Professional Documents
Culture Documents
3
Olajuwon refuzon akuzat e bëra ndaj tij ............................................................................5
Sekularizmi dhe feja në perëndim......................................................................................6
Mësim-besimi nëpër shkolla...............................................................................................9
Koncepti i dashurisë.........................................................................................................11
Djaloshi dhe mbreti ..........................................................................................................15
Kërkimi i të vërtetës, fuqisë dhe qëllimit ..........................................................................18
Kape të sotmen, e nesërmja nuk është e jotja ................................................................22
Imam Es Sefarini...............................................................................................................51
Ibën Ahmed el Hakemi .....................................................................................................52
Imam Esh Shatibi..............................................................................................................54
Imam Ed Darekutni...........................................................................................................55
1
Fjala jonë
Falënderimi i takon Allahut, Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë dhe falje
kërkojmë. Tek Ai kërkojmë strehim prej të këqijave të veteve dhe punëve tona. Kë udhëzon
Allahu nuk ka kush e humb dhe kë e humb Ai, nuk ka kush e udhëzon. Dëshmoj se Allahu
është Një i Vetëm, pa ortak, s’ka zot tjetër përveç Tij, si dhe dëshmoj se Muhamedi është rob
dhe i Dërguar i Tij.
Me rastin e publikimit të numrit të shtatë me radhë të AlbIslam.Com, ju lajmërojmë se mirë-
presim kritikat, sygjerimet, propozimet dhe këshillat, për konceptin e ri të këtij publikimi që,
inshaAllah, do bëhet për numrin e trembëdhjetë, në muajin Rexheb 1425. Allahut i
mbështetemi dhe prej Tij ndihmë kërkojmë.
Ramadan Ramadani
kryeredaktor
AlbIslam.Com
Del çdo muaj lunar. Takvimi i Türkiye Diyanet Vakfi. Numri i ardhshëm: 10 04 2005
Boton: NUN-R DOOEL
Xhirollogaria: 300000001759616 Komercijalna Banka A.D.- Skopje Numri tatimor:4030003487017
Regjistruar pranë Agjencisë për Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2.
2
Aktuale
Kolonializmi absurd
Më falni për gjuhën joprofesionale por mënyrë për t’ju shmangur krahasimit më
vendimi i marrë nga këshilli qeveritar i Ira- kryqëzatat, ai vazhdonte të deklaronte se
kut për ta bërë 9 prillin, ditën e re të festës nuk ishte i krishterë dhe këtë e argumentoi
kombëtare është me të vërtetë budallallëk. se kishte sulmuar fronin e Papës së Romës.
Kolonialistët në përgjithësi janë budallenj. Në takimin e tij me njerëz të dalluar të Kai-
Kolonializmi është i bazuar mbi mos shfaq- ros dhe dijetarë myslimanë të el-Azharit në
jen e qëllimit të tyre, verbëria është kompo- korrik 1798, ai doli me thirrjen se vetë ishte
nenti strukturor i kolonializmit, padronët ko- musliman. Oficerët francez u urdhëruan të
lonialistë e shikojnë Afrikën por jo afrikanët, mos i sulmonin gratë, të mos pinin alkool
e shikojnë Palestinë por jo palestinezët, e në vende publike dhe të mos hynin nëpër
shohin Irakun por jo irakenët. Megjithatë, xhamia. Ai vendosi një këshillë qeverisës,
budallallëku amerikan në Irak është si shu- tamam sikurse ky i Paul Bremerit që është i
më gjëra të tjera amerikane i ekzagjeruar. vendosur në Irak. Katërmbëdhjetë dijetarë
Kur Napoleoni së pari erdhi në Kajro, ai të el-Azharit ishin tani qeveria administrue-
së pari ai ndoqi hilen amerikane për ta bërë se e qeverisë së Egjyptit nën pushtimin
pushtimin të duket sikurse ishte një çlirim. francez. Nivelet e tyre të gjithë filluan të de-
Në një pamflet të shpërndarë në Aleksandri klaronin se nuk ka zot tjetër përveç Allahut
një ditë përpara se të binte qyteti në duart dhe se Muhammedi është i dërguari i Tij. Ai
e trupave franceze, përkthyesit e Napoleo- madje e bëri këshillin e katërmbëdhjetëshes
nit futën shprehjen “el-Ummah el-Misrijje” të nxjerrë një fetva (një verdikt fetar) duke
(populli egjiptian ose kombi egjiptian) për thënë që Napoleoni ishte Mehdiu, një figurë
herë të parë në gjuhën arabe. Napoleoni fetare, paraqitjen e së cilës, myslimanët e
doli me thirrjen se ishte duke i çliruar egjip- besojnë, do ta mbushë vendin me drejtësi
tianët nga Mamlukët, të cilët ishin të huaj, ashtu siç ka qenë e mbushur me shtypje.
ai ishte një çlirimtarë dhe jo një pushtues. Ata dolën me thirrjen se 20 ajete kur’anore
Sigurisht, njerëzit e Kairos, Mamlukët dhe të Kuranit i referoheshin Napoleonit!
Osmanët nuk ishin të huaj, islami dhe jo Nuk shkoi shumë dhe egjiptianët dolën
nacionalizmi ishin bazat e identitetit politik. me një përgjigje të këtij budallallëku. Pas dy
“El-Ummah el-Islamijje” (Populli mysliman) muajsh, Kairoja po digjej nga flota franceze.
ishte i vetmi popull rreth e rrotull veçanërisht Dijetarët e rinj të el-Azharit deklaruan luftë,
kur vinte puna në qëndrimet ndaj Evropës. duke u ankuar që hoxhallarët të cilët mbë-
Napoleoni u tregua i shpejt në ndryshi- shtetën Napoleonin janë bërë francez dhe
min e mendimit pasi e kuptoi që kjo nuk do si rezultat nuk konsideroheshin më si musli-
të ecte, kështu ndryshoi diskutimin e tij. Në man (një lëvizje kjo që ishte shumë e
3
efektshme në bindjen e shumë prej katër- përpara pushtimit. Vrasjes në masë të ira-
mbëdhjetë dijetarëve të rishqyrtonin lidhjet kenëve nga armët e padukshme të shkatë-
e tyre politike dhe të bashkoheshin me rrimit në masë e quajtur embargo nuk kanë
revoltën). Sidoqoftë pushtuesit ishin push- lënë ndjenja në zemrat e irakenëve. Pastaj,
tues, dhe ata nuk kishin asnjë të drejtë të menjëherë pas pushtimit, përsëri vrasje ci-
qeverisnin myslimanët, kjo ishte një kryqë- vilësh, kërkimet e shtëpive, zbulimet e gra-
zatë e re dhe Napoleoni përkundër deklari- ve dhe shumë poshtërime të tjera.
meve të tij të vazhdueshme nuk ishte më i “Lufta kundër terrorizmit” është kthyer
ndryshëm sesa Luisi IX dhe ai nuk meriton- në një luftë ndjenjash, çdo simpati për isla-
te fat tjetër më të mirë (Luis IX ishte nguju- min është e parë si një rrezik politik që ësh-
ar në shtëpinë e një gjyqtari dhe rrihej më të dëshmuar në shumë fjalë. Hapi i parë i
një shkop të trashë çdo ditë, që kur ishte amerikanëve që ishte “sjellja e demokracisë
kthyer në Francë). në Irak” ishte shtyrja e zgjedhjeve në pa-
Diskurset koloniale të anglezëve pas luf- fundësi, vetëm për shkak se zgjedhjet nuk i
tës së parë botërore nuk ishin më të ndrysh- përshtaten atyre. Tani kjo deklaratë e kë-
me. Ata dolën me thirrjen se janë duke i shillit qeveritar që 9 prilli, dita që Bagdadi
shpëtuar njerëzit e Lindjes së Mesme nga ra, të quhej ditë kombëtare, është budalla-
tirania e pushtetarëve turq, të cilët ata ang- llëk, qesharak dhe i kotë, sikurse ishte dek-
lezët vendosën që ata ishin të huaj në rajon. larata e 14 dijetarëve që thanë se Napoleo-
Skema nuk eci as kësaj here dhe shumë ni ishte Mehdi. Vetëm këtë herë, madje
gjak duhej të derdhej në Egjypt, Palestinë edhe hapat e kujdesshëm të marra nga Na-
dhe Irak vetëm e vetëm që të merrnin këtë poleoni dhe Anglezët nuk shihen. Kur Na-
mesazh: “Ne ju urrejmë ju dhe ne ju dum poleoni deklaroi se ishte Mehdi ai nuk ishte
jashtë vendeve tona”. masakruar njerëzit e Kairos ende, masakra
Megjithëse, masat e këtyre francezëve erdhi më vonë.
dhe anglezëve ishin të kota, politikat ameri- Pushtimi amerikan i Irakut nuk është ve-
kane në Irak janë edhe më të këqija. Sulmi- tëm pos një kthim tek një kohë klasike kolo-
mi i civilëve irakenë ka filluar që dhjetë vite nializmi...
Tamim Barguti
Marrë nga: The Daily Star Lebanon
Përktheu: Ammar Abdul Xhelil
11.2.2005
4
Olajuwon refuzon akuzat e bëra ndaj tij
Basketbollisti i dikurshëm i NBA-së, Ha- Raporti i AP-së po ashtu njofton se qeve-
keem Olajuwon ka thënë para disa ditëve ria amerikane në muajin tetor ka mbyllur or-
se kontributet financiare që janë dhuruar ganizatën islamike afrikane, duke e akuzuar
nga xhamia e tij kanë pasur për qëllim or- atë se ka financuar Osama bin Ladenin dhe
ganizatat bamirëse që merren me aktivitete Al Qaedan, ndërsa në vitin 2001 ajo ka
humanitare. Ai ka shtuar se kur janë dhënë mbyllur Fondacionin për Ndihmë dhe Zhvi-
kontributet, nuk ka pasur mundësi të dihet llim në Tokën e Shenjtë.
se grupet që i kanë marrë donacionet kanë 42 vjeçari Olajuwon, i lindur në Nigeri
lidhje me terrorizmin. dhe i konvertuar në Islam, ka insistuar se ai
Olajuwon i përgjigjeshte një raporti që u nuk ka njohuri për çfarëdo lidhje që organi-
publikua javën e kaluar nga agjencia ameri- zatat bamirësë kanë pasur me terrorizmin.
kane e lajmeve Associated Press ku thuhej Nëse e kisha dikur, nuk do të kisha lejuar
se Qendra Islame Da’wah në Houston ka që xhamia të jep ndihma, ka shtuar ai.
dhuruar më shumë se 80 mijë dollarë orga- “Në kohën kur i dhamë ndihmat në vitin
nizatave bamirëse që qeveria amerikane 2002, ne nuk dinim asgjë rreth terroristë-
më vonë i ka akuzuar se kanë lidhje më Al ve”, ka thënë ai. “Nuk kishte ndonjë arsye
Qaedan dhe me grupe tjera terroriste. të dyshojmë se organizatat bamirëse kanë
Olajuwon, i cili u pensionua në vitin 2002, lidhje me terroristët” dhe ka theksuar se
pas 17 stinorëve të kaluara në ekipin Hous- “Fondacioni për Ndihmë dhe Zhvillim në
ton Rockets dhe një stinor me Toronto Rap- Tokën e Shenjtë ka qenë organizatë jo-pro-
tors, momentalisht gjendet në Jordan ku fitabile me seli në Sh.B.A. dhe e regjistruar
studion gjuhën arabe. në Shërbimet e Brendshme të të Ardhurave
“Më duheshte një karrierë e tërë ta krijoj (I.R.S.). Ndërsa për donacionet e xhamisë
emrin tim dhe t’i përkrah kauzat të cilat i ai ka thënë se janë raportuar rregullisht
kam zgjedhur. Është vështirë të pranoj se pranë IRS-së.
emri im tani lidhet me terrorizëm”, ka thënë “Kjo nuk ishte një gjë e fshehtë. Ishte
Olajuwon gjatë një tele-konference 40 mi- mjaft e hapur. Ishte e qartë. Kjo nuk ishte
nutëshe të inicuar nga ai, nga kryeqyteti një gjë e llojit, të themi, të nëntokës. Ishte
jordanez. qartë një donacion për organizata humani-
Sipas raportit të AP-së që u publikua më tare”, ka thënë Olajuwon.
9 shkurt të këtij viti, xhamia e tij ka dhuruar Ai poashtu ka thënë se Fondacioni për
61.250 dollarë në vitin 2000, 20 mijë do- Ndihmë dhe Zhvillim në Tokën e Shenjtë, ka
llarë në vitin 2002 organizatës Islamike af- kërkuar përkrahje nga xhamia për një prog-
rikane, ndërsa 2.430 dollarë në vitin 2000 ram për ndihmë bonjakëve.
Fondacionit për Ndihma dhe Zhvillim në “Puna e tyre shihet, dokumentet e tyre
Tokën e Shenjtë. shihen, me ato aktivitete ata janë marrë vite
5
me radhë dhe ata kanë pasur leje nga qe- që më ka lidhur me një grup terrorist” ësh-
veria. Jo vetëm tek ne, por ata shkojnë në- të botuar në Nigeri. “E kemi për detyrë që
për komunitete të ndryshme për të marrë si miq, raportet t’i transmetojmë sinqerisht”.
ndihma, për shkak se kanë leje”, ka thënë Ai ka argumentuar se raporti i AP-së ish-
Olajuwon. te i çorientuar dhe se faktet i janë nxjerrë
Olajuwon ka thënë se xhamia duhet të nga konteksti.
bëjë kontrolle më të hollësishme të organi- Olajuwon, që është qytetar amerikan, ka
zatave bamirëse para se të jep donacione. thënë se është i brengosur se si do ta sho-
Ai ka thënë poashtu se është befasuar që hin njerëzit kur do të kthehet në Sh.B.A pas
raporti fillestar është bërë lajm ndërkombë- disa muajve. Ai e quan veten figurë publike
tar. I shqetësuar ai ka thënë se “një artikull që mundohet t’i “ndihmojë shoqërisë”.
përktheu: xh.a.
DAVID PICKER,
25.2.2005
8
Mësim-besimi nëpër shkolla
Në vazhdim të iniciativës të kryetarit të ka pritë anëtarët e Sinodit të Kishës Orto-
Republikës së Maqedonisë, për takime të dokse Maqedonase ku përveç tjerave kanë
rregullta mes krerëve të bashkësive fetare biseduar edhe për përfshirjen e bashkësive
në Maqedoni, të hënën më 28 02 2005, në fetare në përgatitjet për miratimin e ligjit të
një manastir në Shkup u mbajt takimi i dytë ri për bashkësitë fetare në Republikën e
punues. Takimi i parë në Ohër u mbajt Maqedonisë.
vjeshtën që kaloi, menjëherë pas referen- Me këtë të fundit si duket mbarojnë te-
dumit të organizuar kundër ndarjes së re mat më të rëndësishme në relacionin shtet-
territoriale, kurse ky i tanishmi vjen në prag bashkësi fetare dhe të cilat si duket definoj-
të zgjedhjeve të reja lokale. Për takimin i cili në marrëdhëniet e shtetit me bashkësitë fe-
ishte i mbyllur për gazetarë, kumtesë publi- tare. Gjithsesi e para nga katër temat që
koi vetëm nikoqiri i këtij takimi, Kisha Orto- herë pas herë bëhen objekt i trajtimit në
dokse Maqedonase, por edhe kjo nuk e dha media por shumë pak i studimeve të mirë-
tekstin e kumtesës në sajtin e vet. fillta, janë: ligji i ri për bashkësitë fetare me
Me aq sa u publikua në media nga ky të cilën do të mund të integrohen edhe me
takim, në takim u vendos për formimin e një ligj ndryshimet e bëra kushtetutën e RM-së
këshilli i cili do të merret me integrimin e in- pas Marrëveshjes Kornizë të Ohrit, ku u
stitucioneve arsimore fetare, fakultetet dhe shtuan edhe disa bashkësi fetare në kush-
shkollat e mesme fetare, në sistemin arsi- tetutë. E dyta dhe më e përmendura nga
mor shtetëror të Maqedonisë si dhe për vetë bashkësitë fetare është denacionalizi-
futjen e mësimbesimit në programet shko- mi i pronave të cilat janë në pronësi të
llore. Në takimin e mbajtur u konstatua paj- bashkësive fetare në vendin tonë. Tema e
timi i përbashkët për rolin që ka feja dhe tretë e që për mendimin tim është boshti i
institucionet e saja në ndërtimin e vlerave marrëdhënieve të shtetit me bashkësitë fe-
pozitive dhe ato të moralit në shoqërinë to- tare është roli i tyre në shoqëri. Kjo gjithse-
në dhe se takimet e këtij lloji duhet të vazh- si është temë e gjerë për të cilën duhet
dojnë. Poashtu liderët e bashkësive fetare bërë studime serioze dhe shteti duhet të
kanë bërë apel për qytetarët që gjatë ketë bazë të gjerë studimesh para se me
zgjedhjeve lokale të shfaqin sjellje dhe ligj të ri ta kornizojë organizimin e jetës
mirëkuptim të denjë ndëretnik dhe ndërkon- fetare. Kjo sepse çdo disbalans në relacio-
fesional. Edhe në këtë takim krerët fetar, net e shtetit me fenë, në shoqëri multikon-
ndonëse kanë konstatuar se ka filluar pro- fesionale, si e jona, mund të ketë pasoja të
cesi i denacionalizimit të pronave të bash- mëdha në çalim të funksionalitetit të institu-
kësive fetare, kanë kërkuar që i njëjti të cioneve. Pra, nëse njerëz fetarë bëjnë mall-
përshpejtohet. Të nesërmen, kryeministri kime publike dhe anatema kundër ndarjes
Vllado Buçkovski, në një takim të veçantë, i së re territoriale, organizojnë peticione për
9
të ndikuar në gjyqësi e tjera nga shembujt Ministria e Arsimit dhe bashkësitë fetare ta
më të freskët në opinion, atëherë të tjerët, kryejnë pjesën e vet të punës.
