1990 - 2010
Είκοσι χρόνια
Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία
«αρχεία: και μετά την ψηφιοποίηση, τι;»
Ενημερωτικό Δελτίο της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας Νο. 24 Μάρτιος 2011

Ημερίδα της ΕΑΕ,

30 Σεπτεμβρίου 2010

Συνδιάσκεψη
για τη διαμόρφωση εθνικής πολιτικής
για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες

Ερμηνευτικό λεξικό
αρχειακής ορολογίας
έκδοση ΕΑΕ - Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τράπεζας
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ/page CONTENTS
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ………...... 3 NOTE OF THE BOARD

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ Ε.Α.Ε. ACTIVITIES OF S.G.A.

Οι Γενικές Συνελεύσεις των μελών της ΕΑΕ κατά τα τέσσερα
τελευταία χρόνια…………………………………………………… 4 The General Assemblies of S.G.A. during the last four years
Η Εκλογοαπολογιστική Γενική Συνέλευση της Ελληνικής
Αρχειακής Εταιρείας 16.3.2007…………………………………... 4 The Electoral General Assembly, March 6, 2007
Απολογισμός δράσης Δ.Σ. έτους 2006…………………………… 4 Report of the Board of S.G.A. 2006
Απολογισμός δράσης Δ.Σ. έτους 2007…………………………… 6 Report of the Board of S.G.A. 2007
Η Εκλογοαπολογιστική Γενική Συνέλευση της Ελληνικής
Αρχειακής Εταιρείας 6.4.2009……………………………………. 10 The Electoral General Assembly, April 4, 2009
Απολογισμός δράσης Δ.Σ. έτους 2008…………………………… 10 Report of the Board of S.G.A. 2008
Απολογισμός δράσης Δ.Σ. έτους 2009…………………………… 14 Report of the Board of S.G.A. 2009
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ ANNIVERSARY
Δ. Ρούσση, Χρονολόγιο της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας 1990-
2010…………………………………………………………………... 17 D. Roussi, Timeline of the Society of Greek Archivists 1990-2000
Ν. Ε. Καραπιδάκης, Για τα 20 χρόνια της Ελληνικής Αρχειακής
Εταιρείας…………………………………………………………........ 26 N. E. Karapidakis, About the 20 years of the G.S.A.
Ν. Παντελάκης, Η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία είκοσι χρόνια μετά:
ένα χρήσιμο «εργαλείο» στα χέρια των αρχειονόμων ή ένας ακόμη N. Pantelakis, Society of Greek Archivists 20 years after: a useful
περιττός φορέας;..................................................................................... 29 “tool” for the archivists or another redundant organization?
Ζ. Χ. Συνοδινός, Παρελθόν και μέλλον ενθυμήματα και σκέψεις για Z. H. Synodinos, Past and future; memories and thoughts for the
τα 20χρονα της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας................................... 30 20 years of the G.S.A.
Α. Παππά, Μετά από 20 χρόνια, συνεχίζουμε!.................................... 32 A. Pappa, After 20 years, we go on!
Χρ. Βάρδα, αναμνήσεις ...αρχειακές .................................................... 33 Chr. Varda, archival Memories
ΣΥΝΕΔΡΙΑ - ΗΜΕΡΙΔΕΣ CONGRESSES & MEETINGS
Κ. Τασιοπούλου, Επιστημονική ημερίδα «αρχεία: και μετά την K. Tassiopoulou, Archival meeting “archives: and after digitiza-
ψηφιοποίηση, τι?» Αθήνα, 30.09.2010................................................. 36 tion, what?”
Ν. Μπαμίδης, Διαπιστώσεις & συμπεράσματα της ημερίδας «αρχεία: N. Bamidis, Findings and conclusions of the meeting “archives:
και μετά την ψηφιοποίηση, τι;»............................................................. 40 and after digitization, what?”
Ν. Μπαμίδης, Συνδιάσκεψη για τη διαμόρφωση εθνικής πολιτικής N. Bamidis, Conference on the establishment of national policy on
για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες.......................................................... 41 Archives & Libraries
Ζ. Χ. Συνοδινός, Η σύγχρονη αντίληψη για την πρόσβαση στα Z. H. Synodinos, The now days perception on access to archives
αρχεία και οι ανάγκες του σημερινού χρήστη......................................... 43 and the needs of a today user
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ARCHIVAL SCIENCE
Γ. Σκαλιδάκης, Το αρχείο της Υποδιευθύνσεως Ασφαλείας Λεβαδεί- J. Skalidakis, The archives of the Security Division of Levadeia: a
ας: ένα πολύτιμο αρχείο για τη μετεμφυλιακή Ελλάδα........................... 47 priceless fonds for the after civil war period in Greece
Μ. Γιαννίκου, Κτήριο Αρχείων: κατασκευάζοντας νέο ή ανακαινίζο- M. Giannikou, Archives building: new construction or recondition
ντας υφιστάμενο κτήριο με αλλαγή χρήσης για τη στέγαση αρχείων..... 50 and change of use of an existing one, to accommodate Archives
Ε. Σχινά, Σύγχρονα αρχεία: προοπτικές και προβλήματα...................... 54 E. Shina, Modern Archives: perspectives and problems
Νέα Εφορεία των Γενικών Αρχείων του Κράτους..................... 56 New Board of the General State Archives
ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ ARCHIVAL LANDSCAPE
Μ. Λεμπέση, «Αρχεία. Πηγές γνώσης, πηγές μνήμης». Η εκπαιδευ- M. Lembessi, “Archives, sources of knowledge and memory”. The
τική έκδοση και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Ιστορικού Αρχείου educational edition and program of the Historical Archives of the
της Εθνικής Τράπεζας............................................................................ 57 National Bank of Greece
Γ. Σεραφειμίδης, Το Ιστορικό Αρχείο της Εμπορικής Τράπεζας........ 58 G. Serafimidis, The Historical Archives of the Commercial Bank
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ INTERNATIONAL NEWS
Οι αποφάσεις της 4Οής CITRA...................................................... 60 The resolutions of the 40th CITRA
Κ. Χατζηγιάννη, Παγκόσμιο Συνέδριο Αρχείων «Αρχεία, Διοίκηση K. Hadzigianni, 16th International Congress on Archives, “Ar-
και Ανάπτυξη: σχεδιάζοντας την αυριανή κοινωνία»............................. 61 chives, Governance and Development: Mapping Future Society”
Παγκόσμια Διακήρυξη για τα αρχεία........................................... 65 Universal Declaration on Archives
Επιστολή της ΕΑΕ για την καταστροφή των φακέλων της Letter of the S.G.A. about the destruction of the Hungarian
Ασφαλείας στην Ουγγαρία.............................................................. 66 State Security files
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ BOOK REVIEW
Ν.Ε. Καραπιδάκης, Νέστορας Μπαμίδης, Ερμηνευτικό λεξικό N. E. Karapidakis, N. Bamidis, Dictionary of archival terminol-
αρχειακής ορολογίας· πολύγλωσσο και σχολιασμένο, έκδοση Ελλη- ogy; multilingual and commentated, ed. Society of Greek Archi-
νική Αρχειακή Εταιρεία-Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τράπε- vists - Historical Archives of the Commercial Bank, Thessalo-
ζας, Θεσσαλονίκη 2010, 300 σ. .......................................................... 67 niki 2010, 300 p.

ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ ARCHIVAL LEAVES

Το μανιφέστο μιας καρφίτσας........................................................ 69 The pin manifest
ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΠΟΥ ΛΑΒΑΜΕ 70 NEW PUBLICATIONS RECEIVED
 1990 - 2010
ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

...Έτσι λοιπόν, η Εταιρεία μας έκλεισε τα 20 χρόνια ζωής!

Γρήγορα πέρασαν... Για κάποιους, που ήταν παρόντες από τις πρώτες μέρες της, τόσο σύντομα που φαίνεται σαν να έγιναν
μόλις προχτές οι πρώτες συναντήσεις και οι συζητήσεις των ιδρυτικών μελών. Για άλλους, που εντάχθηκαν αργότερα, ο χρόνος
κύλησε ίσως ακόμη πιο σύντομα.
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η Εταιρεία μας ενηλικιώθηκε -σε ανθρώπινη κλίμακα. Και η ενηλικίωση αποτελεί ένα σημα-
ντικό σταθμό στη ζωή γενικώς -και για ένα επιστημονικό σωματείο σαν το δικό μας ακόμη περισσότερο.
Κατά πώς πρέπει σε τέτοιες περιστάσεις, εμείς που μας εκλέξατε σε συγκεκριμένους ρόλους, κοντοστεκόμαστε. Παίρνουμε
μια ανάσα, κοιτάζουμε πίσω και αναλογιζόμαστε. Τα θετικά, τα λάθη, τις επιτυχίες, τις παραλείψεις. Τους κόπους, τις χαρές, τις
απογοητεύσεις, αυτά που μας ενθουσίασαν κι εκείνα που μας απογοήτευσαν. Αυτά που περιμένατε και δεν έγιναν. Εκείνα που
έγιναν χωρίς να το περιμένετε. Αυτά που προσπαθήσαμε και δεν ευοδώθηκαν. Εκείνα που προσπαθήσαμε και πρόκοψαν. Αυτά
που σκεφτήκαμε και δεν κάναμε. Εκείνα που κάναμε χωρίς να το πολυσκεφτούμε...
Μέχρις εδώ πάντως, ήταν μια καλή ζωή, με τα πάνω της και τα κάτω της. Είναι πολλά είκοσι χρόνια; Είναι λίγα; Εξαρτάται...
Εμείς όλοι, είμαστε τα κύτταρα του οργανισμού της. Εμείς όλοι, τη θρέφουμε -και μας το ανταποδίδει. Όσο πιο δραστήριοι εμείς,
τόσο πιο σφριγηλή η Εταιρεία, άσχετα με την ηλικία της. Η δική μας ηλικία βέβαια, είναι άλλη ιστορία...
Τελευταία, είναι η αλήθεια, δεν υπάρχει η ζωντάνια του πρώτου καιρού. Δεν καταφέραμε να διατηρήσουμε -και πολύ πε-
ρισσότερο να αυξήσουμε- τη συμμετοχή των μελών σε βασικές δραστηριότητές της, όπως π.χ. οι Επιτροπές και η αρθρογραφία
στα Αρχειακά Νέα
Αργήσαμε πολύ με αυτή την έκδοση... Κι αυτό είναι πρόβλημα. Από τη μια μεριά, η έλλειψη ύλης. Από την άλλη, η επιθυμία
μας να έχει πραγματικό λόγο ύπαρξης το περιοδικό, κι όχι απλά να καλυφθεί η υποχρέωση έκδοσης ενός -ισχνού- τεύχους. Από
κοντά, κι όσο μεγάλωνε η καθυστέρηση, λιγόστευαν και τα διαθέσιμα ποσά. Έτσι, καταλήξαμε στην επιλογή της ηλεκτρονικής
έκδοσης, προσπαθώντας να διατηρήσουμε τη φυσιογνωμία του περιοδικού μας, αξιοποιώντας ταυτόχρονα τα όποια πλεονε-
κτήματα της νέας τεχνολογίας.
Η ηλεκτρονική έκδοση λοιπόν αυτού του τεύχους περιλαμβάνει: παρουσίαση της εκδήλωσης «αρχεία: και μετά την ψηφιοποίη-
ση, τι;» που διοργάνωσε η ΕΑΕ το Νοέμβριο του 2010 και βέβαια τα συμπεράσματά της. Παρουσίαση των εργασιών της «Συν-
διάσκεψης για τη διαμόρφωση Εθνικής Πολιτικής για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες» που διοργάνωσε το Υπουργείο Παιδείας
στα τέλη Ιανουαρίου του 2011. ...
Χωρίς να θέλουμε να μπούμε σε ξένα επιστημονικά χωράφια, ή να βρούμε φθηνές δικαιολογίες, σκεφτόμαστε μήπως είναι
ένα από τα σημεία των καιρών, αυτή η «απόσυρση» από τα κοινά. Η έλλειψη πρωτοβουλίας με απαιτήσεις. Από την άλλη πλευ-
ρά, υποχρέωση των εκλεγμένων οργάνων είναι και η παροχή κινήτρων προς τα μέλη, για μεγαλύτερη συμμετοχή. Την τελευταία
τετραετία δεν τα πήγαμε και τόσο καλά σ’ αυτόν τον τομέα, που συνδέεται άμεσα και με τη διαρκή επικοινωνία, την ενημέρωση
και την ανατροφοδότηση. Το διάλογο, κοντολογίς. Δικαιολογίες υπάρχουν -πάντα. Ωστόσο δεν είναι δικαιολογία η δήλωση
πως κάναμε ό,τι μπορούσαμε. Αν αυτό δεν ήταν αρκετό, ελάτε να το συζητήσουμε. Προτείνετε στο νέο Δ.Σ. τις ιδέες σας. Κάντε
τον κόπο και εισηγηθείτε τον τρόπο.
Καιρός για γενικότερο απολογισμό. Από καρδιάς και δημόσιο. Θετικός; Αρνητικός; Οι εκλογές έρχονται. Όλοι και όλα κρί-
νονται. Ελπίζουμε, σε μια κρίσιμη καμπή όπως αυτή που διανύουμε, οι κρίνοντες να προσέλθουν αθρόοι. Όπως στην ημερίδα
μας για την ψηφιοποίηση των αρχείων. Όπως στη συνδιάσκεψη για τη χάραξη της πολιτικής για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες.

Ωστόσο...
Μη ρωτάς -μόνο- τι μπορεί να κάνει η Εταιρεία για σένα. Αναρωτήσου -και- τι μπορείς να κάνεις εσύ για την Εταιρεία...

Το Διοικητικό Συμβούλιο

Αρχειακά Νέα
Ενημερωτικό Δελτίο της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας (E.A.E.)
ISSN 11 06-5370
Συντακτική Επιτροπή: Χριστίνα Βάρδα, Νέστωρ Μπαμίδης, Αμαλία Παππά, Ζήσιμος Συνοδινός
Επεξεργασία στον υπολογιστή: Νέστωρ Μπαμίδης
Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία
Ταχυδρομική Διεύθυνση: T.Θ. 76072, 171 01 N. Σμύρνη • Tηλ. 210 8807824, Fax 210 8807787, 2310 868186
Archival News
The Society of Greek Archivists’ Newsletter
ISSN 11 06-5370
Editorial Board: Christina Varda, Nestor Bamidis, Amalia Pappa, Zissimos Synodinos
Computer processing: Nestor Bamidis
Society of Greek Archivists
Address: P.O. Box 76072, 171 01 Nea Smyrni, Athens - Greece • Fax: 0030 210 8807787, 0030 2310 868186

3
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι ΟΤ Η Τ Ε Σ Τ Η Σ Ε .Α .Ε .
ΟΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΕΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
ΚΑΤΑ ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ
Η ΕΚΛΟΓΟΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΕΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
16.3.2007
Η ετήσια Γενική Συνέλευση (εκλογοαπολογιστική) των
μελών της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας συνήλθε στην
Αθήνα την Παρασκευή 16 Μαρτίου 2007, στο Ιστορικό
Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας, με θέματα ημερήσιας διάτα-
ξης εκτός από τον απολογισμό δράσης του Δ.Σ., τον οικο-
νομικό απολογισμό και την έκθεση της Εξελεγκτικής Επι-
τροπής, την εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου και ελε-
γκτών και την επικύρωση εγγραφής των νέων μελών.
Στη συνέχεια ο πρόεδρος Ζήσιμος Συνοδινός ανακοί-
νωσε τον Απολογισμό του Διοικητικού Συμβουλίου.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Δ.Σ.
ΕΤΟΥΣ 2006
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Η φετινή Γενική Συνέλευση είναι, όπως γνωρίζετε, και
εκλογική. Πιστεύουμε ότι με την ευκαιρία αυτή τα όργανα
της Εταιρείας μας θα ανανεωθούν περαιτέρω, δίνοντας νέα
ώθηση στο έργο της ΕΑΕ μέσα από τη συλλογικότητα, το
διάλογο και την προγραμματική δράση.
Τον προηγούμενο χρόνο, και μετά από την επιτυχημένη
διοργάνωση του Συνεδρίου «Αρχεία, Βιβλιοθήκες και Δί-
καιο στην κοινωνία της πληροφορίας», από κοινού με την
Ειδική Γραμματεία του ΥΠ.Ε.Π.Θ. και τη Νομική Σχολή
Αθηνών, η προσπάθειά μας στράφηκε στην ανανέωση της
επαφής της Εταιρείας με τα μέλη και στην προετοιμασία
του νέου τεύχους των Αρχειακών Νέων, ενώ έντονος υπήρξε
ο προβληματισμός των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου
για μια σειρά εκδηλώσεων με στόχο την πληρέστερη ενη-
μέρωση της ελληνικής κοινωνίας για το ρόλο και τη σπου-
δαιότητα των αρχείων στον σύγχρονο κόσμο.
Προσφάτως με αφορμή την κατάθεση του Αρχείου του
Ανδρέα Γ. Παπανδρέου στη Βιβλιοθήκη της Βουλής κοινο-
ποιήσαμε την αντίθεσή μας στην πρακτική κατάθεσης αρ-
χείων πρωθυπουργού σε φορέα διαφορετικό από αυτόν
που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία, δηλαδή την Ειδική
Υπηρεσία Αρχείων Πρωθυπουργού στα Γενικά Αρχεία του
Κράτους (νόμοι 2846/2000 και 3391/2005).
Επίσης, καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια ώστε ο ιστότο-
πος της ΕΑΕ να βελτιώνεται και να εμπλουτίζεται με χρή-
σιμη πληροφόρηση που θα καλύπτει πλήρως το μεγαλύτε-
ρο μέρος της αρχειακής ενημέρωσης.
Θα αναφερθούμε παρακάτω στους τομείς που η Εται-
ρεία ανέπτυξε δραστηριότητα ώστε να δοθεί η δυνατότητα
στα παρευρισκόμενα μέλη να συμμετάσχουν σε έναν εποι-
κοδομητικό διάλογο για τη μελλοντική πορεία της ΕΑΕ.
4
Ενημέρωση και επικοινωνία
Όπως είναι γνωστό, η πληροφόρηση και η επικοινωνία
της Εταιρείας γίνεται μέσω του δικτυακού ιστοτόπου (δια-
χειρίστρια του site η αντιπρόεδρος της ΕΑΕ Κάλλια Χα-
τζηγιάννη), που έχει αναδειχθεί σε βασικό εργαλείο όχι
μόνο για τα μέλη μας αλλά γενικότερα για την αρχειακή
και επιστημονική κοινότητα. Φέτος οι διάφορες επισκέψεις
στις ιστοσελίδες μας ξεπέρασαν τις 51.000, δηλαδή κατά
μέσο όρο 4.250 επισκέψεις μηνιαίως.
Οι περισσότερες από τις εισηγήσεις του περσινού Συνε-
δρίου «Αρχεία, Βιβλιοθήκες και Δίκαιο στην κοινωνία της
πληροφορίας» δημοσιεύονται ήδη στη σχετική σελίδα που
φιλοξενείται στον ιστότοπο της ΕΑΕ
Επίσης ετοιμάζεται για το site μας η ηλεκτρονική βάση του
Οδηγού Ιδιωτικών Αρχείων, από τον κ. Γιώργο Χαρωνίτη και
την κυρία Κ. Χατζηγιάννη.
Παραμένει όμως ακόμη σε εκκρεμότητα η μετάφραση
στην αγγλική γλώσσα ορισμένων βασικών σελίδων της ΕΑΕ,
ώστε να μπορούμε να ενημερώνουμε αμέσως το Διεθνές Συμ-
βούλιο Αρχείων (Δ.Σ.Α.), τις αρχειακές εταιρείες και τους αρ-
χειονόμους στο εξωτερικό για τις δραστηριότητές μας.
Διεθνής παρουσία και συνεργασία
Στην «7η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τα Αρχεία» με θέμα
«Αρχειονόμος, το επάγγελμα του μέλλοντος στην Ευρώ-
πη», που διοργανώθηκε στη Βαρσοβία από τα Κρατικά
Αρχεία της Πολωνίας στις 18-20 Μαΐου 2006, η ΕΑΕ εκ-
προσωπήθηκε από το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου
κυρία Αμαλία Παππά, λόγω αδυναμίας του προέδρου ο
οποίος συμμετείχε στο Η΄ Πανιόνιο Συνέδριο στα Κύθηρα.
Η κυρία Παπά συμμετείχε επίσης στις εργασίες της συνά-
ντησης των μελών του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Δ.Σ.Α.
(EURBICA). Τα πρακτικά της 7ης Ευρωπαϊκής Διάσκεψης
της Βαρσοβίας έχουν δημοσιευθεί στην ηλεκτρονική σελί-
δα των Κρατικών Αρχείων της Πολωνίας
(http://www.archiva.gov.pl) η οποία έχει αναρτηθεί και
στον δικό μας κόμβο. Επιπλέον, ενημέρωση για τα πε-
πραγμένα της κορυφαίας ευρωπαϊκής εκδήλωσης για τα
αρχεία, μαζί με τις αποφάσεις της, κάνει η κ. Παππά στο
πρόσφατο τεύχος των Αρχειακών Νέων, στις σ. 28-32.
Τον Σεπτέμβριο του 2006 ο κ. Αλέξανδρος Κράους,
μέλος της Εταιρείας και εκλεγμένος αντιπρόεδρος του Το-
μέα Αθλητικών Αρχείων του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων,
Δ.Σ.Α. (ICA/Section of Sports Archives), συμμετείχε για
ένα τριήμερο στη συνάντηση της Επιτροπής του ICA/SPO
στη Βαρκελώνη, όπου συζητήθηκε ο κανονισμός λειτουρ-
γίας της Επιτροπής και ο προγραμματισμός δράσης της.
Λεπτομέρειες καταγράφονται στη σχετική αναφορά που
κάνει ο κ. Κράους στα τελευταία Αρχειακά Νέα, σ. 32-34.
Στην 39η Διεθνή Συνδιάσκεψη Στρογγυλής Τράπεζας
των Αρχείων (CITRA), που έγινε στο Κουρασάο των Ολ-
λανδικών Αντιλλών, στις 20-26 Νοεμβρίου 2006, η Ελλάδα
δεν εκπροσωπήθηκε. Η Εταιρεία μας όμως ενημέρωσε ε-
γκαίρως τα μέλη για τις εργασίες και τις αποφάσεις της
σημαντικής αυτής συνάντησης του Δ.Σ.Α., τόσο ηλεκτρο-
νικά όσο και μέσα από τις στήλες του περιοδικού της. Μά-

λιστα σύντομα οι αποφάσεις της 39ης CITRA θα δημοσιευ-
θούν μεταφρασμένες στην ιστοσελίδα μας.
Εκδοτικός τομέας
Στις αρχές του 2007 ολοκληρώθηκε η εκτύπωση του
τεύχους αριθ. 23 των Αρχειακών Νέων, το οποίο έχει ήδη
αποσταλεί σε όλα τα μέλη. Με βάση τους προβληματισμούς
αρκετών μελών σε προηγούμενες Γενικές Συνελεύσεις, και
εκτιμώντας ότι το έντυπο συνεχίζει να αποτελεί σταθερό,
αναντικατάστατο εργαλείο επικοινωνίας και γνώσης στον
επαγγελματικό μας χώρο, το Διοικητικό Συμβούλιο στό-
χευσε στην αναβάθμισή του, ώστε από ενημερωτικό δελτίο
να καταστεί ένα περιοδικό έρευνας και προβληματισμού
της ελληνικής αρχειακής και επιστημονικής κοινότητας. Σε
πρώτη φάση συμπεριλάβαμε άρθρα και μικρές μελέτες,
εντάσσοντας παράλληλα ξένες πρωτότυπες εργασίες στην
αγγλική γλώσσα, εκτιμώντας ότι η άμεση ενημέρωση με
κείμενα συνταγμένα στις ευρύτατα διαδεδομένες γλώσσες
(αγγλικά-γαλλικά) είναι πλέον μια αναγκαιότητα. Έτσι το
νέο τεύχος, που εκδόθηκε με μεγάλη καθυστέρηση, μπορεί
να θεωρηθεί το πρώτο αυτής της μορφής.
Οι ανακοινώσεις του περσινού επιστημονικού συνεδρί-
ου «Αρχεία, Βιβλιοθήκες και Δίκαιο στην κοινωνία της
πληροφορίας» έχουν συγκεντρωθεί σχεδόν όλες και η Ε-
ταιρεία θα επιδιώξει τη δημοσίευση των πρακτικών σε ε-
νιαίο τόμο, αφού έχει ήδη εξασφαλισθεί το σχετικό κονδύλι
της έκδοσης από το ΥΠ.Ε.Π.Θ.
Επίσης, στον εκδοτικό προγραμματισμό μας έχουν
ενταχθεί η μετάφραση και των δύο τελευταίων προτύπων
του Δ.Σ.Α.: του Διεθνούς Προτύπου Καθιερωμένων Αρχειακών
Λημμάτων για Νομικά Πρόσωπα/φορείς, Φυσικά Πρόσωπα και
Οικογένειες [ISAAR (CRF)] και του Διεθνούς Προτύπου για
τις δραστηριότητες/λειτουργίες των Νομικών Προσώ-
πων/φορέων.
Τέλος, οι εκδόσεις της ΕΑΕ, που διατίθενται κεντρι-
κά από δύο βιβλιοπωλεία της Αθήνας, έχουν ήδη συ-
μπεριληφθεί στην ηλεκτρονική βάση ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ του
Ε.ΚΕ.ΒΙ.
Συνεργασίες με άλλους φορείς, προγραμματισμός εκδη-
λώσεων κλπ.
Η Εταιρεία έχει αποδεχθεί πρόσκληση της Εταιρείας
Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας
(Ε.Μ.Ι.Α.Ν.), μη κερδοσκοπικού-επιστημονικού φορέα που
δραστηριοποιείται στο τομέα συλλογής, μελέτης και προ-
βολής της ιστορίας της ελληνικής νεολαίας της περιόδου
1950-1974, να διοργανώσουμε από κοινού την Άνοιξη συ-
νέδριο με θέμα «Αρχεία της ελληνικής νεολαίας».
Ακόμη, το Συμβούλιο προβληματίστηκε με μια σειρά
ζητημάτων που σχετίζονται κυρίως με την προβολή των
αρχείων, τη διάχυση της ιστορικής παιδείας και την ευαι-
σθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας σε θέματα αρχεια-
κής και πολιτιστικής κληρονομιάς για τα οποία πιστεύει
ότι μπορούν στο εγγύς μέλλον να διοργανωθούν διάφορες
εκδηλώσεις όπως:
 Μια πρώτη αποτίμηση και οι προβληματισμοί των αρ-
χειακών για την εξέλιξη και τα αποτελέσματα των προ-
γραμμάτων ψηφιοποίησης στα ελληνικά αρχειακά ι-
δρύματα που υλοποιούνται με το επιχειρησιακό πρό-
γραμμα του Γ΄ Κ.Π.Σ. «Κοινωνία της Πληροφορίας»,
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ε.Α.Ε.
 Οργάνωση ενός τριημέρου, από κοινού με φορείς όπως
τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και το Εθνικό Ίδρυμα
Ερευνών, με θέμα τα αρχεία στην Ελλάδα τα τριάντα
τελευταία χρόνια,
 Εορτασμός της Διεθνούς Ημέρας των Αρχείων που προω-
θεί η UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων και
η επίσημη καθιέρωση μιας Εθνικής Ημέρας Αρχείων στη
χώρα μας,
 Συγκρότηση της «Εθνικής Επιτροπής της Γαλάζιας Α-
σπίδας» ως τμήματος της Διεθνούς Επιτροπής της Γα-
λάζιας Ασπίδας» (International Committee of the Blue
Shield, I.C.B.S), που αφορά την προστασία των αρχείων
και μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς από
πολεμικές συρράξεις και φυσικές καταστροφές,
 Οργάνωση σεμιναρίων, ημερίδων, ειδικών συναντήσε-
ων με θέματα όπως τα εκπαιδευτικά προγράμματα των
Αρχείων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, αθλητι-
κά και ολυμπιακά αρχεία-«μεσολυμπιάδα» Αθήνας
1906, αρχεία και λογοτεχνία, αρχεία και κινηματογρά-
φος, αρχεία και εικαστικές τέχνες κ.ά.
Οικονομικά
Το Διοικητικό Συμβούλιο, υλοποιώντας αποφάσεις των
προηγούμενων γενικών συνελεύσεων, αποφάσισε να ενη-
μερώσει όλα τα μέλη για τις οφειλόμενες συνδρομές τους,
παρέχοντας μάλιστα το δικαίωμα ρύθμισης στους οφειλέ-
τες μεγάλων ποσών, οι οποίοι με την καταβολή των συν-
δρομών των τεσσάρων τελευταίων ετών γίνονται ενήμεροι.
Το μέτρο μπορούμε να πούμε ότι ήδη απέδωσε και αποτέ-
λεσε κίνητρο επανάκαμψης στην Εταιρεία ορισμένων πα-
λαιών μελών που είχαν αποστασιοποιηθεί.
Επισημαίνουμε για άλλη μία φορά τα χαμηλά τα έσοδα
της Εταιρείας μας, τα οποία προέρχονται κυρίως από τις
συνδρομές των μελών και τις πωλήσεις των εκδόσεων. Έτσι
για να καλύψουμε τις στοιχειώδεις λειτουργικές ανάγκες
προσφύγαμε ξανά σε διάφορους χρηματοδότες, κυρίως
τράπεζες και οργανισμούς.
Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος με 1.500 ευρώ και η
Αγροτική Τράπεζα με 1.000 ευρώ συνέβαλαν στον προϋ-
πολογισμό μας και από το βήμα αυτό τους ευχαριστούμε
θερμά για την ευγενική τους χειρονομία.
Στον οικονομικό απολογισμό, η ταμίας της ΕΑΕ κυρία
Έλλη Κραββαρίτη θα σας παρουσιάσει αναλυτικά όλα τα
σχετικά κονδύλια. Η Εταιρεία περιμένει τις προτάσεις και
τις ιδέες των μελών για τρόπους χρηματοδότησης και πι-
θανούς χορηγούς.
Νέα μέλη
Όλο το διάστημα από τον Απρίλιο του 2006 μέχρι τον
Μάρτιο του 2007, το Δ.Σ. της ΕΑΕ συνεδρίασε συνολικά 6
φορές και ενέκρινε την εγγραφή στην Εταιρεία των:
1. Στέλλας Κραουνάκη, πτυχιούχου των ΤΕΙ Αθηνών,
Τμήματος Βιβλιοθηκονομίας-Αρχειονομίας,
2. Ιωάννη Κουμαντάκη, πτυχιούχου των ΤΕΙ Αθηνών,
Τμήματος Βιβλιοθηκονομίας-Αρχειονομίας, Ινστιτούτο
Προληπτικής, Περιβαλλοντικής & Εργασιακής Ιατρι-
κής,
3. Στυλιανής Γαζέπη, πτυχιούχου Ιονίου Παν/μίου, Τμή-
ματος Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας, επιστ. συνερ-
γάτης ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης στο Δημαρχείο Συ-
κεών Θεσσαλονίκης,
5
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
4. Ασημίνας Γαϊτανή, πτυχιούχου Τμήματος Ιστορίας-
Αρχαιολογίας Φιλοσοφικής Σχολής Παν/μίου Αθη-
νών, Ιστορικό Αρχείο Τράπεζας της Ελλάδος,
5. Αγοραστής Γκούτη, πτυχιούχου Ιονίου Παν/μίου, Τμή-
ματος Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας,
6. Ζαν-Μαρί Σκαλιδάκη, πτυχιούχου Τμήματος Παιδα-
γωγικής-Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής
Παν/μίου Αθηνών, εργαζομένου στα ΓΑΚ-Αρχεία Ν.
Εύβοιας,
7. Χρήστου Ζαμπακόλα, πτυχιούχου Ιονίου Παν/μίου,
Τμήματος Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας,
8. Ειρήνης Χωρέμη-Θωμοπούλου, πτυχιούχου των ΤΕΙ
Αθηνών, Τμήματος Βιβλιοθηκονομίας - Αρχειονομίας,
Διευθύντριας Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ν. Φι-
λαδέλφειας,
9. Δόμνας Ιορδανίδου, πτυχιούχου Τμήματος Ιστορίας-
Αρχαιολογίας Φιλοσοφικής Σχολής Παν/μίου Θεσσα-
λονίκης, Καθηγήτριας Μ. Εκπαίδευσης αποσπασμένης
στα ΓΑΚ-Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας,
10. Ελένης Χριστοπούλου-Πεταλά, πτυχιούχου Ιονίου
Παν/μίου, Τμήματος Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκονομί-
ας, Βιβλιοθηκονόμου στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Δημοσίου
Δικαίου.
Όλα τα παραπάνω φυσικά πρόσωπα που έχει εγκρίνει
ως νέα μέλη το Διοικητικό Συμβούλιο καλείται η σημερινή
Γενική μας Συνέλευση να επικυρώσει αμέσως μετά την
εκφώνηση του απολογισμού.
Κλείνοντας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Ιστορικό
Αρχείο και το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς,
που επί δύο χρόνια είχαν την ευγενική καλοσύνη να μας
παρέχουν τον φιλόξενο χώρο του Αρχείου για τις συνεδριά-
σεις του Διοικητικού Συμβουλίου και βεβαίως, άλλη μία
φορά, τον επικεφαλής του Ιστορικού Αρχείου της Ε.Τ.Ε. κύ-
ριο Γεράσιμο Νοταρά για τη σημερινή φιλοξενία της Γενι-
κής μας Συνέλευσης αλλά και για τη υποστήριξη που προ-
σέφερε -και συνεχίζει να προσφέρει- στην Εταιρεία μας.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Με ικανοποίηση διαπιστώνουμε ότι τα τελευταία χρό-
νια η ΕΑΕ έχει ανανεωθεί αρκετά με την εγγραφή νέων
μελών, με γνώσεις και εμπειρίες από ποικίλους, διαφορετι-
κούς χώρους. Για το λόγο αυτό πιστεύουμε ότι οι νεότεροι
συνάδελφοι μπορούν και πρέπει να αναλάβουν έναν πιο
ενεργό ρόλο στην Εταιρεία μας.
Καλούμε όλα τα μέλη, κυρίως τους νέους συναδέλφους,
να στελεχώσουν τις επιτροπές της ΕΑΕ, που δυστυχώς τα
τελευταία χρόνια ατόνησε η λειτουργία τους, να εμπλουτί-
σουν τον προβληματισμό της, να συμμετάσχουν σε πρωτο-
βουλίες της, αναπτύσσοντας το διάλογο με τους παλαιότε-
ρους και, κυρίως, προτείνοντας νέες ιδέες, ανοίγοντας και-
νούργιους δρόμους, στο πλαίσιο πάντα της συνεργασίας,
της επαγγελματικής δεοντολογίας και της συλλογικής, επι-
στημονικής μας δράσης.
Σήμερα, μάλιστα, σας δίνεται μία ακόμη ευκαιρία με τις
αρχαιρεσίες να συμμετάσχετε ακόμη πιο ενεργά, μέσα από
τα όργανα της ΕΑΕ, διαμορφώνοντας και το μελλοντικό
προφίλ του επιστημονικού μας συλλόγου.
Αθήνα, 16 Μαρτίου 2007
Το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας
6
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Δ.Σ.
ΕΤΟΥΣ 2007
Η ετήσια Γενική Συνέλευση των μελών της Ελληνικής
Αρχειακής Εταιρείας συνήλθε στην Αθήνα τη Δευτέρα 12
Μαΐου 2008, στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας, με
θέματα ημερήσιας διάταξης εκτός από τον απολογισμό
δράσης του Δ.Σ., τον οικονομικό απολογισμό και την έκθε-
ση της Εξελεγκτικής Επιτροπής και την επικύρωση εγγρα-
φής των νέων μελών.
Με την έναρξη των εργασιών, ο πρόεδρος Νέστωρ
Μπαμίδης ανακοίνωσε τον Απολογισμό του Διοικητικού
Συμβουλίου ο οποίος είχε ως εξής:
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Το ανανεωμένο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΑΕ πραγ-
ματοποίησε την πρώτη του συνεδρίαση στις 26.3.2007, οπό-
τε και συγκροτήθηκε σε σώμα, με την εξής σύνθεση:
1. Νέστωρ Μπαμίδης, Πρόεδρος
2. Κάλλια Χατζηγιάννη, Αντιπρόεδρος
3. Κωνσταντίνα Τασιοπούλου, Γραμματέας
4. Κώστας Χαρίσης, Ταμίας
5. Γιώργος Χαρωνίτης, μέλος
6. Έλλη Κραββαρίτη, μέλος
7. Μαρία Βολτέρα, μέλος.
Το πρώτο θέμα που απασχόλησε το νέο Δ.Σ., λόγω επι-
καιρότητας, ήταν η υπόθεση της εγκατάλειψης του αρχείου
του Αναμορφωτηρίου Θηλέων Παπάγου, για την οποία
και συνέταξε και έστειλε σχετική επιστολή στους αρμόδιους
φορείς. Η επιστολή δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελευ-
θεροτυπία».
Με βάση το παραπάνω ερέθισμα, αντικείμενο γενικής
συζήτησης και προβληματισμού αποτέλεσε το θέμα της
τύχης του αρχειακού υλικού φορέων του Δημοσίου που
καταργούνται, π.χ. ΠΙΚΠΑ, ή ιδιωτικοποιούνται, καθώς
και για το δημόσιο αρχειακό υλικό που βρίσκεται σε χέρια
ιδιωτών και διακινείται με αγοραπωλησίες ερήμην της
Κεντρικής Αρχειακής Υπηρεσίας.
Στο γενικότερο επίπεδο των αρχειακών εξελίξεων στη
χώρα μας, ορισμένα προβλήματα παραμένουν ή προκύ-
πτουν νέα:
Η χρονίζουσα εκκρεμότητα της προκήρυξης για την
κάλυψη της θέσης του Διευθυντή της Κεντρικής Υπηρεσίας
των Γενικών Αρχείων του Κράτους, σε συνδυασμό με την
κατάργηση των εξειδικευμένων προσόντων της θέσης εξα-
κολουθεί να μας προκαλεί ανησυχία.
Επιπλέον, η κατάργηση της Ειδικής Γραμματείας Βι-
βλιοθηκών και Γενικών Αρχείων του ΥΠΕΠΘ [με ταυτό-
χρονη διατήρηση της Διεύθυνσης Βιβλιοθηκών & Γενικών
Αρχείων –Τμήμα Γενικών Αρχείων – Τμήμα Προσωπικού],
μας ανησυχεί ως προς τις επιπτώσεις που θα έχει η απουσία
ενός θεσμού ανάλογων αρμοδιοτήτων σε θέματα αρχείων,
αφού δεν συνοδεύτηκε από τη διοικητική αυτονόμηση των
ΓΑΚ Η επαφή της πρώην Ειδικής Γραμματέως κας Ευγενί-
ας Κεφαλληναίου με την κρατική αρχειακή υπηρεσία δεν

έχει χαθεί, μετά τον ορισμό της ως προέδρου του Γενικού
Συμβουλίου Βιβλιοθηκών, ωστόσο η έλλειψη του θεσμικού
οργάνου είναι εμφανής στην εν γένει λειτουργία της κρα-
τικής αρχειακής υπηρεσίας.
Από την άλλη πλευρά, θεωρούμε ότι ο ορισμός της νέας
Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους στα τέλη Νο-
εμβρίου του 2007, η στελέχωση και η σύνθεσή της αποτε-
λούν θετικό βήμα για την προώθηση βασικών θεμάτων των
Γενικών Αρχείων του Κράτους και της γενικότερης αρχει-
ακής πολιτικής. Η εκτίμηση -και η ελπίδα μας- βασίζονται
στο γεγονός ότι ως τακτικά ή αναπληρωματικά μέλη της
Εφορείας έχουν οριστεί –επιτέλους- και άνθρωποι των αρ-
χείων, που ορισμένοι συμβαίνει να είναι και μέλη της ΕΑΕ
[Ελ. Κατσιαδάκη/ Κων/νος Λάππας, Ν. Παντελάκης, Μ.
Μινώτου, Ζ. Συνοδινός/ Χρ. Βάρδα, Μ. Κολυβά]. Αν και
με αυτή την θετική συγκυρία δεν βελτιωθεί η αρχειακή
πραγματικότητα, μέσα και έξω από τα πλαίσια της κρατι-
κής αρχειακής υπηρεσίας, θα αισθανθούμε ιδιαίτερη απο-
γοήτευση.
Επισημαίνουμε ωστόσο ότι πάγιο αίτημα της Εταιρείας
είναι η θεσμική της συμμετοχή στην Εφορεία των ΓΑΚ Την
θέση αυτή έχει αποδείξει ότι δικαιούται και ουσιαστικά,
αφού εκπροσωπεί το σύνολο του επιστημονικού κόσμου
των αρχείων και οι παρεμβάσεις της στα αρχειακά πράγ-
ματα υπήρξαν και εξακολουθούν να είναι καίριες.
Ακολουθεί αναφορά σε κάθε τομέα δραστηριότητας της
ΕΑΕ αναλυτικά, ώστε όλα τα παρευρισκόμενα μέλη να
σχηματίσουν πλήρη εικόνα των πεπραγμένων του Συμ-
βουλίου και να συμμετάσχουν σε έναν εποικοδομητικό
διάλογο.
Ενημέρωση και επικοινωνία
Ο δικτυακός μας ιστότοπος εξακολουθεί να λειτουργεί
ως κόμβος πληροφόρησης και ενημέρωσης για όλους του
επισκέπτες, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση της επικοι-
νωνίας εντός και εκτός της Εταιρείας: στην επιστημονική-
ακαδημαϊκή κοινότητα και στους φοιτητές-σπουδαστές
της αρχειονομίας, σε συγγενείς κλάδους ή συνεργαζόμε-
νους φορείς. Η Εταιρεία προβάλλει το έργο της με ένα
αποτελεσματικό εργαλείο το οποίο κερδίζει την εκτίμηση
ενός συνεχώς διευρυνόμενου κοινού, αλλά προκαλεί και
αυξημένες απαιτήσεις από τους χρήστες του. Αυτό συνε-
πάγεται μεγαλύτερη ευθύνη της Επιτροπής Διαδικτύου, η
οποία θα πρέπει να ενεργοποιηθεί περισσότερο για να
ανταποκριθεί.
Δυστυχώς δεν υλοποιήθηκε ακόμη η απόφασή μας να
μεταφραστούν στην αγγλική γλώσσα ορισμένες βασικές
σελίδες το ιστότοπου ώστε να μπορούμε να ενημερώνου-
με το Δ.Σ.Α. και τις ξένες αρχειακές εταιρείες για τις δρα-
στηριότητές μας με απώτερο στόχο ένα σαφέστερο προφίλ
στο διεθνές περιβάλλον. Πρόθεση του Δ.Σ. είναι να ανα-
θέσει τη μετάφραση σε εξωτερικό συνεργάτη, δεδομένου
ότι η δυνατότητα υλοποίησης με… ίδια μέσα έχει απο-
κλειστεί.
Η δράση των Επιτροπών
Οι Επιτροπές της Εταιρείας μας είναι από τα πιο «δύ-
σκολα παιδιά» της: ακολουθούν ένα μοναχικό -τις περισ-
σότερες φορές- δρόμο, που άλλοτε τις οδηγεί σε κορυφώ-
σεις και άλλοτε σε μαρασμό. Το βασικό αίτιο έχει εντοπι-
στεί εδώ και χρόνια: ελλιπής πλαισίωση με ανθρώπινο
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ε.Α.Ε.
δυναμικό. Η θεραπεία ωστόσο, δεν έχει βρεθεί ακόμη. Οι
εκκλήσεις όλων των Δ.Σ. τα τελευταία χρόνια για συμμε-
τοχή των μελών δεν ευοδώθηκαν. Η τελευταία -αλλά όχι
έσχατη- προσπάθεια για ενεργοποίηση των μελών στους
κόλπους των Επιτροπών, αφορά σε ανανέωση του τρόπου
ενημέρωσης των μελών της Εταιρείας που ενδιαφέρονται
να συμμετάσχουν σε κάποια επιτρο-πή: αποφασίστηκε η
αποστολή ενημερωτικού δελτίου που θα περιέχει τους
στόχους της κάθε υφιστάμενης Επιτροπής -με τη φροντί-
δα των προέδρων τους- και η ανάρτηση, με τη μορφή
ανακοίνωσης, αντίστοιχων κειμένων στην ιστοσελίδα της
ΕΑΕ.
Όσον αφορά τον απολογισμό της δράσης των Επιτρο-
πών, έχει ως εξής:
Η Επιτροπή Ιδιωτικών Αρχείων έχει ολοκληρώσει έναν
δεύτερο επιτυχημένο κύκλο, με την βελτιωμένη επανέκδο-
ση του Οδηγού Ιδιωτικών Αρχείων. Η διάθεσή του σε ηλε-
κτρονική μορφή και σε βάση δεδομένων από την ιστοσελί-
δα της Εταιρείας είναι ενδεικτική του επιπέδου στο οποίο
μπορεί να φτάσει η προσφορά της ΕΑΕ. Η ανάγκη συνέχι-
σης της λειτουργίας της Επιτροπής συνίσταται στον ε-
μπλουτισμό και την ενημέρωση του παραπάνω Οδηγού.
Η Επιτροπή Αθλητικών και Ολυμπιακών Αρχείων έχει
αντικείμενο αλλά είναι φτωχή σε συμμετοχή. Προτάσεις
για τη συνέχιση ύπαρξής της αποτελούν τα εξής:
• Αναζήτηση του τεκμηριωτικού υλικού -αρχεία του Α-
θήνα 2004, τι απέγινε, πού φυλάσσεται με δεδομένο ότι ένα
μέρος των δραστηριοτήτων του 2004 είχαν αναλάβει ιδιω-
τικές εταιρείες.
• Πραγματοποίηση ημερίδας με θέμα τα ολυμπιακά αρ-
χεία, που προϋποθέτει τον εντοπισμό των ολυμπιακών και
αθλητικών αρχείων καθώς και τα αρχεία αθλητικών σωμα-
τείων και οργανισμών, διαδικασία στην οποία μπορούν
πιθανώς και τα ΓΑΚ να συμβάλουν.
Προτείνεται να συσταθεί Επιτροπή Ενεργών & Ημιε-
νεργών αρχείων, δεδομένου του αυξημένου ενδιαφέροντος
για εκμάθηση records management. Θα μπορούσε να πε-
ριλαμβάνει εκπαίδευση, τομέα ενημέρωσης για νεοπροσ-
λαμβανόμενους αρχειακούς σε διάφορους φορείς, πρότυ-
πα διαχείρισης ενεργών αρχείων και να συνδυαστεί με
δράσεις της Επιτροπής Επιμόρφωσης.
Η Επιτροπή Διαδικτύου, νέων τεχνολογιών και οπτι-
κοακουστικών αρχείων, πέρα από τη συντήρηση της ιστο-
σελίδας της Εταιρείας, ανέλαβε τη δημιουργία συγκεκρι-
μένου ερωτηματολογίου προς τους φορείς που πραγματο-
ποιούν ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού. Θα περιλαμβάνει
ερωτήματα όπως τα τεχνικά χαρακτηριστικά της ψηφιο-
ποίησης, κριτήρια επιλογής υλικού, τα πρότυπα περιγρα-
φής, μορφές τεκμηρίων που ψηφιοποιήθηκαν και απευθύ-
νεται σε φορείς που συμμετέχουν κυρίως σε προγράμματα
της Κοινωνίας της Πληροφορίας.
Αναμένεται αύξηση της κινητικότητας στην Επιτροπή
Αρχειακής Νομοθεσίας, δεδομένου ότι αναλαμβάνει την
προεδρεία της ο Ζήσιμος Συνοδινός, βετεράνος του Δ.Σ.
και μέλος της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κρά-
τους.
Πιστεύουμε ότι όλες οι Επιτροπές, ενεργοποιημένες ή
μη, έχουν πολλά να προσφέρουν στην υπόθεση των αρ-
χείων, αφού καλύπτουν σημαντικούς τομείς δραστηριό-
τητας και ενδιαφερόντων των μελών μας που αποτελούν
και καταστατικούς σκοπούς της Εταιρείας. Ωστόσο, οι
7
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
δύο τελευταίες έχουν την ευκαιρία -και την υποχρέωση
θα έλεγα- να παρέμβουν καθοριστικά στις εξελίξεις που
δρομολογούνται ενόψει της επιστημονικής-
επαγγελματικής πρόκλησης που αποτελεί το κουβάρι
«από απόσταση πρόσβαση στην πληροφορία», «ψηφιακή
αναπαραγωγή τεκμηρίων», «προστασία προσωπικών
δεδομένων», «προστασία πνευματικών δικαιωμάτων»
κλπ.
Βιβλιοθήκη
Η αξιοποίηση της βιβλιοθήκης της Εταιρείας, η οποία
φιλοξενείται στο ΙΑ/ΕΤΕ, προγραμματίστηκε μέσω της
καταλογογράφησής της στο χώρο στέγασής της και σχεδιά-
ζουμε να βγει ο κατάλογος στην ιστοσελίδα μας.
Οργάνωση συνεδρίων, εκδηλώσεων, ημερίδων κλπ.
Η ΕΑΕ συμμετείχε ως συνδιοργανώτρια στην ημερίδα
της ΕΜΙΑΝ με θέμα «Νεολαία και Αρχεία» και συγκεκρι-
μένα με εισήγηση του μέλους του Δ.Σ. Γιώργου Χαρωνίτη
με τίτλο «Η παρουσία της νεολαίας στο αρχειακό τοπίο:
Διαθεσιμότητες, όρια, προοπτικές». Πρόθεση του Δ.Σ. είναι
να προχωρήσει στην έκδοση των πρακτικών σε συνεργασία
με την ΕΜΙΑΝ
Το Δ.Σ. αποφάσισε να οργανώσει ημερίδα για την Κοι-
νωνία της Πληροφορίας της οποίας θα προηγηθεί η απο-
στολή σχετικού κειμένου και του ερωτηματολογίου που
αναφέρθηκε παραπάνω προς στους εμπλεκόμενους φορείς.
Οι μέχρι στιγμής διαπιστώσεις -που θα αποτελέσουν και
τους βασικούς άξονες των παρεμβάσεων- συγκλίνουν στα
εξής: έλλειψη ενός ενιαίου σχεδιασμού, έλλειψη τυποποίη-
σης στα ευρετήρια όρων των θησαυρών, έλλειψη ποιοτικής
αξιολόγησης ως προς το επιστημονικό κομμάτι. Οι στόχοι
της Κοινωνίας της Πληροφορίας είναι μάλλον οικονομικοί
παρά ευνοούν την επιστημονική εξειδίκευση. Ένα άλλο
θέμα επίσης είναι ο τρόπος επιλογής των εταιρειών που
θεωρητικά είναι επιφορτισμένες με την παροχή επιστημο-
νικής κάλυψης. Άλλες θεματικές ενότητες αποτελούν ο
κίνδυνος αλλοίωσης της αρχειακής πολιτικής με την έμφα-
ση στην ψηφιακή απεικόνιση των τεκμηρίων σε βάρος της
φυσικής μορφής (ψηφιοποίηση αρχείων χωρίς προηγούμε-
νη ταξινόμηση). Επιπλέον, η διαφύλαξη των πνευματικών
δικαιωμάτων (αναπαραγωγή του υλικού), τα κριτήρια
ψηφιοποίησης και η τυχόν επιλογή δεσμευμένου υλικού,
καθώς και η βιωσιμότητα της διαμορφωμένης υποδομής
μετά το πέρας της χρηματοδότησης/υποστήριξης του έρ-
γου.
Μέσα στην ίδια προοπτική εξετάζεται επίσης ο προ-
γραμματισμός ημερίδων-σεμιναρίων με θέμα π.χ. το πρό-
τυπο ISAD, που θα περιλαμβάνουν θεωρητικό στάδιο, πα-
ρουσίαση εφαρμογών του από φορείς, καθώς και εργαστή-
ρια-πρακτική εφαρμογή.
Τέλος, στα πλαίσια της συνεργασίας του ΕΔΚΚΑ-ΙΝΕΠ
με μέλη του Δ.Σ., ως εισηγητών σε θέματα αρχειονομίας σε
σεμινάρια που απευθύνονται κατά κύριο λόγο σε φορείς
του Δημοσίου, συζητείται η προοπτική συνδιοργάνωσης
συνεδρίου στην Κέρκυρα το φθινόπωρο. Στο συνέδριο, με
κύριο θέμα τη διαχείριση των ενεργών αρχείων, θα κλη-
θούν οι εκπρόσωποι των φορέων που έχουν συμμετάσχει
στα σεμινάρια για να μεταφέρουν την εμπειρία τους από
την εφαρμογή των αρχειονομικών αρχών σε υπηρεσιακό
περιβάλλον.
8
Διεθνής παρουσία και συνεργασία
Ο Πρόεδρος της ΕΑΕ με την ευκαιρία της συμμετοχής
του στο DLM FORUM εκ μέρους των Γενικών Αρχείων του
Κράτους, εκπροσώπησε την Εταιρεία στη Γενική Συνέλευ-
ση του ευρωπαϊκού κλάδου του ICA (EURBICA), που
πραγματοποιήθηκε παράλληλα στις 25 Απριλίου 2007 στο
Βερολίνο.
Εγκρίθηκαν τα πρακτικά της προηγούμενης συνάντησης
στη Βαρσοβία και ανασυγκροτήθηκε το Γραφείο της
EURBICA μετά την αποχώρηση ενός μέλους. Συζητήθηκαν
τα εξής ζητήματα (συνοπτικά):
• Η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων με τις ευρωπαϊκές
κρατικές νομοθεσίες για τα αρχεία και την πρόσβαση
στην αρχειακή πληροφορία, η οποία πιθανόν να εντα-
χθεί στο πρόγραμμα IDABC .
• Το πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών στο record
management
• Η οργάνωση διαδικτυακής συζήτησης με αντικείμενο
τα ηλεκτρονικά αρχεία στον ιστότοπο της EURBICA
• Ο σχεδιασμός προγράμματος για τον καθορισμό της
επαγγελματικής οντότητας των Ευρωπαίων αρχειονό-
μων που βρίσκεται στο στάδιο επεξεργασίας ενός κει-
μένου για τα επαγγελματικά προσόντα και δεξιότητες
των αρχειακών.
• Οι τελευταίες εξελίξεις στο ζήτημα των κτηρίων Αρχείων.
Η επόμενη συνεδρίαση του κλάδου θα γίνει στις 17 Νοεμ-
βρίου του 2008 στο Παρίσι.
Αναλυτικότερα κείμενα για τη συνέλευση και τις εργα-
σίες του DLM FORUM θα δημοσιευθούν στο επόμενο τεύ-
χος των Α.Ν.
Ο πρόεδρος συμμετείχε στις εργασίες της 40ης Διεθνούς
Συνδιάσκεψης Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων
(CITRA), που διεξήχθη στο Quebec του Καναδά (12-16
Οκτωβρίου 2007) όπου και εκπροσώπησε την Εταιρεία. Το
θέμα της 40ής CITRA ήταν «Συνεργασία για τη διατήρηση
της διαφορετικότητας», τελευταίο μέρος του τριετούς κύ-
κλου (2005-2007) «Αρχεία, διαφορετικότητα και παγκοσμι-
οποίηση». Γενικά οι εισηγήσεις περιστράφηκαν γύρω από
τα ζητήματα της συνεργασίας πολιτιστικών φορέων στα
πλαίσια ενιαίας πολιτικής, της αξιοποίησης της ψηφιακής
τεχνολογίας για την προβολή και διάσωση της αρχειακής
κληρονομιάς, των κινδύνων που διατρέχουν τα αρχεία
από διάφορες αιτίες (εμπορευματοποίηση, κακές ή ανε-
παρκείς συνθήκες φύλαξης και συντήρησης ηλεκτρονικών
και παραδοσιακών αρχείων). Ενδιαφέρουσα ενότητα συ-
ναντήσεων αποτέλεσε και το ζήτημα του καθορισμού του
προφίλ των αρχειακών, με στόχο την οριοθέτηση ενός σα-
φούς πυρήνα θεμελιωδών προσόντων για το αρχειακό ε-
πάγγελμα.
Αναλυτική παρουσίαση των εργασιών και των αποφά-
σεων καθώς και η Διακήρυξη του Κεμπέκ για τα αρχεία,
στο επόμενο τεύχος των Α.Ν.
Εκδοτικός τομέας
Η διακίνηση και πώληση των εκδόσεων της Εταιρείας
δεν βρίσκεται στο επίπεδο που θα έπρεπε. Πρέπει να γίνει
συστηματικότερη η προσπάθεια ενημέρωσης των βιβλιο-
πωλών στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Κέρκυρα,
όπου συγκεντρώνονται και οι σπουδαστές της αρχειονομί-

