Professional Documents
Culture Documents
Ράντωσ από ζγγραφο τθσ Νομαρχίασ Αττικισ και Βοιωτίασ του 1934 φαίνεται ότι οι
Αντϊνιοσ αγκοφςθσ και Γεϊργιοσ Σιϊτθσ από το 1932 είχαν κατακζςει αίτθςθ
μεταλλευτικϊν ερευνϊν ςτθν περιοχι.
Τα τμιματα που αποτελοφν τθν επιχείρθςθ είναι , θ Ρομόνα, για τθν άντλθςθ των νερϊν
από τισ ςτοζσ, το Θλεκτρολογείο, το Μθχανουργείο, το Μαγειρείο, θ Αποκικθ τροφίμων.
Απαςχολοφνται 350-450 εργάτεσ που εργάηονται ςε βάκοσ 80 και 100 μζτρων. Εξάγουν 100-
150 τόνουσ λιγνίτθ τθν θμζρα.
ΚΑΣΟΧΗ
Τθ περίοδο τθσ Κατοχισ 1941-44 το λιγνιτωρυχείο περνά ςε ιταλικά χζρια και
μετονομάηεται ςε Agenta Carboni Italiani. Οι ζλλθνεσ ιδιοκτιτεσ πωλοφν τισ μετοχζσ τουσ
ςε ιταλοφσ. Το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ είναι κολό, αναφζρει ο Μιχάλθσ Σταφυλάσ κακϊσ οι
παλιοί μζτοχοι εξακολουκοφν να παίρνουν κάποιο μζριςμα. Ράντωσ θ εταιρία
«Λιγνιτωρυχεία Αττικισ» εξακολουκεί να λειτουργεί κακ όλθ τθ διάρκεια τθσ Κατοχισ και
να δθμοςιεφει ιςολογιςμοφσ. Τρεισ μάλιςτα από τουσ μετόχουσ επεκτείνουν τισ
επιχειρθματικζσ τουσ δραςτθριότθτεσ ιδρφοντασ το 1942 (!) τθν εταιρία «Χθμικά Ρροϊόντα
ΑΕ».
Διευκυντισ ςτα λιγνιτωρυχεία είναι ο ιταλόσ μθχανικόσ Μπροφνο Μπαριλάρι και τεχνικόσ
διευκυντισ ο μεταλλειολόγοσ Γιάννθσ Σολωμόσ. Το απαςχολοφμενο προςωπικό ανεβαίνει
ςτουσ 700 και αντίςτοιχα θ παραγωγι ςτουσ 200 με 250 τόνουσ τθν θμζρα.
Απ τθν άλλθ οι εργαηόμενοι ςτο λιγνιτωρυχείο παίρνουν καλό ςυςςίτιο κι αυτό είναι το πιο
πολφτιμο τθν περίοδο τθσ μεγάλθσ πείνασ.
Τθν περίοδο τθσ Κατοχισ ςθμειϊκθκε μια δυναμικι απεργία με αιτιματα τθ βελτίωςθ του
ςυςςιτίου, τθν αφξθςθ των μιςκϊν και ενοίκιο για τισ κατοικίεσ κακϊσ οι περιςςότεροι
εργάτεσ ιταν εξειδικευμζνοι εργάτεσ από τα νθςιά των Κυκλάδων, Μιλο, Σζριφο… Θ
απεργία ςθμείωςε μεγάλθ επιτυχία κι θ διοίκθςθ υποχρεϊκθκε να υποχωριςει.
Τθν περίοδο τθσ Κατοχισ το λιγνιτωρυχείο αποτελεί ζνα από τα κζντρα τθσ Αντίςταςθσ.
Ανάμεςα ςτουσ εργαηόμενουσ ςτο λιγνιτωρυχείο, πρωτεργάτεσ τθσ Αντίςταςθσ ςτο
Ρεριςτζρι είναι οι Κανάςθσ Γκουνενιϊτθσ και θ Κεοδϊρα Δαβζτα που εκτελζςτθκαν από το
μεταβαρκιηιανό κακεςτϊσ.
Λίγο πριν τθν αποχϊρθςθ των κατακτθτϊν, το Αφγουςτο του 1944, οι ζλλθνεσ Ρατςαλισ,
Βλαχοφτςικοσ και Μόςχοσ αγοράηουν το ορυχείο από τουσ Λταλοφσ. Ζτςι θ επιχείρθςθ
εμφανίηεται ωσ ελλθνικι κι όχι ωσ «εχκρικι περιουςία» θ οποία κα ζπρεπε να περάςει υπό
τον ζλεγχο του κράτουσ ςφμφωνα με το νόμο. Κάτω από αυτι τθν παράνομθ και
αμφιςβθτοφμενθ ιδιοκτθςία το λιγνιτωρυχείο λειτουργεί για λίγο διάςτθμα ι για τθν
ακρίβεια υπολειτουργεί. Απαςχολοφνται 60 με 140 εργάτεσ κι θ παραγωγι είναι πολφ
μικρι.