që nuk janë ata që bëjnë këtë, mund të Argumentet pro futjes së mësim-besimit
ndihen në anën tjetër të balansit, kurse nëpër shkolla janë dhënë vazhdimisht në
shteti përveç tjerave është përgjegjës edhe publikime të ndryshme, gjatë periudhës së
për kandarin dhe nuk duhet lejuar të i kaluar kur mësim-besimi ishte në progra-
ndodhë kjo gjë. met shkollore për një vit të tërë. Nga më të
Poashtu edhe për temën tjetër me rën- rëndësishmet vlen të ceket interesimi i
dësi, futjen e mësim-besimit fetar në siste- madh që pati për këtë orë mësimore, ndo-
min arsimor ekzistues shtetëror duhet bërë nëse fakultative, nga ana e nxënësve anem-
studime serioze dhe është mirë që këtë banë shkollave fillore ku ajo u vendos.
herë kjo nismë përmendet në formë të Poashtu edhe në aspektin e marrëdhënieve
përgatitjes së një elaborati. E reja në këtë ndërkonfesionale mësim-besimi mund të
nismë, me të cilën edhe dallon nga nisma e ndikon pozitivisht pasi këto mësime në
mëparshme kur pa ligj dhe në shpejtësi u princip do ta zvogëlojnë shkallën e pa-
fut mësimbesimi në arsim, është edhe diturisë të njerëzve ndaj njëri-tjetrit me çka
dimensioni tjetër ai i inkuadrimit të shkolla- zvogëlohen paragjykimet, por edhe fobitë
ve ekzistuese fetare në sistemin arsimor. eventuale që mund të paraqiten nëpër sho-
Me këtë gjë në një plan afatgjatë do të qëritë multietnike dhe multikonfesionale.
fitohen kuadro të reja të cilat do të kenë Poashtu, mësim-besimi në këtë formë ndih-
përgatitje të nevojshme pedagogjike për mon që shteti të vendojë kriteret për për-
mbajtjen e mësimbesimit nëpër shkollat gatitjen e mësimdhënësve të kësaj lënde
fillore dhe të mesme, por edhe do të për- dhe me këtë një punë serioze si arsimimi i
shpejtohet nostrifikimi i diplomave të kuad- njerëzve me fetë e tyre të mos i mbetet as
rove ekzistuese, që kanë kryer studimet stihisë e as spontanitetit. Poashtu mësim-
përkatëse në vend dhe jashtë tij. Kjo sepse besimi mund të integrohet në “Programin
deri tani ka pas raste kur nuk është kryer nacional për zhvillim të arsimit” rishtazi të
nostrifikimi i arsimit përkatës në fakultetet publikuar nga Ministria e Arsimit, pasi ky
teologjike, ndonëse ato kanë qenë nga proces është në përputhshmëri me princi-
vende me të cilat shteti jonë ka nënshkruar pet dhe vlerat e këtij programi dhe sidomos
marrëveshje ndërshtetërore për nostrifikim. me mirëqenien sociale, kulturore, intelektu-
Mendojmë se iniciativa për mësim-besi- ale dhe fizike të qytetarëve. Mirëqenie kjo e
min është një nismë e cila meriton të për- cila është e përmendur si vlerë gjenerale në
shëndetet, mbetet që shteti, përkatësisht të cilën mbështetet ky program nacional.
Ramadan RAMADANI,
4.3.2005
10
Artikuj
Koncepti i dashurisë
All-llahu, subhanehu ve teala, i ka ndih- rruga e shëndoshë dhe njeriu mund të bëj
muar robërit e Tij me dy gjëra, të cilat u padrejtësi, duke e vendosur dashurinë e tij
mundësojnë të përqendrohen në rrugën e në një vend të gabuar. Prandaj, All-llahu i
drejtë dhe të arrijnë lumturinë në këtë botë Madhërishëm nga mëshira e Tij, i ka dërgu-
dhe ahiret, si dhe ato i ka bërë argument ar robërve të Tij Libër dhe Pejgamberë, që
kundër tyre në ditën e gjykimit. t’i mbrojë ata të mos devijojnë nga rruga e
E para prej tyre është natyra e pastër e drejtë dhe që t’i drejtojë ndjenjat dhe vep-
njeriut (el-fitrah, fitre, fitrati), në të cilën All- rat e tyre në kahjen e duhur.
llahu i Madhërishëm e ka krijuar njeriun. Prandaj, nëse njeriu nuk e din konceptin
Kurse e dyta është shpallja (el-vahj), me islam mbi dashurinë, ai do të bëhet i
anë të së cilës All-llahu e përforcon natyrën padrejtë, duke e dashur më shumë atë që
e pastër njerëzore dhe e mbron atë nga duhet të duhet më pak, duke e dashur atë
ndikimi i shejtanit dhe epshit, të cilët mun- që duhet të urrehet apo duke e urre atë që
dohen ta njollosin atë. duhet dashur. Dhe nuk ka mundësi të shpë-
Andaj, është shumë me rëndësi të dihet tojë nga kjo gjë, përveçse duke u udhëzuar
se nuk ka mundësi që këto dyja të bien në me udhëzimet e All-llahut dhe porositë e
kundërshtim me njëra tjetrën, sepse All- Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.
llahu është Ai që e ka krijuar njeriun dhe Ai All-llahu, tebareke ve teala, thotë: "Unë
është që i ka dërguar atij Pejgamberë dhe nuk i krijova xhinët dhe njerëzit për tjetër
Libra. Islami është në përputhshmëri të pos që të më adhurojnë." [Dharijat: 56].
plotë me natyrën e pastër njerëzore në të All-llahu, subhanehu ve teala, është i Urtë,
gjitha aspektet e saj dhe çdo urdhër apo dhe çdo vepër e Tij ka urtësi dhe bëhet për
ndalesë e All-llahut është në dobi të njeriut një qëllim të urtë. All-llahu, subhanehu ve
dhe për t’i mbrojtur interesat e tij. teala, na ka krijuar me një qëllim të vetëm,
Prej ndjenjave që janë të ngulitura në qëllim për të cilin i ka dërguar të dërguarit
shpirtin njerëzor është edhe ndjenja e dhe i ka shpallur librat, e ai qëllim është: të
dashurisë. adhurohet All-llahu, që është një dhe i
Origjina e të gjitha punëve të njeriut ësh- pashoq, e mos ti drejtohet adhurimi askujt
të dashuria. Njeriu nuk punon vetëm se për tjetër pos Tij.
atë gjë që e do: ose për të arritur një dobi, Sa qëllim fisnik dhe çfarë nderi për
ose për të zhdukur një dëm. Kjo është një njeriun!
gjë e ngulitur në shpirtin e njeriut. Mirëpo, E nëse njerëzit nuk e plotësojnë këtë
dashuria e njeriut mund të jetë e drejtuar mision, do të dënohen në dynja dhe ahiret.
në anë të gabuar, mund të devijojë nga A ka më mjerim se sa njeriu të largohet nga
11
Zoti i Tij, zemra e Tij të jetë e zbrazur nga nënshtruar ndaj All-llahut. Ata që janë robër
dashuria për Te dhe madhërimi i Tij? të devotshëm të All-llahut i duam për hir të
E ceka këtë, që ta shohim vlerën e da- All-llahut, ata që janë besimtarë mëkatarë i
shurisë, sepse adhurimi është grada më e duam aq sa është besimi i tyre dhe i urrej-
lartë e dashurisë dhe nënshtrimit, dhe nuk më aq sa janë mëkatet e tyre, kurse ata që
ka mundësi të bëhet adhurimi pa dashuri. janë në kufër dhe kundërshtar të All-llahut
Adhurimi i All-llahut është i ndërtuar mbi dhe Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-
dashurinë, madje ajo është vërtetësia e lem, i urrejmë plotësisht pa asnjë gram
adhurimit. Adhurimi përqendrohet në tri dashurie.
gjëra: dashuri, frikë dhe shpresë. Nëse ato Prej krijesave nuk ka më të mirë, më të
bashkohen edhe adhurimi bën dobi, por dashur te All-llahu, dhe me virtyte më të mi-
nëse bie njëra prej tyre, atëherë adhurimi ra se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-
nuk është i saktë. Besimtarët e adhurojnë lem, andaj pas dashurisë ndaj All-llahut vjen
All-llahun me dashuri të madhe ndaj Tij, me dashuria ndaj Pejgamberit të Tij, sepse atë
frikë nga ndëshkimi i Tij dhe me shpresë All-llahu e bëri shkak për të na larguar nga
për shpërblimin e Tij. xhehenemi dhe punët që na shpijnë atje
Nga kjo që thamë na bëhet e qartë se dhe për të na afruar drejt xhenetit dhe pu-
dashuria ndaj All-llahut duhet të jetë më e nëve që shpijnë atje. Nëpërmjet tij na rre-
madhe se çdo dashuri tjetër, bile dashuritë gullohen të gjitha çështjet e dynjasë dhe
tjera vijnë si rezultat i dashurisë së All-lla- ahiretit.
hut dhe bëhen për hir të All-llahut, tebareke Nuk ka krijesë që duhet të duhet më shu-
ve teala. më se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve
Njeriu e do atë që i bënë mirë dhe që ka sel-lem. Dashuria ndaj tij është obligim dhe
cilësi të mira, e All-llahu është Ai që njeriut nuk ka mundësi njeriu të jetë besimtarë në-
ia ka dhënë të gjitha të mirat dhe Ai është se nuk e do Pejgamberin, sal-lall-llahu alej-
që i ka të gjitha cilësitë e mira, andaj Ai hi ve sel-lem. Dashuria ndaj tij duhet të jetë
është që e meriton dashurinë e plotë, e më e madhe se dashuria ndaj vetvetes,
askush tjetër pos Tij. familjes, pasurisë dhe çdo gjëje tjetër.
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: "Dhe Pas kësaj vjen dashuria ndaj Pejgambe-
ka prej njerëzve që marrin përveç All-llahut rëve tjerë, edhe atë sipas gradave të tyre,
të adhuruar dhe i duan ata siç duan All- pastaj dashuria ndaj njerëzve tjerë sipas
llahun…" [Bekare: 165]. devotshmërisë së tyre, afërsisë së tyre me
Kush e do dikë sa All-llahun, apo më shu- ne dhe bamirësisë së tyre ndaj nesh, si
më, ai padyshim se është një mushrik (idhuj- dashuria ndaj nënës, babait, gruas, fëmijë-
tar), dhe kjo është shenjë e injorancës së ve, e kështu me radhë.
madhe dhe kufrit të madh të atij njeriu. All-llahu është i drejtë dhe e do të drejtën,
Jeta e besimtarit është për All-llahun dhe si dhe na urdhëron që në çdo gjë të jemi të
me ndihmën e All-llahut, duke e pasur çdo- drejtë. Kjo gjë vlen edhe për dashurinë tonë.
herë ndërmend ajetin "Vetëm ty të adhuroj- Assesi nuk duhet të bëjmë padrejtësi, e
më dhe vetëm prej Teje ndihmë kërkojmë". sidomos kur është në pyetje dashuria ndaj
Kurse dashuria ndaj krijesave të All-llahut All-llahut dhe të dërguarit të Tij.
është për hir të All-llahut dhe aq sa janë të All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:
12
"Thuaj (o i dërguar): "Në qoftë se etërit tuaj, ithtarët e All-llahut janë ata të shpëtuarit."
djemtë tuaj, vëllezërit tuaj, bashkëshortet [Muxhadele: 22].
tuaja, farefisi juaj, pasuria që e fituat, treg- Nuk e do besimtari kundërshtarin e All-
tia që frikoheni se do të dështojë, vendba- llahut, po edhe në qoftë se e ka prind, fëmi
nimet me të cilat jeni të kënaqur, (të gjitha apo diçka tjetër.
këto) janë më të dashura për ju se All-llahu,
se i dërguari i Tij dhe se lufta për në rrugën Konceptet e gabuara të dashurisë
e Tij, atëherë, pritni derisa All-llahu të sjellë Nëse njeriu largohet nga udhëzimi i All-
vendimin e Tij. E All-llahu nuk vë në rrugën llahut, atëherë do të gabojë dhe devijojë në
e drejtë njerëzit e prishur." [Teube: 24]. çdo aspekt të jetës së tij, e poashtu do të
All-llahu e qorton ashpër atë që është i devijojë edhe koncepti i tij mbi dashurinë.
padrejtë në dashurinë e tij. Ky ajet tregon Një njeri i tillë do ta dojë më shumë atë që
se dashuria e këtyre gjërave në origjinë nuk duhet ta dojë më pak, do ta urrejë atë që
është diçka e keqe. Njeriu e do babain e tij, duhet ta dojë, po bile edhe do të arrijë në
e do fëmijën e tij, e do vëllain e tij, e do fisin atë pikë që të adhurojë dikën tjetër përveç
e tij, e do pasurinë e tij, e do tregtinë e tij, All-llahut, azze ve xhel, e ky është ai
e do shtëpinë e tij. Origjina e dashurisë së dështimi i qartë.
këtyre gjërave është lejimi, sepse është prej Njerëz të tillë shohim çdo ditë, shohim të
dashurisë së natyrshme. Qortimi vjen kur tillë që e adhurojnë të dashurën e tyre, apo
këto gjëra janë më të dashura se All-llahu, i ndonjë këngëtar a këngëtare, artist a artis-
Dërguari i Tij dhe lufta në rrugën e All-llahut. te, sportist a sportiste. Ka të tjerë që e
Njeriu nuk ka mundësi ta dojë All-llahun adhurojnë pasurinë dhe çdo vepër e tyre
dhe të dërguarin e Tij, e gjithashtu ta dojë është për këtë gjë. Krejt kjo është një she-
atë që e kundërshton All-llahun dhe të dër- një e qartë e humbjes së madhe në të cilën
guarin e Tij. Nuk ka vend në zemrën e gjenden këta njerëz, është shenjë e injo-
besimtarit për dashuri ndaj All-llahut dhe rancës së tyre dhe kufrit që gjendet në
ndaj kundërshtarëve të Tij. Nëse ekziston zemrat e tyre.
njëra, largohet tjetra. Këta njerëz All-llahu i ka përshkruar
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: "Nuk kështu: "…Ata kanë zemra që me to nuk
gjen popull që e beson All-llahun dhe ditën kuptojnë, ata kanë sy që me ta nuk shohin
e gjykimit, e ta dojë atë që e kundërshton dhe ata kanë veshë që me ta nuk dëgjojnë.
All-llahun dhe të dërguarin e Tij, edhe sikur Ata janë si kafshët, bile edhe më të humbur,
të jenë ata (kundërshtarët) prindërit e tyre, të tillët janë ata të marrët." [Araf: 179].
ose fëmijët e tyre, ose vëllezërit e tyre, ose All-llahu e ka bërë njeriun krijesën më të
farefisi i tyre. Ata janë që në zemrat e tyre ngritur, e ngritja e tij vjen nëse e adhuron
(Ai) ka skalitur besimin dhe e ka forcuar me All-llahun. Në të kundërtën, ai do të bëhet
shpirt nga ana e Tij dhe ata do t'i shpjerë më i ulët së kafshët.
në xhennete, nëpër të cilët rrjedhin lumenj. All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: "Vër-
Aty janë përgjithmonë. All-llahu ua ka tet, Ne e krijuam njeriun në formën më të
pëlqyer punën e tyre dhe ata janë të këna- bukur. Pastaj e zbritëm atë në më të ultin e
qur me shpërblimin e Tij. Të tillët janë palë të ultëve. Përveç atyre që besuan dhe bënë
(grup, parti) e All-llahut, ta dini pra, se vepra të mira; ata kanë shpërblim të pa-
13
ndërprerë." [Tin: 4-6]. se, këta që e kanë caktuar këtë ditë, nuk e
Pra njeriu është krijesa më e lartë, përde- dinë as definicionin e dashurisë e as që e
risa beson dhe bënë vepra të mira, e në të kanë përjetuar dashurinë e vërtetë. Dashu-
kundërtën, do të bëhet më i ulti i të ultëve. ria e tyre vetëm se ua shtonë dhimbjen dhe
A lejohet festimi i "ditës së dashurisë"? vuajtjen, sepse një zemër që se ka përjetu-
Së pari: duhet ta kemi të qartë se festat ar dashurinë ndaj All-llahut është e destinu-
janë pjesë e pandarë e fesë. ar për shkatërrim.
Së dyti: Feja islame është e vetmja fe e Së pesti: Ndalohet festimi i kësaj feste,
pranuar te All-llahu, kurse "fetë" tjera nuk ndalohet urimi atyre që e festojnë këtë fes-
janë tjetër veçse devijim nga rruga e pej- të dhe ndalohet veshja e simboleve të kësaj
gamberëve dhe fryt i filozofisë njerëzore. feste, si dhe blerja e dhuratave për këtë
Të gjithë pejgamberët kanë thirë në islam, festë.
pra nënshtrim ndaj All-llahut. Si ka mundësi myslimani ta festojë festën
Së treti: Feja islame është e përsosur e armiqve të tij, festën e atyre që ditë e na-
dhe nuk ka nevojë që të shtohet diçka në te, të punojnë për ta shkatërruar, festën e aty-
e as të pakësohet. re që i përshkruajnë shokë All-llahut?