ας, και βεβαίως να εξασφαλισθεί η τακτική διάθεση των
εκδόσεών μας από μερικά κεντρικά βιβλιοπωλεία.
Το επόμενο τεύχος των Α.Ν. βρίσκεται στο αρχικό στά-
διο προετοιμασίας. Έχει συγκεντρωθεί μέχρι στιγμής το
τυπικό υλικό για τις ενότητες της ενημέρωσης (δραστηριό-
τητες, διεθνή νέα, συνέδρια) και περιμένουμε τη συμβολή
σας για την ολοκλήρωση της ύλης.
Σας ανακοινώνουμε με ιδιαίτερη ικανοποίηση ότι, χά-
ρη στη δραστηριοποίηση των μελών της ΕΑΕ που συμμε-
τείχαν στην επιτροπή έκδοσης των πρακτικών του συνε-
δρίου «Αρχεία, Βιβλιοθήκες και Δίκαιο στην κοινωνία της
πληροφορίας», ολοκληρώνεται εντός των ημερών η εκτύ-
πωση του τεύχους, για την ποιότητα του οποίου αποτελεί
εγγύηση η ομάδα που την επιμελήθηκε.
Ένα ενδεχόμενο που το συζητά σοβαρά το Δ.Σ., είναι η
δωρεάν διάθεση κάποιων παλαιών εκδόσεων της Εταιρεί-
ας, σε φοιτητές της Σχολής Αρχειονομίας του Ιονίου Πανε-
πιστημίου. Θεωρούμε ότι τα πρακτικά ημερίδων όπως «Η
πρόσβαση στα αρχεία: δυνατότητες, δεοντολογία, απόρρη-
το» (1998) ή το «Δικαίωμα στην πληροφόρηση: νέα όρια
και αντιφάσεις» (2001) αφενός δεν έχουν χάσει την επικαι-
ρότητά τους, αφετέρου δεν προσφέρουν τίποτε με το να
σκονίζονται στις αποθήκες μας. Σε δεύτερο επίπεδο, μπορεί
να αποτελέσουν, με εχέγγυο την επιστημονική τους βαρύ-
τητα, έναν πολύ καλό τρόπο προβολής του έργου της Ε-
ταιρείας σε ένα ζωτικό για τους σκοπούς της χώρο, όπως
είναι μια σχολή Αρχειονομίας.
Οικονομικά
Τα μικρά έσοδα από τις συνδρομές των μελών και τις
πωλήσεις των εκδόσεων δεν μπορούν να καλύψουν ούτε τα
στοιχειώδη λειτουργικά μας έξοδα. Η χρηματοδότηση από
φορείς περιορίστηκε στην πάντα ευπρόσδεκτη και ανα-
κουφιστική χορηγία της Ε.Τ.Ε., η οποία ποτέ δεν αρνήθηκε
τον οβολό της -ή το ευρώ της- για την ενίσχυση του έργου
της Εταιρείας. Ο Ταμίας μας ο κ. Κώστας Χαρίσης θα σας
δώσει στη συνέχεια αναλυτικότερα στοιχεία.
Άλλες δραστηριότητες, επαφές με φορείς κλπ.
Με πρωτοβουλία της συναδέλφου Κάλλιας Χατζηγιάν-
νη θα γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για συνεργασία και
συμμετοχή της ΕΑΕ -πιθανότατα με σειρά διαλέξεων- στα
σεμινάρια που οργανώνει το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ό-
πως τα μαθήματα αρχειονομίας.
Η μετάφραση προτύπων ή η επιμέλεια μεταφράσεων,
όπως το ISAAR προτάθηκε από την Έλλη Κραββαρίτη, ως
τομέας δράσης της Εταιρείας.
Στις γενικότερες δραστηριότητες μπορεί να ενταχθεί η
προσφορά αντιτύπων των εκδόσεων της ΕΑΕ στη Βιβλιο-
θήκη της Εφορείας Νεοτέρων Μνημείων Αττικής, ύστερα
από επιστολή της προϊσταμένης της Εφορείας κ. Βούλας
Παλαντζά.
Τέλος, έχει εκδηλωθεί η πρόθεση, από διδάσκοντες της
Σχολής Αρχειονομίας, να ενταχθεί το εγχειρίδιο Αρχειο-
νομίας «Η διαχείριση των αρχείων» στα βιβλία που παρέ-
χονται στους φοιτητές από τη Σχολή. Ίδωμεν.
Νέα μέλη
Εργαζόμενοι σε αρχειακούς φορείς, ερευνητές, ιδρύμα-
τα αλλά και φοιτητές σχολών αρχειονομίας - βιβλιοθηκο-
νομίας αποτελούν τη νέα εσοδεία των μελών μας.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ε.Α.Ε.
Κατά το διάστημα από τον Απρίλιο του 2007 μέχρι
σήμερα, το Δ.Σ. της ΕΑΕ συνεδρίασε συνολικά 7 φορές και
ενέκρινε την εγγραφή στην Εταιρεία των εξής:
1. Παναγόπουλου Σπύρου, υποψήφιου διδάκτορα Βυζα-
ντινής Φιλολογίας και Τέχνης Πανεπιστημίου Πατρών,
φοιτητή Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Πατρών,
2. Καλλιάνου Μαρίας, φοιτήτριας Τμήματος Αρχειονο-
μίας και Βιβλιοθηκονομίας,
3. Δημουλά Αννας, φοιτήτριας Τμήματος Αρχειονομίας
και Βιβλιοθηκονομίας,
4. Μανσούρ Αιμέ ή Κωνσταντίνου, χημικού με ειδίκευση
στο χαρτί.
Επίσης έγινε μέλος, με αίτηση του νομίμου εκπροσώπου
του, το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο.
Τα παραπάνω φυσικά και νομικά πρόσωπα που έχει
εγκρίνει ως νέα μέλη το Διοικητικό Συμβούλιο, καλείται η
σημερινή Γενική μας Συνέλευση να επικυρώσει αμέσως
μετά την εκφώνηση του απολογισμού.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Φέτος η Εταιρεία μας συμπληρώνει 18 χρόνια ενεργη-
τικής συμμετοχής στα αρχειακά ζητήματα της χώρας μας.
Οι παρεμβάσεις μας σε θέματα όπως η αρχειακή εκπαίδευ-
ση και επιμόρφωση, η επιστημονική πληροφόρηση και η
διεθνής συνεργασία, οι αρχειακές εκδόσεις υπήρξαν καθο-
ριστικές.
Εξακολουθεί να υπάρχει ένας δραστήριος πυρήνας
ιδρυτικών μελών της ΕΑΕ που με αξιοθαύμαστη αντοχή
εξακολουθεί να συμβάλλει με τις γνώσεις και την εμπειρία
του σε διάφορους τομείς. Η Εταιρεία όμως τα τελευταία
χρόνια έχει ανανεωθεί σε μεγάλο βαθμό με την εγγραφή
μελών που προέρχονται από αρκετούς νέους και διαφορε-
τικούς χώρους, γεγονός που αντανακλά και στη σύνθεση
του Δ.Σ. Ο δεδομένος δυναμισμός όμως των νέων μελών
πρέπει να μετουσιωθεί σε θετική ενέργεια μέσα από τη συ-
σπείρωση γύρω από την ΕΑΕ, τη στελέχωση των επιτρο-
πών, τη συμμετοχή σε πρωτοβουλίες της, ανοίγοντας νέους
δρόμους, στη βάση πάντα της επαγγελματικής συνεργασί-
ας και δεοντολογίας, και της κοινής, συλλογικής, επιστη-
μονικής δράσης. Θεωρητική γνώση και επαγγελματική
πράξη, νεανικός δυναμισμός και πρακτική εμπειρία, εθε-
λοντισμός, αφιλοκερδής προσφορά και ηθική δέσμευση για
τη συλλογική επίτευξη των στόχων της εταιρείας ήταν ανέ-
καθεν τα θεμελιώδη συστατικά της ανάπτυξης και καταξί-
ωσης του επιστημονικού μας Συλλόγου.
Και είναι σημαντικό, για λόγους ενεργοποίησης όλο
και περισσότερων μελών, οι παραπάνω δραστηριότητες,
ιδέες και απόψεις να καταχωρούνται και να εμπλουτίζουν
την ύλη των επίσημων οργάνων επικοινωνίας μας, των
Αρχειακών Νέων και του ιστότοπου της ΕΑΕ.
Κλείνοντας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε άλλη μία
φορά τον επικεφαλής του Ιστορικού Αρχείου της Ε.Τ.Ε.
κύριο Γεράσιμο Νοταρά για τη σημερινή φιλοξενία της
Γενικής μας Συνέλευσης αλλά και για τη στήριξη και βοή-
θεια που προσέφερε -και συνεχίζει να προσφέρει- σε πολ-
λές δραστηριότητες της Εταιρείας μας.
Αθήνα, 12 Μαΐου 2008
Το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας
9
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Η κατάργηση της Ειδικής Γραμματείας Βιβλιοθηκών

Έκθεση του Ταμία και Γενικών Αρχείων του ΥΠΕΠΘ εξισορροπήθηκε θεσμι-
προς το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΑΕ κά με την υπαγωγή των αρχειακών ζητημάτων στην αρμο-
για τον Οικονομικό Απολογισμό του έτους 2007 διότητα του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών, Γενικών
(31.12.2007) Αρχείων και Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης. Ο ορισμός
Ο Οικονομικός Απολογισμός της Ελληνικής Αρχειακής της πρώην Ειδικής Γραμματέως Βιβλιοθηκών & Γενικών
Εταιρείας για το οικονομικό έτος 2007 (1.1 - 31.12.2007) Αρχείων κας Ευγενίας Κεφαλληναίου στη θέση της Προέ-
έχει ως ακολούθως: δρου του Συμβουλίου, βοήθησε ώστε να περιοριστεί η ασυ-
νέχεια στην επαφή με την κρατική αρχειακή υπηρεσία.
Ι. Ενεργητικό σε ευρώ Ωστόσο, το διοικητικό σχήμα που υιοθέτησε το ΥΠΕΠΘ,
Υπόλοιπο προηγούμενης χρήσης από εξακολουθεί να έρχεται σε αντίθεση με τον ορισμό των
14.300,32 ΓΑΚ ως αυτοτελούς δημόσιας υπηρεσίας, γεγονός που έχει
31.12.2006
Συνδρομές μελών 4.820,00 επιπτώσεις στην εν γένει ομαλή λειτουργία της κρατικής
Επιχορηγήσεις 1.500,00 αρχειακής υπηρεσίας.
Έσοδα από πώληση βιβλίων 32,00 Συγκροτήθηκε από το ΥΠΕΠΘ ομάδα εργασίας για τον
Τόκοι καταθέσεων 81,69 εκσυγχρονισμό της αρχειακής νομοθεσίας, στην οποία
ΣΥΝΟΛΟ 20.734,01 συμμετείχαν, με την ιδιότητα των προϊσταμένων κρατικών
αρχειακών υπηρεσιών ο πρόεδρος και η αντιπρόεδρος της
ΙΙ. Παθητικό σε ευρώ Εταιρείας. Η ομάδα συγκροτήθηκε στις αρχές του περα-
Εισφορές σε Διεθνείς Οργανισμούς 317,00 σμένου καλοκαιριού και συνεδρίασε τρεις ή τέσσερις φο-
Ιστοσελίδα 271,32 ρές. Οι διοικητικές αλλαγές που έγιναν στην πολιτική ηγε-
Οδοιπορικά –Συμμετοχή σε Συνέδρια 2.283,10 σία του Υπουργείου Παιδείας στις αρχές του 2009, συμπα-
ρέσυραν και την πρόεδρο της επιτροπής, η οποία ανήκε
Αρχειακά Νέα 2.403,50
στο γραφείου νομικών συμβούλων του απελθόντος Γενι-
Διάφορα λειτουργικά έξοδα (ταχυδρομικά, θυρί-
1.018,55 κού Γραμματέα κι έτσι οι εργασίες της έμειναν μετέωρες.
δα ΕΑΕ, κ.λπ.)
Προκηρύχθηκε η θέση του Διευθυντή της Κεντρικής
ΣΥΝΟΛΟ 6.293,47
Υπηρεσίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους και η διαδι-
κασία επιλογής βρίσκεται στο τελικό στάδιο.
ΙΙΙ. Ενεργητικό υπόλοιπο σε νέα χρήση 14.440,54 €.
Μάλλον στο περιθώριο και εξαιτίας αυτής της διαδικα-
σίας, ανακινήθηκε σε μερίδα του Τύπου και ένα ζήτημα
περί της νοοτροπίας που διέπει τη λειτουργία της Εφορείας
των ΓΑΚ Το μόνο που μπορούμε να σχολιάσουμε, είναι ότι
ελπίζουμε πως δεν θα επηρεαστεί αρνητικά η γενικότερη
Η ΕΚΛΟΓΟΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
πολιτική ανοίγματος των αρχείων που ακολουθούν τα
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΕΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
ΓΑΚ.
6.4.2009
Θεωρούμε ότι, όποιος επιλεγεί στη θέση του διευθυντή
της κρατικής αρχειακής υπηρεσίας, θα έχει την επιθυμία
Η ετήσια Γενική Συνέλευση (εκλογοαπολογιστική) των και την ικανότητα να προωθήσει τα ζητήματα των αρχεί-
μελών της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας συνήλθε στην ων. Η διάθεση για συνεργασία εκ μέρους της Εταιρείας
Αθήνα τη Δευτέρα 6 Απριλίου 2009, στο Πολιτιστικό Ίδρυ- είναι, όπως πάντα, δεδομένη.
μα του Ομίλου Πειραιώς, με θέματα ημερήσιας διάταξης Στον τομέα των ιδιωτικών αρχειακών φορέων, φαίνε-
εκτός από τον απολογισμό δράσης του Δ.Σ., τον οικονομι- ται ότι η γενικότερη κρίση που έπληξε τον τραπεζικό χώρο
κό απολογισμό και την έκθεση της Εξελεγκτικής Επιτρο- έχει επιπτώσεις σε ορισμένα τραπεζικά ιδρύματα και σε
πής, την εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου και ελε- ό,τι αφορά τα αρχεία. Στην Εμπορική λόγου χάρη, παρα-
γκτών και την επικύρωση εγγραφής των νέων μελών. τηρείται μια ανησυχητική συρρίκνωση του προσωπικού
Με την έναρξη των εργασιών ο πρόεδρος Νέστωρ και των δραστηριοτήτων του ιστορικού τους αρχείου. Το
Μπαμίδης ανακοίνωσε τον Απολογισμό του Διοικητικού γεγονός είναι ιδιαίτερα λυπηρό, ειδικά για ένα χώρο που
Συμβουλίου. έχει να επιδείξει μακρόχρονη και έντονη δραστηριότητα
στα αρχειακά πράγματα.
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Δ.Σ. Η έλλειψη ενημέρωσης και υπεύθυνης πληροφόρησης
ΕΤΟΥΣ 2008 δημιούργησε κάποια στιγμή ένα ζήτημα σχετικά με την
«καταστροφή σημαντικών δικαστικών αρχείων» και συ-
Αγαπητοί συνάδελφοι, γκεκριμένα του Εφετείου Θεσσαλονίκης. Μια καθ’ όλα
μετά τη Γενική Συνέλευση τον Μάιο του 2007, το Διοι- τυπική και συνηθισμένη διαδικασία εκκαθάρισης δικαστι-
κητικό Συμβούλιο της ΕΑΕ πραγματοποίησε την πρώτη κών αρχείων, έφτασε στα μέσα Νοεμβρίου του 2008 να
του συνεδρίαση στις στα τέλη Ιουνίου. Σ’ αυτή και σε όλες προκαλέσει επερώτηση στη Βουλή για τις ευθύνες κατα-
τις επόμενες συνεδριάσεις, επτά συνολικά, συζητήθηκαν στροφής σημαντικών ιστορικών αρχείων. Το γεγονός ότι
τόσο τα θέματα που τέθηκαν στη Γενική Συνέλευση όσο και το ζήτημα τέθηκε ή συντηρήθηκε και από επαγγελματίες
εκείνα που έθετε η επικαιρότητα. ερευνητές, τακτικούς πελάτες της κρατικής αρχειακής υπη-
Στο γενικότερο επίπεδο των αρχειακών εξελίξεων στη ρεσίας, δείχνει μια έλλειψη επικοινωνίας αλλά και σοβα-
χώρα μας, συνέβησαν τα εξής κατά χρονολογική σειρά: ρότητας στην αντιμετώπιση του θέματος.

10

Ένα άλλο σημαντικό γεγονός για τα αρχειακά τεκται-
νόμενα, ήταν η ένταξη ενός σημαντικού έργου των ΓΑΚ
στα συγχρηματοδοτούμενα έργα του Επιχειρησιακού Προ-
γράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Κοινωνία της Πλη-
ροφορίας». Στα πλαίσια αυτού του έργου, ψηφιοποιήθη-
καν περίπου 7.500.000 σελίδες αρχειακών τεκμηρίων, που
αντιστοιχούν σε περίπου 500.000 τεκμηριωμένες αρχειακές
ενότητες. Το υλικό προέρχεται από την κεντρική και άλλες
36 περιφερειακές υπηρεσίες και η ψηφιακή του μορφή θα
είναι προσβάσιμη από το Διαδίκτυο. Το γεγονός ότι ο ομι-
λών ορίστηκε από τις αρχές του 2007 ως υπεύθυνος του
έργου, είναι μια απλή σύμπτωση, η οποία όμως είχε επι-
πτώσεις που αφορούν την Εταιρεία.
Θύμα της ίδιας σύμπτωσης υπήρξε και η Έλλη Κραβ-
βαρίτη, μέλος του Δ.Σ. και υπεύθυνη έργου για την ψηφι-
οποίηση αρχειακού υλικού του Ιστορικού Αρχείου του
Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς, με τις ανά-
λογες επιπτώσεις. Οι ψηφιοποιημένες αρχειακές συλλογές
βρίσκονται ήδη στη διάθεση του κοινού διαδικτυακά, στον
ιστότοπο http://archives.piop.gr.
Ανάλογες δράσεις έχουν αναληφθεί από τα ΑΣΚΙ, τη
Βουλή των Ελλήνων, το ΕΛΙΑ, το Ίδρυμα Κωνσταντίνου
Καραμανλή, το Ίδρυμα Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, το
ΜΙΕΤ, και το αρχείο της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος.
Θεωρώντας ότι παρόμοια έργα αποτελούν μια θετική
μορφή αξιοποίησης της ψηφιακής τεχνολογίας προς την
κατεύθυνση της προσβασιμότητας των αρχείων, δημόσιων
και ιδιωτικών, χαιρετίζουμε τις παραπάνω πρωτοβουλίες,
και κυρίως ελπίζουμε να έχουν και συνέχεια.
Ακολουθεί αναφορά σε κάθε τομέα δραστηριότητας της
ΕΑΕ αναλυτικά, ώστε όλα τα παρευρισκόμενα μέλη να
σχηματίσουν πλήρη εικόνα των πεπραγμένων του Συμ-
βουλίου και να συμμετάσχουν σε έναν εποικοδομητικό
διάλογο.
Ενημέρωση και επικοινωνία
Ο δικτυακός μας ιστότοπος εξακολουθεί να λειτουργεί
ως κόμβος πληροφόρησης και ενημέρωσης για όλους του
επισκέπτες, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση της επικοινω-
νίας εντός και εκτός της Εταιρείας: στην επιστημονική-
ακαδημαϊκή κοινότητα και στους φοιτητές-σπουδαστές της
αρχειονομίας, σε συγγενείς κλάδους ή συνεργαζόμενους
φορείς.
Η ενημέρωση δεν είναι τόσο τακτική όσο θα θέλαμε και
όσο θα έπρεπε. Η Επιτροπή Διαδικτύου παρά τη διάθεση
που έδειξε, δεν μπόρεσε να ενεργοποιηθεί περισσότερο. Το
τελευταίο διάστημα αφιερώθηκε στην εκκαθάριση των πα-
λαιών ή ανενεργών συνδέσεων και στην αναδιοργάνωσή
τους, ώστε να γίνουν πιο λειτουργικές.
Πρέπει να παρατηρήσουμε ωστόσο ότι η τροφοδότηση
της ιστοσελίδας από τα μέλη, με πληροφορίες που αφο-
ρούν αρχειακές δραστηριότητες του χώρου τους, είναι α-
ναιμική. Είναι προφανές ότι, εφόσον και τέτοιου είδους
πληροφορία δεν κατευθύνεται στην ιστοσελίδα και πρέπει
να αναζητηθεί, ούτε ο χρόνος απόκρισης είναι ικανοποιη-
τικός ούτε η πληροφόρηση πλήρης.
Δεν υλοποιήθηκε ακόμη η απόφασή μας να μεταφρα-
στούν στην αγγλική γλώσσα ορισμένες βασικές σελίδες το
ιστότοπου ώστε να μπορούμε να ενημερώνουμε το Δ.Σ.Α.
και τις ξένες αρχειακές εταιρείες για τις δραστηριότητές
μας. Παραμένει η εκτίμηση του Δ.Σ. ότι η μετάφραση πρέ-
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ε.Α.Ε.
πει να ανατεθεί σε εξωτερικό συνεργάτη, δεδομένου ότι η
δυνατότητα υλοποίησης με… ίδια μέσα έχει αποκλειστεί.
Οι σύνδεσμοι της ιστοσελίδας ανανεώνονται και σε
λίγο καιρό θα είναι έτοιμο το κομμάτι με τους συνδέσμους
που αφορούν ελληνικούς αρχειακούς φορείς.
Η δράση των Επιτροπών
Τα «δύσκολα παιδιά» της Εταιρείας εξακολουθούν να
παραμένουν ατίθασα: το βασικό σύμπτωμα έχει εντοπιστεί
εδώ και χρόνια: ελλιπής πλαισίωση με ανθρώπινο δυναμι-
κό. Η θεραπεία ωστόσο, δεν έχει βρεθεί ακόμη, ίσως γιατί
δεν έχει διαγνωστεί σωστά το αίτιο. Οι εκκλήσεις όλων των
Δ.Σ. τα τελευταία χρόνια για συμμετοχή των μελών δεν
ευοδώθηκαν. Τα μέλη της Εταιρείας ιδιωτεύουν. Χωρίς να
θέλω να υποβαθμίσω τις ευθύνες μας, φαίνεται να έχει επι-
κρατήσει η αντίληψη ότι τα ερεθίσματα πρέπει να είναι
μονής κατεύθυνσης: από το Δ.Σ., το οποίο λαμβάνει τα
μηνύματα από τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης μια φορά
το χρόνο, προς τα μέλη. Η επικοινωνία ωστόσο χρειάζεται
δύο που να εναλλάσσονται στους ρόλους πομπού και δέ-
κτη. Είναι προφανές ότι το Δ.Σ. δεν ενεργοποιήθηκε σε
ορισμένα θέματα όσο έπρεπε. Γι’ αυτό ακριβώς ο έλεγχος
δεν πρέπει να περιορίζεται σε μία φορά το χρόνο, κατά την
ετήσια Γενική Συνέλευση. Είναι λογικό ότι επτά άτομα δεν
είναι δυνατόν να καλύψουν όλες τις επιθυμίες και τα ενδι-
αφέροντα των μελών, ιδιαίτερα όταν αυτά δεν εκφράζο-
νται. Δεδομένου ότι όλοι μας ασχολούμαστε με τις υποθέ-
σεις της Εταιρείας παράλληλα με τις επαγγελματικές και
άλλες μας υποχρεώσεις, αν δεν υπάρχει και το ερέθισμα
από τα μέλη, εφησυχάζουμε.
Μετά τις παραπάνω διαπιστώσεις, ο απολογισμός της
δράσης των Επιτροπών έχει ως εξής:
Η Επιτροπή Διαδικτύου, νέων τεχνολογιών και οπτικο-
ακουστικών αρχείων, πέρα από τη συντήρηση της ιστοσελί-
δας της Εταιρείας, ανέλαβε τη δημιουργία συγκεκριμένου
ερωτηματολογίου προς τους φορείς που πραγματοποιούν
ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού. Περιλαμβάνει ερωτήματα
όπως τα τεχνικά χαρακτηριστικά της ψηφιοποίησης, κριτή-
ρια επιλογής υλικού, τα πρότυπα περιγραφής, μορφές τεκ-
μηρίων που ψηφιοποιήθηκαν και απευθύνεται σε φορείς
που συμμετέχουν κυρίως σε προγράμματα της Κοινωνίας
της Πληροφορίας. Δεν έχει διακινηθεί ακόμη.
Η Επιτροπή Εκδόσεων δεν μπόρεσε να προσελκύσει
αρκετές συνεργασίες ώστε να συγκεντρωθεί επαρκής ύλη
για την έκδοση των Αρχειακών Νέων. Θεωρούμε ότι αυτό
αποτελεί μια σοβαρή υστέρηση στις δραστηριότητες της
Εταιρείας. Ωστόσο, στο θετικό ισοζύγιο θα μπορούσε να
προσμετρηθεί η έκδοση των πρακτικών του συνεδρίου
«Αρχεία, Βιβλιοθήκες και Δίκαιο στην κοινωνία της πλη-
ροφορίας» καθώς και των πρακτικών της ημερίδας που
συνδιοργανώσαμε με την ΕΜΙΑΝ με θέμα «Νεολαία και
Αρχεία», εκδόσεις οι οποίες αποφασίσαμε να διατεθούν
στους συνέδρους της σημερινής Γενικής Συνέλευσης.
Προτείνεται να συσταθεί Επιτροπή Ενεργών & Ημιε-
νεργών αρχείων, δεδομένου του αυξημένου ενδιαφέροντος
για εκμάθηση records management. Θα μπορούσε να πε-
ριλαμβάνει εκπαίδευση, τομέα ενημέρωσης για νεοπροσ-
λαμβανόμενους αρχειακούς σε διάφορους φορείς, πρότυ-
πα διαχείρισης ενεργών αρχείων καθώς και σειρά εκδόσε-
ων και να συνδυαστεί με δράσεις της Επιτροπής Επιμόρ-
φωσης.
11
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
Βιβλιοθήκη
Για την αξιοποίηση της βιβλιοθήκης της Εταιρείας, η
οποία φιλοξενείται στο ΙΑ/ΕΤΕ, δημιουργήθηκε μία τετρα-
μελής ομάδα εργασίας από μέλη της ΕΑΕ, τα οποία εργά-
ζονται στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας. Έχει
δημιουργηθεί βάση δεδομένων σε πρόγραμμα Access και
θα ολοκληρωθεί η ηλεκτρονική καταχώριση 240 τίτλων
μονογραφιών και 42 τίτλων περιοδικών. Μόλις ολοκληρω-
θεί ο κατάλογος θα είναι διαθέσιμος στην ιστοσελίδα μας.
Οργάνωση συνεδρίων, εκδηλώσεων, ημερίδων κλπ.
Το Δ.Σ. προσπάθησε να οργανώσει ημερίδα για την
Κοινωνία της Πληροφορίας, σε συνεργασία με τα Γενικά
Αρχεία του Κράτους. Πρόθεσή μας ήταν να προσκληθούν
ομιλητές από τις ευρωπαϊκές χώρες, οι εισηγήσεις των ο-
ποίων θα αποτελούσαν το έναυσμα για τα προβλήματα
εφαρμογής της διάθεσης ψηφιακών αντιγράφων αρχεια-
κών τεκμηρίων στο Διαδίκτυο. Τα έξοδα της διοργάνωσης
θα καλύπτονταν από εγκεκριμένα κονδύλια της Εθνικής
Τεχνικής Βοήθειας για το πρόγραμμα ψηφιοποίησης των
ΓΑΚ Λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, που συνοδεύ-
τηκαν από τα γνωστά προβλήματα ρευστότητας του κρα-
τικού μηχανισμού, το έργο δεν χρηματοδοτήθηκε το 2008.
Αν παραταθεί η χρηματοδότηση και το 2009, ο σχεδιασμός
της ημερίδας (χώρος, εισηγητές κλπ) είναι έτοιμος και στη
διάθεση του νέου Δ.Σ.
Οι μέχρι στιγμής διαπιστώσεις -που θα αποτελέσουν
και τους βασικούς άξονες των παρεμβάσεων- συγκλίνουν
στα εξής: έλλειψη ενός ενιαίου σχεδιασμού, έλλειψη τυπο-
ποίησης στα ευρετήρια όρων των θησαυρών, έλλειψη ποιο-
τικής αξιολόγησης ως προς το επιστημονικό κομμάτι. Οι
στόχοι της Κοινωνίας της Πληροφορίας είναι μάλλον οι-
κονομικοί παρά ευνοούν την επιστημονική εξειδίκευση.
Ένα άλλο θέμα επίσης είναι ο τρόπος επιλογής των εται-
ρειών που θεωρητικά είναι επιφορτισμένες με την παροχή
επιστημονικής κάλυψης. Άλλες θεματικές ενότητες αποτε-
λούν ο κίνδυνος αλλοίωσης της αρχειακής πολιτικής με
την έμφαση στην ψηφιακή απεικόνιση των τεκμηρίων σε
βάρος της φυσικής μορφής (ψηφιοποίηση αρχείων χωρίς
προηγούμενη ταξινόμηση). Επιπλέον, η διαφύλαξη των
πνευματικών δικαιωμάτων (αναπαραγωγή του υλικού), τα
κριτήρια ψηφιοποίησης και η τυχόν επιλογή δεσμευμένου
υλικού, καθώς και η βιωσιμότητα της διαμορφωμένης υπο-
δομής μετά το πέρας της χρηματοδότησης/υποστήριξης
του έργου.
Στα πλαίσια της συνεργασίας με το Ινστιτούτο Επιμόρ-
φωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης-
Αυτοδιοίκησης σε θέματα που αφορούν τα αρχεία, η Εται-
ρεία κλήθηκε να συμμετάσχει σε διημερίδα στην Κέρκυρα
στις 13-14 Νοεμβρίου 2008. Ο τίτλος της διημερίδας ήταν
«Διαχείριση και προστασία αρχειακού υλικού και νέες
τεχνολογίες» και απευθυνόταν σε εκπροσώπους φορέων
του Δημοσίου που έχουν συμμετάσχει σε σχετικά σεμινά-
ρια ενώ το παρακολούθησαν και πολλοί φοιτητές της Σχο-
λής Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπι-
στημίου. Οι ομιλητές προέρχονταν κυρίως από τη Σχολή
Αρχειονομίας, από τα ΓΑΚ και από ιδιωτικούς αρχειακούς
φορείς που είχαν εμπλακεί με τη ψηφιοποίηση αρχειακού
υλικού. Η Εταιρεία εκπροσωπήθηκε από τον υποφαινόμε-
νο με την εισήγηση «Διατηρητέα αρχεία και ψηφιακή πλη-
ροφορία: δύο παράλληλοι(;) κόσμοι».
12
Διεθνής παρουσία και συνεργασία
Η Αντιπρόεδρος της Εταιρείας συμμετείχε στο 16ο Διε-
θνές Συνέδριο Αρχείων (Κουάλα Λουμπούρ, 21 - 27 Ιουλί-
ου 2008) που είχε το θέμα «Αρχεία, Διοίκηση [Διαχείριση;]
και Ανάπτυξη: σχεδιάζοντας [χαρτογραφώντας;] την αυ-
ριανή κοινωνία», καθώς και στα συνέδρια “Αρχεία και
ανθρώπινα δικαιώματα» (Girona, Οκτώβριος 2008) και
«Διεθνής προστασία των αρχείων» (Αλγέρι, Μάρτιος 2009).
Τα έξοδα μετάβασης και διαμονής της καλύφθηκαν από τα
ΓΑ.Κ., την ίδια και τα Εθνικά Αρχεία της Αλγερίας αντί-
στοιχα.
Στη συνέχεια θα έχετε την ευκαιρία να ακούσετε μια
περίληψη των σημαντικότερων γεγονότων του συνεδρίου
από την αντιπρόεδρο κα Χατζηγιάννη.
Εκδοτικός τομέας
Όπως προανέφερα, δεν έγινε δυνατή η προσέλκυση και
συγκέντρωση επαρκών συνεργασιών ώστε να εξασφαλιστεί
ύλη για την έκδοση του περιοδικού μας.
Η διακίνηση και πώληση των εκδόσεων της Εταιρείας δεν
βρίσκεται στο επίπεδο που θα έπρεπε. Απαιτείται συστημα-
τικότερη προσπάθεια ενημέρωσης των βιβλιοπωλών στην
Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Κέρκυρα, όπου συγκε-
ντρώνονται και οι σπουδαστές της αρχειονομίας, και η
εξασφάλιση διάθεσης των εκδόσεών μας από μερικά κε-
ντρικά βιβλιοπωλεία, ενέργειες τις οποίες δεν καταφέραμε
να ολοκληρώσουμε.
Χάρη ωστόσο στην καθοριστική δραστηριοποίηση των
μελών της ΕΑΕ που συμμετείχαν στην επιτροπή έκδοσης
των πρακτικών του συνεδρίου «Αρχεία, Βιβλιοθήκες και Δί-
καιο στην κοινωνία της πληροφορίας», ολοκληρώθηκε η εκτύ-
πωση του τεύχους, για την ποιότητα του οποίου αποτελεί
εγγύηση η ομάδα που την επιμελήθηκε.
Επίσης η Εταιρεία ανέλαβε το κόστος έκδοσης των
πρακτικών της ημερίδας που συνδιοργανώσαμε με την
ΕΜΙΑΝ και τα οποία διανεμήθηκαν στα μέλη της σημερι-
νής Γ.Σ.
Κοινός παράγων στις δύο εκδόσεις η αθόρυβη και ου-
σιαστική δουλειά του συναδέλφου Ζήσιμου Συνοδινού,
που ακούραστα εξακολουθεί να προσφέρει τις υπηρεσίες
του στην εταιρεία μας και τον ευχαριστούμε γι’ αυτό.
Παραμένει η πρόταση του Δ.Σ. για δωρεάν διάθεση
κάποιων παλαιών εκδόσεων της Εταιρείας, σε φοιτητές της
Σχολής Αρχειονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Θεω-
ρούμε ότι τα πρακτικά ημερίδων όπως «Η πρόσβαση στα
αρχεία: δυνατότητες, δεοντολογία, απόρρητο» (1998) ή το
«Δικαίωμα στην πληροφόρηση: νέα όρια και αντιφάσεις»
(2001) αφενός δεν έχουν χάσει την επικαιρότητά τους, αφε-
τέρου δεν προσφέρουν τίποτε με το να σκονίζονται στις
αποθήκες μας. Σε δεύτερο επίπεδο, μπορεί να αποτελέ-
σουν, με εχέγγυο την επιστημονική τους βαρύτητα, έναν
πολύ καλό τρόπο προβολής του έργου της Εταιρείας σε ένα
ζωτικό για τους σκοπούς της χώρο, όπως είναι μια σχολή
Αρχειονομίας.
Οικονομικά
Τα έσοδα από τις συνδρομές των μελών και τις μικρές
πωλήσεις των εκδόσεων δεν επαρκούν παρά για τα στοι-
χειώδη λειτουργικά μας έξοδα. Οι χορηγίες ήταν μηδενικές
τη χρονιά που πέρασε και ένα σημαντικό έσοδο από τη
συνδιοργάνωση της εκδήλωσης που ανέφερα παραπάνω

ακυρώθηκε λόγω της μη πραγματοποίησής της. Ο Ταμίας
μας ο κ. Κώστας Χαρίσης θα σας δώσει στη συνέχεια ανα-
λυτικότερα στοιχεία.
Νέα μέλη
Εργαζόμενοι σε αρχειακούς φορείς, ερευνητές, αλλά
και φοιτητές σχολών αρχειονομίας-βιβλιοθηκονομίας απο-
τελούν τη νέα εσοδεία των μελών μας.
Κατά το διάστημα από τον Μάιο του 2008 μέχρι σήμε-
ρα, το Δ.Σ. της ΕΑΕ συνεδρίασε συνολικά 6 φορές και ενέ-
κρινε την εγγραφή στην Εταιρεία των εξής:
1. Κλεισιάρη Βασιλική, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρτιση:
πτυχίο Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας (Ιόνιο Πα-
νεπιστήμιο),
2. Καράμπελα Σάββα, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρτιση:
Φιλόλογος Φορέας Εργασίας: Ιστορικό Αρχείο Εθνικής
Τράπεζας Ελλάδος,
3. Γιαννιώτη Σοφίας, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρτιση:
Ιστορία-Αρχαιολογία Φορέας Εργασίας: Ιστορικό Αρχείο
Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών,
4. Τσιγάνη Βασιλική, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρτιση:
πτυχίο Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας (Ιόνιο Πα-
νεπιστήμιο) Φορέας Εργασίας: Δημοτική Βιβλιοθήκη Δή-
μου Τυρνάβου,
5. Μεταξά Γεωργίας, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρτιση:
ΜΑ Ιστορία της Τέχνης (ΕΚΠΑ), πτυχίο Αρχειονομίας
(Ιόνιο Πανεπιστήμιο) Φορέας Εργασίας: Εθνική Πινακο-
θήκη-Μουσείο Α. Σούτζου,
6. Χναράκη Μαρίας, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρτιση:
Δίπλωμα Μουσικών Σπουδών (ΕΚΠΑ), ΜΑ in Ethno-
musicology - Folklore, Ph.D. in Folklore - Ethnomusi-
cology with a Minor in Cultural Anthropology Φορέας
Εργασίας: Διευθύντρια Ελληνικών Σπουδών στο Drexel
University/Dept Culture & Communication, Philadel-
phia, USA,
7. Παυλίδου Γιώτα, Αρχείο Δοξιάδη.
Την εγγραφή των παραπάνω μελών που έχει εγκρίνει
το Διοικητικό Συμβούλιο, καλείται η σημερινή Γενική μας
Συνέλευση να επικυρώσει αμέσως μετά την εκφώνηση του
απολογισμού.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Φέτος η Εταιρεία μας συμπληρώνει 19 χρόνια ενεργη-
τικής συμμετοχής στα αρχειακά ζητήματα της χώρας μας.
Οι παρεμβάσεις της σε θέματα όπως η αρχειακή εκπαίδευ-
ση και επιμόρφωση, η επιστημονική πληροφόρηση και η
διεθνής συνεργασία, οι αρχειακές εκδόσεις υπήρξαν καθο-
ριστικές, αν και όχι τόσο δυναμικές στο τελευταίο διάστη-
μα.
Εξακολουθεί να υπάρχει ένας πυρήνας παλαίμαχων
μελών της ΕΑΕ που προσπαθεί να συμβάλλει με τις γνώ-
σεις και την εμπειρία του σε διάφορους τομείς. Η Εταιρεία
τα τελευταία χρόνια έχει ανανεωθεί σε μεγάλο βαθμό με
την υποδοχή μελών που προέρχονται από αρκετούς νέους
και διαφορετικούς χώρους, γεγονός που αντανακλά και
στη σύνθεση του Δ.Σ. Ο δεδομένος δυναμισμός όμως των
νέων μελών δεν έχει μετουσιωθεί σε θετική ενέργεια μέσα
από τη συσπείρωση γύρω από την ΕΑΕ, τη στελέχωση των
επιτροπών, τη συμμετοχή σε πρωτοβουλίες της. Τα θεμε-
λιώδη συστατικά της ανάπτυξης και καταξίωσης του επι-
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ε.Α.Ε.
στημονικού μας συλλόγου, δηλαδή η θεωρητική γνώση και
επαγγελματική πράξη, ο νεανικός δυναμισμός και η πρα-
κτική εμπειρία, ο εθελοντισμός, η αφιλοκερδής προσφορά
και ηθική δέσμευση για τη συλλογική επίτευξη των στόχων
της εταιρείας δεν έχουν «δέσει» τόσο ώστε να γίνει ένα
βήμα μπροστά. Η φυσιολογική κόπωση των παλαιών δεν
αντισταθμίστηκε από την αναμενόμενη ορμή των νεώτε-
ρων, με αποτέλεσμα μια αίσθηση στασιμότητας για την
οποία το Δ.Σ. αναλαμβάνει την ευθύνη που του αναλογεί.
Αν έκανε όσα μπορούσε και αν αυτά ήταν όσα έπρεπε, θα
το κρίνετε εσείς.
Η επόμενη –επετειακή- χρονιά των είκοσι χρόνων παρου-
σίας δημιουργεί αυξημένες υποχρεώσεις στο Δ.Σ. που θα
εκλεγεί από τη σημερινή Γενική Συνέλευση. Ελπίζουμε να
ανταποκριθεί στο ρόλο του, με απαραίτητη την ενεργητική
υποστήριξη και συμμετοχή από όλα τα μέλη.
Κλείνοντας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τη Γενική Διευ-
θύντρια του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς
κυρία Ασπασία Λούβη για τη σημερινή φιλοξενία της Γε-
νικής μας Συνέλευσης και την παροχή του χώρου συνε-
δριάσεων του Δ.Σ. κατά την τελευταία διετία στην Υπηρε-
σία Ιστορικού Αρχείου του ΠΙΟΠ, στην Καλλιθέα.
Αθήνα, 31 Μαρτίου 2009
Το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Έκθεση του Ταμία
προς το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΑΕ
για τον Οικονομικό Απολογισμό του έτους 2008
(31.12.2008)
Ο Οικονομικός Απολογισμός της Ελληνικής Αρχειακής
Εταιρείας για το οικονομικό έτος 2008 (1.1 - 31.12.2008)
έχει ως ακολούθως:
Ι. Ενεργητικό σε ευρώ
Υπόλοιπο προηγούμενης χρήσης από
14.440,54
31.12.2007
Συνδρομές μελών 540,00
Έσοδα από πώληση βιβλίων 165,00
Τόκοι καταθέσεων 58,40
ΣΥΝΟΛΟ 15.203.94
ΙΙ. Παθητικό σε ευρώ
Εισφορές σε Διεθνείς Οργανισμούς 317,00
Ιστοσελίδα 238,00
Διάφορα λειτουργικά έξοδα (ταχυδρομικά,
455,00
θυρίδα ΕΑΕ, κ.λπ.)
ΣΥΝΟΛΟ 1.010,00
ΙΙΙ. Ενεργητικό υπόλοιπο σε νέα χρήση 14.193,94 €
13
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
Η ετήσια Γενική Συνέλευση των μελών της Ελληνικής
Αρχειακής Εταιρείας συνήλθε στην Αθήνα την Τετάρτη 16
Ιουνίου 2010, στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας,
με θέματα ημερήσιας διάταξης εκτός από τον απολογισμό
δράσης του Δ.Σ., τον οικονομικό απολογισμό και την έκθε-
ση της Εξελεγκτικής Επιτροπής και την επικύρωση εγγρα-
φής των νέων μελών.
Με την έναρξη των εργασιών, ο πρόεδρος Νέστωρ
Μπαμίδης ανακοίνωσε τον Απολογισμό του Διοικητικού
Συμβουλίου ο οποίος είχε ως εξής:
ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Δ.Σ.
ΕΤΟΥΣ 2009
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Μετά τη Γενική Συνέλευση τον Απρίλιο του 2009, το
Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΑΕ πραγματοποίησε την πρώ-
τη του συνεδρίαση στα τέλη Μαΐου. Σ’ αυτή και σε όλες τις
επόμενες συνεδριάσεις, το Δ.Σ. ασχολήθηκε τόσο με τα θέ-
ματα που τέθηκαν στη Γενική Συνέλευση όσο και με εκείνα
που έθετε η επικαιρότητα.
Στο γενικότερο επίπεδο των αρχειακών εξελίξεων, συ-
νέβησαν τα εξής κατά χρονολογική σειρά:
Στον τομέα των ιδιωτικών αρχειακών φορέων, η γενι-
κότερη κρίση που έπληξε τον τραπεζικό χώρο και εντοπί-
στηκε ήδη από την προηγούμενη χρονιά, έχει επιπτώσεις
σε ορισμένα τραπεζικά ιδρύματα και σε ό,τι αφορά τα Ι-
στορικά τους Αρχεία. Στην Εμπορική Τράπεζα λόγου χά-
ρη, παρατηρείται μια ανησυχητική συρρίκνωση της υπη-
ρεσίας του Ιστορικού της Αρχείου και αδιαφορία των διοι-
κούντων που μεταφράζεται σε απαξίωση των δραστηριο-
τήτων του. Το γεγονός είναι ιδιαίτερα λυπηρό, ειδικά για
ένα χώρο που έχει να επιδείξει μακρόχρονη και έντονη
δραστηριότητα στα αρχειακά πράγματα.
Ακόμη πιο πρόσφατα, ανησυχητικά μηνύματα έρχο-
νται και από το χώρο των αρχείων πολιτικών προσώπων.
Επικείμενες μαζικές απολύσεις, μονομερείς μετατροπές
συμβάσεων, υπολειτουργία των φορέων είναι τα πρώτα
συμπτώματα της οικονομικής κρίσης, που όπως πάντα
ξεσπάει πρώτα – και σχεδόν αποκλειστικά- στους εργαζό-
μενους και στις «μη παραγωγικές δομές». Αν κάποιος έχει
την ατυχία να είναι και εργαζόμενος σε τέτοιο φορέα, το
μέλλον του είναι τουλάχιστον επισφαλές. Δυστυχώς, τις
παραπάνω συνθήκες καλύπτουν αρκετοί και αξιόλογοι
συνάδελφοί μας, οι οποίοι και βιώνουν έντονα τις συνέπει-
ες σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο.
Ακολουθεί αναφορά σε κάθε τομέα δραστηριότητας της
ΕΑΕ αναλυτικά, ώστε όλα τα παρευρισκόμενα μέλη να
σχηματίσουν πλήρη εικόνα των πεπραγμένων του Συμ-
βουλίου και να συμμετάσχουν σε έναν εποικοδομητικό
διάλογο.
Ενημέρωση και επικοινωνία
Ο δικτυακός μας ιστότοπος ενημερώνεται τακτικότερα
και εξακολουθεί να λειτουργεί ως κόμβος πληροφόρησης
και ενημέρωσης για όλους του επισκέπτες, συμβάλλοντας
στην αναβάθμιση της επικοινωνίας εντός και εκτός της
Εταιρείας: στην επιστημονική-ακαδημαϊκή κοινότητα και
14
στους φοιτητές-σπουδαστές της αρχειονομίας, σε συγγενείς
κλάδους ή συνεργαζόμενους φορείς.
Η Επιτροπή Διαδικτύου προχωρεί σταδιακά στην εκ-
καθάριση των παλαιών ή ανενεργών συνδέσεων και στην
αναδιοργάνωσή τους, ώστε να γίνουν πιο λειτουργικές.
Ωστόσο, πρέπει να παρατηρήσουμε για άλλη μια φορά,
ότι η τροφοδότηση της ιστοσελίδας από τα μέλη, με πλη-
ροφορίες που αφορούν αρχειακές δραστηριότητες του χώ-
ρου τους, είναι αναιμική. Είναι προφανές ότι, εφόσον και
τέτοιου είδους πληροφορία δεν κατευθύνεται στην ιστοσε-
λίδα και πρέπει να αναζητηθεί, ούτε ο χρόνος απόκρισης
είναι ικανοποιητικός ούτε η πληροφόρηση πλήρης.
Εκκρεμεί τέλος, κυρίως για λόγους οικονομικούς, η
μετάφραση βασικών τμημάτων της ιστοσελίδας στην αγ-
γλική, ώστε να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη προβολή των
δραστηριοτήτων της Εταιρείας.
Εκδοτικός τομέας
Όπως προανέφερα, δεν έγινε δυνατή η προσέλκυση και
συγκέντρωση επαρκών συνεργασιών ώστε να εξασφαλιστεί
ύλη για την έκδοση του περιοδικού μας. Το αποτέλεσμα
είναι να μην έχει εκδοθεί καινούργιο τεύχος των Α.Ν. ούτε
αυτή τη χρονιά.
Θετική ωστόσο κρίνεται η πρόθεση που εκφράστηκε
από τη Διευθύντρια των Γενικών Αρχείων του Κράτους, κα
Μαριέττα Μινώτου, να προσπαθήσει να ενεργοποιήσει το
προσωπικό των ΓΑΚ ώστε να προβάλουν το έργο και τις
δραστηριότητες της κρατικής αρχειακής υπηρεσίας μέσα
από τα Αρχειακά Νέα. Οι ανέκαθεν άριστες σχέσεις Εται-
ρείας και ΓΑΚ επιβεβαιώνονται και με τη συνδιοργάνωση
της ημερίδας στην οποία θα αναφερθούμε στη συνέχεια.
Η διακίνηση και πώληση των εκδόσεων της Εταιρείας δεν
βρίσκεται στο επίπεδο που θα έπρεπε. Πλήγμα αποτέλεσε
και η πτώχευση του βιβλιοπωλείου με το οποίο συνεργαζό-
ταν η Εταιρεία, που μας άφησε ένα χρέος σημαντικό για
τις οικονομικές μας δυνατότητες. Προσανατολιζόμαστε σε
μια συστηματικότερη προσπάθεια ενημέρωσης των βιβλιο-
πωλών στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Κέρκυρα,
όπου συγκεντρώνονται και οι σπουδαστές της αρχειονομί-
ας, και την εξασφάλιση διάθεσης των εκδόσεών μας από
μερικά κεντρικά βιβλιοπωλεία, ενέργειες τις οποίες ήδη
ξεκινήσαμε.
Ωστόσο, η Εταιρεία, κατάφερε να προχωρήσει στην
έκδοση ενός έργου υποδομής, το οποίο κατά την άποψη
του Δ.Σ. αποτελεί τρόπον τινά τη φυσική συνέχεια της έκ-
δοσης του Εγχειριδίου Αρχειονομίας. Πρόκειται για το
Ερμηνευτικό Λεξικό Αρχειακής Ορολογίας, το οποίο αποτελεί
συνέκδοση της ΕΑΕ και του Ιστορικού Αρχείου της Εμπο-
ρικής Τράπεζας και που βρίσκεται στη διάθεσή σας από
σήμερα εδώ και σύντομα θα διατίθεται σε κεντρικά βιβλι-
οπωλεία.
Οικονομικά
Τα έσοδα από τις συνδρομές των μελών και τις μικρές
πωλήσεις των εκδόσεων δεν επαρκούν παρά για τα στοι-
χειώδη λειτουργικά μας έξοδα. Η έκδοση που προαναφέ-
ραμε κατέστη δυνατή μόνο με την ανάληψη του μισού
κόστους από το Αρχείο της Εμπορικής. Οι χορηγίες ήταν
μηδενικές τη χρονιά που πέρασε. Ο Ταμίας μας ο κ. Κώ-
στας Χαρίσης θα σας δώσει στη συνέχεια αναλυτικότερα
στοιχεία.

Οργάνωση συνεδρίων, εκδηλώσεων, ημερίδων κλπ.
Το Δ.Σ., παρακινούμενο από την έκρηξη της ψηφιο-
ποίησης αρχείων και αρχειακού υλικού ποικίλου περιεχο-
μένου από πολλούς και διάφορους φορείς, με τελικό στόχο
τη διαδικτυακή τους διάθεση στο κοινό, και με δεδομένα
τα προβλήματα και τους προβληματισμούς που δημιούρ-
γησαν οι νέες συνθήκες του ψηφιακού περιβάλλοντος,
θεώρησε υποχρέωση της Εταιρείας να παρέμβει δυναμικά
στα πλαίσια του θεσμικού της ρόλου στον κόσμο των αρ-
χείων.
Πέρυσι, προσπαθήσαμε να οργανώσουμε ημερίδα για
την Κοινωνία της Πληροφορίας, σε συνεργασία με τα
Γενικά Αρχεία του Κράτους. Πρόθεσή μας ήταν να προ-
σκληθούν ομιλητές από τις ευρωπαϊκές χώρες, οι εισηγή-
σεις των οποίων θα αποτελούσαν το έναυσμα για τα προ-
βλήματα εφαρμογής της διάθεσης ψηφιακών αντιγράφων
αρχειακών τεκμηρίων στο Διαδίκτυο. Τα έξοδα της διορ-
γάνωσης θα καλύπτονταν από εγκεκριμένα κονδύλια της
Εθνικής Τεχνικής Βοήθειας για το πρόγραμμα ψηφιοποί-
ησης των ΓΑΚ Λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και το
2009, η πραγματοποίηση της εκδήλωσης ακυρώθηκε. Ε-
πειδή όμως το θέμα εξακολουθεί να παραμένει φλέγον
και επίκαιρο, το Δ.Σ. αποφάσισε να προχωρήσει στη δι-
οργάνωση σχετικής ημερίδας, έστω και αναλαμβάνοντας
όλα τα έξοδα, με το σκεπτικό ότι τα οφέλη για την αρχει-
ακή κοινότητα θα είναι πολλαπλάσια της δαπάνης που
θα απαιτηθεί.
Η πρωτοβουλία συγκεκριμενοποιήθηκε σε δύο στάδια
και δύο επίπεδα. Το πρώτο ήταν η σύνταξη και αποστολή
ενός ερωτηματολογίου σε περισσότερους από 190 φορείς,
δημόσιους και ιδιωτικούς, οι οποίοι κατά την προηγούμε-
νη πενταετία ενεπλάκησαν ενεργά ή έφεραν σε πέρας προ-
γράμματα ψηφιοποίησης. Τα ερωτηματολόγια στάλθηκαν
ταχυδρομικά και ήταν –και είναι- διαθέσιμα για συμπλή-
ρωση και σε ηλεκτρονική μορφή στην ιστοσελίδα της ΕΑΕ
Απώτερος στόχος είναι να καταγραφεί συγκεντρωτικά η
πληροφόρηση που θα προκύψει από τις απαντήσεις και να
αποτελέσει τη βάση για μια πλατειά συζήτηση γύρω από το
ποιος ψηφιοποιεί, τι και γιατί ψηφιοποιείται και πώς χρη-
σιμοποιείται από δω και πέρα το ψηφιακό προϊόν. Οι α-
παντήσεις, όσες έφτασαν στα χέρια μας, συστηματοποιή-
θηκαν και οργανώθηκαν ώστε οι πληροφορίες που προκύ-
πτουν να είναι επεξεργάσιμες και διαφωτιστικές.
Στη συνέχεια, το Δ.Σ. προχώρησε στη συγκρότηση ορ-
γανωτικής επιτροπής για την ημερίδα, με τίτλο «@ρχεία:
και μετά την ψηφιοποίηση τι?» και ημερομηνία διεξαγω-
γής την 30.9.2010. Στην Οργανωτική Επιτροπή μας έκαναν
την τιμή να δεχθούν να συμμετάσχουν εκλεκτά μέλη του
ευρύτερου κόσμου των αρχείων, τα οποία και αποτελούν
εγγύηση για μια επιτυχημένη διοργάνωση.
Όσον αφορά τους ομιλητές, έγινε προσπάθεια να
προέρχονται από όλους τους χώρους που είχαν εμπλακεί
στην ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού.
Νέα μέλη
Εργαζόμενοι σε αρχειακούς φορείς, ερευνητές, αλλά
και φοιτητές σχολών αρχειονομίας-βιβλιοθηκονομίας απο-
τελούν τη νέα εσοδεία των μελών μας.
Κατά το διάστημα από τον Μάιο του 2009 μέχρι σήμε-
ρα, το Δ.Σ. της ΕΑΕ συνεδρίασε συνολικά 8 φορές και ενέ-
κρινε την εγγραφή στην Εταιρεία των εξής:
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ε.Α.Ε.
1. Χριστογιάννη Ελένης, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρτιση:
ΜΑ Επιστήμη της Πληροφορίας: Υπηρεσίες Πληροφό-
ρησης σε Ψηφιακό περιβάλλον, Πτυχίο Αρχειονομίας
και Βιβλιοθηκονομίας (Ιόνιο Πανεπιστήμιο),Φορέας Ερ-
γασίας: ΓΑΚ Νομού Καρδίτσας
2. Υπηρεσίας Ιστορικού Αρχείου του Πολιτιστικού Ιδρύ-
ματος Ομίλου Πειραιώς
3. Γιαννίκου Παρασκευής, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρτι-
ση: ΜΑ Διοίκηση Επιχειρήσεων (Παν. Πειραιά) και ΜA
in Education (Univ. of Roehampton-ΑΣΠΑΙΤΕ) Φορέας
Εργασίας: Ιστορικό Αρχείο Πανελληνίου Εκκλησιαστι-
κού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου
4. Αλεξόπουλου Βασίλειου, Σπουδές-Επαγγελματική Κατάρ-
τιση: ΜΒΑ Οικονομικού Πανεπιστημίου, Master Κοι-
νωνιολογίας, πτυχίο Πολιτικών Επιστημών Φορέας Ερ-
γασίας: Υπεύθυνος περιεχομένου Εθνικού Οπτικοακου-
στικού Αρχείου.
Την εγγραφή των παραπάνω μελών που έχει εγκρίνει
το Διοικητικό Συμβούλιο, καλείται η σημερινή Γενική μας
Συνέλευση να επικυρώσει αμέσως μετά την εκφώνηση του
απολογισμού.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Φέτος, η Εταιρεία μας συμπληρώνει 20 χρόνια ζωής και
ενεργητικής συμμετοχής στα αρχειακά ζητήματα της χώ-
ρας μας. Οι παρεμβάσεις της σε θέματα όπως η αρχειακή
εκπαίδευση και επιμόρφωση, η επιστημονική πληροφόρη-
ση και η διεθνής συνεργασία, οι αρχειακές εκδόσεις υπήρ-
ξαν καθοριστικές, αν και το τελευταίο διάστημα υπήρξε
μια σχετική υποχώρηση. Θεωρούμε ωστόσο ότι η φετινή
χρονιά, με κύριες δράσεις την έκδοση του λεξικού και τη
διοργάνωση της ημερίδας που περιγράψαμε παραπάνω,
θα αποδειχθεί αντάξια της επετείου. Εννοείται ότι πάντα
υπάρχει περιθώριο και για κάτι περισσότερο.
Η Εταιρεία τα τελευταία χρόνια έχει ανανεωθεί σε με-
γάλο βαθμό με νέα μέλη που προέρχονται από αρκετούς
νέους και διαφορετικούς χώρους. Όμως, δεν βρέθηκε τρό-
πος ο προσδοκώμενος δυναμισμός των νέων μελών να
μετουσιωθεί σε θετική ενέργεια μέσα από τη συσπείρωση
γύρω από την ΕΑΕ, τη στελέχωση των επιτροπών, τη συμ-
μετοχή σε πρωτοβουλίες της. Η φυσιολογική υποχώρηση
των παλαιών στελεχών δεν αντισταθμίστηκε από την ανα-
μενόμενη αθρόα συμμετοχή των νεώτερων. Το αποτέλεσμα
είναι μια αίσθηση μετέωρου βήματος, που οδηγεί σε μια
αβεβαιότητα για το αν η Εταιρεία θα μπορέσει να συνεχί-
σει με την ίδια επιτυχία να παίζει τον καθοριστικό της ρό-
λο στα αρχειακά πράγματα, όπως μέχρι τώρα. Είναι
προφανές ότι μόνο η μαζική συμμετοχή θα αποτελέσει το
έναυσμα για μια ανάλογη συνέχεια.
Κλείνοντας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον επικε-
φαλής της Υποδιεύθυνσης του Ιστορικού Αρχείου της Ε-
θνικής Τράπεζας κ. Γεράσιμο Νοταρά για τη σημερινή
φιλοξενία της Γενικής μας Συνέλευσης και το Ιστορικό Αρ-
χείο της Εμπορικής για την παροχή του χώρου συνεδριά-
σεων του Δ.Σ. κατά το προηγούμενο δωδεκάμηνο.
Αθήνα, 8 Ιουνίου 2010
Το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας
15
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Έκθεση του Ταμία
προς το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΑΕ
για τον Οικονομικό Απολογισμό του έτους 2009
(31.12.2009)

Ο Οικονομικός Απολογισμός της Ελληνικής Αρχειακής

Εταιρείας για το οικονομικό έτος 2009 (1.1 - 31.12.2009)
έχει ως ακολούθως:

Ι. Ενεργητικό σε ευρώ
Υπόλοιπο προηγούμενης χρήσης από
14.193,94
31.12.2008
Συνδρομές μελών 1.180,00
Τόκοι καταθέσεων 14,83
ΣΥΝΟΛΟ 15.388,77

ΙΙ. Παθητικό σε ευρώ

Έκδοση πρακτικών ημερίδας Νεολαία και 1.849,65
Αρχεία
Ιστοσελίδα 273,70
Διάφορα λειτουργικά έξοδα (ταχυδρομικά, 511,03
θυρίδα ΕΑΕ, κ.λπ.)
ΣΥΝΟΛΟ 2.634,38

ΙΙΙ. Ενεργητικό υπόλοιπο σε νέα χρήση 12.579,39 €

Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι,

Η Συντακτική Επιτροπή των Αρχειακών Νέων σας καλεί να συμμετάσχετε στην προσπάθεια για
τον εμπλουτισμό της ύλης του περιοδικού μας.
 Ο φορέας στον οποίο εργάζεστε, τα αρχεία και οι συλλογές που διαθέτει, οι εκδηλώσεις και
δραστηριότητες που αναπτύσσει, αποτελούν χρήσιμη πληροφόρηση για τους αναγνώστες των
Α. Ν.
 Προγράμματα κατάρτισης στα οποία συμμετέχετε, σεμινάρια, συνέδρια, ημερίδες τροφοδο-
τούν με πολύτιμες εμπειρίες που όλοι μας θα θέλαμε να μοιραστούμε.
 Νέες εκδόσεις, περιοδικά, αρχειακοί ιστότοποι που ανακαλύπτετε, ίσως ενδιαφέρουν πολλούς
συναδέλφους μας.
 Συζητήσεις, σκέψεις, προβληματισμοί που αναπτύσσονται στο χώρο σας, σχετικά με θεωρητι-
κά και πρακτικά ζητήματα της αρχειονομίας, της έρευνας, της διαχείρισης των αρχείων, έχουν
τη δική τους σημασία στον επαγγελματικό μας βίο.
 Ζητήματα συντήρησης, διατήρησης, νέων υποστρωμάτων είναι βέβαιο ότι απασχολούν ή ενδι-
αφέρουν ως ειδική πληροφόρηση την πλειοψηφία των εργαζομένων σε αρχειακούς φορείς.

