanslarD reklam
KKAT
nn retecei reklam fikirleri iin son derece nemlidir. Her hedef kitle farkl tketici davranfl sergilemeye eilimlidir. Hedef kitle analizi afladaki faktrler ereSIRA SZDE
vesinde yaplr.
Demografik Deiflkenler
AMALARIMIZ
N N
Hedef kitlenin demografik deiflkenleri analiz edilirken; yafl, cinsiyet, eitim, gelir,
meslek grubu, sosyal snf gibi zellikleri sorgulanr (Wells, Burnett ve Moriarty,
2003). rn/hizmet hangi yafl aralndaki insanlar iin bir zm
K T Asunmaktadr?
P
rn/hizmet sadece kadnlara veya sadece erkeklere mi yneliktir, yoksa her ikisi
iin de kullanlr durumda mdr? rn/hizmetin kullanclar yksek eitim ve
gelir seviyesinde midir yoksa daha dflk eitime ve gelire sahip
T E L insanlar
E V Z Y O N da hedef
kitleye dahil midir? Hedef kitle, paras olduu sosyal yaflam katmannn st sralarnda m yer almaktadr yoksa daha altlarda bir gruba m yedir? Grdnz
zere, hedef kitle analizi yaparken pek ok demografik deiflken sorgulanr ve
NTERNET
reklam kampanyas buna gre planlanr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
100
Psikografik Deiflkenler
Hedef kitle analizi

demografik ve psikografik
deiflkenlere gre yaplr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Tketiciler ve davranfl biimleri sadece demografik deiflkenlere gre aklanamaz. Bu yzden reklam ajanslar, hedef kitlelerini tanmlarken onlarn hayata karfl motivasyonlarn ve yaflam biimlerini de tanmak zorundadr. Tketiciler, deerleri ve yaflam biimlerine gre belli snflarda tanmlanrlar (www.strategicbusinessinsights.com/vals/free/2010-06-VALSbrochure.pdf).
Yenilikiler; baflarl, sofistike ve yksek zgvene sahip bireylerdir. Deiflime
nclk eden lider zelliklere sahiptirler. Yeni fikirlere ve teknolojilere ak grflllkle yaklaflrlar. Rafine zevkleri, satn aldklar zellikli rn/hizmetlerde kendini gsterir.
Dflnenler; olgun, yaflamlarnda tatmine ulaflmfl, rahatlarna dflkn bir kitledir. yi eitimlidirler ve satn alma srelerinde bilgi edinmeye azami nem verirler. Satn aldklar rn/hizmetten salamlk ve fonksiyonellik beklerler.
nananlar; geleneklere, kurallara ve otoriteye ballklaryla bilinirler. Muhafazakr olduklar, deiflime ve teknolojiye yavafl adapte olduklar sylenebilir. Gl markalarn, uzun sredir aflina olduklar rn/hizmetlerini tercih ederler.
Baflaranlar; hayatlarn hedef odakl yaflarlar. Kariyerleri ve aileleri her fleyin
zerindedir. Yaflamda elde ettikleri baflarlar sosyal evrelerine ispat etmek iin,
yksek kalitede ve statde rn/hizmetleri kullanrlar.
Gayretliler; moda olan kavramlar ve elenceyi severler. Bteleri, zorunlu ihtiyalarn karflladktan sonra epey dardr. Kullandklar rn/hizmetlerle stil sahibi gibi gzkmek isterler. Byk ounluu hayatn onlara adil davranmadndan
flikyetidir.
Deneyimleyenler; sradan olmayan severler. Derinlemesine dflnmeden, olaandfl ve riskli davranfllar sergilerler. Btelerinin byk ksmn moda, elence
ve sosyalleflmeye ayrrlar.
Yapanlar; kendine yetebilen bir kitledir. Temel malzemeler satn alp, ihtiya
duyduu rn/hizmetleri retmekten hofllanrlar. Lkse deer vermez, aileleri ve
yakn arkadafllaryla zaman geirmekten hofllanrlar.
Hayatta kalmaya abalayanlar; gelirleri son derece dflktr. Hayata karfl
olan motivasyonsuzluklar, kendilerini gsz hissetmelerine sebep olur. Kendilerini gvende hissetmek onlar iin nemlidir. Bu yzden aflina olduklar ucuz
rn/hizmetleri tercih ederler.
SIRAzellie
SZDE sahip bir televizyon markasnn, reklamlarnda hangi psikografik
3D (3 boyutlu)
tketici blmne hitap etmesi gerektiini tartflnz.
D fi N E L M
Reklam/letiflim
Hedefi
Bir reklam kampanyas planlanrken hedefleri net olmaldr. Reklamveren firmalaS Ohedefleri
R U
rn pazarlama
vardr ve bu dorultuda yapacaklar reklam kampanyalar
ile arzuladklar iletiflim hedeflerine ulaflmak isterler (Sever, 2009). letiflim hedefleri, reklamverenin
D K K A T pazarlama hedeflerine bal olarak flekillenecektir. Kurumsal
marka yapsn glendirmek iin imaj reklamlar, tketicinin belirgin bir sorununa
zm reten rn/hizmet zellii reklamlar veya ksa vadede satfllar artrmak
SIRA SZDE
iin promosyon/indirim reklamlar, eflitli reklam/iletiflim hedeflerine rnek olarak
verilebilir.
N N
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
101
Yaratc Strateji
Reklamn yaratc stratejisi, tketiciye ulafllacak yolu aydnlatan bir fener gibi ifllev
grr. Yaplan analizler sonucunda hedef kitleye ne mesaj verilecei ve bu mesajn hangi yntemlerle yaplandrlacann ortaya konmasna yaratc strateji ad verilir. Yaratc stratejiler iin farkl snflandrmalar olsa da; en temel haliyle bir reklam tketicilerin aklna veya duygularna seslenir (Ergven, 2011).
Akla ynelik bir yaratc strateji tketicileri bilgilendirmeyi amalar. Reklamda
dier markalarla bir kyaslama yaplabilir ve rn/hizmetin stn ynleri anlatlabilir. Markann kullanmndan ncesi ve sonras gsterilerek rn/hizmetin ne kadar yararl olduu vurgulanabilir. Eer rn/hizmet, rakiplerinde bulunmayan bir
zellie sahipse, biricik satfl vaadi stratejisi kullanlr. Baz rn/hizmetler ise birbirinden farkllaflamaz. Byle bir durumda kullanlan zorlayc stnlk stratejisi,
rn/hizmetin zelliklerini anlatr ama dier markalarla bir karfllafltrma yapmaz.
Eer rn/hizmetin iddias net bir flekilde llemiyorsa abart stratejisi kullanlr.
Bu stratejide mizah younluklu olarak kullanlan bir unsur olarak karflmza kar.
Duygulara ynelik yaratc stratejilerden ilki marka imajdr. Bu stratejide
rn/hizmetin markas n plandadr. Kalite, stat, prestij gibi zellikler marka imajn yanstmada sklkla kullanlr. Kullanc imaj stratejisi; rn/hizmeti kullanan
hedef kitle profiline ynelik tasarlanr. Gnmzde bireyler, markalar kendi kimliklerini yanstmada bir ara olarak kullanmaktadr. Bir jean markasn giyerek asi,
bir parfm markasn kullanarak sofistike bir kimlie brnmek olasdr. Kullanm
yerine odaklama bir dier duygusal yaratc stratejidir. Markann hangi ortamlarda
kullanabileceini anlatan bu yaklaflma rnek olarak, elenceli bir parti ortamnda
tketilen cips reklam verilebilir.
Yaratc stratejiyle yakn iliflki iindeki bir dier kavramda ekiciliktir. Reklamn
tketiciyi cezbedecei zellii, ekiciliklerle balantldr. nsanla ilgili hemen her
kavram reklam ekicilii olarak ele alnabilir. En temel haliyle ise ekicilikler; daha nce sz ettiimiz yaratc stratejilere benzer flekilde, faydasal ve deer ifade
edici olarak ikiye ayrlabilir (Uztu, 2003). Faydasal ekicilik; hedef kitle tarafndan nemi kabul edilmifl rn/hizmet faydalar konusundaki bilgilerden oluflur.
Deer ifade edici ekicilik ise marka ve kullanc imajna odaklanr.
Reklam Kampanyasnn Tonu

Reklam kampanyasnn tonu, ayn bir insann ses tonu gibi iletiflimin biimiyle ilgili ipular verir. Baz reklamlarda kullanlan otoriter ton, markann uzmanlyla
ve gvenilirliiyle ilgili bir alg yaratmay amalar. Benzer flekilde korkutucu tona
sahip bir reklam, reklamverenin rn/hizmeti kullanlmadnda baflnza gelebilecek kt durumlar vurgulamak iin tercih edilir. Reklam kampanyasnn tonu,
vurgulanmak istenen duruma ve marka vaadine bal olarak hznl, ciddi, komik
veya rpertici olabilir. Reklamn tonu belirlenirken hedef kitlenin zellikleri gz
nne alnmaldr. Tketiciler her durumda kendilerine otoriter, mizahi veya korkutucu flekilde seslenilmesinden hofllanmayabilir.
Reklamda Anlatm Biimi

Anlatm biimleri (format), televizyon reklamlar zerine yaplandrlmfl bir snflandrmadr. Her reklam kampanyasnda televizyon kullanlacak diye bir flart yoktur ama zellikle ulusal apta bir kampanya planlandnda, televizyon olmazsa olmaz bir mecradr. Grsel-iflitsel bir mecra olmas ve reklam mesajlarn taflma/ulafl-
Reklamda ekicilik unsurlar