Së katërti: Në islam festat janë të caktua- Mos vallë të krishterët i festojnë festat
ra, e ato janë: dy bajramet dhe dita e xhu- tona??
ma. Nuk ka festa tjera me të cilat All-llahu Çfarë populli është ai popull që me vetdë-
është i kënaqur dhe kushdo që feston festa shirë asimilohet dhe e humb identitetin dhe
tjera vetëm se e ka pranuar idhujtarinë e fenë?
tyre dhe ka shprehur pëlqim ndaj rrugës së "E ti thuaj: "E vërteta është nga Zoti juaj,
tyre të devijuar. Kurse festa për të cilën e kush të dojë, le të besojë, e kush të dojë,
bisedojmë tani quhet "Shën Valentini", gjë le të mohojë. Ne kemi përgatitur për jobe-
që tregon qartë se kjo nuk ka të bëjë me simtarët zjarr që muret e tij (të flakës) i
islamin e as me myslimanët. rrethojnë ata, e nëse kërkojnë shpëtim,
Myslimanët nuk kanë nevojë për ditë të ndihmohen me një ujë si katran që përzhit
caktuar të dashurisë, sepse dashuria e tyre fytyrat. E shëmtuar është ajo pije, e vend i
është e vazhdueshme gjatë gjithë vitit. Kur- keq është ai". [Kehf: 29].
Omer Islami,
11.2.2005
14
Djaloshi dhe mbreti
Imam Ahmedi transmeton nga Suhejbi se që e shoh! Do të gjykohesh (sprovohesh).
Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka Dhe në rast se gjykohesh, mos i informo
thënë: Nga popujt që ishin para jush, ka (ata) për mua”.
qenë një mbret që ka pasur një magjistar, Djaloshi kishte shëruar njerëzit e sëmurë
dhe kur ai magjistar është plakur, i ka thë- nga verbëria e lindjes, leproza dhe nga së-
në mbretit: “U plaka dhe koha ime gati mundje tjera. Një oborrtar i mbretit që ishte
mbaroi, pra të lutem ma sill një fëmijë të verbuar kishte dëgjuar për djaloshin. Ai
cilit do të mund t’ia mësoj magjitë”. Kështu, kishte ardhur te djaloshi me një numër të
mbreti i solli atij një fëmijë dhe ky filloi t’ia dhuratave dhe i kishte thënë: “Nëse më
mësojë magjitë. shëron, të gjitha këto dhurata janë për ty”.
Çdo herë që fëmija ka shkuar te magjista- Djaloshi është përgjigjur: “Unë nuk shëroj
ri, është ndalur te një dijetar dhe ka dëgju- askënd; Allahu është Ai që i shëron njerëzit.
ar fjalimet e tij dhe është mahnitur. Pra, nëse beson në Allahun dhe i lutesh Atij,
Pra, çdoherë që ka shkuar të magjistari, ai Ai do të shërojë”.
ka kaluar pranë dijetarit, është ulur pranë tij Kështu, ai i besoi dhe iu lut Allahut dhe
dhe e ka dëgjuar; dhe kur ka shkuar tek ma- Allahu e shëroi atë.
gjistari ai e ka rrahur (për shkak të vonimit). Më vonë, oborrtari është kthyer tek
Kështu, djaloshi është ankuar tek dijetari. mbreti dhe është ulur në vendin që ishte
Dijetari i ka thënë atij: “Kur të kesh frikë ulur më parë. Mbreti i ka thënë: “Kush ta
nga magjistari, thuaj: ‘Më ndalën (vonuan) ktheu shikimin?” Oborrtari është përgjigjur:
njerëzit e mi’ dhe kur të kesh frikë nga nje- “Zoti im”. Mbreti pastaj i ka thënë: “Unë”.
rëzit e tu, thuaj: ‘magjistari më ndali’” Oborrtari është përgjigjur: “Jo, Zoti im dhe
Djaloshi vazhdoi ashtu (për një kohë). Zoti i jot – Allahu”. Mbreti e ka pyetur: “A
Pastaj në rrugë është paraqitur një krijesë ke ti Zot tjetër përveç meje?” Oborrtari i
e tmerrshme dhe njerëzit nuk mund të është përgjigjur: “Po, Zoti jot dhe Zoti im
kalonin. Djaloshi ka thënë: “Sot do të di a është Allahu”. Mbreti ka filluar ta torturojë
magjistari është më i mirë apo dijetari”. atë pa ndalë, deri sa i ka treguar për djalo-
Mori një gur dhe tha: “O Allah! Nëse punët shin. Kështu, djaloshi është sjellur tek
e dijetarit pëlqehen nga Ti më shumë se mbreti dhe mbreti i ka thënë: “O djalosh! A
ato të magjistarit, atëherë mbyt këtë krijesë është rritur magjia jote deri në atë shkallë
që të mund të kalojnë njerëzit”. E gjuajti me sa ti shëron verbëri nga lindja, leproza dhe
gur, vrau krijesën dhe kështu njerëzit filluan sëmundje tjera?” Djaloshi është përgjigjur:
ta kalojnë rrugën. “Unë nuk shëroj askënd. Vetëm Allahu,
Djaloshi shkoi te dijetari dhe e informoi mund të shërojë”. Mbreti ka thënë: “Unë”.
ate për ngjarjen. Dijetari i tha, “Biri im! Sot Djaloshi është përgjigjur: “Jo”. Pastaj mbre-
ti je më i mirë se unë, dhe ti e ke arritur atë ti e ka pyetur: “A ke ti Zot tjetër përveç
15
meje?” Djaloshi është përgjigjur: “Zoti im mbretit: “Nuk do të kesh mundësi të më
dhe Zoti jot është Allahu”. Kështu ai ka filluar vrasësh deri sa të bësh atë që të urdhëroj.
ta torturojë deri sa i ka treguar për dijetarin. Nëse bën atë që të urdhëroj, do të mund të
Pastaj dijetari është sjellur tek mbreti dhe më vrasësh”. Mbreti e ka pyetur: “E, çka
ai i ka thënë: “Heq dorë nga feja jote”. është ajo?” Djaloshi është përgjigjur: “Mbli-
Dijetari ka refuzuar dhe kështu mbreti ka dhi njerëzit në një vend të lartë dhe më lidh
urdhëruar që të sillet një sharrë, që është për trungun e një druri; pastaj merr një shi-
vendosur në mes të kokës së tij, dhe ai ka gjetë nga torba ime dhe thuaj: ‘Në emër të
rënë, i prerë në dy pjesë. Allahut, Zotit të djaloshit’. Nëse e bën këtë,
Pastaj i ka thënë njeriut që ishte i verbër: do të mund të më vrasësh’”. Kështu, mbreti
“Heq dorë nga feja jote”. Ai ka refuzuar e bëri atë, vuri shigjetën në hark, dhe tha:
dhe kështu mbreti ka urdhëruar që të sillet “Në emër të Allahut, Zotit të djaloshit”.
sharra që është vendosur në mes të kokës Shigjeta e qëlloi djaloshin dhe ai vendosi
së tij, dhe ai ka rënë, i prerë në dy pjesë. dorën mbi plagën e shigjetës dhe vdiq. Nje-
Pastaj e kanë sjellur djaloshin, të cilit i ka rëzit deklaruan, “Ne besojmë në Zotin e
thënë: “Heq dorë nga feja jote”. Ai ka refu- djaloshit!”. Pastaj i thanë mbretit, “A nuk e
zuar dhe kështu mbreti e ka dërguar me di- pe që ndodhi ajo që ti kishe frikë. Për Alla-
sa njerëz në maje të një kodre. Mbreti u ka hun, të gjithë njerëzit kanë besuar (në Zotin
thënë njerëzve: “Ngjituni kodrës me të, deri e djaloshit).”
sa të arrini në maje, dhe shihni nëse ai heq Kështu ai ka urdhëruar që të hapet një
dorë nga feja e tij; nëse jo, hidhne teposhtë hendek në hyrjet e rrugëve. Kjo është bërë
(nga maja)”. Ata u nisën me djaloshin dhe dhe ia kanë vënë zjarrin. Pastaj mbreti ka
kur arritën në maje, ai tha: “O Allah! Më thënë: “Kushdo që heq dorë nga feja e tij,
shpëto nga ata me çfarëdo mënyre që Ti të lirohet, e kushdo që nuk heq dorë, hidh-
dëshiron”. Kështu, kodra është dridhur dhe ne në zjarr”. Ata ngulfateshin (digjeshin) në
ata të gjithë kanë rënë teposhtë. Djaloshi zjarr, deri sa erdhi një grua me foshnjën e
është kthyer tek mbreti. Mbreti e ka pyetur: saj, e cila ishte duke ushqyer në gji, dhe
“Çka bënë shoqëruesit (njerëzit që i dërgo- dukeshe se sikur ajo hezitonte të bie në
va me ty)? Djaloshi është përgjigjur: “Allahu zjarr, kur foshnja i thotë: “Ke durim nënë!
më shpëtoi nga ata”. Me të vërtetë ti je pasuese e të vërtetës!”
Mbreti ka urdhëruar disa njerëz të Edhe Muslimi e kanë regjistruar këtë
dërgojnë djaloshin me një anije deri në mes hadith në fund të sahihut të tij.
të detit dhe u ka thënë: “Nëse heq dorë Muhammed bin Ishak bin Jesar ka përf-
nga feja e tij (mirë), por nëse refuzon, për- shirë këtë ngjarje në librin e tij të Sires
mbysne”. Ata e dërguan atë deri në mes të (Siretu ibën Ishak) në një mënyrë tjetër, që
detit dhe ai tha: “O Allah! Më shpëto nga ka një dallim nga ajo që sa po e përmen-
ata me çfarëdo mënyre që ti dëshiron”. dëm. Pastaj, pasi Ibën Ishaq ka sqaruar se
Kështu, të gjithë ata u përmbysën në det. populli i Nexhranit ka filluar fenë e djaloshit
Pastaj djaloshi është kthyer tek mbreti pas vrasjes së tij, që ka qenë feja e krishte-
dhe mbreti e ka pyetur: “Çka bënë shoqë- re (jo ky i sotmi por sheriati i Isait, alejhis-
ruesit e tu?” Djaloshi është përgjigjur: “All- selam v.r.), ai ka thënë: “Pastaj (mbreti)
ahu më shpëtoi nga ata”. Pastaj i ka thënë Dhu Nuvas u erdhi atyre me armatën e tij
16
dhe i ka ftuar në judaizëm. Ai u ka ofruar Nuvas dhe emri i tij ka qenë Zur’ah.
atyre zgjedhje; ose të pranojnë judaizmin Dhu Nuvas, pra, ka vrarë 20 mijë vetë në
ose të vriten, kështu ata zgjodhën vdekjen. një mëngjes në Hendek. Vetëm një njeri nga
Për këtë shkak ai ka hapur një hendek dhe ata ka ikur. Ai njiheshe si Davs Dhu Tha’laban.
ka djegur (disa nga ata) në zjarr (të hende- Ai ka ikur me kalë, edhe pse ata ata iu ngjitën
kut), ndërsa disa të tjerë i ka vrarë me prapa, nuk arritën ta kapin. Ai ka shkuar te
shpatë. Ai ka bërë shembuj ata (duke i Cezari, perandori i atëhershëm i Shamit.
vrarë) deri sa ka vrarë rreth 20 mijë prej Pastaj, Cezari i ka shkruar En-Nexhashiut,
tyre. Ja çfarë i shpalli Allahu, subhanehu ve mbretit të Abisinisë. Kështu, ai ka dërguar
teala, të Dërguarit të tij, rreth Dhu Nuvasit një armatë të krishterëve abisinianë, të cilët
dhe armatës së tij: u udhëhoqën nga Erjat dhe Ebreha. Ata e
“Mallkuar qofshin ata të zotët e hende- çliruan Jemenin nga duart e hebrenjve. Dhu
qeve. Të zjarrit me plot lëndë djegëse. Kur Nuvas u përpoq të ikë, por ka rënë në det
ata rrinin ulur rreth tij. Dhe dëshmonin atë dhe është mbytur. Pas kësaj, Jemeni mbeti
që bënin me besimtarët. E nuk patën pse t'i nën pushtetin e krishterë për 70 vjet.
urrejnë (të u hakmerren), përveç se ata e Pastaj pushteti është marrë nga krishterët
besuan All-llahun, Ngadhënjyesin, të lavdë- nga Sejf bin Dhi Jazin El-Himjari, kur Kisra,
ruarin, Të cilit i takon sundimi i qiejve e i mbreti i Persisë dërgoi armatë në Jemen. Ai
tokës;, e All-llahu është dëshmitar i çdo (mbreti) i dërgoi me Sejf el-Himjarin njerëzit
sendi. (Buruxh: 4-9) që ishin nëpër burgje, që në numër ishin
Kjo është ajo që Muhammed bin Ishak e rreth 700. Kështu, Sejf el-Himjari pushtoi
ka thënë në librin e tij të Sires – se ai që i Jemenin me ata, dhe ua ktheu mbretërinë
ka vrarë Njerëzit e Hendekut ka qenë Dhu popullit të Himjarit (jemenasve).
17
Kërkimi i të vërtetës, fuqisë dhe qëllimit
Që nga fëmijëria e hershme, nga koha bllokuar nga një mendje që kërkonte mbroj-
kur kam filluar të mbaj mend, unë kam qenë tje nga të këqijat e realitetit. Në shumë më-
në kërkim të domethënies së jetës. Pse jam nyra unë u bëra viktimë, por në shumë më-
këtu? Cili është qëllimi im? Parashtrimi i nyra tjera mbijetova. Një gjë çdoherë ishte
vazhdueshëm i këtyre pyetjeve më bëri më e sigurt - asnjëherë nuk dëshiroja që e njëj-
ndryshe nga fëmijët tjerë. Ai ishte ndryshim ta t’i ndodh dikujt tjetër. Edhe pse asnjëhe-
i brendshëm dhe kureshtar; parashtroja rë nuk u mllefosa si duhet, unë u frustrova.
pyetje tërë kohën - e më e parapëlqyera Rrethanat e mia më motivonin edhe më
ishte “Pse?”. Fjalët e gjyshit gjithnjë e më shumë të kuptoj se pse njerëzit i bëjnë
shpesh më tingëllonin në vesh. “Zoti nuk i gjërat që i bëjnë. Përderisa vështroja fjalët
krijon njerëzit vetëm për të mbushur vendin dhe veprat e njerëzve, habia e madhe që
në tokë”. Vetëm deri paradokohe kuptova kisha për ta më shtyri të filloj një udhëtim
ndikimin që kjo thënie e kishte pasur tek shpirtëror në një moshë shumë të re. Në
unë. Më duheshe të kuptoj: nëse askush atë kohë isha 10 vjeçar dhe kërkimi im për
nuk është këtu për të “mbushur vendin”, të kuptuar qëllimin vazhdoi.
atëherë pse jam unë këtu? Kjo etje për A mund që qëllimi të vijë nga një burim i
kuptuar qëllim nxiti tek unë dëshirën për të vetëm? Unë besoj se po, mirëpo kur ajo
gjetur vendin dhe qëllimin tim në gjithësi. vjen nga njerëzit tjerë, një shkak, një
Më kujtohet se si vështroja botën rreth ndjenjë nuk mund të zgjasë çdoherë. Për
meje në mënyrë dëshpëruese duke u shembull një person që investon në një
përpjekur të kuptoj se pse bota është ashtu çështje për shkak të të dashurit/dashurës,
siç është; pse njerëzit besojnë në atë që ose për shkak të dëshirës, ose për shkak të
besojnë, dhe çka i shtyn ata t’i bëjnë gjërat nevojës për t’u ndjerë mirë, ose për diçka
që i bëjnë. Kërkimin (hulumtimin) tim e fillo- që e shohin, atëherë qëllimi mund të jetë
va nga brendia, dhe ngadalë kërkimi filloi të relativ, dhe ai mund të heq dorë nga rre-
gërmojë përgjigjet e atyre rreth meje. thanat dhe faktorët e ambientit, duke i
Ndoshta përgjigjen e din dikush që e njoh. ndryshuar ndjenjat, ose madje edhe nga
Përderisa nga njëra anë familja që kujde- sfidat që i ofrojnë të tjerët. Megjithatë, kam
seshe për mua ishte rreth meje, nga ana mësuar se qëllimi i rrjedhur nga një burim
tjetër ishin të tjerët që më trembnin dhe hyjnor, brenda parametrave të definuara
lëndonin me fjalët dhe veprimet e tyre. qartë dhe me një kuptim të pastër të për-
Ndonjëherë njerëzit nuk e shohin se fjalët gjegjësisë personale ndaj Krijuesit, tejkalon
janë të fuqishme sa armët, sidomos në je- jetët e vetë njerëzve.
