Η

 ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ  ΤΟΥ  ΜΕΣΟΛΛΟΓΙΟΥ   1

Το Μεσολλόγγι , είναι η πρωτεύουσα του νοµού Αιτωλοακαρνανίας µε πληθυσµό 12.225 (2001

απογραφή). Βρίσκεται σε απόσταση 248 χιλιοµέτρων δυτικά των Αθηνών µεταξύ των ορέων
Αράκυνθου και Βαράσοβας σε υψόµετρο 3. Είναι ξακουστό για την σαγηνευτική του
λιµνοθάλασσα όπου αλιεύονται οι καλύτερες τσιπούρες της Ελλάδος , καθώς επίσης λαυράκια ,
κέφαλοι και χέλια , ενώ εκεί βρίσκονται και οι µεγαλύτερες κρατικές αλυκές. Είναι , ενδεχοµένως
, η µόνη πρωτεύουσα νοµού στην Ελλάδα που δεν είναι και η µεγαλύτερη πληθυσµιακά µιας και
το Αγρίνιο (Ζαπάντι) , είναι η πόλη µε τους περισσότερους κατοίκους στον εν λόγω νοµό. Η
εξήγηση , βρίσκεται στην ιστορική αξία του Μεσολλογγιού , το οποίο είναι η ιερή πόλη της
νεότερης Ελλάδας , (ανακηρύχθηκε το 1937) κατά το παράδειγµα των αρχαίων Πλαταιών στην
Αρχαία. Ανατρέχοντας στα γεγονότα,φτάνουµε στο έτος 1822. Τα ενωµένα στρατεύµατα του
Μεχµέτ Ρεσίτ πασά , γνωστότερου ως Κιουταχή και του Οµέρ Βρυώνη τα οποία αριθµούσαν
11000 άνδρες , έφθασαν προ των τειχών του Μεσολλογιού το Φθινόπωρο του 1822. Η θέση των
Ελλήνων , κρινότανε δεινή δεδοµένου πως ήσανε µόλις 600 µε 14 πεπαλαιωµένα τηλεβόλα και
ελάχιστα πυροµαχικά. Επιπροσθέτως , το τείχος , ήτανε µε πολλές ρωγµές ενώ δεν υπήρχε καν
τάφρος. Την πόλη , υπερασπιζότανε ο γενναίος Σουλιώτης , Μάρκος Μπότσαρης , ενώ στην
πολιτική ηγεσία , βρισκότανε ο Φαναριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Στο πολεµικό
συµβούλιο που έγινε , υπερίσχυσε η γνώµη του Μπότσαρη για άµυνα µέχρις εσχάτων.
Παρ’ ολ’ αυτά , εάν οι Τούρκοι , επιχειρούσανε γενική έφοδο , θα κατελάµβαναν την πόλη ,
γι’αυτό και οι πολιορκηµένοι , ξεκινήσανε διαπραγµατεύσεις δήθεν για συνθηκολόγηση έως ώτου
φτάσουνε οι ενισχύσεις. Τα αποτελέσµατα φανήκαν στα τέλη Νοεµβρίου , οπότε και ο Υδραίικος
στόλος , έσπασε τον κλοιό του τουρκικού στόλου και αποβίβασε 1700 πολεµιστές µε πυροµαχικά
και τρόφιµα. Αµέσως οι πολιορκηµένοι , διέκοψαν τις διαπραγµατεύσεις. Οι πασάδες ,
αντελήφθησαν τον εµπαιγµό και αποφάσισαν να καταλάβουνε την πόλη µε αιφνιδιασµό. Ορίσανε
την επίθεση το βράδυ της 25ης Δεκεµβρίου , νοµίζοντας πως οι Έλληνες θα παραµελούσανε την
άµυνα , δεδοµένης της γεννήσεως του θείου βρέφους. Το σχέδιο όµως το αποκάλυψε στον
Μπότσαρη ο Γιάννης Γούναρης , κυνηγός των Τούρκων. Έτσι , όταν σηµάνανε οι καµπάνες , τα
παλικάρια µας , αντί να πάνε στις Εκκλησιές , παρέµειναν στις επάλξεις και όταν οι εχθροί ,
ξεκινήσανε την έφοδο , τους θερίσανε µε πυκνούς πυροβολισµούς.Η επίθεση , αποκρούστηκε και
οι άπιστοι , υποχωρήσανε αφήνοντας 500 νεκρούς.
Ο δριµύς χειµώνας , είχε καταπονήσει τους εχθρούς και µόλις µαθεύτηκε πως ερχότανε ο
Οδυσσέας Ανδρούτσος , οι πασάδες λύσανε την πολιορκία. Καθ’οδόν προς τα Ιωάννινα , το
στράτευµα τους , αποδεκατίστηκε από ασθένειες , το ψύχος και επιθέσεις ανταρτοπολέµου από
αποσπάσµατα (βλ. Σοβολάκος σε προηγούµενο λήµµα) , µε αποτέλεσµα να γυρίσουνε λιγότεροι
από τους µισούς στην πρωτεύουσα της Ηπείρου.
Αξίζει να αναφέρουµε κάτι περισσότερο για τον Γενναίο Έλληνα , Ιωάννη Γούναρη. Η οικογένεια
του είχε τραγικό τέλος. Οι Τούρκοι είχαν εξαναγκάσει τον σπουδαίο αυτό Έλληνα να εργαστεί γι’
αυτούς , κρατώντας ως οµήρους την σύζυγο του , την κόρη του και τον υιό του. Γνωρίζοντας
λοιπόν ο Γούναρης πως ριψοκινδύνευε την ζωή των αγαπηµένων του , ενηµέρωσε για τον δόλο
των εχθρών. Το αποτέλεσµα , ήταν οι Τούρκοι να θανατώσουνε τα µέλη της οικογένειας του και
από τότε ο Έλληνας αυτός , έγινε ερηµίτης , προσευχόµενος στον Ύψιστο για την σωτηρία των
ψυχών κάπου στα Άγραφα.

