Διδακτική εφαρμογή

ενός προγράμματος
νοητικού χάρτη στην
Ιστορία

5ο Συνέδριο στη Σύρο − ΤΠΕ στην Εκπαίδευσ

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 Περιεχόμενα παρουσίασης

 σκοπός έρευνας
 διάκριση «χαρτογράφησης του νου»
 αισθητηριακοί τύποι μαθητών
 μεθοδολογία έρευνας
 εφαρμογή σεναρίου
 συμπεράσματα

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 Σκοπός της έρευνας

 να διαπιστώσει το βαθμό στον οποίο η

κατασκευή ενός νοητικού χάρτη, από τους
μαθητές της Στ΄ τάξης δημοτικού,
διευκολύνει τη μελέτη της Ιστορίας, και
επίσης κατά πόσο ανταποκρίνεται αυτή η
δράση στον τύπο μάθησης του κάθε μαθητή
(οπτικό, ακουστικό, κιναισθητικό).

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 διάκριση χαρτογραφήσεων

Concept mapping
ή εννοιολογική χαρτογράφηση,
είναι η τεχνική που αναπτύχθηκε από τον Novak τη
δεκαετία του 1960 και αφορά στην αναπαράσταση των
εννοιών και των μεταξύ τους αλληλεξαρτήσεων με
κόμβους και συνδέσεις, αντιπροσωπεύοντας γνωστικές
δομές που οι άνθρωποι κατασκευάζουν στο μυαλό τους.

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ
ΧΑΡΤΗΣ

αποτελείται δείχνει
από αποτελείται
από σχέσεις

συνδέσεις
μεταξύ
που συνδέουν

που καθορίζουν τη έννοιες

σχέση ανάμεσα στις

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 διάκριση χαρτογραφήσεων

Mind mapping ή νοητική χαρτογράφηση,

είναι παρόμοια τεχνική του Tony Byzan (1970),
ως τρόπος σημειώσεων με λέξεις-κλειδιά και εικόνες.
Υπάρχει μία κεντρική λέξη/ έννοια/ εικόνα γύρω από την
οποία συνδέονται διάφορες κύριες ιδέες και σχετικές
έννοιες.
Αρχικά μεταφράστηκε ως «χαρτογράφηση του νου».

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ νοητικών
(mind maps) και εννοιολογικών χαρτών
(concept maps) είναι ότι οι νοητικοί
ασχολούνται γενικά με μία κύρια ιδέα,
ενώ οι εννοιολογικοί με πολύ περισσότερες.

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

Και οι δύο χαρτογραφήσεις επιτρέπουν εξίσου στους μαθητές να:

 να σχεδιάσουν
 να αναλύσουν τη σκέψη τους
 να επεξεργαστούν πληροφορίες
 να δουν σχέσεις και να κάνουν συνδέσεις
 να συγκρίνουν
 να σκεφτούν δημιουργικά
 να ενισχύσουν τη μάθηση
 να έχουν μία συνολική εικόνα της προόδου
 να αναγνωρίζουν παρερμηνείες και λάθος συνδέσεις

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 Πλεονεκτήματα νοητικού χάρτη σε σχέση
με το γραμμικό τρόπο σημειώσεων

 Γρήγορη σχεδίαση, οπτική ποιότητα

 Ευκολία στην απομνημόνευση
 Επισκόπηση μεγάλων κειμένων
 Ακολουθεί τη λειτουργία του νου
 Κατηγοριοποίηση και η συμπύκνωση
βελτιώνει την αφαιρετική σκέψη
 Εξοικονόμηση χρόνου και ενέργειας (για τη
νέα πληροφορία) καθώς και χρόνου μελέτης
 Εφαρμογή στις ομαδικές εργασίες

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 Αισθητηριακοί τύποι μαθητών
Το στυλ μάθησης του κάθε μαθητή που συνδέεται με το πώς
ανταποκρίνεται και χρησιμοποιεί τα κίνητρα του στη μάθηση.

o τρεις κύριοι αισθητήριοι δέκτες,

όραση, ακοή, κιναισθησία (κίνηση & αφή)
o Τα κυρίαρχα στυλ ως
οπτικό, ακουστικό, κιναισθητικό τύπο

o (οι μαθητές μαθαίνουν και με τους 3, ένα είναι το κυρίαρχο, τα άλλα

λειτουργούν ενισχυτικά και διευκολύνουν τη μάθηση)

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

οπτικοί –γλωσσικοί τύποι
• μάθηση με ανάγνωση και γράψιμο
• κρατούν σημειώσεις, οδηγίες
• Διαλέξεις
• θυμούνται τι έχουν γράψει
ακουστικοί τύποι
• θυμούνται το 75% όσων
ακούνε
• διαβάζουν φωναχτά
• θυμούνται ονόματα κι όχι
πρόσωπα
• λεκτικές οδηγίες, μουσική
Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης
οπτικοί –χωρικοί τύποι
• δυσκολίες με γραπτή γλώσσα
• θέλουν χάρτες, εικόνες,
εποπτικό υλικό, βίντεο
• θυμούνται εύκολα πρόσωπα,
θέσεις
• σκέφτονται γρήγορα
κιναισθητικοί τύποι
• θυμούνται όταν συμμετέχουν
ενεργά, όταν αγγίζουν
• θυμούνται αυτά που κάνουν
• συναρμολογούν και
απόσυναρμολογούν
• δεν τους αρέσει το διάβασμα
 Μεθοδολογία έρευνας