tën e fëmijës. Unë kisha shumë sende që I lindur në një familje hindu-krishtere,
ma shponin zemrën; disa janë shëruar isha nënshtruar të shoh më shumë mënyra
ndërsa disa thjesht janë zbehur, janë të botës se sa që është i nënshtruar një
18
fëmijë i zakonshëm. Shkollimin fillestar e rë të jesh musliman; sot të jesh musliman
ndjeka në një shkollë hindu, ndërsa shkolli- është sikur të mbash një etiketë që shkruan
min e mesëm në një shkollë katolike. Gjatë “armik”. Por çdoherë kur nuk mendoj për
lundrimit nëpër ujërat e turbullta të religjio- marrjen e këtij vendimi, bëhem më i fuqi-
nit dhe mënyrave të ndryshme të vështrimit shëm dhe bindem edhe më shumë se vërte-
të botës, ndjeja se më në fund e kisha gje- të kam kuptuar pse jam krijuar dhe cili është
tur çelësin, përgjigjen; gjënë që më tregon- qëllimi im. Kjo ka përforcuar këmbëngulësinë
te se pse unë jam këtu, duke më furnizuar të “jetoj dhe të vdes” për Zotin - Allahun.
me energji të nevojshme dhe një kornizë
për ta plotësuar qëllimin tim. Korniza sqa- Fotografia e përgjithshme
ronte se aspektet e jetës sime të përditsh- Atë që e shihja si qëllim në atë kohë, kam
me ishin lutjet dhe e gjithë ajo ishte e bazu- filluar ta kuptoj tani. Qëllimi im në këtë jetë
ar në një marrëdhënie të pavarur me Zotin. është ta adhuroj Krijuesin e Qiejve dhe To-
Korniza ishte ajo që ftonte për përgjegjësi kës. Adhurimi në këtë kuptim nuk ka të bëjë
personale, duke ditur se Zoti dëshiron që vetëm me rituale. Adhurimi ka të bëjë me
ne të jemi udhëheqës, dhe se çfarëdo që një dëshirë të përgjithshme për të jetuar në
nuk bëhet në emër të Zotit është e kotë. një mënyrë që kënaq Atë që na ka krijuar,
Veprat që bëhen për famë, mirënjohje ose për të kuptuar se nëse ne shpresojmë më-
madje edhe për t’u ndjerë mirë asnjëherë shirën e Tij, atëherë ne duhet të tregojmë
nuk do të zgjasnin. Ato mund të na sjellin mëshirë. Për të kuptuar se përderisa i duam
dobi në këtë botë, por nuk do të ketë asnjë të tjerët, edhe të tjerët do na duan, përde-
dobi në botën tjetër. Në vend të kësaj, siç e risa lutemi për të tjerët, vetë engjëjt do të
kuptoja unë, Zoti na fton ta ngremë veten, të luten për ne. Në një kuptim shumë të vërtetë
dimë se veprat tona do të gjykohen, por jo besoj se Zoti më ka krijuar në këtë botë për
nga rezultatet e qëllimeve tona, dhe se edhe të plotësuar një mision të shenjtë: të përkrah
kur njerëzit nuk shohin, Zoti çdoherë shef. të vërtetën dhe drejtësinë për njerëzit,
Në moshën 11 vjeçare, u bëra mysliman. pavarësisht nga dallimet sipërfaqësore…
Në atë kohë, kjo nuk ishte një zgjidhje e Gjeta një marrëdhënie të posaçme dhe të
lehtë nga frika e reagimit të familjes sime. ngushtë me Zotin, që shtron rrugën e për-
Ata do të pranonin shumë nga unë, por jo gjithshme për ta jetuar jetën time. Kjo rrugë
Islamin. Unë isha një shembull “i mençur” më tregon se unë do të përpiqem të jem
dhe i ndritshëm. Kisha potencial, të cilin do ndër krijesat më të mira, krijesë që kujdeset
ta humbja para syve të tyre po të bëhesha për gjithë krijesat, duke e urdhëruar të leju-
musliman. Siç druajnë shumë prindër sot, arën dhe duke e ndaluar të ndaluarën. Kjo
nëna ime druante se do të bëhem ndonjë do të thotë se unë çdoherë duhet të flas të
militant që do të vret njerëz në emër të vërtetën, pavarësisht nga pasojat. Kjo po-
Allahut. Duheshe të kalojnë shtatë vjet ashtu do të thotë se për të qenë më i mirë
përpjekje të heshtura, për t’ua bërë me dije që kam mundësi të jem, duhet të mbroj
se unë e kisha marrë këtë vendim. Për ata jetën dhe të siguroj se njerëzit në asnjë
kjo ishte një kafshatë e vështirë për ta mënyrë nuk do të shtypen. Kjo do të thotë
gëlltitur, por nuk patën tjetër rrugëdalje. se unë duhet të jem ambasador i mëshirës,
Tani shoh se sot është shumë më vështi- pasi kjo është vulë e Islamit. E di se të gji-
19
tha veprat e mia i kam bërë vetëm për të kë- toj se çka duhet të bëj me jetën time.
naqur Allahun. Ia kam dedikuar jetën Atij dhe
nëse vdes duke ecur kësaj rruge, atëherë Mësimi i qëllimit tim në jetë
unë vdes për hir të Atij (e jo siç përshkruhet U mundova tepër të plotësoj këtë qëllim
sot nëpër media në mënyrë sensacionale) duke u involvuar në komunitet; u bëra mjaft
Bindja se ky ishte misioni im nuk mjafton- aktiv në shërbimet shoqërore dhe aktivite-
te. Studiova shembullin e të Dërguarit Islam, tet rinore, duke u kujdesur për shumë nje-
Muhammedit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem. rëz që nuk i kishin të drejtat themelore qy-
Lexova për një njeri që udhëhoqi një grup tetare. Isha i sigurt se dëshiroja t’ju ndih-
të njerëzve, të cilët e ndryshuan njerëzimin moj njerëzve dhe se nuk do të qëndroja i
përgjithmonë. Ai ishte analfabet, dhe edhe qetë dhe të lejoja dikush ta lëndojë dikë.
pse ishte një udhëheqës I fuqishëm, ai as- Më kujtoheshin plagët e betejave që i kisha,
njëherë nuk ka fjetur nëse ka poseduar të dhe nuk dëshiroja që dikush tjetër ta përje-
holla (pasuri): do të shkonte dhe do t’ua tojë të njëjtën.
shpërndante të varfërve. Pash një njeri që, Pastaj një ditë, pas mendimeve të shum-
edhe pse ishte udhëheqës, ka fjetur përto- ta dhe disa nxitje të buta nga miqtë të cilët
kë, duke mos lejuar që shqetësimet e kësaj shihnin tek unë më shumë se sa shihja unë
bote të garojnë për vëmendjen e tij. Ai i te vetja, kuptova një nga mënyrat më të mi-
mbeti besnik qëllimit të tij. Pash një njeri që ra për ta arritur qëllimin tim.
kur ka pushtuar një qytet në kohë lufte, nuk Si mund të përkrah të vërtetën, të ndaloj
ka derdhur pikë gjaku, dhe më pas ua ka të ndaluarën, të jem i mëshirshëm, të për-
falur armiqve të cilët e kishin maltretuar atë krah drejtësinë, të nxis veten edhe më shu-
vite me radhë. më për të ndryshuar dhe transformuar bo-
Më vonë vazhdova të mësoj për të tën? Si do të mund të lë ndikimin tim në
dërguarit tjerë Islam - Isain a.s., Musain a.s., botë, si yjet që shkëlqejnë? Mu duk sikur u
Ibrahimin a.s. - dhe për një numër të madh ngrit një perde. Në zemrën time lindi një
të njerëzve që flisnin me respekt të madh shpresë - duheshe të bëhem mësues. Kjo
për Kur’anin. Vështroja Asiyan (gruan e ishte një zgjerim natyror i asaj që e përkrah-
Faraonit, Firaunit), Merjemen (nënën e Isait ja si qëllim, ndikimi i së cilës do të ishte i pa-
a.s.) dhe pastaj vështroja udhëheqësit matshëm. Në Islam ajo quhet sadaka xharije
bashkëkohorë dhe shumë të tjerë, nga të - një lloj i sadakasë që vazhdon të jetë e
cilët nxora inspirim. Duke i vështruar jetët e dobishme për personin edhe pas vdekjes.
tyre, mësova se të gjithë ata ishin individë
të posaçëm që kishin kuptuar diçka për Rinia
jetën. Ajo nuk ishte thjeshtë vetëm për Në këtë mënyrë do të mund ta ndryshoja
shërbim, por ajo ishte për ndryshim. Ajo botën. Secilin fëmijë që mësoja, do të merr-
kishte të bëjë me transformimin e botës në te një zjarr prej meje dhe do ta përdorte
të cilën jetonin ata. Çdo person përkrahte për t’i ndezur llambat tjera. Derisa kuptova
fuqishëm të vërtetën. Ata mbanin qetësinë këtë, e dija se nuk kam dashur të mësoj
në ujërat e shqetësuara dhe punonin për të çfarëdo fëmije. Doja t’i qasem sferave të
arritur një fitore morale në botë. Pas kësaj ndryshme dhe t’i gjej fëmijët që nuk kishin
kalova shumë vjet duke u munduar të kup- përparësitë e njëjta si fëmijët tjerë, fëmijët
20
që shiheshin ndryshe, fëmijët që ishin etike- mjet nxënësve që i mësoj dhe që më mësoj-
tuar si “në rrezik”. Doja t’ju tregoj se në mua. Kemi marrëdhënie reciproke; unë u
pavarësisht nga pengesat që jeta ua ka ndihmoj atyre të njohin veten dhe mua. Së
shtruar atyre, dikush ishte në gjendje t’ju bashku mundohemi të kuptojmë veten, sho-
ndihmojë. Unë do të isha ai që do t’i qërinë dhe botën në të cilën jetojmë dhe të
anashkalonte fjalët dhe reputacionet e tyre plotësojmë atë qëllim nëpërmjet veprave
dhe do t’i shihja në sy, do t’i shihja zemrat tona. Përpjekjet e tyre janë njëjtë sfiduese
e tyre, dhe do t’i njihja në brendi - atë që si përpjekjet e mia.
gjendet prapa gjitha shtresave. Unë isha ai Për shkak se jam musliman, çdoherë që
që do t’i nxiste ata të bëhen ata që mund dëgjoj fjalë të urrejtshme nëpër media ose
të bëhen, dhe ai që ishte në gjendje të jep nga ndonjë kalimtar, më rritet dashuria që
mund plotësues t’ju ndihmojë atyre ta sho- kam për t’ua dhënë atyre. Zakonisht frika
hin atë tek vetja. Dëshiroja t’ua jap veglat formohet nga e panjohura, dhe kur më njo-
që do t’ju ndihmojnë atyre të bëhen të hin nxënësit e mi, ata e dinë se unë nuk
suksesshëm, duke i sfiduar ata dhe duke i jam “lugati” siç më quajnë mediat. Ata e
inkurajuar të bëhen mendimtarë kritikë dhe dinë se në ditën kur aeroplanët goditën ku-
të mësojnë se si ta përkrahin veten. llat bineqe, zemra ime ka vuajtur dhe unë
Duke vështruar “trashëgimin” tim Islam, kam qarë, njëjtë siç kam qarë në ditën kur
mësova se kurdo që muslimanët fokusohen kanë filluar bombat të bien në Afganistan
në atë që Zoti e dëshiron, ajo ndikon poziti- dhe Irak; se kur shoh një person të pastre-
visht tek të gjithë njerëzit. Kjo ndodh pava- hë, mua më shkon mendja në komforin që e
rësisht se ku ose kush është, në çka beson kam në shtëpi, dhe mundohem të bëj diçka
ose prej nga vjen. Ata të gjithë janë të që, së paku për një moment, të ndryshojë
mbrojtur dhe të lirë. Asnjëherë nuk kam mënyrën që njeriu duhet të jetojë; se terro-
dashur që ndonjë nxënës i imi të ndjehet i rizmi nuk ka ngjyrë ose besim, dhe kështu
armiqësuar; ajo ishte një gjë që e kisha të gjithë ne nuk duhet të ngjyrosmi me të
përjetuar dhe në asnjë mënyrë nuk doja që njëjtën brushë. Nuk kam nevojë më të jem
ndonjë fëmijë tjetër ta kalojë të njëjtën. Kjo shfajësues. Nuk kam nevojë të fshihem, për
ishte e rrënjosur thellë në fenë time, kështu shkak se tani nxënësit e mi shohin se kush
fillova të zhvilloj një filozofi të qartë dhe të jam unë, si individ, si musliman, si mësues, si
hollësishme për atë se çka do të thotë të shok, si baba, dhe si një person që kujdeset.
jesh mësues. Çdoherë i kthehem asaj; vazh- Sa më shumë që mendoj për Islamin, aq më
doj ta vizitoj shpesh, me shpresë se do të shumë e kuptoj qëllimin tim, dhe aq më
qëndroj i palëkundur ndaj qëllimit dhe shumë mendoj për mësimdhënien si mënyrë
profesionit tim. për të plotësuar atë qëllim. Më ndihmën e
Dhe kështu sot jam mësues, i përcaktuar Zotit, mund të bëj, dhe do të bëj ndryshime.
për ta transformuar botën pjesërisht nëpër-
Jeewan Chanicka
(Autori është nga Toronto, Kanada dhe nga viti 1993 është i angazhuar në shërbimet
sociale, në arsimim të të rinjve.) përktheu: xh.a.
25.2.2005
21
Kape të sotmen, e nesërmja nuk është e jotja
Pasi mora vesh për vdekjen e një miku vërtetë. Sikur harrojmë se në këtë botë ke-
musliman, fillova të mendoj se sa e shkurtë mi ardhur për ta adhuruar Allahun dhe për
dhe e shpejtë është jeta, dhe se unë jam të përfituar nga rastet e ndryshme. Ai na
larg tij vetëm sa të mbyll dhe të hap sytë. lejon që ne të grumbullojmë pasurinë tonë
Vdekja është një realitet nga i cili askush në Xhennet. Për shkak se Ai, subhanehu ve
nuk mund të ikë. Ajo afrohet çdo ditë e më te’ala, poashtu thotë:
afër, çdo orë, çdo minutë. E pyeta veten, “O ju që besuat, kini parasysh frikën ndaj
nëse do të vdisja sot, a do të isha ajo që i All-llahut dhe le të shikojë njeriu se çka ka
kam bërë të gjitha veprat për të siguruar bërë për nesër, dhe kini frikë All-llahun, e
rizanë (Kënaqësinë) e Allahut, dhe për t’iu s'ka dyshim se All-llahu është që e di në
shmangur Zemërimit të Tij? Për fat të keq, detaje atë që punoni! E mos u bëni si ata
për mua përgjigja ishte JOOO. që e harruan All-llahun, e All-llahu bëri që
Sërish e pyes veten, çfarë vepre të mirë ata ta harrojnë vetveten! Të tillët janë ata të
kam bërë që do të jetë e dobishme për prishurit. Nuk janë të barabartë ata të
shpirtin tim? Dhe sërish, përgjigja ishte Xhennetit dhe ata të Xhehennemit. Banuesit
negative - shumë pak. Koha, siç e shohim, e Xhennetit janë ata fatbardhë që ia kanë
po kalon shumë shpejt. Më duket sikur dje arritur qëllimit”. (Hashr: 18-20)
filluam “Vitin e ri”, ndërsa në realitet kemi Ai poashtu na tregon se ne nuk e dimë
kaluar një pjesë të mirë të tij. Një muaj momentin ose vendin e vdekjes. Mirëpo, Ai,
duket sa një javë, një javë duket sa një orë, nëpërmjet Mëshirës së pafund ndaj nesh,
dhe një orë duket sa disa minuta. Për këtë na ka dhënë mënyra për t’u përgatitur për
shkak vendosa të bëj çmos, me ndihmën e të pashmangshmen tani! Sepse kur ta kaloj-
Allahut, të shfrytëzoj çdo rast për të bërë më këtë botë e të dalim në tjetrën, nuk ka
vepra të mira, e mos t’i lë për më vonë kthim prapa për t’i bërë punët që është
gjërat që mund t’i bëj tani. dashur t’i bëjmë. Allahu thotë:
Vdekja po vjen, a je gati? “E kur ndonjërit prej tyre i vjen vdekja, ai
Allahu thotë: “Secili njeri do të shijojë thotë: "O Zoti im, më kthe, që të bëj vepra
vdekjen, e shpërblimet tuaja u plotësohen të mira e të kompensoj atë që lëshova!"
ditën e kijametit, e kush shmanget zjarrit e Kurrsesi, (Kthim nuk ka) e kjo është vetëm
futet në xhenet, ai ka arritur shpëtim, e jeta fjalë që e thotë ai, e ata kanë para tyre një
e kësaj bote nuk është tjetër pos një përje- perde (distancë periodike) deri në ditën kur
tim mashtrues. (Ali Imran: 185) ringjallen”. (Mu’minun: 99-100)
Është shumë lehtë që ne të ngatërrohemi Allahu na ka dhënë mënyra për ta mbroj-
në zhvillimet e përditshme të jetës, tentoj- tur veten nga dënimi i varrit. Një nga këto
më të harrojmë se nuk jemi përgjithmonë mënyra është lufta në rrugë të Allahut.