Τα γεγονότα αυτά , κάναν τους Έλληνες να αναθεωρήσουνε τις απόψεις τους , αναφορικά µε την
σπουδαιότητα ενός λεύτερου Μεσολλογιού , µιας και αποτελούσε το προπύργιο της
επαναστάσεως , δεδοµένης της στρατηγικής του θέσεως που ήλεγχε Μοριά και Στερεά. Με
δαπάνες του µεγάλου Φιλέλληνα , λόρδου Βύρωνος και χάρη στις τεχνικές γνώσεις του
µηχανικού , Μιχαήλ Κοκκίνη , ο οποίος είχε σπουδάσει σε Γαλλικά πολυτεχνεία µε ειδίκευση στα
πολεµικά έργα , η πόλη βελτίωσε κατά πολύ την άµυνα της. Χτίστηκαν νέα τείχη , σύµφωνα µε τα
δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. 2 ήσανε οι κύριοι προµαχώνες. Η ντάπια του Φραγκλίνου και δεύτερη
του Γουλιέλµου της Οράγγης. Δεν ήσανε ιδιαίτερα ψηλές-µόλις 3 µέτρα-ήσανε όµως ιδιαίτερα
παχιές , µε κλίση και ενισχυµένες µε επικονίαµα , ώστε αφενός να δυσκολεύουνε την αναρρίχηση
, αφετέρου,να αντέχουνε στους βοµβαρδισµούς , ενώ ήσανε ενισχυµένες µε τάφρο πλάτους
περίπου 3 µέτρων και οπλισµένες µε 48 τηλεβόλα , διαφόρων διαµετρηµάτων. Απο την πλευρά
της θάλασσας , η άµυνα είχε εξίσου ισχυροποιηθεί. Τα τρία νησάκια της λιµνοθάλασσας ,
(Κλείσοβα , Βασιλάδι , Ντολµάς) ήσανε επίσης εξοπλισµένα µε πυροβολαρχίες.
Απρίλιος του 1825 και ο Κιουταχή πασάς µε 35000 Τουρκαλβανούς , στρατοπέδευσε µπροστά
απο τα τείχη. Η εντολή του Σουλτάνου , ρητή: « Το Μεσολλόγι ή το κεφάλι σου ». Το Μεσολλόγι
, το βαστούσανε 3000 πολεµιστές , κατά πλειοψηφία Σουλιώτες µε αρχηγό της φρουράς , τον
Αθανάσιο Ραζηκότσικα. Στο Μεσολλόγγι , ήτανε και ο µεγάλος φιλλέληνας , Ελβετός Μάγερ ο
οποίος εξέδιδε την εφηµερίδα που είναι η πλέον πολύτιµη πηγή πληροφοριών για τα συµβάντα
της πολιορκίας. Εκτός αυτών , βρίσκουµε ως διοικητικούς , τον οπλαρχηγό Μακρή καθώς και τον
Αχαιό , Παπαδιαµαντόπουλο.
Έως τα µέσα Ιουλίου , δεν είχαµε ιδιαίτερα σηµαντικά γεγονότα , εκτός από την σύνηθη τακτική
των Τούρκων , να βοµβαρδίζουνε µε ορισµένες απώλειες από τον άµαχο πληθυσµό , ο οποίος
όµως κρατούσε ιδιαίτερα υψηλό φρόνιµα.
Πλήν αυτών , ο στόλος του Χοσρέφ πασά , είχε αποκλείσει τις θαλάσσιες διόδους.
Τέλος Ιουλίου , οι Τούρκοι επιχείρησαν γενική έφοδο µετά προπαρασκευή τόσων µηνών , η
οποία όµως αποκρούστηκε και οι απώλειες των εχθρών φτάσανε τις 3600 άνδρες. Λίγες µέρες
αργότερα , συνδυασµένη επίθεση της φρουράς µε του άνδρες του Καραϊσκάκη , επέφερε
συντριπτικές απώλειες και καταρράκωση του ηθικού των Τούρκων , δεδοµένου πως από καθαρή
συγκυρία δεν συνελήφθη ο πασάς.
Όλα αυτά τα γεγονότα , ανάγκασαν τον Σουλτάνο , να στείλει ενισχύσεις. Λίγο καιρό µετά , ο
Ιµπραήµ πασάς έφτασε µπροστά από τα τείχη της πόλεως µε 30000 άνδρες.
Βλέποντας τους προµαχώνες , ειρωνεύτηκε τον Κιουταχή , λέγοντας του πως δεν µπορούσε τόσο
καιρό να πάρει ένα φράχτη. Λίγες µέρες µετά , επιχείρησε συνδυασµένη επίθεση από ξηρά , την
λιµνοθάλασσα και µε συνεχή βοµβαρδισµό από τις ηπειρωτικές πυροβολαρχίες και τις φρεγάτες
του. Το αποτέλεσµα ήτανε οικτρό , δεδοµένου πως ο Μιαούλης , έτρεψε σε φυγή τον στόλο των
εχθρών , έκαµε ανεφοδιασµό στους πολιορκηµένους , οι νεκροί , φτάσανε τις 8 (!) χιλιάδες , ενώ
µεταξύ των νεκρών , ήτανε ο αιµοβόρος Χουσεϊν µπέης , γαµπρός του Ιµπραήµ ενώ
τραυµατίστηκε βαριά και ο Κιουταχής.
Εκτός αυτών , ο Καραϊσκάκης , έστειλε ενισχύσεις 1000 ανδρών στην πόλη µε τον Κίτσο
Τζαβέλλα.
Δυστυχώς όµως,ο µεγάλος µας στρατάρχης , αρρώστησε εκ νέου από φυµατίωση και οι εχθροί ,
µπορέσανε να ανασυγκροτηθούνε και να στήσουνε στενή πολιορκία. Μια τελευταία προσπάθεια
του Μιαούλη να σπάσει τον κλοιό , απέτυχε δεδοµένου πως οι εχθροί , είχανε καταλάβει το
Βασιλάδι και τον Ντολµά.
Μ’ ολ’ αυτά όµως οι Έλληνες , δεν παραδιδόντουσαν , τρώγοντας κυριολεκτικά ο,τι βρίσκανε
(ποντίκια , γάτες κλπ) και όταν εξαντλήσανε όλα τα µέσα , αποφασίσανε να εγκαταλείψουνε το
κάστρο. Ορίσανε την έφοδο 10 προς 11 Απριλίου , ξηµερώνοντας Κυριακή των Βαϊων. Δυστυχώς
 Η  ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ  ΤΟΥ  ΜΕΣΟΛΛΟΓΙΟΥ   3

