Revista Alb Islam 49

1
1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
Editoriali
EDITORIALI
Aksioni i veprs
nj fjal goje do t'ju prgjigjemi sfidave t ndryshme sht nj psim para se t jet nj gabim. Prandaj, shfrenimit t pakontrolluar, narkotikve, alkoolit, prostitucionit, lakuriqsis n t cilat na thrret "bota e civilizuar" duhet t'u themi "jo" me pun para se t'u themi me gjuh. Thirrsit n fen e Allahut duhet ta msojn masn e gjer q sfidave t'ju prgjigjen me hapa konkret. Nuk mjafton q n mnyr rutinore t prsriten dmet e veseve t siprprmendura, pa marr asnj hap konkret pr eliminimin e tyre. do her q na flasin kundr besimit ton, kundr namazit, kundr mbuless, duhet q edhe m tepr ta na shtohet besimi duke u br m t zellshm ne zbatimin e urdhrave t Allahut t madhruar. Nga jetshkrimi i Pejgamberit mund t veojm rastin kur Muhamedi, lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t, i urdhroi shokt e tij q t thernin kurbanet dhe t rruanin kokat pasi q bri marrveshjen e Hudejbis. Sipas marrveshjes besimtart duhej t ktheheshin n Medin q pas nj viti srish t vijn e t kryejn adhurimin e Umres. Sahabt t indinjuar me politeistt nuk lvizn aspak kur dgjuan urdhrin e Pejgamberit, lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t. Si e zgjodhi Pejgamberi, lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t, kt situat? U ngrit dhe vet e bri at q i urdhroi shokt e tij. E theri kurbanin, e rrojti kokn dhe pas tij vepruan n mnyr t njjt shokt e tij. Zgjidhja ishte n aksion me vepr. N emr t redaksis: Agim BEKIRI
Shpeshher npr debate e polemika t ndryshme, n konflikte t nxehta a t ftohta hasim nj strmadhim t prdorimit t fjalve, nj verbalizm t tepruar q prdoret si prgjigje ndaj kundrshtarit. Kjo atmosfer nuk sht e panjohur edhe pr arenn shqiptare sidomos kur kemi t bjm me sulme t drejtuara n adres t muslimanve, her n mnyr t drejtprdrejt, nga njerz q jo denjsisht flasin n emr t popullit t tyre, e her trthorazi, nprmjet fushatave e aktiviteteve q jan pjell e kuzhinave islamofobike. Ky realitet s bashku me faktor tjer ka rezultuar me nj gjendje jo t lakmueshme pr muslimant. Nj gjendje e cila krkon shtegdalje. Krkon nj z t fuqishm i cili do t tejkaloj teorin dhe do t troket dern e praktiks. Nj prgjigje q nuk do t bhet me fjal por me vepr. Ndonse fuqia e fjalve nuk mohohet, srish vepra n shum raste sht m efektive, madje, ndonjher edhe mnyra e vetme e zgjidhjes s problemit. Kt Hasan Basriu, nj kolos i gjeneratave t para t muslimanve e kishte shprehur kshtu: "vepra e nj njeriu drejtuar nj mij njerzve ndikon m tepr se fjalt e nj mij njerzve drejtuar nj njeriut". Koha n t ciln jetojm na flet pr t rinj q s'i njohin kufijt e Allahut, megjithse kan simpati ndaj fes s Tij. Shpeshher kta t rinj din edhe t irritohen kur cenohet feja e tyre, kan ndjenja fetare mirpo ato ndjenja shum shpejt fiken. A thua vall pse ndodh e tr kjo? Prgjigja sipas meje sht: pr arsye se gjithka prfundon me fjal, pa mos kaluar n praktik. T menduarit se me
Faqe 5
N botn e politiks... t gjith nuk jan nj
Faqe 43
Punt shprblehen sipas nijetit
Faqe 7 Faqe 14
Orvatje serioze pr autokritik Intervist me dijetarin: ABDURRAHMAN EL-MAHMUD Vshtrim historiko-etik rreth namazit
Faqe 46
Roli i prindrve
Faqe 19
Faqe 50
Dhjet pshpritje pr grat
Faqe 23
Kriteret e t menurve (5) DOBIA DHE DMI
Faqe 53
Shprehia pr pun tek fmijt dhe t rinjt Rregullat e emrtimit t fmijs (2/2) Imani tek ehli suneti
Faqe 27 Faqe 29
8 mesele I Drguari, salallahu alejhi ue selem, dhe vapa
Faqe 56
Faqe 60
Faqe 63 Faqe 32 Faqe 37
Veorit e umetit A duhet t ngrihen duart gjat tekbireve n namaz (2/2)

Faqe 65
Prezantim i librit: "Vakfet n Maqedoni n periudhn Osmane" Seminari avancues "Thirrja islame rregulla dhe sfida" Strug 2007
N botn e politiks...
t gjith nuk jan nj
Ahmed FEHMI
Artikujt e paraqitur n kt rubrik jan mendime dhe komente personale t autorve dhe nuk korrespondojn patjetr me at q redaksia i di pr t vrteta
Aktuale
sfern e errt t politiks radhiten disa principe, koncepte dhe sjellje, t cilat ligjrimi selefist i kritikonte vazhdimisht, kurse lidert e tij trhiqnin vazhdimisht vrejtjen e islamistve nga futja n veprime politike deri n at nivel sa t zhyten n nj tufan obsesioneve, llogarish dhe konsideratash politike, t cilat i grijn gjrat statike t fes dhe premisat e saj. Ligjrimi selefist tani kalon fazn e vlersimit, rishikimit dhe orvatjeve pr riprtritje dhe prmirsim; disa prej tyre shkojn shum larg e disa tregojn pjekuri dhe urtsi. Mirpo, ajo q na prish rehatin sht rritja e asaj q mund ta quajm fenomen i obsesionit t rnies n sfern e llogaritjes s reagimeve saq jan br element kryesor n prcak-
timin e sfers s t vrtets dhe t sakts. Kuptimi selefit pr nga natyra, e kjo sht njra veori e tij, nuk fundoset n ekuivoke dhe miklime (mudara), andaj edhe vazhdimisht insiston n krijimin e rregullave baz t emetimit dhe ligjrimit. Ktu qndron edhe rreziku, nse lejojm q fundosja n obsesion t shndrrohet n baz dhe rregull statik dhe n kt mnyr t gjejm veten n at gjendje nga e cila ua trhiqnim vrejtjen njerzve m hert, domethn n sferat e errta t politiks. N ann tjetr, jemi msuar q n dekadat, ndoshta edhe n shekujt e fundit, t ballafaqohemi me nj armik; strategjia dhe pikpamja jon ideologjike duhet t jen t specializuara n ballafaqimin e ktij llojit armiqsie. Ndoshta etapa e kolonializmit ka qen shembull pr kt
Aktuale
gj, kur vendet islame kishin nj armik pr armikun n strategjin e ballafaqimit me t cilin duheshin t ballafaqoheshin. me t. Nga kjo vrim deprton tabori i Mirpo, koht e fundit, bota islame ka pest e i drejtohet opinionit publik me nj grumbull armiqsh, t cilt posedojn shprehjen: cili sht m i rrezikshm... plane t qarta dhe ambicie t mdha. Sakaq, pikpamja horizontale prdor Ktu futen prapjet pr krijimin e lindnj metod balancuese dhe i pozicionon jes s mesme, t madhe, t re armiqt n fqinjsi t njrietj., shteti hebre dhe ndrra tjetrit, pastaj s'prish pun nse pr natyralizim t raporteve Duhet t lirohe- prcakton prioritetet sipas me tregun e madh arab dhe ndrra e Iranit pr t'u shndr- mi nga mnyrat e rreziqeve dhe krcnimeve ruar n fuqi t madhe analizs dhe pr- momentale. Duhet t lirohemi nga brthamore, e cila do t domi- fundimeve, q n fund na ojn n pikpamja egocentrike, e cila noj pjesn drmuese t reduktimin e rreh t dominoj n nafts s bots... shtjeve boshstrategjin e ballafaqimit. Po Kjo gjendje e komplikuar tore n pyetje t ashtu, duhet t msohemi t nuk na lejon t prdorim llojit: a do ta sul- formojm pikpamje, kommoj Amerika pleksiteti i t cilave t jet n strategjin e vjetr t balIranin ose jo?! gjendje t prshtatet me komlafaqimit me nj armik. Kush sht m pleksitetin e gjendjeve t Mirpo, nga ajo q shohim, armik pr vshtira q prjeton umeti. vrejm se t shumt jan ata q akoma kapen pas kso umetin: Irani apo Duhet t krcejm mbi metode "t gjith jan nj", Perndimi? Irani nocionet e thjeshta dhe egosht armik i centrike, t cilat i shikojn kurse rezultati sht: mungesa Ameriks, apo gjrat vetm nga nj aspekt. e fuqis pr t'u ballafaquar me aleat i tij? Njerzit q nisen nga piktre armiq n t njjtn koh, pamjet egocentrike dhe strategjia, planet dhe aspiratat e t cilve dallojn, ndrkoh q prsa i udhhiqen n rrugn e tyre nga obseprket ndarjes s pres, ata sa dallojn, sioni, s'do t mund t realizojn shpresat q umeti ka lidhur pas tyre. Urtsia nuk po aq edhe ngjasojn. Rezultati praktik sht: shfrytzimi i qndron n shtimin e obsesioneve, ashtu pikpamjes vertikale n ballafaqim, jo t sikurse edhe strhollimi nuk qndron n pikpamjes horizontale, ka do t thot reduktimin e kompleksiteteve. Duhet t lirohemi nga mnyrat e analse, gjat fillimit t ballafaqimit, duhet t qetsojm armiqsin e ndonjrs pal izs dhe prfundimeve, q n fund na apo m shum palve, q t prqendro- ojn n reduktimin e shtjeve boshtore hemi te ballafaqimi i pals s mbetur. n pyetje t llojit: a do ta sulmoj Nse dshirojm t ballafaqohemi me Amerika Iranin ose jo?! Kush sht m perndimin, duhet t qetsojm armik pr umetin: Irani apo Perndimi? armiqsin me Iranin, nse dshirojm t Irani sht armik i Ameriks, apo aleat i ballafaqohemi me Iranin, duhet t qet- tij? Asgj nuk na bn presion q t shkursojm armiqsin ton me perndimin, tojm qndrimet tona n disa fjal apo sepse vetm nj katror sht i prcaktuar zgjidhje t kufizuara, andaj pse t'ia ngush1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
tojm vetvetes hyrjet e kuptimit e m pastaj edhe daljet e veprave?! Madje, edhe n fushn e krkimit t fetvave dhe dhnies s fetvave, duhet patur parasysh kto gjra. Ai q analizon metodn e Shejhul-Islam ibn Tejmiut, rahimehullah, gjat dhnies s fetvave do t vrej se n shum fetva mjaftohet me prmendjen e mendimeve t medhhebeve, ndoshta tregon mendimin e xhumhurit, e pastaj nuk paraplqen asnj mendim pr shkaqe t ndryshme, andaj pse t insistojm ne n prcaktimin e ndonj mendimi pasiq nuk ka nevoj pr prcaktim, edhe at n sfern e poli-
tiks e jo n sfern e fikhut?! Nuk e teproj kur them se ne n kt koh kemi nevoj pr pikpamje t plota dhe t balancuara nga t cilat do t nisemi n drejtime t sigurta, pikpamje reformiste q i ngrthen edhe gjrat dinamike dhe njerzit dinamik, dhe q i kalon ofertat personale dhe pikpamjet subjektive q t'i ofroj umetit metod, t cils nuk i humb shklqimi dhe elani nj koh t gjat.Vall, do t'i drgoj Allahu ktij umeti nj njeri q do t'ia riprtrij fen, metodn dhe mendimin...?! Prktheu: Bekir Halimi
Orvatje serioze pr autokritik

Prkujtimi i iniciativs s Xhemaatul-Islamije
Sejid Ebu Davud
Aktuale
ta q merren me autokritik brenda lvizjes islame bashkkohore duhet ta studiojn iniciativn e ndaljes s dhuns, e ndrmarr nga organizata "Xhemaatul-Islamije" n vitin 1997, e cila sot mbush dhjet vjet. Kjo iniciativ dhe librat rishikuese q ka botuar kjo organizat, paraqesin orvatjen serioze t nj organizate islame
pr t kritikuar rregullat e saj ideologjike, n baz t cilave ka formuar edhe metodn e vet n raport me shtetin. sht tashm i njohur fakti se organizatat e veprimit islam kan nj alergji t madhe ndaj kritikave q mund t'u adresohen nga t tjert, qoft n
veprimet politike, qoft n gjrat shtetrore dhe mendimet ideologjike. Mirpo, drejtuesit e organizats "Xhemaatul-Islamije", pasi kaluan gjashtmbdhjet vite n burg dhe pasi q lexuan, studiuan, klasifikuan dhe iu kthyen referencave fikhore me pesh (n kt u ndihmoi edhe koha e gjat dhe plotsisht e lir brenda burgut), patn guximin t pranojn publikisht se kan br gabime t mdha, se kan br ixhtihad dhe kan gabuar, arsye pr t
largua nga aktiviteti militant dhe e shpartalluan sistemin e tyre t veant dhe u ndaln nga prdorimi i dhuns, pasi doln nga burgu n t shtatdhjetat e shekullit t kaluar, ata nuk ndrmorn rishikime ideologjike dhe fetare, ku distancohen publikisht nga metoda e dhuns, sikundrse bri organizata "Xhemaatul-Islamije". Organizata "Ihvanul-Muslimin" rishikuan vetveten, e flakn dhunn dhe menduan q t gjithve t'ua dshmojn
Xhamia e Universitetit t Azharit
Aktuale
ciln edhe nxorn nga shtypi nj projekt ideologjik, kulturor dhe fetar n m shum se tridhjet libra gjer m tani, ku hodhn themelet e nj pikpamjeje m t thell, m t matur dhe m t balancuar, e aft pr t'u pajtuar me shoqrin e tyre. Nse organizata "Ihvanul-Muslimin" u
kt orientim t ri me vepra, jo vetm me fjal; madje, ata ishin t sinqert n kt orientim t ri, andaj kundr tyre nuk sht regjistruar asnj rast t prdorimit t dhuns q nga koha kur kan dal nga burgu. Mirpo, edhe e kundrta e ktij rasti, si sht ai i "Xhemaatul-Islamije", per-
Aktuale
Gjithashtu sht edhe lvizja e par q sonalisht jam i mendimit se rishikimet e ksaj organizate jan shum m t qarta, ka pranuar t gjitha aksionet q ka br dhe nuk ka thn se i ka m prfshirse dhe m t inskenuar shteti pr t'i br guximshme, ku mund t jepet si shembull fakti se lid- Domosdo duhet kurth e as ka pranuar teorin t dominoj e komplotit q dominon ert e "Xhemaatul-Islamije" interesi, sepse shum tek lvizjet islame, nuk kan shikuar pasojat negxhihadi nuk arabe dhe kombtare dhe kan ative t ktyre rishikimeve. Pr shembull, kjo organizat sht qllim n rrnjosur dy parime t sht distancuar nga xhihadi, vete, por Allahu ndryshimit n Islam, t cilat nga kjo apo ajo vepr, andaj e ka caktuar pr jan n kundrshtim me teorka i ka mbetet m ksaj t realizuar ql- in e komplotit. Ato jan parimi i ndryshimorganizate? Cili sht arsyetilime t larta, e mi i ekzistencs s saj?! Mos ato jan mbrojt- it pozitiv, ku argument pr kt sht ajeti Kuranor: vall vullneti i liderve t ja e forcs s "...Allahu nuk e ndryshon ksaj organizate sht shembur, pr shkak se s'arritn t Islamit, vendet e gjendjen e nj populli muslimanve prderisa ata ta ndryshojn durojn sprovn e burgut? dhe ngritjen e veten e tyre....". (Er-Rad: Mirpo, kjo organizat nuk i flamurit t 11). ka rishikuar t gjitha kto tevhidit. Dhe parimi i ndryshimit gjra, por ka shikuar m negativ, ku argument pr kt shum n interesin fetar sesa sht ajeti Kuranor: n kto kndvshtrime t kufizuara. "Kt (mas ndshkuese) e bri ngase SHEMBULL I RRALL Allahu nuk ishte ndryshues i nj begatie, t ciln ia ka dhuruar nj populli, derisa Iniciativa e organizats "Xhemaatul- t ndryshoj ai vet n vetvete (t bhet Islamije" konsiderohet nj shembull i prbuzs i s mirs) dhe ngase Allahu rrall i ktij lloji n lvizjen islame n dgjon (ka thon) dhe di (ka punoprgjithsi dhe n lvizjen politike n jn)". (El-Enfal: 53). Dhe kan rrnjosur parimin Kuranor: veanti. Kjo sht lvizja e par islame "E kur juve u goditi nj dshtim (n q rishikon dhe riformaton vetveten dhe vetprmirson fjaln e vet, duke ndr- Uhud) e q ju ia patt dhn at dyfish marr nj proces t madh t autokri- (armikut n Bedr), that: "Prej nga kjo"? tiks, q konfirmon veprimet e saj t Thuaj: "Ajo sht nga vet ju"! S'ka sakta, sikurse thirrjen n fe t Allahut, dyshim se Allahu sht i plotfuqishm udhzimin e njerzve, edukimin e shpir- pr do send". (Ali Imran: 165). T gjith e din se tek lvizjet islame tit n vlera dhe pastrti, braktisjen e veprave negative t dukshme dhe t fshe- dominon mendimi se ndodhit e hura dhe refuzon gabimet, lshimet dhe Nekrashit, Hazendarit, Menshijes, Eldshtimet dhe pranon prgjegjsit pr Fenije El-Askerije, Dhehebiut, vrasja e kto gabime n mnyr t iltr, edhe Sadatit, jan skenar i qeveris ose sigurimeve shtetrore t huaja q t dmtopse i ka kushtuar shum kjo iltrsi.
10
jn lvizjen islame, e cila sht e pastr nga do t met dhe nga do gabim n kto ndodhi. Mirpo Xhemaatul-Islamije ka pranuar t gjitha aksionet militante, t cilat i ka br dhe u ka krkuar falje dokujt q sht dmtuar prej tyre, qofshin individ t Xhemaatul-Islamijes, civil t pafajshm, polic apo struktura tjera.
PSE NUK KA PRFITUAR XHEMAATUL-ISLAMIJE I NGA PRVOJA E IHVANUL-MUSLIMINVE? M
Aktuale
Shum shkrimtar dhe intelektual musliman e kan akuzuar XhemaatulIslamijen se nuk ka prfituar nga prvoja e Ihvanul-Musliminve, e cila i oi n burgje, pr shkak se edhe kta kishin br t njjtat gabime. Lidershipi i Xhemaatul-Islamijes ka pranuar gabimin dhe e ka ndrlidhur me mangsit e antarve t saj, q kan ardhur si rezultat i nxitimit dhe entuziazmit shtes n fe dhe, pr vet faktin q nuk kan pranuar t futen nn flamurin e Ihvanve n vitet shtatdhjet, kan ndrprer lidhjet me ta n nj mnyr q nuk prkon me vllazrin islame. Si shkak pr mos prfitimin nga prvoja e Ihvanve, ata konsiderojn edhe mangsin e Ihvanve, t cilt nuk ka treguar historin e organizats speciale deri m sot, kurse t gjith kan kuptuar se ndodhia e Menshijes sht vepr e shpifur dhe se sht komplot, kurse ky konstatim sht n kundrshtim me realitetin, sikurse e di kt do njeri q e njeh mir realitetin e historis moderne. Ata gjithashtu kan thn se rasti i Nekrashit ka qen rast individual dhe se n asgj nuk kan gabuar nga ajo q kan br ata dhe se tr historia sht manifestim i komplotit kundr tyre, andaj
edhe nuk ka prfituar XhemaatulIslamije shum nga prvoja e tyre. Madje, lidershipi i Xhemaatul-Islamije thot se do gj q kemi dgjuar nga dnimet dhe keqtrajtimet n burgjet e Naserit, t njjtat ia kemi atribuuar edhe qeverisjes s Sadatit, t cilin asnj thirrs nuk e ka prmendur pr t mir n vitet shtatdhjet, gj q na dha nj pamje t errt pr t, aq sa i harruam edhe aspektet e tij t shndritshme; harruam se epoka e tij sht shum m e mir pr Islamin dhe muslimant sesa epoka e Naserit. Lidershipi i Xhemaatul-Islamije-s gjithashtu ka potencuar se dshirojn t prfitojn nga prvoja e t tjerve dhe kan nevoj pr nj gj t till, mirpo me kusht q kta t fundit ta paraqesin n mnyr konstruktive e jo n mnyr propagandistike, q domethn, t ofrojn prvojn e tyre me t gjitha pozitivitetet dhe negativitetet.
MENDIM I EKUILIBRUAR
Librat q ka publikuar organizata Xhemaatul-Islamije pas iniciativs plot me nocione t larta dhe mendim t ekuilibruar, ka ka munguar m hert n pikpamjet e Xhemmatul-Islamije. N
N iniciativ nuk ka asgj q mund t llogaritet si eliminim i xhihadit, sepse ata vrtetojn se xhihadi sht farz q ka pr t mbetur deri n Ditn e Kijametit, mirpo, sht nj farz q ka rregulla, t cilat duhet t merren n konsiderat nse dshirojm ta aplikojm si duhet, kto rregulla dhe kushte nuk ekzistojn sot n Egjipt.
Aktuale
mendimin e ksaj organizate dominonte fanatizmi dhe ndrprerja e lidhjes me shoqrin dhe reaksionet. Kur lidershipi i organizats Xhemaatul-Islamije ka rianalizuar qndrimet e veta, vrejtn se sht gabim t ket organizata islame q e kan kthyer xhihadin qllim n vete, e jo mjet, q ka caktuar Allahu n raste t veanta pr ta ngritur fen dhe pr ta ndihmuar Islamin dhe muslimant dhe pr t mbrojtur tokn dhe pasurin e muslimanve. Ata gjithashtu kan kuptuar se sht gabim, q disa lvizje islame t konsiderojn veten qllim dhe jo mjet pr t realizuar objektivat e sheriatit, t'i japin prparsi lojalitetit ndaj Islamit m tepr sesa ndaj xhematit. Ata kan kuptuar se disa lvizje islame nuk e konsiderojn divergjencn n shtjet sekondare fikhore si manifestim i mshirs s Islamit dhe madhshtis s tij dhe aftsis pr t zgjedhur t gjitha problemet individuale, familjare dhe ndrkombtare, porse jan t mendimit se do divergjenc fikhore me ta sht katastrof e vrtet dhe se lejon nprkmbjen e nderit dhe autoritetit me qllim t fyerjes dhe koritjes s tij. Ata kan vrejtur se disa lvizje islame nuk bjn dallim mes Islamit dhe fikhut Islam, mes Islamit dhe mendimit Islam, mes Islamit dhe pushtetit Islam, sepse i pari sht i pagabueshm, kurse fikhu, mendimi dhe pushteti jan veprime t njerzve, kuptime t njerzve, praktikime t njerzve t kuptimit t tyre t Islamit, ka mund t jet gabim apo i sakt. Kur lidershipi i organizats Xhemaatul-Islamije arriti te kjo bindje, vendosi t mos t jet fanatik i ndonj mendimi q e shohin apo ndonj gjykimi
me t cilin ka gjykuar ndonj lvizje islame apo shtet islam, apo mendim fikhor, me t cilin ka folur ndonj fekih islam; prkundrazi, mendimi i tyre i ri ngrihet mbi parimin se secili prej tyre ka shprblim, pasi ata kan br ixhtihad n suaza t Islamit dhe nn hije t dispozitave t ksaj feje, ka mund t jet e qlluar ose e gabuar.
PRMIRSIMI I GABIMEVE
11
Dikush mund t thot: Mendimi i ri i organizats Xhemaatul-Islamije ka ardhur si rezultat i presionit t burgjeve dhe se nuk sht zhvillim i natyrshm i mendimit t tyre dhe n ambient t natyrshm. Edhe nse supozojm se kjo sht e sakt, srish kjo sht begati e Allahut, pasi ky mendim ka qen ngritur mbi shum gabime, t cilat i njohin specialistt, mendimtart dhe fukahat e paanshm. Kto gabime s'do t prmirsoheshin po t mos ishin kto situata t vshtira, sepse n bollk dhe komoditet t gjith do t humbnin guximin e kritiks dhe asnj nga lidert e tyre nuk do t guxonte t kritikonte parimet ideologjike t ktij xhemati. Kur lidert e xhematit vrejtn se luftimet dhe prplasja me shtetin shpie n dme shum t mdha, sikurse sht ndalja e davetit dhe mbushja e burgjeve me t rinjt m t mir, ka shkaktoi shthurjen e familjeve dhe humbjen e fmijve; kur u siguruan se, nse qllimi i br publik lidhur me kta luftime ka qen nxjerrja e t burgosurve nga burgjet dhe ka patur efekt negativ, vetm se sht shtuar numri i t burgosurve, pasi numri i t burgosurve n fillim ish disa qindra, por q n fund t arriti n
12
Aktuale
disa mijra, ata vendosn, duke u nuk i sht dedikuar shtetit, aq sa i sht mbshtetur tek Allahu, t ndrmerrnin dedikuar antarve t organizats brenda me zemrgjersi, guxim dhe trimri dhe jasht shtetit dhe krkimi prej tyre q t ndalin aksionet militante pa ndonj drejt ksaj platforme dhe strategjie. Prgjegjsia nacionale n iniciativn e kusht apo detyrim. Zhvillimet konstatuan se iniciativa ka ndaljes s dhuns ishte e qart, sepse lidert e xhematit shikuan me pikllim qen prmirsim i brendshm i organidshirn e Izraelit pr dominim n rajon zats dhe se pas ksaj iniciative organizata sht ndryshuar pr kah e dhe dobsimin e Egjiptit dhe mira, m shum dije dhe skajzimin e rolit t tij. Ata kan menduar se lufta e Kur lidershipi i mshir m t gjer, e rikorganizats theu lojalitetin dhe dashurin brendshme i ndihmon pr t Xhemaatulndaj gjith muslimanve, dobsuar dy palt, edhe lvizjen islame edhe shtetin. Pr Islamije ka rianal- bashkoi dhe nuk prau, kt arsye vendosn t bartin izuar qndrimet e prgzoi dhe nuk largoi, afroi prgjegjsin nacionale dhe t veta, vrejtn se dhe nuk shkaktoi luft t sht gabim t brendshme. mendojn pr interesin e venket organizata Pas ktyre viteve edhe dit t tyre, sidomos kur e din se Egjipti sht shtet i aftsuar islame q e kan njerzve iu dha siguria nga kthyer xhihadin shteti dhe aparatet e tij se inipr ta mbrojtur sulmin ndaj popullit arab dhe ummetit qllim n vete, e ciativa nuk ka qen e ngritur jo mjet, q ka cak- mbi parimin e "tukjes" dhe as islam. tuar Allahu n q ka lidhje me mashtrimet Ishte nj ide e shklqyer kur raste t veanta taktikore; t gjithve iu b e xhemaatul-islamije bri publike se lvizja islame nuk pr ta ngritur fen ditur se iniciativa paraqet dhe pr ta ndih- pikpamje strategjike dhe duhet t tentoj t shemb muar Islamin nuk ka t bj me mungesn pushtetin e shtetit n t cilin e fuqis apo tkurrjes s jeton, sikundrse qeverit duhet mos t mundohen t shembin aktiviteteve militante. lvizjet islame prderisa ato nuk e luftoRIANALIZIM I NOCIONEVE T XHIHADIT jn dhe nuk hyjn n konflikt me shtetin, sepse shembja e dy palve sht fillimi i dshtimit, kurse forca e dy palve sht Nse Xhemaatul-Islamije n fillimi i fitores. trashgimin e vjetr fuqizon nocionet e xhihadit, mendimi i tyre i ri u b shkak NUK KA QEN NEGOCIAT q shum njerz t'i akuzojn se kan ln xhihadin; mirpo, lexuesi i librave t Zhvillimi i ngjarjeve dhe koha konstat- rivlersimit vren se xhemati i ka pruan se iniciativa nuk ka qen negociat mirsuar dhe saktsuar nocionet e xhihasipas s cils shteti i jep organizats dit dhe nuk ka br t kundrtn. Xhemaatul-Islamije nj hise t dynjas N iniciativ nuk ka asgj q mund t prball fshirjes s disa shenjave t fes, llogaritet si eliminim i xhihadit, sepse ata sidomos kur e dim se iniciativa n fillim vrtetojn se xhihadi sht farz q ka pr
Prshtati: Bekir HALIMI

