Παγετώνες

Αλέξανδρος Χατζηπέτρος
users.auth.gr/ac

Παγετώνες

Ένας παγετώνας είναι ένα µόνιµο σώµα
πάγου που αποτελείται κυρίως από
ανακρυσταλλωµένο χιόνι, το οποίο δείχνει
ενδείξεις κίνησης λόγω της βαρύτητας.

Οι παγετώνες απαντώνται σε περιοχές όπου η
µέση θερµοκρασία είναι τόσο µικρή, ώστε ο
πάγος να διατηρείται για ολόκληρο το χρόνο.

Οι περισσότεροι παγετώνες απαντώνται σε
υψηλά υψόµετρα ή σε πολικές περιοχές.

geophy.weebly.com 2

1
geophy.weebly.com 3

geophy.weebly.com 4

2
geophy.weebly.com 5

geophy.weebly.com 6

3
geophy.weebly.com 7

geophy.weebly.com 8

4
geophy.weebly.com 9

geophy.weebly.com 10

5
 geophy.weebly.com 11

Μετατροπή του χιονιού σε πάγο

Ο πάγος στους παγετώνες είναι στην
πραγµατικότητα ένα µεταµορφωµένο πέτρωµα
πολύ χαµηλής θερµοκρασίας που αποτελείται
από κρυστάλλους.

Το νέο χιόνι έχει πολύ µεγάλο πορώδες και έχει
πυκνότητα <1/10 του νερού.

Χιόνι που διατηρείται για τουλάχιστον ένα έτος
αυξάνει την πυκνότητά του µέχρι το µηδενισµό
του πορώδους του, οπότε και µετατρέπεται σε
παγετώδη πάγο.
geophy.weebly.com 12

6
geophy.weebly.com 13

geophy.weebly.com 14

7
geophy.weebly.com 15

geophy.weebly.com 16

8
geophy.weebly.com 17

geophy.weebly.com 18

9
geophy.weebly.com 19

geophy.weebly.com 20

10
 ∆οµές παγετώδους διάβρωσης

Μικρά θραύσµατα πετρωµάτων στον
πυθµένα του παγετώνα δηµιουργούν
παγετωνικές γραµµώσεις στα υποκείµενα
πετρώµατα.

Τα µεγαλύτερα θραύσµατα δηµιουργούν
αυλακώσεις.

Η παράταξη των γραµµώσεων και των
αυλακώσεων δείχνει τη διεύθυνση κίνησης
του παγετώνα.
geophy.weebly.com 21

geophy.weebly.com 22

11
 geophy.weebly.com 23

Μεταφορά ιζηµάτων από

παγετώνες

Ένας παγετώνας µπορεί να µεταφέρει
πολύ µεγάλα τεµάχη πετρωµάτων.

Όταν δύο παγετώνες ενώνονται, τα
κορήµατα των περιθωρίων τους ενώνονται
και σχηµατίζουν µία χαρακτηριστική
µεσαία µοραίνα.

Μεγάλο ποσοστό του φορτίου σε έναν
παγετώνα αποτελείται από λεπτόκοκκη
άµµο και ιλύ. geophy.weebly.com 24

12
 geophy.weebly.com 25

Μοραίνες

Υπάρχουν διάφορα είδη µοραίνων:

Βασική µοραίνα: ευρεία εξάπλωση, οµαλή
τοπογραφία.

Τελική µοραίνα: αποθέσεις στο τέλος του
παγετώνα. Έχουν ύψος από µερικά έως µερικές
εκατοντάδες µέτρα.

Πλευρική µοραίνα: µία απόθεση στις πλευρές
ενός παγετώνα.

Το µεγάλο πάχος µερικών πλευρικών µοραίνων είναι
αποτέλεσµα της επαναλαµβανόµενης συσσώρευσης
ιζηµάτων από παγετώνες σε διαδοχικά επεισόδια κίνησης.

geophy.weebly.com 26

13
geophy.weebly.com 27

geophy.weebly.com 28

14
geophy.weebly.com 29

geophy.weebly.com 30

15
 Παγετώδεις περίοδοι (1)

Η έννοια των παγετωδών περιόδων
προτάθηκε το 1837 από τον Louis Agassiz,
έναν Ελβετό γεωλόγο.

Τα τελευταία µερικά εκατοµµύρια έτη,
υπήρξαν πολλοί παγετώδεις και
µεσοπαγετώδεις κύκλοι στην
µακροπρόθεσµη τάση για µείωση της
θερµοκρασίας που παρατηρείται στο τέλος
του Καινοζωικού.
geophy.weebly.com 31

Παγετώδεις περίοδοι (2)

Περίπου πριν από 30.000 έτη, στο
ανώτερο Πλειστόκαινο, ένα εκτεταµένο
παγοκάλυµµα εξαπλώθηκε από τη
Σκανδιναβία στη Β∆ Ευρώπη.

Ταυτόχρονα, ένα γιγάντιο παγοκάλυµµα
κάλυψε µεγάλο µέρος της Β Αµερικής
ξεκινώντας από τον Α. Καναδά.

geophy.weebly.com 32

16
 Παγετώδεις περίοδοι (3)

Τα παγοκαλύµµατα της Γροιλανδίας και της
Ανταρκτικής επεκτάθηκαν και προχώρησαν στα
γειτονικά περιφερειακά πλατό που
αποκαλύπτονταν λόγω της πτώσης της
θάλασσας.