όµως , το σχέδιο είχε προδοθεί στους εχθρούς και είχανε λάβει τα µέτρα τους. 3000 Αλβανοί ,
στάλθηκαν στον Ζυγό για να εµποδίσουνε τους οπλαρχηγούς να στείλουνε βοήθεια , µε αρχηγό
των Καριοφίλµπεη , 1150 ιππείς , µε τον Μουσταφάµπεη πιάσανε την πεδιάδα και,το κυρίως
σώµα µπροστά από την πύλη.
Δεν είχανε προλάβει να βγούνε όλοι οι µεσολλογγίτες και δέχθηκαν φοβερή επίθεση!
Ενώ όµως οι αρµατωµένοι προχωρούσανε θερίζοντας µε τα σπαθιά τους , τα γυναικόπαιδα
πανικόβλητα από µια κραυγή που προέτρεπε να γυρίσουνε στα οχυρώµατα επέστρεψαν όπου και
οι εχθροί τα κατέσφαξαν. Την όλη τραγωδία , επισφράγησε ο γερο Χρήστος Καψάλης ,
ανατινάζοντας την πυριταδαποθήκη. Τόσο µεγάλες εκρήξεις σηµειωνόντουσαν που ήτανε
ευδιάκριτες από τις ακτές των Επτανήσων. Λίγες ώρες µετά , στον Πλάτανο , έγινε καταληπτό το
µέγεθος της σφαγής. Απο 4000 πολεµιστές , µείνανε ζωντανοί 600 , ενώ από 9000 γυναικόπαιδα
11 γυναίκες και 5 παιδιά.
Από τις 65000 εχθρούς , γλίτωσαν 11000 και εδώ αντιλαµβανόµαστε την γενναιότητα των
παλικαριών µας.
Η θυσία του Μεσολλογιού ,άφησε έκθαµβη την Ευρώπη και ο φιλλεληνισµός ενισχύθηκε , είδικα
όταν µαθεύτηκε πως µε τα κεφάλια των γυναικόπαιδων , οι εχθροί φτιάξανε πυραµίδες. Οι λίγοι
γενναίοι που σώθηκαν , απορροφήθηκαν από τον Καραϊσκάκη και συνέχισαν τον αγώνα.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