faydasal ve deer ifade edici
olarak ikiye ayrlr.
102
trmadaki baflars, televizyonu reklam kampanyalar asndan daha da nemli klmaktadr. Televizyon reklamlar afladaki trlerde anlatm biimlerine sahip olabilir (Kutlu, 2006).
Gsterme: rnn nasl kullanldnn ve zelliklerinin anlatlmasdr.
rnek Olay/Sorun zme: Hedef kitlenin hayatndan baz kesitler alnarak,
rn/hizmetin karfllafllan sorunlara nasl zm rettiinin gsterilmesidir.
yk: Dramatize edilmifl bir hikyenin kullanlmasdr.
Mzikal: Mziin n planda tutularak gelifltirilen bir anlatmdr.
Fantezi Karakterler: Animasyon, izgi veya hayali karakterlerin kullanlmasdr.
Tanklk: rn/hizmetin kullanclarnn veya konu hakknda bir uzmann deneyimlerini hedef kitleyle paylaflarak, reklam mesajna ynelik inandrcln artrlmas amalanr.
nl Kifli Kullanm: Tketiciler nl kiflilerle kendilerini zdefllefltirmekten
hofllanrlar. Dier yandan nl kiflilere ynelik toplumda bulunan gvenden faydalanan bir anlatm biimidir.
Medya Planlama
Medya planlama, reklam ajans tarafndan reklamverenin rn/hizmetleri iin oluflturulan kampanyann hedef kitleye ulaflmasndan sorumludur. Televizyonda, gazetelerde, akhava reklam alanlarnda ve internette karflnza kan reklamlar, o alanlara gelifli gzel yerlefltirilmez. Reklam mecralar ounlukla olduka pahaldr ve
doru bir planlama yaplmazsa, reklamverenin btesi etkin flekilde deerlendirilemez. Bu da aylar sren alflmalarn baflarszla uramas demektir. Reklam kampanyas iin medya planlama yaplrken; hedef kitlenin ne kadarna ulafllaca,
hangi reklam ortam ve aralarnn kullanlaca, reklam kampanyasnn ne kadar
sre yaynda kalaca, hangi mevsimlerde/aylarda/gnlerde/saatlerde tketicinin
karflsna kaca, reklam btesinin hangi mecralara ne flekilde blfltrlecei gibi kritik sorular en maliyet-etkin flekilde cevaplanmaldr. Medya planlama ok
nemli bir uzmanlk alandr. Televizyon, sinema, dergi, gazete, radyo, akhava ve
internet geleneksel reklam mecralardr. Gnmzde reklam mecralarnda yaflanan
younluk ve tketicilerin reklamlardan kanma eilimi, reklamclar yeni reklam
mecralar aramaya itmektedir. Geleneksel olmayan medya veya gerilla olarak adlandrlan reklam yaklaflmlar bunun bir sonucudur. Hedef kitleyi flaflrtan ve tketicilerin hofluna giden bu tarz yaklaflmlar, gn getike daha popler olmaktadr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Tafltlar iinSIRA
kfl lastii
SZDE reten bir firma, sizden reklam kampanyas iin medya planlama
yapmanz isteseydi ne tr neriler gelifltirebileceinizi tartflnz.
fi N E L M
RNEKD BR
REKLAM VE TANITIM PROJES - FIERY
Bu blmde, baflndan sonuna bir reklam ve tantm projesinin nasl gereklefltirilS O R U Fiery amaflr yumuflatcs projesi; Anadolu niversitesi letidiini greceksiniz.
flim Bilimleri Fakltesi Halkla liflkiler ve Reklamclk Blm rencileri olan
Gksu Karaman,
Dicle Ayslk, Nazmiye Zlal Canl, Barfl zdemir ve Berce ErDKKAT
kut tarafndan, Reklam Kampanyas Tasarm dersi kapsamnda bitirme projesi olarak hazrlanmfltr. Bu alflma 2010 yl Aydn Doan Gen letiflimciler YarflmaSIRA SZDE
snda Reklam
Kampanyas Byk dlne layk grlmfltr.
Pazara yeni girecek olan bir firma, amaflr yumuflatc retecektir. Reklam ajansndan markasna
bir isim bulmasn ve reklam kampanyasn planlamasn isteAMALARIMIZ
mektedir. Brief olarak reklam ajansna flu bilgiler verilmifltir:
N N
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
Ama: amaflr yumuflatc iin yeni bir marka yaratmak. rnn zelliklerine
uygun olarak, tketici zerinde yksek kalite algs yaratlacaktr.
Fikre Gtren Grnt: fiklk, gnlerce gzel kokan amaflrlar, pahal bir parfm kullanmfl hissi.
Hedef Kitle: A/B/C sosyo-ekonomik seviyede bulunan, amaflrlarnda uzun sre kalc parfm kokusu duymak isteyen, flk ambalaja sahip bir yumuflatc kullanmaktan hofllanan tketiciler.
Vaat: Sofistike parfm ve farkl ambalaj ile amaflrlarnzda mutluluk.
Gren nsan Ne Desin, Ne Yapsn?: Bu markay alrsa; kendini kaliteli, lks bir
rn almfl gibi hissetsin
Durum Analizi
Ev bakm rnleri pazarnda %7.5 orannda paya sahip olan yumuflatc sektrndeki firmalar arasnda rekabet youndur. Ylda 100 bin ton retimin gereklefltii
amaflr yumuflatclarnda, pefl pefle piyasaya srlen yeni rnler sayesinde pazar
bir anda %17lik byme oranlarn yakalad. Bunda retici firmalarn rekabeti;
uzun sre kokusunu koruyabilen ve daha fazla amaflrn yumuflatlmasn salayan tasarruflu rnlere kaydrmas etkili oldu. Trkiyede toplam yumuflatc pazarnn %36s Marmara Blgesinde kullanlrken, %14n Ege, %15ini Anadolu,
%15ini Akdeniz, %9unu Karadeniz, %10unu ise Dou Anadolu Blgesi tketiyor.
Yumuflatc pazarnda rnler klasik ve konsantre olmak zere iki gruba ayrlyor. Konsantre rnlerin yumuflatc pazarndan ald pay %7 iken, geriye kalan
%93 ise klasik yumuflatclardan olufluyor. byk firmann yer ald pazarda,
Yumofl, Bingo Soft ve Vernel arasnda youn bir rekabet yaflanyor. Pazardan market markalar da nemli bir pay alyor. Krizle beraber firmalar promosyona daha
fazla arlk verdi. Unileverin yapt bir arafltrmaya gre; Trkiye amaflr temizlii konusunda en titiz tketicilere sahip. Deterjan pazarn gz nne alrsak, Trk
tketiciler titizlik konusunda hassaslar ve deterjann en iyisini kullanyorlar
(http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=9989414).
Hedef Kitle Analizi

Yaplan tketici arafltrmalarnda Trkiyedeki evlerin %48inde elde ykama yaplmazken, makinede amaflr ykayanlarn %64 ise haftada 3-4 ykama yapyor.
Makinedeki ykamalar gz nne alndnda, ev kadnlar koyu ve ak renklileri birbirinden ayryor ve eflit sayda ykama yapyor. Trkiyede ev kadnlarnn %49u ise her ykamada amaflr yumuflatcs kullanrken, %15i ise hi kullanmadn sylyor. Yumuflatc kullanmayan kadnlarn byk ksm fiyatlarn
yksek olduunu ve hlihazrda kulland deterjann koku ihtiyacn karflladn sylyor. amaflr yumuflatcs miktarn belirlemek iin ise rnn kapa
kullanlyor (http://www.haberingundemi.com/haber/Turk-kadininin-ev-temizligi-arastirmasi-/6082). Reklam ajans hedef kitle zerinde yapt arafltrmalarda
flu sonulara ulaflmfltr:
Trk kadnlarnn haftada en az iki, en fazla alt defa amaflr ykama alflkanlklar bulunuyor. Her zaman yumuflatc kullanyorlar. Yumuflatcnn kokusu nemli. Daha sonrasnda yumuflaklk ve t kolayl geliyor. Temizlik algsnda koku byk nem taflyor. Yumuflatc seimi yaparken srasyla; koku,
kalite, marka ve fiyata dikkat ediyorlar. Kullanlan yumuflatcnn markas
nem taflyor.
103
104
Reklam ajans yapt analizler sonucunda hedef kitlesini flu flekilde tanmlamfltr.
A, B, C1 sosyo-ekonomik seviyede,
25 - 40 yafl arasnda,
renci, ev hanm veya alflan arlkl olarak kadn ve erkek,
Yenilikleri ilk deneyen,
Parfm tercihlerinde eflitlilii seven,
Tarz sahibi ve sosyal yaflamlarnda bunu yanstmaktan mutlu olan,
Farkl olmay seven,
Aktif bir sosyal hayat olan; zenli ve bakml insanlar.
Yukarda sz edilen hedef kitle; havlu, perde, nevresimlerinde evlerinin kokusunu da deifltirecek youn parfm kokular istemektedir. Dier yandan; giysilerinde temizlii hissettirecek ama tpk dufl jellerinde olduu gibi, kendi parfmlerinin nne gemeyecek bir koku duymak istiyorlar.
letiflim Hedefi
Reklam ajans, hedef kitlesi iin amaflr yumuflatcs pazarnda flk grnml, sofistike, yeni bir marka infla etmeyi hedeflemektedir. Bu hedefe ulaflmak iin tketicilerin ihtiyalarn gz nne alarak rn pazarda varolmayan bir flekilde sunmak konusunda reklamvereni ikna etmifllerdir.
fiekil 6.2
Ambalaj Tasarm
Tketicilerin iki farkl ihtiya iin, iki farkl rne gereksinimleri vardr. Giysiler ve ev tekstili rnlerinde kullanlacak iki ayr rn, yine iki ayr ambalajda ama
beraber satlacaklardr.
Yaratc Strateji
Reklam kampanyasnn slogan; Tarzndan Vazgeemeyenlere olarak belirlenmifltir. Reklam kampanyas fikri; ellerini ykayan bir arkadaflnz ellerini zerinizde kurulamak isteyebilir nk havlu gibi kokuyorsunuz. nsanlar size sarlp uyumak isteyebilir nk mis kokulu bir yatak gibi alglanyorsunuz zerine yaplandrlmfltr. Bu fikir; marka kullanlmadnda baflnza gelebilecekleri abartl ve mizahi bir yaklaflmla anlatmaktadr. Markann biricik satfl vaadi de bu anlatm iinde kendine yer bulmaktadr. Bu strateji kullanlarak Fiery markas; yeniliki, dinamik, gen, radikal ve ifllevsel olarak konumlandrlacaktr. Reklam kampanyasnn
105
tonu belli oranda korkutucu ve mizahi olarak deerlendirilebilir. Reklam filminde

ise anlatm biimi olarak ykleme tercih edilmifltir.
Yaratc fller
Reklam ajans ncelikle bir televizyon reklam hazrlamfltr. Aflada reklam filminin storyboardunu (filmin kare kare izimi) gryorsunuz.
fiekil 6.3
Televizyon Reklam
Storyboard.
Filmde evlerinden kan bir kar-kocay gryoruz. Son derece zenli bir ift
olduklar anlafllyor. Kadn bir toplantya giriyor. Kendinden son derece emin bir
flekilde sunumunu yaparken, yannda oturan kifli, kadnn elbiselerinden yaylan
yumuflatc kokusuna dayanamayarak, omzunda uyuyakalyor. Kadnn skt parfm de bir ifle yaramyor. Adam ifl yerindeki tuvalette kyafetini dzeltirken, yanndaki kifli elbiselerinden gelen kokudan etkilenerek ellerini adamn ceketine kurulamaya bafllyor. Adamn parfmle mdahalesi de ifle yaramyor. Son sahnede ise
kadn mcadeleden vazgemifl bir vaziyette gryoruz.
106
Reklam kampanyasna ait basn ilanlar ve ak hava alflmalar aflada grlmektedir.

fiekil 6.4
Basn lan 1.
fiekil 6.5
Basn lan 2.
107
fiekil 6.6
Akhava Reklam
alflmas.
Yastn bir gmlee benzetildii basn ilan ve akhava reklam alflmas; tketicilere elbiselerinin yastk klf gibi kokmamas gerektiini hatrlatmaktadr. fiekil 6.4 de grlen basn ilan ise daha bilgilendirici bir yaklaflm gstermektedir.
Reklam ajans ayrca internet reklam ve yaratc mecra uygulamalarn da kampanyaya dhil etmifltir.
fiekil 6.7
Internet Reklam
(Banner).
fiekil 6.8
Alternatif Mecra
Uygulamas.
108
Alternatif mecra reklam uygulamas bir alflverifl merkezinde yer

alan asansr kapsna uygulanmfltr. ki yana kayarak alflan asansr kaps kapanrken, ayn
reklam filmi ve internet
reklamndaki gibi, ambalaj bir araya gelmektedir.
Elbiselere zel amaflr yumuflatcsn tantmak iin en uygun ortamlardan biri de maazalar
olarak kabul edilebilir.
Reklam ajans giysi maazalarna zel tasarlanmfl
elbise asklarn bir reklam mecras olarak kullanmfl, ayrca maazalarda tek kullanmlk rnek
rnler datmfltr.
fiekil 6.9
Maaza i
Uygulamas.
Medya Planlama
Reklam ajans, hedef kitlesine ncelikle televizyon reklamlar ile ulaflmay hedeflemifltir. Bunun sebebi; hedef kitlesindeki hemen herkesin televizyonunun olmas ve
televizyon izleme oranlarnn yksekliidir. nsanlar evde bulunduklar zamanlarda yakalayp televizyonun en ok izlendii reklam kuflaklarnda yer alnacaktr.
Gazete ve dergilerin seilmesinin sebebi ise; uzun vadede marka bilinirliini
srdrmek ve markayla tketici arasnda yaknlk kurmaktr.
Ak hava reklamlar, hedef kitleye markay hatrlatmak ve dikkat ekmek iin
kullanlacaktr.
Internet, hedef kitlenin sklkla kulland ve dier reklam mecralarna gre
ucuz olduu iin younluklu olarak kullanlacaktr.
lk alt aylk medya plan flekil 6.10daki gibi yaplandrlmfltr.
fiekil 6.10
Alt Aylk
Medya
Planlama
Tablosu.
Mecralar
Ocak
1
TV
Gazete
Dergi
Akhava
nternet
Maaza
fiubat
3
Mart
3
Nisan
3
Mays
3
Haziran
3
109
Bu medya planndan sonra reklam btesi mecralar arasnda fiekil 6.11deki gibi datlmfltr.
fiekil 6.11
Maaza%18
TV
%42
Akhava
%16
Internet%8
Basn%16
Reklam ve tantm projesi gelifltirmek ciddi bir planlama srecini gerektirir ve

uzun soluklu bir alflmadr. Bu nitede en temel sreler bir rnek zerinden somutlafltrlmaya alfllmfltr.
Mecralara Gre
Bte Dalm
110
zet
N
A M A
N
A M A
N
A M A
Reklam ve tantm projesi gelifltirmenin pazarlama ile olan iliflkisini aklayabilmek.