në këtë botë, dhe të largohemi nga qëllimi i Transmetohet se një njeri ka pyetur Muha-
22
mmedin, sal-lallahu alejhi ve sel-lem: “O i Një mënyrë tjetër për të përfituar shpër-
Dërguari i Allahut pse të gjithë besimtarët blim të vazhdueshëm është ngjallja e ndo-
sprovohen në varr përveç shehidëve (dësh- një sunetit të Muhammedit, sal-lallahu alejhi
morëve)? Muhammedi, sal-lallahu alejhi ve ve sel-lem. Ai, sal-lallahu alejhi ve sel-lem,
sel-lem, i është përgjigjur: “Shkëlqimi i ka thënë: “Ai që fillon një mënyrë të mirë në
shpatave mbi kokën e tij ka qenë sprovë e Islam shpërblehet për të, duke përfshirë
mjaftueshme për të”. (en-Nesai) edhe shpërblimet për ata që e pasojnë atë,
Kjo mund të jetë e vështirë për shumicën pa u zvogëluar asnjë nga shpërblimet e ty-
prej nesh në këtë kohë, mirëpo Allahu na re” (Muslimi)
ka ofruar shumë mënyra tjera për ta fituar Për ata që njohin muslimanë që kanë
lehtësimin në Ahiret. Këtu përfshihet leximi i filluar udhëtimin e tyre, ose që janë gati ta
sures el-Mulk, për shkak se Muhammedi, fillojnë atë, për në botën tjetër, ekzistojnë
sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Su- gjëra që ndihmojnë në kalim sa më të lehtë,
reja Tebarek është mbrojtëse nga torturat e inshaAllah. Këtu përfshihet falja e namazit
varrit” (Hakimi). Muhammedi, sal-lallahu të xhenazes, plotësimi i premtimeve të të
alejhi ve sel-lem, poashtu ka thënë: “Kur vdekurit, larjes së borxheve të të vdekurit
vdes një njeri, të gjitha veprat i ndalen për- dhe lutjes për muslimanët.
veç sadakasë rrjedhëse, diturisë nga e cila Jeta po ik. Vdekja po afrohet. Le të
përfitojnë të tjerët dhe fëmijës së mirë i cili bëhemi gati…
lutet për të” (Muslimi)
23
Hutbe
Kalendari i hixhretit
Fillimi i numërimit të viteve ka filluar me Ramazani, sepse në këtë muaj ka filluar
një rast në islam, e ai është hixhreti i zbritja e Kur'anit. Të tjerët thanë: të fillojmë
Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nga muaji Rebiul-Evel, sepse është muaji në
hap me të cilin filloi themelimi i ummetit is- të cilin Muhammedi, sal-lall-llahu alejhi ve
lam në një vend islam dhe të pavarur, ku sel-lem, erdhi si muhaxhir në Medinë. Kurse
sundonin muslimanët. Ky vend ishte Medi- Omeri, Othmani dhe Aliu, radijall-llahu an-
neja, Taibeja, vendi ku u shpërngul Pejgam- hum, propozuan që viti të fillon nga muaji
beri, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Muharem, sepse vjen pas muajit Dhil-Hixhe,
Kalendari vjetor nuk është përdorur në që është muaji i haxhit, vepër më të cilën
fillim të Islamit deri në kohën e Omerit, plotësohen shtyllat e fesë. Në këtë muaj ka
radijall-llahu anhu. ndodhur edhe besatimi mes ensarëve dhe
Në vitin e tretë ose të katërt të sundimit Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem,
të tij, i shkroi letër Ebu Musa Eshariu, radi- dhe është marrë vendimi për hixhret. Andaj
jall-llahu anhu, duke i thënë: na vijnë letra filloi regjistrimi i vitit islamik dhe sipas hixh-
prej teje, mirëpo nuk kanë datë. Atëherë retit nga muaji Muharem.
Omeri, radijall-llahu anhu, i grumbulloi sa- Musliman të nderuar! Kështu ka filluar
habet, radijall-llahu anhum, dhe i konsultoi. historia islame. Është fatkeqësi që shumica
Disa prej tyre thanë: filloni kalendarin sikur e muslimanëve ta lënë kalendarin islam dhe
e bëjnë persianët. Ata si bazë të kalendarit hixhretor e ta zëvendësojnë me kalendar
e kanë vdekjen e mbretërve të tyre. Këtë e krishterë dhe gregorian.
urrejtën sahabet. Disa thënë: fillojeni kalen- Shumica e muslimanëve, sot, fatkeqësisht,
darin sikurse veprojnë romakët. Edhe këtë i mbështeten kalendarit gregorian e jo atij
e urrejtën. Disa tjerë thanë: filloni kalenda- sipas hixhretit. Kurse kalendari gregorian
rin me lindjen e Pejgamberit, sal-lall-llahu aspak nuk ka lidhje me fenë e muslimanëve.
alejhi ve sel-lem. Kurse të katërtit thanë: Nëse dikush ka patë një gjysmë arsyetimi
fillojeni kalendarin me vitin e fillimit të dje për shkak të kolonializmit, i cili i shtyri
shpalljes. Të pestët thanë: fillojeni kalenda- ta harrojnë kalendarin islamik, sot nuk e
rin me shpërnguljen e Pejgamberit, sal-lall- kanë këtë arsyetim.
llahu alejhi ve sel-lem. Omeri, radijall-llahu Ne nuk dyshojmë se disa vende të musli-
anhu, tha: Hixhreti e ndau të vërtetën nga e manëve i okupuan të krishterët dhe dëshi-
kota, andaj sipas hixhretit filloni kalendarin. ruan tua ndërrojnë besimin, historinë,
Sahabet u pajtuan me këtë qëndrim të metodën dhe shoqërinë e tyre. Ata edhe
Omerit. Pastaj u konsultuan se nga cili muaj arritën sukses në disa gjëra që dëshiruan,
ta fillojnë vitin. Disa thanë: ta fillojmë nga mirëpo ne u themi, sot, nuk keni arsye, pasi
24
që jeni pavarësuar dhe e largoi All-llahu krishterëve dhe çifutëve të jenë më xheloz
prej jush ankthin e kolonizatorëve, padrej- se sa dijetarët musliman. Kjo është një
tësinë dhe torturat e tyre. sprovë e madhe që i ka goditur muslimanët,
Dëgjuat se si sahabet kanë urre kalenda- sepse kanë kompleks të inferioritetit. E po
rin e persianëve dhe romakëve. mos ta kishin këtë kompleks ata do të ndi-
Musliman të nderuar! Jemi në fillimin e heshin krenar dhe të ndershëm dhe do të
vitit të ri islamik dhe sipas hixhretit. Muajt e formulonin personalitet të vetëm dhe të
këtij viti janë lunare, të cilat janë te rrallë, nuk do të frikoheshin ta ndryshojnë
regjistruara në Libër të All-llahut: atë që e kanë mbjellë kolonizatorët.
"Te All-llahu numri i muajve është dymbë- E kanë pyetur Imam Ahmedin, rahime-
dhjetë (sipas hënës), ashtu si është në hull-llah, duke i thënë: persianët kanë ditë
librin e All-llahut prej ditës kur krijoi qiejt dhe muaj që i kanë emërtuar me emra që
dhe tokën. Prej tyre katër janë të shenj- nuk njihen. Ai këtë shumë e urreji.
të. …". (Et-Teube: 36). Transmetohet nga Muxhahidi, i cili është
Muajt që All-llahu i ka bërë kalendar për Imam i mufesirëve dhe është prej tabiinëve
mbarë botën: "Të pyesin ty për hënën e re se e ka urrejtur të thuhet Azar, sepse është
(dhe fazat e saj) Thuaj: "Ato janë emër i muajve gregorian.
përcaktime të kohës për njerëz …". (El- Musliman të nderuar! Jemi duke hyrë në
Bekare: 189). një vit të ri islamik dhe lunar, kurse nuk
Kalendar për mbarë njerëzit, pa dallime është prej Sunnetit të shpikim festa për
mes arabëve dhe joarabëve, sepse janë shkak të ardhjes së këtij viti të ri, duke i
shenja të prekshme dhe të dukshme për bërë të zakonshme urimet për ardhjen e
secilin njeri, sipas të cilit kalendar ndodh këtij viti. Disa njerëz ua urojnë ardhjen e
hyrja dhe dalja e muajit. Atëherë kur e sheh këtij viti të ri, mirëpo kjo nuk është prej
hënën e re hyn muaji i ri dhe përfundon sunnetit, madje nuk është prej lakmisë,
muaji i vjetër. Këto muaj lunar janë muaj te sepse nuk ka lakmi në kalimin e shumë vite-
All-llahu, e jo sikur muajt gregorian. Ato nuk ve, por lakmia është në vitet që i ka kaluar
janë të qarta dhe nuk mbështeten në gjëra besimtari në adhurime ndaj All-llahut. Shu-
fetare, logjike e as në gjëra matematikore, më vitet janë të mira për atë që i ka kaluar
por janë muaj terminologjik dhe të ndry- në adhurime kurse të këqija për atë që i ka
shëm. Disa prej tyre arrijnë deri në tredhjet kaluar në mëkate ndaj All-llahut. Njerëzit
e një ditë e disa më pak se njëzet e nëntë më të këqij janë ata që jetojnë gjatë dhe
ditë. Kurse ky dallim nuk ka ndonjë shkak të punojnë keq.
vërtetë logjik. Andaj disa njerëz të mençur Vëllezër musliman! Ne duhet t'i presim
krishterë kanë propozuar që t'i ndryshojnë ditët, muajt dhe vitet me respekt ndaj All-
këto muaj, mirëpo e refuzuan këtë priftë- llahut, duke llogaritur veten dhe duke
rinjtë dhe murgjërit e krishterë. përmirësuar veprat tona të prishura, duke i
Që nga dita që është ndryshuar kalendari mbikëqyrur ata që All-llahu na i ka lënë në
islamik në disa vende muslimane, kalendar i përgjegjësi, qofshin gratë, fëmijët, djemtë
cili është për mbarë besimtarët, ata kanë dhe vajzat, e të afërmit.
marrë kalendarin gregorian. Është fatkeqësi Keni frikë All-llahun, o ju robër të All-lla-
e madhe që priftërinjtë dhe murgjërit e të hut, zbatoni detyrat tuaja dhe për të cilat
25
do të jepni llogari në ditën e Kijametit, ruani fesë, nuk arrihet krenaria dhe epërsia pa
veten dhe familjen tuaj nga zjari i xhehene- nënshtrim ndaj Zotit të botërave, nuk
mit, ku lëndë djegëse do të jenë njerëzit vazhdon siguria, qetësia dhe komoditeti pa
dhe gurët. Kryeni këto detyra në formën më pasim të metodës së pejgamberëve.
të plotë, ose së paku pjesën obligative që e Ju them: nëse vazhdon muaji në dynja me
keni. mëkate dhe devijime, kjo është shkallëzim
O ju njerëz, dijeni se gjymtyrët do t'i keni (istidraxh) të cilin e pason shkatërrimi dhe
hasmin tuaj në ditën e Kijametit. Atë ditë do zëvendësimi. Andaj kapuni për respektet
të vuloset goja dhe do të flasin duart dhe ndaj All-llahut nëse dëshironi të mbroheni
këmbët për atë që kanë fituar. nga denimi i Tij dhe pendohuni të gjith, ju,
All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: te All-llahu, nëse dëshironi të shpëtoni.
"E derisa afrohen atij, kundër tyre dësh- All-llahu ynë të kërkojmë në këtë vend,
mojnë: të dëgjuarit e tyre, të parit e tyre duke dëshmuar se Ti je All-llahu, përpos të
dhe lëkurat e tyre për çdo gjë që ata kanë cilit hyjni tjetër nuk ka, Ti je Një dhe për ty
punuar. Ata lëkurave të tyre u thonë: "Për- kanë nevojë të gjitha krijesat, nuk lind dhe
se dëshmuat kundër nesh?" Ato thonë: "All- nuk je lindur dhe Ty nuk të ngjan askush, Ti
llahu që çdo sendi ia ka dhënë të folurit na që je Dhurues dhe Krijues i qiejve dhe tokës,
dha edhe neve, e Ai është që ju krijoi juve Ti që je Pronar i shkëlqësisë dhe Nderit, Ti
herën e parë dhe vetëm te Ai ktheheni". Ju që je i Gjallë dhe Kujdestar, Ty të lytemi që
nuk fshiheshit (kur bënit mëkate) se do të të na e bësh këtë vit dhe vitin që vjen pas
dëshmojnë kundër jush të dëgjuarit tuaj, të vite të sigurisë dhe qetësisë, vite të dijes së
pamurit tuaj dhe lëkurat tuaja, bile ju men- dobishme dhe veprave të mira, ku do ti
duat se All-llahu nuk di për shumë gjëra që derdhish mbi ne dhuntitë tuaja dhe do të
ju i bënit. Mendimi juaj i gabuar, të cilin e na furnizosh falënderimin ndaj Teje. Vit ku
patët ndaj Zotit tuaj, është ai që ju shkatë- do të përmirësosh përgjegjësit tanë. Vit ku
rroi dhe tani jeni më të dëshpëruarit". do të shtyshë drejt udhëzimit dhe do të na
(Fussilet: 20 – 23). sjellish te ne udhëzimin, Ti je Bujar dhe
Robër të All-llahut! Secili vit që përfundon Fisnik, i Butë dhe i Mëshirshëm. Paqa dhe
i premton njeriu vetes vendoshmëri të bekimi qofshin mbi robin dhe Pejgamberin
vërtetë dhe seriozitet, mirëpo kalojnë ditët, Tënd, Muhammedin, mbi familjen dhe sho-
palohen orët, kurse gjendja e tij nuk ka kët e tij në përgjithësi….
ndryshuar. Në fund pendohet dhe dështon, -II-
andaj shfrytëzoni kohën, o ju robër të All- ...
llahut, në adhurime dhe në secilin vit Vëllezër të nderuar në xhumanë e kaluar
bëhuni më të mirë se në vitin e kaluar. u ngrit një njeri që dëgjonte hutben për tu
Sepse secili vit që vjen ju afron edhe më falur, kurse unë e urdhërova që mos të
shumë drejt varrit dhe ju largon nga falet, sepse njeriut nuk i lejohet të falet për-
pallatet. Ju afron drejt vetmimit me punët derisa imami e mban hutben, përpos tehije-
tuaja dhe ju largon nga kënaqja me familjen, tul-mesxhidit (namazit përshëndetës). An-
fëmijët dhe pasurinë tuaj. daj nëse hyn njeriu, kurse imami është duke
Robër të All-llahut! Pasha All-llahun e mbajtur hutben, i fal dy rekate të shkurtra,
dynjaja nuk mund të zhvillohet pa ngritjen e siç ka urdhëruar Pejgamberi, sal-lall-llahu
26
alejhi ve sel-lem. Dijeni vëllezër se fjala më e mirë është
Disa njerëz nuk e panë këtë njeri dhe ka- fjala e All-llahut, kurse udhëzimi më i mirë
në menduar se unë e kam urdhëruar ate që është udhëzimi i Pejgamberit, sal-lall-llahu
ka hyrë në xhami mos ta fal tehijetul-mes- alejhi ve sel-lem. Gjërat më të këqija janë të
xhidin, edhe pse dihet se unë në hutben e shpikurat. Keni frikë All-llahun o ju musliman
kaluar thash se njeriu kur hyn në xhami dhe dhe kapuni për udhëzimin e Pejgamberit,
imami është duke mbajtur hutben mos të sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kapuni për te
ulet pa i fal dy rekate të shkurtra. Mirëpo me dhëmballë dhe luteni Atë që t'ju
disa njerëz i kuptojnë disa fjale e disa tjera përforcojë në këtë rrugë deri në vdekje që të
nuk i kuptojnë, andaj e përsëris edhe një ringjalleni në shoqërinë e Pejgamberit, sal-
herë: kush hyn në xhami, kurse imami mban lall-llahu alejhi ve sel-lem.
hutben, ai nuk ulet derisa ti fal dy rekate të O ju musliman dërgoni sa ma shumë sala-
shkurtra, kurse ai që ka hyrë dhe i ka falur vate mbi Pejgamberin tuaj, sidomos në ditën
dy rekatet e tehijetul-mesxhidit, atij nuk i e xhuma, sepse ai që dërgon mbi te një herë
lejohet të falet gjatë hutbes, por duhet ta salavate, All-llahu dërgon mbi te dhjetë herë.
dëgjojë hutben. Robër të All-llahut! "All-llahu urdhëron
Kujdes besimtar ndaj asaj që dëgjoni që drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, e
mos ta kuptoni gabimisht, sepse këto gabi- ndalon nga imoraliteti, nga e neveritura dhe
me ndodhin shpesh. Njeriu duhet t'i kuptojë dhuna. Ju këshillon ashtu që të merrni mësim.
të gjitha aspektet e fjalës, fillimin, mesin Meqë keni premtuar, pra zbatojeni premtimin
dhe fundin që mos të gabon. e dhënë ndaj All-llahut, e mos i prishni betimet
All-llahun e lus që të na dhurojë ruajtje të pasi i keni vërtetuar ato, duke qenë se All-
fesë, kuptim të sheriatit dhe veprim sipas llahun e bëtë garant tuajin. Vërtet, All-llahu e
dijes që kemi, sepse ai është Bujar dhe di se çka punoni". (En-Nahl: 90- 91).
Fisnik.