Ας μοιραστούμε λοιπόν τις εμπειρίες, τις γνώσεις, την πληροφόρηση για τα αρχεία στην Ελλάδα
και τον κόσμο, μέσα από τις φιλόξενες στήλες του περιοδικού μας.
Στείλτε άρθρα, ανταποκρίσεις, βιβλιοκρισίες, χρονογραφήματα, ιδέες, γελοιογραφίες. Το βήμα
των Αρχειακών Νέων σας ανήκει!
Στείλτε τα κείμενά σας (κατά προτίμηση σε μορφή Word) συνημμένα σε e-mail στη διεύθυνση
mail@eae.org.gr ή nestor.bamidis@gmail.com.

Σας περιμένουμε!

16

Ε Π Ε Τ Ε Ι Α ΚΑ ...
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΕΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
1990-2010
12 Μαρτίου 1990
Στην τότε έδρα των ΓΑΚ, στο υπόγειο του Μεγάρου Ακα-
δημίας Αθηνών, 43 αρχειονόμοι και ιστορικοί παρίστανται
στην ιδρυτική συνέλευση της ΕΑΕ και εγκρίνουν τα 15
άρθρα του καταστατικού της. Η ιδέα και πρωτοβουλία για
τη σύσταση της Εταιρείας ανήκει στους Λ. Μπαφούνη, Χρ.
Βάρδα και Ν. Καραπιδάκη.
Ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας είναι οι:
Αναγνωστοπούλου Ελένη, Αντωνίου Δαυίδ, Βάρδα Χρι-
στίνα, Γεωργίου Αγγελική, Γεωργόπουλος Δημήτρης, Γκια-
ούρης Παναγιώτης, Δρούλια Λουκία, Ηλιού Φίλιππος,
Καραναστάση Ελένη, Καραπιδάκης Νίκος, Καφίρη Πανα-
γιώτα, Κολυβά Μαριάννα, Κόντη Βούλα, Κουρουπού Μα-
τούλα, Κράους Αλέξης, Κυριακού Αικατερίνη, Κωνστα-
ντέλλος Δρόσος, Κωστέα Κυβέλη, Λιάτα Ευτυχία, Λούκος
Χρήστος, Ματθαίου Σοφία, Μέλιος Νίκος, Μερκούρη Χρι-
στίνα, Μπαλτά Ευαγγελία, Μπαφούνη Λίτσα, Μπαφούνης
Γιάννης, Νικηφόρου Αλίκη, Ντούρμας Χαράλαμπος, Πα-
ναγιωτόπουλος Βασίλης, Παντελάκης Νίκος, Παππά Αμα-
λία, Πάρδος Αντώνης, Πετροπούλου Ιωάννα, Πλουμίδης
Γεώργιος, Πολίτη-Σακελλαριάδη Μαρία, Ρώτα Μαρία,
Σκλαβενίτης Τριαντάφυλλος, Τρίχα Λυδία, Τσελίκα Βαλε-
ντίνη-Καλλιόπη, Τσελίκας Αγαμέμνων, Φουρναράκη Ελέ-
νη, Χαιρέτη Μαρία, Χρυσοχοΐδης Κρίτων.
Κύριοι στόχοι της Εταιρείας είναι:
 Η προαγωγή της μελέτης και έρευνας θεμάτων σχετι-
κών με την αρχειονομία, τη διάσωση και την προστα-
σία πάσης φύσεως αρχειακού υλικού, την ταξινόμηση
και την αξιοποίηση της αρχειακής κληρονομιάς.
 Η ανάδειξη και αξιολόγηση της ιδιαιτερότητας της
αρχειακής εργασίας ως διαχείρισης της πληροφορίας
του παρελθόντος.
 Η προώθηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης των αρ-
χειονόμων.
 Η επεξεργασία και διάδοση επαγγελματικών κανόνων
στο χώρο.
 Η σύσφιγξη των σχέσεων των Ελλήνων αρχειονόμων
μεταξύ τους καθώς και με συναδέλφους και αντίστοιχες
εταιρείες του εξωτερικού.
 Η προώθηση της συνεργασίας των Ελλήνων αρχειονό-
μων με τους φορείς της Δημόσιας Διοίκησης, των εκ-
παιδευτικών ιδρυμάτων και ερευνητικών κέντρων.
12-16 Σεπτεμβρίου 1990
Πραγματοποιείται η πρώτη συνάντηση Αρχει-
ονομίας στην Πρέβεζα που διοργανώνουν η
Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία, τα Γ.A.K. και ο
Δήμος Πρέβεζας.
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ
18 Οκτωβρίου 1990
Εκδίδεται από το προσωρινό διοικητικό συμβού-
λιο της ΕΑΕ (Πρόεδρος: Ν.Καραπιδάκης, Αντι-
πρόεδρος: Χρ. Βάρδα, Γραμματέας: Λ. Μπαφού-
νη, Ταμίας: Ν. Παντελάκης, Μέλη: Αλ. Κράους, Ελ. Φουρ-
ναράκη, Π. Γκιαούρης) το πρώτο ενημερωτικό δελτίο της
Εταιρείας με τίτλο «Αρχειακά Νέα».
3 Νοεμβρίου 1990
Διεξάγεται η πρώτη Γενική Συνέλευση της ΕΑΕ
σε αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου
Kυθηρίων με τη συμμετοχή 90 μελών από τα
120 που αριθμεί η Εταιρεία. Η ψηφοφορία για το Δ.Σ. ανέ-
δειξε κατά σειρά τους:
1) Mπαφούνη Λίτσα 2) Kαραπιδάκη Νίκο 3) Παντελάκη
Νίκο 4) Kωνσταντέλλο Δρόσο 5) Kράους Αλέξη 6) Bάρδα
Χριστίνα 7) Αναγνωστοπούλου Ελένη.
14 Νοεμβρίου 1990
Συγκροτείται σε σώμα το πρώτο τακτικό Δ.Σ. της Ελληνι-
κής Αρχειακής Εταιρείας και έχει ως εξής:
Πρόεδρος: Mπαφούνη Λίτσα, Αντιπρόεδρος: Kαραπι-
δάκης Νίκος, Γραμματέας: Παντελάκης Νίκος, Ταμίας:
Αναγνωστοπούλου Ελένη, Mέλη: Kωνσταντέλλος Δρόσος,
Kράους Aλέξης, Bάρδα Χριστίνα.
19 Νοεμβρίου 1990
Η ΕΑΕ, σύμφωνα με απόφαση της πρώτης της Γ.Σ. προχω-
ρά στην ανακοίνωση της σύστασης 9 επιτροπών για την
επίτευξη των σκοπών της, με δικαίωμα συμμετοχής σ’ αυτές
όλων των μελών της ΕΑΕ Οι επιτροπές, που η δράση τους
αρχίζει το 1991, είναι οι ακόλουθες:
1) Επιτροπή εγχειριδίου και αρχειακής ορολογίας. Συ-
ντονιστής N. Kαραπιδάκης.
2) Επιτροπή βιβλιογραφίας και βιβλιοθήκης. Συντονιστής
N. Παντελάκης.
3) Επιτροπή επιμόρφωσης και αρχειακής νομοθεσίας.
Συντονίστρια Λ. Mπαφούνη.
4) Επιτροπή δημοσίων και διεθνών σχέσεων και οικονο-
μικής στήριξης. Συντονίστρια Λ. Mπαφούνη.
5) Επιτροπή κοινωνικών αρχείων. Συντονιστής Aλ.
Kράους.
6) Επιτροπή ιδιωτικών αρχείων. Συντονίστρια Xρ. Bάρδα.
7) Επιτροπή αρχείων Τύπου. Ειδικός συντονιστής Λ.
Kαρυάτογλου.
8) Επιτροπή προφορικής ιστορίας. Συντονιστής Δ.
Kωνσταντέλλος.
9) Συντακτική Επιτροπή (ορίζεται από το Δ.Σ.).
1990
Τυπώνεται το πρώτο Καταστατικό της Εταιρείας.
1991
Εκδίδεται από την ΕΑΕ «H φυσιογνωμία του αρ-
χειακού» από την Επιτροπή Επιμόρφωσης και
Αρχειακής Νομοθεσίας (μετάφραση και επιμέλεια
Ν. Μπαμίδη και Λ. Μπαφούνη).
17
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
Μάρτιος- Ιούνιος 1991
Κατατίθενται στο Δ.Σ. οι πρώτοι απολογισμοί των επιτρο-
πών και συστήνεται μία νέα, για την έκδοση των πρακτι-
κών της Συνάντησης της Πρέβεζας.
Προτείνεται από μέλη της ΕΑΕ η σύσταση Επιτροπής
Συντήρησης και Βιβλιοδεσίας.
7-10 Οκτωβρίου 1991
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο της Εταιρείας την πρό-
εδρο Λ. Μπαφούνη στη 28η Παγκόσμια Διάσκεψη της
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (XXVIII CITRA
Conference Internationale de la Table Ronde des Archives)
στο Xάαρλεμ της Ολλανδίας.
Εκλογή της προέδρου στο συμβούλιο της CITRA από
τις αντιπροσωπείες των κρατών-μελών του Διεθνούς Συμ-
βουλίου των Αρχείων (Δ.Σ.A.) που συμμετέχουν στη Συνέ-
λευση.
Επιπλέον γίνεται αποδεκτή η πρόταση της Ελλάδας να
αναλάβει τνη 29η CITRA. τον Οκτώβριο του 1993 με διορ-
γανωτές την ΕΑΕ και τα ΓΑΚ Η διάσκεψη τελικά διοργα-
νώνεται στην Ελλάδα το 1994 και φιλοξενείται στη Θεσσα-
λονίκη.
1992:
Η Εταιρεία ολοκληρώνει την έκδοση των Πρακτι-
κών του Συμποσίου της Αρχειονομίας που έχει
διεξαχθεί στην Κέρκυρα τον Οκτώβριο του 1991
με θέμα «Αρχεία και αρχειακοί: ένας ιστός».
Συστήνεται Επιτροπή Αθλητικών Αρχείων της ΕΑΕ
11-16 Σεπτεμβρίου 1992
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο την Ταμία της Εταιρεί-
ας Ελένη Αναγνωστοπούλου στο Παγκόσμιο Συνέδριο
Αρχείων που πραγματοποιείται στο Μόντρεαλ του Κανα-
δά. Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου γίνεται η καθιερωμέ-
νη Γενική Συνέλευση του Δ.Σ.Α. όπου η ΕΑΕ επικυρώνει
τον Απολογισμό και τα νέα μέλη του πλην του σημείου της
επικύρωσης ως νέο μέλος των Σκοπίων με το όνομα Μακε-
δονία-Σκόπια.
Η ΕΑΕ, σε συνεργασία με τα ΓΑΚ, τον συλλέκτη
Γιώργο Δολιανίτη και τον Πανελλήνιο Γυμνα-
στικό Σύλλογο οργανώνει στο Συνέδριο έκθεση
αρχειακού υλικού και φωτογραφιών με θέμα «Η αναβίωση
των Ολυμπιακών Αγώνων».
1993:
Η Επιτροπή των Ιδιωτικών Αρχείων της ΕΑΕ με
υπεύθυνη τη Χρ. Βάρδα, εκδίδει τον πρώτο «Οδη-
γό Ιδιωτικών Αρχείων» στην Ελλάδα.
30 Ιανουαρίου 1993
Διεξάγεται η εκλογοαπολογιστική Γενική Συ-
νέλευση της ΕΑΕ.
Το δεύτερο Δ.Σ., όπως διαμορφώνεται μετά την
ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση της ΕΑΕ έχει ως εξής:
Πρόεδρος: Παντελάκης Νίκος, Αντιπρόεδρος: Kαραπι-
δάκης Νίκος, Γραμματέας: Bάρδα Χριστίνα, Ταμίας: Ανα-
γνωστοπούλου Ελένη. Μέλη: Μπαφούνη Λίτσα, Κράους
Αλέξης, Συνοδινός Ζήσιμος.
18
11-14 Απριλίου 1993
Η Επιτροπή Επιμόρφωσης της ΕΑΕ (Χριστίνα
Βάρδα, Αμαλία Παππά, Νίκος Παντελάκης)
διοργανώνει στο ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν το
πρώτο επιμορφωτικό σεμινάριο αρχειονομίας με τη συμμε-
τοχή 15 μελών της Εταιρείας.
21-23 Μαΐου 1993
Η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκαρίων καλεί τον Πρόεδρο της
ΕΑΕ Ν. Παντελάκη να απευθύνει χαιρετισμό στο 7ο Πα-
νελλήνιο Συνέδριο Βιβλιοθηκαρίων με θέμα «Νέοι Δρόμοι
Πληροφόρησης».
19-25 Σεπτεμβρίου 1993
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον Πρόεδρο της Εται-
ρείας Ν. Παντελάκη στην 29η Παγκόσμια Διάσκεψη της
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (XXIX CITRA) στο
Μεξικό με γενικό θέμα «Τρόποι προώθησης μιας αρχειακής
πολιτικής: Στρατηγικές μέσα στη διοίκηση».
12-15 Οκτωβρίου 1994
Συμμετοχή της ΕΑΕ στην 30ή Παγκόσμια Διάσκεψη της
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (ΧΧΧ CITRA) που
πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη με γενικό θέμα «Οι
αλληλεξαρτήσεις των αρχείων την εποχή της πληροφόρη-
σης». Στις εργασίες της συμμετέχουν οι διευθυντές των
Κρατικών Αρχείων και οι Πρόεδροι 62 Αρχειακών Εται-
ρειών χωρών-μελών του ΟΗΕ.
3 Νοεμβρίου 1994
Ψήφισμα της ΕΑΕ για την καταστροφή που
υπέστη το αρχειακό υλικό του ΚΚΕ από πλημ-
μύρα. Το Δ.Σ. δραστηριοποιείται και φέρνει σε
επαφή του υπεύθυνους με συντηρητές του εξωτερικού,
ειδικευμένους στην αντιμετώπιση παρόμοιων καταστρο-
φών.
11 Φεβρουαρίου 1995
Διεξάγεται η εκλογοαπολογιστική Γενική Συ-
νέλευση της ΕΑΕ
Το τρίτο Δ.Σ., όπως διαμορφώνεται μετά την
ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης έχει ως εξής:
Πρόεδρος: Παντελάκης Νίκος, Αντιπρόεδρος: Κράους
Αλέξης, Γραμματέας: Παππά Αμαλία, Ταμίας: Συνοδινός
Ζήσιμος,
Μέλη: Μέλιος Νίκος, Σαλίμπα Ζιζή, Μπαμίδης Νέστωρ.
19-28 Μαΐου 1995
Πραγματοποιείται με επιτυχία το πρώτο εκπαιδευτικό-
αρχειονομικό ταξίδι της Εταιρείας στα Αρχεία της Ρώμης
και της Ν. Ιταλίας. Συμμετέχουν 32 μέλη της ΕΑΕ
Σεπτέμβριος 1995
Συμμετοχή της ΕΑΕ, με εκπρόσωπο τον πρόεδρο της Ε-
ταιρείας Νίκο Παντελάκη, στην 31η Παγκόσμια Διάσκε-
ψη της Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (ΧΧΧΙ
CITRA) στην Ουάσιγκτον.
Στα πλαίσια των εργασιών της ο πρόεδρος της ΕΑΕ
συμμετέχει και στη συνάντηση του Τμήματος των Επαγ-
γελματικών Εταιρειών των Αρχείων (ICA/SPA).

Αύγουστος 1995
Η Επιτροπή Ορολογίας της Εταιρείας αναλαμβά-
νει τη μετάφραση και έκδοση του εγχειριδίου του
Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων με τίτλο «Διεθνές
Πρότυπο Αρχειακής Περιγραφής» (ΔΙΠΑΠ).
Δεκέμβριος 1995
Μέλη του Δ.Σ. της ΕΑΕ συναντώνται με εκπροσώπους των
φοιτητών του τμήματος Αρχειονομίας του Ιονίου Πανεπι-
στημίου για την πρώτη άτυπη «χαρτογράφηση» των προ-
βλημάτων που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές σχετικά με τη
λειτουργία της Σχολής και την επαγγελματική τους κατο-
χύρωση.
16 Δεκεμβρίου 1995
Στο πλαίσιο λειτουργίας της Επιτροπής Περιφερειακής
Οργάνωσης, πραγματοποιείται στο Ιστορικό Αρχείο Μα-
κεδονίας στη Θεσσαλονίκη η πρώτη συνάντηση της ΕΑΕ με
συναδέλφους από τη Βόρεια Ελλάδα.
1996
Ξεκινά η μετάφραση του αυστραλιανού εγχειριδίου αρχει-
ονομίας «Κeeping Archives».
Συμμετοχή της ΕΑΕ στο πρόγραμμα LEONARDO DA
VINCI ύστερα από πρόταση των Ιταλών συναδέλφων αρ-
χειονόμων. Στόχος του προγράμματος που διεξάγεται σε
συνεργασία με τις αντίστοιχες Εταιρείες των Ιταλών και
Βέλγων είναι η επιμόρφωση για την ελληνική πλευρά των
αρχειονόμων σε θέματα διαχείρισης αρχείων καθώς και οι
εφαρμογές της πληροφορικής στα ελληνικά αρχεία τόσο
του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα.
Με πρωτοβουλία του Ταμία της ΕΑΕ, Ζ. Συνοδινού,
πραγματοποιούνται συναντήσεις του προέδρου και του
ιδίου με τον στρατηγό Γ. Νησιωτάκη στη Διεύθυνση Ιστο-
ρίας Στρατού (ΔΙΣ) για τη διερεύνηση των προβλημάτων
που αντιμετωπίζει η υπηρεσία στη διαχείριση των αρχείων
της. Ύστερα από παρότρυνση της ΕΑΕ, ξεκινά νέα συνερ-
γασία των ΓΑΚ και της ΔΙΣ.
Η ΕΑΕ εκδίδει κατάλογο με τα μέλη της Εταιρείας.
17 Φεβρουαρίου 1996
Η Επιτροπή περιφερειακού συντονισμού της ΕΑΕ με υπεύ-
θυνο τον Ν. Μπαμίδη διοργανώνει στο Ναύπλιο, στα
ΓΑΚ- Αρχεία Νομού Αργολίδας συνάντηση του Δ.Σ. της
ΕΑΕ με συναδέλφους αρχειονόμους από την Πελοπόννησο
και τα νησιά του Αργοσαρωνικού.
Μάρτιος 1996
Η ΕΑΕ συμμετέχει στην Παγκόσμια Έκθεση ο-
λυμπιακών αθλητικών γραμματοσήμων και
τεκμηρίων που διοργανώνει ο Γ. Δολιανίτης στο
Ζάππειο Μέγαρο με θέμα την αναβίωση των Ολυμπιακών
Αγώνων.
29-30 Μαρτίου 1996
Η ΕΑΕ διοργανώνει εκπαιδευτική διημερίδα
με θέμα: «Αρχειακή Ορολογία -συντήρηση
αρχείων-πρώτες βοήθειες για τη διάσωση του
αρχειακού υλικού». Η εκδήλωση πραγματοποιείται σε αί-
θουσα της ΟΤΟΕ.
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ
22-25 Μαΐου 1996
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον πρόεδρο της Εται-
ρείας Ν. Παντελάκη στη Διάσκεψη Κορυφής του Γραφείου
ICA/EUR του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων που πραγ-
ματοποιείται στη Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων στη
Βαυαρία με θέμα «Η θέση της Ευρώπης στον κόσμο».
2-7 Σεπτεμβρίου 1996
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον αντιπρόεδρο της
Εταιρείας Α. Κράους στο 13ο Παγκόσμιο Συνέδριο Αρχεί-
ων στο Πεκίνο με θέμα «Τα αρχεία στο γύρισμα του αιώνα:
απολογισμός και προοπτικές».
Η ΕΑΕ με πρωτοβουλία του αντιπροέδρου της
Εταιρείας Α. Κράους και σε συνεργασία με τον
Γ. Δολιανίτη και τον Πανελλήνιο Γυμναστικό
Σύλλογο διοργανώνει με την ευκαιρία της Αναβίωσης των
εκατόχρονων της Ολυμπιάδας και στα πλαίσια του 13ου
Παγκοσμίου Συνεδρίου Αρχείων στο Πεκίνο, έκθεση Ολυ-
μπιακών και Αθλητικών Αρχείων στο Μουσείο Ιστορίας
του Αθλητισμού του Πεκίνου. Ταυτόχρονα συστήνεται
ομάδα πρωτοβουλίας για τη δημιουργία Τμήματος Αθλη-
τικών Αρχείων στο Δ.Σ.Α.
21 Οκτωβρίου 1996
Η ΕΑΕ στέλνει επιστολή διαμαρτυρίας στο Δή-
μαρχο Χαλκιδαίων για την απομάκρυνση των
ΓΑΚ-Αρχείων Ν. Ευβοίας από το κτήριο που είχε
παραχωρηθεί για τις δραστηριότητές του από το 1989.
15 Φεβρουαρίου 1997
Διεξάγεται η εκλογοαπολογιστική Γενική Συ-
νέλευση της ΕΑΕ Μετά την ψηφοφορία, η σύν-
θεση του Δ.Σ. είναι το εξής:
Πρόεδρος: Συνοδινός Ζήσιμος, Αντιπρόεδρος: Κράους
Αλέξης, Γραμματέας: Παππά Αμαλία, Ταμίας: Ζάννας
Αλέξανδρος/Χριστίνα Σάρρα (ισοψηφία μεταξύ των δύο
υποψηφίων), Μέλη: Μπαμίδης Νέστωρ, Αντω-
νίου Αντώνιος, Πολίτη Μαρία.
Η ΕΑΕ διοργανώνει ημερίδα με θέμα «Τα κτή-
ρια των Αρχείων. Τεχνικές προδιαγραφές και ελληνική
πραγματικότητα» που πραγματοποιείται στο Αμφιθέατρο
του παραδοσιακού κτηρίου της ΓΣΕΕ στην Πατησίων.
27-30 Μαΐου 1997
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον πρόεδρο της Εται-
ρείας Ζ. Συνοδινό στη 5η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των Αρ-
χείων που πραγματοποιείται στη Βαρκελώνη με γενικό
θέμα «Επιστροφή στις βασικές αρχές της Αρχειονομίας».
Στο πλαίσιο της Διάσκεψης ο Πρόεδρος Ζήσιμος Συνοδι-
νός ανακοινώνει πρόταση της Εταιρείας να ιδρυθεί από το
Δ.Σ.Α. Τμήμα Αθλητικών και Ολυμπιακών Αρχείων.
9 Ιουλίου 1997
Ψήφισμα της ΕΑΕ με το οποίο εκφράζεται η α-
νησυχία της αρχειακής κοινότητας σχετικά με τα
σοβαρά προβλήματα λειτουργίας του Εθνικού
Ιδρύματος Ερευνών.
24-27 Σεπτεμβρίου 1997
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον αντιπρόεδρο της
Εταιρείας Α. Κράους, στην 32η Παγκόσμια Διάσκεψη της
19
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (ΧΧΧΙΙ CITRA) με
θέμα «Οι νομικές όψεις της πρόσβασης στα αρχεία» που
πραγματοποιείται στο Εδιμβούργο.
Φθινόπωρο 1997
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον αντιπρόεδρο της
Εταιρείας Α. Κράους στη συνάντηση της Επιτροπής Κοι-
νωνικών και Οικονομικών Αρχείων του Δ.Σ.Α και στο 25ο
Συνέδριο της Διεθνούς Ενώσεως Ιδρυμάτων Εργατικής
Ιστορίας στο Μιλάνο.
1997
Στα πλαίσια της αποκέντρωσης και της περιφερειακής ορ-
γάνωσης των λειτουργιών της ΕΑΕ, αποφασίζεται από το
Δ.Σ. της Εταιρείας το περιοδικό «Αρχειακά Νέα» να εκδί-
δεται στη Θεσσαλονίκη με σκοπό την κινητοποίηση των
συναδέλφων της Βόρειας Ελλάδας.
21-24 Ιανουαρίου 1998
Η ΕΑΕ διοργανώνει στο Εντευκτήριο Εκδηλώ-
σεων της σχολής Μωραΐτη τριήμερο σεμινάριο
αρχειονομίας για την επιμόρφωση των μελών
της και συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με θέμα «Η πρό-
σβαση στα αρχεία: δυνατότητες, δεοντολογία, απόρρητο».
14 Μαρτίου 1998
Η ΕΑΕ διοργανώνει στο αμφιθέατρο της ΓΣΕΕ
ημερίδα-στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Αρχεία
ελληνικών πολιτικών κομμάτων και πολιτικών
προσωπικοτήτων: διαχείριση και πρόσβαση».
25-29 Μαρτίου 1998
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον πρόεδρο
της Εταιρείας Ζ. Συνοδινό στο Διεθνές Συνέδριο
που πραγματοποιείται στην Κέρκυρα με θέμα «Η
Ρωσική παρουσία στα Επτάνησα: 18ος-19ος αιώνας» και
στα εγκαίνια των νέων κτηριακών εγκαταστάσεων των
κρατικών αρχείων της Κέρκυρας.
3-4 Ιουλίου 1998
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον αντιπρόεδρο της
Εταιρείας Ν. Μπαμίδη στη συνάντηση που πραγματοποι-
είται στη Ρώμη, ύστερα από πρωτοβουλία των Ιταλών αρ-
χειονόμων, για τον σχεδιασμό προγράμματος διεθνούς
σεμιναρίου με θέμα «Απέναντι σ’ ένα νέο επάγγελμα» που
αφορά τη διαχείριση των σύγχρονων αρχείων (Records
Management).
9-12 Σεπτεμβρίου 1998
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον πρόεδρο της Εται-
ρείας Ζ. Συνοδινό, στην 33η Παγκόσμια Διάσκεψη της
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (ΧΧΧΙΙΙ CITRA) με
θέμα «Η πρόσβαση στην πληροφορία: οι τεχνολογικές
προκλήσεις» που πραγματοποιείται στη Στοκχόλμη.
Σεπτέμβριος 1998
Το Δ.Σ. της ΕΑΕ με επιστολή προς τον Υπουργό
Παιδείας και Θρησκευμάτων Γεράσιμο Αρσένη,
τον Ειδικό Γραμματέα ΥΠ.Ε.Π.Θ. Νίκο Ζαχαρό-
πουλο και την Προϊσταμένη Τμήματος Ιστορικών Αρχείων
ΥΠ.Ε.Π.Θ. κα Μουγίου, εκφράζει την ανησυχία του για
20
την έλλειψη Εφορείας στα ΓΑΚ, του θεσμοθετημένου επι-
στημονικού οργάνου που χαράσσει την εθνική αρχειακή
πολιτική.
1998
Η ΕΑΕ εκδίδει τα πρακτικά της ημερίδας με θέμα
«Αρχεία ελληνικών πολιτικών κομμάτων και πο-
λιτικών προσωπικοτήτων: διαχείριση και πρό-
σβαση». Την έκδοση επιμελείται η Μ. Πολίτη.
Υιοθετείται και εκδίδεται από την ΕΑΕ «ο Κώδι-
κας Δεοντολογίας των Αρχειονόμων» του Δ.Σ.Α
σε μετάφραση Ν. Παντελάκη και Ζ. Συνοδινού.
Η ΕΑΕ εκδίδει στη Θεσσαλονίκη τα πρακτικά της
ημερίδας με θέμα «Η πρόσβαση στα αρχεία: δυ-
νατότητες, δεοντολογία, απόρρητο». Την έκδοση
επιμελείται ο Ν. Μπαμίδης.
Εξασφαλίζεται η επίσημη χρήση της έκδοσης της
ΕΑΕ «Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής Περιγραφής (ΔΙ-
ΠΑΠ)» ως εκπαιδευτικού βοηθήματος στο Τμήμα Αρ-
χειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημί-
ου Κέρκυρας και στο τμήμα Βιβλιοθηκονομίας των ΤΕΙ
Θεσσαλονίκης.
5 Μαρτίου 1999
Η ΕΑΕ σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρο-
νης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) διοργανώνει
στο αμφιθέατρο Λ. Ζέρβα του ΕΙΕ ημερίδα με
θέμα «Ανοικτά αρχεία: προβλήματα πρόσβασης, απόρρη-
τα αρχεία και ελευθερία της πληροφόρησης. Εμπειρίες και
πρακτικές».
13 Μαρτίου 1999
Διεξάγεται η εκλογοαπολογιστική Γενική Συνέλευση.
Η σύνθεση του 5ου Δ.Σ., όπως διαμορφώνεται
μετά την ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση
είναι η εξής:
Πρόεδρος: Παππά Αμαλία, Αντιπρόεδρος: Κράους Αλέξης,
Γραμματέας: Μπαμίδης Νέστορας, Ταμίας: Ζάννας Αλέ-
ξανδρος, Μέλη: Μπάγιας Ανδρέας, Χατζηγιάννη Κάλλια,
Αδαμοπούλου Ντίνα.
Συντάσσεται ψήφισμα με αποδέκτες τον Πρωθυ-
πουργό, το Υπουργείο Παιδείας και τα πολιτικά
κόμματα για την αποκατάσταση της ομαλότητας
και της λειτουργίας των υπηρεσιών των ΓΑΚ.
Μάιος 1999
Η ΕΑΕ συμμετέχει με εκπρόσωπο την πρόεδρο
της Εταιρείας Αμαλία Παππά στην οργανωτική
επιτροπή του επιμορφωτικού σεμιναρίου Αρχειο-
νομίας των ΓΑΚ, του τμήματος Αρχειονομίας του Ιονίου
Πανεπιστημίου και του ΥΠΕΠΘ που πραγματοποιείται στις
10-21 Μαΐου στο ξενοδοχείο ΤΙΤΑΝΙΑ στην Αθήνα στο
πλαίσιο του Τέταρτου Υποπρογράμματος του Επιχειρησια-
κού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελματι-
κή Κατάρτιση» (ΕΠΕΑΕΚ) που προβλέπει επιμόρφωση για
τους υπαλλήλους αρμοδιότητας του Υπουργείου Παιδείας.
8-11 Σεπτεμβρίου 1999
Η ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον αντιπρόεδρο της Εταιρείας Α.
Κράους συμμετέχει στο 30ό συνέδριο του IALHI (Διεθνής
Ένωση Αρχείων Εργατικής Ιστορίας).

6-9 Οκτωβρίου 1999
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο την πρόεδρο της Εται-
ρείας Αμαλία Παππά, στην 34η Παγκόσμια Διάσκεψη της
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (XXXIV CITRA) με
θέμα «Η πρόσβαση στην πληροφορία: θέματα διατήρησης»
που πραγματοποιείται στη Βουδαπέστη.
2000
Η ΕΑΕ παρουσιάζει την πιο σημαντική εκδοτική
της προσπάθεια, ένα απαραίτητο εργαλείο για
τους Έλληνες αρχειονόμους: το εγχειρίδιο αρχει-
ονομίας «Η διαχείριση των αρχείων» (Keeping Archives)
σε επιμέλεια Judith Ellis και σε μετάφραση Ζωής Οικονό-
μου. Την επιστημονική επιμέλεια και απόδοση της ορολο-
γίας του εγχειριδίου επωμίζονται οι Χριστίνα Βάρδα, Νί-
κος Καραπιδάκης, Νίκος Παντελάκη και Ζήσιμος Συνοδι-
νός.
15-16 Μαρτίου 2000
Με πρωτοβουλία του Κέντρου Ιστορικών Ε-
ρευνών των Αρχείων του Πανεπιστημίου Πει-
ραιώς (ΚΙΕΤΑΠΠ) και με τη συνεργασία της
Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας πραγματοποιείται στο
Πανεπιστήμιο Πειραιώς Σεμινάριο Αρχειονομίας με θέ-
μα: «Εξειδίκευση φοιτητών πτυχιούχων ΑΕΙ και πανεπι-
στημιακών βιβλιοθηκών στην οργάνωση και λειτουργία
Ιστορικού Πανεπιστημιακού Αρχείου και χρήση πακέτων
Η/Υ».
18 Μαρτίου 2000
Η ΕΑΕ διοργανώνει σε Αίθουσα της ΟΤΟΕ
στην Αθήνα ημερίδα με θέμα «Σχέδιο Καποδί-
στριας και διαχείριση δημοτικών αρχείων».
4-6 Μαΐου 2000
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον γραμμα-
τέα της Εταιρείας Ν. Μπαμίδη στο Διεθνές Συ-
μπόσιο Αρχειακών που πραγματοποιείται στη
Λευκωσία με θέμα «Αρχεία και προοπτικές στη νέα χιλιε-
τία». Η εισήγησή του έχει θέμα «Η στέγαση των Αρχείων
ως παράμετρος του εθνικού συστήματος αρχείων».
21-26 Σεπτεμβρίου 2000
Η ΕΑΕ, με εκπροσώπους την πρόεδρο της Εταιρείας Αμα-
λία Παππά, τον αντιπρόεδρο Αλέξη Κράους και το μέλος
του Δ.Σ. Αντρέα Μπάγια, συμμετέχει στο 14ο Παγκόσμιο
Συνέδριο Αρχειονομίας του Δ.Σ.Α (XIV Congreso
International de Archivos) με γενικό θέμα «Τα αρχεία της
νέας χιλιετίας στην Κοινωνία της Πληροφορίας» που
πραγματοποιήθηκε στη Σεβίλλη.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου, η Γενι-
κή Συνέλευση αναγνωρίζει και αποδέχεται την πρόταση
της ΕΑΕ για τη δημιουργία Τμήματος Ολυμπιακών και
Αθλητικών Αρχείων στα πλαίσια του Δ.Σ.Α.
2 Οκτωβρίου 2000
Η ΕΑΕ στέλνει επιστολή προς την Αρχή Προστα-
σίας Προσωπικών Δεδομένων εκφράζοντας τον
προβληματισμό της για τον ρόλο της Αρχής στη
διαχείριση του αρχειακού υλικού της Εθνικής Υπηρεσίας
Πληροφοριών (ΕΥΠ).
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ
2001
Ολοκληρώνεται τη μετάφραση της 2ης έκδοσης
του ΔΙΠΑΠ (Γ) από τους Χριστίνα Βάρδα, Αμαλία
Παππά και Ζήσιμο Συνοδινό. Η ελληνική έκδοση
εμπλουτίζεται με την προσθήκη παραρτήματος που περι-
λαμβάνει τρεις αντιπροσωπευτικές εφαρμογές του ΔΙΠΑΠ
σε αρχεία που φυλάσσονται σε αρχειακούς φορείς (ΓΑΚ,
ΙΑ/ΕΤΕ, ΕΛΙΑ), συγκεντρωτικό πίνακα με τους όρους πε-
ριγραφής στην αγγλική και γαλλική γλώσσα με την ελλη-
νική απόδοσή τους και τη σημαντικότερη πρόσφατη βιβλι-
ογραφία για την αρχειακή περιγραφή και τη διεθνή κωδι-
κοποίηση. Η επιμέλεια της έκδοσης οφείλεται στους Ζ. Συ-
νοδινό και Χρ. Βάρδα και διατίθεται δωρεάν σε CD-ROM.
Την έκδοση σε CD-ROM υλοποιεί η Κάλλια Χατζηγιάννη.
Εκδίδονται τα πρακτικά της ημερίδας με θέμα «Δι-
καίωμα στην πληροφόρηση: νέα όρια και αντιφά-
σεις». Την έκδοση επιμελείται ο Ν. Μπαμίδης.
2 Μαρτίου 2001
Η ΕΑΕ διοργανώνει ημερίδα με θέμα «Δικαί-
ωμα στην πληροφόρηση: νέα όρια και αντιφά-
σεις» που πραγματοποιείται στο αμφιθέατρο
του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.
3 Μαρτίου 2001
Πραγματοποιείται η εκλογοαπολογιστική Γε-
νική Συνέλευση. Το έκτο Δ.Σ. όπως διαμορφώ-
νεται μετά την ψηφοφορία στη Γενική Συνέ-
λευση της ΕΑΕ είναι το ακόλουθο:
Πρόεδρος: Παππά Αμαλία, Αντιπρόεδρος: Χατζηγιάννη
Κάλλια, Γραμματέας: Μπαμίδης Νέστορας, Ταμίας: Στερ-
γίου Τάσος, Μέλη: Παναγιωτοπούλου Μαρία, Κατσάπης
Κώστας, Κανάκης Γιώργος.
Μάιος 2001
Η ΕΑΕ με εκπρόσωπο την πρόεδρο της Εταιρείας Αμαλία
Παππά συμμετέχει στο 6ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Αρχείων
που πραγματοποιείται στη Φλωρεντία.
9-13 Οκτωβρίου 2001
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον γραμματέα της
Εταιρείας Ν. Μπαμίδη , στην 35η Παγκόσμια Διάσκεψη
της Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (XXXV CITRA)
που πραγματοποιείται στη Ρέυκγιαβικ της Ισλανδίας.
12-13 Ιουνίου 2002
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εισηγητές την πρόεδρο
της Εταιρείας Α. Παππά, τον Ν. Μπαμίδη και
την Κ. Χατζηγιάννη στη Διεθνή Στρογγυλή Τρά-
πεζα που πραγματοποιείται, ύστερα από πρωτοβουλία του
Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας, στο Αμφιθέατρο Τελετών
του Πανεπιστημίου Μακεδονίας με θέμα «Επιλογή και
εκκαθάριση αρχείων: Μέθοδοι και προβληματισμοί».
13-16 Νοεμβρίου 2002
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο την Πρόεδρο της Εται-
ρείας Α. Παππά στο στην 36η Παγκόσμια Διάσκεψη της
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (XXXVI CITRA) που
πραγματοποιείται στη Μασσαλία με γενικό θέμα «Αρχεία
και κοινωνία. Πώς η κοινωνία προσλαμβάνει την έννοια
των αρχείων».
21
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
Μάρτιος 2003
Η ΕΑΕ δημιουργεί το δικό της διαδικτυακό ιστό-
τοπο ύστερα από πρόταση της Κ. Χατζηγιάννη,
υπεύθυνης της Επιτροπής Διαδικτύου, Νέων Τε-
χνολογιών και Οπτικοακουστικών Αρχείων. Η ίδια ανέ-
λαβε το σχεδιασμό και την υλοποίηση και είναι έκτοτε υ-
πεύθυνη διαχείρισης και ενημέρωσης.
Αναρτάται σε ηλεκτρονική μορφή στην ιστοσελίδα
κατάλογος αρχείων λογοτεχνίας.
22 Μαρτίου 2003
Διεξάγεται η εκλογοαπολογιστική Γενική Συ-
νέλευση της Εταιρείας. Το 7ο Δ.Σ. όπως δια-
μορφώνεται μετά την ψηφοφορία είναι το α-
κόλουθο:
Πρόεδρος: Ζήσιμος Συνοδινός, Αντιπρόεδρος: Νέστωρ
Μπαμίδης, Γραμματέας: Αμαλία Παππά, Ταμίας: Νίκος
Παντελάκης, Μέλη: Χριστίνα Βάρδα, Κάλλια Χατζηγιάν-
νη, Άντζελα Τζιτζίκου.
Απρίλιος 2003
Ψήφισμα της Γ.Σ. της ΕΑΕ για τον πόλεμο στο
Ιράκ όπου εκφράζεται η γενικότερη ανησυχία
των μελών της ΕΑΕ για την τύχη των πολιτιστι-
κών αγαθών και για το μέλλον των λαών της περιοχής.
Μάιος 2003
Η ΕΑΕ αποστέλλει μήνυμα διαμαρτυρίας στον
Πρόεδρο της Ιταλικής Κυβέρνησης ως δήλωση
συμπαράστασης στα Κρατικά Ιταλικά Αρχεία για
τις σημαντικές περικοπές που αντιμετωπίζουν στη χρημα-
τοδότησή τους.
18 Ιουνίου 2003
Η Επιτροπή Αρχείων Τραπεζών και Επιχειρή-
σεων της ΕΑΕ με υπεύθυνο τον Ν. Παντελάκη
πραγματοποιεί την πρώτη συνάντηση-
σεμινάριο για τα μέλη της ΕΑΕ που εργάζονται σε αρχεία
πιστωτικών ιδρυμάτων. Το θέμα της συνάντησης με ομιλη-
τή τον οικονομολόγο, περιφερειολόγο και σύμβουλο επι-
χειρήσεων Ηλία Τζαννή είναι η «Οργάνωση και διαχείρι-
ση ενεργών αρχείων. Αυτοματισμοί. Χρονικά όρια τήρη-
σης αρχειακού υλικού».
11-13 Σεπτεμβρίου 2003
Συμμετοχή της ΕΑΕ στο Πανελλαδικό Συνέδριο
Αρχειονομίας με θέμα «Η πολιτιστική κληρονο-
μιά των αρχείων. Τα αρχεία πηγή έρευνας, γνώ-
σης και εκπαίδευσης» που διεξάγεται στη Σάμο από τα
ΓΑΚ-Αρχεία Ν. Σάμου και από το Εθνικό Κέντρο Δημόσι-
ας Διοίκησης με ανακοινώσεις των μελών του Δ.Σ. της Ε-
ταιρείας (Αμαλία Παππά, Νέστορας Μπαμίδης, Νίκος
Παντελάκης και Κάλλια Χατζηγιάννη) και με την παρου-
σίαση από τον πρόεδρο της Εταιρείας Ζ. Συνοδινό του
θέματος: «Προγράμματα και πρωτοβουλίες της ΕΑΕ στην
προώθηση της αρχειακής έρευνας».
20-25 Οκτωβρίου 2003
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον πρόεδρο της Εται-
ρείας Ζ. Συνοδινό , στην 37η Παγκόσμια Διάσκεψη της
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων ((XXXVII CITRA) που
22
πραγματοποιείται στο Κέιπ Τάουν της Ν. Αφρικής με θέμα
« Αρχεία και Ανθρώπινα Δικαιώματα».
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον πρόεδρο της
Εταιρείας Ζ. Συνοδινό στη Γενική Συνέλευση του Τομέα
Διαχείρισης Σύγχρονων Αρχείων και Επαγγελματικών
Αρχειακών Εταιρειών (Section of Records Management
and Archival Professional Associations (ICA/SPA) που
πραγματοποιείται στο Κέιπ Τάουν της Ν. Αφρικής.
Η ΕΑΕ ανταποκρίνεται θετικά στην ανάπτυξη επιστη-
μονικής συνεργασίας με τον Γενικό Διευθυντή των Κρατι-
κών Αρχείων Αλβανίας ο οποίος ζητά τη συνδρομή της
Εταιρείας και Ελλήνων ειδικών σε θέματα αναγνώρισης,
μελέτης, και αναπαραγωγής ελληνικών μεσαιωνικών χει-
ρογράφων και κωδίκων που απόκεινται στα Αλβανικά
Αρχεία.
12-14 Νοεμβρίου 2003
Η ΕΑΕ, με εκπροσώπους τον αντιπρόεδρο της Εταιρείας Ν.
Μπαμίδη και το μέλος το Δ.Σ. Κάλλια Χατζηγιάννη, συμ-
μετέχει στο 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βι-
βλιοθηκών που διοργανώνεται στις Σέρρες από τη Βιβλιο-
θήκη των ΤΕΙ Σερρών με θέμα «Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες,
επεκτείνοντας τα όρια».
Νοέμβριος 2003
Η ΕΑΕ δέχεται επίσημη πρόσκληση και παρίσταται με εκ-
πρόσωπο τον πρόεδρο της Εταιρείας Ζ. Συνοδινό στα ε-
γκαίνια του νέου κτηρίου της Κεντρικής Υπηρεσίας των
ΓΑΚ στο Ψυχικό που γίνονται από τον Πρωθυπουργό Κ.
Σημίτη.
Ιανουάριος 2004
Το Δ.Σ. της ΕΑΕ με αφορμή τη «Διακήρυξη Αρ-
χών σχετικά με την κατοχή εγγράφων του Υ-
πουργείου Εξωτερικών από ιδιώτες και ιδιωτι-
κούς οργανισμούς» η οποία κοινοποιείται από την Υπηρε-
σία Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπουργείου
Εξωτερικών σε όλους τους αρμόδιους φορείς και λαμβάνο-
ντας υπόψη τις αποφάσεις για την πρόσβαση στα αρχεία
της Διεθνούς Στρογγυλής Τράπεζας (CITRA) του Δ.Σ.Α
των ετών 1997-1999 καθώς και ανάλογα κείμενα ευρωπαϊ-
κών θεσμικών οργάνων όπως του Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης διατυπώνει «Διακή-
ρυξη αρχών για την πρόσβαση» για την αντιμετώπιση των
περίπλοκων αυτών ζητημάτων.
26-29 Φεβρουαρίου 2004
Η ΕΑΕ συμμετέχει ως συνεργαζόμενος φορέας
στο Διεθνές Συνέδριο και την έκθεση που οργα-
νώνει στο Βόλο ο Γ. Δολιανίτης, Πρόεδρος της
Ελληνικής Εταιρείας Ολυμπιακού Φιλοτελισμού και Τεκ-
μηρίων και μέλος της ΕΑΕ, με θέμα «Διεθνείς Ολυμπιακοί
Αγώνες Αθήναι 1906». Στο συνέδριο απευθύνει χαιρετισμό
ο Υπεύθυνος της Επιτροπής Ολυμπιακών και Αθλητικών
Αρχείων της ΕΑΕ Α. Κράους.
6 Μαρτίου 2004
Το Δ.Σ. της ΕΑΕ με ψήφισμά του, εκφράζει τα
θερμά του συλλυπητήρια για τον αιφνίδιο θάνα-
το του Φίλιππου Ηλιού, διακεκριμένου ιστορικού
και ιδρυτή των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας

(ΑΣΚΙ) καταθέτοντας συμβολικό ποσό υπέρ των σκοπών
της εταιρείας.
18 Μαρτίου 2004
Η ΕΑΕ συγκαλεί Έκτακτη Γενική Συνέλευση
που ψηφίζει την κατ’ άρθρον τροποποίηση του
καταστατικού της. Η προετοιμασία του σχετι-
κού φάκελου των προτάσεων για την τροποποίηση γίνεται
από τον υπεύθυνο της Επιτροπής Αρχειακής Νομοθεσίας
Ζ. Συνοδινό σε συνεργασία με τη Γραμματέα της Εταιρείας
Α. Παππά και τη δικηγόρο Αθηνών Αργυρώ Αυγερινού.
Το νέο καταστατικό εγκρίνεται με την υπ. αριθ. 4108/2
Ιουλίου 2004 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου
Αθηνών. Οι βασικές τροποποιήσεις αφορούν στη διεύρυν-
ση των σκοπών της Εταιρείας (άρθρο 2), ώστε να καλύπτο-
νται θεσμικά όλα τα επαγγέλματα και οι κλάδοι της αρχει-
ακής-τεκμηριωτικής εργασίας, την ιδιότητα των μελών
(άρθρο 4) ώστε να μπορούν να συμμετέχουν οι φοιτητές-
σπουδαστές της αρχειονομίας και ορισμένες αλλαγές για
την καλύτερη λειτουργία της ΕΑΕ (άρθρο 6: Διαγραφή
μελών, άρθρο 7: Πόροι, άρθρο 9: Γενική Συνέλευση, άρθρο
10: Διοικητικό Συμβούλιο, άρθρο 12: Σφραγίδα (ανηρτη-
μένο στην ιστοσελίδα της ΕΑΕ. Σε έντυπη μορφή διανεμή-
θηκε με τα Α.Ν. 22).
30 Μαρτίου 2004
Η ΕΑΕ διοργανώνει ημερίδα με θέμα «Η εκ-
παίδευση των αρχειονόμων και βιβλιοθηκονό-
μων στην Ελλάδα: περιεχόμενο, πραγματικό-
τητα, προοπτικές» που διεξάγεται στο Μέγαρο Διομήδη
/Ιστορικό Αρχείο της ΕΤΕ.
20 Απριλίου 2004
Η ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον Α. Κράους συμμετέχει στη συ-
νάντηση της Μαδρίτης για την προετοιμασία και οργάνω-
ση του υπό ίδρυση Τομέα Αθλητικών Αρχείων στα πλαίσια
του Δ.Σ.Α (ICA/SPO), πρόταση που είχε κατατεθεί από τον
ίδιο στον διεθνή οργανισμό τη δεκαετία του ’90 όταν ήταν
τότε αντιπρόεδρος της ΕΑΕ.
Ο Α. Κράους εκλέγεται από τους συναδέλφους του Α-
ντιπρόεδρος του Τομέα, ως ένδειξη αναγνώρισης του έρ-
γου της Επιτροπής Αθλητικών και Ολυμπιακών Αρχείων
της ΕΑΕ.
Μάιος-Ιούνιος 2004
Η ΕΑΕ με εκπρόσωπο το αναπληρωματικό μέ-
λος του Δ.Σ. της Εταιρείας Α. Κράους, συμμετέ-
χει στη διοργάνωση της έκθεσης «Ο Coubertin
και το Ελληνικό Θαύμα» που φιλοξενήθηκε στην Τεχνόπο-
λη του Δήμου Αθηναίων από τον Ιούνιο-Σεπτέμβριο του
2004. Συνδιοργανωτές της έκθεσης είναι η Διεθνής Επιτρο-
πή «Pierre de Coubertin», το Γαλλικό Ινστιτούτο και ο Δή-
μος Αθηναίων ενώ ο βασικότερος εκθέτης είναι ο Γ. Δολια-
νίτης, μέλος της Εταιρείας.
23-29 Αυγούστου 2004
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπροσώπους τον πρόεδρο της Ε-
ταιρείας Ζ. Συνοδινό και το αναπληρωματικό μέλος του
Δ.Σ. της και Αντιπρόεδρο του Τομέα Αθλητικών Αρχείων
του Δ.Σ.Α (ICA/SPO) Α. Κράους, στο 15ο Διεθνές Συνέδριο
Αρχείων που διοργανώνει στη Βιέννη το Δ.Σ.Α από κοινού
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ
με τα Κρατικά Αρχεία της Αυστρίας με θέμα «Αρχεία,
μνήμη και γνώση». Στο συνέδριο ο Α. Κράους επανεκλέγε-
ται Αντιπρόεδρος του Τομέα Αθλητικών Αρχείων του
Δ.Σ.Α. Επίσης η Εταιρεία συμμετέχει στη Συνέλευση του
Τομέα Επαγγελματικών Αρχειακών Εταιρειών του Δ.Σ.Α
(ΙCA/SPA) καθώς και στην ετήσια Γενική Συνέλευση των
μελών του Δ.Σ.Α.
Στα πλαίσια του Συνεδρίου και κατά τη διάρ-
κεια των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα,
διοργανώνεται από τον πρόεδρο της ΕΑΕ Ζ.
Συνοδινό και το αναπληρωματικό μέλος του Δ.Σ. της Ε-
ταιρείας και Αντιπρόεδρο του Τομέα Αθλητικών Αρχείων
του Δ.Σ.Α (ICA/SPO), Α. Κράους , έκθεση με τεκμήρια της
Αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του
1896. Η Έκθεση φιλοξενείται στο Κρατικό Αρχείο της πό-
λης της Βιέννης (Wiener Stadt-und Landesarchivs) με την
υποστήριξη της Εταιρείας των Αυστριακών Αρχειονόμων.
Η Εκτελεστική Επιτροπή του Δ.Σ.Α, ύστερα από παρέμβα-
ση των εκπροσώπων της ΕΑΕ, αποστέλλει επιστολή στον
Έλληνα Πρωθυπουργό με σκοπό να προκαλέσει το ενδια-
φέρον του για τη διάσωση και αξιοποίηση των ελληνικών
αθλητικών αρχείων και κυρίως των αρχείων των Ολυμπια-
κών Αγώνων του 2004.
Νοέμβριος 2004
Η Επιτροπή Αρχείων Τραπεζών και Επιχειρή-
σεων της ΕΑΕ με υπεύθυνο τον Ν. Παντελάκη
(ΙΑ/ΕΤΕ) διοργανώνει σε συνεργασία με τα
στελέχη του Ιστορικού Αρχείου της Αγροτικής Τράπεζας σε
κεντρικό κτήριο της Αγροτικής, επιστημονική συνάντηση
αρχειακών, ιστορικών, στελεχών τραπεζών και επιχειρή-
σεων με θέμα «Η αναγκαιότητα χάραξης αρχειακής πολι-
τικής στις τράπεζες και τις επιχειρήσεις». Κύριος ομιλητής
της συνάντησης είναι ο επικεφαλής του ΙΑ/ΕΤΕ και μέλος
της Εταιρείας Γ. Νοταράς.
Δεκέμβριος 2004
Η ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον πρόεδρο της Εταιρείας Ζ. Συνο-
δινό, συμμετέχει σε συνάντηση των υπευθύνων των Αρχεί-
ων των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που οργανώ-
νει στην Αθήνα το Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου
Αθηνών όπου επισημαίνεται η ανάγκη ανάπτυξης συνερ-
γασίας των νέων αυτών θεσμών με την Εταιρεία.
4 Μαρτίου 2005
Η ΕΑΕ διοργανώνει (με μεγάλη επιτυχία)
«πάρτυ αρχειονόμων και φίλων» στην αίθουσα
εκθέσεων του Ε.Λ.Ι.Α.
19 Μαρτίου 2005
Διεξάγεται η εκλογοαπολογιστική Γενική Συ-
νέλευση της ΕΑΕ Το 8ο Δ.Σ. όπως διαμορφώ-
θηκε από την ψηφοφορία, είναι το ακόλουθο:
Πρόεδρος: Συνοδινός Ζήσιμος, Aντιπρόεδρος: Χατζηγιάν-
νη Κάλλια, Γραμματέας: Μπαμίδης Νέστορας, Tαμίας:
Κραββαρίτη Έλλη, Mέλη: Βολτέρα Μαρία, Παππά Αμαλία,
Τζιτζίκου Άντζελα.
Απρίλιος 2005
Η ΕΑΕ με εκπρόσωπο το αναπληρωματικό μέλος του Δ.Σ.
της ΕΑΕ και αντιπρόεδρο του Τομέα Αθλητικών Αρχείων
23
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων (Δ.Σ.Α), συμμετέχει στο
Τορίνο στις εργασίες του Τομέα και καταθέτει προτάσεις
για τον προγραμματισμό δράσης του και τη σύνδεση του
με το ολυμπιακό και αθλητικό χώρο εν όψει των χειμερι-
νών ολυμπιακών αγώνων.
Με πρωτοβουλία του Α. Κράους, υπεύθυνου της Επι-
τροπής Αθλητικών και Ολυμπιακών Αρχείων της Εταιρεί-
ας και αντιπροέδρου του Τομέα Αθλητικών Αρχείων του
Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων, παραδίδεται στην Εται-
ρεία από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο το εποπτικό υλικό
(κείμενα, φωτογραφικά αντίγραφα κ.ά.) που είχαν χρησι-
μοποιηθεί στην έκθεση «Αθήνα 1896-Α΄ Διεθνείς Ολυμπια-
κοί Αγώνες) το οποίο φυλάσσεται στο χώρο του ΙΑ/ΕΤΕ.
Οκτώβριος 2005
Το Δ.Σ. της ΕΑΕ συντάσσει κείμενο-απάντηση
εκφράζοντας τον προβληματισμό του σχετικά με
το νομοσχέδιο «περί ίδρυσης Εθνικού Οπτικοα-
κουστικού Αρχείου». Το κείμενο εστιάζει στον χαρακτήρα
και προσανατολισμό του φορέα, τα ζητήματα της πνευματι-
κής ιδιοκτησίας, το Αρχείο της Γενικής Γραμματείας Επικοι-
νωνίας και το Αρχείο της ΕΡΤ (δημοσίευση στα Α.Ν. 23).
2005
Εκδίδεται από την ΕΑΕ ο δεύτερος επαυξημένος
«Οδηγός Ιδιωτικών Αρχείων», έργο της Επιτρο-
πής Ιδιωτικών Αρχείων (Χρ. Βάρδα, Αλ. Ζάννας,
Σ. Μπόρα, Α. Παππά, Ν. Παντελάκης, Ζ. Συνοδινός). Την
έκδοση επιμελούνται οι Χρ. Βάρδα και Σ. Μπόρα.
Ιανουάριος 2006
Τα μέλη του Δ.Σ. της ΕΑΕ (Ζ. Συνοδινός, Ν. Μπα-
μίδης, Κ. Χατζηγιάννη και Α. Παππά) συμμετέ-
χουν ως εισηγητές σε σεμινάρια που διοργανώνει
το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης
σχετικά με την επιμόρφωση διευθυντών και στελεχών των
περιφερειακών μονάδων των ΓΑΚ καθώς και την επιμόρ-
φωση υπαλλήλων υπηρεσιών του δημόσιου τομέα σε θέματα
οργάνωσης και διαχείρισης δημόσιων αρχείων.
2-3 Φεβρουαρίου 2006
Η ΕΑΕ, το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευ-
μάτων, η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου
Αθηνών σε συνεργασία με την Εθνική Βιβλιο-
θήκη, τα ΓΑΚ, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, τον Οργανισμό
Πνευματικής Ιδιοκτησίας και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίω-
σης διοργανώνουν συνέδριο με θέμα «Αρχεία, Βιβλιοθήκες
και Δίκαιο στην Κοινωνία της Πληροφορίας» που πραγμα-
τοποιείται στο αμφιθέατρο Λ. Ζέρβας του Εθνικού Ιδρύμα-
τος Ερευνών. Μέλη του Δ.Σ. της ΕΑΕ συμμετέχουν στην
επιστημονική επιτροπή (Ζ. Συνοδινός) και στην οργανωτική
επιτροπή του συνεδρίου (Α. Παππά, Κ. Χατζηγιάννη).
Φεβρουάριος 2006
Η ΕΑΕ εκδίδει ένα τρίπτυχο δίγλωσσο (ελληνικά-
αγγλικά) ενημερωτικό φυλλάδιο για τη δράση της
Εταιρείας.
23 Μαρτίου 2006
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο τον υπεύθυνο της Επι-
τροπής Αθλητικών και Ολυμπιακών Αρχείων της Εταιρεί-
24
ας Α. Κράους, σε στρογγυλή τράπεζα που οργανώνει το
Γαλλικό Ινστιτούτο με θέμα «Τα 100 χρόνια από τη Μεσο-
λυμπιάδα του 1906 και «ο Pierre de Coubertain ξανά στην
επικαιρότητα» στο πλαίσιο της εβδομάδας της Γαλλοφωνί-
ας (Semaine de la Francophonie).
18-20 Μαΐου 2006
Η ΕΑΕ με εκπρόσωπο το μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Αμα-
λία Παππά συμμετέχει στην 7η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Αρ-
χείων που πραγματοποιείται στη Βαρσοβία με θέμα «Αρχει-
ονόμος: το επάγγελμα του μέλλοντος στην Ευρώπη».
Φεβρουάριος 2007
Το Δ.Σ. της ΕΑΕ συντάσσει και αποστέλλει κείμε-
νο διαμαρτυρίας προς τη Βουλή τα κόμματα και
τον Τύπο, με αφορμή την παράδοση του αρχείου
Ανδρέα Γ. Παπανδρέου στη Βουλή των Ελλήνων από την
κα Δήμητρα Λιάνη-Παπανδρέου.
16 Μαρτίου 2007
Διεξάγεται η εκλογοαπολογιστική Γενική Συ-
νέλευση. Το 9ο Δ.Σ. όπως διαμορφώνεται μετά
την ψηφοφορία έχει ως ακολούθως:
Πρόεδρος: Νέστωρ Μπαμίδης, Αντιπρόεδρος: Κάλλια Χα-
τζηγιάννη, Γραμματέας: Κωνσταντίνα Τασιοπούλου, Τα-
μίας: Κώστας Χαρίσης, Μέλη: Μαρία Βολτέρα, Έλλη
Κραββαρίτη, Γιώργος Χαρωνίτης.
2 Απριλίου 2007
Το Δ.Σ. της ΕΑΕ, με αφορμή δημοσιεύματα και
επερωτήσεις βουλευτών, αποστέλλει κείμενο πα-
ρέμβασης στον Τύπο με τίτλο «Ανακοίνωση της
Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας σχετικά με το αρχείο του
Αναμορφωτηρίου Θηλέων Παπάγου».
25 Απριλίου 2007
Η ΕΑΕ συμμετέχει με εκπρόσωπο τον πρόεδρό της Ν.
Μπαμίδη στο DLM Forum και τη Γενική Συνέλευση του
Ευρωπαϊκού Κλάδου του ICA (EURBICA), που πραγματο-
ποιήθηκαν στο Βερολίνο.
12-15 Νοεμβρίου 2007
Η ΕΑΕ συμμετέχει με εκπρόσωπο τον πρόεδρό της Ν.
Μπαμίδη στην 40ή παγκόσμια Συνδιάσκεψη της Στρογγυ-
λής Τράπεζας των Αρχείων που διεξήχθη στο Κεμπέκ του
Καναδά με θέμα «Συνεργασία για τη διατήρηση της δια-
φορετικότητας», μέρος του τριετούς κύκλου (2005-2007)
«Αρχεία, διαφορετικότητα και παγκοσμιοποίηση».
21 Νοεμβρίου 2007
Η ΕΑΕ ανταποκρίνεται σε γραπτό αίτημα της Εφορείας
Νεωτέρων Μνημείων Αττικής για βοήθεια στην οργάνωση
του αρχείου της, αποστέλλοντας όλες τις σχετικές εκδόσεις
και παραπομπές.
20 Μαρτίου 2008
Διοργανώνεται από την Εταιρεία Μελέτης της
Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (Ε.Μ.Ι.Α.Ν.)
και την ΕΑΕ επιστημονική ημερίδα με θέμα:
«Νεολαία και Αρχεία» στην αίθουσα συνεδρίων της ΓΣΕΕ.
Στην εκδήλωση παρουσιάζεται από μέρους της ΕΑΕ η εισή-
 ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ

γηση του μέλους του Δ.Σ. Γ. Χαρωνίτη με θέμα «Η νεολαία
στο αρχειακό τοπίο: διαθεσιμότητες–όρια–προοπτικές».
Ιούνιος 2008
Εκδίδονται τα πρακτικά του συνεδρίου «Αρχεία,
Βιβλιοθήκες και Δίκαιο στην Κοινωνία της Πλη-
ροφορίας» που συνδιοργάνωσε η ΕΑΕ με την
Ειδική Γραμματεία του ΥΠ.Ε.Π.Θ. και τη Νομική Σχολή
Αθηνών. Στην τριμελή ομάδα επιμέλειας της έκδοσης συμ-
μετείχε ο Ζήσιμος Συνοδινός.
21-28 Ιουλίου 2008
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο την αντιπρόεδρο της
εταιρείας Κ. Χατζηγιάννη στο 16ο Διεθνές Συνέδριο Αρ-
χείων που πραγματοποιήθηκε στην Κουάλα Λουμπούρ με
θέμα «Αρχεία, Διοίκηση και Ανάπτυξη: σχεδιάζοντας την
αυριανή κοινωνία».
2-4 Οκτωβρίου 2008
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο την αντιπρόεδρο της
Εταιρείας Κ. Χατζηγιάννη στο συνέδριο «Αρχεία και αν-
θρώπινα δικαιώματα» που πραγματοποιήθηκε στην
Girona της Καταλωνίας από τους «Αρχειονόμους χωρίς
σύνορα».
13-14 Νοεμβρίου 2008
Στα πλαίσια συνεργασίας με το Ινστιτούτο
Επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας
Διοίκησης-Αυτοδιοίκησης, η Εταιρεία συμμε-
τείχε σε διημερίδα στην Κέρκυρα με τίτλο «Διαχείριση και
προστασία αρχειακού υλικού και νέες τεχνολογίες» που
απευθυνόταν σε φορείς του Δημοσίου που έχουν συμμετά-
σχει σε σχετικά σεμινάρια ενώ το παρακολούθησαν και
πολλοί φοιτητές της Σχολής Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκο-
νομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Οι ομιλητές προέρχο-
νταν κυρίως από τη Σχολή Αρχειονομίας, από τα ΓΑΚ και
από ιδιωτικούς αρχειακούς φορείς που είχαν εμπλακεί με
τη ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού. Η Εταιρεία εκπροσω-
πήθηκε από τον πρόεδρο με την εισήγηση «Διατηρητέα
αρχεία και ψηφιακή πληροφορία: δύο παράλληλοι(;) κό-
σμοι».
Πρόεδρος: Νέστωρ Μπαμίδης, Αντιπρόεδρος: Κάλλια Χα-
τζηγιάννη, Γραμματέας: Βολτέρα Μαρία, Ταμίας: Κώστας
Χαρίσης, Μέλη: Δωροθέα Ρούσση, Σεραφειμίδης Γιώργος,
Ντίνα Τασιοπούλου.
Ιανουάριος 2010
Η ΕΑΕ συντάσσει και αποστέλλει ερωτηματολό-
γιο σε αρμόδιους φορείς, που υλοποιούν προ-
γράμματα ψηφιοποίησης, για τη συλλογή στοι-
χείων που θα αποτελέσουν τον κύριο άξονα για τη διοργά-
νωση ημερίδας για την ψηφιοποίηση.
Μάιος 2010
Εκδίδεται από την ΕΑΕ, σε συνεργασία με το
Ιστορικό Αρχείο της Εμπορικής Τράπεζας, το
«Ερμηνευτικό Λεξικό Αρχειακής Ορολογίας:
πολύγλωσσο και σχολιασμένο» του Ν. Μπαμίδη, προέδρου
της Εταιρείας.
11-19 Σεπτεμβρίου 2010
Συμμετοχή της ΕΑΕ με εκπρόσωπο την αντιπρόεδρο της
Εταιρείας Κ. Χατζηγιάννη στη Διεθνή Διάσκεψη της
Στρογγυλής Τράπεζας των Αρχείων (CITRA) με θέμα «Α-
ξιοπιστία και πρόσβαση. Προκλήσεις και διαχείριση ενερ-
γών και ιστορικών αρχείων στην ψηφιακή εποχή» που
πραγματοποιήθηκε στο Όσλο της Νορβηγίας.
30 Σεπτεμβρίου 2010
Η ΕΑΕ, διοργανώνει, σε συνεργασία με τα
Γενικά Αρχεία του Κράτους, το Εθνικό Οπτι-
κοακουστικό Αρχείο και τη Γενική Γραμματεία
του Ε.Π. Διοικητική Μεταρρύθμιση, ημερίδα στο Ιωνικό
Κέντρο με θέμα «Αρχεία: και μετά την ψηφιοποίηση, τι;».
Αναδίφηση: Δωροθέα Ρούσση

Δεκέμβριος 2008
Εκδίδονται, με δαπάνη της ΕΑΕ, τα πρακτικά
της επιστημονικής Ημερίδας «Νεολαία και αρ-
χεία» που συνδιοργανώθηκε τον περασμένο
Μάρτιο με την Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστε-
ρής Νεολαίας (Ε.Μ.Ι.Α.Ν.).

22-23 Μαρτίου 2009

Η αντιπρόεδρος της Εταιρείας Κ. Χατζηγιάννη
συμμετέχει στο συμπόαιο που οργάνωσαν τα
Εθνικά Αρχεία της Αλγερίας «Διεθνής προστασία
των αρχείων» που πραγματοποιήθηκε στο Αλγέρι με εισή-
γηση που είχε τίτλο «the protection of archives and the
right to information: new limits and contradictions».

6 Απριλίου 2009
Διεξάγεται η εκλογοαπολογιστική Γενική Συ-
νέλευση. Το 10ο Δ.Σ. όπως διαμορφώνεται μετά
την ψηφοφορία είναι το ακόλουθο:

25
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
ΓΙΑ ΤΑ 20 ΧΡΟΝΙΑ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΕΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
του Νίκου Ε. Καραπιδάκη
Εισαγωγή
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Αρχειακής
Εταιρείας, δια του Προέδρου της, μου ζήτησε ένα κείμενο
με αφορμή τα 20 χρόνια από την ίδρυσή της. Ο λόγος; Υ-
πήρξα από τα ιδρυτικά μέλη της και κατά κάποιο τρόπο ο
πρώτος πρόεδρός της, αν και ουδέποτε εκλεγμένος.
Παρά το γεγονός ότι ένα τέτοιο κείμενο έχει, εξ αφορ-
μής, επετειακό χαρακτήρα και άρα δεν συνάδει με την
κατάστασή μου αφού είμαι ακόμα και σήμερα κατά κά-
ποιο τρόπο στην ενεργή αρχειακή υπηρεσία, δέχτηκα να το
γράψω ως έναν απαραίτητο αναστοχασμό της εικοσαετούς
ιστορίας της ΕΑΕ αφενός, και αφετέρου ως έναν απολογι-
σμό για τα πράγματα που μπορέσαμε να κάνουμε και να
πούμε για τα αρχεία (εικοσαετής επέτειος του νόμου
1946/91) αλλά και τα πράγματα που δεν μπορέσαμε ούτε
να κάνουμε ούτε να πούμε.
Καλοκαίρι του ΄89. Τα αρχεία καίγονται
Και στην αρχή είναι οι αναμνήσεις από το καλοκαίρι
του ΄89, ένα καλοκαίρι ούτως ή άλλως βεβαρυμμένο για τη
νεότερη ιστορία. Είχα μόλις επιστρέψει από τις Βρυξέλλες
για να αναλάβω τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (παραιτού-
μενος από τη θέση μου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και οι
εκλογές που έγιναν δεν ανέδειξαν κυβέρνηση και οδήγησαν
στην περίφημη οικουμενική που θα επαναπροκήρυσσε ε-
κλογές το φθινόπωρο του ίδιου έτους. Ένα από τα πρώτα
μελήματα της οικουμενικής κυβέρνησης, στο όνομα της ε-
θνικής συμφιλίωσης, ήταν η απόφαση για το κάψιμο των
φακέλων. Φρίκη! Τουλάχιστον για έναν Διευθυντή των Γε-
νικών Αρχείων του Κράτους που είχε μόλις αναλάβει και
μόλις έρθει από το εξωτερικό, να μαθαίνει ότι ένα μεγάλο
μέρος της αρχειακής παραγωγής της χώρας θα καταστρεφό-
ταν· δια πυράς μάλιστα. Κατά παράβαση των κειμένων
διατάξεων περί εκκαθαρίσεων και χωρίς καν να ερωτηθεί η
αρχειακή υπηρεσία -που την ήξερα βέβαια αδύνατη αλλά
την μάθαινα και ανύπαρκτη- περί της τύχης των φακέλων.
Οι συζητήσεις άλλωστε που ξέσπασαν περί του καψίματος
μας αποκάλυπταν σε όλους όσοι είχαμε μια διαμορφωμένη
άποψη περί αρχείων, την άλλη και σοβαρότερη όψη του
αρχειακού προβλήματος: η έννοια του αρχείου και του δη-
μοσίου αρχείου ειδικότερα ήταν συγκεχυμένη για τους πο-
λιτικούς (θεωρούσαν ότι ένας νόμος της Βουλής, προϊόν
μάλιστα της πολιτικής συγκυρίας ήταν υπεράνω του δι-
καιώματος στην ιστορία και στη γνώση της). Η έννοια του
αρχείου ήταν συγκεχυμένη για τη δημόσια διοίκηση, αφού
άκουσα ακόμα και την άποψη (από διοικητικό παράγοντα
του Υπουργείου Παιδείας) ότι οι φάκελοι «δεν είναι δημόσιο
αρχείο» και άρα δεν «υπάγονται στη νομοθεσία περί εκκα-
θαρίσεων». Και, τέλος, άκουσα σημαντικούς ανθρώπους
στους οποίους τηλεφωνούσα για να ζητήσω υπογραφές, να
μου λεν πως «καλλίτερα που καίγονται οι φάκελοι και τε-
λειώνουν έτσι τα φακελώματα από τα οποία τόσο είχε υπο-
φέρει η ελληνική κοινωνία…» (Και ωστόσο βρισκόμαστε στο
1989 και όχι στο 1974. Τέτοια εμπιστοσύνη υπήρχε προς τα
κράτος).
26
Οι αντιδράσεις
Σ’ αυτό το κλίμα που επέβαλλε την αναζήτηση συμμά-
χων που θα αντιστέκονταν στο κάψιμο και στην αυθαιρε-
σία της Βουλής, συνάντησα και τους ανθρώπους που θα
έθεταν, μερικούς μήνες αργότερα, και το ζήτημα για μιαν
αναθεώρηση του τότε αρχειακού πολιτισμού της χώρας
μας. Ανάμεσά τους παλαιότεροι φίλοι, ιστορικοί υψηλού
επιπέδου, όπως ο Φίλιππος Ηλιού, ο Βασίλης Παναγιωτό-
πουλος, ο Σπύρος Ασδραχάς, ο Λέανδρος Βρανούσης, ο
Γεράσιμος Νοταράς, ο Χρήστος Λούκος, ο Τριαντάφυλλος
Σκλαβενίτης, η Λουκία Δρούλια, η Ευτυχία Λιάτα, ο Α-
ντώνης Λιάκος, η Χριστίνα Αγριαντώνη, η αρχειονόμος
Τούλα Καφίρη και πολλοί άλλοι (το πρώτο κείμενο κατά
του καψίματος είχε υπογραφεί από 60 ανθρώπους και είχε
σταλεί –με τους κλητήρες των ΓΑΚ- σε όλες τις εφημερίδες).
Ανάμεσά τους και νεότεροι, άνθρωποι που δεν γνώριζα
και γνώρισα εκείνο το καλοκαίρι και το φθινόπωρο που
ακολούθησε, όπως η Χριστίνα Βάρδα, η Λίτσα Μπαφούνη,
η Ελένη Αναγνωστοπούλου, η Σοφία Ματθαίου, ο Αλέξης
Κράους, ο Νίκος Παντελάκης, ο Ζήσης Συνοδινός, ο Αλέ-
ξανδρος Ζάνας κ.ά. Ξεχωριστή μνεία θα άξιζε στους αν-
θρώπους του περιοδικού Μνήμων που ούτως ή άλλως είχαν
αναδείξει, πολύ πριν από το καλοκαίρι του ΄89, έναν ση-
μαντικό λόγο και μια σημαντική πράξη περί αρχείων, έχο-
ντας επισημάνει την ανάγκη για μιαν αναδιοργάνωση του
αρχειακού συστήματος της χώρας. Το ίδιο θα πρέπει να
ειπωθεί και για τους πολύ ενημερωμένους ερευνητές του
Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών και του Κέντρου Βυζα-
ντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών που εί-
χαν αναπτύξει αρχειακές δραστηριότητες υψηλού επιπέ-
δου είτε στην ταξινόμηση αρχείων (μοναστικών, δημοτι-
κών και ενίοτε αρχείων επιχειρήσεων), στη φωτογράφηση
τμημάτων τους, στην ευρετηρίασή τους και στην ιστορική
τους αξιοποίηση. Θα ήταν, άλλωστε, παράλειψη να μην
αναφερθεί ο αρχειακός ρόλος, ισχυρός, τόσο του Ιστορικού
Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας και της επιτροπής ερευνών
που λειτουργούσε στο πλαίσιό του όσο και του ΕΛΙΑ, μιας
δυναμικής εταιρείας συγκέντρωσης αρχείων που ενέπνεε ο
Μάνος Χαριτάτος και τα άλλα μέλη του διοικητικού του
Συμβουλίου. Θυμάμαι επίσης τον σημαντικό ρόλο που είχε
διαδραματίσει, λίγο πριν, ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος,
στην αποτροπή του καψίματος των φακέλων όταν το θέμα
είχε ξανασυζητηθεί ήδη προ από το 1989. Είχε τότε συμ-
βουλέψει το ΠΑΣΟΚ που βρισκόταν στην κυβέρνηση, και
είχε εισακουστεί, να μην οδηγήσει το θέμα σε μια λογική
καταστροφής αλλά διάσωσης ενός υλικού που θα μπορού-
σε να αποδειχτεί πολύτιμο για την ιστορία. Αντιθέτως,
παλαιότεροι οργανισμοί συγκέντρωσης αρχείων όπως η
Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία, η Εθνική Βιβλιοθήκη, η
Βιβλιοθήκη της Βουλής, ή άλλοι πνευματικοί οργανισμοί
όπως η Ακαδημία Αθηνών, δεν θυμάμαι να έκαναν κά-
ποια ξεχωριστή παρέμβαση υπέρ της διάσωσης των αρχεί-
ων που θα καίγονταν. Τουλάχιστον δεν θυμάμαι αν υπήρ-
ξε άλλη παρέμβαση, και αν υπήρξε μια τέτοια ζητώ συ-
γνώμη που δεν την θυμάμαι ή δεν την πρόσεξα. Ως προς
τους πολιτικούς, θυμάμαι ότι η κυρία Άννα Ψαρούδα-
Μπενάκη, αναπληρώτρια Υπουργός Παιδείας στην οικου-
μενική κυβέρνηση, και αφού της ετέθη το θέμα του καψί-
ματος ως απαράδεκτη στάση της Πολιτείας, δέχτηκε να
τηλεφωνήσει αμέσως στον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη
και να του μεταφέρει αυτήν την άποψη. Δεν ξέρω τι της

απάντησε από την άλλη μεριά του τηλεφώνου, αλλά πά-
ντως ήταν κάτι του τύπου ότι επρόκειτο περί πολιτικής
απόφασης που έχαιρε της στήριξης της πλειοψηφίας της
Βουλής. Η αν. Υπουργός δεν έμεινε ευχαριστημένη από
την απάντηση αλλά φάνηκε υποχρεωμένη να δεσμευτεί
από αυτήν. Παρόμοια απάντηση λάβαμε, ο Χρήστος Λού-
κος ως εκπρόσωπος του Μνήμονα και ο υπογράφων, στο
γραφείο του Υπουργού Εσωτερικών Ν. Κωνσταντόπουλου.
Η απογοήτευσή μας ήταν μεγάλη. Αντιθέτως ο Κώστας
Φιλίνης, τον οποίο νομίζω είχα συναντήσει στο γραφείο
του στην Κουμουνδούρου, και ίσως επειδή του είχε ήδη
μιλήσει ο Φ. Ηλιού, φάνηκε να ακούει με μεγαλύτερη προ-
σοχή ότι τα στοιχεία από τη δημοσιοποίηση των οποίων θα
προστάτευε η πυρά, θα μπορούσαν να προστατευθούν
καλλίτερα με μια νομοθετική δέσμευση της κοινοποίησής
τους για 30 ακόμα χρόνια.
Πάντως όλη αυτή η κινητοποίηση είχε κάποιο αποτέλε-
σμα αφού το κάψιμο σταμάτησε και ακολούθησε ένα νο-
μοθετικό διάταγμα που «έκλεινε» τους φακέλους που δεν
είχαν καεί, υποσχόμενο το άνοιγμά τους μετά από ένα
ορισμένο διάστημα. Το διάστημα αυτό παρατάθηκε για
άλλα δέκα χρόνια, πρόπερσι, αν δεν κάνω λάθος.
Μια ορισμένη ιδέα περί αρχειονομίας
Το θέμα της ίδρυσης της αρχειακής εταιρείας ετέθη,
νομίζω, κατά πρώτον από τη Χριστίνα Βάρδα και τη Λίτσα
Μπαφούνη, ίσως και τον Αλέξη Κράους. Τώρα δεν θυμά-
μαι ακριβώς από ποιόν και πότε ακριβώς. Νομίζω στην
περίφημη εκδήλωση για το κάψιμο των φακέλων που είχε
οργανώσει το περιοδικό Μνήμων ή λίγο μετά σε κάποια
από τις συναντήσεις μας. Προς τι όμως η ίδρυση μιας αρ-
χειακής εταιρείας, αφού όπως προανέφερα πολλοί σημα-
ντικοί άνθρωποι και πολλοί σημαντικοί οργανισμοί και
εταιρείες, είχαν ήδη αναπτύξει μια δραστηριότητα υπέρ
των αρχείων και της σημασίας τους;
Πίσω απ’ αυτό το ερώτημα κρύβεται μια ολόκληρη
θεωρητική συζήτηση περί του τι είναι η αρχειονομία. Για
τους ιστορικούς ή για τους συλλέκτες, νομίζω, το αρχείο
δεν είναι ένα σύνολο προβληματισμού που ξεκινά από τη
συστηματική επισήμανση όλων των αρχείων και τη διά-
σωσή τους και φτάνει, περνώντας από την ταξινόμηση και
το ευρετήριο, στο άνοιγμα τους και στο δικαίωμα που έχει
στην πρόσβαση ο χρήστης. Συχνά οι ιστορικοί περιορίζο-
νται στην μελέτη των αρχείων, αλλά δεν είναι σε θέση να
εξασφαλίσουν (για διάφορους λόγους) τη διάθεσή τους σε
άλλους που θα έρθουν μετά από αυτούς ούτε είναι σε θέση
να εξασφαλίσουν την αναζήτηση και το άνοιγμα όλων των
αρχείων αφού κατά κανόνα είναι απλοί χρήστες και όχι
διαχειριστές των αρχείων. Οι συλλέκτες περιορίζονται συ-
χνά στα αρχεία που μπορούν να συλλέξουν, αλλά τι γίνε-
ται με τα αρχεία που δεν μπορούν να συλλέξουν; Πώς εξα-
σφαλίζεται μια κοινή νομοθεσία, ίση προς όλους, που δια-
κανονίζει τα περί πρόσβασης; Σίγουρα πολλές μονές δια-
θέτουν σημαντικά αρχεία, πολλά από τα οποία μικροφω-
τογραφήθηκαν και τα αντίγραφά τους κατατέθηκαν και
αλλού, αλλά συνιστά αυτό αρχειονομία ή απλώς μια αρ-
χειονομική πράξη που δεν απαντά σε ερωτήματα του τύ-
που: τι γίνεται με τα αρχεία που δεν φωτογραφήθηκαν;
Ποιοι είναι οι κανόνες πρόσβασης σε αυτά; Ποια εργαλεία
έρευνας υπάρχουν και κατά πόσο είναι διαθέσιμα στους
ερευνητές όλα τα αρχεία ενός οργανισμού; Ποιος έχει δι-
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ
καίωμα στην πρόσβαση και βάσει ποιας νομοθεσίας; Συνι-
στά η σύνταξη ενός ευρετηρίου μια πλήρη αρχειονομική
πράξη, ή μόνον μια μερική αρχειονομική πράξη; Με άλλα
λόγια η τεχνικότητα που απαιτείται για τη σύνταξή του
αρκεί για ένα έχουμε αρχειονομία αν δεν υπάρχουν οι
προϋποθέσεις φύλαξης και διάθεσης στην έρευνα του υλι-
κού στο οποίο ανταποκρίνεται; Υπήρχαν και επιμέρους
ερωτήματα, όπως περί της απαραίτητης παιδείας του αρ-
χειονόμου, περί των σπουδών ή της εμπειρίας που απαι-
τούνται, ώστε ο εύελπις αρχειονόμος να φιλοδοξεί τον τίτ-
λο του δόκιμου αρχειονόμου. Άλλωστε άλλο αρχειοφύλα-
κας και άλλο αρχειονόμος, αφού ο πρώτος κυρίως φυλάσ-
σει ενώ ο δεύτερος και φυλάσσει και, κυρίως, διαθέτει. Κο-
ντολογίς η αρχειονομία δεν θεωρείτο από αυτήν την ομά-
δα ιδρυτών της ΕΑΕ μόνο μια μέθοδος που την μοιράζεται
ο αρχειονόμος με άλλες ειδικότητες, ή την μοιράζονται οι
άλλες ειδικότητες με τον αρχειονόμο, αλλά ως μια συνολι-
κή πράξη και μια συνολική στάση (με επιμέρους δεξιότη-
τες) που απαντούσε στο πρόβλημα της διάσωσης και κυρί-
ως της διάθεσης του αρχείου. Σήμερα μάλιστα θα λέγαμε
ότι για τη Δημοκρατία η αρχειονομία αποτελεί μια προϋ-
πόθεση αφού δεν εννοείται δημοκρατική πολιτεία χωρίς
σαφή νομοθεσία περί διαθέσεως των δημοσίων αρχείων.
Οι αρχειακές πραγματικότητες πριν το 1989-1990
Η αναγκαιότητα για την ίδρυση της αρχειακής εται-
ρείας εμφανιζόταν πιστεύω το 1989-1991 στην Ελλάδα και
για τους ανθρώπους που είχαν συναίσθηση ως η ανάγκη
για μια σφαιρική απάντηση σε ένα κερματισμένο ζήτημα,
τα αρχεία. Και πόσες αντιφατικές και διαφοροποιημένες
πραγματικότητες δεν υπήρχαν εκείνο το καλοκαίρι κάτω
από τη λέξη αρχεία! Θα προσπαθήσω να τις ξαναφέρω στο
μυαλό μου, τώρα που γράφω, έστω και συνοπτικά. Αρχεία
που είχαν κατατεθεί στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και
υπόκειντο σε διαφορετικό καθεστώς πρόσβασης (θυμάμαι
ακόμα ότι λειτουργούσε μια ξεχωριστή επιτροπή για το
δικαίωμα πρόσβασης στα αρχεία της μεικτής επιτροπής
για τα οθωμανικά κτήματα). Λίγα χρόνια πριν από το
1989 για την μελέτη των αρχείων της Εγχωρίου Διαχειρί-
σεως Κερκύρας (1378-1914) -στο τότε Ιστορικό Αρχείο Κέρ-
κυρας- χρειαζόταν ειδική άδεια από το Υπουργείο Εσωτε-
ρικών! Και μήπως για τα κρατικά αρχεία, κέντρου και πε-
ριφέρειας υπήρχαν κοινοί κανόνες πρόσβασης; Αυτή εξαρ-
τιόταν από την καλή βούληση του αρχειοφύλακα. Άλλη
βούληση στην Κέρκυρα, άλλη στη Κεφαλονιά, άλλη στα
Κύθηρα, άλλη στη Σάμο, άλλη στη Θεσσαλονίκη κ.ο.κ.
Αρχεία αταξινόμητα, στα ΓΑΚ; πλήθος! Ο χρήστης είχε,
θεωρητικώς, πρόσβαση σε αυτά αλλά οι συνθήκες φύλαξης
ήταν τέτοιες που τα καθιστούσαν μη προσβάσιμα. Και μή-
πως υπήρχαν αρχεία σε όλους του νομούς; Τα περισσότερα
Τοπικά Αρχεία (έτσι λέγονταν τότε) είναι ιδρυθεί μόνο
στα χαρτιά και αν πήγαινες στη Βέροια, στην Παραμυθιά
ή στην Άρτα π.χ. δεν θα έβρισκες ένα οίκημα αρχείου αλλά
την αλληλογραφία του Υπουργείου που αφορούσε στην
ίδρυσή του και η οποία φυλασσόταν στον Δήμο. Δύο Δή-
μοι, ο Πειραιώς και ο του Ηρακλείου Κρήτης είχαν ιδρύσει
Ιστορικά Αρχεία (στον δεύτερο ως παράρτημα της Βικε-
λαίας Βιβλιοθήκης), και ο Θεσσαλονίκης ένα Κέντρο Ιστο-
ρίας που συγκέντρωνε δημοτικά αρχεία. Τι γινόταν με τα
υπόλοιπα δημοτικά αρχεία; Τα του Ναυπλίου, Ερμουπό-
λεως και Αιγίου δημοτικά είχαν κατατεθεί στα Τοπικά Αρ-
27
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
χεία αλλά των υπολοίπων; Κατέθεταν οι δημόσιες υπηρεσί-
ες τα αρχεία τους στα Γενικά Αρχεία του Κράτους; Τα εκ-
καθάριζαν κατά τα διατάγματα; Όχι! Παρά μόνο σε ελάχι-
στες εξαιρέσεις. Και ποιοι δούλευαν σε όλα αυτά τα λίγα
έστω υπάρχοντα Δημόσια Αρχεία, όταν υπήρχαν υπάλλη-
λοι; Κάθε κατηγορία υπαλλήλου εκτός από ελάχιστους που
είχαν επιλεχθεί (ορισμένοι μόνον ανάμεσά τους μετά από
διαγωνισμό) ως αρχειονόμοι (αρχειοφύλακες ή διευθυντές
αρχείων ονομάζονταν ακόμα τότε) με ειδικά τουλάχιστον
προσόντα (τρεις ή τέσσερεις σε όλη την Ελλάδα). Ομοιογέ-
νεια μεθόδων; Ουδεμία. Αξίζει να συγκρίνει κανείς τα ευ-
ρετήρια που είχε κάνει το Ίδρυμα Ερευνών, νομίζω, στα
Κύθηρα ή που επιχείρησε να κάνει στην Λευκάδα η ομάδα
που διεύθυνε τότε ο Αντώνης Πάρδος (δημοσιεύτηκαν
πολύ αργότερα) και τα ευρετήρια που γίνονταν και έγι-
ναν έκτοτε στην Κέρκυρα. Αφήνω τις καθυστερήσεις, όπως
π.χ. στις ερευνητικές αποστολές του Ιδρύματος Ερευνών
στην Κεφαλονιά.
Ήταν καλλίτερα τα πράγματα στα ιδιωτικά αρχεία; Κά-
πως ναι, αλλά όχι ώστε να μπορέσουμε να μιλήσουμε για
αρχειονομία. Το ΕΛΙΑ είχε συγκεντρώσει πολλά αρχεία, και
άρχιζε, με εθελοντική ακόμα εργασία νομίζω, να κάνει ευρε-
τήρια. Αλλά αυτό δεν ήταν από τις πρώτες του προτεραιότη-
τες, και νομίζω ότι το πρώτο του γενικό ευρετήριο εκδόθηκε
μεταξύ του 1991 και του 1992 (αν όχι και αργότερα). Με
εξαίρεση το γενικό ευρετήριο του Ιστορικού Αρχείου της
Εθνικής από την Ευτυχία Λιάτα, δεν νομίζω ότι διαθέταμε
άλλα εργαλεία έρευνας για άλλα τραπεζικά αρχεία· και ούτε
λόγος, ακόμα τότε, για πιο ειδικευμένα ευρετήρια. Όλοι
προχωρούσαν εμπειρικά, και αξίζει να συγκρίνει κανείς
ευρετήρια της εποχής για να διαπιστώσει την αναζήτηση
μιας μεθόδου, όπως π.χ. τα ευρετήρια των Δημοτικών Αρ-
χείων Ναυπλίου (Τρ. Σκλαβενίτης) και Ερμουπόλεως (Χρ.
Λούκος κ.ά.). Πολλές άλλωστε αρχειακές επιχειρήσεις δεν
ολοκληρώθηκαν ελλείψει μεθόδου. Μήπως διαθέταμε μέθο-
δο όσο δεν είχαμε ούτε καν καθιερωμένο αρχειακό λεξιλόγι-
ο; Πώς να μεταφράσουμε τις αρχειακές πραγματικότητες
αφού δεν διαθέταμε ακόμα τις αρχειακές έννοιες;
Ακόμα και οργανωμένοι θεσμοί όπως η Γεννάδειος
Βιβλιοθήκη δεν διέθεταν ευρετήρια για τα αρχεία τους και
αυτά θα τα βλέπαμε, μόνο αργότερα, μετά την ολοκλήρω-
ση των εργασιών της Χριστίνας Βάρδα.
Και τι να έλεγε κανείς για τα βιομηχανικά αρχεία, και
τα αρχεία των επιχειρήσεων που τότε μόνο άρχιζαν να
ενδιαφέρουν; Τα αρχεία των ασφαλιστικών εταιρειών; Των
χρηματιστηρίων; Των νοσοκομείων; Των φυλακών;
Μας καταλάμβανε όλους ένας πανικός για τον χαμένο
χρόνο που αισθανόμαστε πως μας είχε αφήσει πίσω ως προς
τη νομοθεσία, τη διάσωση και την αξιοποίηση των αρχείων
αλλά και ως προς την αρχειακή εκπαίδευση. Ως προς την
καλλιέργεια ενός πολιτισμού που θα καθιστούσε δεδομένη
την αντίληψη ότι τα παλιά χαρτιά δεν πετιούνται αν δεν τα
δει πρώτα κάποιος ειδικός. Μήπως είχαμε προλάβει τις εξε-
λίξεις στη διεθνή αρχειονομία όπως αυτές διατυπώνοντας
συστηματικά από το 1947 στα δημοσιεύματα του Διεθνούς
Συμβουλίου Αρχείων; Ο χρόνος μας είχε πράγματι προσπε-
ράσει. Το είπε ο τότε εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς
Συμβουλίου των Αρχείων Charles Kesckemeti, προσκεκλη-
μένος το 1990 στη συνάντηση των αρχειακών στην Πρέβεζα:
«Η Ελλάδα έχασε τη βιομηχανική εποχή των αρχείων. Της
μένει μόνο η ηλεκτρονική εποχή».
28
Τι ήταν ένας αρχειονόμος το ΄89;
Υπό αυτούς τους όρους το έργο της ΕΑΕ ήταν πράγμα-
τι τεράστιο. Από πού να πρωτάρχιζε;
Από το να ορίσει τι εννοούσε μιλώντας για τα μέλη της.
Ποιος ήταν αρχειονόμος στο παραπάνω περιβάλλον; Νο-
μίζω ότι η πιο σοφή απάντηση ήταν αυτή που είχαμε δώσει
τότε, υπερβαίνοντας τις αγκυλώσεις ειδικοτήτων ή υπό-
ειδικοτήτων, συμφερόντων και φιλοδοξιών. Δώσαμε έναν
ορισμό –στηριζόταν στο ποιος εργάζεται σε αρχεία ή έχει
ερευνητική σχέση με τα αρχεία- που ενέτασσε στην προ-
σπάθεια αναδιοργάνωσης όλους εκείνους που είχαν την
ευαισθησία για τη διάσωση αυτού του πολιτισμού, του
αρχειακού. Η διεύρυνση της έννοιας του αρχειονόμου ή-
θελε ακριβώς να προστατεύσει από τυχόν συντεχνιακές
αντιλήψεις μιας κοινωνίας όπως η ελληνική που παρουσί-
αζε όλα τα συμπτώματα της «κερματισμένης» κοινωνίας
για την οποία μιλούν οι ανθρωπολόγοι. Έως τότε, θυμά-
μαι, οι άνθρωποι εκτός δημοσίου στηλίτευαν τα Γενικά
Αρχεία του Κράτους (και μαζί τους το ολιγάριθμο προσω-
πικό τους) καθόσον δεν ανταποκρίνονταν στον ρόλο τους.
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους ήταν κατά τη γνώμη μου
κλεισμένα στον εαυτό τους και ανήμπορα (δεν είχαν προ-
σωπικό, δεν είχαν παράδοση στις εκκαθαρίσεις και άλλους
λόγους που πρέπει να εξηγηθούν αλλού), έβλεπαν κάθε
μέρα να καταστρέφεται ένα δημόσιο αρχείο, του οποίου η
καταστροφή γινόταν αφορμή για μια ακόμα λοιδορία εις
βάρος τους. Οι συλλέκτες αρχείων πανηγύριζαν κάθε μέρα
για ένα ακόμα αρχείο που κάπου έβρισκαν κάπου, συχνά
δημόσιο, δείχνοντας την ανεπάρκεια του κράτους. Οι εξει-
δικευμένοι ερευνητές του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών,
ήξεραν ότι μακροπρόθεσμα δεν μπορούσαν να αναπλη-
ρώνουν το έργο των κρατικών αρχείων, με «αποστολές»
που στην καλλίτερη περίπτωση έβαζαν κάποια τάξη σε
κάποιο ξεχασμένο από το κράτος αρχείο, ακόμα και το
φωτογράφιζαν· αλλά όταν η αποστολή τελείωνε; Ποιος θα
το φύλασσε; Ποιος θα τα διασφάλιζε; Ποιος θα παραλάμ-
βανε τα καινούργια αρχεία που θα έφταναν από τις υπη-
ρεσίες; Μου το είχε πει με καθαρότητα η κυρία Λουκία
Δρούλια, διευθύντρια τότε του Κέντρου Νεοελληνικών
Ερευνών: «στο ίδρυμα (Ερευνών) καλύπτουμε τις ανεπάρ-
κειες της αρχειακής υπηρεσίας». Τα λίγα δημοτικά αρχεία
που υπήρχαν, έβλεπαν με τη μεγαλύτερη δυσπιστία το…
κράτος. Όχι πάντα αδίκως άλλωστε. Πώς να πείσεις τους
Ηρακλειώτες ότι το κράτος ενδιαφερόταν για τα αρχεία
τους όταν το Τουρκικό Αρχείο Ηρακλείου δεν είχε κριθεί
άξιο να συγκροτήσει πυρήνα τοπικού αρχείου και αφέθηκε
στην τύχη του μέχρι να το εντάξει ο Δήμος Ηρακλείου στις
δραστηριότητες της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης.
Με την ίδρυσή της η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία έθε-
σε όλους τους ενδιαφερόμενους από την ίδια πλευρά. Το
ζήτημα δεν ήταν ο οργανισμός (δηλαδή η θέση) εκ μέρους
του οποίου μιλούσε ο καθένας, αλλά το αντικείμενο για το
οποίο μιλούσε. Η συναίνεση επί του σκοπού. Νομίζω ότι
αυτό επιτεύχθηκε. Μαρτυρεί ο αριθμός των μελών που
έσπευσαν να εγγραφούν, ο αριθμός των μελών που έσπευ-
σαν να παρακολουθήσουν τα πρώτα συνέδρια. Μαρτυρεί
η έννοια του δικτύου των αρχείων, που υιοθετήθηκε έκτοτε
και διατυπώθηκε και στα πρακτικά της συνάντησης της
Κέρκυρας που είχε ως θέμα το «Αρχεία και αρχειακοί: ένας
ιστός». Αν θυμάμαι καλά ο τίτλος οφειλόταν στον Σπύρο
Ασδραχά που ήταν πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής

του συνεδρίου. Μαρτυρεί η στήριξη της Εταιρείας στο νό-
μο Περί Γενικών Αρχείων του Κράτους που ψηφίστηκε το
1991. Μαρτυρεί η ίδρυση του Τμήματος Αρχειονομίας και
Βιβλιοθηκονομίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, το 1992 (πίσω
από την οποία ήταν ο Σπύρος Ασδραχάς και η Έλλη Γιω-
τοπούλου-Σισιλιάνου).
Τι πέτυχε η ΕΑΕ
Μαρτυρεί η εμφάνιση των Ελλήνων αρχειονόμων
στους διεθνείς αρχειακούς θεσμούς και, φυσικά, η διοργά-
νωσης της Στρογγυλής τράπεζας των Αρχείων, στη Θεσσα-
λονίκη το 1994. Μαρτυρεί το πρώτο αρχειονομικό περιοδι-
κό, τα Αρχειακά Νέα, το εγχειρίδιο, και οι εκδηλώσεις της
που σηματοδοτούν κάθε χρόνο ένα ή δυο μεγάλα αρχεια-
κά προβλήματα όπως αυτό της πρόσβασης, των αρχείων
των πολιτικών κομμάτων, της αρχειακής εκπαίδευσης κ.ά.
Προβλήματα που, ας σημειωθεί, δεν είναι ακόμα λυμένα
από τους αρμόδιους φορείς.
Ποια προβλήματα δημιουργήθηκαν
Δεν μου διαφεύγει ότι η δυναμική που δημιουργήθηκε
τότε προκάλεσε και φυγόκεντρες, από την Εταιρεία, τάσεις.
Πολλοί ξαναγύρισαν στην εσωστρέφεια που τους προσέ-
φεραν οι συνήθειές τους. Πολλοί επωφελήθηκαν από τους
νέους θεσμούς που δημιούργησε η γενικότερη ανανέωση -
τέτοιος θεσμός ήταν το Τμήμα Αρχειονομίας και Βιβλιοθη-
κονομίας αλλά και τα ίδια τα ΓΑΚ αφού απέκτησαν διευ-
θύνσεις και τμήματα- και αφού εγκαταστάθηκαν σ’ αυτούς
ξεκίνησαν μια νέα πολιτική απομόνωσης στο εσωτερικό
τους. Ακόμα και ένας καθηγητής του Τμήματος Αρχειονο-
μίας και Βιβλιοθηκονομίας με ρωτούσε αν η Αρχειακή
Εταιρεία άξιζε τον κόπο να υπάρχει. Και όμως η Αρχειακή
Εταιρεία είχε συντελέσει να ιδρυθεί το τμήμα που αυτός
(και άλλοι μαζί του) υπηρετούσε. Πολλοί άλλοι διαφώνη-
σαν σε προσωπικό επίπεδο και πήραν τις αποστάσεις τους.
Τα δομικά προβλήματα μιας κοινωνίας έχουν μακρά
διάρκεια, αυτό το γνωρίζουμε, και τα κυριότερα από αυτά
είναι, στην Ελλάδα, η ασθενής κοινωνία των πολιτών και
το χαμηλό επίπεδο προσωπικής ευθύνης και συλλογικής
μνήμης. Επίσης: η θεμελιώδης αδυναμία διαλόγου της κοι-
νωνίας μας που συνήθως οδηγεί σε εξοντώσεις. Δεν θα ξε-
χάσω ποτέ μια συνομωσία που είχε υφανθεί στο εσωτερικό
της Εταιρείας με σκοπό να τεθεί υπό δικαστική επιμέλεια
προκαλώντας μια τεχνητή έλλειψη απαρτίας στο Διοικητι-
κό της Συμβούλιο· ούτε θα ξεχάσω τις υβριστικές και (μυ-
στικές) αναφορές που υποβάλλονταν στο Υπουργείο Παι-
δείας –κατά το νεοελληνικό ήθος- ώστε να αφαιρεθεί από
την Εταιρεία κάθε υπόληψη και να τεθεί εκτός της διοργά-
νωσης της Στρογγυλής Τράπεζας του 1994 που ωστόσο είχε
αναληφθεί με τη δική της πρωτοβουλία. Και μόνο το γεγο-
νός ότι αυτές οι αναφορές υποβάλλονταν «μυστικά» θα
αποδείκνυε τα ψεύδη που περιέκλειαν αλλά που ωστόσο
χρησίμευσαν έστω για ένα βραχύτατο διάστημα ώστε να
σπιλωθούν μέλη της.
Επίλογος
Προς μεγάλη της τιμή η ΕΑΕ επέζησε και, σήμερα, είναι
σε θέση να αναδιοργανώσει τη στρατηγική της. Δεν θα επε-
κταθώ αλλά πιστεύω ότι η ΕΑΕ χρειάζεται όσο χρειαζόταν
και το 1989. Υπέρ της άποψής μου συνηγορεί η υποχώρηση
των άλλων θεσμών που από αρχειακή άποψη ήταν ακόμα
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ
ισχυροί και εισακούγονταν, το 1989, όπως το Εθνικό Ίδρυ-
μα Ερευνών. Συνηγορεί υπέρ της άποψής μου το γεγονός
ότι ακόμα δεν έχει κατακτηθεί, εντελώς, το δικαίωμα στην
πρόσβαση των αρχείων, και άρα η κοινωνία μας έχει να
κατακτήσει θεμελιώδη πολιτικά δικαιώματα. Υπενθυμίζω
ότι ανώτατοι πολιτειακοί θεσμοί δεν έχουν ακόμα ανοίξει
τα αρχεία τους, και η αυθαιρεσία των διοικητικών κανονι-
σμών εξακολουθεί να κυριαρχεί σε πολλά δημόσια αρχεία.
Τα πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να έχουν κλειστά αρ-
χεία. Το δικαίωμα στην ιστορία (και στην πληροφορία)
παραμένει ένα ζητούμενο και κανείς δεν μπορεί να το υπη-
ρετήσει όσο το πρόβλημα των αρχείων δεν λύνεται.
Ο Νίκος Καραπιδάκης ήταν ο πρόεδρος του προσω-
ρινού Δ.Σ. της Εταιρείας και Αντιπρόεδρος στα δύο
πρώτα εκλεγμένα Διοικητικά Συμβούλια (1990-
93 και 1993-95).
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ:
Ένα χρήσιμο «εργαλείο» στα χέρια των αρχειονόμων
ή ένας ακόμη περιττός φορέας;
του Νίκου Παντελάκη
Η σκέψη αυτή με βασανίζει, καθώς τα τελευταία χρό-
νια διαπιστώνω ότι η Εταιρεία δεν εμπνέει πλέον τους νέ-
ους συναδέλφους και βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία. Ανα-
ζητώντας την αιτία, ή τις αιτίες, σκέφτηκα να αποτυπώσω
σε αυτό το σύντομο κείμενο που μου ζητήθηκε και αφορά
τα εικοσάχρονα της Εταιρείας, μερικές σκέψεις μου.
Από πού ξεκινήσαμε;
Το 1989 η συνάδελφος Χριστίνα Βάρδα, στην εκδήλωση
για την καύση των φακέλων, με πλησίασε και μου είπε ότι
τόσο εκείνη όσο και η Λίτσα Μπαφούνη θεωρούσαν χρή-
σιμο να γίνει προσπάθεια ίδρυσης επιστημονικού φορέα
των Ελλήνων αρχειονόμων ακολουθώντας πρότυπα που
ίσχυαν και σε άλλες χώρες. Για το λόγο αυτό είχαν έρθει σε
επαφή με τον τότε Διευθυντή των Γενικών Αρχείων του
Κράτους κ. Ν. Καραπιδάκη, ο οποίος υπήρξε από την αρχή
ένθερμος υποστηρικτής της ιδέας.
Έτσι, στις 12 Μαρτίου 1990 έγινε η πρώτη συνάντηση,
στην οποία κλήθηκαν πρόσωπα που μέχρι τότε ασχολού-
νταν με τη διάσωση των αρχείων· δηλαδή εργαζόμενοι σε
αρχειακούς φορείς αλλά και ιστορικοί που είχαν αναλάβει
πρωτοβουλίες για τη διάσωση αρχείων, δεδομένου ότι η
κρατική υπηρεσία δεν είχε τη δυνατότητα να ανταποκριθεί
και να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα τόσο το πρόβλημα της
διάσωσης των κρατικών αρχείων όσο και των αρχείων των
δημόσιων επιχειρήσεων, της τοπικής αυτοδιοίκησης και
των ιδιωτών.
Στις 3 Νοεμβρίου 1990 έγινε η ιδρυτική Γενική Συνέ-
λευση της ΕΑΕ και εκλέχθηκε το πρώτο Δ.Σ. Κατά την ά-
ποψή μου η πρωτοβουλία αυτή υπήρξε καθοριστική για τη
29
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
μετέπειτα εξέλιξη της υπόθεσης των αρχείων στην Ελλάδα,
τουλάχιστον για τα πρώτα 15 χρόνια, καθώς η Ελληνική
Αρχειακή Εταιρεία με τις πρωτοβουλίες της συνέβαλε στα-
διακά ώστε οι εργαζόμενοι των αρχείων στην Ελλάδα να:
 Έρθουν σε επαφή με τους αντίστοιχους επαγγελματι-
κούς φορείς του εξωτερικού (Διεθνές Συμβούλιο Αρ-
χείων, αρχειακές εταιρείες) και μέσα από την ενεργό
συμμετοχή τους στα όργανα αλλά και στις συναντήσεις
να μεταφέρουν το διεθνή προβληματισμό και τη διεθνή
τεχνογνωσία στη χώρα μας.
 Δημιουργήσουν ένα χώρο μέσα στον οποίο μπορούσαν
να συζητήσουν τα προβλήματα και να ανταλλάξουν
απόψεις πάνω σε θέματα που αφορούσαν τη διαχείριση
των αρχείων (π.χ. σχετικά με την εκκαθάριση των αρ-
χείων, την ταξινόμηση και την περιγραφή τους, και
κυρίως θέματα που αφορούσαν τις αλλαγές που θα ε-
πέφερε η εισαγωγή της νέας τεχνολογίας στον τρόπο
εργασίας τους).
 Αποκτήσουν τη δική τους αυτόνομη φωνή τόσο στην
Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, και μέσα από τις δημό-
σιες παρεμβάσεις τους να προωθήσουν την υπόθεση
των αρχείων.
Με εκπληκτικό βολονταρισμό τα μέλη των πρώτων Δ.Σ.
προχώρησαν στην έκδοση των Αρχειακών Νέων, την οργά-
νωση συνεδρίων –με κορυφαία τη διοργάνωση του CITRA
στη Θεσσαλονίκη (ετήσια συνάντηση του Διεθνούς Συμ-
βουλίου Αρχείων, στην οποία συμμετείχαν τα Γενικά Αρ-
χεία του Κράτους και οι αρχειακές εταιρείες όλων των χω-
ρών)–, την έκδοση πρακτικών ημερίδων και συνεδρίων,
την οργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων, τη μετάφραση
και έκδοση του εγχειριδίου για τη διαχείριση των αρχείων,
τα οποία πιστεύουμε ότι βοήθησαν τότε την αρχειακή κοι-
νότητα. Σταδιακά η Εταιρεία απέκτησε κύρος και δυνατό-
τητα χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων της.
Από την αρχή όμως της λειτουργίας της έγιναν και προ-
σπάθειες να επιλυθεί το πρόβλημα της συμμετοχής των με-
λών στις δραστηριότητές της. Αρχικά είχε θεωρηθεί ότι το
κυρίαρχο εμπόδιο στη δραστηριοποίηση των μελών ήταν το
γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό εργαζόταν εκτός κέντρου
(Αθήνα). Για να αντιμετωπιστεί το θέμα αυτό οργανώθηκαν
συνέδρια εκτός Αθηνών, ώστε κατά διαστήματα, αντί να
μετακινείται η περιφέρεια προς το κέντρο, να μετακινείται
το κέντρο προς την περιφέρεια. Αποφασίστηκε επίσης το
Δ.Σ. να επισκέπτεται σε τακτά χρονικά διαστήματα την πε-
ριφέρεια, ώστε να έρχεται σε επαφή με τα μέλη του εκεί, ενώ
καθιερώθηκε και η πρακτική οι γενικές συνελεύσεις να γίνο-
νται στην Αθήνα Σάββατο και σε συνδυασμό με την οργά-
νωση ημερίδων να δίδεται κίνητρο στα μέλη να μετακινη-
θούν προς το κέντρο και να συμμετάσχουν.
Όλες οι παραπάνω παρεμβάσεις δεν ήταν χωρίς αποτέ-
λεσμα, ούτε όμως έλυσαν το πρόβλημα, το οποίο τελικά
φάνηκε να είναι πιο ουσιαστικό. Κατά την άποψή μου η
Εταιρεία δεν μπόρεσε όλα αυτά τα χρόνια να πείσει τα
νεότερα μέλη της, και γενικότερα τους νέους εργαζόμενους
στα Αρχεία, ότι αποτελούσε χρήσιμο θεσμό για τη δουλειά
τους. Κυρίως δεν κατορθώσαμε, με τις δυνατότητες που
μας παρέχει σήμερα η νέα τεχνολογία, να δημιουργήσουμε
ένα δικό μας εργαλείο κοινωνικής δικτύωσης που να σπάει
την απομόνωσή μας και να μας φέρνει πιο κοντά, έναν
τόπο διαλόγου. Ούτε οι προσπάθειες ανανέωσης του Δ.Σ.
έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
30
Και τώρα τι;
Είναι προφανές ότι η κατάσταση αυτή οδήγησε σταδι-
ακά όσους ασχολήθηκαν τα τελευταία χρόνια με την Εται-
ρεία να σηκώσουν τα χέρια ψηλά και να περιοριστούν σε
μια απλή συντήρησή της. Έχουμε φτάσει σε σημείο μαρα-
σμού, με προσελεύσεις στις Γενικές Συνελεύσεις που δεν
ξεπερνούν τα 10-20 άτομα. Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη
καμπή και πρέπει σοβαρά να διερωτηθούμε μήπως, σε τε-
λική ανάλυση, είναι καλύτερο να παραδεχθούμε ότι ηττη-
θήκαμε σε αυτή την προσπάθεια και με γενναιότητα να
αποφασίσουμε να την εγκαταλείψουμε, παρά να την αφή-
νουμε να παρακμάζει.
Εάν δεν δραστηριοποιηθούν νέα μέλη, εάν δεν ανανε-
ωθεί η Εταιρεία με νέες ιδέες, εάν δεν χρησιμοποιηθούν τα
εργαλεία που μας παρέχει η νέα τεχνολογία, η ΕΑΕ είναι
καταδικασμένη να αργοπεθαίνει.
Οι καιροί έχουν αλλάξει, με τη νέα τεχνολογία το ε-
πάγγελμά μας αλλάζει ριζικά, και ή θα αποφασίσουμε να
συμμετέχουμε στο νέο γίγνεσθαι ή διαφορετικά το εργασι-
ακό μας περιβάλλον και η ίδια η εργασία μας θα μεταβλη-
θούν ερήμην μας, γεγονός που δεν προοιωνίζεται τίποτα
θετικό.
Ο Νίκος Παντελάκης, ιδρυτικό μέλος της ΕΑΕ,
διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας επί δύο συνεχείς
θητείες (1993-95 και 1995-97).
ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ
ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ 20ΧΡΟΝΑ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΕΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
του Ζήσιμου Χ. Συνοδινού
Διανύοντας σήμερα τον εικοστό πρώτο χρόνο ζωής της,
η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία (ΕΑΕ) αποτελεί, δικαιολογη-
μένα ίσως, τον μοναδικό επιστημονικό σύλλογο που εκ-
προσωπεί επάξια τους περισσότερους εν ενεργεία Έλληνες
αρχειονόμους, αλλά και ορισμένους ιστορικούς, ερευνητές
και πανεπιστημιακούς, επηρεάζοντας το αρχειακό γίγνε-
σθαι της χώρας. Κάποιες δυσκολίες ή οργανωτικές αδυνα-
μίες τα τελευταία χρόνια δεν αναιρούν το αξιόλογο κατά
τα άλλα έργο της. Άλλωστε από τους ιδρυτές της είχαν τε-
θεί πολύ υψηλοί στόχοι.
Από τα πρώτα της βήματα, όπως αναφέρουν και μερι-
κοί από τους εμπνευστές της στα κείμενά τους, η ΕΑΕ κι-
νήθηκε με ενθουσιασμό για να αλλάξει το –«αρχαϊκό» και
σχεδόν αμετάβλητο για χρόνια τότε– αρχειακό τοπίο της
χώρας, να βελτιώσει το γνωστικό επίπεδο των εργαζομέ-
νων στα αρχεία, το πλαίσιο των σχετικών σπουδών και των
παρεχόμενων αρχειακών υπηρεσιών, να ενδυναμώσει τον
αδιάσπαστο ιστό μεταξύ αρχειονόμων και ερευνητών-
ιστορικών με απώτερο στόχο να προαγάγει την έρευνα. Τα
πρώτα συμπόσια που οργάνωσε, από κοινού με τα Γενικά
Αρχεία του Κράτους, στην Πρέβεζα (1990) και την Κέρκυ-
ρα (1991) είχαν αυτόν ακριβώς το χαρακτήρα.