flletmeler; tketicileri rn veya hizmeti denemeye ikna etmek, tketicilerin rn veya hizmeti daha youn kullanmasn salamak, tketicilerin reklamveren firmann rn veya hizmetini srekli kullanmasn salamak, tketicilerin gznde rn veya hizmetin marka imajn yaratmak
ya da glendirmek, tketicilerin rn veya hizmeti kullanm alflkanln deifltirmek gibi bafllca sebeplerle reklam ve tantm projelerine ihtiya duyarlar.
Reklam ve tantm projesi gelifltirmek iin gerekli
analizleri yapabilmek.
Tketiciler psikografik olarak deerleri ve yaflam
biimleri asndan; yenilikiler, dflnenler, inananlar, baflaranlar, gayretliler, deneyimleyenler,
yapanlar ve hayatta kalmaya alflanlar olarak snflandrlabilir.
Reklam ve tantm projesi gelifltirirken kullanlan
yaratc stratejileri tanmlayabilmek.
Yaratc stratejiyle yakn iliflki iindeki bir dier
kavramda ekiciliktir. Reklamn tketiciyi cezbedecei zellii ekiciliklerle balantldr. nsanla ilgili hemen her kavram reklam ekicilii
olarak ele alnabilir. En temel haliyle ise ekicilikler; faydasal ve deer ifade edici olarak ikiye
ayrlabilir. Faydasal ekicilik; hedef kitle tarafndan nemi kabul edilmifl rn/hizmet faydalar konusunda bilgilerden oluflur. Deer ifade
edici ekicilik ise marka ve kullanc imajna
odaklanmaktadr.
N
A M A
N
A M A
Reklam ve tantm projesi gelifltirirken kullanlan

tonlar ve anlatm biimlerini yorumlayabilmek.
Reklamda temel anlatm biimleri; gsterme, rnek olay/sorun zme, yk, mzikal, fantezi
karakterler, tanklk, nl kifli kullanm olarak
sralanabilir.
Medya planlamann reklam ve tantm projesi
gelifltirmek asndan nemini aklayabilmek.
Medya planlama, reklam ajans tarafndan reklamverenin rn/hizmetleri iin oluflturulan kampanyann, hedef kitleye ulaflmasndan sorumludur. Televizyonda, gazetelerde, akhava reklam
alanlarnda ve internette karflnza kan reklamlar, o alanlara gelifli gzel yerlefltirilmez. Reklam
mecralar ounlukla olduka pahaldr ve doru
bir planlama yaplmazsa reklamverenin btesi
etkin flekilde deerlendirilemez. Bu da aylar sren alflmalarn baflarszla uramas demektir.
Reklam kampanyas iin medya planlamas yaplrken; hedef kitlenin ne kadarna ulafllaca,
hangi reklam ortam ve aralarnn kullanlaca,
reklam kampanyasnn ne kadar sre yaynda kalaca, hangi mevsimlerde/aylarda/gnlerde/saatlerde tketicinin karflsna kaca, reklam btesinin hangi mecralara ne flekilde blfltrlecei gibi kritik sorular en maliyet-etkin flekilde
cevaplanmaldr.
111
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi, firmalarn reklam ve tantm projesi gelifltirme amalarndan biri deildir?
a. Tketicileri rn veya hizmeti denemeye ikna
etmek
b. Tketicilerin rn veya hizmeti daha youn kullanmasn salamak
c. Tketicilerin rn veya hizmeti kullanm alflkanln deifltirmek
d. Tketicilere brief vermek
e. Tketicilerin rn veya hizmeti srekli kullanmasn salamak
6. Sradan olmayan severler. Derinlemesine dflnmeden, olaandfl ve riskli davranfllar sergilerler. Btelerinin byk ksmn moda, elence ve sosyalleflmeye ayrrlar.
Yukardaki tanmlama; hangi deerler ve yaflam biimleri snflamasna aittir?
a. Gayretliler
b. Deneyimleyenler
c. Yapanlar
d. Hayatta Kalmaya alflanlar
e. Dflnenler
2. Reklam ve tantm projelerine sektrde verilen isim

nedir?
a. Brief
b. Medya Planlama
c. Reklam Kampanyas
d. Yaratc Strateji
e. Durum Analizi
7. Afladakilerden hangisi akla ynelik bir yaratc

strateji deildir?
a. Marka maj
b. Kyaslama
c. Biricik Satfl Vaadi
d. Zorlayc stnlk
e. Abart
3. Reklamverenin, reklam ajansndan beklentisini ve

iletiflim sorununu aktard zet ifl istek formuna ne ad
verilir?
a. Durum Analizi
b. Yaratc Strateji
c. Medya Planlama
d. Demografi
e. Brief
8. Mizah esinin younluklu olarak kullanld yaratc strateji hangisidir?

a. Biricik Satfl Vaadi
b. Kyaslama
c. Abart
d. Zorlayc stnlk
e. Marka maj
4. Durum analizi aflamasnda reklam ajans ilk olarak

afladakilerden hangilerini inceler?
a. Pazar ve Sektr
b. Yaratc Strateji ve Medya Planlama
c. Anlatm Biimi ve Ton
d. Gsterme ve Brief
e. yk ve Mzikal
5. Hedef kitle analizi hangi iki temel deiflkene gre
yaplr?
a. Yaratc Strateji ve Medya Planlama
b. Anlatm Biimi ve Ton
c. Gsterme ve Brief
d. Demografik ve Psikografik
e. Gsterme ve Mzikal
9. Reklamda animasyon, izgi veya hayali karakterlerin

kullanld anlatm biimi afladakilerden hangisidir?
a. Gsterme
b. Mzikal
c. Tanklk
d. Fantezi Karakterler
e. Brief
10. Afladakilerden hangisi geleneksel bir reklam mecras deildir?
a. Televizyon
b. Brief
c. Gazete
d. Radyo
e. Dergi
112

1. d
2. c
3. e
4. a
5. d
6. b
7. a
8. c
9. d
10. b
Yantnz doru deilse, Reklam ve Tantm

Projesi Gelifltirme blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Reklam ve Tantm Projesi Gelifltirme blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Brief blmnde yer
Yantnz doru deilse Durum Analizi blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Hedef Kitle Analizi
geiriniz
Yantnz doru deilse Psikografik Deiflkenler blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Yaratc Strateji blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Yaratc Strateji blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Reklamda Anlatm Biimi blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz
Yantnz doru deilse Medya Planlama blmnde yer alan bilgileri yeniden gzden geiriniz

Sra Sizde 1
Gnmzde rekabeti bir pazar yaps sz konusudur.
Hemen her rn/hizmetin ikamesi bulunmaktadr. Markalar benzer rn/hizmet zelliklerine sahiptir. Tketici algsnda bir markay baflarl flekilde konumlandrmak iin, farkl bir iletiflim dili kullanlmas nemlidir.
Dier yandan her gn izlediiniz televizyon kanallarnda, okuduunuz gazetelerde, sokakta gezerken karflnza kan ak hava reklam alanlarnda ne ok reklam
mesajyla karfllafltnz dflnn. nsan hafzas tm
bu reklamlar depolayamaz. Ancak farkl ve yaratc rnekler sizin tarafnzdan alglanp hatrlanacaktr. Bir
reklamn yaratc olmas bu adan nemlidir.
Sra Sizde 2
Durum analizi bir reklam kampanyasnn salam temellere oturmasn salar. Gereklefltirilen analizler ve arafltrmalar, oluflturulacak planlama iin gven salar. Reklamveren, sonucundan emin olmad bir reklam kampanyasna para yatrmak istemez. Benzer flekilde, hibir
reklam ajans da baflarsz bir reklam kampanyasna imza atmak istemez. Durum analizi reklam kampanyas
planlanrken olmazsa olmaz bir aflamadr.
Sra Sizde 3
Geliflmifl teknoloji bir teknoloji eseri olan ve pahal bir
marka; yenilikiler, deneyimleyenler ve baflaranlara hitap edecektir. Yenilikiler; deiflime nclk ederler,
yeni teknolojilere karfl olumlu bir tutum iindedirler ve
zellikli rnleri satn almaktan hofllanrlar. Deneyimleyenler; sradan olmayan severler ve elence iin btelerinden ciddi rakamlar ayrabilirler. Baflaranlar, sosyal
evreleri gerei, yksek kalitede ve statde rnleri
kullanrlar. Reklam kampanyas bu hedef kitlelerin dikkatini ekecek flekilde yaplandrlmaldr.
Sra Sizde 4
Kfl lastikleri yln belli aylarnda kullanlr. Bu yzden
hedef kitlenizin rne ynelik ilgisi, kfl mevsiminin
yaklaflmasyla daha youn hale gelecektir. zellikle kfln kendini daha fazla hissettirdii blgelerde tketiciler daha youn bulunacaktr. Televizyon, kfl lastiinin
performansn gstermek iin uygun bir mecradr. Dier yandan zellikle sabah ifle gidifl ve akflam iflten dnfl saatlerinde srcler aralarnda ounlukla radyo
dinler. Araba kullanrken srfl gvenliiyle ilgili reklamlar daha aklda kalc olacaktr. Yine stratejik olarak
seilmifl akhava reklam alanlar (trafik flklarnn evresi veya trafiin skflarak ar akt alanlar) bu tarz bir
rnn tantm iin uygun olabilir.
Kaynaklar
Ergven, M. S. (2011). Reklam Planlamas ve Ynetimi
Ders Notlar.
Kutlu, . (2006). Televizyon Reklamlarnda Yaratc
Yapm Uygulamalar: Trk Televizyon Reklamlarnda Yaratc Yapm Bileflenleri. Yaymlanmamfl Yksek Lisans Tezi, Anadolu niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.
Sever, N. S. (2009). Reklam Planlamas. Reklamclk. Ed:
R. Ayhan Ylmaz. Eskiflehir: Anadolu niversitesi
Yayn.
Uztu, F. (2003). Markan Kadar Konufl. 1. Basm. stanbul: MediaCat Kitaplar.
nl, . (1987). Reklam Kampanyas Planlamas. 1.
Bask. Eskiflehir: Anadolu niversitesi Yaynlar.
Wells, W., Burnett, J. ve Moriarty, S. (2003). Advertising
Principles and Practice. Fifth Edition. New Jersey:
Prentice Hall.
www.haberingundemi.com/haber/Turk-kadininin-evtemizligi-arastirmasi-/6082 (31.11.2011 tarihinde eriflilmifltir.)
www.markam.com.tr/Sayfa.asp?SayfaId=53 (31.11.2011
tarihinde eriflilmifltir.)
www.strategicbusinessinsights.com/vals/free/2010-06VALSbrochure.pdf (30.10.2011 tarihinde eriflilmifltir.)
113
FOTORAF VE VDEO
PROJE GELfiTRME
EKLER
EKLER blmden olufluyor.