Imam Muhamed Salih El-Uthejmin
Përktheu: Bekir Halimi
11.2.2005
30
31
32
33
34
Para se të përmbytet barka
As’hab es-sebt, njerëzit e ditës së shtunë. tërrojë ose dënojë me një dënim të
Ata ishin një grup njerëzish nga Beni Isra- ashpër?”...” (A’raf: 164)
ilët të cilët ishin sprovuar në ditën e shtunë, Dëgjoni me kujdes sesi është përgjigja e
ditën kur ata duhej ti linin punët e dynjasë atyre thirrësve në bindjen ndaj Allahut:
dhe ti luteshin Allahut. Gjithë javën ata do të “...Thanë (këshilluesit): “Arsyetimi para
peshkonin, por rrjetat do tu dilnin bosh. Por Zotit tuaj dhe me shpresë që t’ju largohen
të shtunave, kur nga ata kërkohej të linin gabimeve”. (A’raf: 164)
punët e tyre, peshku do të dilte me bollëk. Kjo është për dy arsye:
Një sprovë nga Allahu! Një, që ne do të na falë Allahu për shkak
“Ne ngritëm mbi ta (bregun) Tur'in pse se u përpoqëm t’i ndalonim ata.
ishin zotuar (ta pranojnë Tevratin)' u patëm E dyta, që ndoshta ata mund të dëgjojnë
thënë: “Hyni në derë (të bejtul mukadesit) përkujtuesin dhe të kthehen, tek Allahu.
të përulur, dhe u patëm thënë: “Mos e Vetëm ky grup shpëtoi.
thyeni të shtunën” (mos gjuani peshk). “ E kur braktisën atë për të cilën ishin
Ashtu Ne patëm marrë prej tyre besë të këshilluar, Ne i shpëtuam ata që pengonin
fortë”.[en-Nisa:154] nga të këqijat, ndërsa ata që kundërshtuan
Një grup prej tyre u bënë transgresorë, i kapëm me një dënim të fortë, ngase ishin
të pakënaqur me urdhrat e Allahut, ata të shfrenuar.
ndërtuan një skemë për ta kapërcyer urdh- E kur ata tejkaluan me arrogancë të ha-
rin. Ata t’i hidhnin rrjetat e tyre të premten pët, nga ajo që ishin të ndaluar, Ne i shn-
dhe pastaj të dielën do të shkonin të merr- dërruam në majmunë të përbuzur.” (A’raf:
nin peshkun që mbetej në to. 165-166)
Banorët tjerë u ndanë në dy grupe kur Në një natë, ndëshkimi ra përmbi ta dhe
ata e panë të keqen e madhe dhe gjynahun ata u shndërruan në derra dhe majmunë.
në të cilin kishin rënë. Njëri grup prej tyre u Të dashur vëllezër dhe motra, është nga
përpoq t’i këshillonte transgresorët dhe për natyra e qenies njerëzore ndierit e nevojës
t’i paralajmëruar ata nga pasojat e tmerr- për të bërë mirë ose për të ndjerë dëshirën
shme të veprave të tyre, duke urdhëruar për të rënë në gjynah. Madje edhe nëse ai
për të mirën dhe duke e ndaluar të keqen. ose ajo do të ishin vetëm, të braktisur dhe
Duke menduar që ata nuk kishin përgje- të izoluar, ata ende do ta ndjenin dëshirën
gjësi për çfarë ishte duke ndodhur, një grup për të bërë mirë dhe për tu angazhuar në
tjetër e mbante mendjen vetëm tek punët e të keqen.
tyre, duke ju përmbajtur mendimit që Allahu Ummeti musliman ka një karakteristikë që
si rrjedhim do t’i shkatërrojë gjynahqarët. jo vetëm duhet t’i bëjë mirë vetvetes por
“Dhe kur një grup prej tyre thanë: “Përse duhet të inkurajojë edhe të tjerët të bëjnë
këshilloni një popull që All-llahu do ta shka- mirë, ne duhet të bëhemi një forcë që lëviz.
35
Dhe ne nuk duhet vetëm të largohemi nga (nga mëshira). Nuk ka dyshim, hipokritët
gjynahet por edhe duhet t’i ndalojmë të janë ata të prishurit”.[et-Teube:67]
tjerët nga të vepruarit kështu, ne duhet të Kur’ani na tregon që fituesit, ata që do të
bëhemi pengesa. arrijnë suksesin janë ata muslimanë burra
Nëse ne të gjithë do të kishim karta mus- dhe gra që do të urdhërojnë për mirë dhe
limane identifikimi, do të duhej të kishte në do të ndalojnë nga e keqja. Dhe Allahu na
te përshkrimin e personit. Nëse do të ishte mëson ne që Ai i ka mallkuar popujt përpa-
një kartë e vlefshme në te si përshkrimi do ra nesh sepse ata humbën këtë
të shkruhej: ”Ky burrë/grua urdhëron për të karakteristikë të inkurajimit të të mirës dhe
mirë dhe ndalon nga e keqja, sepse kështu ndalimit të së keqes:
na ka përshkruar Allahu neve. “Ata që mohuan të vërtetën nga beni is-
“Ju jeni njerëzit më të mirë që janë railët, u mallkuan prej gjuhës së Davudit
ngritur ndonjëherë për njerëzimin, ju urdhë- dhe të Isait, të birit të Mejremes. Kështu u
roni el-Maruf (të mirë) dhe ndaloni el-mun- veprua sepse kundërshtuan dhe e tepruan.
ker (të keqen) dhe ju besoni tek Allahu”. Ata ishin që nuk ndalonin njëri-tjetrin nga e
[Ali-Imran:104] keqa që punonin. E ajo që bënin ishte e
E mira dhe e keqja. Kur vjen fjala tek shëmtuar”. [el-Maide: 78-79]
inkurajimi i njërit apo tjetrit, ka dy grupe Kur një popull dështon në detyrën për të
njerëzish. Të parët janë ata që i inkurajojnë urdhëruar për të mirë dhe për të ndaluar të
të tjerët të bëjnë mirë dhe i këshillojnë ata keqen, lutjet e tyre nuk i pranohen.
të ndalohen nga të bërit keq. Këta janë Resulullahu, sal-lallahu alejhi ve sel-lem,
muminunët (besimtarët) dhe Muminat (be- ka thënë: ”Për Atë i cili mban shpirtin tim
simtaret), ata të cilët do të favorizohen nga në Dorën e Tij, ju o do të urdhëroni për të
mëshira e Allahut: mirë dhe të ndaloni nga e keqja ose ndry-
“Besimtarët dhe besimtaret janë të da- she Allahu do të hedh mbi ju një ndëshkim,
shur për njëri-tjetrin, urdhërojnë për të mirë, atëherë nëse ju do të përpiqeni t’i luteni Atij,
e ndalojnë nga e keqa, e falin namazin dhe lutjet tuaja nuk do tu përgjigjen”. [transme-
japin zeqatin, respektojnë All-llahun dhe të tuar nga Ahmedi dhe et-Tirmidhi]
dërguarin e Tij. Të tillët do t'i mëshirojë All- Resulullahu, sal-lallahu alejhi ve sel-lem,
llahu. All-llahu është ngadhënjyes, i ur- ka jetuar tërë jetën e tij duke urdhëruar për
të”.[et-Teube:71] të mirë dhe duke ndaluar të keqen. Kur ai
Grupi i dytë i njerëzve janë ata që inkura- së pari arriti në Medine, gjëja e parë që ai i
jojnë të tjerët drejt të keqes dhe i ndalojnë tha ensarëve dhe muhaxhirëve ndërsa ata
ata kurdo që i shohin se janë duke bërë u grumbulluan për të parë fytyrën e tij të
vepra të mira (të virtytshme). Këto janë nderuar ishte:
munafikun (hipokritët) dhe munafikat (hipo- Abdullah Ibën Selam ka transmetuar që
kritet), ata janë ata që Allahu do t’i shkatë- kur Resulullahu, sal-lallahu alejhi ve sel-lem,
rrojë: erdhi në Medine, njerëzit vrapuan ta për-
“Hipokritët dhe hipokritet janë si njëri tjetri; shëndetnin atë. Unë shkova në turmën për
urdhërojnë për të keqen e ndalojnë nga e ta parë atë dhe kur e pashë fytyrën e tij
mira dhe shtrëngojnë duart e tyre. Harruan unë e dija që fytyra e tij nuk ishte fytyra e
All-llahun (nuk i binden), prandaj Ai i harroi një gënjeshtari. Gjëja e parë që ai tha kur ai
36
i foli njerëzve ishte: ”O njerëz, përhapni Aisha ka thënë që pasi që e ka dëgjuar
selamin, ushqeni të uriturit dhe faluni natën këtë ajo kurrë nuk ka dashur më të për-
kur të tjerët janë duke fjetur dhe ju do të mendte dikën (me diç që ata nuk do ta
hyni paqësisht në xhennet”. [transmetuar pëlqenin)
nga Ibën Maxhe] Kjo është çfarë feja thotë, për urdhërimin
Resulullahu, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, e të mirës dhe ndalimin e të keqes. Kjo
do të urdhëronte për të mirë dhe do të është çfarë muslimanët e parë bënë në
ndalonte nga e keqja në të gjitha kategoritë betimin e aleancës (bej’a):
e shoqërisë. Ne e shohim atë me të rinjtë Ubade Ibën Es-Samit, radijallahu anhu, ka
muslimanë duke i këshilluar ata, si në hadi- thënë: ”Ne i dhamë besën tek i dërguari i
thin që vijon: Allahut, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, për të
Omer Ibën Ebu Seleme ka thënë: ”Unë dëgjuar dhe për tu bindur (itaat) në ate që
isha një djalë i ri nën kujdesin e Të Dërgu- ne pëlqejmë dhe në atë që ne nuk pëlqejmë
arit të Allahut, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, dhe që ne nuk i prekim njerëzit në nder dhe
kur duart e mija ishin duke kërcyer këtu dhe që ne do të qëndrojmë për të vërtetën
atje për të marrë ushqimin në pjatë. I kudo që të jetë, duke mos u frikësuar, për
dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ve sel- hir të Allahut, asnjë qortimi nga qortue-
lem, më ka thënë:”O djalosh, thuaj bismilah sit”.[Buhari dhe Muslim]
(së pari), ha me dorën e djathtë dhe ha
nga ajo që ke përpara teje”. Ibën Ebu Sele- II
me ka thënë: Pas kësaj unë gjithmonë Dijetari el-Harithi, rahimehullah, shkonte
hëngra në atë mënyrë (në të cilën më është tek dyert e vendeve ku kryheshin të këqija
treguar)”. [Buhari dhe Muslim] dhe i paralajmëronte njerëzit për gjynahet
Dhe Resulullahu, sal-lallahu alejhi ve sel- që ata ishin duke i bërë. Ata do ta rrihnin
lem, inkurajonte të mirën midis grave musli- atë me grushte derisa ai do të binte pa
mane. Zejneb, gruaja e Abdullah Ibën Mes- ndjenja, i larë në gjak. Por ai kurrë nuk do
udit ka thënë: ”I dërguari i Allahut na është të kalonte pranë tyre pa i këshilluar. [nga
drejtuar neve: ”O gra, jepni lëmoshë madje Sijar el-Alam nga Imam eDh-Dhehebi]
dhe për sendet e juaja të çmueshme”. Unë kujtoj njëherë në një shkollë islame
[Buhari dhe Muslimi] kur një djalë erdhi dhe më tregoi mua se
Madje edhe kur biente fjala për gratë e tij, çfarë ai do të merrte për ditëlindjen e tij.
Resulullahi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, do Unë isha i habitur, përderisa ditëlindjet nuk
të ndalonte të keqen. Aisheja, radijallahu janë diçka që ne e gjejmë në mënyrë tonë
anha, vetë na transmeton një hadith që ajo të jetesës, islam, diçka që ne nuk duhet të
njëherë i ka thënë atij, sal-lallahu alejhi ve marrim pjesë. Shokët e klasës e dinin gjyki-
sel-lem: ”Shiko për Sefijen”, duke nënkup- min mbi ditëlindjet kështu ata filluan të
tuar me këtë faktin që ajo ishte e shkurtër. këndonin me zë të lart: ”S’ka më ditëlindje,
Kështu i dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi S’ka më ditëlindje”.
ve sel-lem, i ka thënë: ”Ti ke thënë një fjalë I dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ve
që nëse do të përzihej me të gjithë ujin e sel-lem, na ka dhënë ne një parabolë që ne
një deti do ta përpinte ujin”. [transmetuar kurrë nuk duhet ta harrojmë në këtë çështje
nga Ebu Davud] të urdhërimit për të mirë dhe ndalimit nga e
37
keqja. Numan Ibën Beshir, radijallahu anhu, kërkon nga ne të gëlltisim krenarinë perso-
ka transmetuar që: ”Pejgamberi, sal-lallahu nale. Në disa kohëra, kur situata e kërkon
alejhi ve sel-lem, ka thënë: ”Shembulli i atij i atë, ne mund të fyejmë ndjenjat e dikujt
cili është i vendosur në kufijtë e Allahut dhe nëse ajo është e vetmja mënyrë me të cilën
atij që i ka kaluar këta kufij është sikur ata mund të udhëzohen. Por kjo vlen vetëm
shembulli i disa njerëzve në një bark. Ata për personin që ka Ilm (dije) dhe Hikmet
poshtë (barkës), në mënyrë që të pinin (urtësi) që mund ta analizojë situatën.
kishin nevojë të shqetësonin ata që ishin Fyerja e ndjenjave të muslimanëve të
lart. Kështu ata i thanë vetëve të tyre, le të zakonshëm nuk është mjeti, e as poshtërimi
bëjmë një vrimë poshtë (barkës) në këtë publik i dikujt i cili vjen në xhami për herë të
pjesën tonë që të shqetësojmë ata që janë parë. Ka metoda të atyre të cilët nuk janë
sipër”. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel- të shkolluar mirë që kur thërrasin për tek
lem, ka vazhduar: ”Nëse ata (që janë sipër) Allahu (bëjnë davet) e që bëjnë shumë dëm.
i lënë ata (që janë poshtë) të bëjnë se Në përfundim, ka shumë mënyra sesi
çfarë duan, ata do të mbyten të gjithë. Dhe dikush mund të inkurajojë të mirën dhe të
nëse ata i ndalojnë ata (që janë poshtë) ndalojë të keqen, ja disa:
ata (që janë lart) do t’i shpëtojnë njerëzit -Me një broshurë që thekson çfarë është
poshtë (barkës) dhe të gjithë ata do të e nevojshme për të inkurajuar ose me një
shpëtojnë”.[Buhari] email të përgjithshëm.
Kur dikush inkurajon të mirën dhe ndalon -Me një kasetë, CD islam që i jepet si
të keqen ai duhet të ketë disa karakteristika: dhuratë.
1. Dija. -Me një revistë islame ose gazetë.
2. Durimi, ashtu siç Llukmani i ka treguar -Me një email ose letër që adresohet në
djalit të tij. mënyrë të veçantë me atë person i cili ka
3. Ai duhet të jetë i drejtë, duke mos nevojë për të inkurajuar apo nevojën për të
harruar të mirën që ai person ende e ka. këshilluar në largimin nga gjynahet.
4. Hikmetin, urtësia. Dhe lista vazhdon më gjatë...
5. Këndshmëria ndaj atyre të cilët janë Ju dëshironi të jeni të suksesshëm, apo jo?
duke i këshilluar. Mirë, atëherë kjo është rruga:
Domethënia e urdhërimit për të mirë dhe “Nga ju le të jetë grup që thërret në atë
ndalimit të keqes është që të mos tregohet që është e dobishme, urdhëron për punë të
zemërim në zemrat tona apo hakmarrje të mbara dhe ndalon nga e keqja. Të tillët
një fyerje ndaj nesh. Në fund ne duam janë ata të shpëtuarit”.[ Ali-Imran:104]
personin që të udhëzohet, një gjë kjo që
Muhammed Sherif
(pjesë nga transkriptimi i një hutbeje të mbajtur në xhami)
Përktheu: Ammar Ardit Kraja
4.3.2005
38
Tema
43
Hadithi: Dy fjalët e lehta në gjuhë
Transmetojnë Imam Buhariu dhe Imam mira, i fshihen 100 mëkate, dhe është i
Muslimi në sahihet e tyre nga Ebu Hurejra, mbrojtur nga shejtani deri në mbrëmje. Askush
radijAll-llahu anhu, se Pejgamberi, sal-lall-lla- nuk ka vepruar më mirë se ky person, përpos
hu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Dy fjalë janë atij që e thotë këtë më tepër herë.”
të lehta në gjuhë, të rënda në Mizan (pe- Me të vërtetë shembujt për këtë janë të
shojë), të dashura te Mëshiruesi: SubhanAll- shumtë, e falënderimi i takon vetëm All-llahut,
llahi ve bihamdihi, subhanAll-llahil-adhiim.” andaj interesohu më tepër për këtë çështje.
Dobitë që i përfitojmë nga ky hadith: (referoju librit “Mburoja e muslimanit”).
1. Koha që e kemi në disponim për të bërë 2. Në këtë hadith Pejgamberi, sal-lall-
vepra të mira është shumë e shkurtë, mirëpo llahu alejhi ve sel-lem, na mëson që mos t’i
All-llahu, subhanehu ve teala, nga mëshira e nënçmojmë veprat e mira, edhe në qoftë se
tij e gjerë, na ka bërë lehtësime dhe na ka në sytë tonë ato duken të vogla, sepse te
mundësuar që me vepra të vogla të arrijmë All-llahu mund të jenë të mëdha dhe të
shpërblime të mëdha. Shembujt për këtë janë shpërblyera shumë.
të shumtë në fenë e All-llahut, subhanehu ve Në lidhje me këtë Pejgamberi, sal-lall-lla-
teala, e ne këtu do ti përmendim vetëm disa: hu alejhi ve sel-lem, thotë: “Mos nënçmoni
-Hadithi që cekëm më lart, andaj analizo- asgjë nga veprat e mira, po qoftë edhe ta
je mirë atë! takoni vëllain tuaj me buzëqeshje.”