Επίσης οι ομάδες της που προβληματίστηκαν πρώτες
πάνω στην αρχειονομία, και είχαν παραγάγει έργο μέχρι το
1993, ήταν οι Επιτροπές των ιδιωτικών αρχείων, της επαγ-
γελματικής επιμόρφωσης και της βιβλιογραφίας. Στη συνέ-
χεια είχαμε το εκπαιδευτικό ταξίδι στην Ιταλία, την ανα-
βάθμιση των Αρχειακών Νέων, τη μετάφραση του ΔΙΠΑΠ
(α΄ εκδοση) και τις λοιπές δραστηριότητες της Επιτροπής
ορολογίας, το ξεκίνημα της μετάφρασης του αυστραλιανού
εγχειριδίου κ.ά.π. Παράλληλα είχαν εδραιωθεί η σύνδεσή
μας με το Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων, η επίσημη συμμετο-
χή μας σε διεθνείς εκδηλώσεις και η επαφή με τις μεγάλες
αρχειακές εταιρείες του εξωτερικού. Από τα πρώτα «ηρωι-
κά» χρόνια, όταν κι εγώ ασχολήθηκα, στην αρχή κυρίως, με
τα οικονομικά και τα εκδοτικά θέματα, θυμάμαι μια μικρή
ομάδα (Χριστίνα Βάρδα, Ν. Καραπιδάκης, Αλ. Κράους, Ν.
Παντελάκης, Αμαλία Παππά, Κάλλια Χατζηγιάννη, Ν.
Μπαμίδης, και με την παρότρυνση και αμέριστη συμπαρά-
σταση της Τούλας Καφίρη) που δουλέψαμε για πολλά χρό-
νια μαζί –τα περισσότερα του μέχρι σήμερα βίου της Εται-
ρείας–, αναπτύσσοντας πλέον ακατάλυτους δεσμούς αλλη-
λοεκτίμησης, φιλίας και αγάπης.
Έτσι στα τέλη περίπου της δεκαετίας του 1990 σχημα-
τοποιήθηκε το πλαίσιο πολιτικής της ΕΑΕ, τα βασικά χα-
ρακτηριστικά της οποίας ήταν:
- η διαμόρφωση έργου υποδομής (ενημέρωση, επιμόρφω-
ση των μελών, έκδοση χρήσιμων θεωρητικών επαγγελματι-
κών εργαλείων, γόνιμη συνεργασία σε διεθνές επίπεδο)·
- η συμμετοχή στις ποικίλες δραστηριότητές της όσο το
δυνατόν περισσότερων συναδέλφων (επιτροπές, επικοινω-
νία και ανάπτυξη επιστημονικού διαλόγου, υπέρβαση του
απομονωτισμού) και
- η ανάπτυξη νέων μεθόδων και τρόπων συλλογικής επι-
στημονικής δράσης (στενότερη επαφή με τα μέλη μέσω των
νέων τεχνολογιών, αποκεντρωτικές διαδικασίες, δράσεις
για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των επιστημονι-
κών-επαγγελματικών προβλημάτων, προβολή και θεσμική
παρέμβαση της Εταιρείας, όπου απαιτούνταν).
Η πολιτική αυτή σε γενικές γραμμές διατηρήθηκε και στη
συνέχεια, ενώ ως σημαντικά διαχρονικά επιτεύγματα της
Εταιρείας μπορούν να θεωρηθούν:
 η δημιουργία του δικτυακού της τόπου (έναρξη, Μάρ-
τιος 2003),
 η μετάφραση και έκδοση του αυστραλιανού εγχειριδί-
ου Keeping Archives,
 η μετάφραση και έκδοση (δεύτερη) του Διεθνούς Προτύ-
που Αρχειακής Περιγραφής, ΔΙΠΑΠ (Γ),
 η έκδοση του περιοδικού Αρχειακά Νέα,
 η έκδοση (δεύτερη) του Οδηγού Ιδιωτικών Αρχείων,
 τα επιμορφωτικά σεμινάρια αρχειονομίας,
 τα συμπόσια και συνέδρια που οργάνωσε σε συνεργα-
σία με άλλους φορείς,
 οι ημερίδες-παρεμβάσεις για την πρόσβαση, για τα κτή-
ρια των αρχείων, τα αρχεία των πολιτικών κομμάτων
και προσωπικοτήτων, για τα αρχεία της νεολαίας κ.ά.,
 η αναδιοργάνωση της ΕΑΕ με την τροποποίηση του
καταστατικού της (Μάρτιος 2004).
Θα σταθώ μόνο σε ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγ-
ματα της Εταιρείας, που αφορά όχι μόνο την προβολή του
έργου της, αλλά κυρίως την επιστημονική πληροφόρηση
και τη διευκόλυνση της αρχειακής επιστήμης και έρευνας
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ
στη χώρα μας σε πολλά επίπεδα. Πρόκειται για τον δικτυ-
ακό κόμβο της ΕΑΕ (υπεύθυνη η Κάλλια Χατζηγιάννη), ο
οποίος μπορεί να προσφέρει σε κάθε επισκέπτη απίστευτες
δυνατότητες μέσω κόμβων, τοποθεσιών και ιστοσελίδων
αρχειακού, ιστορικού και ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος,
αρκεί, βεβαίως, να εμπλουτίζεται διαρκώς με νέες πληρο-
φορίες, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, να εκσυγχρονί-
ζεται και να βελτιώνεται, να ανατροφοδοτείται από το
διάλογο και την επικοινωνία των μελών, όπως ακριβώς
γινόταν στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, εκείνη τη…
μακρινή εποχή! Είναι κρίμα αυτό το βασικό εργαλείο να
μην αξιοποιείται σήμερα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Επίσης σε μια πρωτοβουλία της Εταιρείας που βρήκε α-
νταπόκριση σε διεθνές επίπεδο. Πρόκειται για τη δημιουρ-
γία, το 2004, του Τομέα Αθλητικών Αρχείων του Διεθνούς
Συμβουλίου Αρχείων (Section on Sports Archives,
ICA/SPO), ο οποίος συγκροτήθηκε με την αποφασιστική
συμβολή και το –πλούσιο αλλά ανολοκλήρωτο– έργο της
Επιτροπής Ολυμπιακών και Αθλητικών Αρχείων της ΕΑΕ
(υπεύθυνος «ισοβίως» ο συνάδελφος Αλέξανδρος Κράους).
Αξίζει, τέλος, να αναφέρουμε ότι, επειδή στους σκοπούς
της συμπεριλαμβάνονται η μελέτη και έρευνα θεμάτων της
αρχειονομίας καθώς και η προβολή-αξιοποίηση της αρχει-
ακής μας κληρονομιάς, η ΕΑΕ κατάφερε αρκετές φορές να
μεταδώσει τη διεθνή γνώση και εμπειρία, να φέρει τους
Έλληνες αρχειονόμους στο διεθνές προσκήνιο και να κινη-
τοποιήσει αρκετό κόσμο από διάφορα επιστημονικά πεδία.
Ακόμη, η Εταιρεία δεν δίστασε να αναλάβει δυσανάλο-
γα με τις δυνάμεις της έργα. Προγράμματα και δράσεις που
έπρεπε να εκτελούνται με την υποστήριξη των κρατικών
υπηρεσιών ή με γενναία χρηματοδότηση από ανάλογους
ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς. Χωρίς ιδιαίτερους πό-
ρους, χωρίς προβολή και δημοσιότητα, με την εθελοντική
εργασία των στελεχών, των μελών ή φίλων, και κυρίως με
τις ιδέες, τις προτάσεις, τη φαντασία, τις ικανότητές τους,
ολοκληρώθηκαν έργα που είχαν γενικότερη απήχηση.
Αναλογιζόμενος τώρα το παρελθόν, θα πρότεινα σε
παλαιότερα και νεότερα μέλη να μην στεκόμαστε μόνο στις
παραλείψεις ή τις αδυναμίες μας. Σ’ αυτό το κομβικό ση-
μείο για το μέλλον της Εταιρείας θα πρέπει να κοιτάξουμε
μπροστά, με περισσότερη αισιοδοξία, αποφασιστικότητα
και εξωστρέφεια. Στη σημερινή ψηφιακή εποχή η ΕΑΕ ο-
φείλει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις νέες προκλή-
σεις της «κοινωνίας της πληροφορίας». Επιγραμματικά θα
πρότεινα πρωτοβουλίες και προγράμματα όπως:
 Διαμόρφωση ενός σύγχρονου κώδικα επαγγελματικής δεο-
ντολογίας και εκπόνηση εγχειριδίων καλών πρακτικών για
μια σειρά αρχειακών εργασιών, στο πνεύμα των διατά-
ξεων αντίστοιχων κειμένων του Διεθνούς Συμβουλίου
Αρχείων και των αρχειακών εταιρειών των ανεπτυγμέ-
νων χωρών. Επίσης ενίσχυση του επιστημονικού έργου
της, συνέχιση του έντυπου δελτίου της και παράλληλη
έκδοση του θεωρητικού περιοδικού Αρχειονόμος.
 Μετάφραση στα ελληνικά των τελευταίων προτύπων
του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων, όπως ISAAR(CRF),
ISAF, ISDF, ISIAH κ.ά., παρακολούθηση της λειτουργι-
κότητάς τους στο διεθνή χώρο και προσπάθεια εφαρ-
μογής τους στα αρχεία μας.
 Ανάπτυξη και αξιοποίηση των διαρκώς διευρυνόμενων
δικτύων επικοινωνίας των συναδέλφων, των φίλων των
31
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
αρχείων και των ερευνητικών κοινοτήτων μέσω του η-
λεκτρονικού κόμβου μας.
 Αναβάθμιση της συνεργασίας μας με τα Γενικά Αρχεία
του Κράτους σε θέματα όπως η προσπάθεια βελτίωσης
της αρχειακής νομοθεσίας, τα προβλήματα του επαγγελ-
ματικού περιβάλλοντος, η ενημέρωση-επιμόρφωση των
μελών, η οργάνωση επιστημονικών συνεδρίων και ημε-
ρίδων, οι εκδόσεις, η σύνταξη του εθνικού ευρετηρίου
αρχείων, η υιοθέτηση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου
για τα αρχεία μέχρι το 2020, καθιέρωση εθνικής ημέρας
αρχείων, εορτασμός της διεθνούς ημέρας των αρχείων κ.ά.
Σήμερα, σε εποχή γενικευμένης κρίσης, οικονομικής,
πολιτικής, κοινωνικής, πνευματικής και ηθικής, η Εται-
ρεία πρέπει να σταθεί όρθια και να κεφαλαιοποιήσει όλη
τη συσσωρευμένη εμπειρία και την πλούσια παράδοση
της εικοσαετίας. Να αγκαλιάσει τους νέους συναδέλφους
που ξεκινούν τώρα τον επαγγελματικό βίο τους, να προ-
σπαθήσει να τους εντάξει στα προγράμματά της, για να
μπορέσει, με τη βοήθεια και των παλαιοτέρων, να τους
μεταδώσει κάτι από την κουλτούρα της. Οι νέοι συνάδελ-
φοι είναι αυτοί που μπορούν να στελεχώσουν τις επιτρο-
πές της ΕΑΕ, των οποίων τα τελευταία χρόνια η λειτουρ-
γία παρέμεινε μόνο στα χαρτιά, να εμπλουτίσουν τον
προβληματισμό της, να συμμετάσχουν σε πρωτοβουλίες
της, αναπτύσσοντας το διάλογο με τους παλαιότερους
και, κυρίως, προτείνοντας νέες ιδέες, ανοίγοντας και-
νούργιους δρόμους, στο πλαίσιο πάντα της συνεργασίας,
της επαγγελματικής δεοντολογίας και της συλλογικής,
επιστημονικής μας δράσης.
Ο Ζήσιμος Συνοδινός, από τα παλαιότερα μέλη της
ΕΑΕ, διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας επί τρεις
θητείες (1997-99, 2003-05 και 2005-07).
ΜΕΤΑ ΑΠΟ 20 ΧΡΟΝΙΑ,
ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ!
της Αμαλίας Παππά
Στα είκοσι αυτά χρόνια η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία
μετράει:
 24 τεύχη Αρχειακών Νέων
 6 αυτοτελείς εκδόσεις
 5 εκδόσεις πρακτικών συνεδρίων και ημερίδων
 3 συνέδρια
 9 ημερίδες
 2 σεμινάρια Αρχειονομίας
 παρεμβάσεις και ψηφίσματα
 συνεχή διεθνή παρουσία στις CITRA, στα διεθνή και
πανευρωπαϊκά συνέδρια αρχείων
 εκπαιδευτικά ταξίδια
Είναι λίγα; Δε νομίζω.
32
Είκοσι χρόνια συνεχούς παρουσίας, ακόμη και σε δύ-
σκολους καιρούς για τα αρχειακά πράγματα. Η ΕΑΕ ανέ-
λαβε να καλύψει τα κενά της επιμόρφωσης των μελών της
με σεμινάρια, τη μετάφραση του βασικού προτύπου περι-
γραφής και κυρίως με την έκδοση της μετάφρασης του
εγχειριδίου Αρχειονομίας.
Παρούσα στις εξελίξεις που επηρέασαν το χώρο των
αρχείων, επεδίωξε με την οργάνωση ημερίδων και μέσα
από τον δημόσιο διάλογο, τη διαμόρφωση θέσεων και α-
πόψεων για σημαντικά θέματα που απασχολούσαν και
απασχολούν την αρχειακή κοινότητα όπως η πρόσβαση
στα αρχεία, οι επιπτώσεις από τις μεταβολές στη διοικητική
λειτουργία του κράτους, ή ακόμη οι αλλαγές που συνεπά-
γεται στη δημιουργία και διαχείριση του αρχειακού υλι-
κού η επικράτηση του ψηφιακού περιβάλλοντος.
Η παρούσα κατάσταση
Συζητώντας συχνά μεταξύ μας, διαπιστώνουμε ότι, τα
τελευταία χρόνια, καταγράφεται έλλειψη ενδιαφέροντος
ως προς τη συμμετοχή των μελών, ιδιαίτερα στις Γενικές
Συνελεύσεις. Άλλαξαν οι συνθήκες και δεν υπάρχει η συμ-
μετοχή και η συλλογικότητα των πρώτων χρόνων; Οι δρα-
στηριότητες της Εταιρείας δεν είναι οι αναμενόμενες; Και
εάν όντως αυτό ισχύει, μήπως η ΕΑΕ έχει κάνει πλέον τον
κύκλο της και θα πρέπει να μην υφίσταται;
Δεν θα συμμεριζόμουν αυτό το απαισιόδοξο σενάριο.
Σαφώς και όλοι θα επιθυμούσαμε τη συμμετοχή μεγαλύτε-
ρου αριθμού μελών στις συνελεύσεις, όπου κρίνεται δημό-
σια το έργο ενός διοικητικού συμβουλίου, κατατίθενται
νέες προτάσεις, ανανεώνονται οι ιδέες και προκύπτει η
σύνθεση του νέου σχήματος.
Σαφώς και θα πρέπει η ΕΑΕ να επαναπροσδιορίζει ανά
διαστήματα τους στόχους της με τη βοήθεια των μελών της.
Όμως, ο μικρός αριθμός συμμετοχής σημαίνει αδιαφορία
προς την Εταιρεία ή μήπως ότι δεν υπάρχει πλέον ικανός
αριθμός μελών που να έχει τη θέληση -ή την αντικειμενική
δυνατότητα- να καταθέσει μεγάλο μέρος των δυνάμεών
του και του προσωπικού του χρόνου ώστε να συμμετάσχει
ενεργά στις δραστηριότητές της (π.χ. μια θέση στο Δ.Σ.,
συμμετοχή στις Επιτροπές, αρθρογραφία στα Α.Ν.); Είναι
γεγονός ότι εάν η ΕΑΕ εξακολουθεί να υπάρχει, οφείλεται
στον εθελοντισμό της συντριπτικής πλειοψηφίας των με-
λών των Δ.Σ. αλλά και απλών μελών που τη στηρίζουν με
συνέπεια όλα αυτά τα χρόνια. Δεν ξέρω πόσοι είναι διατε-
θειμένοι να το κάνουν σήμερα, χωρίς κάποιο -με τη στενή
έννοια- ανταποδοτικό όφελος.
Από την άλλη πλευρά, αποτελεί αρνητικό δείγμα για
την ΕΑΕ η συμμετοχή περισσότερων των διακοσίων ατό-
μων στην τελευταία ημερίδα (30.09.2010) που οργανώθηκε
με θέμα την ψηφιοποίηση των αρχείων; Αποτελούν αρνη-
τικό δείγμα οι συνεχείς αιτήσεις εγγραφής νέων μελών;
Η Εταιρεία έχει διευρυνθεί με τη συμμετοχή νέων -και
σε ηλικία- μελών από διαφορετικούς και ποικίλους φορείς.
Αυτή είναι η μεγαλύτερη, ίσως, δύναμή της και θα πρέπει
άμεσα αξιοποιηθεί.
Προσωπικά
Συμμετείχα για πρώτη φορά στο διοικητικό συμβούλιο
της Εταιρείας το 1995 ως Γραμματέας, διαδεχόμενη τη Χρι-
στίνα Βάρδα, με Πρόεδρο το Νίκο Παντελάκη. Τον πρώτο
καιρό, η έγκαιρη αποστολή της ενημερωτικής αλληλογρα-

φίας και του περιοδικού στα μέλη ήταν αρκετά επίπονη
διαδικασία αφού δεν υπήρχε η ευκολία που παρέχει σήμε-
ρα η ιστοσελίδα και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Επιστο-
λές, φωτοτυπίες, υπογραφές και εκατοντάδες σφραγισμέ-
νοι φάκελοι, δεκάδες κιλά βάρους στα ΕΛΤΑ για τις «ομα-
δικές αποστολές», πρακτικά του Δ.Σ., κείμενα για το περι-
οδικό, μεταφράσεις και διορθώσεις.
Ωστόσο...
στα δέκα χρόνια που παρέμεινα στο συμβούλιο, αλλά
και μετέπειτα, η ικανοποίηση της ομαδικής δουλειάς, οι
γόνιμοι επιστημονικοί διάλογοι που κατέληξαν να πάμε τα
πράγματα ένα βήμα παραπέρα και οι μακροχρόνιες φιλί-
ες, είναι ό,τι καλύτερο έχω να θυμάμαι.
Η Αμαλία Παππά, ιδρυτικό μέλος της ΕΑΕ, διετέ-
λεσε πρόεδρος της Εταιρείας επί δύο συνεχείς θη-
τείες (1999-2001 και 2001-03).
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ...ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ
της Χριστίνας Βάρδα
Μιας που η ηλικία μου και οι ενασχολήσεις μου τον
τελευταίο καιρό με οδηγούν στο παρελθόν, και μάλιστα
στο οικογενειακό και προσωπικό μου παρελθόν, δέχθηκα
να γράψω δύο λόγια για τα Αρχειακά Νέα, κάνοντας μία
μικρή αναδρομή προσωπικών αναμνήσεων, αναδεύοντας
τη μνήμη και τα “κιτάπια” μου τα σχετικά με την Ελληνική
Αρχειακή Εταιρεία.
Υπήρξα ιδρυτικό μέλος, για μικρό διάστημα γραμμα-
τέας και για αρκετά χρόνια ενθουσιώδες και δραστήριο
μέλος με κάποια, πιστεύω, μικρή αλλά μάλλον χρήσιμη
συμβολή στη δουλειά του αρχειονόμου.
Έχουν περάσει 21 ολόκληρα χρόνια από την ιδρυτική
συνέλευση της Εταιρείας (12/3/1990) στο ισόγειο της Ακα-
δημίας, όπου στεγάζονταν τότε τα ΓΑΚ Θυμάμαι ότι είχε
προηγηθεί τον Δεκέμβριο (20/12/1989) μία συνάντηση
αρχειακών και ερευνητών στην οποία συζητήσαμε την
προοπτική δημιουργίας ενός φορέα που θα εξέφραζε όσους
ασχολιόμασταν επαγγελματικά με τα αρχεία, οι οποίοι
τότε είμασταν πολύ λίγοι. Το έναυσμα είχε δοθεί με την
εκδήλωση-διαμαρτυρία για το κάψιμο των φακέλων
(“Σύγχρονα αρχεία, φάκελοι και ιστορική έρευνα”) τον
Οκτώβριο του 1989 στην αίθουσα της Αρχαιολογικής Ε-
ταιρείας. Εκεί άλλωστε γνωριστήκαμε οι περισσότεροι με
τον Νίκο Καραπιδάκη, σπουδαγμένο αρχειονόμο στη Γαλ-
λία, που είχε μόλις αναλάβει τη διεύθυνση των ΓΑΚ Θυ-
μάμαι ότι φορούσε παπιγιόν, χαρακτηριστικό του κύρους
και της αίγλης των Γάλλων συναδέλφων του -πάντοτε άλ-
λωστε κομψός- και την Λουκία Δρούλια να μου λέει ότι
είναι “the right man in the right place”. Πρέπει να πω ότι
όταν μερικά χρόνια νωρίτερα, το 1983, προερχόμενη από
ιστορικές σπουδές αλλά επαγγελματικά απασχολούμενη
ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ
στα Αρχεία της Γενναδείου, πήγα στο Παρίσι για να πα-
ρακολουθήσω τα τρίμηνα διεθνή σεμινάρια που διοργά-
νωναν τα Εθνικά Αρχεία της Γαλλίας οι μόνοι γνωστοί
μου φίλοι στο χώρο των αρχείων τότε, που τα είχαν παρα-
κολουθήσει ήταν οι εξής δύο: η Βούλα Κόντη και ο Αλέξης
Κράους. Η σύγκριση της γαλλικής και της ελληνικής
πραγματικότητας στο χώρο των αρχείων -δυστυχώς και
σήμερα ακόμα- ήταν εντυπωσιακά απογοητευτική και θλι-
βερή για την Ελλάδα. Εμείς λοιπόν οι λίγοι αρχειακοί που
δουλεύαμε τότε σε Αρχεία με τη συμπαράσταση των ιστο-
ρικών, οι οποίοι ήταν οι βασικοί “θεράποντες” έως τότε
των αρχείων, συνειδητοποιώντας την κατάσταση, ενώσαμε
τις δυνάμεις μας και τη επιθυμία μας να αλλάξουν τα δε-
δομένα. Επιστήμη της αρχειονομίας και ιδιαίτερος επιστη-
μονικός επαγγελματικός χώρος υπήρχε σε όλες σχεδόν της
χώρες, πλην της Ελλάδας.
Θυμάμαι τις συζητήσεις για το καταστατικό της Εται-
ρείας (την ανάγκη συνύπαρξης ιστορικών και αρχειονό-
μων, ιδιαιτερότητα που χαρακτήριζε το χώρο αλλά συγ-
χρόνως ήταν αντιφατική με την ίδρυση του ιδιαίτερου
επιστημονικού σωματείου), τη σύνταξη της ανακοίνωσης
ίδρυσης της Εταιρείας στον Τύπο, το σχεδιασμό της σφρα-
γίδας, τις αιτήσεις εγγραφής μελών, την κατάρτιση του
καταλόγου μελών που ως μέλη της Προσωρινής Διοικού-
σας Επιτροπής της Εταιρείας, είχαμε αναλάβει, τα πρώτα
βήματα τέλος πάντων της προσπάθειας αυτής, τεκμήρια
των οποίων βρήκα στους φακέλους μου.
Αρχεία στην Ελλάδα υπήρχαν. Η Εταιρεία των Ελλή-
νων Αρχειονόμων είχε ιδρυθεί, αλλά δεν υπήρχε κεντρική
αρχειακή πολιτική στη χώρα. Ο ισχύων νόμος περί Αρχεί-
ων ήταν του 1914, όταν ιδρύθηκαν τα Γενικά Αρχεία του
Κράτους, και βεβαίως ήταν τελείως ξεπερασμένος και ά-
χρηστος. Ο διευθυντής των ΓΑΚ τότε, Νίκος Καραπιδάκης,
συνέταξε τον νέο νόμο (1946/1991) και με τη στήριξη της
τότε υφυπουργού Παιδείας, Καλλιόπης Μπουρδάρα, ο
νόμος ψηφίστηκε στην ελληνική Βουλή με αποτέλεσμα ένα
σύγχρονο νομικό πλαίσιο και οργάνωση για τα αρχεία της
χώρας. Θυμάμαι ότι ήταν η πρώτη και μοναδική φορά που
μπήκα στην αίθουσα του κοινοβουλίου για να παρακο-
λουθήσω τη συζήτηση. Κράτησα κάπου για ενθύμιο την
ειδική κάρτα εισόδου για τους παρευρισκόμενους επισκέ-
πτες.
Γρήγορα ήρθαν τα συνέδρια. Το πρώτο -και για αυτό
ιστορικό και σημαντικό- ήταν της Πρέβεζας, τον Σεπτέμ-
βριο του 1990, το οποίο είχε 50 συμμετοχές. Ήταν η πρώτη
μαζική συνάντηση και γνωριμία των συναδέλφων του χώ-
ρου. Από την Πρέβεζα θυμάμαι τη φιλική και ευχάριστη
ατμόσφαιρα καθώς και τις καταπληκτικές σαρδέλες στα
κάρβουνα που τρώγαμε στην πόλη. Επίσης θυμάμαι ότι
δεν καταφέραμε ποτέ, ενώ προσπαθήσαμε και τα κείμενα
να συγκεντρώσουμε και χρήματα να βρούμε, να βγάλουμε
τα Πρακτικά! Ακολούθησε της Κέρκυρας (Οκτώβριος
1991), πιο οργανωμένο, πιο επίσημο στο ξενοδοχείο Χίλτον
και στη συνέχεια την ίδια εποχή βρέθηκα με τους Λίτσα
Μπαφούνη, Νίκο Παντελάκη και Αλέξη Κράους στο Maas-
tricht της Ολλανδίας, το οποίο θυμάμαι να ψάχνω στο
χάρτη για να δω πώς θα φτάσω. Ένα χρόνο μετά η πόλη
έγινε παγκοσμίως γνωστή (Συνθήκη του Maastricht, 1992)
γιατί εκεί υπεγράφη η συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Ένω-
σης και η καθιέρωση του ευρώ ως ενιαίου ευρωπαϊκού νο-
μίσματος, προ-οιωνοί της οικονομικής κρίσης που μας
33
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
ταλανίζει σήμερα. Το συνέδριο στο Maastricht γινόταν με
αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων λειτουργίας της Εται-
ρείας των Ολλανδών Αρχειονόμων. Η δική μας Εταιρεία
είχε κλείσει ενάμισυ περίπου χρόνο από τη ίδρυσή της, η
ολλανδική εκατό! Τo επόμενο συνέδριο στο οποίο συμμε-
τείχα ήταν η 30η CITRA (Conference Internationale de la
Table Ronde des Archives) με θέμα “Τα διασπασμένα αρ-
χεία” την οποία ανέλαβε η ΕΑΕ σε συνεργασία με τα ΓΑΚ
και το υπουργείο Παιδείας, να φιλοξενήσει στη Θεσσαλο-
νίκη το 1994. Πόση αλληλογραφία, πόσες συνεννοήσεις με
τους αρμόδιους, πόση αγωνία για την οργάνωση αυτή; Στη
συνέχεια ήρθε για πολλούς από εμάς το πρώτο μας Διεθνές
Συνέδριο Αρχείων (διοργανώνεται κάθε τέσσερα χρόνια)
που έγινε στη Σεβίλλη το καλοκαίρι του 2000. Μεγάλη ε-
μπειρία, αρχειονόμοι από όλον τον κόσμο, με κοινά ενδι-
αφέροντα και προβληματισμούς, συζητήσεις, εκθέσεις,
γνωριμίες. Δεν θα ξεχάσω τη βραδιά που δειπνήσαμε 1000
περίπου σύνεδροι στην ομορφότερη πλατεία της πόλης
(Piaza de Spagna) καθισμένοι σε 100 τραπέζια στρωμένα με
άσπρα τραπεζομάντηλα και το βαλς που χορέψαμε με τον
Γεράσιμο Νοταρά.
Σε εμάς όμως, τους Έλληνες αρχειακούς, έλειπε αφά-
νταστα η αρχειακή εκπαίδευση, η επιμόρφωση, η κοινή
γλώσσα και ορολογία. Η έγνοια μας και ο ρόλος μας σαν
Εταιρεία ήταν να συμβάλουμε με όλες μας τις δυνάμεις σε
αυτήν την κατάρτιση και εκπαίδευση. Προσωπικά θυμά-
μαι δύο κύκλους επιμορφωτικών σεμιναρίων, τον πρώτο
το 1993 στο ίδρυμα Γουλανδρή στην Πλάκα και τον δεύτε-
ρο το 1998 στο εντευκτήριο της Σχολής Μωραΐτη στο πα-
ναθηναϊκό στάδιο, με πολλούς καλούς ομιλητές και το ση-
μαντικό θέμα της πρόσβασης στα αρχεία (του προσωπικού
απορρήτου και της δεοντολογίας) που εξακολουθεί να μας
απασχολεί ποικιλοτρόπως με την ερμηνεία της εφαρμογής
των νόμων.
Έλειπαν επίσης θεωρητικά εργαλεία και οδηγίες για
την άσκηση του επαγγέλματος του αρχειονόμου στην ελ-
ληνική γλώσσα. Το 1995 αποφασίσαμε με τον Νίκο Καρα-
πιδάκη να μεταφράσουμε το Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής
Περιγραφής (το γνωστό πλέον σε όλους μας ΔΙΠΑΠ) που
ήταν από τότε το μόνο εγκεκριμένο τυποποιημένο εργα-
λείο για την επεξεργασία και παρουσίαση των αρχειακών
ενοτήτων από το Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων. Λίγοι το
διάβασαν και λίγοι το χρησιμοποίησαν τότε. Εδώ θα πρέ-
πει να αναφέρω ότι το εφάρμοσα πρώτη με τους συναδέλ-
φους μου στο τμήμα αρχείων του ΕΛΙΑ ήδη από το 1996. Η
δεύτερη έκδοση του ΔΙΠΑΠ ήρθε το 2002, την οποία μετα-
φράσαμε με την Αμαλία Παππά και τον Ζήσιμο Συνοδινό.
Ήταν μία πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία για την απόδοση
των όρων στα ελληνικά και την κατανόηση της εφαρμογής
του στην πράξη. Η διαδικασία αυτή, των ατελείωτων μετα-
ξύ μας συζητήσεων και ερμηνειών, με επίκεντρο την αρχει-
ονομία ήταν πολύ εποικοδομητική και ευχάριστη. Το ΔΙ-
ΠΑΠ έκτοτε, βρήκε το δρόμο του σιγά-σιγά στα ελληνικά
Αρχεία και έγινε “ευαγγέλιο” για όσους φορείς πήραν
προγράμματα ψηφιοποίησης αρχειακού υλικού από την
Κοινωνία της Πληροφορίας. Η Εταιρεία ήταν πρωτοπόρος
γιατί είχε φροντίσει έγκαιρα να το διαθέσει στους ενδιαφε-
ρόμενους.
Δεν υπήρχε όμως ούτε εγχειρίδιο αρχειονομίας στα
ελληνικά. Μετά από αρκετή έρευνα και τις συμβουλές του
Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων αποφασίσαμε ότι το κα-
34
ταλληλότερο για τις ανάγκες των ελλήνων αρχειονόμων
ήταν το εγχειρίδιο των αυστραλιανών συναδέλφων μας
(Keeping Archives). Έπρεπε όμως να βρεθεί κάποιος που θα
μετάφραζε τις 585 του σελίδες από τα αγγλικά στα ελληνι-
κά. Δεν ήταν εύκολο. Γιατί ποιός μεταφραστής γνώριζε την
αρχειακή ορολογία, όταν δεν την κατείχαμε απόλυτα ούτε
εμείς οι ίδιοι; Το έργο ανέλαβε η Ζωή Οικονόμου, η οποία
συνεργάστηκε στενά με την επιτροπή εγχειριδίου (Βάρδα,
Καραπιδάκης, Παντελάκης, Συνοδινός) που είχε την επι-
στημονική επιμέλεια και την ευθύνη για την απόδοση των
όρων. Θυμάμαι τις εβδομαδιαίες πολύωρες συναντήσεις
μας (για περίπου δύο χρόνια) στο Ιστορικό Αρχείο της
Εθνικής Τράπεζας με αντικείμενο τον έλεγχο της μετάφρα-
σης, την κατάρτιση του ευρετηρίου και τις τελικές διορθώ-
σεις του κειμένου που με υπομονή και επιμονή κάναμε με
τον Ζήσιμο μέχρι την εκτύπωσή του. Δεν ξέρω αν θα το
ξαναέκανα. Μας ενδιέφερε όμως πολύ η αρχειονομία και
ήταν μία μοναδική ευκαιρία να δημιουργήσουμε μία κοι-
νή γλώσσα και κοινές πρακτικές. Ο εκδότης Γιώργος Δαρ-
δανός δέχθηκε να το εκδώσει, έπαιξε μάλλον ρόλο και η
προσωπική μας γνωριμία, αλλά η διακίνηση του εγχειριδί-
ου στους φοιτητές των σχολών Αρχειονομίας δεν ήταν
δεδομένη. Στην Κέρκυρα, για παράδειγμα, δεν δινόταν
στη βιβλιογραφία για πολλά χρόνια γιατί η μοναδική δι-
δάσκουσα αρχειονομία, Μαριάννα Κολυβά, δεν συμφω-
νούσε με το περιεχόμενο!
Επειδή και τα 25 χρόνια της επαγγελματικής μου στα-
διοδρομίας δούλεψα με ιδιωτικά αρχεία (οικογενεια-
κά/προσωπικά) φυσικό ήταν να μου κεντρίσουν περισ-
σότερο το ενδιαφέρον. Ο εντοπισμός τους, η καταγραφή
τους και η ανάδειξή τους δεν σταμάτησαν να με απασχο-
λούν. Έτσι αποφάσισα να συντονίσω την Επιτροπή Ιδιω-
τικών Αρχείων, η οποία το 1993 εξέδωσε τον πρώτο Οδηγό
Ιδιωτικών Αρχείων και δέκα χρόνια αργότερα, το 2003, τη
δεύτερη συμπληρωμένη έκδοσή του. Θυμάμαι τη σύνταξη
και αποστολή των ερωτηματολογίων προς τους δημόσι-
ους και ιδιωτικούς φορείς, τα επαναλαμβανόμενα τηλε-
φωνήματα και παρακλήσεις προς τους υπευθύνους για να
ανταποκριθούν στο αίτημά μας, τις αναζητήσεις στους
πολυσέλιδους τόμους του Κ. Διαμάντη για τα περιεχόμε-
να των ΓΑΚ, τα προβλήματα για τον ενιαίο τρόπο ανα-
γραφής τους στον Οδηγό και πολλά άλλα. Σύντομα, το
2013 δηλαδή, θα έχουν παρέλθει άλλα δέκα χρόνια και
τότε θα πρέπει να παίξει το ρόλο του Οδηγού, το Εθνικό
Ευρετήριο Αρχείων που επιβάλλεται να συνταχθεί γιατί
έχει ασυγχώρητα καθυστερήσει.
Θυμάμαι επίσης τα πρώτα γενέθλια της Εταιρείας που
γιορτάσαμε τον Μάρτιο του 2005. Είχαν περάσει δέκα πέ-
ντε χρόνια από την ίδρυσή της και διοργανώσαμε ένα
πάρτυ αρχειονόμων σε αίθουσα του ΕΛΙΑ, όπου μαζευτή-
καμε πολλά μέλη και φίλοι (δυστυχώς κυρίως από την Α-
θήνα), ήπιαμε ένα κρασί και χορέψαμε υπό τους ήχους
μουσικής με dj! Μακάρι παρόμοιες κοινωνικές και φιλικές
συναντήσεις αρχειονόμων να ήταν πιο συχνές.
Ανατρέχοντας στα πρώτα βήματα της ΕΑΕ δεν μπορώ
να μην αναφέρω και να συγκρίνω τον τρόπο έκδοσης και
κυκλοφορίας των Αρχειακών Νέων. Τα πρώτα τεύχη γρά-
φονταν, διορθώνονταν και σελιδοποιούνταν σπίτι μου (με
τη συνεργασία του Νίκου Παντελάκη, του Ζήσιμου Συνο-
δινού και του συζύγου μου, που τότε ήταν πιο προχωρημέ-
νος από εμάς στη χρήση του υπολογιστή). Δεν θυμάμαι
 ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ

πού ακριβώς το δίναμε για την εκτύπωση, πάντως οι ετικέ-

τες στους φακέλους και η αποστολή στο ταχυδρομείο ήταν
δική μας δουλειά. Τώρα κυκλοφορούν σε CD, εύκολα και
φθηνά, δεν πιάνουν χώρο. Την ηλεκτρονική έκδοση των
Αρχειακών Νέων, την είχα εισηγηθεί από παλιά, αλλά δια-
φωνούσε ο φίλος μου ο Ζήσιμος! Είμαστε επιτέλους, 21
χρόνια μετά, στην εποχή της ηλεκτρονικής πληροφόρησης
και κυκλοφορίας. Δεν ξέρω αν 21 χρόνια μετά, τα μέλη της
ΕΑΕ, και κυρίως οι νεότεροι, έχουν το ίδιο μεράκι και εν-
διαφέρον με τους παλιούς για την αρχειονομία και τα αρ-
χεία. Αυτό είναι και το κρίσιμο ζητούμενο γιατί έχουν
πολλά ακόμα να προσφέρουν σε πρακτικές και σε τεχνο-
γνωσία, να συντονίσουν, να καθοδηγήσουν, μιας και τα
αρχεία με τις ποικίλες μορφές τους “αναδύονται” από πα-
ντού (κυρίως από την πληθώρα των ηλεκτρονικών μέσων)
και ζητούν άξιους διαχειριστές.

Η Χριστίνα Βάρδα, ιδρυτικό μέλος της ΕΑΕ, υπήρξε

η πρώτη εκλεγμένη γραμματέας της Εταιρείας
(1993-95).

35
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
ΣΥΝΕΔΡΙΑ - ΗΜΕΡΙΔΕΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ:
«ΑΡΧΕΙΑ: ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΤΙ»?
ΑΘΗΝΑ 30.09.2010
Οργάνωση: Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία (ΕΑΕ)
Συνδιοργανωτές
Γενικά Αρχεία του Κράτους (www.gak.gr),
Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο (www.avarchive.gr )
Ειδική Γραμματεία Διοικητικής Μεταρρύθμισης
(www.epdm.gr)
Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 ετών από την ίδρυσή
της, η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία διοργάνωσε,
σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους,
το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο και την Ει-
δική Γραμματεία Διοικητικής Μεταρρύθμισης
του Υπουργείου Εσωτερικών, επιστημονική ημε-
ρίδα με θέμα «Αρχεία: και μετά την ψηφιοποίη-
ση, τί;». Η εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε
στις 30 Σεπτεμβρίου 2010 στο Ιωνικό Κέντρο
στην Πλάκα, υπήρξε προϊόν γόνιμου προβλημα-
τισμού εκ μέρους της Εταιρείας στο πλαίσιο μιας
προσπάθειας αποτύπωσης της εικόνας του αρ-
χειακού τοπίου στη χώρα μας, λαμβάνοντας
υπόψη τα δεδομένα της ψηφιοποίησης και τις
αλλαγές που αυτά συνεπάγονται στον τρόπο της
διαχείρισης και προβολής των αρχείων. Το έντονο ενδια-
φέρον για την ορθολογική αξιοποίηση του ψηφιακού πο-
λιτιστικού αποθέματος σύμφωνα με την εξέλιξη της τεχνο-
λογίας, σε συνδυασμό με την προβληματική που αφορά
στη διευκόλυνση της πρόσβασης και τη βιωσιμότητα των
ψηφιακών αρχειακών συλλογών –που αποτέλεσαν τους
κύριους θεματικούς άξονες- υπήρξε άλλωστε αντίστοιχο
της ικανοποιητικής προσέλευσης εκπροσώπων ποικίλων
φορέων της ελληνικής αρχειακής κοινότητας -αρχείων,
μουσείων, βιβλιοθηκών- ιστορικών, πανεπιστημιακών και
επιστημόνων της πληροφόρησης.
Την έναρξη της ημερίδας κήρυξε ο Πρόεδρος του Δ.Σ.
της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας Νέστωρ Μπαμίδης
36
ενώ απηύθυναν χαιρετισμούς οι: Άννα Κουρή, εκπρόσω-
πος της Υπουργού Παιδείας, δια Βίου Μάθησης και Θρη-
σκευμάτων, Λίνα Μενδώνη, Γενική Γραμματέας του Υ-
πουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και Δρ. Γεώργιος
Ζάχος, Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών,
Γενικών Αρχείων του Κράτους και Εκπαιδευτικής Ραδιο-
τηλεόρασης.
Οι θεματικές της συνάντησης συμπεριλήφθησαν σε δύο
ενότητες, ακολούθησε συζήτηση και Στρογγυλή Τράπεζα.1
Συνεδρία I : Σύλληψη, σχεδιασμός και υλοποίηση έργων
ψηφιοποίησης
Ομιλητές: Βασιλική Κολυβά (Υπεύθυνη Έργων πολιτι-
σμού στο Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας), Πάνος Κων-
σταντόπουλος (Καθηγητής Τμήματος Πληροφορικής, Οι-
κονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Μονάδα
Ψηφιακής Επιμέλειας, ΙΣΥΠ-Ε.Κ. «ΑΘΗΝΑ»),
Θεόδωρος Παπαθεοδώρου (Καθηγητής Τμήμα-
τος Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Πανεπι-
στήμιο Πατρών), Σαράντος Καπιδάκης (Καθη-
γητής Σχολής Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας,
Ιόνιο Πανεπιστήμιο), Κάλλια Χατζηγιάννη,
(Προϊσταμένη των ΓΑΚ-Αρχείων Ν. Εύβοιας,
αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Αρχειακής
Εταιρείας), Φουάντ Αμπντούλ Μάλακ (Διευθυ-
ντής Λειτουργιών και Τεχνολογίας, Εθνικό Ο-
πτικοακουστικό Αρχείο), Γιώργος Μητροφάνης
(Επιστημονικός Υπεύθυνος του Ιστορικού Αρ-
χείου της Τράπεζας της Ελλάδος).
Συνεδρία II: Διαχείριση, προβολή και χρήση του ψηφιο-
ποιημένου υλικού
Ομιλητές: Κωστής Δάλλας (Επίκουρος Καθηγητής Τμή-
ματος Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού,Πάντειο Πα-
νεπιστήμιο), Στέφανος Κόλλιας (Καθηγητής Σχολής Ηλε-
κτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών,
ΕΜΠ), Διονυσία Καλλινίκου (Καθηγήτρια Τμήματος Νο-
1
Τις ομιλίες, τη συζήτηση και το Στρογγυλό Τραπέζι μπορεί κανείς να
παρακολουθήσει στους διαδικτυακούς ιστότοπους της Εταιρείας
http://eae.org.gr και του Εθνικού Οπτικοακουστικού Αρχείου
http://www.avarchive.gr όπου βρίσκονται αναρτημένα τα σχετικά video.

μικής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Οργανισμού Πνευματικής Ιδιο-
κτησίας (ΟΠΙ), Λίλιαν Μήτρου (Επίκουρη Καθηγήτρια
Τμήματος Μηχανικών, Πληροφοριακών και Επικοινωνια-
κών Συστημάτων, Πανεπιστήμιο Αιγαίου), Αμαλία Παππά
(Προϊσταμένη Βιβλιοθήκης και Αναγνωστηρίου, Κ.Υ. Γενι-
κών Αρχείων του Κράτους), Πέτρος Πιζάνιας (Καθηγητής
Τμήματος Ιστορίας Ιόνιου Πανεπιστήμιου, Διευθυντής
μεταπτυχιακού προγράμματος «Ιστορική έρευνα, διδακτι-
κή και νέες τεχνολογίες»).
Στρογγυλό Τραπέζι
Συμμετέχοντες: Μαριέττα Μινώτου (Διευθύντρια των
Γενικών Αρχείων του Κράτους), Βασιλική Κολυβά (Υπεύ-
θυνη Έργων πολιτισμού στο Ε.Π. ΚτΠ), Γεώργιος Μπολά-
νης (Διευθύνων Σύμβουλος Εθνικού Οπτικοακουστικού
Αρχείου), Αντώνης Οικονόμου (Συνεργάτης της Ειδικής
Γραμματείας Ψηφιακού Σχεδιασμού) με συντονιστή τον
Πρόεδρο της ΕΑΕ, Νέστορα Μπαμίδη.
Οι εργασίες
Κατά την πρώτη συνεδρία οι εισηγήσεις εστίασαν στην
επισήμανση των προϋποθέσεων που οφείλουν να τηρού-
νται από τους φορείς που επεξεργάζονται ψηφιακά το υλι-
κό τους, προκειμένου να διασφαλισθεί η χρησιμότητά του
τόσο στο παρόν όσο κυρίως μελλοντικά. Η Β. Κολυβά κά-
νοντας μια σύντομη αποτίμηση των ψηφιακών έργων που
πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας απαρίθμησε, ως απόρ-
ροια της αποκτημένης εμπειρίας, παράγοντες που συνι-
στάται να λαμβάνονται υπόψη κατά την υλοποίηση των
έργων όπως μεταξύ άλλων: ο καταρχήν εντοπισμός του
προς ψηφιοποίηση υλικού, η επαρκής τεκμηρίωση, η κα-
τάλληλη εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού που θα
φροντίζει και για τη συνεχή ενημέρωση του περιεχομένου
στο διαδίκτυο, η θέσπιση στόχων αντιστοίχως των δυνατο-
τήτων του φορέα, η βιωσιμότητα του έργου και το ενδια-
φέρον για το κοινό στο οποίο απευθύνεται.
Οι εισηγήσεις των Π. Κωνσταντόπουλου και Σ. Καπιδάκη
ανέδειξαν την συνειδητοποίηση της ανάγκης για κοινή
συμμετοχή και συνεργασία των διαφορετικών φορέων στη
διαδικασία διάθεσης των ψηφιακών πόρων ώστε να επι-
τυγχάνεται εύκολα ο εντοπισμός και η προσπελασιμότητα
των ψηφιακών συλλογών διαμέσου της συνδυαστικής πρό-
σβασης σ’ έναν ενιαίο ψηφιακό χώρο. Το παράδειγμα της
πύλης της Europeana, πολυγλωσσικής διαδικτυακής συλ-
λογής για την ευρωπαϊκή πολιτισμική κληρονομιά, διαθέ-
τει τα απαραίτητα εργαλεία ώστε να συσχετίζει το ετερογε-
νές περιεχόμενο που τείνει να συσσωρεύεται. Βασικές προ-
ϋποθέσεις η τήρηση κοινών προτύπων, η εγκυρότητα της
τεκμηρίωσης και η χρήση κατάλληλων μεταδεδομένων
στην περιγραφή των αντικειμένων μέσω της υιοθέτησης
εννοιολογικών μοντέλων και τυποποιημένης ορολογίας,
έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα, η δια-
σύνδεση δηλαδή των πληροφοριών μεταξύ τους, η βελτίω-
ση της αναζήτησης αλλά και η δυνατότητα αξιοποίησης
του ψηφιακού πολιτισμικού υλικού στο μέλλον. Για τη
χρήση διεθνών προτύπων με έμφαση στη μέριμνα για τα
πνευματικά δικαιώματα μίλησε και ο Θ. Παπαθεοδώρου ο
οποίος επιπρόσθετα ανέδειξε την οικονομική διάσταση της
εκμετάλλευσης των δυνατοτήτων της ψηφιακής τεχνολογί-
ας με την παραγωγή εκπαιδευτικών πολυμέσων όπως εικο-
νικά μουσεία και εφαρμογές με πολιτισμικό περιεχόμενο
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
που είναι δυνατόν να συμβάλλουν στην ενίσχυση του του-
ρισμού.
Με την παρουσίασή της η Κ. Χατζηγιάννη εξέφρασε
τους προβληματισμούς που προκύπτουν κατά την παρα-
γωγή και τη διαχείριση του ψηφιακού περιεχομένου. Υπο-
γράμμισε την ανάγκη για την ύπαρξη ψηφιακών μεταδε-
δομένων και εργαλείων έρευνας στο διαδίκτυο για την
προσέλκυση χρηστών, διαχωρίζοντας ταυτόχρονα το ψη-
φιακό περιεχόμενο από την ψηφιακή συλλογή καθαυτή.
Προβλήματα προκύπτουν κατά την πραγματοποίηση των
έργων της ψηφιοποίησης όταν αναλαμβάνονται από εξω-
τερικούς συνεργάτες που σχετίζονται με την έλλειψη κα-
λών πρακτικών σε ό,τι αφορά την επιλογή του προς ψηφι-
οποίηση υλικού, την επαρκή τεκμηρίωση σύμφωνα με τα
πρότυπα αρχειονομίας και τη μακροπρόθεσμη διατήρησή
του. Σε συνάρτηση τέθηκε το κατά πόσο η ψηφιοποίηση
αποτελεί πάγια τακτική ενός φορέα ανεξαρτήτως των προ-
γραμμάτων της Κοινωνίας της Πληροφορίας. Παράλληλα,
η Κ. Χατζηγιάννη παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας,
βάσει ερωτηματολογίου που συνέταξε η Ελληνική Αρχεια-
κή Εταιρεία και απηύθυνε σε φορείς που ψηφιοποίησαν τις
συλλογές τους. Βασικά ερωτήματα που τέθηκαν ήταν τα
κριτήρια επιλογής ψηφιοποίησης του υλικού, ο τρόπος
τεκμηρίωσης, η χρήση προτύπων, η πρόσβαση και οι περι-
ορισμοί της. Διαπιστώνονται αδυναμίες στα κριτήρια της
χρησιμότητας του υλικού που ψηφιοποιείται, στην ψηφια-
κή διαχείρισή του -περιγραφές τεκμηρίων, διαδικασία επι-
λογής των λέξεων κλειδιών για τη σωστή αναζήτηση- στην
συμμόρφωση με τα πρότυπα, στους περιορισμούς που α-
φορούν την πρόσβαση και την ερμηνεία της νομοθεσίας
αλλά και στον προγραμματισμό ως προς την εύρεση πό-
ρων για την μελλοντική διατήρηση του ψηφιακού υπο-
στρώματος. Ιδιαίτερης σημασίας είναι το ζήτημα των κρι-
τηρίων επιλογής του υλικού, το αν οι φορείς λαμβάνουν
υπόψη τους τις ανάγκες του κοινού και κατά πόσο είναι
ευαισθητοποιημένοι στο να προσαρμόζονται με βάση τη
ζήτηση των χρηστών τους παρακολουθώντας την επισκε-
ψιμότητα των ιστότοπών τους και τηρώντας στατιστικά
στοιχεία.
Στον τρόπο αξιολόγησης των προγραμμάτων ψηφιο-
ποίησης αρχειακών συλλογών και στην ορθή πρακτική του
σχεδιασμού τους εστίασε και ο Γ. Μητροφάνης. Επισημάν-
θηκε η αναγκαιότητα ένταξης στα προγράμματα αρχεια-
κού υλικού που έχει ήδη ταξινομηθεί, αρχειοθετηθεί και
περιγραφεί με βάση τα αρχειονομικά πρότυπα ως κριτήριο
ωριμότητας, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται καλύτερης ποιό-
37
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
τητας ψηφιακό απόθεμα και ανευρέσιμο αφού θα το συνο-
δεύουν σωστά μεταδεδομένα. Όπως επίσης, ότι η ψηφιακή
απεικόνιση δεν αποτελεί διάσωση καθώς αυτή συνδέεται
με το πρωτογενές υλικό, την προστασία και τη διαφύλαξή
του στις κατάλληλες συνθήκες.
Στην περίπτωση του Εθνικού Οπτικοακουστικού Αρ-
χείου αναφέρθηκε ο Φουάντ Αμπντούλ Μάλακ και παρου-
σίασε το έργο ψηφιοποίησης που ανέλαβε και το σύστημα
διαχείρισης και προβολής του υλικού του. Μεταξύ άλλων
αναδείχθηκαν οι ιδιαιτερότητες του οπτικοακουστικού
υποστρώματος και των ευαίσθητων συνθηκών αποθήκευ-
σης καθώς απαιτείται η συνεχής μεταγραφή σε νέα μορφή.
Εδώ η μετάβαση στην ψηφιοποιημένη μορφή συνδέεται με
τη διάσωση και τη διατήρηση. Μετά την ψηφιοποίηση η
μέριμνα αφορά τη φύλαξη του πρωτογενούς υλικού από τη
φθορά χρήσης, τη διαχείριση μιας βάσης δεδομένων για
την καταγραφή και την τεκμηρίωση του οπτικοακουστικού
υλικού και την αξιοποίησή του με την προβολή του στο
διαδίκτυο και στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα το σύνολο του
οπτικοακουστικού υλικού που έχει ψηφιοποιηθεί είναι
μόλις 5%. Στο πλαίσιο της ανάγκης μελέτης έργων υποδο-
μής για την εξασφάλιση της συνέχισης της διατήρησης, της
αποκατάστασης και της διάχυσης ψηφιακού υλικού, το
ΕΟΑ έχει προτείνει τη δημιουργία Εθνικού Κέντρου Ψη-
φιοποίησης που θα διαθέτει κεντρικό σύστημα καταλογο-
γράφησης και παρακολούθησης των μεταδεδομένων και
αποθηκευτικούς χώρους ψηφιακού περιεχομένου.
Η δεύτερη συνεδρία αφορούσε περισσότερο θέματα
διαχείρισης ψηφιακού αποθέματος, πρόσβασης και συν-
δυαστικής χρήσης. Η εισήγηση του Γ. Δάλλα επικεντρώθη-
κε στο ζήτημα της ψηφιακής επιμέλειας ως συνόλου θεω-
ριών και μεθόδων που συντελούν στη διαχείριση, την προ-
στασία και την αξιοποίηση των ψηφιακών συλλογών. Η
ψηφιακή επιμέλεια αποβαίνει απαραίτητη χάρη στη διαρ-
κή συσσώρευση πληροφοριών και τον πλούτο ηλεκτρονι-
κών αποθετηρίων. Τονίστηκε η αδυναμία που παρατηρεί-
ται από πλευράς γνώσης του προσωπικού πολιτιστικών
φορέων των πρακτικών επιμέλειας και των ζητημάτων που
εισάγει η χρήση της πληροφορικής στη διαχείριση και την
προστασία των συλλογών, ούτως ώστε να διακυβεύεται η
μελλοντική διασφάλιση της αυθεντικότητας και της ακε-
ραιότητας των πολιτισμικών τεκμηρίων, καθώς και η χρη-
στικότητά τους (επιστημονική έρευνα, εκπαίδευση). Σημα-
ντικά ερωτήματα που πρέπει να απασχολήσουν είναι: τι
επιθυμούμε να διατηρηθεί και πώς θα εξασφαλιστεί η μελ-
λοντική δυνατότητα αξιοποίησης των πολιτισμικών αντι-
κειμένων με βάση τις ανάγκες της ερευνητικής κοινότητας
38
ή του απλού χρήστη. Λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική
του ψηφιακού περιεχομένου και των μεταδεδομένων, τη
μετεξέλιξη νέων εκδοχών των αντικειμένων, την κατανόη-
ση των διαφορετικών χρήσεων των τεκμηρίων και τις δια-
δικασίες ανάκτησης των πληροφοριών, η Μονάδα Ψηφια-
κής Επιμέλειας (ΜΟΨΕ) του Ερευνητικού Κέντρου «Αθη-
νά» όπως και το Ελληνικό Δίκτυο Υποδομών για την Έ-
ρευνα στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες της Ακαδημίας Αθη-
νών εργάζονται ακριβώς προς την κατεύθυνση του τρόπου
σύνδεσης της ερευνητικής διαδικασίας με τα πληροφορια-
κά αντικείμενα και εργαλεία ώστε να δημιουργηθούν οι
κατάλληλες προδιαγραφές που θα προσδίδουν ποιότητα
στις ψηφιακές συλλογές.
Στην αναγκαιότητα της διαλειτουργικότητας σε εθνικό
και ευρωπαϊκό επίπεδο αναφέρθηκε και ο Στ. Κόλλιας κι
επισήμανε τη σημαντικότητα της παρακολούθησης της
εξέλιξης της τεχνολογίας και τη διασύνδεση της πληροφο-
ρίας με τον ευρωπαϊκό χώρο. Προϋποθέσεις, η σημασιολο-
γική οργάνωση του περιεχομένου, η χρήση θησαυρών, τα
ανοικτά και προσβάσιμα δεδομένα μέσω της χρήσης γνω-
στών προτύπων που παρέχει και αναπτύσσει η Europeana.
Σ’ αυτό είναι δυνατόν να συμβάλει η δημιουργία εθνικού
συσσωρευτή περιεχομένου για την προβολή του εθνικού
πολιτιστικού αποθέματος μιας και η χρήση συνδεδεμένων
δεδομένων και η ανοικτή πρόσβαση στο περιεχόμενο συ-
νιστούν τις κύριες εξελίξεις στον ευρωπαϊκό πολιτιστικό
χώρο.
Για το ζήτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας και τα νο-
μικά ζητήματα που ανακύπτουν σχετικά κατά την άσκηση
του δικαιώματος πρόσβασης στις συλλογές μίλησε η Δ.
Καλλινίκου. Τόνισε ως προς τη σημασία των αρχείων ότι
στόχος είναι η διατήρηση της ακεραιότητας και της διάσω-
σης του υλικού προς όφελος του γενικού δημόσιου συμφέ-
ροντος. Ως γενικός κανόνας η νομοθεσία για την πνευμα-
τική ιδιοκτησία δεν εμποδίζει την πρόσβαση του κοινού
στα αρχεία αν η πρόσβαση αυτή καθαυτή αφορά στην α-
νάγνωση, τη μελέτη ή την παθητική ιδιωτική χρήση. Ανα-
φέρθηκε στα εννοιολογικά όρια της πνευματικής ιδιοκτη-
σίας, κατά πόσο εμπίπτει ένα μέρος του υλικού του αρχεί-
ου στην έννοια του έργου σύμφωνα με τους κανόνες της
πνευματικής ιδιοκτησίας –η ιδέα ενός έργου προστατεύεται
όπου υπάρχει πρωτοτυπία. Από την άλλη, όταν το υλικό
ενός αρχείου αναφέρεται στο πεδίο της πνευματικής ιδιο-
κτησίας εκεί τα πνευματικά δικαιώματα του δικαιούχου θα
πρέπει να διαφυλάσσονται –χειρόγραφα, επιστολές. Ρυθ-
μίσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αφορούν την έκταση
του δικαιώματος και υφίστανται ειδικοί περιορισμοί για τη