Ynetmenliini Enis Rzann yapmcln Nalan Sakzlnn yapt,
ilk gsterimini stanbul Uluslararas Film Festivalinde yapan pte
Dostoyevski Buldum adl belgeselin yaflam dngsne tanklk
etmemizi salyor.
Nalan Sakzl tarafndan yazlan ikinci blmde belgesel yapmlarn
desteklenmesi konusu ele alnyor.
Dr. Nimet Ersin tarafndan gelifltirilen, televizyon programlar proje
dosyasna konulabilecek rnek bir bte de nc blmde bulunuyor.
pte Dostoyevski Buldum

GRfi
Dnyann her yerinde sokakta yaflayan ve alflan ocuklar flehirlerin sorunlar,
istenmeyen grntleri, hayaletleri... Onlarn varl ancak zensiz basn haberleri ile gndeme gelebiliyor. fiehrin gerek sahipleri olarak tedirgin oluyoruz
ve onlar bu halimizi hep hissediyorlar. Aramzda hep mesafe oluyor. Oysa bu ocuklar yan baflmzda insan olduklarn fark etmemizi bekliyorlar.
pte Dostoyevski Buldum sokakta yaflayan ocuklarn bu insan halleri
zerine...
Hem bize hem de onlara umut verecek bir sokak ocuunun, Oktay etinkayann, hayat yks zerine...
Oktay, dilencisinden hurdacsna, psnden tinercisine kadar sokakta yaflayan herkesin bir karflm; nk o da dilencilik yapmfl, p toplamfl, kt satmfl,
sokakta kpeklerle koyun koyuna uyumufl. Sokakta yaflanan her olayn hayatnda
bir yeri, hafzasnda bir hikyesi var. Oktay, bu kara sal, kara gzl gen adam
her fleye ramen hayattan vazgememifl. stanbula uzanan hayat Adana, Tarsus,
Ortaca, Kufladas sokaklarnn ve plklerinin pek ok ansna tank.
Yaflam, stanbulda tanflt rencilerle ve kt toplarken pten bulduu kitaplarla deiflmifl. Okumaya, sonra da kitaplar biriktirmeye bafllamfl.
Bir sahaf dkkn amas hi de kolay olmamfl.
fiimdi stanbulda, aradnz her trl kitabn bulunduu bir sahaf dkkn var.
Arafltrmaclarn, gazetecilerin, niversite rencilerinin, akademisyenlerin urak
yeri... Ama ayn zamanda sokak ocuklarnn da. nk Oktay arkadafllarndan asla vazgememifl. Artk sokakta yaflamasa da onlar koruyan, kollayan en nemlisi
de onlar anlayan bir aabey.
Oktayn hikyesi, sokakta yaflayan-alflan ocuklarla ilgili alglarmz yeniden
gzden geirmemizi salayacak yeni kaplar aralyor. Belki de bilmediimiz ya da
grmediimiz olgular aa karyor. Saduyusu ile hayatn yoktan var eden bu
gencin hikyesi, sorunun tm taraflarna umut veriyor.
116
T.C.
KLTR VE TURZM BAKANLII
Telif Haklar ve Sinema Genel Mdrl
YAPIM DESTEKLEME BAfiVURU FORMU
A- PROJEYE AT BLGLER:
1. Projenin ad:
PTE DOSTOYEVSK BULDUM
2. Projenin tr:
Belgesel
3. Talep edilen destek tr:
a) Dorudan destek: b) Dolayl destek:
4. Proje maliyeti:
225.852 YTL
5. Talep edilen miktar:
110.000 YTL
6. Projenin sresi (dakika):
90 dakika
7. Proje bafllama-bitifl
tarihi:
ekimlere bafllama - Nisan 2007

Film tamamlama - Aralk 2007
8. Projenin ksa tanm:
Film bir dilenci, bir sokak ocuu, bir kt ps, bir

solcu, bir Mslman, bir baba ve bir sahafn yksn
anlatyor. Hepsinin tek bir adamda bulufltuu bir yky...
Oktay etinkaya hayatna Adanada, daha ilkokul
sralarnda dilenip su satarak bafllar. Kaportac, kt
ps, sokak ocuu olur. Hayata olan ba onun kayp
gitmesine izin vermez ve sonunda Beyolunda bir sahaf
dkkn aar.
Hayat dolu bu gen adam bize stanbulun arka
sokaklarnn, sokak ocuklarnn, tinercilerin, dilencilerin
ksaca arkadafllarnn -flehrin aslnda grmekten
hofllanmadmz hayalet insanlarnn - hikyesini, kendi
hayatnda geirdii dnemlerle anlatacak. nk Oktay
aslnda tm bu karakterlerin birlefliminden oluflmufl,
gerek hayatnda hepsini yaflamfl ve hala da iinde taflyan
bir kimlik.
Tm bu ykleri hem Oktaydan hem de onunla birlikte
yaflamfl arkadafllarnn tanklndan izliyoruz.
9. Projenin Yapmcs:
Naln Sakzl
10. Projenin Ynetmeni:
Enis Rza
11. Projenin Senaristi/

Metin Yazar:
Enis Rza
12. Projenin Danflman:

13. Senaristin / Metin
Yazarnn Yurtii ve
Yurtdflnda ald dller:
- Trk ktisat Tarihi Seyir Defteri adl belgeselle 1994,

Ankara Uluslararas Film Festivali zel dl
- Aya Giderken Afrikay Grmek adl belgeselle 1992,
Mannheim Film Festivali zel dl
- Zamana Karflmak adl belgeselle 1991Ankara
Uluslararas Film Festivali zel dl
- stanbula Dair adl belgeselle 1990
NOT: Enis Rza 1994 ylndan sonra ilkesel olarak
yarflmalara katlmama karar almfltr.
Ekler
14. Film mzik bestecisi:
Sinan Sakzl
15. Proje uluslararas ortak

yapmsa katlan lke(ler) ve
yapmc(lar) ve katlm
paylar
Belgeselin uluslararas ortak yapm olarak

gereklefltirilmesi hedefleniyor. 2006 yl baflndan itibaren
ilgili alflmalar srdrlyor.
Proje, ortak yapm konusunda flimdiye kadar spanyada
dzenlenen Akdeniz Filmleri Snrlar Aflyor Programna,
Medimed Belgesel Forumu ve Barselona Belgesel Film
Festivali Forumuna davet edildi. Ortak yapmc sfat ile
projede yer almak isteyen yapmclarla balantlar kuruldu.
Belgeselin gerek ortak yapm olarak gereklefltirilebilmesi,
gerekse uluslararas televizyon kanallar ve fonlardan
finansman bulabilmesi iin yapmcsnn finansman yannda
Trkiyeden destek almfl olmas gerekiyor.
Bu aflamada, belgesele ortak yapmc olarak dhil olmak
isteyen flirketler aflada belirtilmifltir. Ancak yerel finansal
destek beklediimiz iin henz imzalanmfl bir ortak yapm
anlaflmas yoktur.
Belgesele ortak yapmc sfat ile dhil olmak isteyen
flirketler ve balant bilgileri flyledir:
Yapm fiirketi: Kern Filmproduktion GmbH
lkesi: Almanya, Hamburg
Yapmc: Uli Brodbeck
Tel: +49 40 24 12 90
Faks: +49 40 24 12 96
Web: www.kernfilm.de
Yapm fiirketi: TMF
lkesi: Almanya, Frankfurt
Yapmc: Christoph Thoke
Tel: +49 69 96 23 88 94
Faks: +49 69 96 23 88 95
e-mail: christoph.thoke@t-online.de
Yapm fiirketi: Neon Rouge Productions
lkesi: Belika, Brksel
Yapmc: Aurlien Bodinaux
Tel: +32 2 219 35 75
Faks: +32 2 219 35 55
e-mail: aurelien@neonrouge.com
Belgesele ortak yapmc ve satfl sorumlusu (sales agent)
olarak dhil olmak isteyen flirket ve balant bilgileri
flyledir:
Yapm fiirketi: Wide Management Int. Film Sales &
Production
lkesi: Fransa, Paris
Ynetici: Loic Magneron
Tel: +33 1 53 95 04 64
Faks: +33 1 53 95 04 65
e-mail: lm@widemanagement.com
Web: www.widemanagement.com
16. Sponsorlar (varsa):
117
118
B. YNETMENE AT BLGLER:
1. Ad ve soyad:
Enis Rza
2. letiflim adresleri:
Adres:
Tel:
Fax:
E-mail:
3. yesi olduu Meslek

Birlii / Sektrel sivil
toplum kuruluflu
BSB Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birlii
4. Referanslar (varsa):
5. Ynetmenin Yurtii ve
Yurtdflnda ald dller:
- Trk ktisat Tarihi Seyir Defteri adl belgeselle 1994,

- Aya Giderken Afrikay Grmek adl belgeselle 1992,
Mannheim Film Festivali zel dl
- Zamana Karflmak adl belgeselle 1991
- stanbula Dair adl belgeselle 1990
NOT: Ynetmen 1994 ylndan sonra ilkesel olarak
yarflmalara katlmama karar almfltr.
C. YAPIMCIYA AT BLGLER:
1. Yapmc Firma ve sahibi:
2. letiflim adresleri:
Adres:
Tel:
Fax:
E-mail:
3. yesi olduu Meslek

Birlii / Sektrel sivil
toplum kuruluflu
BSB Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birlii
4. Referanslar (varsa):
5. Bal bulunduu ticaret
odas:
stanbul Ticaret Odas
6. Daha nce alnmfl destek bilgileri (varsa):
T.C Kltr ve Turizm Bakanlndan daha nce; 1989

