Filozofski fakultet u Splitu

Odsjek za sociologiju
Akademska god. 2012./2013.
Predmet: Sociologija ena
dr. sc. Branka Gali

eni Macan
Feminizam
Ekologija Radikalna ekologija
Dubinska ekologija

Liberalni ekofeminizam
Socijalni ekofeminizam
Glasovi iz Treeg svijeta


ire odreenje feminizma:

Pokret koji ukljuuje svaku enu i svakog mukarca
koji se bore protiv enske subordinacije i
spolne/rodne diskriminacije te zastupaju pro-enske
pristupe i pitanja u vladi, politikim strankama, sindikatima,
sveuilitima, masovnim medijima, mirovnim i ekolokim
pokretima..

Feminizam nije samo socijalni i politiki pokret ve i diskurs
s jasnim kritikim odnosom spram sadanje kulture,
temelja jezika, misli i institucija, socijalnih i
politikih struktura moi i hijerarhijskih podjela.

PRVI VAL (sufraetski pokret)
Od sredine 19. st.
Ne propituje se muko - enski dualizam
Sugerira se da i ena moe imati jednako vrijedne kvalitete
kao i mukarac
Pravo glasa, vlasnitva, obrazovanja, pravo na rad..
DRUGI VAL
Liberalna tradicija i borba za jednaka prava
Lijevo orijentirani pokreti krajem 60-ih studentski pokret,
borba za civilna prava, antiratni prosvjedi
Radikalni feminizam
DVOSTRUKI FOKUS: 1. ene kao ugnjetavana
drutvena grupa 2. U centru interesa je ensko
tijelo i zahtjev za seksualnom autonomijom
kao primarnom sferom muke opresije

Future is female- struja koja prihvaa dualizam muko-ensko; ene
mogu preuzeti dominantnu ulogu.
DOLO JE VRIJEME ZA ENSKI NAIN BIVANJA:
EMOCIONALNOST, POVEZANOST S PRIRODOM, KVALITETE NJEGE
I SKRBI KULTURALNI EKOFEMINIZAM..
siromatvo, jaz izmeu bogatih zemalja
Prvog svijeta i siromanog Treeg svijeta,
glad, oneienje zraka, vode, tla,
nuklearni otpad, prenapuenost, klimatske
promjene, smanjenje biodiverziteta,
ratovi


Porast svijesti o ozbiljnosti ekoloke problematike
rezultirao je krajem 1960-ih i poetkom 1970-ih
konstituiranjem ekolokog pokreta

Jedna od kontrakulturnih
subkategorija ekologije je
poznata pod nazivom
radikalna ekologija

Ona usmjerava socijalne i
ekoloke sisteme prema novim
obrascima proizvodnje,
reprodukcije i svjesnosti koji
e poboljati kvalitetu
ljudskog ivota i prirodnog
okolia

Razlikuje se od mainstream ekologije, koja je
orijentirana na ovjeka, te je kao takva po svojoj
naravi antropocentrina.

Nudi alternativnu i radikalnu interpretaciju
odnosa ovjeka i prirode apostrofira
povezanost sa Sebstvom i kontinuitet
izmeu ljudi i prirode.

Ekoloka svjesnost i dubinska ekologija u otrom su kontrastu s dominantnim
svjetonazorom tehnokratskih i industrijskih drutava koja pojedince vide kao
izolirane i zbog njihove superiornosti fundamentalno separirane od ostatka
Prirode.

Tisuama godina zapadna je kultura bila opsjednuta idejom
dominacije: ljudi nad nehumanom Prirodom, mukaraca nad enom,
bogatih nad siromanima, zapadne kulture nad nezapadnim kulturama..

Ekofeministiki diskurs bitnim
dijelom izrasta iz kritike zapadne
znanosti te propitivanja svih
aspekata veza ena priroda.
Zapadna je filozofija bazirana na dualistikoj
epistemologiji koja suprotstavlja
kulturu prirodi,
mukaraca eni,
razum emocijama i
um tijelu.
Simbolike i ideoloke konstrukcije ena kao bliih prirodi
od mukaraca postavlja temelje za dominaciju nad
enama i nad prirodom.

Teorijski diverzitet razliite feministike perspektive
(liberalni, socijalistiki, kulturalni, Trei svijet,
womanism..)

LEE QUINBI Politika otpora protiv svih oblika
dominacije koja efikasno operira na mikronivoima
gdje se mo izvrava

YNESTRA KING Nova ekologija koja ukljuuje
zelenu politiku, dubinsku ekologiju, bioregionalizam,
prava ivotinja, spiritualnost orijentiranu ka kreaciji

Ynestra King istie da je sistematsko degradiranje
radnike klase, obojenih, ena i ivotinja povezano s
bazinim dualizmima koji lee u samom temelju
zapadne civilizacije, a ti dualizmi materijalne korijene
imaju u dominaciji ovjeka nad ovjekom,
prvenstveno mukaraca nad enama.

Iz tog su razloga ciljevi feminizma, ekologije i antirasistikih
pokreta te pokreta za opstanak autohtonih, uroenikih
populacija, meusobno povezani te kao takvi moraju biti
razumijevani i voeni zajedno
(King prema Geiger, 2006, 32).

Ekofeministice ne trae jednakost s
mukarcima, ve se bore za osloboenje ena
kao ena.