Aktuale
t mbetur deri n Ditn e Kijametit, mirpo, sht nj farz q ka rregulla, t cilat duhet t merren n konsiderat nse dshirojm ta aplikojm si duhet, kto rregulla dhe kushte nuk ekzistojn sot n Egjipt. Rivlersimet e Xhematit prforcojn konceptin se Xhihadi sht nj prej farzeve t Islamit pr t cilin duhet t prmbushet legjitimiteti, q t bhet obligativ pr mbar umetin. Domethn, duhet t prmbushen kushtet dhe shkaqet dhe t eliminohen pengesat dhe t'i kemi parasysh objektivat madhore t sheriatit. Duhet t arrij legjimitet, domethn, t jet sipas rregullave t sheriatit. Kjo shtje sht e madhe, ka t bj me derdhjen e gjakut dhe lejimin pr marrjen e pasuris s huaj, kjo shtohet edhe m shum pasi gjendemi n nj shoqri muslimane, t cilve Allahu ua ka mbrojtur gjakun dhe nderin dhe e ka br m t madhe dhe m t ashpr sesa nderi i Qabes, andaj analiza se ka gjak q derdhet dhe q meriton t derdhet sht prej kushteve kryesore pr t'i dhn legjitimitet ktij veprimi. Pastaj kto gjra duhet t jen t prera dhe mos t ket n to dilema dhe mos t ket asnj lloj pengese fetare q ndalon luftn. Prej elementeve q jan t nevojshm pr legjitimitet t nj xhihadi sht mos t'i bjm dm objektivave madhore t umetit, sidomos atyre q kan t bjn me nevojat e njerzve, ushqimin, riskun dhe infrastrukturn, shtoji ksaj se ato elemente jan edhe t shenjta dhe nuk lejohet t nprkmben pa t drejt; nga njra an, ai q i nprkmb direkt apo indirekt, ka rn n gjynah, sikundrse, nga ana tjetr, n t njjtn pozit gjendet edhe ai q e nxit popullin kundr
teje dhe e eliminon besimin n thirrjen islame dhe tek thirrsit islam. Nuk i lejohet muslimanit q t bj ndonj vepr nga e cila synon shprblim prpos se me sinqeritet, t synoj Fytyrn e Allahut dhe t lartsoj shtjen e Tij, kurse futja e pretendimeve fanatike dhe fisnore, hakmarrjes personale apo kolektive dhe manifestimet e ndryshme injorante, i asgjsojn veprat, i prishin ato dhe e humbin shprblimin, madje, mund t shndrrohen n gjynah q sjellin Mllefin e Allahut, edhe pse ky njeri ka synuar shprblimin. Domosdo duhet t dominoj interesi, sepse xhihadi nuk sht qllim n vete, por Allahu e ka caktuar pr t realizuar qllime t larta, e ato jan mbrojtja e forcs s Islamit, vendet e muslimanve dhe ngritjen e flamurit t tevhidit. Kto qllime t larta i dshiron Ligjvnsi i Urt nga prcaktimi i Xhihadit. Nse eliminohen kto interesa apo njeriu synon interesa t tjera prpos tyre, apo shkakton dme m t mdha sesa dobit, ather ky xhihad nuk sht i ligjshm. Pastaj, mobilizimi i prgjithshm kundr armiqve t Islamit dhe muslimanve sht n kompetenca t konsensusit t umetit, liderve dhe t menurve, e jo secilit individ, sepse dmet e paramenduara ose ato q mund t shkaktoj ky mobilizim do t godisnin mbar muslimant. Urdhrimi n t mir dhe largimi nga e keqja ndalohet nse shkakton dm pr muslimant, edhe xhihadi sht nj lloj i urdhrimit n t mir dhe ndalimit nga e keqja, andaj duhet q prfaqsuesit e ummetit, t part dhe ata q respektohen t ken rolin kryesor n kt gj.
13
Eskluzivisht pr Albislamin u prononcua dijetari:
Abdurrahman el-Mahmud
Intervistoi: Omer BERISHA
Speciale
Gjat seminarit avancues pr thirrsit, i cili u mbajt n Prishtin (25-28 Qershor) kishim rastin t takohemi me dijetarin Abdurrahman el-Mahmud, i cili shtjelloi mjaft shtje me rndsi. Ndrkoh kishim nderin t bjm edhe kt intervist:
lbislam: Dijetar i nderuar, kjo intervist sht pjes e prpjekjeve tona pr t'i paraqitur lexuesit t revists ton dijetar q shquhen pr njohjen e Kur'anit dhe Sunnetit. Mes hoxhallarve dhe talebeve ju jeni tashm i
njohur, porse n kt intervist do t donim q t'i paraqiteshit vet lexuesve tan. Kshtu q, fillimisht, do t donim t na flisnit pak pr veten dhe pr veprat tuaja t hershme dhe t vonshme. El-Mahmud: N emr t Allahut, Atij i
Speciale
takon tr lavdrimi dhe falnderimi, rregullin: "Allahu s'ngarkon asknd prtej ndrsa paqja dhe mshira qofshin mbi mundsive" dhe t jemi t vetdijshm se Pejgamberin ton, Muhamedin, po ashtu Allahu s'i ka detyruar muslimant t shkoedhe mbi familjen e tij dhe mbi tr shokt jn tej mundsive q kan. Muslimant n e tij. Un jam vllai juaj Abdurrahman b. Meke ishin musliman, edhe pse dispozitat Salih el-Mahmud. Kam studiuar n insti- e sheriatit ende nuk ishin ligjsuar. Pastaj tutin shkencor n Saudi; sht nj institut zbritn dispozitat nj pas nj, i Drguari shkencor fetar, aty prfundova filloren dhe paqja dhe bekimi qoft mbi t, u shprngul t mesmen, pastaj studiova n fakultetin e n Medin dhe u plotsua feja. Pra, Islami sheriatit n Rijad. U diplomova n vitin tashm sht i plot dhe mbetet detyr q 1395 H (1975). N t njjtin vit kur u secili musliman t praktikoj t gjitha diplomova, u themelua Universiteti gjrat e ligjsuara nga Allahu; askush nuk Islamik Muhamed b. Suud, n Rijad. N guxon t'i anashkaloj kto. Bhet fjal pr dika t njjt me studimin dhe fakultetin e sheriatit fillova po thellimin e besimit dhe njsimashtu studimet pasuniversitare. it t Allahut, q sht detyr Mirpo, m von, u themelua fakulteti i Usulu Din, n Rijad, Prandaj, edhe nj pr secilin musliman. Po ashtu, dhe un u transferova aty pr her dshiroj t'i namazi, agjrimi, zbukurimi t prfunduar magjistraturn, mshoj fort ksaj me moral Islam etj. - jan gjra pastaj doktoraturn n degn e pike. Besimtarve q muslimani nuk guxon t'i akides (besimit). Pastaj u cak- q jetojn n kto braktis. Mirpo, ka dispozita vende duhet t'u t sheriatit, t cilat njeriu mund tova si ligjrues n kt universitet, n degn e akides. Kt themi se ekziston t qlloj t mos i praktikoj detyr jam duke e kryer edhe mundsia q njeriu gjat jets. Kshtu, pr shemsot. Kam botuar disa libra, t jet besimtar i bull, nj besimtar mund t sikundrse temn e magjis- mir dhe i prpik- jetoj dhe t vdes pa e dhn t zeqatin asnjher, sepse nuk e traturs, me titullin: "Kadaja ka arritur sasin e caktuar, dhe Kaderi sipas Kur'anit dhe sunetit dhe drejtimet e njerzve n kt sikundrse mund edhe t mos ket shkuar shtje". Po ashtu, kam botuar edhe temn n haxh, sepse gjat gjith jets nuk i sht e doktoraturs: "Qndrimi i Ibn Tejmijes dhn mundsia etj. Pra, kur t shikojm rastin e muslindaj esh'arijve". Kam botuar edhe tituj t tjer, si: Shpjegues i librit Lum'atul i'tikad, manve n kto vende, me sprova t Kadaja menhexhije ue akadije dhe t tjera. ndryshme dhe situata t cilat i kan n dor jomyslimant me ligjet dhe rregulloret e Albislam: Nga shum besimtar tyre, vrejm pa dyshim se ka gjra t cilat dgjojm fjaln: duke qen se ne muslimani do t dshironte t'i praktikoj jetojm n Evrop s'mund t jemi ashtu si ka urdhruar Allahu. Por, nse t prpikt n fe. far mendoni ju, nuk ka mundsi, ather i kthehemi rrega mund t vazhdojm jetesn n ullit: "Allahu s'ngarkon asknd prtej kto vende dhe t jemi realisht t mundsive". N kt rast, do t doja t trhiqja prpikt n fe? El-Mahmud: Po, nse mbajm parasysh vmendjen lidhur me nj gj:
15
16
paragjykimin, q rreh ta bind shpirtrisht besimtarin se nuk mund t jet i prpikt n fe. Ky paragjykim krijon problem, madje, nj problem vrtet t madh. sht njlloj si t'i thuash atij q mundohet t jet i prpikt: ktu nuk ke gjasa t jesh i prpikt, andaj duhet t'i braktissh shum detyra fetare. sht gabim; prkundrazi, duhet kshill dhe udhzim nga e mira; muslimani duhet t jet i vendosur. Pastaj, nse nuk ka mundsi t'ia dal mban, le t krkoj falje tek Allahu, duke iu drejtuar me vetdijen se "Allahu s'ngarkon asknd prtej mundsive q ka". Prandaj, edhe nj her dshiroj t'i mshoj fort ksaj pike. Besimtarve q jetojn n kto vende duhet t'u themi se ekziston mundsia q njeriu t jet besimtar i mir dhe i prpikt, ndrsa Allahu e drejton dhe i ndihmon. Albislam: Pr aq sa ne praktikojm kt fe, si duhet t'i bindim edhe t tjert se kjo sht feja e vrtet dhe se i gjith njerzimi e ka pr detyr t ndjek t njjtn rrug? El-Mahmud: Sa i prket njerzve n prgjithsi, prpara teje ke dy grupe njerzish: grup q, m s pari, s'jan musliman, si sht rasti i t krishterve, ifutve etj. Pr t'i thirrur kta n fe ka mjaft metoda, andaj un i kshilloj thirrsit q t marrin msim prej prvojave t atyre q jan marr m shum me thirrjen e ktij grupi t njerzve. Nga metodat m t afrta sht ndikimi yt, q dikush prej tyre t pyes veten: 'sht ky islam, far jan kta muslimant? Kto pyetje i hapin m pas horizontin q t bj edhe pyetje tjera, derisa, ndoshta, me lejen e Allahut, i bhet e qart e vrteta dhe hyn n Islam. Ndrkaq, sa i prket grupit tjetr, t cilt jan musliman, por kan mangsi, bidate
etj, ather realisht them se duhet t ket kshilla t sinqerta, me metod t bukur. Un kshilloj q thirrsit t ken moral t lart, sjellje t kndshme dhe le t'u bjn mir t tjerve. Le t'u bjn mir, sepse bamirsia i zotron zemrat. Kto jan nga metodat m t rndsishme. Albislam: T gjith muslimant ankohen dhe pyesin veten pse muslimant jan t prar mes njritjetrit; cili sht ilai q do t kshillonit? El-Mahmud: S'ka dyshim, se prarja e muslimanve sht nj gj q na mrzit dhe kjo e gzon armikun. Drejt ksaj dukurie duhen ndjekur hapat q vijojn: Nj: Kshilla mes njri-tjetrit dhe bashkimi n nj fjal: kam pr qllim ehli sunetin n prgjithsi.Vetm kshtu mund t jen s bashku n t vrtet dhe t gjith s bashku t thrrasin nga e vrteta. Dy: Tr muslimant, e n mnyr t veant thirrsit, s'duhet t heqin leht dor nga takimet dhe kshillimet, sepse mungesa e takimit rezulton n egrsi dhe kjo pastaj i shton akuzat, supozimet e kqija etj., ndrkoh q, nga ana tjetr, sht vrejtur se takimi dhe qndrimi s bashku, sidomos kur kto zgjaten n koh dhe aty han s bashku, rezulton t jet nj veprim efikas dhe sheshon shum gjra q kan mes njri-tjetrit. Pra, kshilloj q t shpeshtohen takimet. Tre: Duhet t kemi shum kujdes q mos i hiperbolizojm gjrat; seciln gj ta vlersojm aq sa sht dhe, nse vrejm se nj hoxh bn ndonj gabim, ne duhet ta ndihmojm q edhe ai t arrij tek e vrteta, e jo t ndihmojm gabimin dhe t pavrtetn, q ai t thellohet edhe m tepr n at gabim, madje, ndoshta, edhe t shtoj ndonj gabim tjetr.
Speciale
Speciale
Pra, nse vllain tnd e sheh n nj japin fetva pr shtje t mdha, gabim, ndihmoje kundr shejtanit, mos sikundrse xhihadi, politika, kufri, ndihmo shejtanin kundr tij. Kt rregull imani, suneti dhe bidati. El-Mahmud: Kshilla q kan dhn dijet gjith thirrsit duhet ta kuptojn mir. Katr: T gjith thirrsit n rrug t tart dhe imamt qysh hert, por edhe Allahut duhet ta din se, fillimisht, duhet t tani, sht q nxnsi i dijes t mos shpejpunojn,secili prej tyre t jet praktik si dhe toj, as n shkrime autoriale, para se t thelbi i thirrjes s tyre duhet t jet ndrti- piqet, as n marrjen e qndrimeve pr sitmi. Nse ndodh t ndeshen me gabime dhe uata t mdha, t cilat ndonjher kan t pavrteta, mundohen t'i prmirsojn, nevoj pr tubim t dijetarve. Arsyeja pr kt sht e qart. Njeriu n mirpo thelbi i veprimtaris s tyre duhet t jet ndrtimi i t vrtets te njerzit, duke i fillim t krkimit t dijes ka nevoj pr thirrur n kt fe dhe duke prhapur thellim n dije dhe shtim t njohurive, n Islamin. T angazhohemi me ndrtim e jo mnyr q t'i prkryej shkencat e duhume vllezrit tan dhe me t tjert. Prpos ra. Kjo s'do t thot se talebet e rinj nuk ksaj, lipset shtuar se, ndrmjet musli- duhet t japin ndihmn e tyre, sepse mund manve n prgjithsi duhet t ket sjellje t ndodh q ndonjri prej tyre t jep nj me butsi dhe mshir, kshtu q secili mendim m t qlluar sesa dikush q thirrs duhet t jet drit q ndrion. Nse sht m i vjetr se ai me vjet apo me prprej tij nuk arrin te njerzit ndonj e mir, voj. Qllimin e kemi q ai t mos tregos paku t mos arrij e keqja, kjo sht het i rrmbyer, sidomos kur n mesin ku shum me rndsi. Kt kshill ia drejtoj jeton ai, ka hoxhallar dhe dijetar t cilt vetes dhe t gjith vllezrve t mi, jan kompetent pr shtje t tilla. Prandaj, talebet e rinj i kshilloj q t'i thirrsve dhe nxnsve t dijes,q nse s'arrijn t bjn ndonj t mir pr t tjert, ken frik Allahut pr far jan duke br ather le t ken kujdes, shum kujdes, q me veten dhe me muslimant, le ta njohin mos t shkaktojn t kqija. Mirpo, nse veten, le t jen modest dhe t'i ruhen ndodhin mospajtime n shtje ku lejohet mendimit se, po e diti mir nj shtje, hulumtimi,ather srish kta thirrs duhet sht edhe m i dituri i shekullit. Ka mundsi q njeriu ta njoh mir nj t takohen, ta kshillojn njri-tjetrin dhe t'i shtje, mirpo t jet kreparashtrojn argumentet. jtsisht i paditur n shum Nse nuk pajtohen n nj mendim, le ta arsyetojn Nxnsi i dijes t mos kapituj t fes. Ky njeri njri-tjetrin, d.m.th., pr shpejtoj, as n shkrime duhet t njoh vetveten. autoriale, para se t Pr fat t keq, disa talebe shtje n t cilat lejohet hulumtimi, ather kur t dy piqet, as n marrjen e (nxns dije) din prjan t kapur pr argumentet qndrimeve pr situata mendsh nj shtje, dy baz, mirpo rezultatet i t mdha, t cilat ndon- apo m shum, s bashku jher kan nevoj pr me mendimet e ndryshme, nxjerrin t ndryshme. tubim t dijetarve. argumentet e tyre, prgjigjet ndaj argumenteve dhe Albislam: Dshirojm nj kshill pr nxnsit e ri t insiston q pr kt shtje t marr fjaln dijes, t cilt marrin guximin t n do mexhlis. Edhe pse ky vet, ndosh-
17
18
ta, pr shum kapituj t fes sht xhahil. O nxns i dijes, mundohu t'i plotsosh njohurit, lexo dhe mso prmendsh nga shkencat e ndryshme t dijes, fillo msimdhnien pak nga pak, bhu modest me t tjert prreth dhe me dijen n prgjithsi dhe bje moton tnde: "Nse dikush tjetr merr prsipr t'u jap fetva njerzve, un do t jem i shptuar". Gjeneratat e para nguronin t jepnin fetva, edhe pse ishin dijetar t mdhenj, ndrsa nxnsit e rinj, kur rrinin me dijetart e mdhenj, rrinin me edukat dhe dgjonin me kujdes, nse debatonin pr ndonj shtje, debatonin me shum edukat. Kjo sht kshilla ime pr nxnsit e dijes, le t njohin vetveten dhe le t mundohen t prfitojn sa m shum dije, sepse ardhmrin e kan prpara nse Allahu u jep jet m t gjat - dhe doemos do t bartin prgjegjsi, sepse kjo bot sht rrotull dhe kta hoxhallar q jan tani, s'do t jen prgjithmon. Kshilloj q t ken durim, t mos shpejtojn dhe le t jen t edukuar me shtjet e mdha fetare dhe me hoxhallart e tyre.
tate, por, pr fat t keq, kto i kan vn edhe n praktik, me eksplodime etj. E lus Allahun q t'i drejtoj ata dhe gjith rinin islame n prgjithsi. Albislam: Pr her t par ishit n Kosov dhe qndruat afrsisht tre dit me thirrsit e Kosovs e Maqedonis. far prshtypjeje ju lan dhe ka shpresoni prej tyre? El-Mahmud: T them t drejtn, jam shum i lumtur q u takova me kta thirrs, i pash se jan t ngritur n nivel t lart dhe kan interesim t madh pr pun n rrug t Allahut. Po ashtu - e falnderoj Allahun - vrejta nj vetdije t madhe. Ajo q shpresoj sht q t gjith t jen t nj fjale fillimisht, n t gjitha vendet, e po ashtu edhe n kto vende. I kshilloj t punojn, t thrrasin n rrug t Allahut, t angazhohen me ndrtim dhe secili ta pyes veten: far kam br, far t mire i solla besimtarve, ka i ofrova popullit tim?! Pastaj, duhet t ket gara dhe dshir n krkimin e dijes, sepse nxnsi i dijes doher duhet t mbetet nxns i dijes, derisa ta takoj Allahun e madhruar. S fundmi, i thrras t gjith q t njohin sfidn me t ciln po prballet umeti islam. T gjith duhet t jen t njohur mir me at sfid dhe le t jen t bindur dhe t prgzuar se Allahu do ta ndihmoj kt fe, ather kur prgjegjsin e saj e bartin burra t sinqert. Lus Allahun t'u jap sukses, ndrsa un realisht jam shum i lumtur q kam qndruar me ata. Paqja dhe shptimi qofshin mbi Muhamedin, familjen dhe gjith shokt e tij.
Speciale
Albislam: Na dshprojn lajmet q vijn nga dy vendet e shenjta, m saktsisht, na dshprojn lajmet pr ballafaqimet e disa njerzve me qeverin atje, eksplodimet dhe tekfiri i shpesht.A mund t na sqaroni kush jan ata njerz dhe a kan ndonj referenc dije ku i mbshtesin aktivitetet e tyre? El-Mahmud: Pa dyshim se kto jan gabime t mdha, fatkeqsisht, ata i bjn kto gabime dhe me kt i kan br keq vetvetes, dijes dhe vendit t tyre. Jan Albislam:Allahu ju shprbleft me t shpejtuar n shum dispozita, madje, edhe n rezultatet e atyre dispozitave. Nuk kan mira dhe ju begatoft. ndaluar vetm teorikisht n kto rezul1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
Vshtrim historiko-etik rreth namazit