Στισ 28 Λουλίου 1945 οι εργάτεσ των λιγνιτωρυχείων τθσ Αττικισ, ανάμεςά τουσ και του
Ρεριςτερίου, ςυντονίηονται και με υπόμνθμά τουσ προσ τθν κυβζρνθςθ ηθτοφν τθν άμεςθ
επαναλειτουργία των ορυχείων.
Ακολουκεί μια μακρά περίοδοσ αγϊνων και απεργιακϊν κινθτοποιιςεων με βαςικό αίτθμα
τθν καταβολι των δεδουλευμζνων. Μια απεργία εκδθλϊνεται ςτισ 26 Δεκεμβρίου και
κρατάει μζρεσ. Στισ 21 Απριλίου 1948 οι εργάτεσ του λιγνιτωρυχείου κατεβαίνουν πάλι ςε
απεργία γιατί τουσ χρωςτάνε 25 θμερομίςκια. Καταγγζλλουν επίςθσ ότι οι ςτοζσ
απειλοφνται να κατακλυςτοφν από νερά με ςυνζπεια να καταςτραφεί το λιγνιτωρυχείο.
Νζεσ απεργίεσ εκδθλϊνονται ςτισ 13 Μαΐου 1949, 6 Οκτωβρίου 1949, 24 Νοεμβρίου 1949,
10 Δεκεμβρίου 1949.
Στισ 17 Λουλίου 1950 ο ελλθνικό δθμόςιο κινεί διαδικαςία προκειμζνου να περάςει κάτω
από τθ δικι του ιδιοκτθςία το λιγνιτωρυχείο ωσ «εχκρικι περιουςία». Το Νοζμβριο του
1950 καλοφνται από το Ελλθνικό Δθμόςιο οι κάτοχοι μετοχϊν ι άλλων τίτλων κυριότθτασ
τθσ επιχείρθςθσ να κατακζςουν τα δικαιολογθτικά ςτθν Τράπεηα τθσ Ελλάδασ.
ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ
Το 1951 γίνεται δθμοπράτθςθ του ζργου κι θ επιχείρθςθ των λιγνιτωρυχείων μιςκϊνεται
ςτθν εταιρία του Φραγκίςκου Πρεηάνθ. Ππωσ κα αποκαλφψει το 1956 ο υπουργόσ
βιομθχανίασ Ρ. Ραπαλθγοφρασ θ επιχείρθςθ παραχωρείται ςτον Ρρεηάνθ χωρίσ να του
τεκεί κανζνασ όροσ. Στο λιγνιτωρυχείο απαςχολοφνται 200 τϊρα εργάτεσ και εξάγονται 25-
30.000 τόνοι το χρόνο.
Το 1952 θ επιχείρθςθ ανοίγει νζο φρζαρ ςε απόςταςθ μόλισ 20-30 μζτρων από τα
ςπίτια τθσ περιοχισ τθσ Ανκοφπολθσ. Λςχυρίηεται ψευδϊσ ότι το φρζαρ προορίηεται για τθν
εγκατάςταςθ μθχανθμάτων εξαεριςμοφ. Με τθ κάλυψθ του υπουργείου Βιομθχανίασ και
κατά παράβαςθ του Μεταλλευτικοφ Κϊδικα προχωράει ςτθν εξαγωγι λιγνίτθ και από αυτό
το ςθμείο.
Στισ 30 Λουλίου 1954 γίνεται μια δίκθ ςτθν οποία είναι κατθγοροφμενεσ 4 εργάτριεσ
από τθν Ανκοφπολθ και δυο αςτυφφλακεσ. Ρρόκειται για τισ Μαρία Καρατηαφζρθ, Γεωργία
Άταρ, Φωτεινι Κοτςόβου και Σοφία Κεοδωράκθ. Οι γυναίκεσ κατθγοροφνται ότι ςτισ 26
Σεπτεμβρίου 1953 (τότε που ζχουμε τισ πρϊτεσ ρωγμζσ ςτα ςπίτια) εξφβριςαν τον
απεςταλμζνο του υπουργοφ Βιομθχανίασ, ανϊτερο υπάλλθλο Αρ. Τςάκωνα που πιγε ςτθν
Ανκοφπολθ για να εξετάςει τισ καταγγελίεσ των κατοίκων. Οι αςτυφφλακεσ κατθγοροφνται
γιατί δεν τισ εμπόδιςαν. Κι ενϊ οι γυναίκεσ καταδικάηονται ςε 15 μζρεσ φυλάκιςθ, οι
αςτυφφλακεσ ςε 5 μινεσ!