ylnda Zamana Karflmak adl Trk dokuma sanat
konulu belgesel film yapm destei,
2005 ylnda Yeni bir yurt edinmek... belgesel film yapm
destei,
2006 ylnda Filistin-srail Szl belgesel film gelifltirme
destei alnmfltr.
Her proje de baflar ile tamamlanarak Bakanla teslim
edilmifltir.
Tamamlanan belgesel projeler yurt ii ve yurt dfl eflitli
festivaller, zel gsterimler ve film gnlerinde
gsterilmifltir.
Ekler
119
5846 Sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve 5224 Sayl Sinema Filmlerinin Deerlendirilmesi ve Snflandrlmas ile Desteklenmesi Hakknda Kanun ile Sinema
Filmlerinin desteklenmesi Hakknda Ynetmelik erevesindeki tm yasal sorumluluun tarafmza ait olduunu ve yukardaki bilgilerin doruluunu beyan ve taahht ederiz.
Ynetmen:
Ad Soyad:
Enis Rza
Tarih:
29 Ocak 2007
mza:
(Sadece kurgu film ile yabanc
ortak yapmlar iin ynetmen imzas
istenmekte)
Yapmc:
Ad Soyad:
Tarih:
mza:
Kafle:
Naln Sakzl
29 Ocak 2007
TRETMAN
PTE DOSTOYEVSK BULDUM
Film bir dilenci, bir sokak ocuu, bir kt toplaycs,
bir solcu, bir Mslman, bir baba ve bir sahafn yksn anlatyor. Hepsinin tek bir adamda bulufltuu bir yky...
Oktay etinkaya hayatna Adanada, daha ilkokul sralarnda dilenip su satarak bafllar. Kaportaclk, kt toplaycs, sokak ocukluu yapar. Hayata olan ba onun kayp gitmesine izin vermez ve sonunda Beyolundaki sahaf dkknlarndan birinin sahibi olur.
Hayat dolu bu gen adam bize stanbulun arka sokaklarnn, sokak ocuklarnn, tinercilerin, dilencilerin ksaca
arkadafllarnn -flehrin aslnda grmekten hofllanmadmz hayalet insanlarnn - hikyesini kendi hayatnda geirdii dnemlerle anlatacak. nk Oktay aslnda tm
bu karakterlerin birlefliminden oluflmufl, gerek hayatnda hepsini yaflamfl ve hala da iinde taflyan bir adam.
Oktayn hikyesi/hikyeleri sokak ocuklarna daha
olumlu yaklaflmamz ve onlarla ilgili daha scak fleyler
dflnmemizi salayacak.
120
Muhtemel Grntler
fiehir: Adana
Oktay bizi greceimiz meknlara
gtrr
Oktayn grntleri
Adana sokaklar
fiehir merkezi
st a flehir
Fakir semtler
Oktayn yaflad mahalle
Oktayn aile evi
Ailesi ve arkadafllar/akrabalar
Annesi
Oktayn ocukluk fotoraflar
ocukken gittii meknlar
Etrafta oyun oynayan ocuklar
Dilenciler
Su/simit satan ocuklar
Kufllar
Aalar
Deniz
Kaportacda alflan ocuklar
Etrafta ocuk aklu ile alnabilecek
nesneler (kablolar, bisikletler, metal
paralar)
Bu nesneleri satn alan adamlar
p grntleri
plkte ocuklar
plkte kufllar
Mzik: Beste
Anlatan: Oktay (rportajlardan)
Merak...
Kim bu adam?
Oktay etinkaya ile sokakta yaflayan ve alflan ocuklar
ile ilgili bir belgesel film ekerken tanfltk. ocuklara ulaflabilmek, onlarla daha rahat iletiflim kurabilmek iin bize
yardm edebilecek birini aryorduk. Ondan bahsettiler.
fiimdi bir sahaf olan Oktayla ilk karfllaflmamz bu vesileyle oldu.
ocuklarla iliflkisi garip bir byleyicilik ieriyordu. ocuklar onu seviyor, szn dinliyor ve aslnda ona kendilerinden biri gibi davranyorlard. Oktay onlarla arkadafllar gibi zaman geiriyordu. Aslnda arkadafllarydlar
da. Ortak meknlar olan soka paylaflyorlard...
ocuklarn dkknnn nnden geerken selam verdii
uzun sal, nktedan, garip bir scakl ve koruyuculuu
olan bu adam en baflndan ilgimizi ekmiflti. Kimdi? Nasl
sokak ocuklar ile bu kadar iyi anlaflabiliyordu? Gzlerindeki parlakl ve sorgular bakfllar nereden edinmiflti?
Sokak ocuklar ile ilgili alflmamzn orta yerinde ilgimizi fazlaca cezbeden bir adam kmflt iflte karflmza. Hikyesini yavafl yavafl aan, gvendike size daha fazla
anlatan...
Temkinli ama iten...
1976da, genifl ovalarna pamuk ekilen Adanada domufltu fakir bir ailenin drt ocuundan biri olarak. Hayat alkolik ve kumarbaz bir baba ve hayatta kalmak iin dilencilik yapabilen, dini inanlarna bal bir anne ile bafllamflt. Daha ilkokul yllarnda simit ve su satarak eve para
getiren, annesiyle dilenmeye kan, kara gzl kara sal
bir ocuktu.
lkokulu bitirdiinde, onun durumundaki pek ok ocuk
gibi okula devam edemedi. Annesi onun kolundan tuttuu gibi bir kaportacnn yanna alflmaya vermiflti. Hayatnn en kt bir yl bu kaportacda geti, her gn kaabilmeyi dflnerek. Onun yerinde baflka ocuklar kamfllard da oktan, evden, ailelerinden uzaklara, bulunamayacaklar, tekrar fliddetin her trlsne maruz kalmayacaklarn dflndkleri yerlere... Sokaklara... Ama Oktay
bunu yapmaktan alkoyan bir fley vard. Bydnde bile hep iinde tafld bir his, bir duygu. Brakp gidemedi
annesini. Eve para getirmesi gerekiyordu. Kaportacdaki
iflten kendini kurtarr kurtarmaz Adana sokaklarnda bir
ocuun yapabilecei yegne ifle, hrszlk yapmaya bafllad. Hrszlksa yle bizim bildiimiz anlamda deil belki.
Kablo, bisiklet, kanalizasyon kapa, kap kacak...
Hurdaclara satlp para alnabilecek fleyler. O zaman ald fleylerden bazlarn hatrlayp hala kendini kt hissediyor...
Ekler
Muhtemel Grntler
fiehir: Adana / stanbul
Oktayn grntleri
Oktayn fotoraflar
Kt, teneke kutu toplayanlar
pler
Kapt p depolar
pten kan nesneler (bu imaj ara ara
kullanlabilir)
Sokakta yryen kzlar
Oktayn arkadafllar
p toplayan ocuklar
Kt deposunda birlikte yemek yiyen
ocuklar
Meydan havuzlarnda, barajlarda
yzen ocuklar
Orta/orta st snf mahalleler
G grntleri
Gece Adana
Adana otobs terminali
Adana/stanbul yolu
stanbul flehre girerken grnen
grntler
stanbul otobs terminali
Oktayn stanbulda ilk gittii ve
stanbulu sevmemesine neden olan
yerler
stanbulda alflt ilk kt deposu
Bu yerlere bizi Oktay gtrr
Mzik: Beste
Muhtemel Grntler
fiehir: Adana / stanbul
Genel stanbul grntleri
Sokak ocuklaryla Oktayn fotoraflar
Sokak ocuklar / sokakta yaflayan
insanlar, alkolikler, tinerciler
ocuk polis
Yemek ya da para dilenen sokak
ocuklar
Sokak ocuklarnn gittii korunaklar
TV ve gazetelerde sokak ocuklar ile
ilgili kan haberler
fiehir pl
Boaz ve vapurlar, martlar
Gece stanbul
121
stanbula... p bol flehre

Bir taraftan da byyordu...
ocukken elenceli bile olabilen hrszlk, bydke onu
saran utanma duygusuyla bu ifli brakmasna neden olur.
Ama alflmas lazmdr. Oktayn konumundaki birinin herhangi bir iflte alflamayaca o kadar aktr ki. O da sokaklarda hrszlk yapt gnlerde, sk sk karfllaflt ve nedense zenerek bakt kt hurdaclarndan biri olmaya
karar verir. Ama Adanada kt p toplamak zor ifl, meflakkatli ifl... Yolda yrrken herkesin size hrsz gibi davrand, tandklara rastlannca tannmadn umduran bir
ifl; ama ayn zamanda para kazanmann sermaye gerektirmedii, sadece bedenin yeterli geldii bir ifl. Oktay da bir
arkadafl ile beraber bu ifli yapar. Ama yafl ilerledike evin,
mahallenin uzanda da alflsa Adana ona dar gelmeye
bafllar. Sonra ver elini stanbul... p zengin flehir...
stanbul onun hayal ettii iin geldii bir yer deildir. lk
geldiinde de sevmemifltir zaten oray. stanbula birlikte
geldii arkadaflnn abisi oradadr, kt hurdacl yapmaktadr ve onunla ayn depoda alflmaya bafllarlar Oktay hurdaclar arasnda bir gnde en ok kt toplayan
olarak ksa zamanda n kazanr. alflkanl arkadafllar
arasnda garip bir hayranlk uyandrr ve sonra da ortak
bir depo kurarlar. Sokaklarnda ancak televizyonlarda
grd adamlar grebildii, en ok kdn zengin
semtlerden kt, tm yaflamlarn plerden srdrebildikleri bir yerdir bu kent artk.
Sokak ocuu olmak...
Ama zaman getike hayat hep byle mi geecek? diye
kendine sorduu sorular da artmaya bafllar. Bu sorulardan
bunald bir dnem orta ile kan anlaflmazlklara fazlaca zlr ve depodan ayrlr. Kendini kt toplarken srekli karfllaflt, selamlaflt, arkadafl olduu sokakta yaflayan ocuklarn yanna atar. Ayn p karfltran, ayn pten yemek yiyen ve giyinen biridir Oktay da ne de olsa.
Hep merak etmifltir bu ocuklarn nasl yafladn, neden
tiner ektiklerini, neden baz ocuklarn hep ayn meknlarda kaldklarn. Biraz da bu meraktr Oktay onlarn
yanna gtren. Tinerci ocuklarla tiner eker, uyuflturucu kullanmaya, onlarla birlikte sokaklarda yatp kalkmaya, hayat onlar gibi yaflamaya bafllar. Onun anlatt so-
122
Trafik
pten kan yemek ve giysiler
fiehir: Aydn / Mula
fiehir plkleri
Oktayn orada yaflayan, beraber
alflt arkadafllar
Oktay arkadafllaryla kt p
toplarken
fiehirlerin turistik yerleri
Mzik: Beste, sokak ocuklar zerine
daha yaplmfl flarklar
Anlatan: Oktay ve sokak ocuklar /
arkadafllar (rportajlardan)
Muhtemel Grntler
fiehir: stanbul
Sokak ocuklar iin dzenlenen
atlyeden fotoraflar
pten kan fotoraflar, plaklar, pul
vb.
Kt deposeunda kitaplar
Oktayn ilk okuduu kitaplar
Atlyede tanflt arkadafllar
Nilgn ve zcan ile fiiir Cafede
Oktay ve solcu arkadafllar
Oktayn bir zamanlar ye olduu parti
binas, bayraklar, miting grntleri
Beyolu grntleri
Oktay Beyolunda yrrken
Mzik: Beste
Oktay
Anlatan:
(rportajlardan)
arkadafllar
kak ocuklar bizim bildiklerimizden farkl bir yaflam srerler aslnda. O kadar da hayata kskn deillerdir. Beraber
piknik yapmaya giderler, birbirlerine baflkalarndan daha
baldrlar, baflka bir hayat paylaflrlar birlikte. Onlar bu
dayanflma ve paylaflm biimleriyle, dost canllklaryla ok
sever. Onlarla birlikte olmaktan keyif alr. Ama bu durum
uzun srmez. Hayat hep alflarak kazanmfl bir ocukadam iin gnleri yle atl, bir fley yapmadan geirmek, dilenmek zorunda kalmak kolay deildir. Hayatta sz sahibi
olamamak, insanlar iin sadece bir grnt olmak kolay
deildir... Sokakta olmak deildir ona ar gelen. Sokaktan
geerken grdmz herhangi biri olmaktr. Vazgemeyi
baflarr bu hayattan ve kt ifline geri dner. alflmadan
yaflamay gnl kaldrmaz. Ama ocuklarla balantsn koparmaz; nk onlara da faydas dokunsun ister.
Kitaplar ve ksa da srse politika...