-Shembull tjetër është hadithi ku Pejgamberi, Po ashtu transmeton Imam Muslimi nga
sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thotë: “Kush ulet Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, se Pejgam-
pasi e fal namazin e sabahut (në xhami) dhe e beri, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:
përmend All-llahun deri sa të lindë dielli, pastaj “Nuk do të hyni në Xhennet derisa të besoni,
ngrihet dhe i fal dy rekate, është sikurse një dhe nuk do të besoni derisa të duheni. A t’ua
haxh dhe një umre e plotë, e plotë, e plotë.” tregoj një vepër, të cilën nëse e bëni do të
Pra, paramendo vëlla i dashur, i fal dy re- duheni? - Jepni selam njëri tjetrit.”
kate e All-llahu të shpërblen sikur të kesh All-llahu ekber! I dërguari i All-llahut e ndër-
bërë një haxh dhe umre. Mirëpo duhet të lidh selamin me dashurinë vëllazërore dhe me
kihet parasysh se kjo gjë nuk e shpaguan hyrjen në xhennet, edhe pse ndoshta kjo
obligimin e haxhit. neve na duket një gjë e vogël. Andaj, All-
-Shembull tjetër është ky hadith: Transmeton llahu të mëshiroftë, analizoje mirë këtë gjë.
Buhariu dhe Muslimi se Pejgamberi, sal-lall- 3. Ky hadith është një ndër argumentet e
llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Kush thotë shumta që tregon se në Ditën e Gjykimit do
100 herë në ditë “La ilahe il-lAll-llahu vahdehu të vendoset Mizani (peshorja) dhe do të
la sherike leh, lehul-mulku ve lehul-hamdu ve peshohen njerëzit dhe veprat e tyre.
huve ala kul-li shejin kadir”, ka shpërblim sikur All-llahu subhanehu ve teala thotë: “Në
t’i ketë liruar 10 robër. Atij i shkruhen 100 të ditën e gjykimit Ne do të vëmë peshoja të
44
drejta, e askujt nuk i bëhet e padrejtë asgjë, është bidatçi. [Për më gjërësisht “Besimi i Mjaf-
edhe nëse është (vepra) sa pesha e një ko- tueshëm” me komentin e Ibën Uthejminit].
krre të melit Ne do ta sjellim atë. E mjafton 5. Në këtë hadith si dhe në shumë hadithe
që Ne jemi llogaritës.” [El-Enbija: 47]. tjera, Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-
Argument se edhe njerëzit do të pesho- lem, na nxitë që ta përmendim All-llahun sa
hen në ditën e gjykimit është hadithi që e më shumë me dhikre që janë cekur në Kuran
transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Ebu dhe sunnet (shih “Mburoja e muslimanit),
Hurejra, radijAll-llahu anhu, se Pejgamberi, sepse kjo vepër ka vlerë të madhe, All-llahu
sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Me e do atë dhe e shpërblen shumë.
të vërtetë do të vijë burri i madh dhe i Dobitë e dhikrit janë të shumta, e në vijim
shëndoshë, ditën e gjykimit, e nuk do të do t’i përmendim disa prej tyre:
peshojë te All-llahu as sa një krah mushko- -Dhikri e forcon lidhjen mes robit dhe
nje”, pastaj i dërguari i All-llahut e lexoi Krijuesit të tij.
ajetin: “Të tillët janë ata që nuk besuan ar- -Dhikri është ndër ibadetet më të mëdha,
gumentet e Zotit të tyre as takimin (rin- siç ka thënë All-llahu, subhanehu ve teala:
gjalljen) e Tij, andaj veprat e tyre shkuan “… e përmendja e All-llahut është më e
huq dhe në ditën e gjykimit atyre nuk do t'u madhja.”(ajet)
japim kurrfarë vlere.” [El-Kehf: 105]. -Kjo vepër është shkak për faljen e mëka-
Sa anë do t’i ketë peshorja? Peshorja do teve dhe fitimin e sevapeve, e për këtë
t’i ketë dy anë: atë të veprave të mira dhe ekzistojnë hadithe të shumta.
atë të veprave të këqija. Argument për këtë -Kjo vepër rëndon shumë në peshojë.
është hadithi ku Pejgamberi, sal-lall-llahu -Kjo është një vepër që e do All-llahu, e nga
alejhi ve sel-lem, tregon se një njeriu do t’i kjo kuptohet se e do edhe vepruesin e saj.
vendosen në peshojë, në njërën anë disa -Kjo vepër e largon shejtanin dhe vesve-
regjistra me vepra të këqija, kurse në anën set e tij, si dhe e mbron njeriun nga ai dhe
tjetër një kartë në të cilën shkruan “La ilahe sherri i tij.
il-lAll-llah”. [sahih, Imam Ahmedi, Tirmidhiu, -Dhikri e pastron zemrën dhe ia shton
Ibën Maxhe etj.] [Shih librin: “Besimi i Mjaf- devotshmërinë.
tueshëm” me komentin e Ibën Uthejminit]. -Nëse ti e përmend All-llahun subhanehu
4. Po ashtu në këtë hadith përmendet ve teala, Ai do të përmend ty.
një cilësi (sifat) prej cilësive të All-llahut, e All-llahu, tebareke ve teala, thotë: “Në kriji-
ajo është cilësia e dashurisë. min e qiejve e të tokës, në ndryshimin e natës
Detyra jonë përball të cilave cilësi të All- dhe të ditës, ka argumente të qarta për ata
llahut është që t’i pranojmë ato siç ceken në që kanë arsye dhe intelekt. Për ata që All-
Kuran dhe sunnet: pa mohim, pa shtrem- llahun e përmendin me përkujtim kur janë në
bërim të kuptimit, pa komentim të gabuar këmbë, kur janë ulur, kur janë të shtrirë dhe
dhe pa përngjasim. thellohen në mendime rreth krijimit të qiejve e
Kjo është akideja e ehli sunnetit, e sahabeve të tokës (duke thënë): Zoti ynë, këtë nuk e
dhe pasuesve të tyre, e imamëve të katër krijove kot, i lartësuar qofsh, ruana prej dëni-
medhhebeve, andaj kush e kundërshton këtë mit të zjarrit!” [Ali Imran: 190-191]
Omer Islami,
4.3.2005
45
Gruaja dhe familja
Zgjodhi e përktheu:
L.Kullashi
18.2.2005
48
“...dhe mos i nxirrni ato prej shtëpive të tyre...”
Ka kaluar shumë kohë prej atëherë që të mos dalin ndryshe vetëm nëse bëjnë
kur gratë të flitnin rreth problemeve të tyre ndonjë vepër të keqe të vërtetuar. Këto
martesore, të flitnin me fjalë të buta dhe në janë dispozitat e All-llahut, e kush del jashtë
një mënyrë të kufizuar. Sot, megjithatë, zë- dispozitave të All-llahut, ai e ka dëmtuar
rat e tyre janë trashur. Ankime dhe murmu- vetveten. Ti nuk e di, All-llahu pas asaj
rime dëgjohen shumë më shpesh, për shu- mund të të japë diçka rishtazi”. (Talak :1]
më situata shokuese, të shëmtuara dhe që El-Kurtubi komenton këtë ajet duke thënë
shkatërrojnë zemrat. Kjo bën që më shumë [Tefsir el-Kurtubi 18/102]:
gra të bashkohen duke pyetur një pyetje të “Nuk është e drejtë që burri të nxjerrë
vjetër që është e bërë e pavdekshme në atë (gruan) jashtë shtëpisë gjatë periudhës
vargjet poetike: së saj në pritje. Gjithashtu nuk është e
Ti më hodhe tutje dhe çfarë njeriu ti lejuar për atë që të largohet me vullnetin e
humbe? saj përderisa nuk ka një shkak të qartë për
Kush ishte atje për ty të që të veprojë kështu. Nëse ajo del jashtë,
kur kohërat ishin të vështira ajo është gjynahqare. Periudha e saj në
dhe kur t’i duheshe të luftoje pritje nuk përfundon (vetëm me largimin
Shumë pasoja tragjike kanë rezultuar në- jashtë shtëpisë). Nuk ndryshon kjo dispozi-
për martesa thjeshtë nga paaftësia e bu- të nëse burri ka një zgjedhje për të
rrave për të kuptuar natyrën e grave dhe tërhequr divorcin (vlen në të dyja rastet,
çfarë ato kalojnë përmes stresit psikologjik edhe kur ka ende zgjidhje e edhe kur ka
dhe emocional për shkak të ndryshimit të mbaruar sh.r.)”.
hormoneve që u ndodh gjatë periudhave të Nëse ky është gjykimi mbi divorcin, sa i
tyre mujore ose gjatë shtatzënisë dhe rënduar është rasti për ta përzënë gruan
lindjes. Ka shumë gjasa që mu kjo është ajo nga shtëpia vetëm për shkak të një mos
të cilës pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel- rënie dakord?
lem, i është referuar kur tha: “...Gruaja Ku do të gjejë ajo paqe?
është një brinjë. Nëse përpiqesh ta drejtosh Ku është këtu dashuria dhe mëshira që
atë, ti do ta thyesh dhe nëse e lë sikurse janë të supozuara të jenë pjesë e martesës?
është, ti duhesh të gëzohesh me shtatin e Të shumtë janë burrat që refuzojnë çdo
saj”. [Sahih el-Buhari 5184] gjë pos t’i drejtojnë gratë e tyre, jo vetëm
Në një hadith tjetër, thuhet: “Nëse ti më fjalë por edhe duke shkatërruar çdo gjë,
përpiqesh ta drejtosh, ti do ta thyesh dhe përfshirë edhe marrëdhëniet familjare. Në
thyerja e saj nënkuptonin divorcin (ndarjen) këtë mënyrë, njeriu madje nuk arrin ta mbyll
prej saj”. [Sahih Muslim 1468] defterin e martesës së tij në një mënyrë mi-
Allahu ka thënë qartë: “...dhe mos i qësore dhe civile. Në vend të kësaj, ai e
nxirrni ato prej shtëpive të tyre, e edhe ato shqyen, duke i hedhur faqet e tij të çmuara
49
në erë, duke e detyruar gruan e tij të largo- marrë prapë atë”.
het për në një shtëpi tjetër e fëmijët në tje- Ne mund të shohim në shembullin e mirë
tër. Mizoria e një burri të tillë është jashtë- të Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ve sel-lem,
njerëzore. - Pejgamber i mëshirës - që kur ai përballej
Pse disa burra insistojnë sa herë që ka me kriza familjare në madhësi të mëdha, si
ndonjë mosmarrëveshje t’i nisin gratë e atëherë kur për gruan e tij Aishen, radija-
tyre bashkë me plaçkat që i kanë, duke i llahu anha, ishte shpifur. E ajo ishte nga
detyruar të shkojnë ata tek familjet e tyre? njerëzit më të dashur të tij dhe ishte tepër
E gjithë ajo që ai fiton me këtë në këtë rast sprovuese për të që njerëzit të bënin të tilla
është zvogëlimi i shanseve për ribashkim. akuza rreth saj. Përkundër kësaj, gjatë tërë
Dhe shkatërron me këtë jetët e fëmijëve të ngjarjes ai kurrë nuk u konfrontua me të
tij dhe të gjitha këto pa asnjë qëllim. rreth këtij incidenti e as që tregoi asnjë
Ne mund të marrim një mësim nga histo- shenjë të vrazhdë ndaj saj. Megjithëse
ria e famshme e Aishe el-Hath’emije dhe pëshpëritjet vazhduan për një muaj, ai
burrit të saj Hasan bin Ali, radijallahu anhu. kurrë nuk e lejoi shqetësimin të bëhej i
(djali i Aliut, radijallahu anhu sh.r.) dukshëm në sytë e saj. اdo ditë, ai do të
Kur babai i tij vdiq dhe Hasanit ju dha sigurohej që ajo ishte mirë, sepse ajo ishte
betimi si Halife, ajo i tha atij: “Ti je për për- e sëmurë me ethe, përkundër barrës së
shëndetje, sepse je bërë Halife”. madhe që ai ishte duke mbajtur mbi supe.
Ai ju përgjigj: “Aliu është vrarë dhe ti po Aisheja, radijallahu anha, transmeton të
shfaq një gëzim dashakeqës! Largohu! Ti je mëposhtmen rreth atyre kohërave: “Unë
e divorcuar (e ndarë), tri herë”. isha e sëmurë për një muaj. Kur unë u
Ajo hoqi rrobën e saj dhe priti periudhën ktheva dhe njerëzit ishin duke pëshpëritur
e pritjes. Pastaj Hasani i dërgoi asaj shpifjet. Unë nuk dija aspak se çfarë ata
10.000 monedha ari si kompensim, gjith- ishin duke thënë për mua por unë e ndieja
ashtu ai i dha asaj pjesën që mbetej nga që butësia e të dërguarit të Allahut, me të
mehri i saj. cilën isha mësuar kur unë isha e sëmurë
Kurse ajo tha: “Kjo është një kompensim nuk ishte aty. Ai vetëm më pyeste sesi
i vogël për largimin tim nga dashuria ime”. ndjehesha dhe pastaj dilte”.[Sahih el-
Kur ai e dëgjoi çfarë ajo kishte thënë, ai Buhari 4750]
qau dhe tha: “Sikurse të mos ta kisha bërë
divorcin të parevokueshëm. Unë do ta kisha
Fevzije el-Hulejvi
Përktheu: Ammar Ardit Kraja
4.3.2005
50
Dijetarët dhe mendimtarët
Imam Es Sefarini
Imam Muhammed ibën Ahmed Es Sefarini. -Sherhu thulathijat Imam Ahmed
Shejhu, Imami, Deti i dijës, Al-lameja, dijeta- -Sherhu Nunijjetis Sarsuri (Me’arixhul En-
ri që punonte me dijen e tij, autori i veprave var fi Sireti En Nebijj El Muhtar)
të dobishme Ebul Aun, Shemsuddin, Muha- -Tebhirul Vefa fi Siretil Mustafa
mmed ibën Ahmed ibën Salim ibën Sulej- -Gidhaul Elbab fi sherhi mendhumetil
man Es Sefarini En Nablusi… Adab
Ka lindur në fshatin Sefarin në afërsi të -El Buhur Ez Zahire fi ‘Ulumil Ahire
Nablusit në vitin 1114 H dhe në atë fshat e -Keshful Litham fi Sherhi ‘Umdetil Ahkam
kaloi fëmijërinë. Mësoi Kur’anin dhe pastaj -Netaixhul Efkar fi Sherhi Hadithi Sejjidil
udhëtoi në Damask në kërkim të dijës së Istigfar
dobishme. Mësuesit e tij në këtë qytet të -El Xhavab El Muharrer fi keshfi an Hidr
Shamit ishin: vel Iskender etj.
-Esh Shejh Abdul Ganij ibën Isma’il En Gjatë jetës së tij shkroi mbi njëzet e pesë
Nablusi libra. Ishte i njohur edhe me poezitë e tij të
-Shejhul Islam Muhammed ibën Abdur bukura si dhe me vazet që zgjonin ndjenja
Rahman El Gazzij të larta tek dëgjuesit.
-Shejh Ebul Ferexh Abdur Rahman ibën Bashkëkohorët e tij kështu e përshkrua-
Muhjuddin El Muxhel-led nin atë: I Dalluari i kohës, pas tij nuk është
-Shejh Ebu El Mexhd Mustafa ibën paraqitur dijetar si ai, i drejti me kuptim të
Mustafa Es Suvari thellë të gjërave. I fuqishmi në refuzimin e
-Shejh Abdul Kadir ibën Umer Et Teglubij padrejtësisë dhe shpifjeve. Kur shihte ndo-
-Shejh Ebul Fedail El Keuri dhe tjerë. një të keqe skuqej dhe zëri i tij tregonte pa-
Për kohë të shkurtë tuboi dije të madhe kënaqësinë dhe hidhërimin e tij me atë
dhe u bë i njohur me dijen e tij si dhe me vepër. Ishte i butë dhe bashkëbisedues i
mençurinë e urtësinë me të cilën e dalloi këndshëm, e njihte mirë historinë e mbre-
All-llahu, subhanehu ve teala. Filloi me ligjë- tërve, dijetarëve dhe luftërat gjatë historisë.
rata dhe mësimdhënien dhe për një kohë të Vdiq në muajin e Shevalit të vitit 1188 H.
shkurtër u bë i njohur me veprat e tij të All-llahu e mëshiroftë me mëshirën e tij të
shkruara. Nga veprat e tij do të përmendim: gjerë. Amin.
Talha Kurtishi,
11.2.2005
51
Ibën Ahmed el Hakemi
Esh shejh, hafidh, ibën Ahmed el Hakemi. përhapura vendosi të përqendrohet në atë
Dijetari i madh, Al-lameja i Xhazanit dhe i krahinë duke përhapur besimin e pastër
gadishullit arabik, autori i librave të dobish- dhe sunetet e të Dërguarit të cilat aty më,
me në shumë lëmi, luani i Tihames (krahinë ishin zëvendësuar me risi (bidate).
në Arabinë Saudite), thirrësi që së bashku Kur Hafidhit të ri i erdhi lajmi për këtë
me mësuesin e tij arritën të përhapin dijen dijetar, ai së bashku me vëllain e tij i dërgu-
e dobishme dhe fenë e pastër në disa ven- an një letër duke kërkuar fillimisht falje për
de, në të cilat mbretëronin injoranca dhe mosprezencën e tyre në ligjëratat e dijetarit
risitë. për shkak të angazhimeve në shërbim të
Quhet Hafidh ibën Ahmed ibën Ali El prindërve si dhe kërkuan prej tij t’u dërgon
Hakemi El Kahtani. Lindi në vitin 1343 H disa libra ose të viziton fshatin e tyre.