δυνατότητα αναπαραγωγής από τα αρχεία και τις βιβλιο-
θήκες, και ειδικά για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Στο πλαίσιο
του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας
(WIPO) έχουν διεξαχθεί τα τελευταία χρόνια πολλές μελέ-
τες για τους περιορισμούς που αφορούν την εκπαίδευση
και τη γνώση κι έχουν κατατεθεί σχετικά σχέδια Συνθη-
κών. Το ζήτημα της διάρκειας της προστασίας επίσης είναι
σημαντικό στην άσκηση του δικαιώματος πρόσβασης και
χρήσης, πότε δηλ. ένα έργο εμπίπτει στο δημόσιο τομέα,
διαφορετικά χρειάζεται την άδεια του πνευματικού δημι-
ουργού για την αναπαραγωγή του. Καθώς η ψηφιοποίηση
συνιστά αναπαραγωγή, η ψηφιοποίηση έργων προστατευ-
μένων από την πνευματική ιδιοκτησία προϋποθέτει την
άδεια του δημιουργού. Ο δημόσιος τομέας για τις ψηφια-
κές βιβλιοθήκες και τα αρχεία προσδιορίζεται με βάση τα
εννοιολογικά όρια της πνευματικής ιδιοκτησίας, τους πε-
ριορισμούς στην έκταση του περιουσιακού δικαιώματος
και τη χρονική διάρκεια. Οι νέες τεχνολογίες έχουν οδη-
γήσει σε νέους τρόπους διεύρυνσης του δημόσιου τομέα με
τις άδειες ανοιχτού περιεχομένου που υπερβαίνουν την
κλασική πνευματική ιδιοκτησία. Ταυτόχρονα επιτρέπεται
μέσω της δημιουργίας ηλεκτρονικού μητρώου έργων να
υπολογίζει τη διάρκεια προστασίας των έργων με τεχνολο-
γικό τρόπο. Για το πολύπλοκο ζήτημα των πνευματικών
δικαιωμάτων η Δ. Καλλινίκου έθεσε το ερώτημα: αν για το
ζήτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας από τη μια και τη
διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης και της διάδοσης της
γνώσης από την άλλη, η ισορροπία θα πρέπει να προέλθει
ως προϊόν νομικής διευθέτησης ή συμβιβαστικής λύσης
μεταξύ δικαιούχων και ενδιαφερόμενων φορέων προσαρ-
μοσμένης στις ανάγκες της εξέλιξης της τεχνολογίας.
Το δικαίωμα πρόσβασης στα διοικητικά έγγραφα και η
χρήση των πληροφοριών του δημόσιου τομέα αφορά επί-
σης τα δικαιώματα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Στη χρή-
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
ση της δημόσιας πληροφορίας και της διάθεσης του περιε-
χομένου της επικεντρώθηκε η εισήγηση της Λ. Μήτρου. Η
έννοια του δημόσιου περιεχομένου αφορά τη συλλογή
πράξεων, γεγονότων και πληροφοριών σε οποιοδήποτε
υπόστρωμα και είναι η πληροφορία που παράγεται στο
πλαίσιο της διοικητικής διαδικασίας ή ευρύτερα των κρα-
τικών φορέων. Η παρουσίαση εστίασε στο θέμα των δικαι-
ωμάτων σε σχέση με την πληροφορία αλλά και στο δικαί-
ωμα της περαιτέρω χρήσης της δημόσιας πληροφορίας –
δικαίωμα αξιοποίησης από τον πολίτη του περιεχομένου
με ενδεχόμενη οικονομική διάσταση. Εδώ η ψηφιοποίηση,
όχι ως ανενεργό πολιτιστικό αγαθό, ενδιαφέρει ως διάθεση
της πληροφορίας στο διαδίκτυο όπου παρατηρούνται α-
σάφειες στο κανονιστικό πλαίσιο, έλλειψη κοινών προτύ-
πων, διαφορετική ορολογία, δυσκολία εντοπισμού της και
απαιτείται συλλογική στρατηγική για ενιαίο περιβάλλον
ανοιχτών δημόσιων πληροφοριών. Επιπλέον ζήτημα για
προβληματισμό είναι η δωρεάν διάθεση της πληροφορίας
και η ταυτόχρονη επιτρεπόμενη δυνατότητα επιβολής κό-
στους. Επίσης, το κατά πόσο η υποχρέωση για περαιτέρω
χρήση περιλαμβάνει τα ερευνητικά και εκπαιδευτικά κέ-
ντρα ακόμη κι αν πρόκειται για δημόσιους τομείς, καθώς
είναι ένα θέμα που επανεξετάζεται, και συσχετίζεται βέ-
βαια και με τη δυσκολία να διαχωριστεί το περιεχόμενο
που ανήκει στο δημόσιο τομέα (public domain) από εκείνο
που προστατεύεται από δικαιώματα τρίτων.
Η εισήγηση της Α. Παππά μέσα από την παρουσίαση
της εμπειρίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους κατέδειξε
την αναγκαιότητα αξιοποίησης του ψηφιοποιημένου υλι-
κού, συντήρησης και διαφύλαξής του για μελλοντική χρή-
ση και έμπειρου σχεδιασμού νέων έργων για τη συνέχιση
της ψηφιοποίησης. Επίσης, την ανάγκη μελλοντικού ε-
μπλουτισμού της τεκμηρίωσης, τυποποίησης του τρόπου
αναζήτησης, σύνδεσης και διαλειτουργικότητας με συστή-
ματα πολιτιστικού περιεχομένου άλλων χωρών στη βάση
ανάπτυξης κοινών προτύπων. Δίνοντας έμφαση στο θέμα
του κατά πόσο η νέα ψηφιακή πραγματικότητα επηρέασε
τις συνήθειες της ιστορικής έρευνας, ανέφερε ότι αποτελέ-
σματα ερευνών που έχουν διεξαχθεί στις ΗΠΑ δείχνουν
πως η χρήση του πρωτοτύπου δεν έχει μειωθεί, καθώς η
ψηφιακή απεικόνιση δεν δύναται να το αντικαταστήσει
και παρατηρείται μια συνδυαστική χρήση ψηφιακής εικό-
νας και φυσικού υλικού. Επομένως, η διατήρηση και η
φύλαξη του πρωτογενούς υλικού καθίστανται αναμφισβή-
τητα σημαντικά. Το αναγνωστήριο των ΓΑΚ παρατηρεί
περιπτώσεις κοινού που εξακολουθεί να μελετά στη φυσική
τους μορφή αρχεία προσβάσιμα στο διαδίκτυο, ισχυριζό-
μενο λόγους έλλειψης εξοικείωσης. Επιπλέον, ο σωστός
σχεδιασμός πριν την ψηφιοποίηση και η επιλογή του υλι-
κού με βάση τις απαιτήσεις της επιστημονικής έρευνας θα
πρέπει να αποτελούν προτεραιότητες.
Ο Π. Πιζάνιας αναφέρθηκε στον τρόπο αξιοποίησης
των αναρτημένων ψηφιακών συλλογών των Γενικών Αρ-
χείων του Κράτους στο διαδίκτυο στο πλαίσιο του μετα-
πτυχιακού προγράμματος «Ιστορική έρευνα, διδακτική και
νέες τεχνολογίες». Από την πλευρά του ερευνητή της πα-
νεπιστημιακής κοινότητας τόνισε ιδιαίτερα τη θετική επιρ-
ροή των νέων τεχνολογιών στην ιστορική έρευνα και τη
διδακτική της Ιστορίας.
Κωνσταντίνα Τασιοπούλου
39
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ & ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ «ΑΡΧΕΙΑ: ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΤΙ;»
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΕΣ
Η δημιουργία των ψηφιακών αρχειακών συλλογών και οι φαινομενικά
άπειρες δυνατότητες στη χρήση της τεχνολογίας έχουν δημιουργήσει μια
νέα πραγματικότητα στον τομέα των Αρχείων, μεταβάλλοντας τους τρόπους
προσέγγισης της αρχειακής πληροφορίας.
Η επικράτηση της ψηφιακής πραγματικότητας και ο αυξανόμενος αριθμός
των Βιβλιοθηκών, Αρχείων, Μουσείων, που αφιερώνουν σημαντικό μερίδιο
του προϋπολογισμού τους για την ανάπτυξη ή τη συνεχιζόμενη αύξηση των
ψηφιακών συλλογών τους, είναι απόδειξη αυτής της τάσης. Σε άμεση συ-
νάρτηση με την τάση αυτή βρίσκεται η προσπάθεια της διατήρησης των
ψηφιακών τεκμηρίων και η πρόβλεψη για τη διαφύλαξη των στοιχείων
αυτών για μελλοντική χρήση.
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ
Η ψηφιοποίηση λειτούργησε θετικά στο επίπεδο της βελτίωσης της πρό-
σβασης στο αρχειακό υλικό. Ορισμένες φορές, ωστόσο, οι συντελεστές των
έργων αποδείχθηκαν όχι επαρκώς προετοιμασμένοι ή και λειτουργικά
ανέτοιμοι για τη διαχείρισή τους σε διάφορα επίπεδα (οργάνωση, υλοποί-
ηση, διοίκηση, προοπτική).
Η γενικότερη αλλά και επίσημη αποδοχή της αρχειακής παραγωγής ως
μέρους της πολιτιστικής κληρονομιάς, κυρίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ευ-
νοεί αλλά και απαιτεί τη συνέχιση της δημιουργίας αρχειακού ψηφιακού
περιεχομένου. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ψηφιακών συσσωρευτών
πολιτιστικών αγαθών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί τη φυσιο-
λογική εξέλιξη.
Η ευρύτατη κι ελεύθερη πρόσβαση που συνεπάγεται η ανάρτηση των ψη-
φιοποιημένων τεκμηρίων στο Διαδίκτυο, συνδέεται με ζητήματα προστασί-
ας άλλων δικαιωμάτων, επιβάλλοντας τον καθορισμό των όρων, προϋπο-
θέσεων και θεσμικών εγγυήσεων, κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται τόσο
η πρόσβαση όσο και η προστασία προσωπικών δεδομένων, δικαιωμάτων
πνευματικής ιδιοκτησίας κ.λπ.
Στην εποχή όπου αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο ο όγκος των ψηφιοποι-
ημένων αρχειακών τεκμηρίων στο Διαδίκτυο, προβάλει επιτακτική η ανάγκη
προτυποποιημένης τεκμηρίωσης: τα προτυποποιημένα μεταδεδομένα (πε-
ριγραφικά, διατήρησης, διαχείρισης, δομής) αποτελούν την προϋπόθεση
της δυνατότητας αναζήτησης και ανεύρεσης των ψηφιακών αντιγράφων.
Διαπιστώθηκε η άμεση ωφέλεια από τη χρήση των αναρτημένων αρχείων.
Στο πλαίσιο μεταπτυχιακών σπουδών Ιστορίας, τα αρχεία χρησιμοποιού-
νται με ένα διπλό στόχο: εκπαιδευτικό και ταυτοχρόνως ερευνητικό. Ανα-
δείχθηκε, δηλαδή, πώς ένα ερευνητικό σχέδιο σε συνεχή ροή η οποία πα-
ρακολουθεί την εκπαίδευση των μεταπτυχιακών φοιτητών στην ιστορική
έρευνα, απολήγει σε ένα ενιαίο ψηφιακό σύστημα οργανωμένων πληροφο-
ριών. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ένα νέο κοινό, που καλύπτει ένα ολοένα
διευρυνόμενο φάσμα χρηστών του αρχειακού υλικού.
Ο όγκος των ψηφιακών αρχείων που έχει δημιουργηθεί πρέπει να γίνεται
άμεσα διαθέσιμος στους πιθανούς χρήστες τους, με φιλικούς και εύκολους
τρόπους. Στην Ευρώπη μια σειρά από έργα που πλαισιώνουν την
Europeana έχουν ως στόχο: (α) να καταστεί εύκολα διαθέσιμο όσο το δυ-
νατόν περισσότερο ευρωπαϊκό περιεχόμενο και (β) να παρέχεται αυξημένη
λειτουργικότητα στο περιεχόμενο αυτό.
Επισημάνθηκε η αναγκαιότητα τα μεταδεδομένα από τις ψηφιακές συλλογές
μεγάλων και πολλών μικρών Αρχείων, Βιβλιοθηκών και Μουσείων σταδιακά
να συγκεντρώνονται σε ένα αποθετήριο, με κοινό μοντέλο αποθήκευσης, ώστε
να είναι όλα μαζί ενιαία διαθέσιμα στις αναζητήσεις των χρηστών. Η δημι-
ουργία θεματικών καταλόγων, η ενιαία διαχείριση καθιερωμένων όρων όπως
και ο εμπλουτισμός των μεταδεδομένων θα κάνει τις αναζητήσεις πιο αποτε-
λεσματικές, και τις παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων καλύτερες. Σε διεθνές
επίπεδο αναπτύσσονται και εφαρμόζονται στρατηγικές με στόχο τον καθορι-
σμό και την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου μοντέλου διαχείρισης του ψηφι-
ακού πολιτιστικού υλικού. Οι προσπάθειες αποσκοπούν στη μετάβαση από
το μοντέλο που αντικατοπτρίζεται στις υπάρχουσες ανεξάρτητες ψηφιακές
πηγές υλικού, που συντηρούνται από αντίστοιχους οργανισμούς και θεματι-
40
κές κοινότητες, προς το παράδειγμα των συνδεδεμένων δεδομένων που εξα-
σφαλίζουν τη διασυνδεσιμότητα, ενοποίηση και σημασιολογική πρόσβαση
στο σύνολο της γνώσης του πεδίου.
Η επαρκής τεκμηρίωση του ψηφιοποιημένου αρχειακού υλικού αυξάνει την
επισκεψιμότητα των ιστοσελίδων. Στην ουσία, η ψηφιακή εικόνα δεν λει-
τουργεί μόνο ως υποκατάστατο, αλλά και ευρύτερα ως εργαλείο προβολής.
Οι ψηφιακές συλλογές φαίνεται να λειτουργούν ως δίαυλος καθώς οι ερευ-
νητές, επισκεπτόμενοι την ιστοσελίδα του φορέα, πληροφορούνται για την
ύπαρξη διαθέσιμων αρχείων που αγνοούσαν ότι υπάρχουν. Αυτό έχει ως
συνέπεια την αύξηση της επισκεψιμότητας των Αναγνωστηρίων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι τεχνολογίες παραγωγής και διαχείρισης ψηφιοποιημένου αρχειακού
υλικού αποτελούν σημαντικό εργαλείο για το άνοιγμα και την προβολή των
αρχείων σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες, πέρα από τους άμεσα και ειδικά
ενδιαφερόμενους (διοίκηση, ερευνητικό κοινό) και βήμα εκδημοκρατισμού.
Η υιοθέτηση ορθολογικής χρησιμοποίησής τους για τη διάδοση και διάθε-
ση των αρχειακών πληροφοριών εξυπηρετεί και μακροπρόθεσμα την υπό-
θεση των αρχείων, αφού προβάλλει εύγλωττα και εύληπτα την πρωτογενή
και κυρίως τη δευτερογενή τους αξία.
Παρά το σημαντικό ψηφιακό πολιτιστικό απόθεμα που έχει δημιουργηθεί,
κατέστη εμφανής η ανάγκη συνέχισης της ψηφιοποίησης για όλους τους
τύπους αρχείων. Η όλη διαδικασία της ψηφιοποίησης πρέπει να στηρίζεται
σε πρότυπα που εξασφαλίζουν αφενός ποιοτικά χαρακτηριστικά στις ανα-
παραγωγές και αφετέρου σωστή τεκμηρίωση και ασφαλή διατήρηση των
ψηφιακών αντιγράφων.
Η ψηφιοποίηση από μόνη της δεν είναι διατήρηση, παρά μόνο στο βαθμό
που περιορίζει τη χρήση του πρωτότυπου αρχειακού υλικού ή υποκαθιστά
τεκμήρια σε ιδιαίτερα ευπαθή υποστρώματα.
Η εξασφάλιση της μακροχρόνιας πρόσβασης στα ψηφιακά αντίγραφα είναι
ζωτικής σημασίας: συναρτάται άμεσα με την προτυποποίηση τόσο στην
τεκμηρίωση όσο και στην ψηφιοποίηση του αρχειακού υλικού και τη χάρα-
ξη στρατηγικών μακροχρόνιας διατήρησής τους.
Είναι σημαντική η εμπειρία που αποκτήθηκε -κατά κανόνα με το δύσκολο
τρόπο- από όσους ενεπλάκησαν σε έργα ψηφιοποίησης (υπηρεσία διαχεί-
ρισης, φορείς υλοποίησης, φορείς λειτουργίας, ανάδοχοι ψηφιοποίησης και
το προσωπικό τους). Δημιουργήθηκε μια υπολογίσιμη υποδομή και τεχνο-
γνωσία που πρέπει να αξιοποιηθούν, ώστε να αποφευχθούν οι αστοχίες
και οι παραλείψεις που εντοπίστηκαν στην ημερίδα.
Απαιτείται καλύτερος σχεδιασμός στις επερχόμενες δράσεις και πρωτοβουλί-
ες για ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού. Ο απολογισμός των έργων ψηφιοποί-
ησης υποδεικνύει ότι σκόπιμο για τη συνέχιση της προσπάθειας είναι:
α) η διεπιστημονική σύγκλιση για την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου
μοντέλου ψηφιοποίησης
β) να γίνει προσπάθεια από τους φορείς ώστε να μην αποδειχθεί στιγ-
μιαίο το όφελος από την ψηφιοποίηση του σημαντικού αρχειακού υλι-
κού (που μερικές φορές είναι δυσπρόσιτο στο Διαδίκτυο),
γ) να δοθεί έμφαση στη βελτίωση και διεύρυνση της παροχής υπηρεσιών
με βάση το υπάρχον (και δημιουργούμενο) ψηφιακό περιεχόμενο,
δ) να υπάρχει συνεργασία μεταξύ των φορέων ώστε τα διανεμόμενα
μέσω της ανοικτής ψηφιακής βιβλιοθήκης να βασίζονται στο σχεδια-
σμό και την ανάπτυξη προτύπων και να οδηγεί στον άμεσο εντοπισμό
και ανάκτηση των ψηφιακών αντικειμένων.
Στον ελληνικό χώρο έχει δημιουργηθεί και συνεχίζεται να δημιουργείται ένα
σημαντικό ψηφιακό πολιτιστικό απόθεμα, το οποίο δίνει μια ιδιαίτερη δυ-
ναμική στο πεδίο, αυξάνοντας σημαντικά τις δυνατότητες πρόσβασης του
κοινού στο ψηφιακό περιεχόμενο, τις δυνατότητες αφομοίωσης νέων τεχνο-
λογιών και ανάπτυξης νέων υπηρεσιών από τους φορείς–κατόχους περιε-
χομένου, την δημιουργία Εθνικών Συσσωρευτών Περιεχομένου (ΥΠΠΟΤ,
ΥΠΕΠΘ), και επιτρέποντας στη χώρα μας να συμμετέχει ενεργά στις ευρω-
παϊκές εξελίξεις. Ωστόσο, η οργάνωση μιας παρακαταθήκης ψηφιοποιημέ-
νου αρχειακού υλικού αποτελεί σύνθετη και πολύπλοκη διαδικασία, από
την επιλογή των τεκμηρίων μέχρι και την τελική τους διάθεση στο κοινό. Ο
καταμερισμός των ρόλων αφ’ ενός και ο συντονισμός των ενεργειών αφ’
ετέρου μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη βελτιστοποίηση του εγχει-
ρήματος και να πολλαπλασιάσουν τα οφέλη της ψηφιοποίησης.
Για τη μεταγραφή: Ν. Μπαμίδης

ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ
ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ
Πραγματοποιήθηκε στις 27 & 28 Ιανουαρίου 2011 εκδήλω-
ση με το θέμα του τίτλου στην Αίγλη του Ζαππείου. Η δι-
οργάνωση έγινε από το Υπουργείο Παιδείας, δια Βίου Μά-
θησης και Θρησκευμάτων σε συνεργασία με το Εθνικό Ί-
δρυμα Νεότητας και τέθηκε υπό την αιγίδα του Προέδρου
της Δημοκρατίας. Για την προετοιμασία της συνδιάσκεψης
είχαν συσταθεί από το Υπουργείο Παιδείας δύο ομάδες
εργασίας, μία για τα Αρχεία και μία για τις Βιβλιοθήκες, οι
οποίες προετοίμασαν κείμενα τα οποία θα τεθούν σε δια-
βούλευση προσεχώς. Η επιστημονική και οργανωτική επι-
τροπή, αν και διέθετε εξαιρετικά περιορισμένο χρόνο για
την προετοιμασία, κατάφερε να παρουσιάσει μια εκδήλω-
ση που κύλησε άψογα όλο το διήμερο και προκάλεσε το
ενδιαφέρον και τη συμμετοχή αθρόου πλήθους. Σ’ αυτό
συνετέλεσε τόσο η παρουσία τριών Υπουργών (Παιδείας,
Πολιτισμού και Εσωτερικών) κατά την εναρκτήρια συνε-
δρίαση, οι οποίοι με τις εξαγγελίες τους έδειξαν ότι υπάρ-
χει η διάθεση, καταρχήν, για τη λήψη μέτρων βελτίωσης
των συνθηκών διαχείρισης και προβολής του βιβλιακού
και αρχειακού πλούτου της χώρας.
ΗΜΕΡΑ ΠΡΩΤΗ
Η πρώτη μέρα περιλάμβανε μια πρώτη ενότητα αφιερωμέ-
νη στη διεθνή εμπειρία για τις Βιβλιοθήκες, με εισηγητές
από την IFLA, τον Καναδά, τη Φινλανδία και τη Δανία.
Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάστηκαν οι θέσεις της Εφο-
ρείας των ΓΑΚ, από τον πρόεδρό της Ν. Καραπιδάκη και
του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών, Γενικών Αρχείων &
Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης από το δικό της πρόεδρο,
Γ. Ζάχο. Η υπόλοιπη ημέρα ήταν αφιερωμένη σε ειδικότε-
ρα ζητήματα που απασχολούν τις Βιβλιοθήκες (δημόσιες,
ακαδημαϊκές, σχολικές) και τον κόσμο του βιβλίου γενικό-
τερα στην ψηφιακή εποχή. Με είκοσι επτά εισηγήσεις, εξα-
ντλήθηκαν τόσο η θεματολογία όσο και οι συμμετέχοντες,
αφού η λήξη σήμανε γύρω στις 9 το βράδυ...
ΗΜΕΡΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
Η δεύτερη μέρα ήταν αφιερωμένη εξ ολοκλήρου στα Αρ-
χεία και ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς: την παρου-
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
σίαση των θέσεων της Εφορείας των ΓΑΚ από τον πρόεδρό
της, Ν. Καραπιιδάκη που τη διαδέχθηκαν δύο πολύ σημα-
ντικές, και σημειολογικά, ομιλίες. Του προέδρου του Διε-
θνούς Συμβουλίου Αρχείων, Martin Berendse, ο οποίος
σκιαγράφησε -με γλαφυρό τρόπο είναι η αλήθεια- τη φυσι-
ογνωμία του σημερινού αρχειονόμου στη διεθνή σκηνή
και του Jens Boel, προέδρου του Τμήματος Διεθνών Οργα-
νισμών (Section of International Organisations, ICA/SIO)
του Δ.Σ.Α και επικεφαλής αρχειονόμου της UNESCO. Ο
τελευταίος παρουσίασε τη διεθνή προοπτική των αρχείων
ως εργαλείου ανάπτυξης, υπευθυνότητας και αλληλοκατα-
νόησης.
Ακολούθησε ένας μαραθώνιος εισηγήσεων που κάλυψε
όλους τους τομείς που εμπλέκουν τη χρήση και αξιοποίηση
-υφιστάμενη και δυνητική- των αρχείων: πρόσβαση στην
πληροφορία, δημόσια διοίκηση, νέες τεχνολογίες, πολιτι-
σμό, έρευνα, εκπαίδευση, απόδημο ελληνισμό και διεθνείς
σχέσεις.
Τα μέλη της ΕΑΕ έδωσαν και πάλι τον τόνο στην εκδήλω-
ση, από τις ποικίλες θέσεις που υπηρετούν την υπόθεση
των αρχείων: Κάλλια Χατζηγιάννη, Ζήσιμος Συνοδινός,
Αμαλία Παππά, Γεράσιμος Νοταράς, Αλίκη Νικηφόρου,
Νέστορας Μπαμίδης, Μαριέττα Μινώτου και Νίκος Κα-
ραπιδάκης στήριξαν ουσιαστικά τη θεματολογία της συν-
διάσκεψης και οι θέσεις τους εκφράσανε με τον καλύτερο
τρόπο τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς που μας
απασχολούν όλους μέσα στο νέο, με ψηφιακό περιτύλιγμα,
κόσμο των αρχείων.
Οι εργασίες της συνδιάσκεψης ολοκληρώθηκαν με συζήτη-
ση στρογγυλής τράπεζας με θέμα «Αρχεία, Βιβλιοθήκες και
Μουσεία: ένας πολιτισμός σε εξέλιξη» με συντονιστή τον
πρόεδρο της Εφορείας και συμμετέχοντες τους Δ. Αρβανι-
τάκη, Θ. Βαλτινό, Δ. Καψάλη, Γ. Μπολάνη, Γ. Νοταρά και
Κ. Στάικο. Καθένας τους, ανάλογα με την εμπειρία του
στους χώρους αρχείων και βιβλιοθηκών, κατέθεσε την ά-
ποψή του και σχολίασε ευθαρσώς τόσο τις υπουργικές ε-
ξαγγελίες της πρώτης μέρας όσο και τις τοποθετήσεις των
εισηγητών. Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Υπουργός Παι-
δείας, κα Άννα Διαμαντοπούλου, αφιέρωσε όσο χρόνο
χρειάστηκε για να παρακολουθήσει όλη τη συζήτηση της
στρογγυλής τράπεζας, το βράδυ της Παρασκευής.
ΤΟ ΚΟΙΝΟ
Από πλευράς συμμετοχής του κοινού, η εκδήλωση υπήρξε
ιδιαίτερα επιτυχημένη. Την πρώτη ημέρα, η παρουσία του
κ. Προέδρου της Δημοκρατίας και των Υπουργών κινητο-
ποίησε ευρύτερες μάζες, με αποτέλεσμα να γεμίσει ασφυ-
κτικά η αίθουσα μέχρι το μεσημέρι. Και στη συνέχεια όμως,
ο μαραθώνιος για τις Βιβλιοθήκες είχε πολλούς θιασώτες
41
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
που άντεξαν μέχρι αργά το βράδυ. Το ίδιο συνέβη όμως
και τη δεύτερη μέρα, των Αρχείων, όπου οι χαλκέντεροι
σύνεδροι διατήρησαν αμείωτο σχεδόν τον αριθμό τους
μέχρι τις 21:00, οπότε και έληξε η συνδιάσκεψη.
Η ΕΠΑΥΡΙΟΝ
Προφανώς, συνέχεια της συνδιάσκεψης αποτελεί και η
συνέντευξη της Υπουργού Παιδείας στην «Καθημερινή»
της Κυριακής 30 Ιανουαρίου 2011 με τίτλο «Η γενιά του
Google στις βιβλιοθήκες» και υπότιτλο «Στόχος της υπ.
Παιδείας κ. Άννας Διαμαντοπούλου η «αλλαγή παραδείγ-
ματος» στην εκπαίδευση με κοινή δράση αρχείων και βι-
βλιοθηκών»1. Κεντρικά σημεία, όσον αφορά το χώρο μας,
ήταν τα «Ανοιχτά αρχεία για τους πολίτες» και χρήση των
πρωτότυπων πηγών στην εκπαιδευτική διαδικασία (βοη-
θούσης και της νέας τεχνολογίας, βεβαίως-βεβαίως...).
Η ...«ΗΜΕΡΑ ΜΕΤΑ»
Η διαβούλευση, που δεν προηγήθηκε της συνδιάσκεψης όπως
θα ήταν η λογική σειρά των πραγμάτων, ανακοινώθηκε ότι θα
πραγματοποιηθεί στο αμέσως επόμενο διάστημα. Έστω κι έτσι,
θα είναι (ελπίζω «να ήταν» όταν θα διαβάζετε αυτές τις γραμ-
μές) μια καλή ευκαιρία για να εκφραστούν υπεύθυνες γνώμες,
απόψεις και κυρίως προτάσεις γι’ αυτή την περίφημη χάραξη
της εθνικής πολιτικής για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες.
Η ΗΜΕΡΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ...«ΗΜΕΡΑ ΜΕΤΑ»
Οι γενικές θέσεις της Υπουργού Παιδείας, διατυπώθηκαν
ήδη από το δελτίο Τύπου που εκδόθηκε από το Υπουργείο
τις παραμονές της συνδιάσκεψης:
Στόχος είναι τα Αρχεία και οι Βιβλιοθήκες να αποτελέσουν
πηγή γνώσης, πληροφόρησης, πολιτισμού, εκπαίδευσης και
παραγωγικής διαδικασίας σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο.
Κεντρικός άξονας της νέας πολιτικής του Υπουργείου Παι-
δείας είναι η δημιουργία εθνικού συστήματος Βιβλιοθηκών
και Αρχείων. Η ενοποιημένη δράση Βιβλιοθηκών-Αρχείων
και Μουσείων θα αποτελέσει αναπτυξιακό εργαλείο, για
την προβολή του πολιτιστικού πλούτου, της ιστορίας και
της αρχειακής μνήμης της χώρας μας σε όλο τον κόσμο. Θα
συμβάλει, επίσης, στην ανάληψη πρωτοβουλιών κοινής
πολιτισμικής δράσης με όμορες χώρες.
Στόχος της εθνικής πολιτικής είναι η συνεργασία των Βι-
βλιοθηκών και των Αρχείων για τη στήριξη του στρατηγι-
κού στόχου της κυβέρνησης, για την προώθηση της Έρευ-
νας, της Εκπαίδευσης και της Διά Βίου Μάθησης.
Η ψηφιοποίηση των αρχείων και η χρήση των Τεχνολο-
γιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας δίνουν σε
όλους τους πολίτες τη δυνατότητα για διαφανή και νομο-
θετικά κατοχυρωμένη πρόσβαση στα δημόσια έγγραφα,
στα αρχεία της Βουλής και στα αρχεία πρώην Προέδρων
της Δημοκρατίας και Πρωθυπουργών, που φυλάσσονται σε
ιδρύματα- εφόσον δεν συντρέχει λόγος κρατικής ασφάλει-
ας ή προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Ο βιβλιακός και αρχειακός πλούτος της χώρας μας μπορεί
να αξιοποιηθεί, με σημαντικά αποτελέσματα, στην επιστη-
μονική έρευνα και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα ιστο-
ρικά τεκμήρια γίνονται, πλέον, προσβάσιμα από την αί-
θουσα διδασκαλίας, ώστε, μεταξύ άλλων, να καλλιεργηθεί
1
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_30/01/2011_430340.
42
η φιλαναγνωσία, να συνδεθούν οι βιβλιοθήκες με την εκ-
παίδευση και την αναζήτηση πηγών, να προβληθεί η τοπι-
κή ιστορία κ.λπ.2
Οι παραπάνω δηλώσεις δεν διαφέρουν πολύ από τις επί-
σημες διατυπώσεις ή και θέσεις του επιστημονικού μας
σωματείου. Το ζήτημα είναι να προχωρήσουν, αυτοί που
έχουν τη θεσμική εντολή, πέρα από τις εξαγγελίες -που
στην Ελλάδα δεν κοστίζουν και τίποτε- σε συγκεκριμένες
ενέργειες για την υλοποίηση μέτρων που θα δώσουν πραγ-
ματική ώθηση στη αξιοποίηση και προβολή τόσο των αρ-
χείων όσο και του έργου των αρχειονόμων.
Η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία έχει πιστοποιήσει κατ’
επανάληψη τον ηγετικό ρόλο που κατέχει στην επιστημο-
νική αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν τα αρχεία.
Είναι βέβαιο ότι θα βρίσκεται και πάλι στην πρωτοπορία
για όσα χρειαστεί να γίνουν, σε συνεργασία με τους καθ’
ύλην αρμόδιους.
ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ
ΕΙΔΑΜΕ...
...για άλλη μια φορά την αίθουσα να μένει γεμάτη σε όλη
τη διάρκεια μιας εκδήλωσης για τα αρχεία, όπως και στην
ημερίδα της ΕΑΕ «Αρχεία: και μετά την ψηφιοποίηση, τι;»,
...τους αέρηδες να ζωντανεύουν την οροφή της «Αίγλης»
και να προξενούν τρισδιάστατες παρουσιάσεις, καθώς η
οθόνη ακολουθούσε το ρυθμό των μποφόρ που γλιστρού-
σαν από τις χαραμάδες,
...τους θεριακλήδες -που δεν ήταν και λίγοι- να πετάγονται
εν ριπή οφθαλμού για ανθράκευση, όσο διαρκούσε η αλ-
λαγή των προεδρείων ανάμεσα στις συνεδρίες,
... τη γραμματεία -από το χώρο των ΓΑΚ- να ανταποκρίνε-
ται άμεσα στα τακτικά και έκτακτα καθήκοντά της.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΑΜΕ...
...την αθρόα -και ιδιαίτερα ενθαρρυντική- παρουσία στε-
λεχών των Γενικών Αρχείων του Κράτους από τις περιφε-
ρειακές υπηρεσίες (π.χ. Καβάλα, Χανιά, Νάξος, Λέρος,
Σέρρες, Καρδίτσα, Άρτα, Λευκάδα, Αίγιο, Ύδρα, Σπέτσες).
Επιβεβαιώνεται ότι ο χώρος διαθέτει ανθρώπους που αγα-
πούν τη δουλειά τους και διψούν για τέτοιες συναντήσεις,
όπου συζητούνται τα βασικά προβλήματα και οι προοπτι-
κές του δικτύου στο οποίο ανήκουν,
2
http://www.minedu.gov.gr/index.php?option=com_content&view=arti
cle&id=2125%3A26-01-11-syndiaskepsi-gia-ti-diamorfosi-ethnikis-politikis-
gia-ta-arxeia-kai-tis-bibliothikes&catid=80%3Adeltia-
typoy&Itemid=806&lang=el

...ότι επιπλέον έβαλαν από την «αραχνιασμένη» τσέπη
τους τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής για να παρακο-
λουθήσουν μια εκδήλωση που αφορά άμεσα τις δραστη-
ριότητες και αρμοδιότητες της υπηρεσία τους -και ελπί-
ζουμε το γεγονός να εκτιμηθεί κατάλληλα από την ηγεσία,
επιστημονική και πολιτική, των ΓΑΚ
ΑΚΟΥΣΑΜΕ...
...σχέδια για το μέλλον των αρχείων (από ειδικούς και μη),
...για τις ιδιαιτερότητες του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος,
...για τις αντιξοότητες που θα αντιμετωπίσει ο «ψηφιακός»
αρχειονόμος,
...για την Europeana (ξανά),
...για τις ομοιότητες και διαφορές αρχειονόμων και βιβλι-
οθηκονόμων.
ΜΑΘΑΜΕ...
...τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την αποφυγή
απωλειών ψηφιακών αρχείων,
...το κόστος και τις διαδικασίες της διατήρησης αρχείων σε
ψηφιακή μορφή.
ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ...
...να βγουν τα κείμενα στη διαβούλευση,
...να ενισχυθεί με πόρους, προσωπικό και διοικητική υπο-
στήριξη η κρατική αρχειακή υπηρεσία για να μπορέσει να
ανταποκριθεί σε όσα ωραία μπορεί και πρέπει να υλο-
ποιήσει,
...να καταστρωθεί επιτέλους ένας στρατηγικός σχεδιασμός
σε βάθος χρόνου (δέκα χρόνια για τα αρχεία είναι αστείο
ποσόν...)
Νέστωρ Μπαμίδης
Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ ΑΡΧΕΙΑ
ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΧΡΗΣΤΗ
Ανακοίνωση του Ζήσιμου Συνοδινού, εκπροσώπου της ΕΑΕ, στη
«Συνδιάσκεψη για τη διαμόρφωση Εθνικής Πολιτικής για τα
Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες», που διοργάνωσε το Υπουργείο Παι-
δείας, δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, υπό την αιγίδα του
Προέδρου της Δημοκρατίας. Αθήνα 27-28 Ιανουαρίου 2011.
Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Θέλω με τη σειρά μου να ευχαριστήσω όλους τους ορ-
γανωτές της Συνδιάσκεψης για την τιμή που μου έκαναν
να συμμετάσχω στις εργασίες αυτής της σημαντικής πρω-
τοβουλίας του Υπουργείου Παιδείας, διά Βίου Μάθησης
και Θρησκευμάτων.
Στη χάραξη μιας ενιαίας εθνικής πολιτικής για τα αρχεία
και τις βιβλιοθήκες αξιόλογο τμήμα κατέχει το ζήτημα της
πρόσβασης και χρήσης των αρχείων της χώρας. Γιατί οι
διακηρυγμένες αρχές, επενδυμένες με ανάλογο νομικό-
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
θεσμικό πλαίσιο, μπορούν αλλάξουν αρκετά από τα σημε-
ρινά «κακώς κείμενα» στη δημόσια διοίκηση, δημιουργώ-
ντας παράλληλα ένα θετικό κλίμα όχι μόνον στον κόσμο
των ειδικών, των διαχειριστών της πληροφορίας, αλλά και
στους επιστήμονες, τους ερευνητές και τους λοιπούς μελε-
τητές των αρχείων.
Έχουν περάσει πάνω από είκοσι χρόνια από τότε που,
με αφορμή το «κάψιμο των φακέλων» το 19891, ξεκίνησε
στη χώρα μας, κάπως καθυστερημένα θα λέγαμε, μια με-
γάλη συζήτηση, κυρίως στην κοινότητα των Ελλήνων ι-
στορικών και αρχειονόμων, για τις δυνατότητες και τα
όρια πρόσβασης στα αρχεία, γενικότερα στις πηγές της
ιστορικής μας κληρονομιάς.
Συζήτηση, η οποία γνώρισε εξάρσεις, γόνιμες περιόδους
αλλά και διακυμάνσεις, αμηχανία και διλήμματα, ιδιαίτε-
ρα μετά την ψήφιση του νόμου 2472/97 για την προστασία
των προσωπικών δεδομένων.
Συζήτηση που έχει ακόμη ανοικτά πολλά πεδία διαλό-
γου και που ανανεώνεται μέσα από την αλματώδη ανά-
πτυξη των νέων τεχνολογιών που εμπλέκονται όλο και
περισσότερο στο χώρο της, διαμορφώνοντας τα τελευταία
έτη μια σύνθετη, εντελώς νέα κατάσταση.
Τότε άνθισε άλλωστε και η ιδέα της ίδρυσης ενός επι-
στημονικού φορέα μεταξύ των ανθρώπων των αρχείων και
της έρευνας· ήταν η αρχή της γέννησης της Ελληνικής Αρ-
χειακής Εταιρείας (ίδρυση το 1990).
Η σύγχρονη αντίληψη για την πρόσβαση και οι επισκέ-
πτες-χρήστες των αρχείων
Η σχετικά πρόσφατη επανάσταση στις τεχνολογίες της
πληροφορίας, η ψηφιακή διατήρηση/αναπαραγωγή των
τεκμηρίων και η χρήση του διαδικτύου διαμόρφωσαν ένα
εντελώς νέο τοπίο στα αρχεία. Η ανέξοδη, εύκολη και τα-
χύτατη πρόσβαση σε συσσωρευμένες ή αποθησαυρισμένες
γνώσεις, πληροφορίες και λοιπά πολιτιστικά αγαθά, δια-
τηρημένα σε χώρους κάπως δυσπρόσιτους, άγνωστους ή,
συνήθως, απομακρυσμένους, δημιουργεί μια νέα δυναμική
στην κοινωνία.
Για το λόγο αυτό οι αρχειακοί φορείς, κυρίως τα εθνικά
μας αρχεία, δεν πρέπει να επαναπαυτούν σε αυτά μόνο
που ζητούσε μέχρι σήμερα ο παραδοσιακός χρήστης του
1
Πρόκειται για τους γνωστούς φακέλους πολιτικών φρονημάτων διαφό-
ρων πολιτών, που είχαν συντάξει, κυρίως, οι υπηρεσίες ασφαλείας από τα
πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και εξής. Βλ. για το θέμα την έκδοση της Εται-
ρείας Μελέτης του Νέου Ελληνισμού, Σύγχρονα αρχεία, φάκελοι και ιστο-
ρική έρευνα, Αθήνα 1991.
43
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
πρωτογενούς υλικού, επισκέπτης in situ του Αρχείου. Με
δεδομένο πλέον το γεγονός ότι τα περιεχόμενα των αρχεί-
ων, οι κάθε λογής συσσωρευμένες πληροφορίες μπορούν
να φθάσουν μέσω του διαδικτύου σε ένα ευρύτατο, ποικίλο
κοινό πολλών και διαφορετικών δεξιοτήτων και γνώσεων,
οι αρχειονόμοι οφείλουν αφενός να ανασχεδιάσουν τα
πληροφοριακά κείμενα και τα εργαλεία έρευνας των αρ-
χείων τους ώστε να καταστούν πιο κατανοητά, όπως λέμε
«φιλικά στο χρήστη», αφετέρου να συνεργαστούν στενά με
ερευνητές, ιστορικούς και ακαδημαϊκούς δασκάλους στη
διαμόρφωση ενός νέου χάρτη στην παιδεία και την έρευ-
να.1
Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση σήμερα: να μπορέσουν
τα αρχειακά ιδρύματα, δημόσια και ιδιωτικά, να διαδώ-
σουν ευρύτερα το πολιτιστικό απόθεμα που διαχειρίζο-
νται, με γενναίες, πρωτότυπες παρεμβάσεις στη δημόσια
διοίκηση, την παιδεία και τον πολιτισμό. Σε αυτή την κα-
τεύθυνση απαιτείται βεβαίως στενότερη συνεργασία με
τους εταίρους τους στις βιβλιοθήκες, τα μουσεία, τα εκπαι-
δευτικά ιδρύματα, τα ερευνητικά κέντρα και τους λοιπούς
φορείς διαχείρισης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, με
στόχο τη δημιουργία ενός συστήματος ενοποιημένης άυλης
πρόσβασης στο πολιτιστικό αγαθό στις ποικίλες μορφές
και εκφάνσεις του.
Όσον αφορά την πρόσβαση, έχει διαμορφωθεί διεθνώς
πλέον ένα πλαίσιο διαχείρισής της που, εκτός από την τε-
χνολογική επανάσταση, επηρεάζεται καθοριστικά κι από
άλλους παράγοντες, όπως οι νέες δικαιικές αντιλήψεις για
το δικαίωμα στην πληροφόρηση και την προστασία της
ιδιωτικής ζωής και της πνευματικής ιδιοκτησίας, η ανα-
γνώριση του πολιτιστικού ρόλου των αρχείων, ο εκδημο-
κρατισμός της κοινωνίας, η παγκοσμιοποίηση κλπ.
Το πλαίσιο αυτό σε αρκετές ανεπτυγμένες χώρες λει-
τουργεί θετικά υπέρ της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού
στα παραγόμενα αρχεία και τα τεκμήρια, ενώ σε άλλες
εφαρμόζεται επιλεκτικά ή αποσπασματικά.
1
Τα ευρωπαϊκά προγράμματα της «Κοινωνίας της Πληροφορίας» των
προηγούμενων ετών έδωσαν την ευκαιρία να αναπτυχθεί στη χώρα μας
ένα τεράστιο ψηφιακό πολιτιστικό απόθεμα που χρειάζεται οπωσδήποτε
πιο αποτελεσματικό ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας. Στην κατεύθυνση
αυτή διοργανώθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2010 από την Ελληνική Αρχειακή
Εταιρεία, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και το Εθνικό Οπτικοακουστικό
Αρχείο επιστημονική ημερίδα με θέμα: «Αρχεία: και μετά την ψηφιοποίη-
ση τι;». Στα συμπεράσματα αυτής της σημαντικής πρωτοβουλίας επισημαί-
νεται χαρακτηριστικά: «Στον ελληνικό χώρο έχει δημιουργηθεί και συνεχί-
ζεται να δημιουργείται ένα σημαντικό ψηφιακό πολιτιστικό απόθεμα, το
οποίο δίνει μια ιδιαίτερη δυναμική στο πεδίο, αυξάνοντας σημαντικά τις
δυνατότητες πρόσβασης του κοινού στο ψηφιακό περιεχόμενο, τις δυνατό-
τητες αφομοίωσης νέων τεχνολογιών και ανάπτυξης νέων υπηρεσιών από
τους φορείς-κατόχους περιεχομένου, τη δημιουργία Εθνικών Συσσωρευτών
Περιεχομένου (ΥΠΠΟΤ, ΥΠΕΠΘ), επιτρέποντας στη χώρα μας να συμμε-
τάσχει ενεργά στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Ωστόσο, η οργάνωση μιας παρα-
καταθήκης ψηφιοποιημένου αρχειακού υλικού αποτελεί σύνθετη και πο-
λύπλοκη διαδικασία, από την επιλογή των τεκμηρίων μέχρι και την τελική
τους διάθεση στο κοινό. Ο καταμερισμός των ρόλων αφενός και ο συντονι-
σμός των ενεργειών αφετέρου μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη
βελτιστοποίηση του εγχειρήματος και να πολλαπλασιάσουν τα οφέλη της
ψηφιοποίησης.» Βλ. τα σχετικά με την ημερίδα στην ιστοσελίδα της Ελλη-
νικής Αρχειακής Εταιρείας www.eae.org.gr.
44
Θα σταθούμε λίγο στην Ευρώπη, υπενθυμίζοντας τη
γνωστή «Ευρωπαϊκή πολιτική για την πρόσβαση στα αρ-
χεία» (Recommendation No. R (2000) 13 of Ministers to
member states on a European policy on access to archives),
που ψηφίστηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβου-
λίου της Ευρώπης στις 13 Ιουλίου του 2000.
Μεταφράζουμε τα σχετικά εδάφια για την πρόσβαση:
 Η πρόσβαση στα δημόσια αρχεία αποτελεί δικαίωμα.
Σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο σέβεται τις δημο-
κρατικές αξίες το δικαίωμα αυτό παρέχεται σε όλους
τους χρήστες, ανεξαρτήτως εθνικότητας, κοινωνικής
κατάστασης ή αξιώματος.
 Η πρόσβαση στα αρχεία είναι μέρος της λειτουργίας
των υπηρεσιών των δημοσίων αρχείων και δεν πρέπει
να χρεώνεται.
 Η νομοθεσία πρέπει να προβλέπει :
α) ότι τα δημόσια αρχεία είναι ανοικτά χωρίς ιδιαίτε-
ρους περιορισμούς
β) μια γενική χρονική περίοδο που τα αρχεία είναι
κλειστά.
 Σε μια δημοκρατική κοινωνία έχουμε εξαιρέσεις από
αυτό το γενικό κανόνα σε περιπτώσεις προστασίας:
1. των ζωτικών συμφερόντων του κράτους (εθνική
άμυνα, εξωτερική πολιτική και δημόσια τάξη),
2. των ατόμων για τη μη δημοσιοποίηση πληροφο-
ριών που αφορούν την ιδιωτική τους ζωή.
 Οποιαδήποτε εξαίρεση στη γενική χρονική περίοδο
που τα αρχεία είναι κλειστά (λ.χ. 20 μέχρι 30 χρόνια),
είτε αφορά τη μείωσή της είτε την αύξησή της, πρέπει
να βασίζεται στο νόμο. Οποιαδήποτε διαβάθμιση ή
αποχαρακτηρισμός των τεκμηρίων πρέπει να αποφασί-
ζεται από την υπηρεσία που δημιούργησε τα τεκμήρια
ή από τη διοικητική αρχή που την εποπτεύει, εκτός αν
η εθνική νομοθεσία αναθέτει αυτή την αρμοδιότητα σε
ειδική υπηρεσία αρχείων. Οποιαδήποτε επιμήκυνση
της γενικής χρονικής περιόδου λόγω διαβάθμισης των
τεκμηρίων πρέπει εκ των προτέρων να προσδιορίζεται
χρονικά και στην εκπνοή της τα αρχεία να αποχαρα-
κτηρίζονται.
 Τα εργαλεία έρευνας πρέπει να καλύπτουν το σύνολο
των τεκμηρίων που κατέχει ένα Αρχείο και να επιση-
μαίνουν εκείνα που δεν είναι προσπελάσιμα στην έ-
ρευνα. Η πρόσβαση στα εργαλεία έρευνας είναι ελεύ-
θερη, ακόμα και στην περίπτωση που γνωστοποιούν
τεκμήρια που είναι κλειστά στην έρευνα, με μόνη επι-
φύλαξη ότι το ίδιο το εργαλείο έρευνας δεν περιέχει
πληροφορίες που προστατεύονται από το νόμο, ώστε
να έχει ο αναγνώστης τη δυνατότητα να ζητήσει ειδική
άδεια για την πρόσβαση.
 Ο νόμος πρέπει να προβλέπει τη δυνατότητα χορήγη-
σης ειδικής άδειας από τις αρμόδιες αρχές για την πρό-
σβαση σε τεκμήρια που δεν είναι ανοικτά. Η ειδική ά-
δεια πρόσβασης πρέπει να χορηγείται με τους ίδιους
όρους σε όλους τους αιτούντες.
 Εάν το αιτούμενο αρχειακό υλικό δεν είναι προσβάσιμο,
λόγω προστασίας ζωτικών συμφερόντων του κράτους,
μπορεί να χορηγηθεί ειδική άδεια στον αιτούντα για
πρόσβαση σε τμήματα του υλικού ή και σε όλο το υλικό
με τη μερική συγκάλυψη ορισμένων τμημάτων του.