Shkruan: Ulvi FEJZULLAHU
19
Artikuj
avdia i takon Allahut, At e faln- sishm, mendoj se sht me interes pr derojm, prej Tij ndihm dhe falje do mysliman t ket nj pasqyr t krkojm. shkurtr t historikut t tij gjat periSalavatet dhe selamet qofshin mbi t udhave kohore. Namazi nuk sht nj detyr vetm Drguarin e Mshirs, Muhamedin pr umetin e Muhamedit, salallahu alesalallahu alejhi ue selem. Padyshim q adhurimi n Islam sht jhi ue selem; historia e tij e bujshme nj nocion prmbledhs i do gjje, prkon me fillimet e historis s qoft fjal apo vepr e dukshme apo e njerzimit. Namazi filloi me krijesn e padukshme q kryhet me bindje e par t njerzimit, filloi me Ademin, prkulshmri dhe q Allahu sht i alejhis selam, dhe vazhdon deri m sot knaqur me t. Ibadeti n Islam sht i dhe me lejen e Allahut, do t vazhdoj deri n fundin e shumllojshm dhe ksaj ekzistence, q kryhet me pjesmarNamazi, pra, sht nj zinxmbaron me Ditn e rjen e tr qenies son. hir lidhs i popujve besimtar Gjykimit. Namazi, Krijuesi Allah adhurodhe nur (drit) ndriues, q pra, sht nj zinxhir het me gjuh, duke e na lidh me Krijuesin Allah lidhs i popujve besprmendur dhe duke deri sa t prfundoj jeta. imtar dhe nur iu lutur, me trup, duke (drit) ndriues, q u falur dhe agjruar, me zemr, duke iu friksuar dhe duke e na lidh me Krijuesin Allah deri sa t mbshtetur shpresn tek Ai, me mend- prfundoj jeta. "Kta ishin ata mbi t cilt Allahu je, duke medituar pr T. "Thuaj: "Sigurisht falja ime, kurbani dhuroi Mshirn e Tij nga mesi i im, jeta ime dhe vdekja ime jan pr Pejgamberve nga pasardhsit e Ademit Allahun, Zotin e Aleminit (njerzve, dhe nga ata t cilt Ne i mbartm s xhindeve dhe gjithka q ekziston)." bashku me Nuhun, nga pasardhsit e Ibrahimit dhe t Israilit (Jakubit) dhe (Enam, 162) Nj ndr adhurimet (ibadetet) me nga ata t cilt Ne i udhzuam dhe i rndsi n jetn e do besimtari sht zgjodhm. Kur u rrfeheshin atyre namazi dhe, pr aq sa sht i rnd- vargjet e t Gjithmshirshmit
20
Artikuj
(Allahut), ata binin me prulje n sexhde me adhurim e me lot n sy. Por pas tyre erdhn breza q e lan namazin (faljen e Namazit, duke e braktisur at, duke mos e falur si duhet) dhe ndoqn epshet e nefsit. Shpejt do t shijojn shkatrrimin dhe do t hidhen n Xhehenem." (Merjem, 58-59) Allahu i Lartsuar i tregon Muhamedit, salallahu alejhi ue selem, mbi pasardhsit e Ademit, alejhis selam, q i shprbleu me shum t mira, duke i udhzuar n rrugn e vrtet dhe duke i zgjedhur q t'i komunikojn fjalt e Allahut t Lartsuar. Kjo nuk ishte detyr vetm e atyre q jan t prmendur, me nj angazhim t till jan ngarkuar edhe t drguar t tjer nga bijt e Ademit, ale1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
jhis selam. Kshtu, kur lexoheshin fjalt e Allahut, me argumente dhe fakte, prjetonin nnshtrimin dhe pruljen n sexhde dhe kjo prcillej me lot n sy. Por, m pas erdhn gjenerata q e braktisn namazin dhe u dhan pas epsheve. Pjesa e dyt e ajetit tregon se m pas erdhn gjenerata q e lan namazin pr dallim nga gjeneratat e mparshme, ku njerzit tregonin kujdes dhe prkushtim n namazet e tyre. Kur'ani na tregon se namazi ishte drit dhe energji n jetn e t drguarve t Allahut, sidomos n sprova dhe vshtirsi. Ibrahimi, alejhis selam, ishte porositur ta drgonte gruan me djalin n vendin e shenjt n Meke, ku i l vetm, pa dyshim q kishte dertin dhe frikn. Ata aty nuk kishin asknd
Artikuj
prve Allahut t Lartsuar. Kur T nderuar lexues! Ibrahimi, alejhis selam, i la vetm dhe u largua nga syt e tyre, u ndal dhe iu lut Kalojm te Musai, alejhis selam, kur Allahut t Lartsuar me lutjen: ai pa zjarrin dhe i tha familjes: rrini "O Zoti yn! Kam vendosur disa nga ktu dhe do t shkoj t marr ndonj pasardhsit e mi t banojn n nj lug- gac ose t gjej ndonj orientues dhe in t pakultivuar (e t shkret) pran me t afruar u thirr n emr: Shtpis Tnde t Shenjt (Ka'ba n O Musa: Mek), me qllim q ata, O Zoti yn, t "Vrtet q Un jam Zoti yt! Hiqi pra plotsojn faljen e kpuct, se ti me t vrtet ndodrregullt t detyruar hesh n Luginn e Shenjt Tuva. (namazin). Mbushi Dhe Un t kam zgjedhur ty, pranpra zemrat e disa Merjema, kur mbeti daj dgjo at q t frymzohet ty. prej njerzve me shtatzn me lejen e Sigurisht q Un, vrtet Un jam Allahut, edhe pse dashuri ndaj tyre Allahu! La ilahe ila Ene (nuk ka dhe furnizoji ata nuk ishte e martuar, asnj t adhuruar tjetr m t me fruta q t tha: o Zot un ka t'i drejt prve Meje), kshtu q m them njerzve kur mund t falnderoadhuro Mua dhe plotso rregullata nuk mund ta jn." (Ibrahim, 37) isht faljen e namazit pr Kshtu pra besojn dhe ta kup- Prkujtimin Tim." (Taha, 12-14) tojn nj gj t namazi le t jet Po ashtu, kur faraoni e shtoi zultill?! Ajo ishte n lidhja e fort me lumin mbi Musain, Harunin dhe tyre dhe Allahut nj sprov t madhe, beni israilt dhe lshoi vendimin dhe qllimi i ven- por asaj nuk i mbetej prfundimtar pr vrasjen e asgj vese t dosjes ishte falja e Musait, alejhis selam, Allahu e prulej n ruku dhe porosit Musn (alejhis-selam) pr namazit. sexhde dhe t fal Ismaili, alejhi namaz: namaz. selam, ishte njri "Dhe Ne e frymzuam Musain ndr ata t cilt dhe vllain e tij (duke u thn): kishte prkushtim "Zini vendbanime pr popullin t veant ndaj namazit, ai urdhronte tuaj n Egjipt, i bni edhe vende familjen dhe popullin e tij pr faljen e adhurimi vendbanimet tuaja dhe kryeni namazit. T'i lexojm s bashku fjalt e rregullisht faljet e prcaktuara. Dhe Allahut n Suren Merjem: prgzoi besimtart." (Junus, 87) "Prmende n Libr (Kur'an) edhe Po ashtu, edhe u prgjigj Isai, alejhis Ismailin. Vrtet q ai ishte njeri i s selam, q ish ende n djep: jam urdvrtets pr far premtoi dhe qe i hruar pr faljen e namazit deri sa t Drguar (dhe) Pejgamber. Dhe ai urd- jem gjall. hronte familjen e tij dhe popullin e tij "Ai (Isai n djep) tha: "Me t vrtet pr Salat (Faljen e Namazit) dhe pr q un jam rob i Allahut. Ai m ka Zekat (pagesn e caktuar mbi pasurin) dhn mua Librin (Inxhilin) dhe m ka dhe Zoti i tij ishte i knaqur me t." br Pejgamber; Ai m ka br mua t (Merjem, 54-55) bekuar kudo q t jem dhe m ka urd-
21
22
Artikuj
hruar Salatin (faljen e Namazit) dhe Zekatin sa t jem gjall." (Merjem, 3031) Merjema, kur mbeti shtatzn me lejen e Allahut, edhe pse nuk ishte e martuar, tha: o Zot un ka t'i them njerzve kur ata nuk mund ta besojn dhe ta kuptojn nj gj t till?! Ajo ishte n nj sprov t madhe, por asaj nuk i mbetej asgj vese t prulej n ruku dhe sexhde dhe t fal namaz. "(Prkujto) edhe kur melekt i than: "Oj Merjem! Allahu t ka veuar ty, t ka pastruar ty (nga besimet e kota e mosbesimi, t ka br ty t dlir) dhe t ka zgjedhur e t ka vendosur prmbi grat e Alemit. Oj Merjeme! Nnshtroju me bindje Zotit tnd (Allahut) dhe bjer n sexhde dhe prkulu bashk me ata q i prkulen (e q i falen Allahut)." (Ali Imran, 42-43) Po ashtu edhe vula e t drguarve t Allahut, Muhamedi, salallahu alejhi ue selem, u urdhrua pr namaz. "Plotso faljet e rregullta t prcaktuara nga mesdita deri n errsirn e nats (Faljet e dreks, t pasdits, t mbrmjes dhe t darks) dhe lexo Kur'an hert n agim (falja e mngjesit). Me t vrtet q leximi i Kur'anit hert n agim sht gjithnj i dshmuar (i ndjekur nga melekt e dits dhe t nats, t ngarkuar pr mbikqyrjen e njerzve). Dhe n nj koh nate (para agimit) gjithashtu falu me t (duke lexuar Kur'an), falje shtes kjo pr ty (O Muhamed, falje e lir e plqyer me shum vlera t larta). Mbase Zoti yt t ngre ty n Gradn e Lart t premtuar t lavdrimit dhe shklqimit. (Mekamu Mehmud - vendin e nderit t ndrmjetsuesit t madh n Ditn e Ringjalljes)." (Isra, 78-79)
T nderuar lexues! Nga t dhnat e lartprmendura msojm se namazi nuk sht dika e re vetm pr kt umet, por ka nj histori q fillon me adhurimin madhor t njeriut t par. Po ashtu, kto t dhna na bjn t vetdijshm rreth faktit se namazi sht boshti kryesor pas besimit dhe njsimit t Allahut t Lartsuar. Namazi, namazi. Kur jemi n vshtirsi, t drejtohemi n namaz, se ai ofron rrugdalje dhe zgjidhje. Kur jemi n rahati, prap t kujdesemi pr namazin, sepse n kt gjendej manifestohet prulja dhe prkushtimi ndaj Allahut t Lartsuar. T mirat e namazit jan t shumta e t panumrta. Namazi e afron njeriun kah Allahu dhe shndrit fytyrn dhe zemrn e besimtarit. Namazi sjell riskun dhe largon t kqijat, zbret faljen dhe mshirn e Allahut t Lartsuar. Namazi lehtson brengat dhe vshtirsit, n momentet kritike Allahu e lehtson gjendjen e besimtarit q fal namaz. Ai i cili kryen faljen e namazeve, e forcon vullnetin dhe sht m i qndrueshm n sprova. Allahu i Lartsuar i porositi dhe i obligoi t gjith t drguarit e Tij q t jen t kujdesshm n namaz, pasi sht shtyll e fes, els i xhenetit. Kush krkon lumturin, fatbardhsin dhe gjallrin, e arrin vetm n namaz dhe me namaz.Ata t cilt ende nuk e kan prjetuar le ta provojn, pa dyshim q nuk do t mbesin t zhgnjyer. E prfundoj me lutjen e Ibrahimit, alejhi selam: "O Zoti yn! M bj mua q t plotsoj faljen e rregullt t prcaktuar, po kshtu bji edhe nga pasardhsit e mi. Zoti yn! Dhe ma prano duan." (Ibrahim, 40)
Kriteret e t menurve (5)
Dobia dhe dmi

Dr. Xha'fer Shejh IDRIS
23
rpara se t vazhdoj n trajtesn e mtejshme, do t doja q t'i kujtoja lexuesit t nderuar temn e ktyre shkrimeve: kriteret e gjykimit dhe vlersimit t shndosh, rreth t cilave jan pajtuar t menurit e njerzimit dhe syresh, q vetm n disa raste arrijn t veprojn me mend. Fjala sht pr kritere q i brendashkruhen natyrs njerzore. Njerzit jan njohur me to edhe para se t'u vij shpallja, e cila i ka vrtetuar, fuqizuar dhe prsosur edhe mtej, duke i prdorur, qoft pr t br t ndjeshme dhe
Artikuj
t dgjueshme Thirrjen e t Vrtets, qoft pr t argumentuar gjat debateve t ndryshme. Shum njerz, n jo pak rrafshe t jets i pranojn kriteret n fjal dhe veprojn sipas tyre, porse n disa raste, pr shkaqe jo racionale, mohojn prfundimet (konkluzionet) e pashmangshme drejt t cilave t shpijn ato. Nj syresh sht edhe ai dobis dhe dmit, t cilin e hasim dendur n jetn e prditshme. Si n sfern materiale, ashtu edhe n sfern shpirtrore, njerzit przgjedhin sendet, veprimet dhe aktivitetet q u sjellin dobi; mes dy veprimeve q sjellin dobi, njerzit zgjedhin t'i japin prparsi veprimit q sjell m tepr dobi, ndrkoh q, nga ana tjetr, bjn gjithmos q t mnjanojn dmet e mundshme dhe, nse dmet shfaqen t pashmangshme, ata zgjedhin krejt natyrshm ato veprime q shkaktojn sa m pak dm. Kt kriter vlersimi dhe zgjedhjeje e prdorin edhe n rastin e ushqimeve, pijeve, rrobave, veturave, barnave, mjeteve etj. N rast se prhapin ide, apo vn n
24
Artikuj
veprim mjete q nuk sjellin dobi, por, prkundrazi, shkaktojn dme, s'ka pik dyshimi, q t till njerz nuk gzojn asnjher prkrahje dhe popullaritet t gjer. Vlersimi i dobis dhe i dmit sht nj shtje q krkon dije. Pr shkak t mosdijes, njeriu sht i hapur ndaj mundsis pr t gabuar dhe pr t zgjedhur t dmshmen ose at m t dmshmen dhe anasjelltas. N shum raste, kriteri i dobis dhe i dmit bhet i paqart pr shkak t reklams, gnjeshtrs dhe mashtrimit, t cilat prdoren dendur nga tregtart, fallxhort dhe politikant. Kt kriter, q sht pjes e natyrs njerzore, feja Islame e v n shrbim t Thirrjes, si argument i vrtetsis. Shtylla e par e fes Islame sht besimi n Allahun. Pr kt arsye, Krijuesi dhe Furnizuesi i gjithsis, Allahu, ua kujton njerzve gjrat e dobishme q ka krijuar pr ta, si: hekurin, yjet, kafsht. Dhe, prpos ksaj, u kujton jetn dhe vdekjen... Me njohjen e cilsive t prkryera dhe absolute t Allahut, subhanehu ve te'ala, t dijes gjithprfshirse, t fuqis dhe pushtetit pr do gj dhe mbi do gj, t mshirs me t ciln ka shujtuar do gj, njeriu kupton se, Zoti, jo vetm q meriton t adhurohet, porse adhurimi i tij sht domosdoshmri dhe kusht i natyrshm i vet natyrs njerzore. Shprehje e ktij adhurimi sht bindja, nnshtrimi ndaj Zotit, si dhe vnia n jet e urdhrave t Tij: "O njerz, adhurojeni Zotin tuaj, i cili ju krijoi juve edhe ata q ishin para jush ashtu q t jeni t devotshm (t shptuar). Ai, i cili pr ju bri tokn shtrat (vendbanim) e qiellin kulm, e prej qiellit
ju lshoi shi me t cilin ju siguroi lloje t frutave si ushqim pr ju, pra mos i prshkruani Allahut shok, duke qen se ju e dini (q Ai nuk ka shok)." (El Bekare, 21-22) "Erdhi (sht afruar) caktimi i Allahut (kiameti), pra mos krkoni ngutjen (ardhjen para kohs) e tij! E pastr dhe e lart sht madhria e Tij n krahasim me at q ata i shoqrojn (shok). Me urdhrin e Tij ia zbret engjjt me shpallje atij q Ai dshiron nga robrit e vet (duke thn) t'ua trhiqni vrejtjen (t'i njoftoni) se nuk ka t adhuruar (zot) tjetr vetm Un, pra t m keni frikn. I krijoi qiejt e tokn me urtsi precize. I lart sht Ai nga ka ata (idhujtart) i shoqrojn. krijoi njeriun nga nj pik (uji), kur qe, ai (njeriu) kundrshtar i hapt. Edhe kafsht Ai i krijoi dhe n saje t ktyre ju mund t mbroheni (nga t ftohtit), keni edhe dobi t tjera dhe prej tyre hani." (En Nahl, 1-5) Nga ktu, kuptohet qart se sht menduri q njeriu t adhuroj nj qenie tjetr prpos Zotit, nj qenie q nuk ka n dor as dobin, as dmin; nj qenie q nuk ka mundsi as t'ia largoj t keqen, as ta mbroj prej saj: "Ai tha: A po adhuroni pra n vend t Allahut sish q nuk u sjellin kurrfar dobie as dmi? Medet pr ju dhe pr ata q i adhuroni, pos Allahut, po a nuk po kuptoni?" (El Enbija, 66-67) Njeriu i menur i jep prparsi dobis m t madhe, e cila vonon n ardhjen e vet, nse do ta krahasonim me kohn dhe shpejtsin e ardhjes s dobis s vogl. Me kt parim punon njeriu q kursen, tregtari q vonon shitjen, duke shpresuar fitim m t madh. Edhe Kur'ani e prdor kt argument:
Artikuj
Bukuria: "Jo, nuk sht ashtu! Por ju jeni q e doni t ngutshmen (Dunjan). Dhe e lini pas shpine at t ardhmen (Ahiretin). A sht bukuria kriter? Po, pasha At dit do t ket fytyra t shklqyera Allahun, ajo sht nj nga kriteret m t (t gzuara). Q Zotin e tyre e shikojn. rndsishme, rreth t cils jan pajtuar At dit ka fytyra edhe t vrazhda. Q t menurit. Si e them kt, kur do dit presin t'u thyhet kurrizi (t shkatrro- dgjojm nga njerzit se bukuria sht hen)." (El Kijame, 20-25) prej shtjeve q varet kryesisht nga shija Allahu, subhanehu ve te'ala, q ka individuale? Prgjigja ime sht: Askush mundsi t'i jap njeriut gjithka t prej njerzve s'i jep prparsi asaj q dobishme, ka edhe fuqin ta mbroj nga konsideron t shmtuar para asaj q pr sendet q i sjellin dm. Me dijen e Tij,Ai t sht e bukur. Pr bukurin dhe jo ka mundsi ta drejtoj n njohjen e llo- bukurin e shum sendeve njerzit kan jeve t ndryshme t dobis dhe dmit. prafrsisht qndrim t njjt. T "Juve u sht br obligim lufta, prafrt jan tiparet e bukuris s pamndonse ju e urreni at. Por mund q ju jeve, zrave, fjalve dhe aromave. ta urreni nj send, e ai sht shum i Sigurisht, nuk keni par njerz (deri dobishm pr ju, dhe mund q ju ta doni diku t menur), q mahniten me nj send, e ai sht bukurin e deponis s brllokut e dm pr ju.Allahu e n t njjtn koh neveriten nga nj di (fundin e do tuf lulesh. A sht i krahasueshm sendi) e ju nuk zri i gomarit me melodin e Vlersimi i dobis dini." (El Bekare, dhe i dmit sht nj kngs s bilbilit dhe kanarins? shtje q krkon 216) Njerzit, a ndalen t dgjojn fjalt dije. Pr shkak t Allahu, subhanehu e shumta e pa kuptim t llomotarmosdijes, njeriu ve te'ala, e njeh it, apo t dgjojn poezi dhe rrsht i hapur ndaj plotsisht sasin e fime t bukura t poetve dhe mundsis pr t dmit dhe t dobis shkrimtarve? Me siguri q nuk gabuar dhe pr t n sendet e paqarta keni takuar njeri q knaqet me zgjedhur t dmsh- ern e tymit t fabrikave dhe nuk dhe sht m i men ose at m t drejt n gjykimin duron dot aromat e parfumit? pr ose kundr tyre: dmshmen dhe anasPrandaj, mes njerzve ka pajtim jelltas. "T pyesin ty pr rreth asaj q cilsohet si e bukur vern dhe bixhozin. ose e shmtuar, me disa dallime n Thuaj: 'Q t dyja detaje. Edhe libri i Allahut flet pr jan mkat i madh, e ka edhe dobi n to kt pajtim mes njerzve. (t pakta) pr njerz, por dmi i tyre Allahu, subhanehu ve te'ala, lopn e sht m i madh se dobia e tyre'. T Benu Israilve e prshkruan si t bukur, pyesin ty edhe se 'do t japin. Thuaj: q knaq syrin, duke prfshir t gjith 'Tepricn'! Kshtu ua sqaron Allahu juve shikuesit, jo vetm ata q ishin prej Benu argumentet ashtu q t mendoni (ka Israilve. sht mir e ka sht keq)." (El Bekare, Allahu duke folur rreth disa begative 219) q ua ka dhn njerzve thot:
25
26
Artikuj
"Edhe kafsht Ai i krijoi dhe n saje t me gjak t rrejshm.Ai tha: Jo, (nuk e ka ktyre ju mund t mbroheni (nga t fto- ngrn ujku), por epshet tuaja ua htit), keni edhe dobi t tjera dhe prej hijeshuan punn. Halli im sht: durim i tyre hani. N to (n kafsht) ju shihni mir (i bukur). Allahu sht nga i cili hijeshi (idili) kur n mbrmje ato i krkohet ndihm pr kt q prshkruani ju." (Jusuf, 18) ktheni (nga kullosa) dhe "O ti Pejgamber, thuaju kur n mngjes i lshoni grave tuaja: N qoft se lak(pr n kullos). Ato moni jetn e ksaj bote dhe bartin barrn tuaj (t "Juve u sht br obligim lufta, stolit e saj, ather ejani: un rnd) n ndonj vend ndonse ju e urreni po ju jap furnizimin (pr (t largt) q ju do t arrinit atje me shum at. Por mund q ju lshim) dhe po ju lshoj ashtu vshtirsi (me gjysm ta urreni nj send, e si sht e rrugs (si sht m ai sht shum i bukur)." (El Ahzab, 28) shpirti). Vrtet, Zoti juaj dobishm pr ju, "E Ne nuk i krijuam qiejt as sht shum Bamirs dhe dhe mund q ju ta tokn ndryshe vetm me shum Mshirues. Edhe doni nj send, e ai urtsi (t madhe). E s'ka kuajt (i krijoi), edhe sht dm pr ju. dyshim se momenti i fundit mushkat edhe gomart, pr t'ju hipur atyre dhe si Allahu e di (fundin e (kiameti) do t vij, e ti do sendi) e ju nuk (Muhammed) sillu me stoli, e Ai krijon (pr dini." njerzishmri (sillu bukur)." hipje) ka ju (tash) nuk Edhe veprat prshkruhen dini." (En Nahl, 5-8) N kto ajete, Allahu bashkoi dobin e me hijeshi sikundr prshkruhen me mbrojtjes nga i ftohti, ushqimin, bartjen hijeshi grat, pr kt arsye, veprat q dhe hipjen mbi kafsh me begatin e do dhe pranon Allahu quhen El hasenat (t mirat, t hijshmet). bukuris dhe stolisjes Bukuria m e madhe, m e lart dhe Pr kopshtet Allahu, subhanehu ve m e plot sht bukuria e emrave dhe te'ala, thot: "Ai q krijoi qiejt e tokn, q pr ju cilsive t Allahut, subhanehu ve te'ala. "Allahu ka emrat m t mir, andaj lshoi shi nga qielli, e Ne me t bm t lulzojn kopshte t bukura, q pr ju ka At thirreni me ata e hiquni nga ata q qen e pamundshme t'i bni t mbijn bjn shtrembrime me emrat e Tij. Ata bimt n to; A mos ka ndonj zot tjetr kan pr t'u shprblyer (me dnim) pr pos Allahut? Jo, por ata jan popull q veprimet e tyre." (El A'raf, 180) Allahu sht i bukur dhe e do bukurshtrembrojn (t vrtetn)." (En in. Neml, 60) N kt ajet,Allahu flet pr begatin e Prktheu:Talha Kurtishi gazmendit dhe ndjes, duke mos prmendur dobi t tjera. Si shihet nga ajetet, bukuria nuk ka t bj vetm me pamjet, me bukuri cilsohen edhe sjellja dhe morali i mir: "E erdhn (i solln) e n kmishn e tij
s-selamu alejkum. Dijetari pyeti nxnsin: Sa koh ke q m shoqron? Nxnsi:Tridhjet e tre vjet. Dijetari: far ke msuar prej meje gjat ksaj kohe? Nxnsi:Tet mesele. Dijetari: Inna lilah ve inna ilejhi raxhiun, tr ymri m kaloi me ty dhe ti vetm tet mesele paske msuar prej meje?! Nxnsi: O msues nuk kam msuar shtje t tjera dhe nuk dua t gnjej. Dijetari: M'i trego ato mesele q ke msuar. Nxnsi: Meseleja e par sht: Vrejta se do njeri ka nj t dashur dhe, kur shkon n varr, largohet prej tyre, andaj t dashurit e mi bra veprat e mira, e kur t hy n varr, edhe ato do t hyjn me mua. Meseleja e dyt: Analizova fjaln e Allahut: "E kush iu friksua paraqitjes para Zotit t vet dhe ndaloi veten prej epsheve, xheneti sht vendi i tij". (EnNaziat: 40- 41). Andaj e detyroj veten t luftoj epshin tim, q t qndroj n adhurime ndaj
27
mesele
Allahut. Meseleja e tret: Kuptova se t gjith njerzit ruajn gjrat q kan vler, q t mos i humbasin, pastaj analizova fjaln e Allahut: "Ajo q e keni pran vetes sht e prkohshme, e ajo q sht te Allahu sht e prjetshme...". (En-Nahl: 96). Pr kt, do her q m binte n dor ndonj gj me vler e drejtoja tek Allahu q t ma ruante Ai. Meseleja e katr: Kam analizuar krijesat dhe kam vrejtur se secili mburret me pasurin ose sojin e tij, pastaj analizova ajetin Kuranor: "... e s'ka dyshim se te Allahu m i ndershmi ndr ju sht ai q m tepr sht ruajtur (kqijat)". (El-Huxhurat: 13). Andaj punova pr devotshmri, q t jem i nderuar tek Allahu, azze ve xhele.
Artikuj
Meseleja e pest: Kam analizuar akuzat q njerzit i bjn shoqi-shoqit dhe mallkimet q i bjn njri-tjetrit dhe kam kuptuar se origjina e tr ksaj sht zilia. Pastaj kam shikuar ajetin Kuranor: "...Ne kemi prcaktuar ndr ta gjend-
28
jen e jets n kt bot; ...". (Ez-Zuhruf: 32). Andaj e flaka zilin, u largova prej njerzve dhe kuptova se ndarja sht prej Allahut, andaj s'kam pse t'i kem zili njerzit. Meseleja e gjasht: I shoh njerzit si armiqsohen me njritjetrin, i bjn zullum njri-tjetrit dhe luftojn njri kundr tjetrit, e pastaj shikova ajetin Kuranor: "Djalli sht armik i juaji, pra edhe ju konsiderojeni armik...". (Fatir: 6). Andaj braktisa armiqsin e krijesave dhe u prcaktova vetm pr armiqsin e djallit, shejtanit.
"Nuk ka asnj gjalles n tok q Allahu t mos ia ket garantuar furnizimin e saj...". (Hud: 6). Kuptova se edhe un jam nj prej ktyre gjallesave, andaj u angazhova me detyrat e mia ndaj Allahut dhe nuk merrem me gjrat q m'i siguron Allahu.
Artikuj
Meseleja e tet: I shikoj krijesat dhe msoj se do krijes i mbshtetet krijesave t ngjashme me t, ose pr pasurin, ose pr shndetin e tij, ose pr postin e tij, e pastaj shikova ajetin Kuranor: "Kush i mbshtetet Allahut, Ai i mjafton atij...". (Talak: 3). Andaj braktisa mbshtetjen n krijesa dhe u mundova t mbshtetem tek Allahu, azze ve xhele. Meseleja e shtat: Msuesi i tha: Allahu t bekoft. I shoh njerzit se si e lodhin veten dhe e poshtrojn duke krkuar riskun, madje, Prshtati: Bekir Halimi edhe futet n gjra q nuk i lejohen e pastaj shikova ajetin Kuranor:
I Drguari, dhe vapa