Sokakta yaflayan ocuklarla birlikte onlar iin dzenlenen
bir atlyeye katld srada atlyeyi dzenleyen niversiteli rencilerle muhabbeti artar. Zaten oraya gitmesinin amac da biraz budur. Yoksa eline kalem almamfl ocuklar resim yapmaktan keyif almazlar. Sadece birilerinin onlar
nemsemesi, onlarla konuflmas ok nemlidir ve bu niversiteli renciler bunu yaparlar. Kitap okumalarn salk
verirler ve Oktayn hayatna, okuldayken sevmedii, daha
sonra ise sadece pte karfllaflt ve genellikle kt p
niyetine satt kitaplar girer. pten kard kitaplar kendine ayrmaya bafllar. Depoda bir kitaplk kurar ve kendini
okumaya verir. Daha nce kitap okumamfl biri iin zor
ama gizem dolu bir dnyann kaplar alr. Camus, Kafka,
en sevdiim yazar dedii Dostoyevski... Deiflim onun
iin bir entellektalite roman deildir. Hayatn kendisini,
evresinde grd, yaflad yaflamlar simgeler. Dostoyevski karakterleri yan baflndaki insanlar hatrlatr.
O sralar, sol bir parti olan DP (zgrlk ve Dayanflma
Partisi) yelii de hayatndaki baflka bir unsurdur. Atlye srasnda tanflt insanlardan duymufltur bu partiyi ve bu insanlar sevdii iin iyi bir fley yapyorlar hissiyle partiye ye
olur. Ama parti ii tartflmalar iinde kendini yadrgar ve sevdii insanlar kendine saklayarak bir sre sonra ayrlr.
Ekler
Muhtemel grntler
fiehir: stanbul
Kadky sahaflar
Kitap mzayedesi
Rumelihandaki ilk tezgh
Aslhandaki dkkn
Oktay bu meknalar bize gsterirken ve
anlatrken
Meknlarn etrafnda kediler
Sahaf dkknndaki kitaplarn srtlar
Eski/basks tkenmifl kitaplar
Posterler, dergiler, plaklar, pullar, posta
kartlar vb.
pten bulup satfla kard fotoraflar
Koleksiyoncularn satn ald nesneler
Oktay dkknda ay ierken, kitaplar
dzenlerken, kedi beslerken, telefonda
konuflurken vb.
fl orta
Mflterileri
Mzik: beste
Anlatan: Oktay ve sahaf arkadafllar/
mflterileri (rportajlardan)
123
Sahafla ilk adm...

Kitaplarla iliflkisi arttka kitaplarla iliflkileri de artar.
Ondan kitap almaya gelen sahaflar ona yeni bir dnyann
kaplarn aralamaya devam ederler. Sahaflk yapan, mzayedelerde tezgh aan Denizle alflmaya bafllar. Beraber Kadkyde tezgh aarlar. Sonra Rumelihanda kk bir tezgh satn alr. lk dkkn orasdr. Sabit bir yeri olduu iin de mflterileri onu tanmaya ve onunla alflmaya bafllar. Ama bir sre sonra bu da yeterli gelmez,
Aslhandaki dkkna geer. Herfley iyidir hofltur da yle
bir dkknn iinde kapanp kalamaz. Sokaklarda dolaflmak, soka grmek eker onu. Bir sonraki dkkn sokaa daha yakn, daha genifl bir yer olacaktr.
Sahaflk ifline girdike kitaplarla, sahaflkla ilgili bilgisi artar. Ktlktan geldii iin de kt toplayan arkadafllar/ocuklar pte bulduklarn ilk ona getirirler ve ok genifl bir kaynak oluflmaya bafllar. Mtevaz dkkn kitap
kurtlarnn, arafltrmaclarn, koleksiyoncularn urak yeri
haline gelir. Zira pten kitap dflnda kartpostallar, fotoraflar, plaklar, fermanlar, albmler, filmler... herfleye ulaflmak mmkndr.
Oktay, nsanlarn bunlar pe attna inanamaz; toplananlar merakla inceler, bir ksmn kendine saklar.
Sahaflkla evresi de deiflir, konufltuu, tand insanlar
kitap okuyan, arafltrmalar yapan, niversitelerde ders veren hocalardr artk. Ama sokaktaki arkadafllarndan vazgemez. Onun iin kymetlidir her dostu her arkadafl.
Ve aflk...
Sahaf olduktan sonra bile arkadafllar ile pe kar, onlar zleyerek kalkp baflka flehirlere yanlarna gider. Oktayn onlarla iliflkisi onun sokakta yaflayan ocuklarla ilgili alflmalar yapmak isteyenlerin de adresi haline getirir. Bir gn bir kadn kagelir belgesel yapmak istediini
syler. Sonra onunla tesadfen Antalyada karfllaflrlar.
Aralarnda bir iliflki bafllar. Bu iliflki bir ocuk getirir onlara, kz Cn. Ama evlenemez kznn annesi ile.
fiimdi Cn 5 yaflnda. Masraflarnn ounu annesi karfllasa da stanbulun en pahal krefllerinden birine gidiyor.
Oktay hayatn kzn merkeze alarak kuruyor. Yeni sevgili ihtimalini bile onun varlyla deerlendiriyor. Sokaktaki ocuklara daha baflka, daha baba bakyor.
124
Muhtemel Grntler
fiehir: stanbul
ocuunun annesi (grflmeyi kabul
ederse)
Beraber fotoraflar
ocuu ile oynarken
Cn ocuk bahesinde oynarken
Cn ve Oktay beraber yrrken
Evde yalnz
Kedilerini beslerken
Birleyler okurken
Muzik: beste, aflk flarklar
Anlatan: Oktay / eski kz arkadafl
(grflmeyi
kabul
ederse)
(rportajlardan)
Muhtemel Grntler
fiehir: stanbul
Oktayla ilgili gazete haberleri
Yakn dnem fotoraflar
Son okuduu kitaplar
stanbul sokaklarnda yrrken
Arkadafllaryla bir fleyler ierken,
konuflurkern
Mzik: beste
Ve flimdi...
Dkkn onlarn geerken selam verdikleri, iine girip ay
itikleri bir urak yeri. Namaz klyor, oru tutuyor, ama en
ok solcu arkadafl var. nsanlar sadece iyi ve kt diye
ayryor ve iyi olan herkesin yaknnda olmasndan keyif
alyor.
Bir yayn evi olsun istiyor. Basks bulunmayan kitaplar,
orijinalleri gibi yeniden basmak, Osmanlca renerek eski
kitaplardan daha ok anlamak istiyor. Gz ykseklerde
deil ama hep daha iyisini baflarmak istiyor ifli ile ilgili, daha faydal ifller yapabilmeyi... alflmann yerini retmeye
brakabilmesini...
Can skldka dkkndan dflar atyor kendini. Srekli hareket halinde. Yryfl yapmay seviyor. Beyolunda esnaflar, sokak ocuklar, arkadafllar, kafeler... Herkesin sevdii bir ocuk-adam o, ama herkesin bir o kadar da rkt. nk her an onun iin garip bir ekicilii olan sokaa
dnebilme ihtimalini sakl tutuyor hep.
p ihalelerini takip ediyor. Kt hurdacln geri dnflme kt kazandrma olarak tanmlyor. Aalar kurtardna inanyor bylece bir de kitaplar. Basklar dahi bulunmayan, ylece sokaa atlmfl - atlacak olan kitaplar.
Hikyesi ona inanlmaz baflarmak gibi gelmiyor. Daha
kt yerlerden daha iyi yerlere gelmifl insanlar da tanmfl.
Bu onun iin yaflamn bir paras. Ayakkab boyacs olsaydm sahaf olamazdm herhalde diyor. O yzden hala
gzleri parlayabiliyor. Hala hayata umutla bakabiliyor.
Onun sokaklar sadece temiz yreklere alyor.
Mutlu son...
Oktayn hikyesi bir umut ve direnifl hikyesi de aslnda,
iradesi ve saduyusu ile hayatn yoktan var eden bir gencin hikayesi. Sokakta yaflayan ocuklarnn, sokakta alflan
ocuklarn, stanbulun bilmediimiz ynlerine, yaflamlarna dair pek ok ipucu sunan; evremizdeki insanlara baflka gzlerle bakabilmemizi salayacak, sokakta yaflayan insanlarn kayp insanlar olarak grlmesini sorgulatan bir
hikye.
Ekler
YAPIM ZELLKLER - MALYET FAKTRLER

NGRLEN BTE
Teknik Standart
Kamera: Dijital S, (JVC D9E),

Fujinon Lens ve genifl a converter
kinci kamera: Sony DVCam
Ses: Sennheiser mikrofonlar (boom, telsiz mikrofon
Iflk Kaynaklar: Dedolight seti, 3 adet 800 W,
2 adet 1000 W caml, 1 adet 2000 W caml,
1 adet mizar
Kurgu: non-linear Avid Adrenaline,
ekim ve kurgu Broadcast,
uluslararas yayn standard
Film Sre
90 dakika
Master
Betacam SP (Trke) / Dijital S (Trke)
Gsterim Kopyas
Betacam SP, Dijital Betacam, DVD, 35mm
Dil Versiyonlar
Trke ve ngilizce
Sz Kufla
Sylefli ve aktel konuflmalar
Mzik Kufla
zgn beste ve telifli dnem mzikleri
Ses Kufla
Enterband
ekim Corafyas
stanbul, Adana Merkez ve Tarsus,

Kufladas / Aydn, Ortaca / Mula
ekim zellikleri
-
mekanlarda flk kaynaklar kullanmak zere

Sylefli ekimleri
Sesli, aktel i ve dfl mekan ekimleri
Arfliv, belge, grsel malzeme ekimleri
ekim Sresi
Ulaflm dhil ( 45 gn
ekim Ekibi
Ynetmen, yapm ynetmeni;

Ynetmen ve yapm asistanlar;
Grnt ynetmeni, flk, sesi,
kamera ve ses asistan
125
126
BTE DKM
BTE KALEM
TUTAR (YTL)
YAPIM NCES
Proje arafltrma, gelifltirme, alan arafltrma
Ekip cretleri
7.000
Yol, konaklama giderleri
5.000
Tantm filmi (Trailer) hazrlanmas. ekim ve post- production.

(Forumlarda ortak yapm ve televizyon n almlar iin, konu
ve meknlar tantan ksa film)
8.000
Uluslararas ortak yapm Forumlarna katlm, yol ve konaklama ve

katlm giderleri
10.000
Baflvuru dosyalar hazrlanmas, ngilizce ve Franszca evirileri
1.500
Krtasiye ve uluslararas kargo giderleri
1.000
Yapm ncesi ara toplam
32.500
YAPIM
ekim ve master kasetler, ses ve flk sarf malzemeleri
1.600
ekim, ekip-ekipman minibs ile ulaflm (4 il) ekim ekibi yat (stanbul dfl)
yemek vb. ekim giderleri
15.000
Kamera-ses-flk ekipman ve donanm
15.000
ekim kasetleri time-codelu VHS transferler
300
Arfliv grnts telif bedelleri
2.000
Masa bafl n kurgu alflmas giderleri
2.000
Ekip cretleri (ynetmen, yapm ynetmeni, ynetmen yardmcs,

yapm ynetmeni yardmcs, grnt ynetmeni, sesi, flk, ses ve
kamera asistan, sylefli deflifre ekibi ve sorumlusu)
50.000
Hukuk danflmanl giderleri
5.000
zgn beste, doal sazlarla icra giderleri ve stdyo kayd
7.000
Telif mzik
1.000
Yapm ara toplam
98.900
YAPIM SONRASI
Kurgu, operatr, miksaj, yayn kopyalar ve masterlar eldesi
10.000
eviri ve altyaz giderleri
1.500
Gsterim kopyalar eldeleri ve 35 mm aktarm, n izlemeler ve

festival baflvurular iin DVD oaltm
40.000
Grsel malzeme tasarm ve basm giderleri
1.000
Krtasiye giderleri (yapm sreci, yapm sonras iletiflim, festival

baflvurular posta ve kargo giderleri vb olarak)
2.500
Yapm sonras ara toplam
55.000
ngrlemeyen giderler
5.000
Ara genel toplam
191.400
%18 KDV
34.452
GENEL TOPLAM
225.852
Ekler
FNANS PLANI
Kurum + Aklama
Destek cinsi
Miktar
Durum
VTR ARAfiTIRMA YAPIM YNETM

(Proje Arafltrma - Gelifltirme, Alan
Arafltrma giderleri olarak KDV dhil)
Yapmc katks
38.350
Gerekleflti ve
finanse edildi.