 Οποιαδήποτε απαγόρευση πρόσβασης ή χορήγηση
ειδικής άδειας πρόσβασης πρέπει να αιτιολογείται
γραπτώς και το πρόσωπο που έκανε την αίτηση πρέπει
να έχει τη δυνατότητα να εφεσιβάλει την αρνητική α-
πάντηση και να προσφύγει στα δικαστήρια.
 Συνιστάται να καταβληθεί προσπάθεια, όπου είναι
δυνατόν, να εφαρμόζονται και στα ιδιωτικά αρχεία οι
κανόνες πρόσβασης των δημοσίων αρχείων.
Το παραπάνω γενικό ρυθμιστικό πλαίσιο βελτιώθηκε
στη συνέχεια και διευρύνθηκε ποιοτικά με νεότερες απο-
φάσεις (συστάσεις) του ίδιου σώματος: με αυτήν του 2001
που αφορά «τη διδασκαλία της ευρωπαϊκής ιστορίας τον
21ο αιώνα» (Recommendation R (2001) 15) και εκείνη του
2002 για «την πρόσβαση στα επίσημα [διοικητικά] έγγρα-
φα» (Recommendation R (2002) 2).1 Στο πνεύμα των κειμέ-
νων αυτών βαθμιαία προσχωρεί η εθνική νομοθεσία των
κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης· χρειάζεται βεβαί-
ως εξειδίκευση, συμπληρώσεις ή περαιτέρω βελτιώσεις,
ιδιαίτερα στο τμήμα που αφορά τα «κλειστά» αρχεία του
δημοσίου ή τα αρχεία με ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.
Στο σημείο αυτό θέλουμε να επισημάνουμε τη σπου-
δαιότητα που έχει για ολόκληρη την κοινωνία η φιλελεύ-
θερη αντίληψη ότι ο κανόνας είναι η ελεύθερη, χωρίς
όρους και προϋποθέσεις, πρόσβαση, ενώ οι εξαιρέσεις και
οι περιορισμοί πρέπει να ελαχιστοποιούνται όσο το δυ-
νατόν περισσότερο. Η πολιτική «των ανοικτών αρχείων»
κυριάρχησε στις συζητήσεις της διεθνούς αρχειακής κοι-
νότητας κατά την τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώ-
να, ενώ στη χώρα μας συνέβαλε αποφασιστικά στον ανά-
λογο προβληματισμό η Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία,
οργανώνοντας εκτός των άλλων και δύο επιστημονικές
ημερίδες, τα πρακτικά των οποίων έχει εκδώσει.2 Γιατί, σε
τελευταία ανάλυση, όπως έχουμε τονίσει στο παρελθόν, η
χρήση των τεκμηρίων είναι εκείνη που δίνει το ιδιαίτερο
νόημα στην ύπαρξη των αρχείων, συνδεδεμένη με το ου-
σιώδες και αναφαίρετο δικαίωμα του πολίτη στη συσσω-
ρευμένη πληροφόρηση και τη γνώση που τον αφορά ά-
μεσα ή έμμεσα.3
Χωρίς έγκυρη πληροφόρηση και διαφάνεια δεν μπορεί
να υπάρξει υπεύθυνος πολίτης που απολαμβάνει ελεύθερα
και αποτελεσματικά τα ατομικά του δικαιώματα στο πλαί-
σιο του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αυτό συμβαίνει μό-
νον όταν υφίστανται θεσμοί που διασφαλίζουν τη δημόσια
λογοδοσία, τον έλεγχο των πράξεων κάθε δημόσιας και
ιδιωτικής εξουσίας, κοντολογίς το δικαίωμα καθενός πολί-
τη να γνωρίζει ποιος και με ποιο τρόπο διαχειρίζεται τις
τύχες του, προκειμένου να λάβει, αν χρειαστεί, μέτρα αυ-
τοπροστασίας του.
1
Για όλες τις παραπάνω ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες βλ. τη σημαντική έκδο-
ση του Συμβουλίου της Ευρώπης, Charles Kecskeméti – Iván Székely:
Access to archives. A handbook of guidelines for implementation of Recommenda-
tion No R (2000) 13 on a European policy on access to archives, Στρασβούργο,
Αύγ. 2005.
2
Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία, α) Η πρόσβαση στα αρχεία: δυνατότητες,
δεοντολογία, απόρρητο, στρογγυλή τράπεζα, Αθήνα 24 Ιανουαρίου 1998,
Θεσσαλονίκη 1998 και β) Δικαίωμα στην πληροφόρηση: νέα όρια και
αντιφάσεις, Αθήνα 2 Μαρτίου 2001, Θεσσαλονίκη 2002.
3 4
Βλ. Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία, Η πρόσβαση στα αρχεία, ό.π., σ. 37.
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
Αυτή την αντίληψη άλλωστε επισφραγίζει η σχετικά
πρόσφατη «Παγκόσμια διακήρυξη για τα αρχεία» (The
Universal Declaration on Archives) του Διεθνούς Συμβου-
λίου Αρχείων, στο Όσλο (28.9.2010), στην οποία επισημαί-
νεται, μεταξύ άλλων, ότι η ελεύθερη πρόσβαση (open ac-
cess) στα αρχεία «εμπλουτίζει τις γνώσεις της ανθρώπινης
κοινότητας, προάγει τη δημοκρατία, προστατεύει τα ατο-
μικά δικαιώματα των πολιτών και προωθεί την ισότητα».4
Θεωρούμε επίσης ότι η «Διακήρυξη αρχών για την
πρόσβαση στα αρχεία» της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρεί-
ας τον Ιανουάριο του 2004, πριν από επτά ακριβώς χρόνια,
με αφορμή κάποιες περίεργες πρωτοβουλίες του Ιστορικού
Αρχείου του ΥΠ.ΕΞ, διατηρεί ακόμη την επικαιρότητά της,
κυρίως σε ό,τι αφορά:
α) την επί ίσοις όροις πρόσβαση στα αρχεία όλων των
ενδιαφερομένων, χωρίς διακρίσεις που σχετίζονται με
το φύλο, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτι-
κές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική
προέλευση, τα αξιώματα, την οικονομική θέση κλπ.,
β) τους περιορισμούς στην πρόσβαση σε ορισμένα αρχεία,
μόνον όταν το επιβάλλουν συγκεκριμένοι λόγοι όπως
προστασία δημόσιου συμφέροντος ή προσωπικών δε-
δομένων, οι οποίοι όμως πρέπει να ισχύουν για περιο-
ρισμένο και προσδιορισμένο από τη νομοθεσία χρονι-
κό διάστημα,
γ) την υποχρέωση των κρατικών αρχείων, στο πλαίσιο
μιας διατυπωμένης εθνικής πολιτικής πρόσβασης, να
ενημερώνουν το κοινό για τις κατηγορίες κλειστών αρ-
χείων και για πόσο χρονικό διάστημα, παρέχοντας
ταυτόχρονα στους ενδιαφερόμενους τα συνταγμένα
εργαλεία έρευνας των αρχείων αυτών,
δ) τη θετική στάση των κρατικών υπηρεσιών σε περιπτώ-
σεις που Ιδιωτικά Αρχεία έχουν αποφασίσει μια πιο φι-
λελεύθερη πολιτική πρόσβασης στα τεκμήριά τους.
Προβληματισμοί για τη σύγχρονη έρευνα
Θα επεκτείνουμε σήμερα αυτόν τον προβληματισμό
και θα υποστηρίξουμε ότι το κράτος οφείλει πλέον να ε-
φαρμόσει πολιτικές για τα αρχεία που σε καμία περίπτωση
δεν θα παρακωλύουν ή περιορίζουν το έργο της παιδείας,
της έρευνας και της επιστήμης. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι
αρχές πρέπει να επανεκτιμήσουν τη στάση τους.
 Οι δημόσιες υπηρεσίες οφείλουν να εκσυγχρονίσουν
τις υποδομές τους και να διατηρούν και οργανώνουν
όλα τα ενεργά και ημιενεργά αρχεία τους με τέτοιο
τρόπο που να ανταποκρίνονται άμεσα και αποτελε-
σματικά στα αιτήματα των πολιτών, στο πλαίσιο της
διαφάνειας της διοίκησης και της υποχρέωσής της να
εξασφαλίζει σε κάθε ενδιαφερόμενο την ελεύθερη πρό-
σβαση στα διοικητικά έγγραφα. Την ίδια στάση οφεί-
λουν να ακολουθήσουν και απέναντι σε φορείς ή άτο-
μα από τους χώρους της παιδείας, της έρευνας και της
επιστήμης, στα αιτήματά τους για πρόσβαση και μελέ-
τη των αρχείων τους. Δυστυχώς συναντάμε στην επο-
χή μας ακόμη το φαινόμενο ο μεν νόμος να μην έχει
θέσει κάποιο συγκεκριμένο φραγμό στην πρόσβαση
και την έρευνα, όμως μερικοί δημόσιοι λειτουργοί –
Βλ. στην ιστοσελίδα του Δ.Σ.Α., http://www.ica.org/news-events/.
45
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
ευτυχώς όχι πολλοί– να επιβάλλουν τις προσωπικές
τους αντιλήψεις περί διαβάθμισης του αρχειακού υλι-
κού και την «προστασία» του από την κρίση της κοι-
νωνίας. Υποστηρικτές μιας περίεργης υπηρεσιακής
«δεοντολογίας», παρεμποδίζουν την πλήρη πρόσβαση
του πολίτη σε πληροφορίες σχετικές με τη διαχείριση
της κρατικής εξουσίας, δηλ. το αυτονόητο δικαίωμά
του στη γνώση της ιστορίας του τόπου, της λειτουργί-
ας των θεσμών και στην προστασία του δημόσιου
συμφέροντος.
 Η ανεξάρτητη αρχή του ν. 2472/97 επιβάλλεται να
εγκαταλείψει τη στείρα, περιοριστική και νομικίστικη
αντίληψη, ακόμη και τις αντιφατικές αποφάσεις, σε ό,τι
αφορά τουλάχιστον την έρευνα και την επιστήμη στο
όνομα της προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
 Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους πρέπει να βελτιώσουν
τις λειτουργίες τους με στόχο την ελαχιστοποίηση των
κλειστών αρχείων και να συνδράμουν στην εξειδίκευση
της νομοθεσίας που αφορά την ελεύθερη πρόσβαση,
εναρμονισμένα με τις καλές πρακτικές των αντίστοιχων
Εθνικών Αρχείων των αναπτυγμένων χωρών ΗΠΑ,
Καναδά, Αυστραλίας και των κρατών-μελών της Ευ-
ρωπαϊκής Ένωσης. Να αναπτύξουν επίσης κατάλληλες
εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες με
προώθηση της διαδικτυακής παρουσίας τους και αμφί-
δρομη επικοινωνία με τους πάσης φύσεως χρήστες των
περιεχομένων τους, κυρίως προς την κατεύθυνση της
ευαισθητοποίησης και της δημιουργίας αρχειακής συ-
νείδησης στη νεολαία και όλη την ελληνική κοινωνία
γενικότερα.
Τέλος, όσα ιδιωτικά ιδρύματα-φορείς αρχείων δεν έ-
χουν ρυθμίσει το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας τους
για την πρόσβαση στο πνεύμα των πρόσφατων οδηγιών
της Ε.Ε. θα πρέπει να συμμορφωθούν, αλλιώς θα δίνουν
εικόνα απολιθώματος.1
Θα κλείσουμε με την κατάθεση μερικών σκέψεων, που
εκτιμούμε ότι συμμερίζονται κι άλλοι αρχειονόμοι, ιστορι-
κοί και ερευνητές.
Σήμερα θεωρείται πλέον δεδομένο ότι τα δημόσια και ιδι-
ωτικά αρχεία, ως τμήμα της πολιτισμικής κληρονομιάς,
προσφέρουν πολύτιμες πρωτογενείς πληροφορίες σε πολ-
λούς κλάδους των επιστημών κι όχι μόνο στην ιστορία,
τροφοδοτώντας ευρύτερα γνωστικά αντικείμενα.
Λόγω της ιλιγγιώδους αναπτύξεως των τεχνολογιών
αιχμής και των μεγάλων, ασύλληπτων σε οικονομικό μέ-
γεθος στο παρελθόν, προγραμμάτων αναπαραγωγής/
ψηφιοποίησης πνευματικών-πολιτιστικών αγαθών, που
υλοποιήθηκαν σε ολόκληρη την υφήλιο τα τελευταία δέ-
κα χρόνια και επιβλήθηκαν, πολλές φορές πιεστικά, μέσω
της αγοράς, τα αρχεία έγιναν προσιτά σε ευρύτερες κοι-
1 Στη χώρα μας παρατηρούμε συνήθως το αντίστροφο φαινόμενο: ορισμέ-
να Ιδιωτικά Αρχεία, όπως το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας, το
Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινω-
νικής Ιστορίας, η Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας
κ.ά., να εφαρμόζουν μια πιο ανοικτή πολιτική πρόσβασης από ό,τι οι πε-
ρισσότεροι αντίστοιχοι δημόσιοι φορείς.
46
νωνικές ομάδες, ενώ η έρευνα στις πρωτογενείς πηγές έχει
καταστεί ευκολότερη και πολύ φθηνότερη, άρα πιο δημο-
κρατική.
Η εξέλιξη προς μια κοινωνία της γνώσης επηρεάζει
σήμερα καθοριστικά τη ζωή κάθε πολίτη, επιτρέποντάς του
θεωρητικά να αφομοιώνει αλλά και να παράγει περισσό-
τερη γνώση από ποτέ. Όμως, κατά τη γνώμη μας, η προ-
σέγγιση των πρωτότυπων τεκμηρίων αποκλειστικά μέσω
του δημιουργημένου ψηφιακού αποθέματος ενέχει και
κάποιους σοβαρούς κινδύνους στην ουσία και την ποιότη-
τα της έρευνας. Οι κίνδυνοι αυτοί σχετίζονται αφενός με
τον επιλεκτικό-αποσπασματικό χαρακτήρα που έχουν συ-
νήθως οι ψηφιακές συλλογές των αρχείων: λ.χ. αν δεν έ-
χουν συγκροτηθεί με αυστηρά αρχειακή-ιστορική μέθοδο,
χάνονται δεσμοί και βασικά στοιχεία του πλαισίου συ-
γκρότησής τους. Αφετέρου η «νέα κουλτούρα» που δια-
μορφώνεται στην έρευνα, με την υπερβολική ή και απο-
κλειστική αξιοποίηση του διαδικτύου, την απομακρυσμένη
πρόσβαση μόνο σε εικόνες των πηγών κι όχι σε ολοκληρω-
μένα αρχειακά σύνολα, και με την εύκολη, σύντομη ανα-
ζήτηση ονομάτων και όρων μέσω των μηχανών αναζήτη-
σης του διαδικτύου, απαιτεί όλο και πιο αναλυτικά ευρε-
τήρια, ονομαστικούς καταλόγους και λεπτομερή εργαλεία
έρευνας για ταχύτερη ανάκτηση, η χρήση των οποίων
μπορεί να οδηγήσει σε αποσπασματική, αν όχι ολισθηρή,
προσέγγιση του παρελθόντος.2
Για τους λόγους αυτούς οι σύγχρονοι αρχειονόμοι θα
πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο τι πρωτογενές
αρχειακό υλικό αναπαράγουν/ψηφιοποιούν, πώς το δια-
θέτουν τεκμηριωμένο στην κοινωνία αλλά και πώς ενημε-
ρώνουν τους κάθε λογής χρήστες μέσα από τα πληροφορι-
ακά κείμενα που συνοδεύουν το ψηφιακό υλικό, πώς συ-
ντάσσουν τα εργαλεία έρευνας, πώς «κατευθύνουν» το
ερευνητικό κοινό, ιδιαίτερα τους νέους, σε αρχειακά σύνο-
λα και όχι μόνο σε μεμονωμένα τεκμήρια, πώς του επιση-
μαίνουν συμπληρωματικές πηγές κλπ.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι χρειάζεται
πολιτική βούληση, στρατηγικό σχέδιο, αναμόρφωση οργα-
νωτικών υποδομών και συντονισμός των υπηρεσιών του
δημοσίου για τη βελτίωση της λειτουργίας των αρχείων
τους και το πλήρες άνοιγμά τους στους πολίτες της χώρας.
Από αυτό το άνοιγμα έχουν να ωφεληθούν πολλά όχι μό-
νον η παιδεία, η έρευνα και η επιστήμη αλλά ολόκληρη η
ελληνική κοινωνία. Προς αυτή την κατεύθυνση οι Έλληνες
αρχειονόμοι με τις γνώσεις και την πείρα τους μπορούν να
προσφέρουν σημαντικό έργο.
Ζήσιμος Χ. Συνοδινός
2 Το ζήτημα της μελέτης και αναπαράστασης του παρελθόντος μέσα από
τον ψηφιακό χώρο ενέχει μια σειρά κινδύνων που σχετίζονται και με τις
επιλογές των αρχειονόμων όχι μόνο στο τι ψηφιοποιούν αλλά, κυρίως, στο
τι επιλέγουν να διατηρηθεί, μέσω των εκκαθαρίσεων που διενεργούν στα
αρχεία. Αρκεί να αναλογιστούμε την επιρροή σήμερα του παγκόσμιου
ιστού ή την καταλυτική επίδραση της εικόνας και να θυμηθούμε την περί-
φημη ρήση του George Orwell στο έργο του 1984: «Όποιος ελέγχει το πα-
ρελθόν, ελέγχει το μέλλον· όποιος ελέγχει το παρόν, ελέγχει το παρελ-
θόν…». Βλ. Terry Cook (edit.), Controlling the Past. Documenting Society and
Institutions. Essays in Honor of Helen Willa Samuels, Society of American
Archivists (SAA), Σικάγο 2011, σ. 1-4, 257-278.
 ΑΡΧΕΙΑΚΑ

ΑΡΧΕΙΑΚΑ
σε κατηγορίες οι Γενικοί Φάκελοι και οι υποδιαιρέσεις
ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ τους, οι Ειδικοί Φάκελοι.
ΤΗΣ ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Το Τμήμα Ασφάλειας όμως, ως ιδιαίτερη υπηρεσία, έχει
ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ: και άλλες δραστηριότητες άρα και άλλους φακέλους επι-
ένα πολύτιμο αρχείο πλέον του «Κοινού Αρχείου», τους οποίους ταξινομεί με
για τη μετεμφυλιακή Ελλάδα δικό της θεματολόγιο.
Μερικές ακόμα παρατηρήσεις πριν την παρουσίαση
του περιεχομένου είναι αναγκαίες. Το περιεχόμενο των
Η ανακοίνωση αυτή παρουσιάστηκε στο επιστημονικό διήμερο
φακέλων είναι σε ορισμένες περιπτώσεις «υποδεέστερο»
«Ελλάδα 1967-1974: Η δικτατορία», που έλαβε χώρα στη Θεσσα-
του τίτλου τους, υπάρχουν δηλαδή φάκελοι με βαρύγδου-
λονίκη στις 23 και 24 Νοεμβρίου 2007, υπό την αιγίδα του Τμή-
πους τίτλους που περιέχουν ωστόσο μόνο ένα ή μερικά
ματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και της Εταιρείας Διάσω-
έγγραφα. Παρατηρούνται επίσης λάθη και παρατοποθετή-
σης Ιστορικών Αρχείων Μακεδονίας σε συνεργασία με το Ινστι-
σεις, ορισμένα ίσως οφείλονται σε αβλεψίες και άλλα ίσως
τούτο Μελέτης Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας και τον Σύνδεσμο
σε περιορισμένη αντίληψη της κατάστασης από τον αρχει-
Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974.
οθέτη όπως θα δούμε π.χ. σε περιπτώσεις ένταξης μετωπι-
κών οργανώσεων ενός κόμματος σε φάκελο άλλου. Η αξι-
Η ανακοίνωση αυτή έχει ορισμένες ιδιομορφίες. Είναι
οπιστία του περιεχομένου των φακέλων και η χρησιμότητα
μια προσπάθεια παρουσίασης ενός αρχείου, του Αρχείου
του, λόγω της φύσης της υπηρεσίας, προϋποθέτει την κρι-
του Τμήματος Ασφαλείας Λεβαδείας, το οποίο βρίσκεται
τική προσέγγισή του και τη διασταύρωσή του με άλλες
στο στάδιο της ταξινόμησης στα Αρχεία Νομού Εύβοιας,
πηγές. Φυσικά όμως πρόκειται για μια εξαιρετική πηγή για
περιφερειακή υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους
τα κάθε φορά τεκταινόμενα και για την αντίληψη και
(ΓΑΚ). Σύμφωνα με πρόσφατο ΠΔ (245/1997)1 και τα αρ-
δραστηριοποίηση του κράτους ως προς αυτά. Επαναλαμ-
χεία του τέως Υπουργείου Δημόσιας Τάξης υπάγονται στα
βάνουμε για άλλη μια φορά ότι η παρουσίαση στηρίζεται
ΓΑΚ μετά τη λήξη της υπηρεσιακής χρησιμότητάς τους. Το
στη μέχρι τώρα ταξινόμηση και είναι σίγουρο ότι και άλλα
αρχείο δεν θα είναι ανοιχτό στο κοινό προτού ολοκληρω-
ενδιαφέροντα θέματα θα αναδειχτούν στην πορεία.
θεί η ταξινόμηση του, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται περί-
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι ενώ πρόκειται για το
που στη μέση. Για λόγους δεοντολογίας και ισότιμης πρό-
αρχείο ενός συγκεκριμένου Τμήματος Ασφαλείας, αυτού
σβασης στο αρχειακό υλικό, δεν χρησιμοποιήσαμε το αρ-
της Λιβαδειάς, έχει ευρύτερη αξία καθώς κοινοποιούνται
χείο για κάποια συγκεκριμένη έρευνα αλλά θεωρήσαμε
σε αυτό, όπως και σε όλη την υπόλοιπη επικράτεια, γενικές
σημαντικό να παρουσιάσουμε σε γενικές γραμμές το περι-
διαταγές από το κέντρο ή ζητούνται πληροφορίες για άτο-
εχόμενο του σε επίπεδο φακέλου, όπως διαγράφεται από
μα ή συλλογικότητες που αναπτύσσουν δράση σε άλλες
την μέχρι τώρα ταξινόμησή του. Η παρουσίαση αυτή είναι
περιοχές της χώρας.
αναγκαστικά λειψή αλλά και επιλεκτική σε σχέση και με το
Θα χωρίσουμε την παρουσίαση σε τρία μέρη με βάση τη
θέμα της ημερίδας και με βάση τα θέματα που θεωρήσαμε
γενικότερη ιστορία αλλά και το θέμα της ημερίδας: την
ότι είναι τα σημαντικότερα σε σχέση με το μεγάλο όγκο του
περίοδο πριν τη δικτατορία, την περίοδο της δικτατορίας
υλικού. Θα μας επιτρέψετε ωστόσο την επιλεκτική αναφο-
και την περίοδο της μεταπολίτευσης. Οι φάκελοι που συ-
ρά σε επιμέρους τεκμήρια των φακέλων που αναδεικνύουν
γκροτούνται διαπερνούν τις περιόδους δείχνοντας τη συ-
καλύτερα το περιεχόμενο τους. Η πρόσβαση στο αρχείο,
νέχεια της υπηρεσίας Ασφάλειας αλλά και αποτυπώνουν
μετά το πέρας της ταξινόμησής του θα υπόκειται στο νόμο
τις αλλαγές καθώς αλλάζουν οι προτεραιότητές της.
1946/1991 των ΓΑΚ2 αλλά και τον 2472/19973. Θα ανα-
φερθούμε παρακάτω σε αυτήν και στις τελευταίες εξελίξεις
Μετά τον Εμφύλιο
με βάση και το πρόβλημα των προσωπικών δεδομένων.
Το Αρχείο του Τμήματος Ασφαλείας Λεβαδείας καλύ- Το υλικό που έχει μέχρι τώρα καταγραφεί, αρχίζει πριν
πτει τη μετεμφυλιακή περίοδο της χώρας και αποτελεί ση- τελειώσει ο εμφύλιος πόλεμος και αποτυπώνει τους στό-
μαντική πηγή τόσο για τις πολιτικές εξελίξεις όσο και για χους της τότε Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, δηλαδή
την κοινωνική ιστορία, όπως αυτή αποτυπώνεται από το κυρίως το ΚΚΕ αλλά και την «προπαγάνδα», εντός και
μηχανισμό ασφάλειας του κράτους. εκτός της χώρας. Χαρακτηριστικοί τίτλοι φακέλων για το
Διαθέτουμε το «Θεματολόγιο Κοινού Αρχείου Υπηρε- ΚΚΕ είναι οι παρακάτω: «Αρχείον συμμοριτών», «Στρατι-
σιών Χωροφυλακής» του 1970 και αυτό του 1979 που το ωτική Οργάνωσις του Κ.Κ.Ε.», «Μηνιαία περιοδική κατά-
αντικατέστησε ή μάλλον το συμπλήρωσε. Σύμφωνα με το στασις πληροφοριών» που περιέχει δελτία πληροφοριών
κοινό αυτό θεματολόγιο συντάσσονται και κατατάσσονται περί «συμμοριοπλήκτων» αλλά και «Δελτία εκπομπών
ραδιοσταθμού κομμουνιστοσυμμοριτών» με αποδελτίωση
των ραδιοφωνικών εκπομπών από τη «Φωνή της Αλήθει-
1
Εκκαθάριση αρχείων των υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας. ας» μέχρι τη Ντόιτσε Βέλλε και το BBC.
2
Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) και άλλες διατάξεις. Όσον αφορά την προπαγάνδα, αυτή χωρίζεται ανά
3
Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού κράτος: υπάρχει η «Προπαγάνδα σερβική» που αρχίζει το
χαρακτήρα. 1949-1950 με τον φάκελο «Συνεργασία ΚΚΕ και Ν.Ο.Φ.»,

47
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
ενώ χαρακτηριστικός της δεκαετίας ’50 είναι ο φάκελος
«Τιτοϊστική διείσδυσις εν Ελλάδι» και της δεκαετίας ’60 ο
φάκελος «Παρακολούθησις διερχομένων Γιουγκοσλαβι-
κών αυτοκινήτων και διπλωματικών αντιπροσώπων Γιου-
γκοσλαβίας». Υπάρχει όμως και ένας φάκελος που εκτείνε-
ται από το 1948 έως το 1967 με τίτλο «Σερβική προπαγάν-
δα – Τύπος – Έντυπα – Εθνισμός – Μακεδονικόν ζήτημα».
Εκτός από τη «σερβική προπαγάνδα», υπάρχουν ακόμη
ενοποιημένες σε ένα φάκελο η «ρουμανική, ισραηλιτική,
ουγγρική», και επίσης η «βουλγαρική», η «αλβανική», η
«τουρκική» αλλά και η «ιταλική».
Η προπαγάνδα έχει όμως και θρησκευτική μορφή και η
παρακολούθησή της χωρίζεται στους φακέλους για την
«Προπαγάνδα Ουνιτών», την «Προπαγάνδα Χιλιαστών–
Ευαγγελιστών» αλλά και στον πολύχρωμο φάκελο «Προ-
παγάνδα θρησκευτική–Διάφορα» όπου συνωστίζονται
«Αγιορίτες μοναχοί «αντικανονικώς εξελθόντες εκ Μονών
βάσεώς των», οι «Έλληνες υπαρξιστές «Ο Διογένης»», η
«Θρησκευτική αίρεση ΒΑΧΑΪΜ» αλλά και η αίρεση «Το
Ταχυδρομείον της αγάπης».
Μια βασική πτυχή που αναδεικνύεται από το αρχείο
και συνδέει τη μετεμφυλιακή περίοδο και το κράτος «εκτά-
κτου ανάγκης» με την περίοδο της δικτατορίας μέσω του
πραξικοπήματος είναι τα διάφορα, αλληλοεπικαλυπτόμε-
να και μετονομαζόμενα σχέδια εσωτερικής ασφάλειας του
καθεστώτος. Για την παρουσίαση τους χρειάζεται έρευνα
σε βάθος και διασταύρωση πηγών, δηλαδή δουλειά ιστορι-
κού. Εδώ θα κάνουμε μια γενική παρουσίαση τίτλων. Φαί-
νεται πάντως καθαρά ότι το πραξικόπημα στηρίχτηκε σε
σχέδια που προϋπήρχαν από καιρό όχι μόνο στο Στρατό
αλλά και στα Σώματα Ασφαλείας. Επίσης ότι ο αντικομ-
μουνισμός του καθεστώτος, που φαντάζει κάπως γραφικός
ίσως σήμερα, ήταν ένα πολύ οργανωμένο σύστημα στη
βάση του που χώριζε τους πολίτες σε επικίνδυνους για το
καθεστώς και μη και ήταν πάντα έτοιμο για την εξουδετέ-
ρωση των πρώτων. Ένα σύστημα που διαπέρασε την περί-
οδο της δικτατορίας και έφτασε στη μεταπολίτευση μέσω
αυτών των σχεδίων εσωτερικής ασφάλειας.
Σχέδια εσωτερικής ασφάλειας
Το πρώτο Σχέδιο εσωτερικής ασφάλειας με τον τίτλο
«Ιέραξ» εμφανίζεται το 1951. Αποστέλλεται από τη Διοίκη-
ση Χωροφυλακής Βοιωτίας – Γραφείο Εθνικής Ασφαλείας
προς τις Υποδιοικήσεις και τα Τμήματα της περιοχής στις
αρχές του 1951, προς μελέτη, συμμόρφωση και υποδείξεις.
Πρόκειται για την αντιμετώπιση «γενικού πολέμου» που
«θα έχη την μορφήν εισόδου εις την επικράτειαν ισχυρών
συμμοριακών δυνάμεων προερχομένων εξ ομόρων Κρα-
τών» όπως και «εις το εσωτερικόν της Χώρας τυχόν υπάρ-
χουσαι συμμορίαι, οι οργανωμένοι κομ/σταί των πόλεων
και της υπαίθρου και οι ποικίλοι συνεργάται τούτων».
Προβλέπεται επιστράτευση, άμεση σύλληψη, περιορισμός
«παντός ατόμου χαρακτηρισθέντος επικινδύνου» και άλλα
μέτρα. Οι «αναρχικοί» χωρίζονται με άλλες διαταγές σε
τρεις κατηγορίες: οι Γ (επικίνδυνοι), δηλαδή ηγετικά στε-
λέχη και φανατικά μέλη, οι καταδικασθέντες ή εκτοπισθέ-
ντες που δεν έχουν επιδείξει μεταμέλεια, οι Β, δηλαδή τα
λοιπά «μέλη του κόμματος ή λοιπών αντεθνικών οργανώ-
σεων» και οι Α, δηλαδή οι «συνοδοιπόροι και συμπαθού-
ντες». Τον Αύγουστο του 1961 αποστέλλεται από τη Διοί-
48
κηση Χωροφυλακής Βοιωτίας – Γραφείον Εθνικής Ασφα-
λείας προς τις Υποδιοικήσεις και τα Τμήματα της περιοχής
αναμορφωμένο το Σχέδιο «Ιέραξ» σε άκρως απόρρητο φά-
κελο. Σκοπός «η από κοινού και εν συνεργασία μετά των
στρατιωτικών αρχών και τοιούτων ΤΕΑ εξασφάλισις εντός
των πόλεων Θηβών και Λεβαδείας, της εσωτερικής τάξεως
και ασφαλείας και των εθνικών κοινωφελών εγκαταστάσε-
ων και επιχειρήσεων εκ προσβολής και δολιοφθορών εν
περιπτώσει επιστρατεύσεως ή προεπιστρατεύσεως». Απο-
στολή της Χωροφυλακής, η σύλληψη «εν μια νυκτί» των
«επικινδύνων εις την εθνικήν Ασφάλειαν στοιχείων», η
εγκατάσταση «αναλόγου φρουράς» στις εγκαταστάσεις και
άλλα μέτρα. Επίσης, η σύνταξη καταστάσεων δεδηλωμέ-
νων κομμουνιστών «παρουσιαζόντων ή μη δράσιν». Μέσα
στο φάκελο υπάρχουν ονομαστικές καταστάσεις κομμου-
νιστών της περιφέρειας και οδηγίες για τη σύλληψή τους.
Άλλο σχέδιο είναι το «Αργώ» που εμφανίζεται το 1959
για την «περικοπή πολιτικών διαβιβάσεων» δηλαδή τη
δέσμευση τηλεφωνικών γραμμών και τηλεφώνων, τον έ-
λεγχο κυκλοφορίας και την εξασφάλιση λειτουργίας των
κέντρων ΟΤΕ και ηλεκτρικού ρεύματος. Υπάρχει επίσης το
σχέδιο «Θάλεια» - «Σχέδιον μεταχειρίσεως Συλλόγων-
Οργανώσεων επιζημίων δια την Εθνικήν Ασφάλειαν»,
δηλαδή η κατάργησή τους και η κατάσχεση των περιουσι-
ακών τους στοιχείων. Είναι ενδιαφέρον το ότι αποστέλλε-
ται στις 27 Ιανουαρίου 1967, τρεις μήνες πριν το πραξικό-
πημα, σχετικό έγγραφο από τη Γενική Διεύθυνση Εθνικής
Ασφαλείας προς όλες τις Δ/σεις Χωροφυλακής και Αστυ-
νομίας που υποδεικνύει τις οργανώσεις αυτές και με οδη-
γίες για τη σφράγιση των γραφείων τους και την κατάσχε-
ση των αρχείων τους. Από τη Διοίκηση Χωροφυλακής Βοι-
ωτίας κοινοποιείται στο Τμήμα Ασφαλείας Λεβαδείας ό-
πως και στα Αστυνομικά Τμήματα της περιοχής στις 27
Απριλίου 1967. Έχει προηγηθεί ήδη το πραξικόπημα.
Πραξικόπημα
Το αρχείο αποτελεί εξαιρετική πηγή για την παρακο-
λούθηση της δραστηριότητας των υπηρεσιών Χωροφυλα-
κής και σε αυτές και της Ασφάλειας κατά την επιβολή του
πραξικοπήματος και κατά τη διάρκεια των επόμενων μη-
νών για την επιβολή της δικτατορίας. Αυτό φαίνεται στη
συνέχεια των φακέλων που περιλαμβάνουν τα σχέδια εσω-
τερικής ασφάλειας και του φακέλου με τίτλο «Εφαρμογή
του Νόμου ΔΞΘ 1912 Περί καταστάσεως πολιορκίας».
Στον τελευταίο περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το Διά-
ταγμα υπ’ αριθ. 280 για εφαρμογή του Νόμου «Περί κατα-
στάσεως πολιορκίας» στις 21 Απριλίου 1967 με τις υπο-
γραφές του Κωνσταντίνου Β΄ και των Κόλλια, Σπαντιδάκη,
Μακαρέζου, Πατακού, Παπαδόπουλου. Επίσης τα Στρατι-
ωτικά Δελτία με τις προκηρύξεις του Γενικού Επιτελείου
Στρατού για την απαγόρευση συγκεντρώσεων, την κατάρ-
γηση και διάλυση Συλλόγων και Οργανώσεων, την απα-
γόρευση κυκλοφορίας βιβλίων και άλλες, τις τροποποιή-
σεις και άρσεις αυτών.
Επίσης μαθαίνουμε ότι με τηλεγράφημα «αστραπιαί-
ον» του Αρχηγού Χωροφυλακής στις 11.05’ το πρωί της
21ης Απριλίου «άπασαι υπηρεσίαι Χωρ/κής υπάγονται υπό
Δ/γάς κατά τόπους Ενόπλους Δυνάμεις Χώρας». Αυτό
συμβαίνει και επειδή το σχέδιο Προμηθέας ΙΙ δεν είχε κοι-
νοποιηθεί στη Χωροφυλακή. Το Σχέδιο Ιέραξ (μετονομα-

σθέν σε «Θεόκριτος») μπαίνει σε εφαρμογή και συλλαμβά-
νονται οι «αναρχικοί Γ΄ κατηγορίας» από τα κατά τόπους
Τμήματα και οδηγούνται από τη Λιβαδειά στη Θήβα και
από εκεί στη Γυάρο. Επίσης μπαίνει σε εφαρμογή το Σχέδιο
Θάλεια και διαλύονται σύλλογοι και σωματεία όπως και οι
πολιτικές οργανώσεις και κατάσχονται τα περιουσιακά
στοιχεία τους και τα αρχεία τους. Εδώ ας σημειώσουμε ότι
υπάρχουν στοιχεία για τις τοπικές οργανώσεις της ΕΔΑ,
που στηρίζονται στο ίδιο το κατασχεμένο αρχείο της ΕΔΑ
ενώ έχουν βρεθεί και αυτούσια αντίγραφα εγγράφων του
κόμματος.
Ενδεικτικά αναφέρονται ακόμη το Σχέδιο «Ιαπετός»,
που αφορά επίσης τη δράση κατά των κομμουνιστών και
το Σχέδιο «Ίρις», «σχέδιον μεταχειρίσεως των εν Ελλάδι
Αλλοδαπών και προσφύγων εξ άλλων χωρών», δηλαδή τη
σύλληψη τους σε περίπτωση πολέμου και την προώθησή
τους στη Γυάρο.
Μεταπολίτευση
Το πέρασμα από τη δικτατορία στη μεταπολίτευση βρί-
σκει την Ασφάλεια να δραστηριοποιείται ιδιαίτερα στους
τομείς της νεολαίας, ήδη από την περίοδο πριν και μετά τα
γεγονότα του Πολυτεχνείου, και την επόμενη περίοδο να
καταπιάνεται με τις εργατικές κινητοποιήσεις και τις ορ-
γανώσεις και τα κόμματα της Αριστεράς.
Από τη μέχρι τώρα ταξινόμηση αναδεικνύονται φάκε-
λοι με διακριτή αρίθμηση: έχουμε τους φακέλους «Νεολαί-
α», «Σπουδάζουσα Νεολαία», «Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα», «Ανώτεραι Σχολαί», «Φοιτηταί Εξωτερικού»,
«Συνδικαλισμός (Οργανώσεις - Σωματεία - Σύλλογοι νέ-
ων)», «Φοιτητικοί Σύλλογοι Ανωτάτων Εκπαιδευτικών
Ιδρυμάτων», κ.ο.κ. Αποτυπώνεται η δράση της Ασφάλειας
μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και φτάνουμε στην
παρακολούθηση φοιτητών, φοιτητικών παρατάξεων και
συλλόγων εντός και εκτός Ελλάδας. Ενδεικτικά αναφέρου-
με δύο τηλεγραφήματα του Στρατού προς τις Διοικήσεις
Χωροφυλακής, ένα στις 21 Νοεμβρίου 1973 για τη σύλλη-
ψη τυχόν τραυματισμένων φοιτητών που κατέφυγαν στην
επαρχία, και ένα στις 22 Νοεμβρίου 1973 για τη συγκέ-
ντρωση πληροφοριών για τα γεγονότα και τις τυχόν μελ-
λοντικές ενέργειες των «αναρχικών» αλλά και για τη σύλ-
ληψη «υπόπτων πάσης κατηγορίας και προελεύσεως».
Συστηματικά παρακολουθούνται και οι απεργιακές
κινητοποιήσεις όλων των κλάδων, οι οποίες είναι και αρ-
κετές στη βιομηχανική περιοχή της Βοιωτίας. Αποτελεί εδώ
το αρχείο και μια χρήσιμη πηγή για την οικονομική διάρ-
θρωση της περιοχής τη δεκαετία του '70. Στο φάκελο 769/6
«Απεργίαι - Διακοπαί Εργασίας Εργάτων Βιομηχανιών -
Επιχειρήσεων» βρίσκουμε τυποποιημένα δελτία απεργίας
από διάφορες κινητοποιήσεις στις επιχειρήσεις της περιο-
χής όπως και κρατικά έγγραφα για την αντιμετώπιση των
απεργιών. Τα δελτία αυτά είναι λεπτομερή και καταγρά-
φουν μεταξύ άλλων τις απεργίες, τη συμμετοχή σε αυτές, τα
αιτήματα τους, την ικανοποίησή τους ή όχι, τις χαμένες
εργατοώρες κ.ά.
Μια άλλη ευδιάκριτη «σειρά» που ανασχηματίζεται
στη μεταπολίτευση, είναι αυτή της παρακολούθησης του
«κομμουνισμού», εγχώριου αλλά και διεθνούς. Έχουμε το
γενικό φάκελο με τίτλο «Κομμουνισμός Διεθνής» με χαρα-
κτηριστικούς τίτλους «Μαρξισμός - Λενινισμός - Σταλινι-
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
σμός - Τροτσκισμός - Τιτοϊσμός - Μαοϊσμός» και «Ενέργει-
αι διεθνούς κομμουνισμού κατά της Ελλάδος». Σε γενικό
φάκελο που συγκροτείται το 1979 έχουμε καταχωρημένες
πληροφορίες για τα Κομμουνιστικά Κόμματα του εξωτερι-
κού όπως της ΕΣΣΔ, της Βουλγαρίας, της Αλβανίας, της
Ρουμανίας, κ.ο.κ. Άλλοι φάκελοι περιλαμβάνουν τις Διε-
θνείς Μετωπικές Οργανώσεις, το ΚΚΕ («ρωσόφιλο») και
αργότερα «Εξωτερικού», το ΚΚΕ Εσωτερικού, τα Μαρξι-
στικά-Λενινιστικά Κόμματα (ΚΚΕ μ-λ, ΜΛ-ΚΚΕ, ΕΚΚΕ,
κ.ά.), τα Τροτσκιστικά (ΕΔΕ, ΟΚΔΕ, κ.ά.), τις «εξωκομματι-
κές οργανώσεις ΚΚΕ» και τις Μετωπικές Κομμουνιστικές
οργανώσεις εσωτερικού.
Μέσα στον κυκεώνα οργανώσεων της μεταπολίτευσης
είναι ίσως αναπόφευκτο οι αρχειοθέτες της Ασφάλειας να
κάνουν και λάθη, όσο καλά ενημερωμένοι κι αν είναι. Έτσι
ο Ρήγας Φεραίος εμφανίζεται το 1976 ως εξωκομματική
οργάνωση του ΚΚΕ (Ρωσοφίλου). Άλλα «λάθη» όμως πε-
ρισσότερο καταδεικνύουν την αντίληψη της Ασφάλειας
για την πολιτική δράση, όπως το ότι η ΕΣΑΚ φέρεται ως
παράνομη συνδικαλιστική παράταξη, ότι ονομαστική κα-
τάσταση μελών του ΚΚΕ (μ-λ) το 1977 υπάγεται σε φάκελο
«Αναρχικαί οργανώσεις – Ύποπτοι τρομοκρατικής δρα-
στηριότητος» και ότι η «αναρχική οργάνωσις 17 Νοέμβρη»
εμφανίζεται επίσης το 1977, μετά τη δολοφονία Γουέλς, στο
φάκελο «Μετωπικαί Κομμουνιστικαί οργανώσεις εσωτερι-
κού» παρέα με το Ρήγα Φεραίο! Γενικά οι πληροφορίες
αντλούνται τόσο από τον Τύπο όσο και από μη κατονομα-
ζόμενες πηγές και ζητείται η ταυτοποίηση προσώπων στα
Τμήματα Ασφαλείας ανά τη χώρα. Μέσα στους φακέλους
βρίσκονται επίσης διάσπαρτα έντυπα, προκηρύξεις και
τρικάκια της εποχής.
Άλλο ζήτημα που αναδεικνύεται είναι τα εθνικά θέμα-
τα. Ενδεικτικά, υπό το γενικό φάκελο «Επιβουλή κατά της
Μακεδονίας» βρίσκουμε ειδικούς φακέλους για τις «Γιου-
γκοσλαβικές βλέψεις», για το «Βορειοηπειρωτικόν», για το
«Κουτσοβλάχικον» αλλά και τη «Μουσουλμανική Μειονό-
τητα».
Με τη μεταπολίτευση, αλλά και λίγο πριν, προκύπτει
και το ζήτημα της επιστροφής των πολιτικών προσφύγων.
Η επιστροφή τους και η εγκατάστασή τους σε όλη την επι-
κράτεια αποτελεί θέμα ελέγχου για την Ασφάλεια. Χαρα-
κτηριστικοί τίτλοι φακέλων: «Επαναπατρισθέντες, αφιχθέ-
ντας επ' αδεία και παλιννοστήσαντες ομογενείς εκ Σ/Π»
(Σ/Π: Σιδηρούν Παραπέτασμα), «Δράσις και πληροφορίαι
περί Κ/Σ - φυγάδων κ.λπ.» (Κ/Σ: Κομμουνιστοσυμμορί-
τες), «Πιστοποιητικά Ιθαγένειας». Τη δεκαετία του '80 οι
«κομμουνιστοσυμμορίτες» γίνονται «πολιτικοί πρόσφυγες
Εμφυλίου Πολέμου» και σιγά-σιγά τη θέση τους παίρνουν
οι ξένοι πολιτικοί πρόσφυγες, κυρίως οι Τούρκοι που οδη-
γούνται στο Λαύριο1.
Σύμφωνα με το Γενικό Θεματολόγιο (1970/79), ένας
τομέας ευθύνης των Υπηρεσιών Χωροφυλακής είναι και τα
Δημόσια Θεάματα. Αντικείμενο αυτού του τομέα είναι και
ο έλεγχος θεατρικών έργων και κινηματογραφικών ται-
νιών. Το Αρχηγείο Χωροφυλακής ενημερώνει τις κατά
τόπους Διοικήσεις για τις αποφάσεις των Επιτροπών Ελέγ-
χου (πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας) και ζητά την ε-
φαρμογή αυτών. Την περίοδο αυτή, του τέλους της δεκαε-
1
(«Πολιτικόν Άσυλον» [5401/001] από 1981).
49
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
τίας του ’70 και αρχών του ’80, περίοδο άνθησης των ερω-
τικών ταινιών, οι λογοκριτές επιδίδονται σε περικοπές
επίμαχων σκηνών και διαλόγων ώστε να δοθεί η άδεια
προβολής. Η περιγραφή των σκηνών αυτών με την υπηρε-
σιακή γλώσσα χαρίζει στον ερευνητή την ίδια ευθυμία με
αυτή που μάλλον χάριζε και στα τοπικά όργανα. Εκτός
αυτού, υπάρχει φυσικά και η πολιτική λογοκρισία καθώς
εμφανίζονται, για πρώτη φορά ταινίες με διαφορετική
οπτική πάνω στο πρόσφατο παρελθόν. Ενδεικτικά αναφέ-
ρουμε εδώ την ταινία «Χορτιάτης - υψόμετρο 670 μ.» αλλά
και τον «Άνθρωπο με το γαρύφαλλο», όπου εκτός των άλ-
λων επεμβάσεων, η φράση «είμαστε κομμουνιστές» αντι-
καθίσταται με τη φράση «είμαστε Έλληνες».
Ο υπερβάλλων ζήλος της Ασφάλειας δημιουργεί αρκε-
τές φορές ιλαρότητα στο σημερινό ερευνητή αλλά και δεί-
χνει ανάγλυφα την κομμουνιστοφοβία της εποχής. Στο
φάκελο που αφορά τη «Μαθητική Οργάνωση Δημοκρατι-
κής Νεολαίας Ελλάδος» (ΜΟΔΝΕ), ενημερωτικό έγγραφο
του 1978 που την συγκρίνει με τα αετόπουλα της ΕΠΟΝ,
παρουσιάζει λίστα βιβλίων «στα οποία εντέχνως διοχετεύ-
ονται Κομμουνιστικές αρχές και αντιλήψεις». Ανάμεσά
τους βρίσκουμε τη Ντενεκεδούπολη της Φακίνου, τον Δον
Κιχώτη αλλά κατά περίεργο τρόπο επίσης την Οδύσσεια και
την Ιλιάδα!
Τα θέματα στα οποία εκτείνεται το αρχείο είναι πάρα
πολλά και δεν μπορούμε να τα παρουσιάσουμε εδώ, άλλω-
στε με τη συνέχιση της ταξινόμησης θα προκύψουν και
άλλα. Αναφέρουμε μόνο επιτροχάδην: ναρκωτικά, κατα-
διωκόμενοι, αναζητήσεις προσώπων-πραγμάτων, αθλητι-
σμός, εκλογές, κυκλοφορία εφημερίδων-περιοδικών-
εντύπων εν γένει, Ιστορία του σώματος της Χωροφυλακής,
κανονισμοί της υπηρεσίας, κ.λπ.
Λίγα λόγια για την πρόσβαση για να κλείσουμε. Η
ελεύθερη πρόσβαση στα αρχεία είναι βασικός όρος για την
ύπαρξη και λειτουργία τους σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Το άρθρο 42 του νόμου 1946 που αφορά στη μελέτη αρχει-
ακού υλικού ορίζει ότι τα αρχεία αρμοδιότητας των ΓΑΚ
διατίθενται για μελέτη υποχρεωτικά μετά την πάροδο 30
ετών1. Στην περίπτωση που κατά την κρίση του διευθυντή
των ΓΑΚ είναι ενδεχόμενο να βλάπτεται το εθνικό συμφέ-
ρον, η διάθεση για μελέτη επιτρέπεται μόνον μετά από
προηγούμενη έγκριση που λαμβάνεται κατά απόλυτη
πλειοψηφία των μελών της Εφορείας των ΓΑΚ
Τα τελευταία χρόνια προκύπτει μια σύγκρουση ανάμε-
σα στο δικαίωμα στην πληροφόρηση και στην προστασία
των προσωπικών δεδομένων, ειδικά των λεγόμενων ευαί-
σθητων, η επεξεργασία των οποίων προϋποθέτει την άδεια
της Αρχής Προστασίας, η οποία δεν αποδέχεται σε αυτές
τις περιπτώσεις την τριακονταετία, όπως π.χ. έχει διαπι-
στωθεί στις αιτήσεις ερευνητών για πρόσβαση στα αρχεία
των Ειδικών Δικαστηρίων Δωσιλόγων. Σήμερα, υπάρχει
ένα νομικό κενό το οποίο επιλύεται μόνο ερμηνευτικά.
Εφαρμόζονται δύο αντικρουόμενοι γενικοί νόμοι (1946/91
και 2472/97) και οι λύσεις δίνονται κατά περίπτωση. Υ-
πάρχει ζήτημα περιορισμού του δικαιώματος πρόσβασης
στην πληροφορία και σίγουρα τίθενται εμπόδια στην ιστο-
ρική έρευνα. Επίσης, πίσω από την προστασία των προσω-
1
Όπως προβλέπεται από το άρθρο 16 του ν. 1599/1986 (όπως έχει τώρα
αντικατασταθεί από άρθρο 5 του ν. 2690/1999)
50
πικών δεδομένων, πολλές φορές παρεμποδίζεται η πρό-
σβαση σε πληροφορίες που αφορούν στη δημόσια δράση.
Είναι άραγε προσωπικό δεδομένο η δράση των πραξικο-
πηματιών και των οργάνων τους; Με την παρούσα κατά-
σταση και δεδομένο το πλήθος προσωπικών δεδομένων
στο παρόν αρχείο, πάντως είναι πιθανή η δυσκολία πρό-
σβασης σε αυτό και μετά την πάροδο της τριακονταετίας.
Το Αρχείο Τμήματος Ασφαλείας Λεβαδείας αποτελεί
μια πολύτιμη πηγή για τη μετεμφυλιακή Ελλάδα, με πρω-
τότυπο υλικό που μπορεί να τροφοδοτήσει νέες θεματικές
έρευνας ή και να τεκμηριώσει, από τη διασταύρωση του,
ήδη γνωστά γεγονότα και πρακτικές. Και αυτό δεν είναι
λίγο σε μια εποχή όπου πρέπει να επανατεκμηριώσουμε
π.χ. σήμερα το αν έγινε εμφύλιος, και ίσως αύριο, ποιος
ξέρει, το αν έγινε δικτατορία.
Γιάννης Σκαλιδάκης
Ιστορικός
ΚΤΗΡΙΟ ΑΡΧΕΙΩΝ:
κατασκευάζοντας νέο ή ανακαινίζοντας
υφιστάμενο κτήριο με αλλαγή χρήσης
για τη στέγαση αρχείων
«Στα μάτια των ανθρώπων, τα νέα κτήρια αρχείων είναι ο
τόπος εκείνος όπου ο πολιτισμός μας αναγνωρίζει το παρελθόν του
με σκοπό να κατανοήσει το παρόν. Αυτά τα κτήρια είναι η υλική
απόδειξη της άποψης που έχουν οι ανθρώπινες κοινωνίες για τις
συλλογικές τους ταυτότητες» αναφέρει ο πρωτοπόρος Michel
Duchein και συγγραφέας της Βίβλου 2 των αρχειακών ε-
γκαταστάσεων, που από τη δεκαετία του ’60 ανοίγει την
ατζέντα περί της στέγασης των αρχείων.
Μέχρι τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, οι
βασικές αρχές σχεδιασμού των κτηρίων αρχείων ακολου-
θούν τα μνημειακά πρότυπα του νεοκλασικισμού που αντα-
νακλούν την σταθερότητα και τη μονιμότητα του αρχειακού
περιεχομένου τους. Ενώ από τη δεκαετία του ’30 το αρχιτε-
κτονικό κίνημα του μοντερνισμού εμπλέκει την κατασκευή
κτηρίων με ρασιοναλιστικά πρότυπα: τον προσανατολισμό,
το οπλισμένο σκυρόδεμα, τις πολλαπλές στάθμες και την
εγκατάσταση μηχανολογικών επιτευγμάτων: ηλεκτρικού
φωτισμού, ανελκυστήρων και εξελιγμένων για την εποχή
μεθόδων πυρασφάλειας, για την στέγαση τόσο των Εθνικών
Αρχείων στις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, όσο και των το-
πικών αρχειακών υπηρεσιών στις περιφέρειες. Την ίδια πε-
ρίοδο στην άλλη άκρη του κόσμου από τη μία η Κίνα συνο-
δοιπορεί με τις εξελίξεις στην Ευρώπη και από την άλλη οι
ΗΠΑ3 έχουν ήδη από την αρχή του αιώνα εγκαθιδρύσει τη
μέριμνα για την αρχειακή τους κληρονομιά και το 1935 στε-
γάζουν τα Εθνικά τους Αρχεία στη Washington, ενώ, μετά
τα National Archives and Records Administration (NARA)
2Το σύγγραμμα του Duchein, M.,1966, Les Batiments et Equipements D’
Archives, Conseil International des Archives, Paris, και η Αγγλική μετά-
φρασή του στο βελτιωμένο Duchein, M., 1988, Archive Buildings and Equip-
ment, Saur, K.G., New York.
3 Σταδιακά, από το 1901 οι Πολιτείες Alabama, Mississippi, Maryland,
Illinois, Delaware θα αποτελέσουν πρόδρομο στον τομέα των κατασκευών
κτηρίων αρχείων για τις επόμενες δεκαετίες.

στο Suitland του Maryland το 1967, σήμερα κατέχουν μια
από τις πιο επιβλητικές αρχειακές εγκαταστάσεις του κό-
σμου τα NARA II στο College Park του Maryland1.
Ενώ λοιπόν, από το παρελθόν μέχρι και σήμερα ο συμ-
βολισμός ενός νέου κτηρίου παραμένει σημαντικός, ο πρω-
ταρχικός πλέον σκοπός κατά την κατασκευή του είναι η
προστασία και η διατήρηση της πληροφορίας που φέρει το
υπόστρωμα των τεκμηρίων. Το κέλυφος και οι εγκαταστά-
σεις έχουν στόχο την εξασφάλιση ενός «κλειστού» περιβάλ-
λοντος που επιβραδύνει τη φυσική φθορά των τεκμηρίων
από τις επιπτώσεις των περιβαλλοντικών παραμέτρων. Ε-
πίσης, σήμερα, η μελέτη τόσο για την παθητική προστασία
όσο και για την ενεργητική εφαρμογή εγκαταστάσεων και
εξοπλισμού, αφορά στην παροχή υψηλής πολιτικής προ-
στασίας του προσωπικού και του κοινού των Αρχείων και
συγχρόνως του αρχειακού υλικού από εκούσιες ή ακούσιες
ενέργειες όπως είναι η κλοπή, ο βανδαλισμός, η πυρκαγιά
και φυσικές καταστροφές: η πλημμύρα, ο σεισμός κ.λπ.
Η ελληνική πραγματικότητα από τις ημέρες της πρω-
τοβουλίας του Γιάννη Βλαχογιάννη2, μέσα από μια διακυ-
μαινόμενη ιστορική διαδρομή μιας, τελικά, φθίνουσας
δημοσιονομικής πορείας, φέρνει το φορέα των εθνικών μας
αρχείων αντιμέτωπο στις διεθνείς εξελίξεις. Η Κεντρική
Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ) στεγά-
ζεται μόλις το 2003 σε σύγχρονο ιδιόκτητο κτήριο3 το ο-
ποίο έχει κατασκευαστεί εξαρχής για την εγκατάσταση
αρχειοστασίων και αρχειακών λειτουργιών, ενώ μέχρι σή-
μερα οι περισσότερες Περιφερειακές Υπηρεσίες στεγάζο-
νται με προβλήματα πλημμελούς πολιτικής και αρχειακής
προστασίας, σε ιστορικά κτήρια ή άλλα κτήρια σε δεύτερη
χρήση4, τα οποία με μικρές ή μεγάλες παρεμβάσεις έχουν
μετατραπεί σε Αρχεία.
Εξαίρεση ειδικά προσαρμοσμένου κτηρίου με αλλαγή
χρήσης, αποτελεί το παράδειγμα πλήρους στατικής ενί-
σχυσης, αρχιτεκτονικής ανάπλασης και ηλεκτρομηχανο-
λογικής ανακαίνισης του Μεγάρου Διομήδη5 για τη μετα-
στέγαση του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας.
1 Τις εγκαταστάσεις και τις υπηρεσίες των NARA συναγωνίζονται τα Εθνι-
κά Αρχεία του Καναδά, της Αυστραλίας κλπ.
2Το 1914 η Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου ψηφίζει στη Βουλή το Νόμο
380, με τον οποίο ιδρύεται "Υπηρεσία των Αρχείων του Κράτους". Βασικοί
υποκινητές του Νόμου ήταν ο Γιάννης Βλαχογιάννης, σημαντικός ιστορι-
κός της εποχής και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Σπυρίδων Λάμπρος.
Ο Βλαχογιάννης δωρίζει στη νεοσύστατη υπηρεσία την πολύτιμη προσω-
πική του συλλογή τεκμηρίων και αναλαμβάνει πρώτος διευθυντής της.
3Το κτίριο επιφάνειας 6.500 τ.μ. αναπτύσσεται σε τρεις υπόγειες και τρεις
υπέργειες στάθμες, με μηχανολογικές εγκαταστάσεις πυρασφάλειας υψη-
λών προδιαγραφών και χώρους: αρχειοστασίων με κινητές αρχειοθήκες
συμπαγούς αποθήκευσης και ελεγχόμενες συνθήκες, αποκατάστασης,
συντήρησης και απεντόμωσης αρχειακού υλικού, ταξινόμησης, αναγνω-
στηρίου, βιβλιοθήκης και πολλαπλών χρήσεων (εκδηλώσεων). Την κατα-
σκευή του κτηρίου ολοκλήρωσε ο ΟΣΚ, ενώ η αγορά του εξοπλισμού των
αρχειοστασίων πραγματοποιήθηκε με χορηγία του Ιδρύματος Μποδοσά-
κη.
4Για τη στέγαση των Περιφερειακών Υπηρεσιών των ΓΑΚ έχουν παραχω-
ρηθεί οικίες, διοικητικά κτήρια, στρατώνες, φυλακές, νοσοκομεία, εργο-
στάσια κλπ.
5Το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας επί της οδού 3ης Σεπτεμβρίου 146 είναι το
πρώτο κτήριο που οικοδομήθηκε, επί διοικήσεως Αλεξάνδρου Ν. Διομήδη
το 1926, με σκοπό να στεγάσει αρχεία. Η ανάπλαση του κτηρίου και η
μετατροπή του από χώρο αποθήκευσης (αρχειοστάσιο) σε χώρο στέγασης
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
Το παράδειγμα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας προσπα-
θεί να ακολουθήσει ο εθνικός μας φορέας καταγράφοντας
και αξιολογώντας την κατάσταση των περιφερειακών υ-
πηρεσιών του, με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών στέ-
γασης και διάθεσης του εθνικού αρχειακού μας πλούτου.
Έτσι, μόλις πρόσφατα εγκρίθηκαν οι μελέτες για την απο-
κατάσταση και ανάπλαση του ιστορικού κτηρίου του
Πρωτοδικείου Σπάρτης για την εγκατάσταση των ΓΑΚ-
Αρχείων Ν. Λακωνίας και προχωράει η μελέτη για τα
ΓΑΚ-Αρχεία Ν. Καστοριάς σε διατηρητέο αρχοντικό. Επί-
σης, σε εξέλιξη βρίσκεται το μεγάλο έργο της μεταστέγα-
σης της Εθνικής μας Βιβλιοθήκης σε μεγάλη έκταση στο
Δέλτα Φαλήρου.
Το μέλλον στον τομέα της κατασκευής ή της ανάπλασης
κτηρίων αρχείων ακολουθεί το ρεύμα της εποχής, που ο
βιοκλιματικός σχεδιασμός και η εξοικονόμηση ενέργειας
βρίσκουν εφαρμογή στο πλαίσιο της πράσινης ανάπτυξης.
Ήδη χώρες όπως η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ
έχουν να επιδείξουν πρωτοποριακές δομές6 και κατασκευα-
στικές πρακτικές7 όχι μόνο σε νέα αλλά κυρίως σε υφιστάμε-
να κτήρια αρχείων. Και σε αυτή την περίπτωση, η ιδιωτική
πρωτοβουλία φαίνεται να πρωτοπορεί με το παράδειγμα
του Ιστορικού Αρχείου του Πολιτιστικού Ιδρύματος του
Ομίλου Πειραιώς που βρίσκεται σε στάδιο μελέτης για την
ανέγερση κτηρίου με ενεργειακά παθητικό σχεδιασμό.
1. Αποκατάσταση και ενίσχυση κτηρίων
Συνήθως, σε υφιστάμενα κτήρια η αποκατάσταση προ-
ϋποθέτει βασικές παρεμβάσεις στατικής μελέτης για την
εξυγίανση του φέροντος οργανισμού, με βάση τις ισχύου-
σες διατάξεις αντισεισμικής θωράκισης. Σε νέα κτήρια
προηγμένες τεχνολογίες σεισμικής μόνωσης, τα εφέδρανα,
έχουν βρει εφαρμογή σε σύγχρονα οικοδομήματα που
στεγάζουν μεγάλους πολιτιστικούς οργανισμούς όπως εί-
ναι το Νέο Μουσείο Ακρόπολης και η Στέγη Γραμμάτων
και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση.
Επίσης, η μετατροπή υφιστάμενων χώρων σε χώρους
φύλαξης και αποθήκευσης αρχειακού υλικού (αρχειοστά-
σια) και η εγκατάσταση σύγχρονων αποθηκευτικών μονά-
δων (π.χ. κινητών αρχειοθηκών) προϋποθέτει την ενίσχυση
της αντοχής των υφιστάμενων δαπέδων, που πρόκειται να
φέρουν κινητό φορτίο έως και 1000-1500kg/m² (δηλ. το
βάρος που συνεπάγεται η συμπαγής αποθήκευση του αρ-
χειακού υλικού).
2. Ανάπλαση και προσαρμογή υφιστάμενων κτηρίων
Η ανάπλαση περιλαμβάνει την αλλαγή χρήσης των
χώρων με βασικότερο κριτήριο τον υπολογισμό του μεγέ-
θους αποθήκευσης του αρχειακού υλικού και την εκτίμηση
των μελλοντικών προσκτήσεων. Προϋποθέτει την προσαρ-
μογή των υφιστάμενων χώρων με σκοπό να στεγαστούν:
του Ιστορικού Αρχείου ξεκίνησε το 2000 και βασίστηκε σε μεγάλες παρεμ-
βάσεις.
6
Η Clinton Presidential Library, τμήμα των Εθνικών Αρχείων της NARA,
βραβεύτηκε το 2007 με πλατινένια διάκριση ως το πιο ενεργειακά ανεξάρ-
τητο και φιλικό προς το περιβάλλον «πράσινο» υφιστάμενο κτήριο.
7
Το παράδειγμα των Archives Departemantales des Landes, όπου ο αρχι-
τέκτονας περιέκλεισε το υφιστάμενο κτήριο μέσα σε νέο καλά μονωμένο
κέλυφος, δημιουργώντας μια κατασκευή “box in the box”.
51
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
α) υπηρεσίες αρχειακής επεξεργασίας, ταξινόμησης, ψη-
φιοποίησης και μικροφωτογράφισης, φύλαξης και α-
ποθήκευσης (αρχειοστάσια),
β) εργασίες εξυγίανσης: χώρος παραλαβής και καθαρι-
σμού εισερχόμενου υλικού, χώρος ελέγχου της κατά-
στασης διατήρησης του εισερχόμενου υλικού και καρα-
ντίνας, θάλαμος απεντόμωσης, εργαστήριο συντήρη-
σης, φωτογραφικό studio, χώρος κατασκευής ειδικών
μέσων φύλαξης και συσκευασίας (κουτιά, θήκες κ.λπ.),
γ) υπηρεσίες προς το κοινό: αναγνωστήριο, βιβλιοθήκη,
έκθεση, αίθουσα εκδηλώσεων, κυλικείο, πωλητήριο
κ.λπ.,
δ) ανάγκες προσωρινής αποθήκευσης αρχειακού υλικού
και αναλώσιμων υλικών και
ε) ηλεκτρομηχανολογικές (Η/Μ) εγκαταστάσεις για τη
λειτουργία του κτηρίου.
Οι βασικές παράμετροι κατά τον σχεδιασμό των λειτουρ-
γικών χώρων είναι οι εξής:
1. ο φυσικός διαχωρισμός περιοχών του κτηρίου σε ζώνες
βρώμικου και καθαρού αρχειακού υλικού. Για παρά-
δειγμα η δημιουργία δικτύου κίνησης νεοεισερχόμενου
υλικού μέσω των χώρων: παραλαβής, προκαταρκτικού
καθαρισμού, προσωρινής αποθήκευσης, ελέγχου και
καραντίνας, απεντόμωσης, εργαστηρίου συντήρησης
και διαδρόμων διακίνησης.
2. ο καθορισμός ζωνών ασφάλειας, από κάθε είδους φυσι-
κό κίνδυνο, αμέλεια ή εκούσια απειλή (πλημμύρα, σει-
σμός, πυρκαγιά, κλοπή, βανδαλισμός, τρομοκρατική
ενέργεια κ.λπ.) κατά τον οποίο απαιτείται ειδική μελέτη
διαβάθμισης ανά ζώνες, σύμφωνα με την ιδιομορφία
που παρουσιάζει η στέγαση και φύλαξη υλικού πολιτι-
στικής κληρονομιάς,
3. η λειτουργική ροή των εργασιών της αρχειακής υπηρε-
σίας και ο σωστός συσχετισμός χώρων και υπηρεσιών,
ώστε να εξυπηρετείται η απρόσκοπτη διαδικασία της
αρχειακής εργασίας,
4. η εργονομία των χώρων και η εγκατάσταση ειδικού και
βαρύ εξοπλισμού ο οποίος απαιτείται για τη λειτουργία
συγκεκριμένων χώρων, όπως είναι οι χώροι αποθήκευ-
σης και εξυγίανσης του αρχειακού υλικού (εργαστήριο
συντήρησης, θάλαμος απεντόμωσης, κ.λπ.)
5. οι διαγεγραμμένες πορείες και ιδιαίτερα τα μέσα, οι
ειδικές κατασκευές και οι εγκαταστάσεις (π.χ. ράμπες,
ανελκυστήρες μεγάλων φορτίων, αναβατήρες μικρού
όγκου υλικού, υδραυλικές πλατφόρμες κ.λπ.) για την
ασφαλή διακίνηση και μεταφορά του αρχειακού υλι-
κού: α) μέσα σε ένα χώρο, β) μεταξύ των χώρων μιας
στάθμης και γ) ανά στάθμες.
Επίσης, ως προς την εξυπηρέτηση του κοινού1 εξετάζο-
νται ο αριθμός και η θέση των υφιστάμενων εξωτερικών
ανοιγμάτων πρόσβασης προς το κτήριο και των εσωτερι-
κών ανοιγμάτων μέσα στους χώρους του κτηρίου, καθώς
και τα μέσα πρόσβασης σε άλλες στάθμες για τη βέλτιστη
διευθέτηση της πορείας του επισκέπτη, με βασικό στόχο
την ασφάλεια του αρχειακού υλικού.
Τέλος, κατά το στάδιο εφαρμογής διερευνάται η κα-
ταλληλότητα των υλικών κατασκευής και εφαρμόζονται
ασφαλή υλικά φιλικά προς το περιβάλλον και το αρχειακό
1 Παράλληλα εξετάζονται οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις για την πρόσβαση
Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες.
52
υλικό: ανθεκτικά σε μηχανικές καταπονήσεις, αδρανή σε
φυσικούς και χημικούς παράγοντες, που δεν εκλύουν πτη-
τικές οργανικές ενώσεις.
3. Συνθήκες φύλαξης του αρχειακού υλικού
Οι συνθήκες φύλαξης στα αρχειοστάσια αποτελούν
έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης
του αρχειακού υλικού καθώς επηρεάζουν το ρυθμό φυσι-
κής γήρανσης των υλικών κατασκευής του υποστρώματος
που φέρει την πληροφορία. Η ρύθμιση των συνθηκών ξε-
κινάει από τη μόνωση του κελύφους από τις εξωτερικές
περιβαλλοντικές παραμέτρους. Επίσης, δεδομένα όπως η
εκτίμηση του τοπικού κλίματος2, καθώς και η ανάλυση και
η εκτίμηση των πιθανών κινδύνων από το φυσικό περι-
βάλλον3 και τις εξωτερικές απειλές ανθρώπινης δραστη-
ριότητας4 συμβάλλουν στη μελέτη προστασίας και θωράκι-
σης του κελύφους.
Η στέγαση του αρχειακού υλικού με σκοπό τη βέλτιστη
διατήρηση και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής του,
προϋποθέτει συγκεκριμένες προδιαγραφές και περιορι-
σμούς για τη ρύθμιση:
- σταθερής θερμοκρασίας στους 18 C με ανώτατη διακύ-
μανση ±2 C5,
- σταθερής σχετικής υγρασίας σε ποσοστό 45% με ανώτατη
διακύμανση ±5%6 και ποσοστό 35% για την αποθήκευση
ευαίσθητου υλικού7 ,
- της ποιότητας του προσαγόμενου αέρα, με απορρόφηση
από το σύστημα κλιματισμού κατά 90-95% των μοριακών
(σωματίδια >0.5μm) και των αέριων ρύπων με μηχανικά
και χημικά φίλτρα αντίστοιχα σύμφωνα με τις διεθνής
προδιαγραφές8,
- της ακτινοβολίας (φωτισμός) μελετώντας τις παραμέ-
τρους που συμβάλλουν στον περιορισμό της έντασης του
φωτισμού στα 50 έως 100 lux 9 και στη μείωση του ποσού
της υπεριώδους ακτινοβολίας κάτω από τα 75
μW/lumen. Η μελέτη περιλαμβάνει τον περιορισμό του
φυσικού φωτισμού: με τη διευθέτηση αρχειοστασίων και
2Η έκθεση στο φυσικό φως και την υπεριώδη ακτινοβολία λόγω προσανα-
τολισμού, καθώς και η διάρκεια ηλιοφάνειας, οι τιμές και οι διακυμάνσεις
των θερμοϋγρομετρικών συνθηκών κατά τη διάρκεια του χρόνου.
3 Η συχνότητα έντονων φυσικών φαινόμενων (βροχοπτώσεις, χιονοπτώ-
σεις κλπ.) και φυσικών καταστροφών (πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμοί
κλπ.).
4Για παράδειγμα η έκθεση ενός κελύφους σε υψηλούς δείκτες: ατμοσφαιρι-
κής ρύπανσης (βιομηχανική, αστική, ζώνη κλπ.), κινδύνου (στρατιωτική,
συγκοινωνιακή ζώνη κλπ.).
5 Σε ένα 24ωρο.
6 οπ.
7
Σύμφωνα με μελέτες το προσδόκιμο ζωής του ευαίσθητου αρχειακού
υλικού όπως είναι το φωτογραφικό φιλμ, τα μικροφίλμ και τα μαγνητικά
μέσα, είναι αντιστρόφως ανάλογο από την τιμή της θερμοκρασίας, δηλ.
αυξάνεται διαδοχικά καθώς μειώνεται η θερμοκρασία από τους 18C στους
13C (δροσερό), στους 4C (ψυχρό), στους -4C (περιβάλλον κατάψυξης),
ακόμα και κάτω από τους -18C. [Wilhelm, H., McCormick-Goodhart,
M.,2004]
8
Τα πρότυπα ASHRAE 52.1 (1992), European Standard E-779, (1993) και
Eurovent 4/5 καθορίζουν τα ανώτατα όρια των συγκεντρώσεων του διο-
ξειδίου του άνθρακα (CO2), του διοξειδίου του θείου (SO2), νιτρικών οξει-
δίων (NOx), του όζοντος (O3) και επιβλαβών υδρογονανθράκων όπως το
βενζόλιο κλπ.
9
Η έκθεση δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 120.000 lux το χρόνο.