J
Shkruan: Blerim MUHAXHERI
salallahu alejhi ue selem,
eta e t Drguarit sht prplot msime dhe porosi. Ajo sht e mbushur me kshilla q na orientojn n at ka sht e mir dhe e dobishme pr ne dhe na trheq vrejtje pr t'u larguar nga rrugt e kqija, q jan t dmshme dhe sterr pr ne. Ajo prmban urtsi pr zgjidhjen e problemeve dhe vshtirsive q ndodhin n ngurtsit dhe qorsokaket jetsore. sht e pajisur me mrekulli q na ndihmojn n qetsimin e shpirtit dhe zemrs nga dilemat shoqrore. Dhe sht shembull i gjall, q na bn t mundur t forcohemi n rrugn e drejt, n ndjekje t hapave t tij dhe me besim n t vrtetn dhe thirrjen e tij. T gjitha thniet e tij q lidhen me t ardhmen, jan duke u realizuar n kohn q po jetojm. Jemi dshmitar t ksaj q po jetojm. Tr ky realitet dhe vrtetim i ngjarjeve t parathna nuk mund t jen tjetr prpos se Shpallje Hyjnore. do gj pr t ciln
Artikuj
na ka paralajmruar, sht duke u pasqyruar edhe n ditt tona, e do t vijoj kshtu deri n Ditn e Gjykimit. Por, nga ana tjetr, kemi edhe ngjarje q, ndonse kan zn vend n kohn e tij, rishfaqen si dukuri edhe sot, duke marr nj pamje brenda nesh dhe pr ne. Nj dukuri e till sht edhe thatsira; m se njher n jetn e t Drguarit, toka prjetoi thatsira t mdha. Dielli lironte nxehtsi t madhe, aq sa rrezet e tij ishin prvluese dhe t padurueshme. Temperatura ishin t larta. Nj vap e madhe dhe mbytse kaploi tr vendin. Nxehtsia kish hyr n do pjes t toks dhe askund nuk dukeshin shenjat e gjallrimit. Thatsirat filluan t shtrihen edhe m tutje, ndrsa toka nuk jepte kurrfar fryti. Kjo gjendje i shqetsoi sahabt.Ata u brengosn pa mas pr at nxehtsi q s'ishte par qmoti, andaj edhe habiteshin me ka po prjetonin. Kjo u b shkak pr rritjen e ndjeshme t prkushtimit dhe adhurimeve, ngase druheshin se mos ndoshta nj gjendje e till sht rezultat i veprave t tyre. Kjo i nxiti q t pyesin t Drguarin dhe t'i thon t'i lutet Allahut pr zbritje t nj shiu t bereqetshm. Pas lutjes s t Drguarit n namazin e xhumas, qielli i kaltr filloi t mbulohej nga re, q zbrazn nj shi aq t bereqetshm, sa thatsirn e shndrroi n lulzim; reshjet ishin aq t dobishme, sa dshprimin e sahabve e shndrroi n gzim... Kjo ishte ajo ka prjetoi i Drguari dhe sahabt. N fillim i kaploi paniku i gjendjes s mjerueshme, m pas, fal besimit tek Allahu, u shprblyen me reshje t bereqetshme. E njjta gjendje sht duke u pasqyruar edhe n koht e sotme, sht duke marr fotografi e pamjen t njjt. Shenjat q
29
30
Artikuj
po ndodhin sot, jan thuajse t njjta Nxehtsia ka kapulluar tr globin. sikundrse n kohn e t Drguarit. Njerzit jan t hutuar nga kjo dhe nuk Rezultatet q po shfaqen, po dalin t po din far t bjn. Kjo gjendje na njjta. Pra, do gj e njjt si n kohn e kujton Luftn e Dyt Botrore, ku pas t Drguarit. Ndryshimi mbetet vetm saj gjendja ishte br shkrumb e hi dhe shtjen emrtimi, ku ndoshta koha jon asgj. Sot kemi thatsir dhe asgj. Nxehtsia globale sht ka kaluar n sht duke br t veten.Tani kjo gjendje njihet si Nxehtsi Globale. sht nj nj larushi interpretimesh, nisur nga gjendje q ka krijuar panik n tr kndvshtrime t ndryshme. Pjesa drrmuese e shkenctarve rruzullin toksor. shprehen se shkak pr kt Njerzimi po kapullohet prej makthit. Prfundimet Thatsira dhe mjeri- gjendje jan aktivitetet mi sht duke pr- njerzore, si prgatitjet pr e analizave sa vjen dhe po paruar nga t gjitha bombn atomike, lirimi i pasqyrojn vetm kahje negative. Prmirsimi s'po ant. Gjallrimi s'po energjive t ndryshme nukshihet askund. sht gjend- shihet askund dhe se leare, prdorimi i mjeteve vendin e saj e ka dhe materialeve t je mjeruese, e cila ka arritzn vdekja. ndryshme t natyrs reakur t kthehet n tematik parsore n do takim. Lulzimi sht shuar tive etj... dhe n vend t tij N fakt, nse ndalemi dhe Sakaq, shenjat e shprangossht ngjallur mendojm rreth ksaj jes nga kjo gjendje jan thatsira. Njerzit shtjeje, do t shohim se ende larg, shum larg. jan duke vuajtur vrtet shkaktar i ksaj q po Mbar njerzimi ka mbetur frytet e saj. Kemi ndodh sht njeriu, mirpo i tromaksur nga ajo ka po harruar kohn kur me nj aspekt tjetr dhe me prjeton do dit e m shiu u zbraz t fun- nj kahje m t qart shptepr. N kujtesn e tij, e ka dit her nga qielli. jeguese sesa thon ata. t vshtir t kujtoj nj Toka sht br e Allahu e la tokn n gjendje t ngjashme. Thatsira dhe mjerimi that dhe shumkush amanetin ton, q t sillemi sht duke prparuar nga t e ka harruar pamjen mir dhe t jemi t e saj t dikurshme, kujdesshm ndaj saj. Na tregjitha ant. Gjallrimi s'po shihet askund dhe se vendin aso kohsh kur ishte goi rrugt n baz t t pjellore. cilave duhet t orientojm e saj e ka zn vdekja. jetn ton. Na dha ligje dhe Lulzimi sht shuar dhe n vend t tij sht ngjallur thatsira. zakone t cilave duhet t'i zbatojm, me Njerzit jan duke vuajtur frytet e saj. qllim q t fitojm plqimin e Tij dhe t Kemi harruar kohn kur shiu u zbraz t vendosim rendin paqsor n tok. fundit her nga qielli. Toka sht br e Shpalli ndalesa, q t'u largohemi atyre that dhe shumkush e ka harruar pam- dhe t mbrohemi nga sherri dhe zullumi jen e saj t dikurshme, aso kohsh kur q vjen si rezultat i tyre. Mirpo, njeriu bashkkohor nuk po ishte pjellore. Temperaturat jan gjithnj e m t prfill asgj. I ka harruar t gjitha kto larta, gjithnj e m larg normales. obligime q ka ndaj Allahut. Jetn e tij
Artikuj
sht duke e orientuar vetm n baz t urdhrave epshore. Prandaj ajo ka marr nj kahje t gabuar. Si pasoj e ksaj, e keqja sa vjen dhe po fiton nj terren gjithnj e m t madh. Zullumi sht duke marr hov t madh, e veanrisht zullumi i shteteve m t forta ndaj atyre m t dobta. Shtypja ndaj vendeve t vogla po shtohet, ndrsa ndaj vendeve tjera po zgjerohet fusha e tyre. Sundimi ndaj popujve m t dobt sht br normale, madje, po quhet si lirim e mbrojtje e tyre. Uzurpimin e tokave me qllim t " vendosjes s qetsis " po e paraqesin si shenj humanizmi ndaj tyre. Luftn q po zhvillojn pr marrje t pasuris e trajtojn sulm ndaj terrorizmit. Shkeljen e t drejtave t njeriut e konsiderojn respektim t ligjeve t tyre dhe se me kt kan pr qllim vendosjen e paqes dhe stabilitetit. Degjenerimin e rinis dhe futjen e saj n vepra t flliqura e konsiderojn si respektim t liris s t rinjve dhe lirim nga prangat rinore. Me fjal tjera, i tr ky zullum dhe sherr q
po bhet, po paraqitet si sukses dhe prparim, ndrsa e mira s'po njihet dhe as po shihet gjkundi, madje, po shihet si e humbur vlere. E tr kjo po kryhet nga njeriu bashkkohor, nga ai q thot se shkak t ksaj q po prjetojm jan aktivitetet njerzore. Prandaj, fajin mos e lm jetim, mirpo merre mbi vete, ngase edhe ti je nj pjes e saj. Kjo sht si rezultat i veprave tona, me fjal tjera: ka po mbjellim, at edhe po korrim. Si jemi ne, jan edhe veprat tona. Aktivitetet tona po mbshteten n sherr dhe zullum. Kjo po tregon se ne jemi duke e merituar nj dnim t till, pra, dnimin e nxehtsis globale. Mirpo, kjo sht edhe rezultat i mshirs s Allahut ndaj nesh; po na ndshkon vetm me kt dnim, ndrkoh q meritojm... Pra, na ka mbetur t jetojm me shpres se do t prmirsohemi. Kuptohet, nse dshirojm shptim n kt bot dhe shprblim n botn tjetr, se prndryshe na godet dnimi i Allahut, si ka goditur popujt para nesh.
Veorit e umetit
Shkruan: Enis RAMA
S
Tema
imptomat e krizave t ndryshme npr t cilat po kalon njerzimi n ditt tona sa vjen dhe shfaqen gjithnj e m t pranishme n jetn e gjithkujt; pr fat t keq, syresh stimulohen vazhdimisht nga qarqe t ndryshme, t cilat, nn flamurin ideologjik t rregullimit dhe mirqenies njerzore, prhapin kaos dhe prd1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
hosin vlerat m thelbsore t tr asaj q mund t konsiderohet njerzore. Rrnimi i vlerave sot e gjith ditn dhe shprfillja e t gjitha kodeve t moralit, mund t pohojm me siguri t plot se jan t paprecedent n tr historin njerzore, kjo, s paku, nse bjm krahasime duke u bazuar n nivelin e vetdijes dhe arritjeve n
Tema
sferat e ndryshme t jets shoqrore. mnyr shum t qart, andaj dhe nuk Dgjohen klithma dhe zra t kemi nevoj pr huazime gjat analndryshm q u bien nga do an trum- izave t ndryshme a zbrthimeve t betave t alarmit pr domosdosh- nevojshme pr t kuptuar gjithsa po mrin e ndryshimit t ksaj gjendjeje ndodh, pr t ciln duhet t'i prmbadramatikisht mjeruese, duke krkuar hemi fjalorit t referencs ton. Pr shkak t mosprfilljes s ktij pakushtzueshm q njeriut t'i kthehet dimensioni dhe prmasa njerzore, fjalori, ndodh q t biem viktim edhe pasi, s bashku me kt, do t'i kthehej t propagandave t ndryshme, duke ia edhe familjes dhe raporteve mes lejuar vetes pos tjerave edhe debatin se cili "Islam" na duhet neve njerzve kuptimi n ktu apo propozime q prgjithsi, ngrohtsia dhe prmbajn n vetveten natyrshmria. Muhammedi salalPorse, nse mbajm lahu alejhi ue selem, idet se, dispozita t cakthot: "Nuk do t tuara, nse nuk prkojn parasysh se, nga njra an, ndodh kiameti me kohn dhe vendin shumicn e ka goditur nj indiferentizm pajtuesh- prderisa do t ket ton, duhet t anulohen. n tok t atill q Islami sht ai q duhet mrie dhe se, nga ana tjetr, tr kjo q po thon: Allah, Allah." t ndikoj n natyrat dhe mendjet tona ashtu si ndodh sa vjen dhe po shndrrohet n nj kultur dhe civiliz- bien nn ndikim natyra e njeriut dhe e im q jo rrall ofron e ndrton kritere bimve n stinn e pranvers, e asesi t padiskutueshme vlersuese prmes s'duhet t mundohemi q islamin t'ia t cilave mund t dallojm dhe gjyko- nnshtrojm natyrave, rrethanave, jm nse gjendemi prpara ndonj komenteve, prvojave tona e t veprimi me kahje prparimtare apo ndryshme. N kto rrethana, ne si musliman dekadente - e pra, tek sa shohim tr kt, nuk mbetet shum pr t shpre- jemi t gatshm t'i ofrojm bots alternativa pr t dal nga krizat e suar n kta zra. Muslimant, duke qen pjes e ktij ndryshme edhe n ato raste kur shprrealiteti, marrin pjes n t dhe i qasen fillet ky parim, porse, ndrsa pr t atij nga knde t ndryshme, ku disa tjert do t ofronin nj rrugzgjidhje, thithin vazhdimisht helmin e tij, duke do t'i shkaktonin vetvetes nj dm jo t u shkrir gradualisht n t, ndrsa disa pakt, pasi parimi pr t'i nnshtruar t tjer mundohen t shprehin at q dhe trajtuar tr rrethanat, prvojat mendojn ani pse, fatkeqsisht, jo rral- dhe kumtet nn dritn e islamit prl qndrimet e tyre mund t mos cil- bn nj nga thelbet e patjetrsueshme sohen si islame, madje, nganjher t fes son. Rrjedhimisht, do tentabien ndesh edhe me parimet tiv pr t treguar se ku sht zgjidhja themelore t fes s tyre, edhe pse do t ishte e zhveshur nga elementet e normalisht nuk duhet harruar prjash- vrtetsis dhe pranimit. Fuqia e nj muslimani qndron n timet. Feja na i ka prkufizuar gjrat n prpjestim t drejt me zbatimin n
33
34
Tema
jet t fes s kumtuar nga Profeti Muhamed paqja dhe bekimi qoft mbi t, duke kuptuar drejt dhe larg do fanatizmi, ekstremizmi apo komenti t shtrembruar tr urdhresat, msimet dhe porosit e dhna nga Allahu n Kuran dhe ato t t Drguarit t tij, q i gjejm n hadithet e ndryshme. Kuptimi i drejt i fes, jo vetm q na garanton qndrime dhe veprime t matura e t shndosha, por edhe na vetdijson pr rolin q kemi n kt bot, duke na njoftuar pr veorit q na ofron feja dhe, njherit, pr obligimet q kemi ndaj rrethit dhe shoqris. Pr kt ndodh q neglizhenca e muslimanve apo indiferenca e tyre pr pjesmarrje aktive n ndodhit e jets s prditshme t vij nga mosdija q kan, pr rolin q u ka dhn feja, si dhe prgjegjsit q kan ndaj vendit dhe njerzve n prgjithsi. Muslimant kan nevoj t njohin vetveten, t prcaktojn shum qartaz identitetin dhe prkatsin e tyre, ngase ai q n mnyr induktive i qaset leximit t citateve burimore t islamit, do t befasohet me veorit dhe privilegjet e shumta q gzojn. Nj njohje e ktyr veorive do t ishte e nj interesi shumdimensional, ngase disa prej ktyre veorive ushqejn optimizm mes muslimanve, disa ndikojn n vetdijsimin e tyre pr rolin q kan mes njerzve, disa ndikojn n riprkufizimin e raporteve mes tyre e kshtu me radh. Duke u njohtuar me kto veori, krahas asaj q u cek, ne kuptojm edhe vlern e ksaj feje dhe rndsin e saj, ku pa t nuk do t gzonim asnj nga
kto veori. Gjat prmendjes s ktyre veorive, nuk do t'i prmbahen ndonj renditje t caktuar dhe nuk do t'i prmend t gjitha, ngase nuk mund t prmblidhen n nj shkrim t ksaj natyre. Prandaj, ajo q do t prmend, sht nj grusht uj n mes t detit. Kur jemi te prmendja e veoriv t umetit islam, ather, para se t dal tek ato, e shoh t udhs t prmend nj prkufizim modest, q na afron sadopak kuptimin e fjals ummet. Ky term prshin n vetveten t gjith ata q kan pranuar Shpalljen (Shehadetin) se "Nuk ka t Adhuruar m t drejt prve Allahut dhe Muhamedi sht i Drguari i Tij", duke u trajtuar ksisoj t barabart mes tyre dhe duke mos br dallime n baz t racs, kombit, vendit apo gjuhs. Kriteri i vetm pr mbivlersimin e njrit ndaj tjetrit sht vetm devotshmria dhe prkushtimi i tij i sinqert ndaj adhurimit t Zotit, i Cili sht nj dhe nuk ka shok. Ndrsa sa i prket veoriv t ktij ummeti, do t mundohem t'i ndaj n disa grupe dhe kjo n baz t asaj q aludon n t veoria e prmendur. 1. Veorit t cilat mbjellin optimizm dhe kultivojn ndjenjn e
N baz t ksaj, mund t konkludojm se, krahas Kuranit, garanci pr t'u ruajtur sht edhe sunneti i t Drguarit salallahu alejhi ue selem, ngase ai sht sqaruesi i Kuranit dhe pa t nuk do t kishte kuptim ruajtja e tij.
Tema
mant dhe kohs kur kt e patn ose e kan t tjert. Muslimant, fetarisht jan Veoria e par: Muslimant kan nevoj t njohin t urdhruar t jen t Ky sht ummeti m i mir q sht shfaqur vetveten, t prcak- dobishm pr rrethin e tyre tojn shum qartaz e mirnjohs ndaj atyre q u ndonjher. Allahu i identitetin dhe kan br mir, e assesi t Madhruar thot: prkatsin e tyre, jen t dmshm apo t "Ju jeni populli ngase ai q n rrezikshm pr mjedisin (ummeti) m i dobishm mnyr induktive i dhe vendin ku ata jetojn. q sht shfaqur ndonqaset leximit t Dobia e muslimanve ndaj jher pr njerzit" citateve burimore t t tjerve nuk prkufizohet Ali Imran-110 Aliu - Allahu qoft i islamit, do t befaso- vetm n kufijt e ksaj knaqur me t - thot se het me veorit dhe bote, por ajo i tejkalon ato i Drguari salallahu ale- privilegjet e shumta duke prfshir edhe dobin q gzojn. e bots tjetr. Prmes jhi ue selem, ka thn: prhapjes s msimeve "Ummeti im sht m i dobishmi dhe m i miri nga t gjith t islame, ata i nxjerrin njerzit nga tjert." Ahmedi, ibn Ebi Shejbe, errsirat e ndryshme n dritn e islamit dhe rrjedhimisht, nga kjo u Bejhekiu. Ibn Kethiri - Allahu e mshiroft - garantojn atyre mirqenie n kt gjat komentimit t ktij ajeti, sjell bot dhe jet t amshueshme n xhenthnie t dijetarve t ndryshm q net. japin sqarimin e ksaj dobie me t Veoria e dyt: ciln sht veuar ky ummet, ku Ata jan popull i mshiruar rezymeja e tr ktyre transmetimeve Transmeton Ebu Musa el-Eshariu dshmon se muslimant jan populli m i mir nga t tjert dhe m i Allahu qoft i knaqur me t - se i Drguari salallahu alejhi ue selem, ka dobishmi pr ta. Dobia e muslimanve ndaj t tjerve thn: "Ummeti im sht ummet i nuk prkufizohet n nj aspekt, por mshiruar." Ebu Davudi, Ahmedi, prfshin aspekte t shumta. Ata jan Hakimi. Kuptimi i ksaj mshire sht m t dobishmit dhe m t mirt kur bie fjala pr udhheqje, respektim t shumprfshirs dhe nuk prkufizohet t drejtave, mbrojtje t vlerave, n nj aspekt, andaj n vijim po prprhapje t s drejts, stimulimit t mendim disa nga kto kuptime: Nga mshira e tij, Zoti i Madhruar krkimit t dituris, urdhrit pr t mirn, ndalimit nga e keqja e shum t nuk i dnon me qllim t shfarosjes, ashtu sikundrse ndodhte me popujt e tjera. Andaj dokujt nuk i nevojitet ndonj mhershm; Ata sprovohen n kt bot, me qlmund i madh, q gjat shfletimit t librit t madh t historis t vrej dallim q t dalin sa m t pastr n lime mes kohs kur udhhiqnin musli- Ditn e Gjykimit; vetbesimit
35
36
Tema
Muhammedi salallahu alejhi ue Zoti i Madhruar ka br q feja e tyre t ndrtohet n lehtsime, larg selem, thot: "Nuk do t ndodh ngarkesave t tepruara apo krkesave kiameti prderisa do t ket n tok t atill q thon: Allah, Allah." q jan jasht mundsive t tyre; Ruajtja e ktij ummeti sht prmes Nga mshira ndaj tyre, Zoti ka br q ata, prmes pak punve, t arrijn dy mnyrave: 1- Mnyra e par sht prmes ruashum. Allahu i Madhruar thot: "Ne e zbritm at (Kur'anin) n jtjes s librit t tyre, i cili njherit konNatn e Kadrit. E 't bri ty t dish se siderohet edhe burimi i jets dhe 'sht Nata e Kadrit? Nata e Kadrit ekzistencs. Allahu i Madhruar thot: sht m e rndsishme se nj mij "Ne me madhrin Ton e shpallm Kur'anin dhe Ne gjithsesi muaj! Me lejen e Zotit t jemi mbrojts t tij." Eltyre n (at nat) t Hixhr-9 zbresin engjjt dhe shpirN kt ajet, tregohet n ti (Xhibrili) pr seciln Islami sht ai q duhet t ndikoj n nj mnyr vendimtare se i shtje. Ajo (q prcakton Zoti) sht paqe deri natyrat dhe mendjet Madhruari e ka marr n tona ashtu si bien prgjegjsi ruajtjen e n agim t mngjesit." nn ndikim natyra e Kuranit nga shtrembrimet Kadr 1-5 Andaj, at ka dikujt i njeriut dhe e bimve apo devijimet e ndryshme. n stinn e pranN baz t ksaj, mund t nevojitet ta arrij pr nj koh tepr t gjat, ne vers, e asesi s'duhet konkludojm se, krahas t mundohemi q Kuranit, garanci pr t'u muslimanve na u mundsua ta arrijm n islamin t'ia nnshtro- ruajtur sht edhe sunneti i jm natyrave, t Drguarit salallahu alejhi nj nat t vetme. Ky rrethanave, ue selem, ngase ai sht privilegj nuk prkufizokomenteve, prvo- sqaruesi i Kuranit dhe pa t het vetm n shembullin jave tona e t nuk do t kishte kuptim e lartprmendur, por ai ndryshme. ruajtja e tij. manifestohet n t gjitha 2- Ruajtja e ktij ummeti aspektet e fes ton. nga devijimi kolektiv, sikur na e prmend i Drguari salallahu aleVeoria e tret: jhi ue selem, ku thot: "Nuk ndodh q Jan ummet i ruajtur Allahu i Madhruar ka garantuar se umeti im t bjer dakord pr ndonj do ta ruaj kt ummet dhe n devijim." Andaj, ndodh q ndonj grup i ktij momentin kur nga faqja e dheut do t zhduket antari i fundit i tij, ather ummeti t gaboj apo t devijoj, por kjo do t jet nj nga shenjat m seri- asesi nuk ndodh q e vrteta t dal jasht rrethit t tyre, ngase oze pr shkatrrimin e tr bots. Andaj, muslimant jan faktor t vazhdimisht do t ket brenda tyre t stabilitetit dhe t vazhdueshmris s atill, t cilt do t ecin n rrugn e jets mbi kt tok, e asesi nuk jan drejt. shkatrruesit dhe prmbyssit e saj.
A duhet t ngrihen duart gjat tekbireve n namaz (2/2)