Patrijarhalne strukture i muku kulturu treba
zamijeniti alternativnim kulturnim modelom i
matrijarhalnom drutvenom strukturom koja
odbacuje hijerarhiju i zamjenjuje je mreom
kreiranom u interakciji elemenata koji
zauzimaju ravnopravne pozicije, meusobno
komuniciraju, surauju i donose odluke putem
konsenzusa.

ENSKA KULTURA: spiritualnost,
intuicija, meupovezanost,
briga, holizam
Reformistiki pristup
Promjena odnosa spram prirode unutar postojeih
struktura
Populacijski rast kao jedan od krucijalnih ekolokih
problema ije je rjeenje povezano s reproduktivnim
pravima ene (majinstvo, broj djece, vrijeme raanja)

LF: ene nee biti slobodne sve dok simbolike veze
ene i prirode ne budu ukinute

WARREN: Lib. Ekofem. naglaava vrijednosti
individualizma i neovisnosti, a to je suprotno
poeljnom, novom modelu moi, koji se bazira na
mrenim relacijama i povezivanju svih formi ivota i
prirodnih resursa

Socijalistiki ekofeminizam treba potaknuti
ekoloku, ekonomsku i socijalnu revoluciju koja e
simultano osloboditi enu, radniku klasu i
prirodu.
Soc. Ekofem. istie i analizira materijalne veze ene
i prirode, a ensko je znanje o prirodi kljuno za
odrivi ivot na globalnom nivou.

Za razliku od kulturalnog ekofeminizma, koji je
orijentiran na vezu ene i prirode, socijalni
ekofeminizam provodi kritiku dominacije, a
cilj mu je ostvarenje socijalne pravde.


Feministice iz Azije, na elu s
Vandanom Shivom, preuzimaju vodeu
ulogu u ekolokom osvjetavanju kao
integralnom elementu kritike neo-
kolonijalnog developmentalizma i
patrijarhata.

Na meti estoke Shivine kritike je
zapadni model razvoja kao forme neo-
kolonijalizma koji poveava siromatvo
i ekoloku devastaciju, koja je u Treem
svijetu zapoela zapadnim
kolonijalizmom, te utjee na daljnju
marginalizaciju ena, naroito ena iz
ruralnih podruja.

One su dvostruko subordinirane
mukoj subordinaciji indijskog
patrijarhata i kolonijalnom osvajau.

Vandana Shiva istie skrb za ouvanje bioloke i
kulturne raznolikosti kao temeljni zadatak sadanjeg
trenutka!

Konceptom raznovrsnosti dovodi se u pitanje tri vrste
kolonizacije: kolonizaciju prirode, kolonizaciju ene,
kolonizaciju Treeg svijeta.

Uvrijeeno je zapadno razumijevanje razliitosti i
raznovrsnosti kao nejednakosti to se temelji na
pokuaju da se raznovrsnost svijeta formira prema
poeljnoj slici jedne rase, klase, roda.




U okviru feminizma,Ynestra King prepoznaje tri temeljna pravca
formirana na temelju interpretacije odnosa ena i prirode:

1. kidanje veze izmeu ene i prirode putem totalnog
integriranja ene u kulturu i proizvodnju

2. reafirmaciju veza ene i prirode pod pretpostavkom da je
enska priroda drugaija i bolja od muke kulture

3. istinski ekofeministiki put koji tvrdi da je dualizam
priroda kultura proizvod kulture, a da se veza izmeu ene i
prirode moe upotrijebiti kao toka koja prua mogunost
kreiranja drugaije vrste kulture i politike.

Ta e kultura i politika moi integrirati intuitivne, duhovne i racionalne
forme znanja, obuhvaajui i znanost i magiju te uiniti moguom
transformaciju distinkcije priroda kultura i stvoriti
Iscjeljeno drutvo je drutvo nedominantnih odnosa,
drutvenih zaokreta od obrazaca produkcije, potronje
i destruiranja prirode, k ekoloki odrivom modelu.

Radford Ruether sugerira naine za ostvarenje eko-
pravde kroz spiritualne zajednice koje imaju lokalnu
podrku za osobnu promjenu svjesnosti te podrava
dugotrajnu borbu protiv sistema dominacije.
Feministika ekologija i duhovnost sistematiziraju
zapadno, istono i arhajsko nasljee, kritiku zapadnog
hegemonizma, ali i ambivalentnost istonih religija.

U Treem svijetu, bez obzira na
sve nedae s kojima je suoen glad, nezaposlenost, siromatvo itd. te
na dalje prisutnu marginalizaciju i rodnu segregaciju ena, ostala je
ipak iva jedna bitna spona izmeu civilizacije i okolia autohtono znanje,
iskustvo, briga i potovanje prema prirodi iz koje svi potiemo, u
praksama i lokalnim zajednicama koje pokuavaju uiniti odrivim i
ouvati upravo ene iz Treeg svijeta.

Uspjesi koje je zapadni feminizam postizao na drutvenom planu
ruenja seksistikih predrasuda jesu uspjesi koji e dugorono biti
ostavljeni u nasljee i na dobrobit svih ena svijeta,
ali tek uz pomo ekofeminizma te autohtonih znanja i iskustava
ena iz lokalnih zajednica naeg velikog sela i zahvaljujui njima,
postoji eventualna ansa da se dosljedno ispune ciljevi kako
ekolokog, tako i feministikog pokreta.
Geiger, M., (2006) KULTURALNI EKOFEMINIZAM
simbolike i spiritualne veze ene i prirode, Razvoj i
okoli, Zagreb.

HVALA NA PANJI!
Pitanja..???