(1924 G) në fshatin Es Selam në afërsi të Pasi që morri letrën e tyre El Kar’aviu
qytetit Medaja në juglindje të Xhazanit vendosi të viziton fshatin e tyre për të
(Arabia Saudite). Akoma si foshnjë së ligjëruar në të. Më i dalluari në shkrim dhe
bashku me familjen e tij shpërngulen në mësim në ligjëratat e tij ishte El Hakemiu, i
fshatin Xhadi’ në afërsi të qytetit Samita. cili shumë shpejt shkruante dhe mësonte
Familja e tij e varfër dhe modeste arriti që përmendësh atë që e ligjëronte hoxha.
në personalitetin e Hafidhit të mbjellë da- Shpesh nxënësit tjerë kërkonin prej tij që
shurinë për hajrin, ndershmërinë, bujarinë, t’ua shpjegon mësimet si dhe që të shkruaj-
modestinë dhe shumë cilësi të mira. Zgjuar- në atë që nuk arritën ta shkruajnë gjatë
sia e tij, shpejtësia në mësimin e gjërave ligjëratave.
dhe kuptueshmëria e tij e bën atë të dalluar Dijetari vërejti këtë zgjuarsi dhe kërkoi
prej fëmijëve të fshatit. Si i vogël mësoi prej prindërve t El Hakemiut të lejojnë që ai
shkrimlexim dhe Kur’an. Akoma pa i mbu- (Hafidhi) të vazhdon kërkim e dijës në
shur dymbëdhjetë vjet mësoi përmendsh të qytetin e Samita-së duke marrë përsipër
shumtën e Kur’anit. Se bashku me vëllain e pagën e shërbëtorit që do të zëvendëson El
tij Muhammedin kalonte kohën në shkrimin Hakemiun në punën e tij si bari. Ata nuk e
e Kur’anin me shkrim dore, në leximin e lejuan këtë gjë duke e potencuar nevojën e
librave të fikhut, hadithit, tefsirit, teuhidit tyre për prezencën e tij në shtëpi.
dhe feraidit. Aftësia e madhe për mësim Pas vdekjes së nënës në vitin 1360 H,
përmendësh i ndihmoi që shumë prej këty- prindi i tij i lejoi atij dhe vëllait të tij shkojnë
re librave t’i mëson përmendsh. në qytet tre ditë në javë. Gjatë ditëve të
Në fillim të vitit 1358 H krahinën e Tiha- mësimit i shkruante mësimet dhe pastaj
mes e vizitoi dijetari i njohur Abdullah El kthehej në fshat duke vazhduar punët e
Kar’avi i cili pasi që prej së afërmi u njoftua rëndomta fshatare. Gjatë kthimit prej Haxh-
me injorancën dhe risitë që ishin shumë të xhit baba i El Hakemi-ut ndërron jetë dhe El
52
Hakemiu tërësisht i përkushtohet dijës në alejhi ve sel-lem, në formë të poezisë)
praninë e mësuesit të tij prej të cilit përfitoi Përpos veprimtarisë së shkruar ai ishte
shumë dije. dora e djathtë e mësuesit të tij i cili mbikë-
Mësuesi i tij kujdesej që t’i siguron gjithë qyrte shkollat që vet i hapi në krahinat Ti-
librat bazë, që në atë kohë ishin të rralla, hame dhe Asir. Ai i ndihmonte në çështjet e
për nxënësin e tij të talentuar. Gjatë kërki- mësimit si dhe në udhëheqjen me këto
mit të dijes ai lexoi librat bazë në gjitha shkolla.
lëmit e fesë. Kur në vitin 1373 H u hap shkolla e mes-
Pasi që i mbushi nëntëmbëdhjetë vjet me e parë në qytetin e Xhazanit drejtor i saj
mësuesi i tij kërkoi prej tij përpilimin e një u emërua Shejh El Hakemiu i cili më vonë
libri që do të paraqet besimin islam në punoi edhe si dekan dhe profesor në degën
formë të poezisë. Duke iu përgjigjur e Fakultetit të Sheri’atit të Universitetit
kërkesës nga mësuesi shkroi librin “Sulemul Imam Muhammed ibën Su’ud, i cili u hap në
Vusul ila ilmil Usul”. vitin 1374 H.
Këtë libër më vonë e komentoi në librin e Ata që jetuan më të kështu e përshkru-
tij të njohur “ Me’arixhul Kabul” anin: Ishte shembull i dijetarit që kërkonte
Përpos këto dy libra nga penda e tij u dije të dobishme në baza të shëndosha
shkruan edhe këto libra: shkencore...
- A’lam Es Sunne El Menshure (në lëmin Ishte bujar, i devotshëm dhe i përmbajtur
e akidës) e përkthyer shqip me titull: 222 ndaj gjërave të dyshimta. Me besim të fortë
pyetje dhe përgjigje rreth akides e ngriste lart zërin e të vërtetës, urdhëron-
- El Xheuhere el Feride fi tahkik El Akide te për të mirë dhe vet e bënte, ndalonte
(në formë të poezisë) nga e keqja dhe vet i pari u largonte...
- Delilu Erbabil Felah li tahkik fenil Istilah Tubimet e tij ishin plot dobi, ishte i rre-
(terminologjia e hadithit) thuar me nxënës në çdo vend, në shtëpi, në
- Lu’lu’ul Meknun (mbi terminologjinë, në shkollë, në xhami...Kohën e kalonte duke
formë të poezisë) lexuar Kur’an dhe libra të dobishme...Njeriu
- Es Subul Es Sevijje li fikhi Es Sunen El ndihej mirë në praninë e tij shpeshherë
Mervijje (fikh, në formë të poezisë) bënte shaka me shokët e tij duke mos i ka-
- Vesiletul Husul ila Muhimmatil Usul dhe luar kufijtë.
Lamijetul Mensuh (usulul fikh, në formë të Pasi që bëri Haxhxhin në vitin 1377 H
poezisë) (1958 G) duke qenë akoma ne Mekke, ndë-
- En Nur El faid min Shemsil Vahj fi Ilmil rroi jetë ky dijetar i madh. Vdekja e tij në
Feraid (ilmul feraid, e drejta trashëgimore) moshën e re ishte goditje e madhe për
- Nushul Ihvan (El Katije) si dhe Mendhu- muslimanët. Mbetën vetëm librat e tij që
metum Mimije (Këshilla të dobishme në dëshmojnë dhe do të dëshmojnë për këtë
formë të poezisë) pishtar ndriçues që udhëzonte me dijen e tij.
- Nejlu Suul min Tarihil Umem ve Siretir All-llahu e mëshiroftë më mëshirën e Tij të
Resul (Biografi e të Dërguarit, sal-lall-llahu gjerë.
Talha Kurtishi,
18.2.2005
53
Imam Esh Shatibi
Ebu Is’hak, Ibrahim ibën Musa ibën Mu- rë të njohur të Andaluzisë prej të cilëve do
hamed El Garnati i njohur si Esh Shatibi me t’i përmendim:
të drejtë konsiderohet një prej imamëve të Vëllau i tij El Kadi Ebu Bekr Esh Shatibi
dalluar të Islamit. Ebu Jahja Muhammed ibën Asim
Ka lindur në qytetit Shatibe të Andaluzisë, Muhammed El Bejani
Spanjë, që në atë kohë ishte pjesë e shtetit Ebu Xha’fer Ahmed El Kas-sar
Islam. Për vitin e lindjes historianët nuk Ebu Abdil-lah Muhammed ibën Muham-
japin ndonjë informatë të prerë. med El Mexhari etj.
Gjatë kërkimit të dijës ka përfituar prej Me penën e tij shkroi libra të dobishme
dijetarëve të njohur të asaj kohe siç janë: në të cilat u mundua t’i përpunon rregullat
Ebu Abdil-lah Muhammed ibën Feh-har El e përgjithshme të fesë duke shënuar edhe
Bejri shumë dobi të rëndësishme:
Ebu Xha’fer Ahmed Esh Shekuri “El I’tisam”
Ebu Se’id Ferexh ibën Kasim Et Teglubi “El Ifadat vel Inshadat”
Ebu Abdil-lah Muhammed ibën Ali El “Sherhun Xhelil ala El Hulasati fin Nahv”
Belensi “Unvanul It-tifak fi ilmil Ishtikak”
Ebu Abdil-lah Muhammed ibën Ebil Haxh- “El Fetava”
xhaxh El Jahsubi dhe shumë tjerë. “El Muvafekat”
Ishte i dalluar në shkencën e bazave të “Kitabul Mexhalis” në të cilin komentoi
fikhut, në shkencën e hadithit dhe atë të kaptinën e shitblerjeve (kitanul buju) të
fikhut. Me studimin e tij të palodhshëm u bë Sahih Muslim-it.
i njohur dhe u rreshtua në mesin e prijësve Vdiq në muajin Sha’ban të vitit 790 H.
të njohur të fesë. All-llahu e mëshiroftë me mëshirën e Tij të
Nga ky det i dijes përfituan shumë dijeta- gjerë. Amin
Selim El Hilali
Përktheu: Talha Kurtishi
25.2.2005
54
Imam Ed Darekutni
Njëri prej imamëve me dije enciklopedike, Dhuhlit për Ed Darekutniun i konsideroi të
ekspert në shkencat e hadithit, në fikh dhe tepruara që më vonë të përgënjeshtron ve-
letërsi dhe me njohuri të gjëra për mënyrat ten pasi që dëgjoi një nga ligjëratat e Ed
e leximit të Kur’anit. Intelekti i jashtëzakon- Darekutniut në Bagdad. Ligjërata e Ed Da-
shëm si dhe kujtesa e fortë e dallonin prej rekutniut e mahniti atë aq shumë sa që
dijetarëve të kohës së tij. Më së shumti ka vendosi të mbetej në Bagdad për katër
shkruar në lëmin e hadithit. Vepra e tij “Es muaj.
Sunen” përmban afro pesë mijë hadithe. Imam Dhehebiu thoshte: Ka qenë det i di-
Quhet Ali ibën Umer ibën Mehdi ibën jes, njëri prej imamëve të dynjasë.
Mes’ud, Ebul Hasen Ed Darekutni El Bagdadi. Ebu Tajjib Et Taberi thotë: Isha i prani-
Ka lindur në lagjen e njohur e qytetit të shëm kur para tij u cituan disa hadithe që ai
Bagdadit, Darul Kutni në vitin 306 H. i kishte përmbledhur. Edhe Imam Ahmedi
Kërkimin e dijës e filloi herët duke vazh- do të mësonte diç të re po të ishte i
duar traditën e dijetarëve të asaj kohe që pranishëm.
udhëtonin në kërkim të dijes. Vizitoi Ibën El Xhevzi thotë: Si pak njerëz Ed
qendrat e dijes në atë kohë, siç ishin Basra, Darekutniu arriti të bashkon dijen e gjerë
Kufe, Vasit, Egjipt, Sham duke përfituar prej në hadith, fikh, gramatikë, poezi dhe kiraete
shumë mësues nga të cilët do t’i veçojmë: me besnikërinë, drejtësinë dhe besimin e
Imam Begaviun, Imam Jahja ibën Muham- pastër.
med ibën Se’id El Hadramiun, Muhammed Ebu Bekr El Berkani thotë: Mangësitë e
ibën Kasim El Muharibiun, Ismail ibën Abbas haditheve i citonte nga kujtesa duke mos
El Ver-rakun, Xha’fer ibën Muhammed Es përdorur libër.
Sajdeliun, Ahmed ibën Muhammed El Vasiti- Ebu Abdur Rahman Es Sulemi thoshte:
un, Ebu Bekr ibën Ebu Davdu Es Sixhis- Askush nën kupën e qiejve nuk i njeh më
taniun etj. mirë të Dërguarin, as’habët, tabi’inët dhe
Fjalët e dijetarëve për Darekutniun: etba’i tabi’inët sesa Imam Ed Darekutni.
Ka qenë i respektuar nga dijetarët e ko- El Hal-lali thotë: Dijetarët e hadithit i
hës së tij si dhe nga kronikët e dijes pas jepnin përparësi Ed Darekutniut që t’ua falë
vdekjes së tij. namazin edhe pse nuk ishte më i vjetri në
Hatib El Bagdadi njëri prej autoriteteve mesin e tyre.
në shkencat e islamit Ed Darekutniun e Është pyetur Imam Sa’d ibën Ali Ez Zen-
konsideron imam të kohës së tij duke thënë: xhani: Kush është hafidh (hafëz) me i fortë
Ai arriti kulmin e dijes mbi hadithet, njihte në lëmin e hadithit prej këtyre imamëve:
mirë mangësitë e fshehura të disa hadithe- Darekutniu në Bagdad, Abdul Ganijj-u në
ve si dhe transmetuesit e haditheve. Egjipt, Ibën Mende në Isfahan ose Hakimi
Imam Hakimi i cili dëgjoi lavdërimet e Ebi në Nisabur? I pyeturi u përgjigj: Ed
55
Darekutniu më së miri i njeh mangësitë e - Suneni i cili përmban 4754 hadithe që
fshehura e hadithit, Abdul Ganijj-u prejardh- kanë të bëjnë gjegjësisht me dispozitat e
jen e transmetuesve, Ibën Mende hadithin jurisprudencës (fikhut) Islam
në përgjithësi kurse Hakimi dallon me - Kitabus Sifat që trajton hadithet që
mënyrën e bukur të shkrimit dhe shënimit. kanë të bëjnë me cilësitë e All-llahut, sub-
Ebu Tajjib Tahir ibën Abdull-llah Et Taberi hanehu ve teala.
e quajti: Emirul Mu’minin (Prijësi i besimta- - Ehadithun Nuzul
rëve, gradë shkencore në shkencat e - Musned Ebi Hanife
hadithit sh.r.) në hadith. - Kitabud Du’afai vel Metrukin
Është parë në ëndërr duke u quajtur me - Ilelul Hadith
titullin Imam (prijës) edhe në xhennet. - Garibul Hadith
Nga ky det i dijes përfituan shumë nxë- - El Ilzamat ala Sahih El Buhari ve Muslim
nës nga mesi i të cilëve shkurtimisht do të - El fevaid El Efrad
përmendim: - El Mu’telif vel Muhtelif
Imam Ebu Abdil-lah El Hakim En - Kitabul Ihve vel Uhuvve
Nejsaburi - Fadaili Sahabe
Imam Ebu Nu’ajm El Asbehani (autori i - Kitabut Tetebu’i
librit Hiljetul Evlija) - El Erbe’une
Imam Ebu Hamid El Isfiraini - El Ehadith el-leti halefe fiha Imam Malik
Imam Ebu Abdur Rahman Es Sulemi - itabul Es’hija etj.
Imam Ebu Dherr El Herevi etj. Vdiq në vitin 385 H në Bagdad. All-llahu
Veprat e tij: e mëshiroftë me mëshirën e tij të gjerë.
Gjatë jetës së tij i shkroi këto libra që Amin
kanë të bëjnë kryesisht me lëmin e hadithit:
56
Pyetje dhe përgjigje
Pyetje: ...nëse nëna dhe baba adaptojnë një fëmijë a duhet që kur te rritet ti tregojnë
fëmijës se nuk je i yni? dhe a lejohet që ti thuhet- djali im?
Bekir Halimi
Redaktor fetar
AlbIslam.Com
albislam@albislam.com
57
Albani
Falënderimi i takon All-llahu, paqa dhe mjaftuan mua se me këtë fjalim jam përkuj-
bekimi qofshin mbi Muhammedin, familjen tues, duke e pasuar fjalën e All-llahut, teba-
dhe ata që e miqësojnë. reke ve teala: "Vazhdo me këshillë, sepse
Kjo është një ligjëratë, të cilën e kam këshilla besimtarëve u bën dobi". (Edh-
mbajtur në Doha, kryeqytetin e Katarit në Dharijat: 55).
muajin e bekuar të Ramazanit, të vitit 1392 Fjalimi im në këtë natë të bekuar prej
sipas hixhretit. Disa vëllezër më propozuan netëve të Ramazanit nuk mendoj të jetë
që ta botoj, pasi që në te ka dobi të rëndë- diçka mbi vlerën e këtij muajit, dispozitave
sishme dhe për shkak se muslimanët kanë ose vlerës së namazit të teravisë, ose gjëra
nevojë për një gjë të tillë. Duke iu përgjigjur të ngjashme që zakonisht i ofrojnë ligjërue-
kërkesës së tyre e publikoj për ta gjenerali- sit dhe këshilluesit, gjëra që pa dyshim u
zuar dobinë dhe duke pasur parasysh bëjnë dobi agjëruesve dhe u sjellin mirësi
përmendjen dhe historinë. Ia kemi shtuar dhe bereqete, por kam zgjedhur që të flas
disa tituj detal, për ti ndihmuar lexuesit të për një studim mjaft të rëndësishëm, sepse
nderuar që të koncentrohet në pikat krye- është prej bazave të sheriatit të shndë-
sore të tij. Shpresoj prej Zotit që të më rritshëm, kurse ka të bëjë me sqarimin e
shkruan në mesin e mbrojtësve të fesë së rëndësisë së Sunnetit në ligjin Islam.
Tij, përkrahësve të ligjit të Vet, të më
shpërblejë për këtë vepër, pasi që Ai është
më Bujari prej të cilit kërkohet. Detyra e Sunnetit sipas Kur'anit
59
Libri - Katërdhjet hadithe mbi moralin
61