Shkruan: Alaudin ABAZI
37
rgjigjet e mendimit t par ndaj argu- (nse mosngritja e duarve sht e sakta), ather ne kemi br bidat - risi (me menteve t mendimit t dyt: ngritjen e duarve) dhe, sipas tr dijeDijetart q kan shprehur qndrimin tarve, lnia e sunetit ka m prparsi se nuk sht sunet ngritja e duarve n sesa kryerja e bidatit, arsye pr t ciln kto tri vende1, u jan prgjigjur argu- edhe i jepet prparsi mosngritjes s duarve4. menteve t mendimit t dyt2 kshtu: Kto ishin prgjigjet (mendimi i dyt) 1. T gjitha hadithet ku tregohet pr q dijetart prmendin kryesisht n ngritjen e duarve, edhe pse jan t sakta librat e tyre5 ndaj mendimit t par. dhe t transmetuara n koleksionin e Prgjigjet e mendimit t dyt ndaj argumenteve Buhariut dhe Muslimit, konsiderohen t anuluara (mensuh) prmes haditheve t t mendimit t par: lartprmendura, q prej tyre prmenden N vazhdim do t shohim edhe prgjigsi argumente. Bhet fjal pr hadithin e jet ndaj argumenteve t mendimit t Ibn Mesudit, Bera b.Azib dhe tr hadi- par, duke filluar nga hadithet me t cilat thet e prmendur prej tyre si argu- kan argumentuar ata. mente3. 1. S pari, sa i prket hadithit t par 2. Duke qen se, n kt rast, kemi nga Ibn Mesudi, mund t themi se ky kundrshtim t haditheve (pra, disa alu- sht argumenti m i fort q mund t dojn n ngritjen e duarve, disa n gjendet rreth mosngritjes s duarve. N mosngritjen), prparsi duhet t ken vazhdim do t shohim se far kan thn ato hadithe q tregojn mosngritjen, pr dijetart rreth ktij hadithi. shkak se, nse sht e vrtet ngritja e Kt hadith Tirmidhiu e ka br hasen duarve, ather ne vetm kemi ln nj (t mir) dhe Ibn Hazmi thot se sht i sunet (q sht ngritja e duarve), vrtet. Kurse nga dijetart bashkkondrkoh q, nse ndodh e kundrta hor, Ahmed Shakir e cilson hadithin t
Gjat shkuarjes n ruku, ngritjes nga ajo dhe pas uljes s fundit. Atyre q e shohin sunet ngritjen e duarve n kto tri vende. Kjo sht prgjigja ndaj mendimit t kundrt t tyre dhe kt prgjigje e prmendin pothuajse t gjith ata q kan folur pr kt shtje, m gjrsisht, "Bedaiu sanaiu" vll. II, f. 51 dhe "Euxhezul Mesalik ila Muveta - Imam Malik", Muhamed Zekiria Kandehleviu, vll. II, f. 49-53. 4 "Bedaiu sanaiu", vll.II, f.51-52 5 Ekzistojn edhe disa prgjigje logjike t tjera (t bazuara n kijas), t cilat edhe prmenden, porse ato jan kryesisht t prgjithshme dhe s'jan prgjigje ndaj argumenteve t pals, por mund t merren si argumente dytsore, duke qen se anojn n przgjedhjen e mendimit pr mosngritjen. Disa nga kto jan prmendur kur jan trajtuar argumentet. Pr m gjersisht: "Bedaiu Sanai", vll. II, f. 51-52; "Euxhezul Mesalik ila Muveta - Imam Malik", Muhamed Zekiria Kandehleviu, vll. II, f. 49-53
1 2 3
Tema
38
Tema
6 7
sakt6. Gjithashtu, edhe muhadithi i njo- madh dijetarsh t hadithit e cilsojn hur bashkkohor, Muhamed Nasirudin kt hadith si t dobt dhe s'lejojn t Albani, kt hadith e quan t punuarit me t, pr aq sa ky sakt7. hadith sht n kundrshT gjith muhadithint e Mendoj se kuptuam tim me hadithet e tjera, q se mospajtimi n tjer, prve ktyre q prjan shum m t forta pr kt shtje sht i nga mendm, e konsiderojn besueshmria, kt hadith t dobt dhe gjer dhe, si tham vrtetsia dhe nga numri. s'pranojn t punojn me n fillim, qllimi yn Por, edhe nse e pranojm ishte ngritja e t. Bejhekiu na bn t ditur si t vrtet kt hadith, vetdijes te muslise Abdullah b. Mubareku ka Zejleiu (nga dijetart hanethn: "Hadithi i Ibn mant e trojeve tona fi) prcjell se dijetar tjer se mospajtime t Mesudit tek un s'sht kan thn se s'sht udi tilla kan ekzistuar i vrtetuar8". Buhariu e nse Ibn Mesudi e ka harvlerson kt hadith t dhe do t ekzistojn ruar kt (s ngritja e edhe m tej dhe ne duarve n kto vende ishte dobt dhe n librin e tij "Reful jedejni fi salat" tregon nuk do t mundemi praktik e Profetit, salallahu t'i vm kapak alejhi ve selem), pr shkak se e kan cilsuar si t dobt syresh, prderisa se nga ai, Ibn Mesudi, Ahmed b. Hanbeli, Jahja b. nuk kan arritur ta transmetohet se kishte harAdemi; e konsiderojn t bjn edhe ata q ruar se dy suret e fundit dobt, gjithashtu, Darekutni, Bejhakiu, Ebu kan qen shum m (sureja Felek dhe Nas) jan t ditur dhe m t pjes (sure) nga Kur'ani, Daudi etj., kurse Ibn devotshm se ne. por mendonte se ishin Hibani thot: "Ky hadith vetm nga lutjet e Profetit, sht m i forti me t ciln dijetart e Kufs mund t argumento- salallahu alejhi ve selem, pastaj ai kishte jn pr mosngritjen e duarve n harruar formn e sakt t rukus, po namaz,por n realitet ky hadith sht ashtu, ai kishte harruar se Profeti, salalm i dobti, e s'mund t bazohemi n lahu alejhi ve selem, kishte falur namazin t, pr shkak se ka dobsi t shumta. e sabahut n ditn e Bajramit me koh Ata dijetar q e kan dobsuar kt (n haxh), sikundrse kishte harruar se si hadith e kan br pr shkak se n t radhiten dy vet n saf (resht) pas zinxhir gjendet Asim Ibn Kulejbi"9. imamit dhe disa raste e vepra t tjera. Ibn Ebi Hatim n librin "Kitabul Ilel" Prandaj, nse Ibn Mesudi veohet me thot: "E kam pyetur babain tim n kt vepr, ather prparsi kan vepra lidhje me hadithin e Ibn Mesudit... e shumics s sahabve, t cilt e kan dhe m tha se sht gabim10". praktikuar ngritjen e duarve11, si vrteNga ajo q u tha pak m par rreth tohet pa kurrfar dyshimi nga nj numr ktij hadithi, kuptuam se nj numr i i konsiderueshm sahabsh.
Kjo prmendet n autentifikimin e librit "Bedaiu sanai" Vll.II, f. 47. "Sunen Tirmidhi" me vlersim t haditheve nga shejh Albani, f. 84. 8 "El Hidaje maè Nasbu Raje", vll.1, f.524. 9 " Mexhmu" , "Reful jedejni", "Bediu sanaiu" Vll.II, f. 47 etj. 10 "El Hidaje maè Nasbu Raje", vll.1, f.526. 11 "El Hidaje maè Nasbu Raje", vll.1, f.527-528; "Fikhu suneh", vll. II, f.100.
Tema
Azib, imam Neveviu thot: Pastaj, edhe nse sht e "Prgjigja rreth argumentimit vrtet q Muhamedi, salallahu alejhi ve selem, ka falur Pr seciln vepr q lidhur me hadithin e Bera b. ne pretendojm se Azibit, sht me disa pikpamje. namazin duke mos i ngritur sht ndaluar m E para: sht ajo prgjigje q ia duart, ather kjo ka ndodhur n ndonj rast specifik, von, pasi ka qen e kan br imamt e shkencs s pasi n esenc sht ngritja, lejuar m par, kemi hadithit dhe hafizat e tij ashtu si vrtetojn shumica nevoj pr argument (hadithit) se hadithi sht i t qart dhe t dobt me plqimin e t gjithve, e sahabve t tjer, t cilt jan pa dyshim njohs t prer. N kt rast, prej tyre ka q e kan cituar se argumentet e sakta sht i dobt, si jan: Sufjan b. fort t sunetit t Profetit, dhe t prera aludo- Ujejne, imam Shafiu, Abdullah bekimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi t, sikurse Ibn jn t kundrtn, se Humejdi (msuesi i Buhariut), ngritja e duarve Ahmed b. Hanbeli, Jahja b. Omeri, Ibn Abasi,Vaili etj. sht sunet. Meini, Darimiu, Buhariu dhe t Buhariu thot se transmetjer nga t vjetrit (dijetar), q timet e ngritjes s duarve konsiderohen baza e hadithit e dijetar t tij. n kto vende arrijn tevaturin. Kt mund ta themi vetm n rast se Kurse nga dijetart m t rinj ka shum.Shkak gjykojm se hadithi sht i sakt, por si prse hadithi sht i dobt sht se n zinxhirin vrejtm, hadithi cilsohet i dobt nga e transmetimit sht Jezid b. Ebi Zijadi. Ibn shum muhadithin, q konsiderohen Ujejne (dijetar i hadithit) thot se Jezid b. Ebi baz n kt fush, t cilt shpjegojn Zijadi (q sht nj nga personat n zinxhirin e transmetimit) m ka transmetuar kt hadith edhe arsyet pse sht i dobt. pa fundin ", pastaj nuk e prsriste (ngrit2. Sa i prket hadithit t dyt t Bera b. jen e tyre)". Kur erdhi n Kuf, e dgjova q e
40
prmendte hadithin, duke i bashkngjitur edhe kt pjes t fundit. Dhe mendoj se ata t Kufs i kan thn ta shtoj at"12. Kurse Humejdi (msuesi i Buhariut) thot se transmetuesi Jezid b. Ebi Zijad, nga fundi i jets humbi prpikrin n mbajtjen mend dhe i ngatrroheshin (hadithet)". T njjtn gj pohon edhe Shafiu, Darimiu, Ahmed ibn Hanbeli etj13.
Tema
hadithin e Aliut jan: Buhariu, Sufjan Theuriu, Bejhakiu, Darimiu, t cilt thon se transmetimi i ktij hadithi me kt zinxhir t transmetimit sht jo i sakt." Gjithashtu, edhe Shafiu thot se nuk jan t sakta q Aliu dhe Ibn Mesudi jan falur duke mos i ngritur duart, vetm n tekbirin fillestar. Duke pasur parasysh se nga Aliu transmetohet e kundrta, se i ka ngritur duart n kto vende, si cekm hadithin 3. Argumenti i tret, gjithashtu, nuk q e transmeton,Tirmidhi dhe e sheh t sht i sakt, pr shkak se pretendimi se vrtet14. Abdullah b. Mesudi sht m i dijshm se 6. Argumentimi me hadithin q sht disa sahab, t cilt transmetojn ngjarjet dhe veprat e Profetit, salallahu alejhi ue n sahihun e Muslimit nga Xhabir b. selem, edhe nse themi se kjo sht e Semure nuk sht me vend dhe nuk ka t vrtet, themi se transmetimi i Ibn bj fare me shtjen e ngritjes s duarve Mesudit nuk sht i vrtetuar, si jan n kto vende q ne po i diskutojm. transmetimet e tjera. Gjithashtu, m Kt e kan sqaruar n librat e tyre t shum se dhjetra sahab transmetojn gjith ata q kan folur pr kt shtje: me saktsi se Profeti i ngrinte duart dhe imam Buhariu, Neveviu dhe t tjert, pr kjo, pa dyshim, ka prparsi nga ajo q shkak se ai rast, pr t ciln ndalon pretendohet, duke i bashkangjitur se, Profeti ngritjen e duarve, sht n uljen e ndr ta, sht edhe Abdullah b. Abasi (q fundit gjat dhnies selam, ashtu si ka konsiderohet nga m t diturit prej qen e njohur n fillim. Kjo vrtetohet sahabve), pastaj Abdullah b. Umeri, pr me transmetimin e po t njjtit hadith te t cilin Buhariu me zinxhir t sakt trans- Muslimi me transmetim tjetr nga i njjti meton n librin e tij "Reful jedejni" se kur sahabi, Xhabir b. Semure, kur thot: shihte ndonj njeri q nuk i ngrinte duart "Kur faleshim me Resulullahun, salallahu gjat shkuarjes n ruku dhe kur ngrihej alejhi ue selem, dhe thonim: "Selam alejkum ue rahmetullah", bnim me dor nga ajo e gjuante me gur." nga t dy ant. Ather Profeti na tha: 4-5. Pra i prket hadithit t Aliut dhe "Kujt po i bni me dor si bishtat e kuahadithit t Ibn Mesudit se sht falur pas jve n diell, ju mjafton vetm t vendosEbu Bekrit, Umerit jan t dobt. ni dorn n kofsh dhe t'i jepni selam atij Dijetart q e kan cilsuar t dobt q sht n ann e djatht dhe t majt."
Gjithashtu, m shum se dhjetra sahab transmetojn me saktsi se Profeti i ngrinte duart dhe kjo, pa dyshim, ka prparsi nga ajo q pretendohet, duke i bashkangjitur se, ndr ta, sht edhe Abdullah b. Abasi
"Mexhmu" Neveviu,Vll. III, f. 258. Neveviu vazhdon sqarimin e mangsive n hadith, porse ne po ndalemi ktu. Pr ata q dshirojn t vazhdojn, le ta ndalen n librin "Mexhmu" Neveviu,Vll. III, f. 258. 14 "Mexhmu" Vll.III, f.258-259
12 13
Kshtu transmeton Muslimi dhe ky hadith nuk ka t bj fare me shtjen q po diskutohet ktu, prandaj argumentimi me t nuk sht me vend15. 7. Hadithi i Ibn Abasit sht i dobt pr shkak se sht hadith i shkputur; at e transmeton tabini direkt nga Muhamedi, salallahu alejhi ue selem, e ky hadith quhet Mursel. Hejthemiu prmend se hadithi sht i dobt; gjithashtu Zejleiu dhe t tjert e cekin, duke vlersuar se hadithi n kt form sht garib. Zejleiu prcjell se ajo q vrtetohet nga Ibn Abasi sht ngitja e duarve16.
me ajet), qoft nga hadithi. Dhe, pr seciln vepr q ne pretendojm se sht ndaluar m von, pasi ka qen e lejuar m par, kemi nevoj pr argument t qart dhe t prer. N kt rast, argumentet e sakta dhe t prera aludojn t kundrtn, se ngritja e duarve sht sunet. Prandaj, nj pretendim i till sht vetm nj paragjykim i pabaz.
41
15 16
"Mexhmu" , vll.III, f. 259; "El Hidaje maè Nasbu Raje", vll.1, f.5224. "El Hidaje maè Nasbu Raje", vll.1, f.521; "Bedaiu Sanai" Kasaniu, vll. II, f. 48.
Tema
Prgjigjja ndaj pretendimit se t gjitha hadithet q tregojn ngritjen jan t anuluara (deroguara): Thnia se hadithet q transmetojn ngritjen jan t anuluara (deroguara) me hadithet e siprprmen8. Pretendimi i dijetarit t dura, sht gjithashtu prePrandaj, do tennjohur Muhamed Zekeria tendim q s'ka baz t shndenc e prkrahjes Kandehlevi (Allahu e mshidosh, pr shkak se, pr t'u apo e ndihmess s anuluar nj vepr apo nj roft) nuk sht i sakt, pr njrit mendim me shkak se, nse ne pranojm hadith, duhet t prmfanatizm, anim t do transmetim me t ciln bushen patjetr disa kushte, dikush nga ulemat ka padrejt, pretendime si jan: t dihet saktsisht punuar me t, ather s'do t pa argumentuara, se hadithi i cili anulon n ann tjetr duke hadithin e par duhet t jet t kishte kurrfar efekti mos prfillur, fyer zinxhiri i transmetimeve dhe m i vonshm, e q kjo nuk apo injoruar sht realitet i ktyre shkenca e cila studion mendimin tjetr vrtetsin (besueshmrin) haditheve, si vrehet n sht zullum dhe e transmetuesve (Ilmu xherargumentin e katrt, t cilin prarje. e transmeton Buhariu, hi ue ta`dil). Prandaj, do njeri, edhe nse sht dijengjarja ka ndodhur pas tar, mund t qlloj e t gaboj dhe th- vdekjes s Profetit, salallahu alejhi ue nia e asnjrit prej tyre nuk merret pa u selem. peshuar me fjal t Allahut dhe t Pastaj, hadithi me t cilin anulojm Drguarit t Tij. hadithin e mparshm, duhet t jet gjithashtu i sakt, kurse hadithet me t 9. sht e vrtet se n namaz n fillim cilat pretendohen se kan anuluar hadiishin t lejuara disa gjra q m von u thet q gjenden te Buhariu, Muslimi dhe ndaluan, si kthimi i selamit etj. Por t koleksionet tjera, t gjith dijetart e gjitha kto dihen se jan ndaluar me hadithit i kan cilsuar t dobt, prve argumente t qarta, qoft nga Kur'ani, si hadithit t Abdullah b. Mesudit, pr t sht rasti i ndalimit t t shikuarit kah cilin kemi prmendur se Tirmidhiu e qielli (lart) n namaz (kjo sht ndaluar sheh si t mir dhe Ibn Hazmi si t
42
Tema
theksojm se mendimi m i sakt, ndrsa gjith dijetart qndrueshm rreth ksaj tjer e cilsojn si t dobt. Dhe nuk ka asnj dyshim se "Ky hadith sht m i shtjeje sht mendimi i ky hadith nuk mund t anu- forti me t ciln dije- dyt; se sht sunet ngritja loj ato hadithe pr t cilat tart e Kufs mund t e duarve gjat tekbireve n argumentojn pr kto tri vende, pr shkak t ka konsensus n vrtetsin mosngritjen e duarve fuqis s argumenteve dhe e tyre nga dijetart. n namaz, por n prgjigjeve q i kan dhn Ksaj mund t'i shtojm edhe faktin se Hasan Basriu realitet ky hadith sht ndaj argumenteve t dhe Humejd Hilali rrfejn m i dobti, e s'mund mendimit t par. Dhe kjo se ngritja e duarve ishte t bazohemi n t, pr gjat shtjellimit mjaft qart praktik e t gjith sahabve shkak se ka dobsi t sht vrejtur. Por kjo nuk dhe nuk e prjashtuan ata shumta. Ata dijetar do t thot se e injorojm q e kan dobsuar dhe e mosprfillimin asknd nga kjo (as Abdullah 17 kt hadith e kan mendimin tjetr pr shkak b. Mesudin) . Bejhekiu transmeton br pr shkak se n se kt mendim e kan hadithin se Profeti, salallahu zinxhir gjendet Asim prmbajtur dijetart pr t Ibn Kulejbi" cilt ka dshmuar umeti pr alejhi ve selem, i ngrinte dijen e tyre. duart n kto vende (ka sht i vrtet); ai shton se Prandaj, do tendenc e prkrahjes apo Profeti, salallahu alejhi ve selem vazhdoi me kt vepr (pra, me ngritjen e e ndihmess s njrit mendim me fanatizm, anim t padrejt, pretendime t duarve) derisa vdiq18. pa argumentuara, n ann tjetr duke Prfundimi rreth argumenteve t t dy mos prfillur, fyer apo injoruar mendimeve mendimin tjetr sht zullum dhe Deri ktu lexuam argumentet e t dy prarje. Kjo s'do t thot q mos t kshillohepalve rreth ksaj shtjeje, gjithashtu edhe prgjigjet ndaj argumenteve t mi dhe diskutojm pr kto gjra, por secils pal, q prmendin dijetart e kur t bhet kjo, le t bhet pa nderuar n librat e tyre. Mendoj se kup- paragjykime dhe tendenca. Prandaj, kshilla jon ndaj t gjith tuam se mospajtimi n kt shtje sht i gjer dhe, si tham n fillim, qllimi atyre q ballafaqohen me vllezrit e tyre yn ishte ngritja e vetdijes te muslimant n kso mospajtimesh, sht q t kuptoe trojeve tona se mospajtime t tilla kan jn se mospajtimi n gjrat e tilla ish eviekzistuar dhe do t ekzistojn edhe m tej dente edhe te dijetart, por kjo s'ndikoi dhe ne nuk do t mundemi t'i vm kapak n largimin nga njri-tjetri. Prandaj syresh, prderisa nuk kan arritur ta krkohet nga ata t tregojn mirkuptim, bjn edhe ata q kan qen shum m t mshir dhe t'u largohen grindjeve, nxitjes s prarjes dhe fitnes dhe ta kursejn ditur dhe m t devotshm se ne. M n fund nuk na mbetet vetm t kt gjallrim t rinis islame te ne.
17 18
"Fikhu sune", vll.I, f.100. "Fikhu sune", vll.I, f.100.