(Yapm giderleri olarak)
Yapmc katks
22.502
Finansman
garanti edilen

sorumluluunda Uluslararas Ortak
Yapm ve TV n Satn Alma
Finansmanlar
Ortak yapm ve
yurtdfl fonlar
55.000
Finansman
garanti edilen
TC. KLTR VE TURZM

BAKANLII
Geri demesiz
dorudan destek
TOPLAM
Baflvurulan
miktar
225.852
NOT: VTRnin Bakanlk destei ile ana yapmc inisiyatifine sahip olabilmesi
iin VTR katks maksimum dzeyde ngrlerek, yurtdfl grflmeler sreci iinde finansman oranlar yukardaki tablo dorultusunda belirlenmifltir.
YAPIM AfiAMALARI ve TAKVM

Alan, bilgi-belge, grsel malzeme arafltrma sreci tamamland.
Filmin n tasarmnn gelifltirilmesi aflamas tamamland.
Ksa film iin (trailer) n sylefli ve aktel ekimler yapld.
Mart -Temmuz 2007 sylefli ve aktel ekimler.
Temmuz - Eyll 2007 masabafl alflma,
Filmin tasarmnn gelifltirilmesi,
Post-prodksiyon iin altyapnn oluflturulmas.
Ekim- Kasm 2007 kurgu sreci
Ekim - Kasm 2007 zgn beste, icra ve kayt
Aralk bafl final kopya eldesi
BELGESELN YAPIM SREC VE PROJE DOSYASI ZERNE;

Ynetmen ve ekip, konu ile ilgili bir n arafltrmadan beklenen bilgilere sahipti. ekimlerle birlikte yapm sreci bafllatlmfl oldu. Bu evrede proje dosyas oluflmad, finansman arayflna da girilmedi. ncelediiniz dosya yapmn olgunlaflma
aflamasnda hazrland. Dosyay hazrlayan Selda Salmandr. Bakanlk destei de
bu dosya ile alnd. Sz konusu proje Bakanlktan 35 bin TL+KDV ald. Proje dosyasnda talep edilen miktar da yer alyor. Bu karfllafltrma Bakanlk desteinin yapmlarn btesine oranlar konusunda da bilgilendirici rnek oluflturuyor.
Belgeselin tr yaflanmakta olan hayatn / hayatlarn takibi zerine kurulu olduu iin, bu takip de ekimlerle yrd iin ilerleyen aflamada destek talebi
daha uygun bulundu.
Yapmn bafllangcnda da baflvuru yaplabilirdi. T.C. Kltr ve Turizm Bakanlna destek baflvurusunda Proje Gelifltirme tr de var. Konusu ve fikri belli olan
bir belgeselin arafltrma - gelifltirme aflamalar iin destek istenebiliyor. Bu formatta, konu - ama belirtiliyor. Yaplacak arafltrmann nitelii (alan arafltrma, kaynak
arafltrma, kaynak kifliler, danflman destei gibi) ve ulafllmak istenen bilgi, malzeme tanmlanyor.
127
128
Bu kategoride destek alacak belgesel bir projenin ekim aflamasna kadar gelifltirilmifl olmas ve Belgesel Yapm Proje Dosyasnn ayrntl olarak oluflturulmas bekleniyor.
pte Dostoyevski Buldum belgeseli 2011 yl iinde KSV tarafndan dzenlenen stanbul Uluslararas Film Festivalinde gsterime alnd ve ayn yl ulusal bir
kanal tarafndan da yaynland. zellikle konuya duyarl platformlarda ve yurt dflnda izleyicileri ile buluflmaya devam ediyor.
pte Dostoyevski Buldum
FLMN BAZI ANLARI
Fotoraf 1
Yllar Sonra...
Evde... Annesiyle
Fotoraf 2
Yllar sonra
ocukluk
arkadaflyla gemifli
anarken.
129
Ekler
Fotoraf 3
Adanada eski ifl
arkadafllaryla bir
ay imek.
Fotoraf 4
stanbulda, p
bol kentte ilk yllar.
Fotoraf 5
Sokak ocuu
olmak.
130
Fotoraf 6
Sahafla ilk adm;
sokakta kitap satfl.
Fotoraf 7
Ve flimdi... Kendi
sahaf dkknn
amak.
Fotoraf 8
Mflterileriyle
birlikte kitaplara
dalp gitmek...
Belgesel Yapmlarn
Desteklenmesi
BELGESEL YAPIMLARIN DESTEKLENMES N
OLANAKLARA GENEL BR BAKIfi
Bu bafllk altnda kurumsal ya da uygulama alflkanlklar ile oluflmufl finansman
olanaklar iin genel bilgiler aktarlmaya alfllacaktr.
Kltr, sanat alanlarndaki faaliyetlerin desteklenmesi her fleyden nce lkelerin bu alanlardaki yasal ve yapsal dzenlemeleri gelifltirmifl olmalar ile dorudan
ilgilidir.
Trkiye iin durumu zetlemeden nce dnyadan rnekler vermek, karfllafltrma olana sunacak. Ayrca bir sektrde yer almak o sektrn geliflmesi iin bireysel ve meslek kurulufllarmz araclyla ilgili yasa ve dzenlemelerin iyilefltirilmesi iin aba harcamamz gerektiriyor. Bu adan da dier lkelerdeki duruma dair
genel bilgiler yararl olacaktr.
Avrupada Durum
Avrupada, dier geliflmifl dnya lkelerinde, zellikle kkl sinema gelenei
olan lkelerde Sinema Kurumlar vardr. Adlar, yaplanma flekilleri, bileflimleri
her lkede farkl zellikler gsteriyor. Bunlar kamu, yar kamu, ya da zerk yapda olan, yasalarla ilgi, grev ve sorumluluk alanlar, yaplanma yntemleri tanmlanmfl, sinema alannn glendirilmesi iin ifllevli hale getirilmifl kurumlar. retim
iin fon oluflturmak ana grevleri deil. Fon oluflmas iin mekanizmalar oluflturmak rnein sinema alann uygun koflullardaki kredilerle fonlayan ihtisas bankalarnn kuruluflunu salayacak alflmalar yapmak gibi ifllevleri var. Sektrde bir iletiflim a kurarak (network) taraflar buluflturmak, sektr etkinliklerini yaygnlafltracak organizasyonlar gelifltirmek de ifllevleri arasnda yer alyor. Alt yaplar kurmak, yeni yasal dzenlemeleri gndeme getirecek arafltrma ve alflmalar yapmak
ve tm bu faaliyetlerde ilgili bakanlk ve kurulufllarla muhatap olmak temel ifllevleri arasnda sralanyor.
Trkiyede Durum
Trkiyede bu tr yaplanmalar yok nk, bu yaplanmalarn nn aacak
yasal dzenlemeler henz gerekleflmedi. Daha nceleri sinema sektrnden insanlar bu eksiklii grmekle birlikte, 2000li yllarn hemen baflnda Belgesel Sinemaclar Birlii somut alflmalarla bir sre bafllatt. Avrupadaki mevcut yaplanmalar arafltrld, Trkiye iin ne tr admlar atlabilecei, ne tr modeller oluflturu-
132
labilecei konusunda bir rapor oluflturuldu. Bu rapor hem Kltr Bakanl ile
hem de sektrdeki dernek, birlik, vakf temsilcileri ile paylaflld. Sektr rgtleri
temsilcilerinin bir araya geldii Sinema Platformu Trkiyede benzer ifllevlerde bir
kurumun oluflmasn kesintilerle de olsa tartflt. Zaman zaman Bakanlk da bu srece katld. Tartflmalarn belli bir aflamasnda Bakanlk, yasaya dnfltrlmesi
perspektifiyle bir dokman da oluflturdu. Yeteri kadar zerk bir kurum ngrlmedii elefltirisiyle sektrn nemli bir ksm tarafndan bu neri kabul grmedi.
2010 sonrasnda hem platform alflmalar hem de sinema kurumu tartflmalar askya alnd.
TC. Kltr ve Turizm Bakanl Fonlar
2004 ylnda yeniden dzenlenen 5224 sayl Sinema Filmlerinin Deerlendirilmesi ve Snflandrlmas le Desteklenmesi Hakknda Kanun Trkiyede yasa ile
tanmlanmfl, sinemaya verilen tek kurumsal destek. Adndan da anlafllaca gibi
btenin ya da talep edilenin tamam deil, destek finansman yaplabiliyor.
Belgesel filmler iin geri demesiz destek alnabiliyor. Belgesel sinemann ticari bir alan olmamas, sinemann geliflmesinde belgesel sinema retisinin nemi,
kltrel sreklilik iin vazgeilmez bir alan olmas ve etik retim ilkeleri ve topluma bir hafza kazandrma konusunda stlendii ifllevler dile getirilerek yasann bu
flekilde dzenlenmesinde Belgesel Sinemaclar Birlii etkin olmufltu.
Belgesel dalda amatr ve profesyonel kategorilerde baflvuru yaplabiliyor. lk
filmini yapanlar amatr olarak baflvuruyor. Proje Gelifltirme, Yapm, Yapm Sonras Datm Tantm olarak ayr aflama iin ya da tm aflamalar ieren destek
talep edilebiliyor.
Her sene talep baflvurularnn ortalama onda birine olumlu yant verilebiliyor.
Toplam fondan olabildii kadar ok projeye destek vermek istendii iin proje baflna verilen destek miktar da dflk. Yapmcnn z kaynaklar, ekibin gnlll ya da ayni desteklerle belgeseller tamamlanmfl oluyor. Her sene 10 - 20 belgeselin bu destekle yapld, izleyicileri ile bulufltuu, bu yapmlar iinde bazlarnn
yarflmalarda dller de ald notunu dflmek gerekir.
TC. Kltr ve Turizm Bakanlnn www.kultur.gov.tr sitesinden Sinema
Destek Baflvurusu bafll ile baflvuru formu dhil daha genifl haber ve bilgilere
ulafllabilir. Ayrca ilgili blmlerde daha nce destek verilmifl yapmlar, destek
miktarlar, kategorileri ile ilgili listelere de ulafllabilir. Bu destek iin mali havuz,
belediye rsumlar gibi sektr gelirlerinden olufluyor.
Dorudan sinema ve belgesel retimini destekleyen bir fon olmamakla birlikte
Bakanln Sinema ve Mzik Sanat Destekleme Fonu mevcut. 1986 tarih 3257 sayl bu kanun 2000 ylnda yeniden dzenlendi. zellikle Trkiye tantmn amalayan projeler bu fon kapsamnda desteklenebiliyor. Fonun zellikleri iin yukardaki fon ismiyle Bakanlk sitesi Mevzuat blmnden ilgili dokmana ulafllabilir.
TC. Kltr Ve Turizm Bakanl Araclyla Avrupa Birlii Fonlar
Kltr ve sanata destek amac taflyan bir fon. Hibe programlar ve teklif arlarnn konusu ve ilgi alanlar nemli. Teklif edilecek projelerin faaliyetleri iinde
bir belgesel yapm ifllevsel olarak tanmlanabildiinde dier faaliyetlerle birlikte
projelendirilebiliyor. Zaman zaman dorudan belgesel yapmlara imkn veren teklif arlar da alabiliyor.
Bu fonlara bireysel olarak baflvurulamyor. Tzel kiflilikler, vakf, dernek, belediye, niversite, arafltrma enstitleri, mzeler, sanat galerileri, kamu kurulufllar
Ekler
teklif verebiliyor. www.ccp.gov.tr sz konusu fon ile ilgili sitenin adresi. Kltrel
rtibat Noktas ise iletiflim kurulacak adres, isim ve mail adresleri sitede srekli
gncelleniyor. Sitede ayrntl genel bilgiler, haberler, alan teklif arlar, bu arlarn web adresleri, ayrca uluslararas ortaklar arayan projelerin web adresleri de
mevcut.
Avrupa Birliine ye ve aday ye olan dier lkeler gibi Trkiyenin de bu fona mali katkda bulunduu bilgisini eklemek gerekir. Ayrca Avrupa Birlii tarafndan alan dier hibe fonlaryla ilgili iki ayr web sitesi adresi de aflada yer alyor.
www.cfcu.gov.tr, www.avrupa.info.tr. Bu hibe fonlar dorudan kltr - sanat alanna ait deil, ok nadiren bu alanla ilgili fon alyor. Avrupa Birlii uyum sreci
dorultusunda eflitli alanlarda ama, kapsam ve ierii ile belirlenmifl hibe programlar var. Teklif arsna katlmann koflullar yukardaki arlarla paralellikler
taflyor. Bu hibe programlar belli sorunsallar temelinde ngrlyor. Belgesel yapmlar da genellikle bir sorun zerinden infla edildii iin alan programlar takip
etmek, teklif verebilecek kurulufllarla balantlar kurmak, ortak alflmalar yrtmek gerekir. Gereklefltirmeyi arzu ettiimiz belgeselin konusu ile paralellikler
olufltuunda teklif arsna katlacak projenin faaliyetlerinde ifllevsel olacak, projeye katk sunacak belgesel yapm nerileri gelifltirilebilir.
Sponsor Kurulufllar
Hizmet verdikleri alanla bir biimde balantl olan, hedef kitleleri ile gelifltirmek istedikleri iletiflim faaliyetlerini destekleyen, kurumsal imajlarn glendiren
bir etkinlik olarak belgesel yapmlar destekleyecek firma - kurulufllar olabiliyor.
Belgeselin televizyonlarda gsterilecek olmas nemli nk yaygn olarak hedef
kitlelerine ulaflma olana sunuyor.
Belgeselin yapmnda bamszlk ilkesini korumaya zen gstererek, sponsor
kuruluflun iletiflim ve kurumsal imaj tercihlerini gzeten cazip bir fikrin iyi hazrlanmfl bir proje dosyas ile sponsor bulma flans olabilir. neri, televizyon kanalndan alnan ve belgeselin kanallarnda gsterileceine dair bir niyet mektubu ile
desteklenirse dosya daha gl olur. Kurulufllarn popler kiflilere sponsorluk yapma eilimleri yannda gen ekiplere destek vermeyi tantm ve halkla iliflkiler faaliyetlerine katk sunan bir iletiflim konusu olarak deerlendirdiklerini de gzden karmamak gerekir.
Yerel Ve Ulusal Televizyon Kurulufllar
TV kanallar genellikle sponsor desteki bulmufl nerilere scak bakyor. Bir
yandan da TV kanallarnn yayn prototipleri var. Bu prototip dorultusunda kuflaklar ve ierikleri belirleniyor. nerilen belgeselin yaynlanaca bir kuflak olmas gerekiyor.
TV kanallar dier programlar gibi belgeselleri de iyapmlar olarak gereklefltirmeyi tercih ediyor. Farkl fikir ve konu cazibesi olan, arafltrma younluu, ekim corafyas, ekip ve zaman olarak kanaln olanaklar dorultusunda kendi rutin yapm koflullarn zorlayan trde belgesel nerilerinin flans daha yksek. Sponsorla flans daha da artyor.
Yerel Olanaklar
Kltr ve sanat alanlarna duyarl yerel ynetimler ve yerel sponsorlar baflvurulacak dier bir destek kayna olabilir. Yereline sahip karak konusunu yaflad
yreden seen zellikle gen belgeselciler, ayni ve mali destekler bulabilirler. Ye-
133
134
rel televizyonlarn varl, filmin tm yre halk ile paylafllmasn da salayacaktr.