Παγετώνες εµφανίστηκαν επίσης και στις
µεγάλες οροσειρές του κόσµου (Άλπεις, Άνδεις,
Ιµαλάια, Βραχώδη όρη).

Η επιφάνεια που κάλυψαν οι πάγοι ήταν
περίπου το 29% της σηµερινής επιφάνειας της
Γης.

Σήµερα, µόνο το 10% της επιφάνειας της Γης
καλύπτεται από πάγους (το 84% από αυτό το 10%
βρίσκεται στην Ανταρκτική).
geophy.weebly.com 33

Πτώση του επιπέδου της θάλασσας

Το νερό που απαιτούνταν για τη δηµιουργία και διατήρηση
τόσο µεγάλων µαζών πάγου προήλθε κυρίως από τους
ωκεανούς.

Η στάθµη της θάλασσας έπεσε αναλογικά µε τον όγκο του
πάγου στην ξηρά.

Η παγκόσµια στάθµη έπεσε τουλάχιστον κατά 100 m,
προκαλώντας τη χέρσευση πολλών ηπειρωτικών περιθωρίων.

Η πτώση της στάθµης της θάλασσας προκάλεσε την ένωση
της Βρετανίας µε τη Γαλλία.

Η Β Αµερική και Ασία σχηµάτισαν µία συνεχή ήπειρο στο
σηµερινό στενό του Μπέρινγκ.

Αυτές και άλλες ενώσεις χερσαίων µαζών προκάλεσαν τη
µετανάστευση ζώων και φυτών.
geophy.weebly.com 34

17
 geophy.weebly.com 35

Προηγούµενες παγετώδεις περίοδοι

Μελέτες πελαγικών ιζηµάτων έδειξαν

ότιγια τα τελευταία 800.000 έτη οι µεγάλοι
παγετώδεις-µεσοπαγετώδεις κύκλοι
διήρκεσαν κατά µέσο όρο 100.000 έτη.

Στο Πλειστόκαινο διαπιστώθηκαν
περισσότερες από 20 παγετώδεις περίοδοι.

Οι ενδείξεις στη στεριά είναι ατελείς και
διακόπτονται από πολλές ασυµφωνίες.

geophy.weebly.com 36

18
 Ενδείξεις στους ωκεανούς (1)

Η αναλογία των ισοτόπων 18O προς 16O σε

πελαγικά ιζήµατα παρουσιάζει
διακυµάνσεις, δείχνοντας έτσι αλλαγές στη
θερµοκρασία.

Όταν το νερό εξατµίζεται, το νερό που
περιέχει το ελαφρύτερο ισότοπο 16O
εξατµίζεται πιο γρήγορα από το νερό που
περιέχει το βαρύτερο 18O.
geophy.weebly.com 37

Ενδείξεις στους ωκεανούς (2)

Όταν το νερό εξατµίζεται από τον ωκεανό και
κατακρηµνίζεται στη στεριά για να σχηµατίσει
παγετώνες, ο πάγος εµπλουτίζεται στο
ελαφρότερο ισότοπο σε σχέση µε το παραµένον
νερό του ωκεανού.

Το ισότοπο 18O που περιέχεται στους πάγους
µπορεί και αυτό να δώσει γενικά στοιχεία για
παγκόσµιες κλιµατικές αλλαγές.

Υψηλότερες θερµοκρασίες αυξάνουν το ποσό του
βαρέος οξυγόνου που φτάνει στην ξηρά και
χαµηλότερες το µειώνουν.

Οι ωκεανοί κατά το Πλειστόκαινο εµπλουτίστηκαν στο
βαρύτερο ισότοπο.
geophy.weebly.com 38

19
 geophy.weebly.com 39

geophy.weebly.com 40

20
 Μικρές παγετώδεις περίοδοι

Βραχυπρόθεσµες µεταβολές στη µέση

θερµοκρασία είναι δυνατόν να συµβούν.

Η «µικρή παγετώδης περίοδος» ήταν ένα
διάστηµα γενικά ψυχρού κλίµατος που
ξεκίνησε στα µέσα του 13ου αιώνα και
διήρκεσε µέχρι τα µέσα του 19ου.

geophy.weebly.com 41

geophy.weebly.com 42

21
geophy.weebly.com 43

44
geophy.weebly.com

22
geophy.weebly.com 45

46
geophy.weebly.com

23
 Αν συνεχιστεί η παγκόσµια αύξηση της
θερµοκρασίας, τι θα απογίνουν οι παγετώνες;

Η αύξηση της θερµοκρασίας θα οδηγήσει σε

αρνητικές ισορροπίες και στην υποχώρηση των
παγετώνων.

Αν το κλίµα θερµανθεί κατά 3,3ο ως το τέλος του
21ου αιώνα, το όριο του χιονιού θα ανεβεί κατά
τουλάχιστον 500 m. Αυτό θα οδηγήσει στην
εξαφάνιση σχεδόν όλων των παγετώνων, πλην
των µεγαλύτερων στις Άλπεις και στα Ιµαλάια.

geophy.weebly.com 47

48
geophy.weebly.com

24
geophy.weebly.com 49

25