Punt
O
shprblehen sipas nijetit

Shkruan: Lulzim SUSURI
Tema
mer b.Hatabi rrfen se i Drguari, salallahu aejhi ve selem, thot: "Punt shprblehen sipas qllimit. donjrit i takon ajo far ai ka pasur pr qllim. Kush shprngulet (bn hixhret) pr hir t Allahut dhe t drguarit tTij, shprngulja e tij do t jet pr Allahun dhe t drguarin e Tij. Kurse, kush shprngulet pr ndonj shtje t dynjas apo pr t'u martuar me ndonj femr,ather shprngulja e tij do t jet pr at q ka pasur qllim" (Shnon Buhariu, nr. 1, 54, 2529, 3898, 5070, 6689, 6953, Muslimi, nr. 1907, Ebu Davudi, nr. 2201, Tirmidhiu, nr. 1647, Nesaiu,1/58-60,Ibn Maxhe,nr.4227,dhe t tjer.) Ky hadith sht nga m t njohurit tek dijetart e shkencs s hadithit n veanti, si
dhe te besimtart n prgjithsi. Ky hadith, pr saktsin e t cilit sht i pajtimit tr Umeti, sht hadithi i par me t cilin e ka hapur imam Buhariu librin e tij "Sahih". Pr kt hadith dijetart thon se sht nj e treta e fes si dhe nj nga hadithet rreth t cilit sillet feja. Fjal kjo e transmetuar nga Shafiu, Ahmedi, Is'hak b. Rahuje, Ebu Davudi,Abdurrahman b. Mehdiu etj. Me fjaln e t Drguarit:"Punt shprblehen sipas qllimit" nnkuptohet: "Punt jan t vlefshme aq sa e kan qllimin e tyre t vlefshm. Sa m i lart t jet qllimi aq edhe puna sht m e vlefshme. Gjithashtu, puna sht e pranuar apo jo sipas qllimit me t cilin e bn vepruesi". N kt shtje, dijetart kan ngritur kt pyetje: n kt rregull, a futen vetm
44
punt t cilat kan nevoj pr qllim (nijet), apo edhe ato t cilat, n origjin, nuk kan nevoj pr t. Sipas grupit t par t dijetarve, adhurimet jan ata t cilt kan nevoj pr qllim, ngase me to shprehet respekti dhe nnshtrimi ndaj Allahut, si jan namazi, haxhi etj.Kurse punt t cilat s'jan adhurim s'hyjn n kt rregull dhe pr to s'ka nevoj t ekzistoj qllimi, sepse me to nuk nnkuptohet adhurimi, si jan gjumi, ushqimi etj. Mirpo grupi i dyt i dijetarve thot se ktij rregulli i nnshtrohet do pun, qoft ajo q, nga origjina e saj, sht adhurim apo jo. Sepse, sipas tyre, vepra, edhe nse n origjinn e saj s'sht adhurim, nse ajo bhet me qllim adhurimi dhe afrimi tek Allahu,robi shprblehet pr t,dhe vepra n fjal nga "pun e thjesht" kalon n adhurim.Ata thon se gjumi, nse bhet me qllim forcimi dhe ngritje pr t falur namazin e sabahut,ather,pr shkak t qllimit t tij, kalon n adhurim; ushqimi, nse hahet me qllim t forcimit pr namaz, xhihad ... ather kalon n adhurim, sepse veprohet me qllim t mir. Fjal kjo m se e sakt,t ciln e mbshtet njherazi edhe hadithi i lartprmendur,n t cilin i Drguari,salallahu alejhi ve selem,cek fjaln "pun" duke mos br me t kurrfar dallimi, por e l fjal t prgjithshme, e cila nnkupton prgjithsim. Por kjo s'nnkupton assesi se qllimi sht njherazi obligim pr veprat t cilat n origjin s'jan adhurim. Nse ato punohen pa kurrfar qllimi, ather njeriu pr to nuk shprblehet prve rasteve kur dobia e tyre kalon tek t tjert, ku n kt rast personi shprblehet pr faktin se t tjert kan pasur dobi prej tij e jo pr vet punn e br n fillim,e cila nuk ka pasur kurrfar qllimi fetar. "donjrit i takon ajo far ai ka pasur pr qllim", kjo pjes e hadithit na tregon se njeriu me punn e tij nuk mund t arrij
asgj m tepr sesa at q ka pasur pr qllim.Pra,ai para se t shprblehet pr veprn e tij, do t shprblehet pr qllimin q e ka me t. Nse me t ka pasur qllim t mir, atij do t'i vij n ndihm Allahu pr ta plotsuar, nse sht e kundrta, ather nuk do t ndihmohet nga Ai. N kt pjes t hadithit duhet ndalur n dy pika kryesore: a) Allahu njeriun nuk e shprblen pr madhshtin apo voglsin e veprs s tij, por,m s pari e shprblen pr qllimin e tij; sa m i shenjt dhe i pastr t jet ai, aq do t jet edhe shprblimi. Pastaj pason shprblimi i puns dhe madhshtis s saj.Duke u nisur nga kjo q tham, besimtari duhet t ket kujdes pr veten dhe t tjert, q mos t habitet me madhshtin e punve q i bn ai apo ata, por duhet t shikoj qllimin pse e bn at. b) Kjo nuk nnkupton se Allahu i shikon vetm qllimet e veprave dhe vetm sipas tyre i shprblen njerzit, duke mos i shikuar edhe punt e tyre.Ngase sikur t ishte ashtu, do t shprbleheshin ata q kan qllime t mira, por punt e tyre nuk jan t mira apo t qlluara. Kjo ngase, pr t'u pranuar, do vepr, prvese kushtzohet nga qllimi i pastr, ekziston edhe kushti i dyt i cili sht pasimi i Sunetit, apo vepra n fjal t jet e qlluar dhe e lejuar nga Allahu. Fjala qllim n gjuhn arabe sht "nijet", fjal e cila sht e njohur edhe n gjuhn ton, e cila gjithashtu ka kuptimin e cakut, synimit, shkakut, arsyes etj. Sa i prket aspektit terminologjik,kjo fjal ka dy kuptime: a) Me t nnkuptohet dallimi mes vete i dy apo disa adhurimeve, si p.sh. prmes nijetit dallohet farzi i dreks nga suneti i saj, apo farzi i dreks nga ai i ikindis etj. b) Prmes tij njeriu dallon se kujt ia kushton adhurimin.Ngase ai namazin,agjrimin, zukatin etj., mund t'i bj pr hir t Allahut apo pr hir t varrit, idhullit apo di tjetr. Njeriu prmes qllimit dallon t adhuruarin
Tema
Tema
e tij. do besimtar, para do adhurimi duhet t ket parasysh se ka sht duke punuar dhe pr hir t kujt sht duke e br at.Ai, nse nuk e di se far sht duke vepruar dhe kujt sht duke ia kushtuar,ather ajo vepr nuk do t'i vlej dhe do t jet e refuzuar. "Kush shprngulet (bn hixhret) pr hir t Allahut dhe t drguarit t Tij, shprngulja e tij do t jet pr Allahun dhe t drguarin e Tij. Kurse, kush shprngulet pr ndonj shtje t dunjas apo pr tu martuar me ndonj femr, ather shprngulja e tij do t jet pr at q ka pasur qllim". I Drguari, salallahu alejhi ve selem, pasi na tregoi kto rregulla madhshtore, mori pr to shembullin m t lart dhe at m t ult. Mori shembull t njjtn pun, e cila vlersohet si m e mira apo m e keqja vetm duke e shikuar qllimin e saj. Kur cek shprnguljen pr hir t Allahut dhe t Drguarit t Tij, salallahu alejhi ve selem,e prsriti fjaln Allah dhe t Drguar dy her, ngase ky qllim sht i shenjt, gjithashtu, thon dijetart, pr shkak se prmes asaj fjale, i Drguari e prmendte sa m shum Allahun si dhe sht fjal q meriton t riprsritet disa her dhe meriton q, pr hir t saj, t shprngulet robi apo t bj do pun tjetr. Kurse, kur prmend dunjan dhe martesn, ai n kt rast nuk e riprsrit n fund edhe nj her at fjal ngase ky qllim ishte i ult, i pa vlefshm, nuk meriton t bhet nj vepr pr te dhe as nuk meriton t riprsritet.Nuk e prsrit se nuk i intereson ajo gj sa edhe ta riprsriste apo t'i kushtonte asaj vmendje, mirpo mjaftoi me nj prsritje vetm sa pr ta marr shembull dhe pr t'ia msuar Umetit. Tek disa njerz sht i prhapur mendimi se fjalt e fundit t t Drguarit,salallahu alejhi ve selem,n kt hadith u than pr shkak t rastit q ndodhi me nj sahabi i cili ishte shprngulur pr hir t nj gruaje t quajtur "Umu Kajs" me qllim q t martohej me t. Mirpo n t vrtet Resulullahu, salal-
lahu alejhi ve selem, nuk e kishte thn kt fjal pr kt rast, ngase ai rast kishte ndodhur n kohn e Abdullah b. Mesudit e jo n at t Drguarit, salallahu alejhi ve selem. Rast pr t cilin Ibn Haxheri thot: "Ky hadith nuk nnkupton se sht thn pr kt shkak, madje nuk kam gjetur asnj transmetim q t mbroj apo pohoj nj gj t till", (Fet-h el-Bari, 1/10). Ndrsa Ibn Rexhebi thot; "sht prhapur tek disa dijetar t vonshm se shkak i ktij hadidhi ka qen rasti i Umu Kajsit, mirpo ne nuk kemi gjetur ndonj transmetim q t mbroj nj mendim t till" (Xhamiul- ulumi vel hikem, 1/75). M fjalt e fundit t Pejgamberit, salallahu alejhi ve selem,u prmendn qllimet m t larta dhe ato m t ultat.Dhe thuajse me to u prmblodhn t gjitha qllimet,ngase robi ose do t bj veprat e tij pr hir t Allahut ose pr arritje t qllimeve t ksaj bote. Fjal e cila tregon se nuk ka mesatare,ato ose do t jen pr hir t Zotit ose pr shkak t arritjes s knaqsive t ksaj bote. Nga lezetet e dunjas u veua martesa me grat pr shkak t rrezikut t saj t madh dhe animit t teprt t njerzve kah epshi i martess, aq sa Pejgamberi, salallahu alejhi ve selem, at e krahasoi me t gjitha epshet tjera t dunjas.Kurse,kur prmend qllimin m t vlefshm, nuk mjafton vetm me cekjen e Allahut, por prmend n t edhe veten e tij. Me kt s'nnkuptohet se adhurimet t'ia kushtojm t Drguarit, salallahu alejhi ve selem, ato duhet t'i kushtohen vetm Allahut, mirpo me to kuptojm se ai, salallahu alejhi ve selem, me kt fjal na sinjalizoi q veprat t bhen pr hir t Allahut dhe sipas Sunetit t tij,kusht ky i cili vijon n radh t dyt, pa t cilin nuk vlejn punt e asnj njeriu, sa do t mdha t jen ato. Lusim Allahun t na pastroj zemrat nga syfaqsia dhe t na bj prej atyre t cilt do vepr ia kushtojn vetm Atij dhe e bjn vetm sipas udhzimit t Muhamedit, salallahu alejhi ve selem.
45
46
Gruaja dhe familja
Roli i prindrve
Si i edukoi Ebu Kibria fmijt?
ransmeton Ebu Hurejra nga Muhamedi, paqja dhe shptimi i Allahut qoft pr t, se ka thn: "do foshnje lind me natyrshmri (islame), mirpo prindrit (e fmijs) m pas e hebreizojn, e krishterizojn, ose e bjn zjarrputist".
Baba i katr fmijve, t cilt jan midis moshs 12 deri 25 vje, erdhn n Kanada nga Bangladeshi (q ishte ather n Pakistanin Lindor) n vitin 1967. T gjith fmijt e tij lindn n Kanada. Vajza m e madhe, Sheila (25 vje), kohn e fundit mbaroi s shkruari nj libr pr
eksperiencn e saj kur vendosi hixhabin, e titulluar "Dita e Marijs". Fmijt e tjer t Kibrias jan prfshir npr programe t ndryshme t komunitetit musliman. Ata t gjith falin pes koht e namazit.T dy vajzat jan t mbuluara me hixhab, megjithse ai thot: "Asnjher nuk i kam thn t mbulohen". Disa prindr, t uditur mund t pyesin se far bri Ebu Kibria, gruaja e tij dhe prindrit e tjer me fmijt, se si i ndihmuan n jetsimin e islamit fmijt e tyre, se si mundn t ndikojn q ta ruanin dinin e tyre n nj ambient ku ka shekullarizm, materializm dhe hedonizm t kulturs s t rinjve n Perndim?
Gruaja dhe familja
shtrenjta, etj.) t gjitha kto duke ia siguruar duke punuar si skllav, n disa raste dy ose tre pun duke i punuar vet q t'i knaqin fmijt e tyre. Sidoqoft, ata dshtojn n kalimin e Si i edukuan ata, ku midis tyre ishin t kohs me fmijt e tyre q t'i edukojn pranishme shum dukuri negative si marrdhniet intime jasht martesore, droga, me vlera islame q do t formojn bazn braktisja e praktikimit t islamit ose edhe e sistemit t besimit dhe identitetin pr m keq lnia plotsisht e fes pas dore, jetn e tyre. "Kur kto lidhje t ngushta (t brendme nj fjal se si i edukuan me nj ambient ku devijimin sht shum e leht pr shme) nuk zhvillohen midis prindrve dhe fmijve, kur t arrijn moshn ku ta marr? Ebu Kibria jep nj prgjigje t shkurtr, 'liria' tek ata sht t ken aq m shum knaqsi sa munden, ata do t bjn far t qart dhe t thjesht: "Prindrit duhet t sakrifikojn, duhet t duan, sepse prindrit bhen vetm t'ia bjn t dashur Kur'anin dhe punonjs t prhershm n jetn e tyre dhe se kjo do t'i bj parazit n aspektin Sunnetin". Edukimi sht nj detyr q duhet t'i mental dhe praktik" shpjegon El Kasimi. Kibria ishte i afrt me fmijt e tij.Ai u prkushtohet nj koh e plot (e jo t siguroi ndihmn atyre kur donin t merret si orar). Prindrit kan dy strategji: sipas Munir knaqeshin, gjithashtu. Ai thot se ai nuk nguliti n mendjen e fmiel Kasim, i cili ka shrbyer si jve t tij vetm ndodhit imam n Londr dhe islame, por u msoi gjithashOntario n Kanada: "Disa Ai prshkruan se sa tu patinazhin, futbollin dhe marrin (edukimin) si t qenit prind si nj detyr me vshtir ishte pr t, aktivitete tjera. orar t plot ose ka edhe t hiqte dor nga nj Nevoja q t krijojm mjedis t prej atyre q i ln fmijt e profesion mbi 20 prshtatshm tyre t rriten me sprova dhe vite si muzikant, gabime" duke luajtur 'tabla', Nna shtpiake s'sht nj lloj daulle nga vetm nj zgjidhje pr Duhet t qndroni sa m afr nnkontinenti edukimin dhe rritjen e fmifmijs tuaj Indian. js me baza dhe frym musE megjithat, ai i limane, por edhe nj eleEl Kasim thekson nevojn mori fmijt me ment i rndsishm pr krit kemi nj nga prindrit t vete dhe i integroi jimin e ambientit t duhur pranishm n parimet (norn shum programe islam, q sht prgjegjsi e mat) e prditshme pr fmiislame t pranishme t dy prindrve. jt. Shum shpesh, prindrit n komunitetin dhe Faktori m i rndsishm jan t zn duke i dhn vendin ku jetonte e n kt drejtim sht q "jetn e mir" fmijve t punonte: shkolla prindrit duhet t jen tyre n nivelin material (si verore islame, kamp- domosdoshmrisht prakshtpia e bukur, blerjen e ingje, programe nj tikues t fes islame. nj veture fmijs kur t'i ditore etj. Muslimant e ri kan mbush 16 vje, rrobe t
Jepni edukatn islame adoleshentve, edhe nse sht i vogl
47
48
Gruaja dhe familja
vzhguar nj fenomen t uditshm me Prindrit duhet t'i diskutojn problemet prindrit e tyre: Komunikimi i mir sht nj els pr" Nj nga paknaqsit e zakonshme q marr nga rinia sht se prindrit jan t brs n hapjen e dyerve pr zemrat dhe paqart me veprat dhe fjalt e tyre; ata mendjet e adoleshentve. Nj gatishmri tjetr gj thon dhe tjetr gj bjn. Ata e prindit pr t'i diskutuar problemet jan m besnik dhe t hapur pr kul- hapur dhe me durim rezulton tek adoleshenti me besueshmri e turn e huaj sesa pr respekt pr prindrit e tij. N islamin", tregon Shejh kt nivel prindrit kan Faisal Abdur Rezak, imam "Kur kto lidhje t mundsi t ken vmendjen n Toronto, n xhamin ngushta (t brenddhe gatishmrin e adoleshenTarik, n Kanada. shme) nuk zhvillotit pr ta marr n konsiderNdaj ktij fenomeni Kibria vijon t'i bj syt hen midis prindrve at dhe vlersim pikpamjen katr, teksa tregon: " Un dhe fmijve, kur t islame, duke ndjekur sakaq me seriozitet kshillat e ju siguroj se lutem vet arrijn moshn ku para se t'ua kshilloj nj gj 'liria' tek ata sht t prindrve. ken aq m shum Teorikisht, ky lloj i komut till fmijve" knaqsi sa munden, nikimit duhet t bhet qysh n Adoleshentt nuk duhen t ata do t bjn far fmijri. "Nse fmija juaj sht i moshs 13 ose 14 vje, t duan, sepse largohen nga shtpia do t ket sistemin e vet prindrit bhen " Nse prindrit nuk moral", tregon Beshir. vetm punonjs t kan ambientin e prshtat- prhershm n jetn "Madje kur ju nuk jeni me shm n shtpi dhe nuk e tyre dhe se kjo do t, ai ka prkrahjen e tij prkan komunikim t mir brenda", shton ai. t'i bj parazit n me fmijt, kjo do t'i shp- aspektin mental dhe "Ai e njeh Allahun, di se si jer fmijt q t veohen t veproj n shum situata. praktik" dhe t largohen nga Ai ende do t ket nevoj pr shtpia dhe familja e tyre", sigurin dhe mendimin thot Ekram Beshir. (vendimin) tuaj." Ajo dhe burri i saj Muhamed Rida Beshir jan autor t librit "Prballja e Prindrit duhet t'u shprehin tr dashurin fmisfids s edukimit n Perndim" me nj jve pikpamje islame. Ky veim nga shtpia Rinia muslimane, sikundrse adoleshsjell fatkeqsi pr nj adoleshent. N entt e tjer, mund t qndrojn t lidhur shum komunitete muslimane n Perndim, shtpia sht ku t rinjt s pr prindrit dhe shtpit e tyre nse ata pari prjetojn islamin, si p.sh., falja ose ndiejn dashuri, i dgjojn krkesat e prgatitja e shtpis pr festn e Bajramit tyre, trajtohen n mnyr t drejt, jo t etj. Nj musliman i ri, nuk do t jet tallur, duke i kritikuar ose trajtuar me vetm i veuar (i ndar) vet nga shtpia, vrazhdsi. Prindrit s'duhet t turpropor me njfar mnyre edhe nga vet hen nga thnia "t dua" me adoleshentt e tyre, q duket si dika e pazakont. islami. Gjithashtu, kjo nnkupton se prindrit
Jepni edukatn islame adoleshentve, edhe nse sht i vogl
Kur sht fjala pr msimin e fmijve t tyre me vlera islame, s'sht e thn q prindrit duhet t jen patjetr dijetar. Ata duhet t ojn diturin dhe praktikn islame djemve ose vajzave t tyre, pavarsisht se sa t vjetr ose t vegjl jan, ose se sa dituri t vogl q kan. "Nse prindi tregon dashuri t vrtet pr fmijt, kjo do t'i bj ata t'u prgjigjen n nj mnyr pozitive, q rezulton se ia ln prgjegjsin atij ose asaj", thot ahid Mustafa, kshilltar n qendrn
Marr nga www.soundvision.com Prshtati nga Anglishtja: Fitim NUHIU