Ayrca, zen ve tutku ile yaplmfl bir belgesel film, yerelin snrlarn aflarak konusunu evrensele de taflr ve durum daha da deerlidir. Trkiyenin herhangi bir kflesinden stanbula, Antalyaya, Berline belgesel film yollamak herkese heyecan
ve umut veren bir sanat olay olur.
Blgesel Kalknma Ajanslar Hibe Programlar
2006 ylnda 5449 sayl yasa ile Devlet Planlama Teflkilatna bal olarak kurulan ve 26 ili kapsayan Blgesel Kalknma Ajanslar hibe programlar ile fonlar ayor. Bu programlar da dorudan kltr sanat alanlar iin almfl fonlar deil. arnn amac, konusu, ieriine bal olarak belgesel film retimi de gereklefltirilebilir. Bu fonlarla da bireysel baflvuru imkan yok. Yukardakiler gibi teklif arsna katlacak kurum kurulufllarn proje nerileri iinde gereklefltirmeyi arzu ettiimiz bir konuda belgesel yapma olana olabilir. Teklif verebilecek kurum - kurulufllarla balantlar, ortak alflmalar gelifltirilirse projelendirme srecinde, belgesel
yapmlarn ayn zamanda nemli bir iletiflim arac olduu da deerlendirilerek bu
tr yapmlar ile projelere katk sunmak da mmkn olacaktr. Kalknma Ajanslarnn teklif arlar ve tm bilgilerine ulaflmak iin afladaki sitenin takip edilmesi
yararl olacaktr. Her blgenin kalknma ajansnn web adresi farkl olup genel web
adresi www.planlama.org.
Blgesel Kalknma Ajanslarnn teklif arlar da dhil olmak zere tm Avrupa Birlii programlarna verilen proje teklifleri, belirlenmifl formatlara birebir uyularak titizlikle hazrlanmas gereken proje dosyalar. Dosya hazrlarken uzmanlardan ya da daha nce deney kazanmfl olanlardan destek almaya ihtiya duyuluyor.
Hibeyi yneten merkez ar srecinde kstl da olsa bilgilendirme toplantlar dzenliyor. Sz konusu baflvuru formatlarnn renilebilir olduunu, rendike yeni deney ve birikimler kazanarak alflmalarmz daha bilinle ynlendirebileceimizi grmek gerekir. Bizim yapmak istediimiz fleyler belirleyici oluyor.
Televizyon Programlar in
rnek Bte
PROGRAM BTES
GRUPLAR
A
YAPIM YNETM GURUBU
TELF
SENARYO YAZARI
YNETMEN
YNETMEN YARDIMCILARI
BAfiROL OYUNCULARI
DER OYUNCULAR
PRODKSYON AMR
PRODKSYON AMR 1.YRD
PRODKSYON AMR 2. YRD.
10
SET AMR
11
SET GREVLS 1
12
SET GREVLS 2
TOPLAM
TEKNK HZMETLER GRUBU
KAMERAMAN
KAMERAMAN YARDIMCISI
SUALTI KAMERA
fiEF IfiIKI
fiEF IfiIKI YARDIMCISI
IfiIK SET
SES
EFEKTR
EFEKTR YARDIMCISI
10
BOOM OPERATR
TOPLAM
SESLENDRME GRUBU
TOPLAM
TEKLF EDLEN
KABUL EDLEN
BTE
BTE
AIKLAMA
136

D
ARTSTK HZMETLER GRUBU
SANAT YNETMEN
DEKORATR
DEKORATR YRD.
KOSTM-AKSESUAR SORUMLUSU
MARANGOZ
TERZ
MAKYAJCI
BERBER-KUAFR
PERUKU
10
GRAFST
TOPLAM
MZK GRUBU
JENERK MZ
ZGN MZK
MZK DZENLEME
ENSTRMAN ALANLAR
SOLSTLER
ORKESTRA fiEF
TONMAYSTER
MZK TELF GDERLER

TOPLAM
NAKLYE GDERLER GRUBU
EKP OTOSU
EKP MNBS
KAMYON
TAKS
TOPLAM
KRALAMA VE SATINALMA GD. GRUBU
EKP KONAKLAMA YER KRASI
EKM YER KRASI (EV/APART/YALI)
GRNTDE KULL. TEKNE KRASI
DEPO/BRO/ARDYE KRASI
BYK EfiYA DEKOR KOSTM KRA. SAT.AL
AKSESUAR GDERLER
MAKYAJ MALZEMES GDERLER
MZK STDYOSU KRASI
KRAM VE SALIK GDERLER
10
VDEO MONTAJ
11
DJTAL KAMERA KRASI
12
DJTAL KAMERA KASETLER
Ekler
13
ELEKTRONK EFEKTLER
14
fiARYO/DOLLY/JMMY JEEP
14
GRNTDE KUL. YYECEK ECEK
15
DER KRALAMALAR VE SATINALMALAR

TOPLAM
YYECEK ECEK GRUBU
YYECEK VE ECEK GDERLER

TOPLAM
BASIM VE TANITIM GDERLER GRUBU
SENARYO OALTMA VE CLT GDER
FOTORAF FLM VE BASKI GDER
KIRTASYE GDERLER
SAR EfiTL GDERLER
TELEFON VE FAX GDERLER
TAfiIMA VE HAMALYE
YOLLUKLAR
ENERJ GDERLER
SAR EfiTL GDERLER

TOPLAM
GENEL TOPLAM
% KAR
TOPLAM SONU
137

Fotograf Video Ve Proje Geliştirme

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fotograf Video Ve Proje Geliştirme

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2428

Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.

UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme..............

Bir Fotorportaj Projesi.......................................................... 40

Belgesel Yapmlarn Projelendirilmesi .................................. 62

PROJE TANIMI ..............................................................................................

Bir Fikirle Yola kmann nemi ................................................................

Bir Televizyon Program Tasarlamak ................................... 78

Reklam ve Tantm Projesi Gelifltirme.................................. 96

TELEVZYON N PROJE GELfiTRME ....................................................

Ekler ...................................................................................... 114

FOTORAF VE VDEO PROJE GELfiTRME

Bu niteyi tamamladktan sonra;

Proje Ynetim Enstits

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

Projenin temel zellikleri

1. nite - Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme

Proje Yaflam Dngs

Bir Fikrin Douflu

Proje yaflam dngs, bir

Bir Fikrin Douflu

Bu srete ncelikle yantlanmas gereken soru ne syleyeceim sorusudur. Bir

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

1. nite - Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

yaplr. Bu grflmeler srasnda hazrlanan sorularn konuflulan kifliler tarafndan

Yazflma (anket): Yazl iletiflim yoluyla veri toplama tekniidir. En yaygn

Hedef Kitle Arafltrmas

1. nite - Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme

da kadnlar. Genel kitle iletiflim arafltrmalarnda, toplumsal arafltrmalarda izleyici

PROJE NERSNN RAPORLAfiTIRILMASI

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

1. nite - Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

Proje kavramn aklayabilmek.

Projenin zelliklerini sralayabilmek.

Proje gelifltirme kavramn tanmlayp, proje gelifltirme aflamalarnn hangi basamaklardan

1. nite - Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme

6. Afladakilerden hangisi kltr ve sanat programlar

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

Sra Sizde Yant Anahtar

1. nite - Kltr ve Sanat Programlarnda Proje Gelifltirme

FOTORAF VE VDEO PROJE GELfiTRME

Bu niteyi tamamladktan sonra;

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

Portfolyo, belirli bir ama

Portfolyo Hazrlama Sreleri

Portfolyo hazrlama sreci

Portfolyo hazrlama sreleri drt admdan oluflur. Bunlar;

2. nite - Portfolyo Tasarm

alflmalarn Seimi: Unutmamamz gereken nemli bir konu da, portfolyo

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

Portfolyo Tespiti-Tasarm: alflmalarnz bir arada tutabilmek iin farkl

2. nite - Portfolyo Tasarm

Eserlerimizi bir kutu iinde sunmay

Hazr Portfolyo Kullanmak

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

Bask aflamasnda farkl seenekler ortaya kabilir. Bilgisayar verisi zerinden

2. nite - Portfolyo Tasarm

Fotoraf ve Video Proje Gelifltirme

2. nite - Portfolyo Tasarm