Στισ 3 Λουνίου 1955 το Εφετείο τθσ Ακινασ εκδίδει μια προκλθτικι απόφαςθ.
Υποςτθρίηει ότι ο οποιοςδιποτε μεταλλειοκτιτθσ μπορεί να προκαλζςει ηθμιζσ ςε ςπίτια
που βρίςκονται ςτθν επιφάνεια αλλά ζχει τθν υποχρζωςθ να τα αποηθμιϊςει. Πχι όμωσ για
τθν Ανκοφπολθ γιατί τα ςπίτια είναι χτιςμζνα εκτόσ ςχεδίου πόλεωσ και χωρίσ άδεια.
Στισ 21 Νοεμβρίου 1955 εκδθλϊνεται θ πρϊτθ μαηικι αντίδραςθ των κατοίκων τθσ
Ανκοφπολθσ με μια μεγάλθ διαδιλωςθ που διαλφεται από τθν χωροφυλακι. Αιτία αυτισ
τθσ κινθτοποίθςθσ ιταν θ εμφάνιςθ γεωτρφπανων τθσ εταιρίασ Ρρεηάνθ ςτο κζντρο τθσ
πλατείασ τθσ Ανκοφπολθσ προκειμζνου να ανοίξει νζα πρόςβαςθ ςτισ ςτοζσ που ςυνεχίηουν
να εξαπλϊνονται. Οι κάτοικοι ηθτοφν τθν παρζμβαςθ του πρωκυπουργοφ και βάηουν για
πρϊτθ φορά ηιτθμα κλειςίματοσ των λιγνιτωρυχείων. Αλλά όλοι αδιαφοροφν.
Τον Απρίλιο του 1956 το ζδαφοσ κάτω από τα ςπίτια των Λ. Κεοδωράκθ και Κυρ.
Σίβιλα πακαίνει κακίηθςθ, τα ςπίτια πλζον είναι ετοιμόρροπα και εγκαταλείπονται.
Ο Διμοσ Ρεριςτερίου επιςθμαίνει τισ άμεςεσ ευκφνεσ του υπουργείου βιομθχανίασ
ςτθν αςυδοςία τθσ διεφκυνςθσ των λιγνιτωρυχείων. Οι ςτοζσ ανοίγονται ςε βάκοσ μόλισ 15
ακόμθ και 12 μζτρων αντί των 50 τουλάχιςτον, που ορίηουν οι κανονιςμοί, για να μθν
υπάρχει κίνδυνοσ για τα ςπίτια.
Η ΕΞΕΓΕΡΗ
Θ κατάςταςθ φτάνει ςτο απροχϊρθτο ςτισ 14 Μαΐου 1956. Δυο ακόμα ςπίτια
υφίςτανται κακίηθςθ. Οι κάτοικοι τθσ Ανκοφπολθσ είναι ανάςτατοι κι αρχίηουν να
ςυγκεντρϊνονται ςε μικρζσ ομάδεσ. Στισ 10 το βράδυ θ καμπάνεσ τθσ Αγίασ Μαρίνασ
χτυποφν και καλοφν τον κόςμο ςε γενικι κινθτοποίθςθ. Συγκεντρϊνονται περίπου 5
χιλιάδεσ. Οι αγανακτιςμζνοι κάτοικοι τθσ Ανκοφπολθσ κατευκφνονται ςτισ εγκαταςτάςεισ
των λιγνιτωρυχείων όπου βρίςκεται ο πφργοσ με τουσ ανελκυςτιρεσ. Εκείνθ τθν ϊρα
ςχολάει θ βάρδια και δεν υπάρχουν άλλοι εργάτεσ ςτισ ςτοζσ. Θ μόνιμθ φρουρά των
χωροφυλάκων δεν μπορεί να τουσ αντιμετωπίςει.
Στισ 19 Μαΐου 1956, 14 κάτοικοι τθσ Ανκοφπολθσ που τα ςπίτια τουσ υπζςτθςαν
ηθμιζσ κατακζτουν μινυςθ κατά τθσ εταιρίασ του Ρρεηάνθ.
Στισ 28 Νοεμβρίου 1956 διεξάγεται ςυηιτθςθ ςτθ Βουλι φςτερα από επερϊτθςθ
του βουλευτι τθσ ΕΕ Δ. Βρανόπουλου. Ο Βρανόπουλοσ ηθτά τθν τιμωρία των υπευκφνων
για τθν αντικανονικι λειτουργία των λιγνιτωρυχείων. Ο υπουργόσ βιομθχανίασ Ρ.
Ραπαλθγοφρασ ρίχνει τθν ευκφνθ ςτισ πρϊτεσ μεταπολεμικζσ κυβερνιςεισ.