Gruaja dhe familja
duhet t pranojn shtjet e mira ose t kqija t fmijve t tyre n prpjekjet pr ta ndrtuar jetn e tyre mbi baza islame dhe nuk duhet krkuar aq sa nuk krkohet, pasi kjo do t kalonte n tjetrsim. "Secili sht nj person unik, kshtu q ju nuk mund t krkoni q ai t jet ashtu si dshiron ti t jet", thot Beshir. Mbani mend, prindr, koha e adoleshencs sht nj koh e lufts. Dashuria dhe plqimi i prindrve jan dika vendimtare pr fmijn e periudhs s adoleshencs, kur shum t ri musliman ose jomusliman prpiqen. "Ata jan duke luftuar prbrenda vetes t kuptojn ndryshimet e pubertetit q ndodhin tek ata. Ata disa vite m hert ishin vetm fmij, kurse tani jan duke provuar t'i gjejn vetes pozitn e re n shoqri, n rrethin e shokve t tyre, n shkoll dhe te fqinjt e tyre", thot Beshir. Ata kan nevoj t ndihen se nuk jan t refuzuar. Ndjenja e t qenit jo i refuzuar sht shum e rndsishme, pasi e shtyn adoleshentin t bj dika me forcat e veta, duke u nisur nga ndjenja e t qenit i/e pranuar.
"Rinia Muslimane e Ameriks Veriore" (Muslim Youth of North America). Kibria sht nj shembull i mir n kt drejtim.Ai prshkruan se sa vshtir ishte pr t, t hiqte dor nga nj profesion
49
"Prindrit duhet t sakrifikojn, duhet t'ia bjn t dashur Kur'anin dhe Sunnetin".
mbi 20 vite si muzikant, duke luajtur 'tabla', nj lloj daulle nga nnkontinenti Indian. E megjithat, ai i mori fmijt me vete dhe i integroi n shum programe islame t pranishme n komunitetin dhe vendin ku jetonte e punonte: shkolla verore islame, kampingje, programe nj ditore etj. Nj nga gjrat q i ndryshoi pikpamjen e tij pr muzikn ishte kur nj student i klass s tij nuk u duk m n ort q mbanin. Kur Kibria e takoi m pastaj kt musliman, ai vrejti se e kishte braktisur prfundimisht 'tabln' pr shkak t islamit. "Kur Ibrahimi mundi t'a sakrifikoj djalin e tij Ismailin, 'tabla' nuk sht asnj send (gj)", tha Kibria, duke treguar se si iu kthye islamit seriozisht. Faktori tjetr q e bindi at t braktis 'tabln' ishte kur ai i pa fmijt e tij duke u br m t interesuar pr islamin. "U betova se nuk do ta prekja 'tabln' m, e asnj vegl muzikore. Pastaj iu bashkua me prkushtim fmijve t tij dhe i inkurajoi q t msonin dhe t praktikonin m shum fen islame".
50
Dhjet pshpritje pr grat

Abdurrahman b. Muhamed ES-SEJJID
Gruaja dhe familja
eri te mbesat e Esmas nga respekton Allahun dhe t Drguarin, ai nderi e pastrtia... deri te vese ka arritur fitoren madhshtore". ndjekset e rrugs s Ajshs, Pshpritja e dyt: Kujdesu pr Hafss dhe Sumejs... deri te t pas- mbulesn dhe nderin tnd, sepse trat, m t pastrat, t devotshmet dhe mbulesa sht pastrti dhe nder. t ndershmet... Allahu thot: "O i Drguar, thuaji grave Deri tek ato q mashtroMbroje gjuhn nga tuaja, bijave e grave t hen me stolit e prkohshme t perndimit prgojimi dhe futja e besimtarve q t lshokallave, sepse ato jn vellon mbi ta, kjo do apo t lindjes... deri tek fshijn sevapet dhe t ishte m e mir q ato ato q mahniten me han shprblimin e t mund t dallohen dhe qytetrimin e t prapampunve t mira. t mos ngacmohen nga t beturve... Allahu thot: "T tjert..." Deri te secila q ka br mos e prgojoj Po pra, sht zbukurim mkat ndaj Zotit dhe ka askush dik tjetr, dhe simbol i femrs s braktisur mbulesn pr t mos vall dshiron pastr dhe t ndershme. dal nga shtpia e veshur, e zhveshur, e lakuar, e dred- dikush t haj mishin Si t mos jet, ndrsa e vllait t vdekur, mbulesa sht argument i huar, provokuese dhe e ndrsa e urreni...". turpit t saj, simbol i provokuar. pastrtis dhe sht Po drgoj zrin qortues mburoj pr t nga djajt njerz dhe dhe paralajmrues... Pshpritja e par: Oj motr bes- xhind. Andaj - Allahu t mshiroft imtare, oj ti, q Allahu t begatoi me kujdesu pr mbulesn tnde, se aty shndet, oj ti, q Allahu t nderoi me gjendet edhe sekreti i lumturis pr ty. Pshpritja e tret: Kujdes nga Islam, falnderoje Allahun e lartsuar dhe lavdroje, afrohu kah Ai dhe thirrsit e jombuless dhe lakuriqrespektoje, sepse respekti ndaj Tij sis, ata duan sherrin pr ty. Ti bhu sht lumturia e dunjas dhe ahiretit nj penges e fort prball ideve q dhe afrimi kah Ai mton t sjell kre- prhapin dhe mburoj ndaluese prnarin. I Lartsuari thot: "Kush e ball epsheve q duan t knaqin. Po,
oj motr, ata shqetsohen dhe assesi nuk mund t durojn nderin dhe turpin tnd, ndaj dshirojn t'i bashkohesh karvanit t perndimoreve t prishura. E gjith kjo, me qllim q ata t knaqin epshin dhe t realizojn ndjet e tyre. Kujdes nga ata, un sinqerisht po t kshilloj. Pshpritja e katrt: Mbroje gjuhn nga prgojimi dhe futja e kallave, sepse ato fshijn sevapet dhe han shprblimin e punve t mira. Allahu thot: "T mos e prgojoj askush dik tjetr, mos vall dshiron dikush t haj mishin e vllait t vdekur, ndrsa e urreni...". Larg atyre mexhliseve, ku ndodhin kso lloj gabime dhe mkate. Allahun prkujtoje sa m shum dhe lexo Kur'an m tepr, sepse kto t dyja
jan shptim prej atyre gabimeve. Pshpritja e pest: Mundohu Allahu t ruajt - q t'i kuptosh dispozitat e fes dhe shtjet e besimit. T kshilloj lexim t librave t dobishm dhe kshillave prmbledhse, nga librat e dijetarve dhe hoxhallarve tan. Mos harro t jesh e pranishme n mexhliset e dijes, sepse aty mund t arrish dijen e krkuar. Prkujto fjaln e t Drguarit, salallahu alejhi ue selem: "Kush ecn nj rruge pr t krkuar dije, Allahu ia lehtson rrugn pr n xhenet". Pshpritja e gjasht: Oj besimtare, vazhdimisht nga historia lexojm biografit e grave t mdha, t cilat kan sakrifikuar mundin dhe kohn pr t edukuar trima dhe njerz t mdhenj, kan marr pjes n pr-
51
52
Gruaja dhe familja
gatitjen e shmblltyrave ndriuese. Pr kt ka folur bota, madje sht thn: "Pas do edukimi madhshtor, fshihet nj grua madhshtore". Pra, a do gdhendsh edhe ti emrin tnd n murin e kohs, a do pikturosh veprn tnde n pllakn e historis, duke prodhuar nj gjenerat t dalluar dhe t veant, ku do mbjellsh dashurin ndaj fes dhe umetit dhe ku do vendossh shpirtin e sakrifikimit?! Fillo q tani, oj motr, se nuk t shkon mundi kot dhe puna nuk humbet. Allahu thot: "Thuaj: Punoni, se Allahu do t shoh punn tuaj, e po ashtu edhe i Drguari dhe besimtart". Pshpritja e shtat: E nderuar, shtoji adhurimet vullnetare, jep vazhdimisht mund dhe sadaka dhe bhu e para n kt gar... q prfundon n xhenetin e gjer sa toka dhe qiejt. Allahu ka thn: "Bni gara drejt faljes s Zotit tuaj", dhe ka thn: "dhe n t, le t garojn ata q dshirojn garn". Urdhro, pra, oj motr, se mejdani sht i gjer dhe rruga sht e gjat. Furnizohu me furnizim t besimit, armatosu me armn e respektit ndrsa... takimi sht n xhenet. Pshpritja e tet: E nderuar, a e ke dgjuar tregimin e gruas Umu Salih? Ajo ishte nj grua plak q kishte dgjuar pr vlern dhe shprblimet e mdha nga thirrja n rrug t Allahut, kshtu q, me familjen e saj, u vendos n nj fshat, pr t'i msuar, kshilluar dhe ndihmuar grave t atij fshati. I lumt! Ku jan ato q do t marrin kt shembull?! Allahu ka thn: "Le t ket nga ju,
q do t thrrasin n mirsi, do porosisin n t mira dhe do largojn nga t kqijat". A do t'i nnshtrohesh ksaj thirrjeje t Zotit dhe a do marrsh msim nga kjo kshill e Allahut t madhruar? Shpresoj se po... Pshpritja e nnt: Oj besimtare, shum prej grave jan t mallngjyera q brengat t'i ndajn me dik, mrzit dhe dhembjet t'i prgjysmojn me dik... ato kan nevoj pr gra t mira si ti. Andaj, shpejto - Allahu t ruajt - t qndrosh afr motrave t tua dhe bhu ndihm pr ta q ta respektojn Allahun edhe ato. Madje, udhzoji ato n mirsi dhe shptim, sepse - shpresoj - ti je e aft pr kt dhe vazhdimisht prkujtoje fjaln e Muhamedit, salallahu alejhi ue selem: "Vallahi, t udhzoj Allahu ndonj person duke qen ti shkak, sht m mir pr ty, sesa t posedosh devet e kuqe (pasuri e jashtzakonshme pr at koh)". Pshpritja e dhjet: T kshilloj leximin e biografive t grave t mira nga e kaluara, t cilat dhan shembuj t papar si shmblltyra t rralla dhe t veanta. Vrtet, n biografit e atyre grave ka kshilla dhe msime, margaritar dhe xhevahire. Po t kisha m shum hapsir, do t prmendja disa shembuj ndriues dhe fotografi nga lajmet dhe gjurmt e tyre. Shpresoj ta bj kt n ndonj tem t ardhshme, me lejen e Allahut. Sidoqoft, un t referoj n librat e historis, se aty ka edhe m shum... Allahu t marrt n kujdesin e Tij, t bft t lumtur dhe t ruajt... Prktheu: Omer Berisha
Shprehia pr pun
tek fmijt dhe t rinjt
53
Muhamed DUVEJJISH
eta bashkkohore sht nj sfid e vrtet pr myslimanin. Nj pjes e sfids sht edhe prfitimi material, i cili sht parakusht i jets. Shum nga prindrit, me pretekst t mshirs ndaj fmijve, e neglizhojn nevojn e prgatitjes pr jet t pavarur t pasardhsve t tyre. Feja Islame i jep rndsi t madhe ktij aspekti. N shum hadithe i Drguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem, urdhron q njerzit t krkojn furniz-
imin. Ai, salallahu alejhi ue selem, thot: Ai q e merr litarin dhe me t del n mal pr t mbledhur dru q pastaj do t'i shes, me kt e ka ruajtur fytyrn e tij. Kjo sht m mir pr t sesa t krkoj prej njerzve... (Buhari, nr. 1471)
N nj hadith tjetr ai i ndalon njerzit nga shprehia e keqe e lypjes prej njerzve duke thn: ...Ai rob q ia hap vetes dern e lypjes, i ka hapur
Gruaja dhe familja
54
Gruaja dhe familja
vetes dern e fukarallkut (Tirmidhu, as'habve dhe gjeneratave t dalluara, si ata punonin dhe fitonin. Shum mysnr. 2325 dhe Ahmedi nr. 17750) Qasja pozitive ndaj puns sht me liman t rinj akoma e shohin punn si rndsi t madhe n kt koh kur penges n rrugn e devotshmris dhe prkryerjes. kriza ekonomike ka Prfitimi i prvojave: kapluar me t madhe Jeta materiale n kt shoqrit Islame. Jeta materiale n kt koh sht koh sht ndrlikuar Edukata Islame, n ndrlikuar shum, shum, jan shtuar nevojat veanti aspekti praktik i saj, angazhohet q fmija jan shtuar nevojat e e kohs. Gjrat q deri dje t rritet me shprehi t kohs. Gjrat q deri ishin nevoja jan br formuar t puns. dje ishin nevoja jan domosdoshmri. T paktt br domosdoshjan ata q arrijn t'i plotMnyra e realizimit t ktij objektivi jan hapat mri. T paktt jan sojn nevojat e tyre. ata q arrijn t'i Banesa, mjeti i transportit si vijon: Nxitja e qndrimit plotsojn nevojat e dhe mobiliet n t kaluarn tyre. Banesa, mjeti i nuk ishin krkesa q pozitiv ndaj puns: transportit dhe duheshin plotsuar sipas Shum nga shoqrit e "standardeve". myslimanve dhe shtre- mobiliet n t kalu- disa arn nuk ishin Standardet e baness, sat e tyre kan qndrim negativ ndaj puns s krkesa q duheshin veturs, orendive shtpiplotsuar sipas disa ake, q krkohen t arrihen dors si dhe ndaj zanat"standardeve". sot, i tejkalojn rrogat e eve n veanti. Hapi i shumics drmuese. Nga par pr ta eliminuar kt dukuri negative sht mbjellja e ana tjetr, mundsit e fitimit jan qndrimit pozitiv ndaj puns si dhe prkufizuar. Nj mundsi pr t rritur forcimi i tij. Atje ku nuk ka motivim, fitimin dhe pr t'i shtuar mundsit e nuk bjn dobi as aftsit, as prvojat. puns sht aftsimi pr vende t Mjete t dobishme pr arritjen e ndryshme t puns. do edukator vigjilent, kt fakt e ka parasysh dhe ktij qllimi jan: 1. Prhapja e teksteve fetare q fmijs s tij rreh t'i ofroj t tilla nxisin n krkim t furnizimit, si dhe mundsi. Pr t arritur kta ai duhet: - T nxis nxnsin t jet i dalluar atyre q kritikojn lypjen dhe jetesn me suksesin e tij n shkoll, t hartoj n llogari t mundit t huaj. 2. Shrimi i qndrimeve negative programe pr aftsim plotsues q nuk do t ndikojn n arsimin e tij bazor. ndaj disa profesioneve. - T'i mundsoj pjesmarrjen n Prhapja e fragmenteve nga jeta e t drguarve t Allahut q flasin pr kurse dhe programe trajnuese. N mnyrn se si ata e kan fituar kaf- kt sfer vrehet nj pasivitet i dukshatn e buks. I drguari i Allahut, shm i edukatorve. - Shfrytzimi i pushimeve verore pr salallahu alejhi ue selem, thot: Gjith t prfituar n kt aspekt, me planit drguarit e Allahut ishin barinj... Prhapja e fragmenteve nga jeta e fikim serioz dhe kshillim t vazh1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
Gruaja dhe familja
bimeve t disa shteteve q bazohen dueshm. - Kontakti me shoqatat q veprojn kryesisht te kualiteti dhe profesionalizmi gjat kryerjes s puns. Periudha n kto fusha dhe konsultimi me to. 3. Zelli dhe vendosmria si dy vlera e rinis sht e rndsishme pr kryesore t puns dhe suksesit. Shum prvetsimin e aftsive, q puna t t rinj, n fillim, me emocione i qasen kryhet profesionalisht dhe sipas cilnj puns q m von t fillojn t sive m t larta. Prej mjeteve q ndihmojn n kt humbin vullnetin dhe t zhgnjehen. Dukurit e ktilla duhet t jen nxitje aspekt jan: - Krkimi i vazhdueshm nga i riu q pr edukatort q t mbjellin kualitetet e durimit dhe vazhdimsis punn ta kryej n mnyr m t n do pun dhe angazhim tek t rin- mir. - Shprblimet dhe garat jan mjet i jt. 4. Edukimi n prgjegjsi dhe n dobishm pr ta zhvilluar punn sa m respektim t prgjegjsis. Nj prob- cilsisht. - Edukoni fmijt q t jetojn me lem i prekshm te brezi i t rinjve sht mosprfillja e prgjegjsis, moton: Kualiteti/ cilsia e zbukuron mbshtetja te t tjert dhe mungesa e punn. - Prirjet individuale dhe guximit pr jet t njohja e tyre ndihmojn q pavarur nga ndihma e t fmija/ i riu t nxitet ta tjerve. Shum t rinj, n ...Ai rob q ia hap kt koh, i kan kaluar vetes dern e lypjes, zgjedh punn q e kryen i ka hapur vetes n mnyr m t mir. njzet vjet t jets dhe 6. Rritja e vetdijes akoma mbshteten te dern e fukarallkut shoqrore dhe ekonomike. prindrit e tyre.Ata frikIzolimi i t rinjve nga ajo q ndodh sohen nga marrja e prgjegjsive, q u duken si nj barr e paprballueshme. n shoqrit tyre sht dukuri n Nj gjendje e till ndikon keq n shum bashksi t myslimanve. I riu, aftsimin e tyre pr pun t ndryshme. me energjin dhe aftsit q ka, nuk Insistimi n prgjegjsi nga ana e duhet t pengohet nga ndikimi i tij edukatorit ndikon n tejkalimin e pozitiv n ndryshimet shoqrore dhe ktyre problemeve dhe n parapr- ekonomike. Pr kt arsye, edukator i gatitjen e fmijs pr jet t pavarur. mir sht ai q tek i riu rrit shkalln Shkalla e prgjegjsis q krkohet nga e vetdijes pr rolin e tij shoqror si i riu duhet t prshtatet me moshn faktor veprues n prmirsimin dhe aftsit e tij trupore dhe men- gjithprfshirs. I riu q njeh problemet shoqrore dhe ekonomike ka dore... 5. Aftsimi q i riu ta kryej punn mundsi t ndikoj pozitivisht n orin mnyr m profesionale. Nj pro- entimin e shoqris n drejtimin e fesionalizm i till i rrit shanset e tij duhur dhe kshtu t'ua lehtsoj barrn pr punsim si dhe pr sukses n gjeneratave t ardhshme. punn e tij. T gjith jemi dshmitar Prktheu:Talha Kurtishi pr lvdatat e prodhimeve dhe shr-
55
56
Rregullat
e emrtimit t fmijs (2/2)
Shkruan: Bekir HALIMI
E drejt e kujt sht emrtimi i fmijs?
Pyetje p rgjigje
Dijetart kan theksuar se emrtimi i fmijs sht e drejt e prindit, pasi edhe atij i atribuohet, e thuhet: filani i biri i filanit, ose filaneja e bija e filanit. Natyrisht, kjo nuk do t thot q burri t mos rrah t konsultohet edhe me gruan dhe t gjejn s bashku nj emr q u plqen t dyja palve, por ngelet vendimi i prindit, babs vendimtar n rast t kundrshtimeve. N literaturn islame tregohet se nj grup sahabsh i paraqiti fmijt Pejgamberit, salallahu alejhi ve selem, q ai t'u vinte emrin. Kjo tregon se prindi duhet t konsultohet me nj dijetar q e njeh Sunnetin, ose dijetar i Ehli Sunnetit, q i beson dijes s tij dhe veprave t tija, q t'i tregoj emr t mir pr fmijn e tij. (shih: "Tesmijetul-Mevlud", fq. 12).
Ndikimi i emrit n bartsin e tij
Prej gjrave q na shtyjn t intere1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
sohemi sa m shum pr domethnien e emrave dhe kuptimin e tyre sht edhe fakti se emri ndikon n bartsin e ktij emri. Imam Ibn Kajimi, rahimehullah, ka sqarime t bollshme rreth ksaj teme edhe n librin e tij "TuhfetulMevlud" dhe n librin "Zadul-Mead". Mes tjerave ai thot: "Pejgamberi, salallahu alejhi ve selem, ka ndrruar emrin Asije ( - gjynahqare) n Xhemile (e bukur)". Ebu Davudi, rahimehullah, thot: Pejgamberi, salallahu alejhi ve selem, ka ndrruar emrin El-As, Uzejr, Utule dhe Shejtan, kurse at q kishte emrin Harb (luft) ia ndrroi n Silm (paqe), kurse kodrinat e devijimit i ndrroi n kodrinat e udhzimit, kurse fisin Benu Magvije (bijt e lajthitjes) n Benu Reshedeh (bijt e udhzimit). Pastaj Ibn Kajimi, rahimehullah, thot: Pasi emrat bartin domethnie dhe kuptime, andaj sipas urtsis duhet t ket ndrlidhje dhe prshtatje mes tyre. Domethnia e emrave nuk duhet
Pyetje p rgjigje
t ket pozitn e t huajit dhe q s'ka Tha: mile ti. (shiko: "Mexhmeazt bj asgj me t, sepse urtsia e t Zevaid", 8/50, hadithi sht hasen). Pejgamberi, salallahu alejhi ve Urtit e refuzon nj gj t till, dhe selem, i urrente vendet q kishin realiteti e dshmon kt gj. Emrat ndikojn tek ata q i bartin emra t kqij dhe urrente t kalonte ato. Bartsit e emrave ndikohen prej syresh. Nj dit, duke kaluar mes dy kodrave, pyeti: si quhen emrave t tyre pr t mir kta kodra? Than: edhe pr t keqe, ndikojn Fadih (turprues) dhe t ken sjellje t leht ose Muhzin (dshtues). sjellje t rnd etj. Emrtimi i fmijs Pejgamberi, salallahu ale- tnd me ndonj emr Pejgamberi, salallahu t Pejgamberit, alejhi ve selem, u jhi ue selem, i plqente sahabiut apo ndonj largua nga kjo rrug emrat e mir, andaj, n nj dijetari nuk do t dhe nuk eci n kt rast, kur krkoi prej disa thot se ju si prind rrug. sahabve q t milnin nj Pejgamberi, salallahu dele, u ngrit njri ta milte. nuk keni t drejt ta qortoni dhe t'i br- alejhi ve selem, ka urdE pyeti: si e ke emrin? Tha: tisni dhe kjo nuk hruar pr t vn Murreh (i hidhur, i rnd). I sht aspak n emra t mir dhe se me tha: ulu. U ngrit nj tjetr. I kundrshtim me kto emra do t thirren tha: si e ke emrin? Tha: Harb (luft). Tha: ulu. U respektin ndaj ktyre n Ditn e Kijametit. emrave. Pejgamberi, salallahu ngrit i treti. I tha si e ke alejhi ve selem, kur emrin? Tha: Jeish (jeton). erdhi n Medin, atbot kishte emrin Jethrib dhe nuk njihej ndryshe, ia ndrroi n Tajbe". (shiko: "Zadul-Mead", 2/306). Xhahidhi thot: Kishim nj rojtar, i cili kishte nofkn Ebu Huzejme. Nj dit nuk e di se ka m shtyu t mendoj: ka e ka shtyr kt njeri t thjesht dhe t varfr t marr kt nofk?! Kur e pash, i thash: m trego pr veten tnde. Mos vall babai yt ka patur emrin Huzejme? Tha: jo. Ndoshta gjyshi, axha apo daja yt? Tha: jo. I thash: mos vall ke djal q ka emrin Huzejme? Tha: jo. Mos vall ke ndonj shrbtor q ka patur emrin Huzejme? Tha: jo. Ndoshta n fshatin tnd
57
58
Pyetje p rgjigje
ndonj njeri i mir apo Ka shum argumente dijetar ka patur emrin se sahabet dhe tabiint Huzejme? Tha: jo. I thash: Natyrisht, kjo nuk do kan rrahur dhe qortuar t thot q burri t pse ke marr ather kt fmijt e tyre, edhe pse nofk, ndrsa je i thjesht mos rrah t konsul- shum prej tyre kan dhe i varfr, pr aq sa, tek tohet edhe me gruan patur emrin Muhamed, dhe t gjejn s e fundit, punon si roje?! Abdullah apo Tha: kshtu kam dashur. I bashku nj emr q u Abdurahman. thash: po pse ke dashur plqen t dyja palve, E kan pyetur shejh por ngelet vendimi i Ibn Bazin, rahimehulkt nofk dhe e ke dalluar prindit, babs nga mesi i tr atyre lah, se a sht i vrtet vendimtar n rast t hadithi "Kush ka emrin nofkave t shumta? Tha: kundrshtimeve. nuk e di. I thash: a ma Muhamed mos e rrihni e shet pr nj dinar dhe as mos e qortoni"? e ai merr far nofke t duash? Tha? Jo, sht prgjigjur: pasha Allahun nuk e shes, as pr dynKy hadith sht i trilluar dhe i shpijan dhe ka ka n t". (shiko: "El- fur mbi Muhamedin, salallahu alejhi Hajvan" 3/28. Huzejme sht ve selem, dhe nuk ka baz n Sunetin diminutivi i emrit Hazim, q e pastr t Pejgamberit, salallahu aledomethn njeri q i zotron gjrat). jhi ve selem. E ngjashme me kt sht edhe fjala: "Kush ka emrin Muhamed, ka garanci nga Muhamedi Emrtimi i fmijs me emrin Muhamed, a e dhe do t hyj n xhenet". T gjitha bn t dalluar at fmij? kto lajme nuk jan t sakta. Ajo q ka rndsi sht ndjekja e Emrtimi i fmijs tnd me ndonj Muhamedit, salallahu alejhi ve selem, emr t Pejgamberit, sahabiut apo e jo emrtimi me emrin e ndonj dijetari nuk do t thot se ju si Muhamedit, salallahu alejhi ve selem. prind nuk keni t drejt ta qortoni Sa njerz q kan emrin Muhamed, dhe t'i brtisni dhe kjo nuk sht mirpo jan t kqij, sepse nuk kan aspak n kundrshtim me respektin ndjekur as Muhamedin, as sheriatin e tij. Nuk i pastrojn emrat njerzit, ndaj ktyre emrave. Pejgamberi, salallahu alejhi ve por veprat e tyre t mira dhe devotselem, i ka msuar prindrit q t shmria. Nj njeri q quhet msojn fmijt e tyre ta falin Muhamed, Ahmed, apo Ebul-Kasim namazin kur t mbushin shtat vje dhe sht kafir apo gjynahqar i madh, dhe t'i rrahin nga pak kur t mbushin emri aspak nuk i bn dobi. Besimtari dhjet vjet, nse nuk i respektojn obligohet t ket frik Allahun, t prindrit pr kt gj. Pejgamberi, zbatoj detyrat ndaj Allahut dhe t salallahu alejhi ve selem, nuk ka br veproj sipas sheriatit t Allahut, me prjashtim pr at q ka emrin t cilin ka drguar Muhamedin, salalMuhamed, ose ndonj emr tjetr t lahu alejhi ve selem. Kjo i bn dobi atij. Kjo sht rruga e shptimit, ngjashm.
N kt rubrik mirpresim t gjitha pyetjet e juaja, ndrsa ato m interesante do t botohen. Pyetjet mund t'i drgoni n albislam@gmail.com
Pyetje p rgjigje
kurse vetm emrat, pa vepruar sipas detit. Selma: Grua e njom dhe shndetsheriatit t pastr, s'ndikojn n shptimin ose dnimin (shih: "Mexhmuul- shme. Nura: Shkndij drite. Fetava Shejh Ibn Baz", 6/370). Sumeja: E ngritur, e lart dhe me pozit. Disa emra t mir Haxhere: E mir dhe e bukur, q i kalon tjert. Emra t mir ka shum dhe me bollk, nuk mundemi ktu t'i prEmra pr djem: mendim t gjith, porse mund t prmendim disa prej tyre: Emin ose Amin: I qet dhe i sigurt, i cili nuk friksohet. Emra pr vajza: Ahmed: Shum i lavdruar. Temim: Me krijatur t plot, i Amine, Emine: E qet dhe e sigurt, fuqishm, i ashpr, emr as'habi. q nuk friksohet. Beshar: Shum i gzuar, i Shejma: Me vlera dhe nder. buzqeshur, Fytyrndritur, Erva: M e mir dhe m e shndrit- Myzhdesjells (superlativ). shme. Beshir: Sihariques. Aishe: Ajo q jeton. Enes: Shoqrues i mir, njeri me t Esma: Shenj, laureat, lartsi. cilin knaqen tjert. Rijm: Sorkadhe shum e bardh. Usame: Luan, njeri i qndrueshm. Alije: Lartsi dhe eprsi. Xhunejd: Ushtar i vogl. Xhuvejrije: Diminutiv i emrit xharHarith: Lavrtar, bujk, nofk e ije, vajz e vogl. sht emri i njrs luanit, fitues. grua t Pejgamberit, salallahu alejhi Rashid: I pjekur, i menur, i ve selem. udhzuar, i qndrueshm. Rahme: Butsi dhe dhembshuri. Sad: Bekim dhe pastrti. Besme: Buzqeshje. Abid: Adhurues. Rezan: Grua dinjitoze. Fejsal: Shpat, ndars mes njerzve, Afaf: E ndershme, e pastr. mes t vrtets dhe t kots. Zejneb: Pem me arom t kndAfif: I ndershm, i moralshm, nuk shme. i dmton njerzit. Sara: Gzim dhe ngazllim. Musab: Deve mashkull. Mejmune: Grua e bekuar. Vesim: Simpatik, fytyrndritur. Ranije: Largpamse dhe pa lvizur qerpikun. Suad: Sukses, bekim dhe bereqet. Merjem: E ngritur apo zonja e
59
60
Imani tek ehli suneti