 συμμετοχική παρατήρηση
 ερωτηματολόγια

Ερευνητικό πλαίσιο
 Ιστορία Στ
 23 μαθητές
 5 ομάδες των 4, 1 των 3

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 Εφαρμογή διδακτικού σεναρίου

1. Χάρτες στον πίνακα, οι μαθητές τους αντιγράφουν

2. Δημιουργούν τους δικούς τους ατομικούς νοητικούς

χάρτες. Στην τάξη γινόταν ένας συγκεντρωτικός χάρτης
με μεγαλύτερη συμμετοχή

3. Αξιοποιούν τους ατομικούς τους χάρτες και φτιάχνουν έναν

ομαδικό

4. Εξοικειώνονται με το λογισμικό κατασκευής νοητικών

χαρτών

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 ΗΗ κατασκευή
κατασκευή ομα ομα
Οι
Οι χάρτες
χάρτες δικών
δικών χαρτών
χαρτών εν εν
διευκόλυν
διευκόλυν
αν θουσίασε
θουσίασε όλους όλους
αν τους
τους μαμα κι
θητές, , άλλο
θητές άλλο κι είχε
είχε θετικά
θετικά α α
υς ποτελέσματα
ποτελέσματα ως ως
υς περισσό
περισσό προς
τερο
τερο κικι άλ
άλ προς την την ποιότη
ποιότη
λους τα, , την
τα την κατανόησ
κατανόησ
λους λιγότ
λιγότ
η, , τη
η τη συνεργασία
συνεργασία
ερο. .
ερο
και
και την την αφαιρετ
αφαιρετ
ική
ική τουςτους ικανότ
ικανότ
Οι ητα, , γιατί
ητα γιατί ″″ άκου
άκου
Οι μαθητές
μαθητές βε βε γαν
λτιώθηκαν γαν τη τη γνώμη
γνώμη των
των
λτιώθηκαν ως ως
προς άλλων″″ . .
άλλων
προς τηντην ικαν
ικαν
ότητα
ότητα τουςτους να
να
συνθέτουν
συνθέτουν χάρ χάρ
τες, , να
τες να αποκωδ
αποκωδ
ικοποιούν
ικοποιούν το το
μάθημα
μάθημα σε σε λέξ
λέξ
εις−−
εις κλειδιά, , ν
κλειδιά ν
α
α εστιάζουν
εστιάζουν σ σ Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης
Σημειώνω Ακουστικός Οπτικός- Οπτικός- Κιναισθητικός
τον γλωσσικός χωρικός
αισθητηριακό
2 7 5 9
τύπο
στον οποίο
ανήκω:

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 Ερωτήσεις: ΝΑΙ ΟΧΙ

Πιστεύεις ότι η χρήση των Η/Υ μέσα 23 0

στην τάξη βοηθά να γίνει πιο
ενδιαφέρον το μάθημα;
Κρίνεις το πρόγραμμα νοητικών 17 6
χαρτών εύκολο στη χρήση του;

Κατά τη γνώμη σου σε βοήθησαν οι 20 3

νοητικοί χάρτες να κατανοήσεις το
μάθημα καλύτερα;

Σε βοήθησε το συγκεκριμένο 18 5
πρόγραμμα να κατανοήσεις το
μάθημα με πιο ευχάριστο και
δημιουργικό τρόπο;
Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης
Ποια προβλήματαΜου φάνηκε Κανένα Ανέφερε κάτι
αντιμετώπισες δύσκολο στοπρόβλημα άλλο
κατά τη διάρκεια χειρισμό
της χρήσης του
συγκεκριμένου
προγράμματος;
6 16 1

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

Ποια προβλήματα Γράφω Δεν μπορώ να Δεν γνωρίζω να
αντιμετωπίζεις αργά στο χειριστώ καλά χρησιμοποιήσω
συνήθως όταν πληκτρο- το ποντίκι καλά τα διάφορα
δουλεύεις στον λόγιο προγράμματα
Η/Υ;
10 3 18

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

Προτιμάς να Μόνος(η) Σε ομάδα
δουλεύεις 11 12
μόνος(η)
μπροστά στον
Η/Υ ή σε
ομάδα;

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

Πόσοι μαθητές Δύο Τρεις Τέσσερις Πέντε
νομίζεις ότι 3 8 10 2
μπορούν να
δουλέψουν
αρμονικά σε μια
ομάδα;

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης

 Συμπεράσματα
 το λογισμικό φαίνεται να υποστήριξε τη μάθηση,
ιδιαίτερα των οπτικών τύπων (12) (7 οπτικοί-
γλωσσικοί, 5 οπτικοί-χωρικοί), αλλά και των
κιναισθητικών (9) και των ακουστικών (2)
 βοήθησε τους μαθητές να εργαστούν με συστηματικό
και δυναμικό τρόπο
 να αποκτήσουν βαθύτερη κατανόηση του μαθήματος
 Να έχουν το πλεονέκτημα της οπτικοποίησης, αλλά και
κίνητρο για εμβάθυνση στα σημαντικά σημεία του
μαθήματος
 Λόγω του μικρού δείγματος και της φύσης της έρευνας, τα
συμπεράσματα δεν είναι καθολικά αλλά αποτελούν ενδείξεις
και αφετηρία για περαιτέρω προβληματισμό και διερεύνηση

Ελληνιάδου Έλενα & Ζακόπουλος Βασίλης