Shkruan: Agim BEKIRI
Ilmihalli
ndsia e ksaj shtje: kto emrtime. T part q kundrshtuan Ehli Sunetin shtja e imanit sht prej sht- n kt shtje ishin Havarixht, t cilt jeve madhore t besimit, rreth t cilit mkatart musliman i nxorn trsisht kan ndodhur mospajtime t shumta q nga feja dhe i konsideruan si jobesimtar, n koht e hershme t Islamit. Madje nuk q m pas t lejojn gjakun dhe pasurin do t ishte gabim nse dikush vlerson se, e tyre. Fill pas tyre u shfaqn Mu'tezilt, novatort e kundrshtuan Ehli Sunetin t cilt i nxorn mkatart nga feja duke pr her t par pikrisht n kt pik. thn se, nuk kan rn n mosbesim Dijetart kt shtje n librat e tyre e porse kan mbetur n nj situat t ndrmjetme mes dy pozitave shtjellojn nn kapitullin ( ). Me fjal "Emrtimet dhe dispozitat" imani sht: prani- tjera: kan dal prej imanit ( ) q synon t mi i besimit me mirpo nuk kan rn n shpreh: emrtimin e njerizemr, deklarimi me kufr. Pas ksaj u paraqitn ut n kt bot si besimtar gjuh dhe veprimi t cilt ( ), jobesimtar ( ) me gjymtyr, shtohet Murxhinjt apo me besim t mangt prmes adhurimeve mkatarin e konsideruan besimtar me iman t plot. ( ). Kurse me dhe paksohet me fjaln "dispozit" nnkuptornien n mkate. Definicioni i imanit: het statusi i tij n Ahiret, a Sipas Ehli Sunetit imani sht: pranimi i do t jet prej banorve t Xhenetit, t Xhehenemit apo prej atyre q do t hyjn besimit me zemr, deklarimi me gjuh n Xhehenem fillimisht e pastaj do t dhe veprimi me gjymtyr, shtohet prmes adhurimeve dhe paksohet me dalin? Pr shkak t rndsis Ehli Suneti e rnien n mkate. renditi kt shtje n kapitujt madhor t Lidhshmria mes Islamit dhe Akides. Allahu, azze ve xhel, lumturin apo Imanit: Islami dhe Imani her kan kuptim t dshprimin n t dy bott e lidhi me
njjt dhe her-her kuptim t veant q dallon njrin nga tjetri, varsisht prej kontekstit. Kur prmenden s bashku n nj vend, d.m.th. kur bashkohen n nj kontekst, ather me Imanin nnkuptohet qllimi q sht n zemr, sikurse sht mbshtetja n Allahun, frika, dashuria dhe vepra tjera t zemrs q jan t fshehura. Kurse me Islam nnkuptohen veprat e dukshme t trupit, prej tyre pes shtyllat e islamit e kshtu me radh. Kur prmendet vemas njri nga kto dy nocione, qoft vetm Islami apo vetm Imani ather e prfshin edhe njrin edhe tjetrin. Pra, me Islam n kt rast prfshihen edhe veprat e zemrs edhe ato t trupit si do t prfshiheshin edhe me nocionin Iman. Shtimi dhe paksimi i imanit: E vrteta q duhet besuar dhe pranuar sht se imani shtohet me vepra t mira dhe paksohet me rnien n mkate. Argumentet Kur'anore, ato t hadithit dhe transmetimet e t parve tan pr kt shtje jan t shumta, po prmendim vetm disa prej tyre: 1. Allahu, subhanehu ve teala, thot: "E, besimtar t vrtet jan vetm ata, t cilve kur prmendet Allahu u rrqethen zemrat e tyre, t cilve kur u lexohen ajetet e Tij, u shtohet besimi dhe jan t mbshtetur vetm te Zoti i tyre." (Enfal, 2) 2. Po ashtu thot: "E atyre (shokve t Pejgamberit) q dikush u tha: "Populli (idhujtart) sht tubuar t'ju sulmoj, pra kini frik!" Ajo, vetm ua shtoi edhe m shum besimin e than: "Neve na mjafton q kemi Allahun, Ai sht mbrojtsi m i mir!"" (Ali Imran 173). 3. Pejgamberi, salallahu alejhi ve selem,
thot: "Zinaqari nuk sht besimtar n momentin kur bn zina, vjedhsi nuk sht besimtar n momentin kur vjedh dhe pirsi i alkoolit nuk sht besimtar n momentin kur pi alkool" (Buhariu dhe Muslimi). 4. Po ashtu thot: "Banort e Xhenetit do t hyjn n Xhenet, dhe banort e Zjarrit do t hyjn n Zjarr, pastaj Allahu do t thot: "nxirreni (nga zjarri) at q ka iman n zemrn e tij sa nj grimc" (Buhariu dhe Muslimi). 5. Omeri shpeshher merrte nj apo dy shok pr dore dhe u thoshte: "ejani me mua t shtojm imanin". 6. Muadhi, radijallahu anhu, thoshte: "uluni nj ast me ne q t shtojm imanin". Mospajtimi i Ehli Sunetit me Murxhietul fukaha: Edhe pse fraksionet q kundrshtuan Ehli Sunetin n shtjen e imanit jan t shumta, do t'i themi disa fjal pr realitetin e mospajtimit mes Ehli Sunetit dhe Murxhietul fukaha, pr shkak fjalve t shumta q thuhen rreth tyre. Murxhietul fukaha jan ata q imanin e definojn si: "pranim me gjuh dhe besim me zemr, duke mos i prfshir edhe veprat. Kt mendim e ka prfaqsuar Hammad ibn Ebi Sulejmani, nxnsi i tij Ebu Hanifeja dhe pasuesit e tyre. Njihen edhe me emrin Murxhinjt e Kufs apo Murxhinjt e Irakut. Disa dijetar menduan se mospajtimi mes shumics Drmuese dhe Murxhietul fukaha sht mospajtim formal, jo esencial si ka potencuar kt gj komentuesi i "Akides Tahavije" dhe para tij Ebu Hamid El-Gazaliu. Ky mendim ka nj hise t s vrtets. N ann tjetr disa dijetar tjer vrte1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
61
Ilmihalli
62
Ilmihalli
tojn mendimin se mospajtimi sht esencial si mendon Alusij Mahmud dhe Ubejdullah el Mubarekfuri. Edhe ky mendim ka nj hise t s vrtets. Shejhul-Islam Ibn Tejmije vrtetoi mesin e dy mendimeve t siprprmendura. Pr kt mospajtim ai mendon se sht formal n t shumtn e aspekteve, kurse n disa aspekte tjera sht mospajtim esencial. N komentimin e "Esfehanijes" thot: "qllimi sht se mospajtimi i Murxhietul fukaha me shumicn drmuese sht mospajtim i leht, dika prej tij sht mospajtim n fjal" (Sherh El-Esfehanije: 143) N nj vend tjetr Shejhul-Islami thot: "asnjri prej selefve nuk i ka shpallur Murxhietul fukaha kafira, porse mospajtimin e tyre e konsideruan prej bidateve n fjal dhe vepr jo n akide, sepse shum aspekte t ktij mospajtimi jan n fjal, mirpo vetm fjala q prputhet me Kur'anin dhe Sunnetin sht e drejta." (Kitabul Iman 337). Shejhul-Islam ibn Tejmije n librin e tij "El Iman" i prmendi aspektet formale t mospajtimit me Murxhietul fukaha, ai thot: "ajo q duhet ditur, sht se shumica e mospajtimit mes Ehli Sunetit n kt shtje sht mospajtim n fjal. Prndryshe ata q kan thn se imani sht fjal (me goje dhe me zemr) prej fukahave sikur Hamad b. Ebi Sulejmani i cili sht i pari q e tha kt mendim, dhe pasuesit e tij prej Kufes, t gjith pajtohen me dijetart e sunnetit se: - mkatart qortohen dhe prfshihen nga krcnimi i Allahut. Ata edhe nse thon se imani i mkatarve sht sikur imani i Xhibrilit srish pranojn se imani
i atij q s'i kryen obligimet dhe bn harame meriton qortimin dhe dnimin, njjt sikur thon shumica. - Do t kt prej mkatarve q do t hyjn n zjarr, njjt sikur thon shumica. - Ata q mohojn emrtimin e mkatarit me fjaln e imanit1 pajtohen me Ehli Sunetin se ai nuk sht prgjithmon n zjarr. S'ka mospajtim mes Ehli Sunetit se mkatart, nse pranojn me brendi dhe me form shpalljen e Pejgamberit, salallahu alejhi ve selem, dhe ajo q sht prcjell nga ai me shumic, se ata jan nn krcnimin e Allahut, se dikush prej tyre do t hyj n zjarr - ata pr t cilt Allahu dhe Pejgamberi kan thn se do t hyjn, se asnjri prej tyre nuk do t mbetet prgjithmon n t dhe se nuk jan murted (renegat) q u lejohet gjaku.2 Pr kt arsye n librat e Murxhietul fukaha gjen prplot dispozita e dnime pr ata q nuk i kryejn obligimet, q do t thot se mospajtimi sht n fjal, ngase po t kishte qen puna jo e obliguar nuk do t'i sillnin ato vendime pr dnimin e atyre q nuk i kryejn obligimet. Mirpo, ai q shikon n disa shtje tjera q jan rezultat i mendimit t Murxhietul fukaha sikur: -shtja e shtimit dhe paksimit t imanit -barazia e njerzve n esencn e imanit -ndalimi i prjashtimit gjat prmendjes s imanit3, n t gjitha kto shtje ata kan kundrshtuar Ehli Sunnetin dhe si t till kan rn n kundrshtim esencial.
sht fjala pr ata dijetar t cilt thon se mkatari nuk mund t quhet "mu'min" besimtar. Kitabul Iman: 281, 282, Mexhmuul fetava: 7/297 sht fjala kur ndokush thot: un jam besimtar inshalla. Kt shprehje Murxhietul fukaha e ndalojn pr dallim nga shumica drmuese e Ehli Sunnetit.
1 2 3
Prezantim i librit:
"Vakfet n Maqedoni n periudhn Osmane"

Shkruan: Ramadan RAMADANI
63
to dit msuam se pr librin "Vakfet n Maqedoni n periudhn osmane", nga Prof. Dr. Ahmet Sherif kan shkruar dhe botuar edhe shkrimtar akademik t mirnjohur nga bota dhe vendi, syresh si Prof. Dr. Muhammed Mufaku dhe Dr. Ismail Bardhi. Fjalt q do t themi pr kt libr n cilsin e redaktorit dhe botuesit sigurisht do t jen m shum n lidhje me tregimin pr botimin e ktij libri, q gjithsesi nuk zvendsojn njoftimet dhe recensionet q kan br titullart akademik t lartprmendur. "Vakfet n Maqedoni n periudhn osmane" ishte libri i par q u promovua publikisht nga ana e shtpis botuese "NuN" - Shkup. Promovimi u b n kuadr t panairit t librit n Tetov, n tetor 2006.
Libri
Promovues i librit ishte historiani Dr. Muzafer Bislimi, i cili sht njkohsisht edhe recensent i tij. Ky libr, i cili sht me plot t dhna shum interesante pr publikun shqiptar, aq sa n t mund t njihemi mjaft me gjersin e prons vakf n vendin ton, bile, t informohemi se vendi ku ndodheshim pr promovim sht vakf, pra pallati i kulturs n Tetov, ose se autori i ktyre rreshtave, si i punsuar n xhamin e Isa Beut n Shkup do duhej t merrja rrogn nga tokat e lna vakf n fshatra t Tetovs, n t ciln tani jeton vetm nj popullat jomyslimane si Rataje etj. E t mos flasim pr vakfet "e harruara" n vendet si Koani, Berova, Vinica apo xhamit dhe vakfet e shumta t Manastirit, t cilat, pr nga cilsia q kan, nuk mund t jen asnjher
64
Libri
objekt lnieje, braktisjeje apo dorz- hje me vakfin, prej t cils mund t kuptojm shum pr saktsin e imi. Motivi q m s shumti na shtyri t kritereve fetare pr vakfin, por edhe botojm kt libr sht se dhe vet pr respektin dhe prkushtimin q shtpia botuese "NuN" sht nj kan pasur dhe duhet ta ken myslivakf i formuar nga disa hoxhallar t mant pr vakfin: fetvaja sht e prej shejhul-islamve; Shkupit dhe pr ngritjen e t cilit njrit kan kontribuar shum musliman autoriteteve m t larta fetare n nga vendi dhe jasht. Kshtu, botimi perandorin osmane, Ebu Suud efendi; kjo fetva sht botuar i ktij libri ish dhe n librin "Kanuni mbetet pr ne nj konBotimi i ktij libri devrinde osmanli hayati" tributit q dshirojm t dhe mbetet studiuesi turk japim pr mirmbajtjen ish nj kontributpr ne nga q Ertugrul Dizdag: dhe vazhdimsin e dshirojm t japim 305 - Nse udhheqja institucionit t vakfit pr mirmbajtjen dhe n Maqedoni. Sigurisht vazhdimsin e insti- me nj zavije e cila sht q, merita m e madhe tucionit t vakfit n vakf i sht ln me kusht t shkruar n testapr kt libr sht e Maqedoni. ment fmijs m t mir, studiuesit, profesor dhe prej atyre fmijve Ahmet Sherifit, i cili ka dhn nj mund shumvjear pr Zejdi jep mundin dhe kontribuon pr mbledhjen e t dhnave q i mirmbajtjen e vakfit kurse Bekri paraqiten lexuesit n kt libr. Zoti sht njeri i mir dhe fetar, por n e vakfit sht i ia shprbleft mundin. Ne me kt punt rast do t dshironim t falnderon- pandrgjegjshm, kush merr t im edhe recensentt e librit: dok- drejtn nga kta dy pr udhheqje tort e shkencave historike Muzafer me zavijen-vakf? Prgjigjja: Nse Bekri m pas brakBislimi dhe Jovan Janev, si dhe gjith ata q kan kontribuar pr botimin e tis paprgjegjsin atij i takon, por ktij libri, ku prfshihet edhe minis- njeriu q sht fetar n punt e vaktria e Kulturs e Republiks s fit nuk sillet i paprgjegjshm, ai i cili Maqedonis, q ka kontribuar pjesr- sht i paprgjegjshm nuk mund t isht me ndarjen e mjeteve financiare trajtohet si fetar. Nse Zejdi m paspr botimin e ktij libri n pro- taj bhet i mir, fal namazin dhe bhet fetar atij i takon udhheqja. gramin e saj pr vitin 2006. N kt libr do t gjeni t Nse Zejdi nuk zgjedh mirsin dhe parashtruar edhe historikun, rregul- nse Bekri nuk le paprgjegjsin lat dhe ngjarjet rreth vakfeve q ateher i jepet udhheqja nj t huaji kan qen, jan dhe do t vazhdojn i cili sht fetar dhe i zoti pr punt t jen institucione kryesore pr e vakfit." mirmbajtjen e organizimit t jets fetare ndr mysliman. Pr fund do sjellim nj fetva-verdikt fetar n lid1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428
Seminari avancues
"Thirrja islame - rregulla dhe sfida" Strug 2007
h.Q. Bamirsia nga Shkupi, kt ver organizoi nj seminar avancues katrditor me moton "Thirrja islame - rregulla dhe sfida" q u mbajt n Strug, gjegjsisht n hotelin Apolonia. Aty morn pjes besimtar thirrs me prvoj nga shum qytete t Maqedonis: nga Shkupi, Kumanova, Tetova, Gostivari, Dibra, Krova, Struga Prilepi etj. Gjithsej ishin 70 vet. N kt seminar u zhvilluan ligjrata nga hoxhallar t dalluar n fushn e thirrjes islame t cilt edhe njher shtjelluan shtje t rndsishme dhe aktuale nga jeta e thirrsit dhe sfidat me t cilat ballafaqohet thirrsi n kto troje. U zhvilluan tet derse akademike, katr ligjrata puntori (work shop) dhe katr kshilla. Programi i ktyre ligjratave ka qen i realizuar sipas orarit t prpiluar nga komisioni i ktij seminari:
65
Aktivitete
fushn e thirrjes kah Allahu. Patn rastin t kuptojn se kjo fe sht besim me frik dhe shpres, sht dituri dhe vepr; moral dhe devotshmri; respekt dhe nder. Ishte nj prjetim pr t cilin gjuha sht e paaft t shpreh. Ato ishin aste q preknin zemrn n thellsi. Ishin t pranishm edhe vllezr tan nga kurbeti me t cilt i kmbem prvojat dhe e qam hallin e besimtarve q gjenden n perndim. Pjesmarrsit e ktij seminari n kohn e lir patn mundsin pr rekreacion n brigjet e liqenit t Ohrit ku kaluan aste t kndshme dhe t paharruara n shoqri me frym islame. N mbarim t ktij seminari u shprblyen pjesmarrsit me disa dhurata modeste nga shtpia botuese "NUN". T gjith mbetn t knaqur dhe u ndan duke uruar Sh. Q. Bamirsia pr kontributin e dhn. E lusim Allahun q n kt seminar t jet knaqsia e Allahut t madhruar. Dituria q e kan fituar pjesmarrsit , tu bn dobi n dynja dhe Ahiret, t jet shtuar vlSi shihet nga programi, pjesmar- lazria islame dhe dashuria n emr t rsit kan pasur rastin t furnizohen Allahut. me nj furnizim teje t rndsishm Drejtori i sektorit pr davet dhe pr t'i prballuar dhe tejkaluar kultur: Ali Shabani sprovat dhe sfidat q po e rrethojn besimtarin q sht i pranishm n
67
Editoriali

Revista Alb Islam 49

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Revista Alb Islam 49

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

N botn e politiks... t gjith nuk jan nj

Punt shprblehen sipas nijetit

Dhjet pshpritje pr grat

Kriteret e t menurve (5) DOBIA DHE DMI

8 mesele I Drguari, salallahu alejhi ue selem, dhe vapa

Faqe 63 Faqe 32 Faqe 37

Veorit e umetit A duhet t ngrihen duart gjat tekbireve n namaz (2/2)

Orvatje serioze pr autokritik

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

Xhamia e Universitetit t Azharit

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

Prshtati: Bekir HALIMI

Eskluzivisht pr Albislamin u prononcua dijetari:

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

Vshtrim historiko-etik rreth namazit

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

Kriteret e t menurve (5)

Dobia dhe dmi

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

I Drguari, dhe vapa

salallahu alejhi ue selem,

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

A duhet t ngrihen duart gjat tekbireve n namaz (2/2)

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

"Fikhu sune", vll.I, f.100. "Fikhu sune", vll.I, f.100.

shprblehen sipas nijetit

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

Gruaja dhe familja

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

Gruaja dhe familja

Gruaja dhe familja

Jepni edukatn islame adoleshentve, edhe nse sht i vogl

Marr nga www.soundvision.com Prshtati nga Anglishtja: Fitim NUHIU

Gruaja dhe familja

Dhjet pshpritje pr grat

Gruaja dhe familja

Gruaja dhe familja

Gruaja dhe familja

Gruaja dhe familja

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

Gruaja dhe familja

E drejt e kujt sht emrtimi i fmijs?

Prej gjrave q na shtyjn t intere1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

Imani tek ehli suneti

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

"Vakfet n Maqedoni n periudhn Osmane"

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

1 Gusht 2007 18 Rexheb 1428

You might also like