χώρων έκθεσης σε στάθμες ή χώρους που δεν διαθέτουν
ανοίγματα, σε αντίθετη περίπτωση με βορινό προσανα-
τολισμό, με στόρια και εφαρμογή ειδικών φίλτρων στους
υαλοπίνακες1 και τέλος με χρήση ειδικών υαλοπινάκων
με επίστρωση. Για τον τεχνητό φωτισμό εφαρμόζονται
κυκλώματα φωτιστικών πηγών που εκπέμπουν χαμηλό
ποσοστό υπεριώδους ακτινοβολίας, ενώ δεν εκπέμπουν ή
εκπέμπουν ελάχιστο ποσοστό υπέρυθρης ακτινοβολίας 2.
Η χρήση λαμπτήρων ψυχρής καθόδου3 σε συνδυασμό με
φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας είναι η πιο ασφαλής
και οικονομική λύση για τους χώρους αρχειοστασίων. Για
την έκθεση του αρχειακού υλικού η χρήση φωτισμού
LED4 βρίσκει ευρεία εφαρμογή αντικαθιστώντας τους
ενεργοβόρους λαμπτήρες ιωδίου-χαλαζία5 που παράλλη-
λα παράγουν υψηλή θερμότητα, ενώ ο προηγμένης τε-
χνολογίας φωτισμός LEC6 χρησιμοποιείται προς το πα-
ρόν μόνο στο εξωτερικό. Η πυκνή διακλάδωση του κυ-
κλώματος φωτισμού είναι σημαντική αφού το αρχειακό
υλικό αγαπάει το σκοτάδι. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχά-
νεται επιλεκτική φωταγώγηση και περιορίζεται η έκταση
του υλικού που βρίσκεται εκτεθειμένο στη φωτιστική πη-
γή. Εξίσου σημαντικό είναι το σύστημα αφής και σβέσης
του κυκλώματος που μπορεί να ρυθμιστεί με: α) ρεοστά-
τη, β) χρονοδιακόπτη και γ) ανιχνευτή κίνησης, καθώς η
διάρκεια της έκθεσης στην ακτινοβολία αποτελεί βασικό
παράγοντα υποβάθμισης του αρχειακού υλικού.
4. Εγκαταστάσεις ασφάλειας
Η μελέτη των εγκαταστάσεων ασφάλειας προϋποθέτει
το στάδιο ανάλυσης7 και εκτίμησης8 των πιθανών κινδύ-
1
Αυτοκόλλητες συνθετικές μεμβράνες ολικής προστασίας (total block)
μαύρου χρώματος που δεν αφήνουν το ορατό φως να εισέλθει ή μεμβράνες
διαπερατές που αξιοποιούν τη φωτεινότητα ανακόπτοντας την υπεριώδη
ακτινοβολία του φυσικού φωτισμού.
2Σε αντίθεση με την εκπομπή υπεριώδους ακτινοβολία που μπορεί να
αντιμετωπιστεί με φίλτρα, κατά την εκπομπή υπέρυθρης ακτινοβολίας
παράγεται θερμότητα η οποία δεν είναι δυνατό να περιοριστεί.
3Σε αντικατάσταση των κοινών λαμπτήρων φθορισμού, οι λαμπτήρες
ψυχρής καθόδου έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής που φτάνει και τις 50.000
ώρες, με θερμοκρασία λειτουργίας δυόμιση φορές χαμηλότερη και μειωμέ-
νο κόστος αντικατάστασης.
4Τα αρχικά LED προέρχονται από την ονομασία Light Emitting Diodes.
Τα κυκλώματα LED έχουν υψηλή ενεργειακή απόδοση με ιδιαιτέρα χαμη-
λή κατανάλωση ρεύματος, μεγάλη διάρκεια ζωής που ξεπερνά τις 50.000
ώρες και δεν εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία.
5 Έτσι ονομάζονται οι κοινοί λαμπτήρες αλογόνου. Κατά τη λειτουργία
τους η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει του 600 C και έχουν διάρκεια ζωής
2000 ώρες, σχεδόν διπλάσια από ένα κοινό λαμπτήρα πυράκτωσης.
6Τα αρχικά LEC προέρχονται από την ονομασία Light Emitting Capacitor.
Η αρχή λειτουργίας στηρίζεται στο φθορισμό που παράγεται κατά τη
διέγερση φωσφορικής πλάκας που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο επιφάνειες
ηλεκτροδίων. Η φωτιστική πηγή έχει μορφή λεπτού φύλλου και ενδείκνυ-
ται για την ανάδειξη φυσικών χαρακτηριστικών που φέρουν τα δυσδιά-
στατα τεκμήρια, όπως είναι τα υδατόσημα στο χαρτί κλπ. Εξοικονομεί
ενέργεια οκτώ φορές χαμηλότερη από τους λαμπτήρες LED και δεν παρά-
γει καθόλου θερμότητα.
7Το στάδιο ανάλυσης περιλαμβάνει τον προσδιορισμό και την κατηγοριο-
ποίηση των κινδύνων ανάλογα με την πιθανότητα και τη συχνότητα εμ-
φάνισής τους.
8 Το στάδιο εκτίμησης περιλαμβάνει τη διαβάθμιση των κινδύνων ανάλο-
γα με τη σοβαρότητα των επιπτώσεών τους.
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
νων. Η ασφάλεια του ανθρώπινου παράγοντα που εργάζε-
ται ή επισκέπτεται ως κοινό την αρχειακή υπηρεσία είναι
αδιαπραγμάτευτη, ενώ εξίσου καθοριστική είναι η ασφά-
λεια του αρχειακού υλικού αφού η προσβολή του από
πυρκαγιά, πλημμύρα, κλοπή ή βανδαλισμό είναι μη ανα-
στρέψιμη.
4.1. Πυρασφάλεια
4.1.1. Συστήματα πυρανίχνευσης
Κατά το σχεδιασμό των εγκαταστάσεων πυρασφάλειας
του κτηρίου, το σύστημα πυρανίχνευσης είναι ο πρώτος
παράγοντας που συντελεί στην εξασφάλιση προστασίας.
Στο εμπόριο, διατίθεται μια μεγάλη ποικιλία από συστή-
ματα πυρανίχνευσης που ενεργοποιούνται ανιχνεύοντας
ανάλογα: τα υποπροϊόντα της φωτιάς, τη θερμότητα ή τον
καπνό.
Οι ανιχνευτές θερμότητας δεν χρησιμοποιούνται ποτέ
από μόνοι τους σε χώρους φύλαξης και έκθεσης αρχειακού
υλικού, καθώς αποτελούν παλαιότερο τύπο πυρανίχνευσης
που δεν παρέχει έγκαιρη ειδοποίηση, αφού ανιχνεύει τη
θερμότητα της φωτιάς που ήδη έχει ξεσπάσει και επεκταθεί
στο χώρο. Χρησιμοποιούνται εναλλακτικά και πάντα σε
συνδυασμό με ανιχνευτές καπνού9.
Ανιχνευτής καπνού με ιονισμό: ανιχνεύει, υπό τη μορφή
ιόντων, προϊόντα ατελούς καύσης οργανικών υλών. Είναι
αποτελεσματικός σε περίπτωση γρήγορης εξάπλωσης της
πυρκαγιάς και αποτελεί οικονομική λύση.
Φωτοηλεκτρικός (οπτικός) ανιχνευτής καπνού: ανιχνεύει
τον καπνό που είναι ορατός. Διαθέτει μεγαλύτερη ευαι-
σθησία και μικρότερο χρόνο αντίδρασης από τον ανιχνευ-
τή με ιονισμό, γι’ αυτό είναι πιο ακριβός από τον προη-
γούμενο.
Δειγματοληπτικός ανιχνευτής καπνού: αποτελεί την πιο
σύγχρονη και την πιο αποτελεσματική πρόταση έγκαιρης
πυρανίχνευσης, αλλά συγχρόνως και την πιο ακριβή λύση
αφού χρησιμοποιεί δείγμα αέρα από ολόκληρο το χώρο,
ανιχνεύοντας είτε τον καπνό είτε τη φωτιά. Ο ανιχνευτής
δεν προορίζεται για εγκατάσταση σε αρχειοστάσια με με-
γάλη κινητικότητα υλικού, διαφορετικά, ενεργοποιείται
συχνά σε κατάσταση λανθασμένου συναγερμού.
4.1.2. Συστήματα πυρόσβεσης
Στις περισσότερες περιπτώσεις πυρκαγιάς το νερό απο-
τελεί τον ιδανικό κατασβεστικό παράγοντα, αφού είναι το
πιο αποτελεσματικό μέσο όταν η φωτιά έχει μεγάλη έκτα-
ση. Παρόλα αυτά, το νερό αποφεύγεται ως μέσο κατάσβε-
σης και δεν χρησιμοποιείται στα αρχειοστάσια καθώς μπο-
ρεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες φθορές στο αρχειακό
υλικό.
Τα συστήματα πυρόσβεσης τοποθετούνται σε συγκεκρι-
μένη θέση σύμφωνα με την μελέτη ενεργητικής πυροπρο-
στασίας του κτηρίου και ανάλογα με το είδος του κατασβε-
στικού παράγοντα που χρησιμοποιούν, διακρίνονται σε:
Πυροσβεστήρα σκόνης: χρησιμοποιείται για την κατάσβε-
ση μικρών εστιών.
Πυροσβεστήρα διοξειδίου του άνθρακα (CO2): χρησιμο-
ποιείται για την κατάσβεση εστιών σε χώρους με ηλεκτρι-
9 Ανιχνευτής θερμότητας (Heat detector ) με τεχνικό διακριτικό «H», φω-
τοηλεκτρικός ανιχνευτής καπνού (Optical detector) με τεχνικό διακριτικό
«O».
53
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
κές (ηλεκτρικοί πίνακες, ηλεκτρικές συσκευές, πρίζες κ.λπ.),
ηλεκτρονικές (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, servers, φωτοτυ-
πικά μηχανήματα κ.λπ.) και μηχανολογικές εγκαταστάσεις
(μηχανοστάσια, γεννήτριες, αντλιοστάσια, κλιματιστικές
εγκαταστάσεις κ.λπ.). Κατά την κατάσβεση με CO2 είναι
πάντα απαραίτητη η χρήση αναπνευστικής συσκευής οξυ-
γόνου.
Σύστημα αυτόματης πυρόσβεσης με διοξείδιο του άνθρακα
(CO2): αποτελεί μηχανολογική εγκατάσταση του κτηρίου
και εφαρμόζεται μόνο σε χώρους που δεν χρησιμοποιού-
νται από το προσωπικό. Η αυτόματη ολική κατάκλυση των
χώρων ενεργοποιείται σε απόλυτο συντονισμό με τα συ-
στήματα ανίχνευσης σε περίπτωση συναγερμού.
Σύστημα αυτόματης πυρόσβεσης με αδρανές αέριο HFC1:
αποτελεί μηχανολογική εγκατάσταση του κτηρίου που
βρίσκεται σε απόλυτο συντονισμό με τα συστήματα ανί-
χνευσης και ανταποκρίνεται σε περίπτωση συναγερμού2,
ενεργοποιώντας αυτόματη κατάκλυση με αέριο. Το αέριο
είναι φιλικό προς το αρχειακό υλικό, το περιβάλλον και
τον άνθρωπο και για αυτό κατά τη διάρκεια κατάκλυσης
δεν απαιτείται η άμεση εκκένωση των χώρων.
Πυροσβεστικές φωλιές: τοποθετούνται σύμφωνα με την
επιφάνεια και τη λειτουργία του χώρου3. Χρησιμοποιούν
ως κατασβεστικό παράγοντα το νερό το οποίο παρέχεται
είτε από το δίκτυο ύδρευσης, είτε από δεξαμενές και το
οποίο διοχετεύεται με πίεση μέσω του αντλιοστασίου. Χρη-
σιμοποιούνται συνήθως από τους πυροσβέστες που επιχει-
ρούν στο χώρο.
Πυροσβεστικοί σταθμοί: τοποθετούνται σύμφωνα με το
πλήθος των πυροσβεστικών φωλιών. Περιέχουν εργαλεία
(τσεκούρια, σκαπάνες, φτυάρια, κουβέρτες, φακούς, ανα-
πνευστικές συσκευές κ.λπ.) που βοηθούν επικουρικά την
κατάσβεση και τον απεγκλωβισμό κατά την επιχείρηση
των πυροσβεστών.
Ανάλογα το είδος των εγκαταστάσεων και του πυροσβε-
στικού παράγοντα τα συστήματα αυτά ποικίλουν σε κόστος,
αποτελεσματικότητα και ικανότητα κάλυψης χώρου.
4.1.3. Έλεγχος συστημάτων πυρασφάλειας
Τα συστήματα πυρασφάλειας είναι συνδεδεμένα με
κεντρικό πίνακα ελέγχου4, ο οποίος μπορεί να διαθέτει:
ψηφιακή οθόνη καταγραφής, μνήμη αποθήκευσης και
τύμπανο εκτύπωσης συμβάντων. Σε άλλη κατηγορία υπά-
γεται η εγκατάσταση συστήματος διαχείρισης κτηρίου
(BMS)5 που παρέχει αυτοματισμούς ελέγχου και διαχείρι-
σης όλων των Η/Μ εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομέ-
1Το αέριο με χημική ονομασία 7-φλουοροπροπάνιο [heptafluoropropane
(HFC)] έχει αντικαταστήσει το αέριο Hallon, το οποίο έχει απαγορευθεί και
αποσυρθεί από την αγορά, αφού είναι τοξικό για τον ανθρώπινο οργανι-
σμό και επιπλέον δεν είναι φιλικό προς το περιβάλλον. Το HFP βρίσκεται
στο εμπόριο με διαφορετικές ονομασίες, η πιο γνωστή από τις οποίες είναι
το FM-200.
2
Το σύστημα ενεργοποιείται με επιβεβαίωση 1ου και 2ου συναγερμού από
την αυτόματη πυρανίχνευσης.
3 Ο αριθμός και η θέση τους μέσα στο κτήριο ορίζονται από τις ισχύουσες
διατάξεις πυροπροστασίας.
4Διευθυνσιοδοτούμενο σύστημα το οποίο παρέχει πληροφορίες για την
κατάσταση όλων των εγκαταστάσεων πυρασφάλειας που είναι συνδεδεμέ-
νες με αυτό.
5 Building Management System (BMS).
54
νων των συστημάτων ασφάλειας, κλιματισμού, φωτισμού
κ.λπ. σε κτήρια μεγάλης επιφάνειας και σύνθετης λειτουρ-
γίας. Το κόστος αυτού του συστήματος ποικίλει ανάλογα
με το είδος της τεχνολογίας που χρησιμοποιεί.
Το σύστημα ελέγχου είναι συνδεδεμένο με κέντρο λή-
ψης σημάτων που ειδοποιεί, μετά από επιβεβαίωση του
συμβάντος, για την κατάσταση συναγερμού.
Τέλος, βασικό κριτήριο για την επιλογή του είδους και
του προμηθευτή των συστημάτων αποτελεί το κόστος, αλλά
και η δυνατότητα υποστήριξης από υπηρεσίες ελέγχου
σωστής λειτουργίας, συντήρησης, διάθεσης και αντικατά-
στασης αναλωσίμων μετά την πώληση.
Μαρία Γιαννίκου
Συντηρήτρια Αρχειακού Υλικού και Βιβλίων
ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΡΧΕΙΑ:
ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
“doing the same thing you have always done
-no matter how much you improve it-
will get you only what you get before” 6
Από το 2004 και μετά που οι περισσότεροι αρχειακοί
φορείς εντάχθηκαν στο ευρωπαϊκό Επιχειρησιακό Πρό-
γραμμα «Κοινωνίας της Πληροφορίας» του Γ’ Κοινοτικού
Πλαισίου Στήριξης, με την παροχή της αναγκαίας οικονο-
μικής βοήθειας και της υλικοτεχνικής υποδομής, προχώ-
ρησαν στην ψηφιοποίηση του μεγαλύτερου όγκου του αρ-
χειακού τους υλικού ενώ ταυτόχρονα ξεκίνησαν οι προ-
σπάθειες για την προβολή και την ανάδειξή του μέσω του
Διαδικτύου. Την ολοκλήρωση των εργασιών του Γ’ ΚΠΣ
διαδέχτηκε το ΕΣΠΑ και η συζήτηση για τον τρόπο ψηφι-
οποίησης και ηλεκτρονικής αποθήκευσης του υλικού επε-
κτάθηκε στις προοπτικές ενοποίησης των υφιστάμενων
αρχειακών συλλογών, μοντελοποίησης πεδίων, ποιότητας
και βιωσιμότητας του ψηφιοποιημένου υλικού, διαμόρφω-
σης εθνικής πολιτικής για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες.
Πλαισιώθηκε μάλιστα και από σκέψεις για υπερεθνική
δράση, η οποία ως απώτερο σκοπό έχει την προβολή της
κοινής πολιτισμικής κληρονομιάς με χώρες της ανατολικής
Μεσογείου και της βαλκανικής χερσονήσου.
Μήπως όμως συμμετέχοντας, ενεργά ή μη, σε όλη αυτή
την προεργασία παραβλέπουμε σημαντικές αδυναμίες;
Μήπως ασχολούμαστε αποκλειστικά με τη βελτίωση του
πομπού, που στην προκειμένη περίπτωση είναι τα αρχεία,
και λησμονούμε το δέκτη, που δεν είναι άλλος από τον
ερευνητή, το ενδιαφέρον του οποίου για την ιστορική με-
λέτη μέσω των πρωτογενών πηγών σταδιακά μειώνεται7;
6 Gordon Sullivan και Michael Harper, Hope is not a method, Broadway
Books, New York, 1996, σ.152.
7 Να σημειωθεί ότι πρόκειται για έναν μακροχρόνιο προβληματισμό βλ.
ενδ. Κάλλια Χατζηγιάννη, «Πρόσβαση στη γνώση: Αρχεία, διαδίκτυο και
κοινωνία», Αρχειακά Νέα, Νο 22, Ιούλιος 2004, σσ. 39-46.

Ποιος εκπρόσωπος αρχειακού φορέα μπορεί να βεβαιώσει
ότι η ενασχόληση του κοινού με το υλικό και τις δραστη-
ριότητες του αυξήθηκε μετά τις αλλαγές που επέφεραν τα
κοινοτικά προγράμματα; Άραγε η βελτίωση παροχής υπη-
ρεσιών δεν θα έπρεπε να επιφέρει ποσοτική άνοδο της επι-
σκεψιμότητας στο φυσικό και στο διαδικτυακό χώρο που
φιλοξενούνται τα ιστορικά ντοκουμέντα;
Αναζητώντας τα αίτια, τα οποία ίσως ποικίλουν, σί-
γουρα ωστόσο παραλλάσσονται από φορέα σε φορέα, επι-
διώκοντας μια σύντομη προσπάθεια γενίκευσης τους -όσο
αυτό είναι δυνατό και επιτρεπτό- και αναπόφευκτα προ-
σπαθώντας να προταθούν λύσεις, χρησιμοποιούνται ως
βασικοί άξονες ανάλυσης δύο προσφερόμενα πλεονεκτή-
ματα της περιόδου κατά την οποία αναπτύσσεται ο προ-
βληματισμός. Το ένα σχετίζεται με την ανάπτυξη των τε-
χνικών μάρκετινγκ και την προσαρμογή τους στην αρχει-
ακή πολιτική.
Μπορούμε άραγε να μιλάμε για πολιτική μάρκετινγκ
των Αρχείων1; Για να απαντήσουμε θα πρέπει αρχικά να
αποσαφηνιστεί η εφαρμογή του μάρκετινγκ στο συγκεκρι-
μένο χώρο. Ως εκ τούτου, θα μπορούσε να μεταφραστεί ως
η συστηματική προσέγγιση του κοινού στην κατεύθυνση
των στόχων που θέτει ένα Αρχείο. Τα επικοινωνιακά μέσα
που μπορεί να χρησιμοποιήσει είναι αρχικά η διαφήμιση,
η οποία μπορεί να συνδράμει στο χτίσιμο της γενικότερης
εικόνας του Αρχείου ή ειδικότερα στη διάδοση μιας πλη-
ροφορίας για ένα συγκεκριμένο γεγονός όπως είναι για
παράδειγμα η έκδοση μελετών, καταλόγων, η διοργάνωση
ημερίδων/συνεδρίων κ.τ.λ.
Έπειτα οι σύγχρονοι αρχειακοί φορείς πρέπει να προ-
βάλουν τη δραστηριότητα και τις εκδηλώσεις τους με την
επιλογή του κατάλληλου μέσου μαζικής ενημέρωσης. Να
σημειωθεί ότι στα παραδοσιακά μέσα, ημερήσιο και περιο-
δικό Τύπο, τηλεόραση και ραδιόφωνο, έχουν προστεθεί οι
δημοφιλείς πλέον υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης (Face-
book, Twitter, Flickr κ.τ.λ.), ευρεία χρήση των οποίων δεν
γίνεται μόνο από ξένους αρχειακούς φορείς αλλά και από
ελληνικά μουσεία και ιδρύματα-ινστιτούτα (think tanks),
από κανένα ωστόσο Ιστορικό Αρχείο. Είναι επιτακτική
ανάγκη η ανάπτυξη δημοσίων σχέσεων με επιμέρους στό-
χους όχι μόνο την παρουσίαση και την ανόρθωση της ει-
κόνας του Αρχείου αλλά και τη συστηματική προβολή των
χώρων, των προγραμματιζόμενων εκθέσεων, εκδηλώσεων
και ειδικών ξεναγήσεων.
Επιπλέον οι φορείς, κατά το πρότυπο αντίστοιχων άλ-
λων χωρών μπορούν να κάνουν χρήση και των βασικών
μορφών του λεγόμενου direct marketing. Η αποστολή ενημε-
ρωτικών εκδόσεων (newsletters), προσκλήσεων, εντύπων
έχει διπλή στόχευση. Αφενός την ενημέρωση του κοινού
που τους ενδιαφέρει, αφετέρου την παρακίνηση ιδιωτών
και εταιρειών για υποστήριξη του έργου τους μέσω δωρεών
ή χορηγιών. Αναγκαία είναι και η τηλεφωνική επικοινωνία
αλλά και η προσωπική επαφή των στελεχών με το κοινό.
1 Επισημαίνεται ότι ο όρος Αρχεία χρησιμοποιείται για να δηλώσει τους
φορείς που διαχειρίζονται ιστορικά τεκμήρια. Η πολιτική μάρκετινγκ των
Αρχείων εξετάζεται κατ’ αντιστοιχία με οργανισμούς μνήμης με διαφορε-
τική αποστολή, όπως είναι τα μουσεία και οι βιβλιοθήκες. Βλ. ενδ. Neil
Kotler, Philip Kotler, Museum Marketing and Strategy, Jossey-Bass, San Fran-
cisco, 2008∙ Patricia Fisher, Marseille Pride, Blueprint for Your Library Mar-
keting Plan, Ala Editions, USA, 2006.
ΑΡΧΕΙΑΚΑ
Εκτός από τις παραπάνω τεχνικές επικοινωνιακής α-
ποδοτικότητας, ή ακόμα καλύτερα συνεπικουρικά με αυ-
τές, το δεύτερο πλεονέκτημα που τα Ιστορικά Αρχεία πρέ-
πει να αξιοποιήσουν, είναι αυτό της ψηφιοποίησης. Είναι
καιρός να κάνουν το μεγάλο άλμα και να δημοσιεύσουν το
σύνολο του, ελεύθερα προσβάσιμου, υλικού τους στο Δια-
δίκτυο, όπως άλλωστε ορίζεται και από τις κοινοτικές οδη-
γίες. Ο σύγχρονος μελετητής δεν χρειάζεται να ταξιδέψει,
για παράδειγμα στην Αμερική για να δει έγγραφα που
σχετίζονται με την εξωτερική της πολιτική και να επισκεφ-
θεί τις βιβλιοθήκες της για να συμβουλευθεί το κατάλληλο
εγχειρίδιο αλλά με ένα κλικ έχει μπροστά στην οθόνη του
υπολογιστή του το αναζητήσιμο υλικό2. Κάτι αντίστοιχο
δεν θα μπορούσε να συμβεί και με τα τεκμήρια των εθνι-
κών αρχειακών φορέων; Κι αν το άλμα της ανάδειξης φα-
ντάζει μεγάλο, ίσως είναι πιο άμεσο και εφικτό να γίνουν
μικρά και σταθερά βήματα, έστω και καθυστερημένα, της
προβολής τόσο του περιεχομένου όσο και των δραστηριο-
τήτων των Αρχείων.
Ενδέχεται τα παραπάνω να αποτελούν αυθαίρετες γε-
νικεύσεις. Ωστόσο, και η αποδοχή της μεμονωμένης διαπί-
στωσης είναι απογοητευτική αν αναλογιστεί κανείς ότι
εντάσσεται στα πλαίσια της εποχής της ψηφιο-
επικοινωνιακής παγκοσμιοποίησης και του κυβερνοχώ-
ρου, οι δυνατότητες της οποίας θα βοηθήσουν να εξωτερι-
κευτεί η «εσωτερικότητα» που διέπει τα ελληνικά Αρχεία.
Οι προαναφερθείσες αδυναμίες υπήρχαν και αποτε-
λούσαν συχνά αντικείμενο συζήτησης και προβληματι-
σμού. Επικαλύφθηκαν, ωστόσο, από τις αυξημένες απαιτή-
σεις των κοινοτικών προγραμμάτων και από την υποκει-
μενική ιεράρχηση των προτεραιοτήτων των φορέων και
έτσι παρέμειναν ως ακανθώδη προβλήματα.
Τα σύγχρονα Αρχεία, πρώτιστα επιβάλλεται να αυτο-
προσδιοριστούν βρίσκοντας το κοινό που θέλει να τα προ-
σεγγίσει. Έπειτα τη θέση σε σχέση με τους συναγωνιστές-
καθώς όταν μιλάμε για μια κοινή αρχειακή πολιτική δεν
έχει νόημα να γίνεται λόγος για ανταγωνιστές- και τα τυ-
χόν πλεονεκτήματα ή αδυναμίες έναντι αυτών. Να απε-
γκλωβιστούν από τον συντηρητισμό των προηγούμενων
δεκαετιών, που τα χαρακτήριζε και τα υποχρέωνε να δια-
τηρούν παλαιές συνήθειες σε σύγχρονους καιρούς και να
συνεργαστούν ώστε να μεταβληθούν σε σύγχρονα ερευνη-
τικά κέντρα. Να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις εξελισσόμε-
νες υποδομές και να προσδιορίσουν, τέλος, τον χρονικό
ορίζοντα επίτευξης των στόχων.
Ελένη Σχινά
Ιστορικός
2 Ενδεικτικά αναφέρεται ο ιστότοπος των Foreign Relations of the United
States (FRUS) και η αναζήτηση βιβλίων Google.
55
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
ΝΕΑ ΕΦΟΡΕΙΑ
ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Στις 15 Νοεμβρίου του 2010 δημοσιεύθηκε στην
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η απόφαση ορισμού
της νέας Εφορείας των Γ.Α.Κ., καθώς η τριετής θητεία
της προηγούμενης έληγε τον ίδιο μήνα.
Η σύνθεση έχει ως εξής (σε παρένθεση τα ανα-
πληρωματικά μέλη):
Πρόεδρος: Καραπιδάκης Νίκος (Νικηφόρου Αλίκη)
Αντιπρόεδρος: Νοταράς Γεράσιμος (Μήτρου Λίλιαν)
Μέλη:
Κωστής Κων /νος (Λούκος Χρήστος)
Καφίρη Παναγιώτα (Τσούτσουρα Σταυρούλα)
Χρυσοχοΐδης Κρίτων (Ζήσιμος Συνοδινός)
Καπιδάκης Σαράντος (Παπαδημητρόπουλος Δημή-
τριος)
Νικολακόπουλος Ηλίας (Ρηγάκου Διαμάντω)
Παπαϊωάννου Ουρανία (Βάρδα Χριστίνα)
Σκοπελίτης Βασίλης (Κουρούπη Γεωργία).
Οι πρώτες εντυπώσεις από τη σύνθεση του οργά-
νου είναι πολύ θετικές. Τα περισσότερα μέλη της,
τακτικά και αναπληρωματικά, προέρχονται με τον
ένα ή τον άλλο τρόπο από τον αρχειακό χώρο και
επιπλέον διαθέτουν μακρόχρονη εμπειρία τόσο στη
διοίκηση αρχειακών φορέων όσο και στη διαχείριση
αρχειακών ζητημάτων. Ο νυν πρόεδρος υπήρξε ο
πρώτος διευθυντής των Γ.Α.Κ. και εμπνευστής του
νόμου 1946 για τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Ο
αντιπρόεδρος είναι επί σειρά ετών επικεφαλής του
Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας (ΙΑ/ΕΤΕ),
56
ενός από τους πιο καλά στελεχωμένους και δραστή-
ριους αρχειακούς φορείς της χώρας μας. Η Πανα-
γιώτα Καφίρη και η Χριστίνα Βάρδα είναι επί δεκαε-
τίες ενεργά στελέχη αρχειακών φορέων και δραστή-
ρια μέλη της Ε.Α.Ε. Ο Ζήσιμος Συνοδινός, στέλεχος
του ΙΑ/ΕΤΕ, διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας επί
δύο συνεχείς θητείες (και άλλη μία) ενώ συμμετέχει
επί χρόνια σε σημαντικές επιτροπές της Ε.Α.Ε. Η Α-
λίκη Νικηφόρου, ιδρυτικό μέλος επίσης της Εταιρεί-
ας, υπήρξε επί δεκαετίες διευθύντρια των Αρχείων Ν.
Κέρκυρας και τώρα διδάσκει στη Σχολή Αρχειονο-
μίας, όπως και ο Σαράντος Καπιδάκης. Ο Κρίτων
Χρυσοχοΐδης και ο Χρήστος Λούκος υπήρξαν ιδρυ-
τικά μέλη της Ε.Α.Ε. ενώ η Σταυρούλα Τσούτσουρα,
νεώτερο μέλος της Εταιρείας, είναι Προϊσταμένη του
Τμήματος Έρευνας Εκδόσεων και Εκδηλώσεων της
Υποδιεύθυνσης του Ιστορικού Αρχείου Αγροτικής
Τράπεζας.
Η φυσιογνωμία της νέας Εφορείας αφήνει μεγά-
λα περιθώρια αισιοδοξίας για θετικές εξελίξεις σε
ζητήματα καθορισμού της αρχειακής πολιτικής και
αντιμετώπισης των μεγάλων και καθημερινών προ-
βλημάτων στη διαχείριση της αρχειακής μας κληρο-
νομιάς.
Στο γενικότερο θετικό κλίμα, πρέπει να σημειωθεί
ότι, για πρώτη φορά στα χρονικά, Υπουργός Παιδεί-
ας παραβρέθηκε στην πρώτη πανηγυρική συνεδρία-
ση της Εφορείας, στις 10.12.2010, συζήτησε με τα μέλη
και άκουσε τις απόψεις τους.
Η Ε.Α.Ε. της εύχεται κάθε επιτυχία στο δύσκολο
έργο της, το οποίο γίνεται ακόμη δυσκολότερο υπό
τις παρούσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
Παράλληλα διαβεβαιώνει ότι θα βρίσκεται στο
πλευρό της, όποτε χρειαστεί, θέτοντας την επιστημο-
νική εμπειρία των μελών της στην υπηρεσία του «α-
γώνα του καλού» που όλοι περιμένουμε να δώσει.
Ν. Μ.

ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ
«ΑΡΧΕΙΑ. ΠΗΓΕΣ ΓΝΩΣΗΣ, ΠΗΓΕΣ ΜΝΗΜΗΣ»
Η εκπαιδευτική έκδοση και το εκπαιδευτικό πρόγραμ-
μα του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας
Τι είναι τα αρχεία; Ποιοι και γιατί τηρούμε αρχεία;
Ποια η σημασία τους για τη διάσωση της ιστορικής μνήμης
τόσο στον περιορισμένο όσο και στον μακρό ιστορικό χρό-
νο; Ποια η συμβολή των πηγών στη διερεύνηση του πα-
ρελθόντος, ποιος ο ρόλος τους στη διαδικασία της επιστη-
μονικής έρευνας και, κυρίως, στη συγγραφή της ιστορίας;
Τι γνωρίζουμε για την ιστορία των αρχείων στον ελλαδικό
χώρο; Τα ερωτήματα αυτά σπάνια τα προσεγγίζει η εκπαι-
δευτική κοινότητα.
Η ανάδειξη της σημασίας και της λειτουργίας των αρ-
χείων μέσα στην κοινωνία, αλλά και πιο ειδικά η γένεση, ο
χαρακτήρας, η εξέλιξη και το ειδικό βάρος που προσέλα-
βαν τα αρχεία στους επάλληλους κοινωνικούς σχηματι-
σμούς που αναπτύχθηκαν στον ελλαδικό χώρο είναι το
αντικείμενο του νέου εκπαιδευτικού προγράμματος και
της ειδικής έκδοσης που επεξεργάστηκαν το Ιστορικό Αρ-
χείο της Εθνικής Τράπεζας και η Διεύθυνση Μουσείων,
Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Υπουρ-
γείου Πολιτισμού σε συνεργασία με αρχαιολόγους, ιστορι-
κούς και ιστορικούς της τέχνης.
Η έκδοση υπηρετεί την ανάδειξη της σημασίας των
πηγών που διασώζουν τα αρχεία στην τεκμηρίωση της
ιστορίας και στη διαμόρφωση της ιστορικής μνήμης καθώς
και την εξοικείωση των μαθητών με τη χρήση των πρωτο-
γενών πηγών που έχουμε στη διάθεσή μας από κάθε περίο-
δο της ιστορίας της Ελλάδας.
ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ
Στα τετράπτυχα που αποτελούν την έκδοση αναλύο-
νται οι έννοιες της συγκρότησης, της λειτουργίας και της
προσβασιμότητας σε αρχεία του ελλαδικού χώρου σε κάθε
ιστορική εποχή: αρχαίος κόσμος - βυζαντινά χρόνια - ενε-
τοκρατία - οθωμανικά χρόνια - σύγχρονη εποχή. Τα έντυ-
πα συμπληρώνονται με υλικό σε ψηφιακή μορφή (CD) που
εμπεριέχει προτάσεις για σχετικές εκπαιδευτικές δραστη-
ριότητες.
Το εκπαιδευτικό υλικό έχει σχεδιαστεί για να διδαχθεί,
σε ένα πρώτο στάδιο, σε αρχαιολογικούς χώρους και μου-
σεία της Αθήνας (Αρχαία Αγορά, Επιγραφικό Μουσείο,
Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας, το οποίο και απο-
τελεί παράδειγμα σύγχρονου Αρχείου). Μπορεί επίσης να
χρησιμοποιηθεί από τους διδάσκοντες για την προετοιμα-
σία των μαθητών πριν από την επίσκεψη στους προαναφε-
ρόμενους χώρους αλλά και από σχολεία της περιφέρειας
που δεν έχουν τη δυνατότητα επίσκεψης, αλλά επιθυμούν
να εντάξουν στα θέματα που επεξεργάζονται τα αρχεία ως
πηγές γνώσης.
Το πρόγραμμα που πραγματοποιείται στο ΙΑ/ΕΤΕ
Η έννοια του Αρχείου,
η σημασία και η λειτουργία του τη σύγχρονη εποχή
Το νέο αυτό πρόγραμμα έχει στόχο την εξοικείωση
των μαθητών με την έννοια του αρχείου καθώς και με τη
σημασία της αρχειακής, πρωτογενούς πηγής στην αναζή-
τηση της γνώσης και στην τεκμηρίωση της ιστορίας.
Σε ένα πρώτο στάδιο γίνεται συζήτηση σχετικά με τους
ποικίλους λόγους διάσωσης και αρχειοθέτησης της πληρο-
φορίας και σύντομη παρουσίαση του κύκλου ζωής των αρ-
χείων και των αρχειονομικών εργασιών που πραγματοποι-
ούνται στο ΙΑ/ΕΤΕ. Οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να
περιηγηθούν σε όλους τους λειτουργικούς χώρους ενός σύγ-
χρονου Αρχείου (αίθουσα ερευνητών, βιβλιοθήκη, εργαστή-
ριο συντήρησης, εργαστήριο μικροφωτογράφισης και ψηφι-
οποίησης, χώροι εκκαθάρισης, επεξεργασίας, ταξινόμησης
και αποθήκευσης του υλικού, μουσειακοί χώροι).
Μέσα από ποικίλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, προ-
σαρμοσμένες στην ηλικία και στο επίπεδο των σχολικών
ομάδων, οι μαθητές δουλεύουν πάνω στο σχήμα και τη λει-
τουργικότητα του αρχειονομικού «δέντρου», ενώ έρχονται
57
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
σε επαφή με πρωτότυπα τεκμήρια από το αρχείο και τις
συλλογές της Εθνικής Τράπεζας (έγγραφα, φωτογραφίες,
μηχανές γραφείου, σχέδια, χάρτες) κι επιχειρούν να τα
προσεγγίσουν με βάση αναλυτικά κι ερμηνευτικά εργαλεία.
Με αφορμή το συγκεκριμένο πρόγραμμα το ΙΑ/ΕΤΕ εξέ-
δωσε επίσης το κόμικ Χαμένος στο Αρχείο.
Χαμένος στο Αρχείο
Συγγραφή: Κανέλλος Μπίτσικας - Μαρία Λεμπέση
Σχέδιο-Χρώμα: Κανέλλος Μπίτσικας
Ο κόσμος του Αρχείου συναντά τον κόσμο του κόμικ.
Και ο μικρός Ιάσονας χάνεται στον μαγικό κόσμο του Ι-
στορικού Αρχείου της ΕΤΕ αναζητώντας τις πληροφορίες
που χρειάζεται για τον παππού του.
Με αφορμή την επίσκεψη του μικρού Ιάσονα στο χώρο
του Αρχείο παρουσιάζονται όλες οι εργασίες που πραγμα-
τοποιούνται στο Ιστορικό Αρχείο της ΕΤΕ (αρχειονομικές,
συντήρησης, μικροφωτογράφισης και ψηφιοποίησης, εκ-
παιδευτικές).
Το συγκεκριμένο κόμικ απευθύνεται κι επιχειρεί να
προσεγγίσει με μια σύγχρονη ματιά τους μικρούς μαθητές-
επισκέπτες του ΙΑ/ΕΤΕ.
Μαρία Λεμπέση
Υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων ΙΑ/ΕΤΕ
58
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ
Το έτος 1957 υπήρξε ορόσημο για τη μετέπειτα ανάπτυξη
που σημείωσε η Εμπορική Τράπεζα και Όμιλός της. Γιορ-
τάζοντας την 50ετία της Τράπεζας ο Στρατής Ανδρεάδης,
πρόεδρος και γενικός διευθυντής από το 1952, εγκαινίασε
τη νέα πτέρυγα του κεντρικού της κτιρίου και, μαζί μ’ αυ-
τό, τη νέα πολιτική της Εμπορικής στο χώρο των επενδύ-
σεων. Εκείνη τη χρονιά ξεκίνησε ένα εκδοτικό έργο ιστορι-
κού και καλλιτεχνικού περιεχομένου που συνεχίζεται και
στις μέρες μας, παράλληλα με τη δημιουργία μίας επίσης
σημαντικής συλλογής έργων τέχνης που με τα χρόνια δι-
ανθίστηκε, κυρίως με έργα νεοελληνικής ζωγραφικής και
γλυπτικής.
Τούτο το έμπρακτο ενδιαφέρον της Εμπορικής Τράπε-
ζας για ζητήματα Πολιτισμού, κατά τη δεκαετία του ’80
στράφηκε και στο χώρο της Ιστορίας και των Αρχείων. Το
1982, επί προεδρίας Ανδρέα Μπούμη, συστήθηκε το Πρό-
γραμμα Ερευνών Νεοελληνικής Ιστορίας του Ιστορικού Αρχεί-
ου, με σκοπό την προώθηση των ιστορικών σπουδών στην
Ελλάδα, τη διάσωση και αξιοποίηση των αρχείων της Τρά-
πεζας και άλλων ιστορικών πηγών, την επικοινωνία και
συνεργασία με την ελληνική και τη διεθνή επιστημονική
κοινότητα και την προώθηση πρωτότυπων ιστορικών εκ-
δόσεων. Στη συνέχεια, το 1986 η Τράπεζα προχώρησε στη
δημιουργία του Ιδρύματος Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής
Τράπεζας της Ελλάδος, στο οποίο εντάχθηκε και το Πρόγραμ-
μα Ερευνών. Καρπό των ερευνητικών προγραμμάτων του
Ιδρύματος αποτελεί η σειρά εκδόσεων «Μελέτες Νεοελληνι-
κής Ιστορίας» που αριθμεί 14 τίτλους πρωτότυπων εργασιών
οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας. Παράλληλα ξεκίνη-
σε και το πρόγραμμα αξιοποίησης των αρχείων της Τράπε-
ζας, αποτέλεσμα της οποίας υπήρξε μία ενότητα από 3.700
microfilms με λογιστικά κατάστιχα από το σύνολο σχεδόν
του δικτύου της Εμπορικής, από της αρχές του 20ου αιώνα
μέχρι το 1982. Οι εργασίες του Ιδρύματος ανεστάλησαν το
1991.
Το 2002 υπήρξε επανέναρξη των εργασιών με τη σύ-
σταση της Εταιρείας Ιστορικού Αρχείου, αστική μη κερδοσκο-
πική εταιρεία υπαγόμενη στον Όμιλο της Εμπορικής Τρά-
πεζας, αποτελούμενη από τα συναφή τμήματα Ιστορικών
Αρχείων και Πολιτισμού.
Το Ιστορικό Αρχείο, διαχειρίζεται την ιστορική μνήμη
ενός από τα παλαιότερα και μεγαλύτερα χρηματοπιστωτι-
κά ιδρύματα της χώρας, έχοντας ως κύριο μέλημα την έ-
ρευνα, συγκέντρωση, διαφύλαξη, ταξινόμηση και επεξερ-
γασία πρωτότυπου αρχειακού υλικού, προκειμένου να
συγκροτείται σταδιακά ένα σώμα αρχείων των οποίων η
αξιοποίηση (μέσω ερευνητικών και εκδοτικών προγραμμά-
των) να τεκμηριώνει ιστορικά το χαρακτήρα, την πολιτική
και τις οικονομικές και κοινωνικές επιδράσεις της Εμπορι-
κής Τράπεζας.
Στις αρχειακές συλλογές περιλαμβάνονται διοικητικά,
οικονομικά και πολιτιστικά τεκμήρια. Η κύρια πηγή ά-
ντλησης υλικού είναι το ανενεργό αρχείο Διευθύνσεων της
Τράπεζας, αλλά και τα αρχεία που διατηρούνται στο διη-
νεκές για νομικούς ή επιχειρησιακούς λόγους.
 ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ

Οι ενότητες αρχείων που είναι διαθέσιμες στην έρευνα,
εκτός από τα microfilms με λογιστικά κατάστιχα, αφορούν
στα αρχεία Γενικής Διεύθυνσης και Ανδρεάδη. Δύο ενότητες
που αποτελούνται από 7.000 περίπου φακέλους με ιστορι-
κές πληροφορίες για τη διαδρομή της Τράπεζας από τη
σύστασή της το 1907, μέχρι σήμερα. Τα αρχεία τούτα, προ-
ερχόμενα από διοικητικές μονάδες, συγκεντρώνουν στοι-
χεία από το σύνολο των λειτουργιών της Εμπορικής Τρά-
πεζας: στατιστικά στοιχεία, εκθέσεις εργασιών καταστημά-
των, έγγραφα επιχειρήσεων του Ομίλου (ασφαλιστικές
εταιρείες, τράπεζες, κ.ά), θέματα που αφορούν στο προσω-
πικό (συλλογικότητες, ασφαλιστικά, κατάρτιση), κτιριακές
υποδομές, εγκύκλιοι, αναφορές και αλληλογραφία της
διοίκησης και των Διευθύνσεων της Τράπεζας. Το Αρχείο
Ανδρεάδη, αν και μικρής έκτασης, είναι ωστόσο επαρκές να
σκιαγραφήσει πτυχές της παράλληλης - εκτός τράπεζας -
δραστηριότητας του Στρατή Ανδρεάδη.
και σχεδίων (δημοσιευμένο και αδημοσίευτο υλικό δημο-
σίων και ιδιωτικών κτιρίων, εκκλησιών, μνημείων, κ.ά.)
που δημιουργήθηκε κυρίως στη δεκαετία του ’60 και απο-
τυπώνει αρχιτεκτονικές και καλλιτεχνικές όψεις του Νεο-
κλασικισμού στην Αθήνα και άλλες πόλεις κατά το 19ο
αιώνα.
Από το Ιστορικό Αρχείο έχει πραγματοποιηθεί η έκδο-
ση τεσσάρων ιστορικών μελετών, μία ψηφιακή έκδοση
(Ετήσιοι απολογισμοί της Εμπορικής Τράπεζας 1908-2006) κα-
θώς και η συνέκδοση με την Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία
του Ερμηνευτικού Λεξικού Αρχειακής Ορολογίας.

Περαιτέρω, ένα πλήθος αρχειακού υλικού βρίσκεται

Εκτός από τις συλλογές εγγράφων, το Ιστορικό Αρχείο
διαθέτει οπτικοακουστικό υλικό σε πρωτότυπη και ψηφι-
ακή μορφή που αφορά στον Τομέα Δημοσίων Σχέσεων
(φωτογραφίες και βίντεο από εκδηλώσεις και δραστηριό-
τητες, συνεντεύξεις παλαιών στελεχών) καθώς και στις
Τεχνικές Υπηρεσίες. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη διάσω-
ση και συλλογή στοιχείων σχετικών με τις κτιριακές υπο-
δομές της Τράπεζας: φωτογραφικό υλικό, μελέτες και
αρχιτεκτονικά σχέδια που αναφέρονται στην οικοδόμηση
και ανακατασκευή των ακινήτων της Εμπορικής, που επί
δεκαετίες γινόταν με την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Κ.
Κιτσίκη. Στην ίδια κατεύθυνση, το Ιστορικό Αρχείο δια-
χειρίζεται επίσης και το Φωτογραφικό Αρχείο Νεοκλασικής
Αρχιτεκτονικής του Τομέα Εκδόσεων της Εμπορικής Τράπε-
ζας. Πρόκειται για μία πλούσια συλλογή φωτογραφιών
υπό επεξεργασία (έγγραφα Δημοσίων Σχέσεων, φάκελοι
Προσωπικού, δελτία δημοσιευμάτων κ.ά) παράλληλα με το
πρόγραμμα ψηφιοποιήσεων του Αρχείου, το οποίο στην
παρούσα περίοδο αφορά στο φωτογραφικό αρχείο Νεο-
κλασικής Αρχιτεκτονικής, στα Φύλλα Μητρώου Προσωπι-
κού και στις Γενικές Εγκυκλίους της Τράπεζας.
Η διαρκής καταγραφή, διάσωση και επεξεργασία των
ιστορικών τεκμηρίων, οι κύκλοι εργασιών ενός ιστορικού
αρχείου, αποτελούν κατά κανόνα, έργα μακράς διάρκειας,
όπως άλλωστε και η Ιστορία. Υπό το πνεύμα αυτό, η ανα-
σύσταση της ιστορικής διαδρομής της Εμπορικής Τράπε-
ζας, από τα τέλη του 19ου αιώνα και το ‘‘Τραπεζικόν Γραφεί-
ον’’ του Γρηγορίου Εμπεδοκλή μέχρι το σύγχρονο τραπεζι-
κό σύστημα του 21ου αιώνα και τον Όμιλο της Crédit Agri-
cole, παράλληλα με τη διαδρομή της ίδιας της ελληνικής
κοινωνίας, είναι μια μακρά διαδικασία με ποικίλες ενότη-
τες, με επιμέρους ιστορίες, των οποίων η σταδιακή αξιο-
ποίηση και έκθεσή τους στην ιστορική έρευνα και το κοινό,
αποτελεί αναμφίβολα και τον πλέον αξιόπιστο τρόπο ανά-
δειξης της ιστορίας αυτής.
Σεραφειμίδης Γιώργος
Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τράπεζας

Αγαπητοί συνάδελφοι, μέλη και φίλοι της Ε.Α.Ε.,

Η ετήσια συνδρομή σας είναι το μοναδικό σταθερό έσοδο της Ελληνικής Αρχειακής Εταιρείας για την κάλυ-
ψη των δαπανών όλων των δραστηριοτήτων της. Παρακαλούμε, μην την αμελείτε!
Επικοινωνήστε με τον Ταμία της Εταιρείας μας κ. Κώστα Χαρίση, τηλ. 210 3217595, fax. 210 3319746, e-
mail ko.haris@yahoo.gr για τη διευθέτηση της οφειλής σας.
Καταθέσατε τη συνδρομή σας στο λογαριασμό καταθέσεων της Ε.Α.Ε., Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Κατ/μα
Αμπελοκήπων αριθμ. 659/602658-36, ενημερώνοντας παράλληλα τον Ταμία μας.

59
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ 4Οής CITRA
Η 40ή CITRA φιλοξενήθηκε στο Κεμπέκ του Καναδά από
τις 11 έως τις 17 Νοεμβρίου 2007. Το θέμα της ήταν «Συ-
νεργασία για τη διατήρηση της διαφορετικότητας», μέρος
του τριετούς κύκλου «Αρχεία, διαφορετικότητα και παγκο-
σμιοποίηση (2005-2007).
Οι αποφάσεις (resolutions) της Γενικής Συνέλευσης
έχουν ως ακολούθως:
«Οι διευθυντές των κρατικών Αρχείων, οι πρόεδροι των
επαγγελματικών ενώσεων εθνικής εμβέλειας, τα εκλεγμένα
και επαγγελματικά στελέχη του Διεθνούς Συμβουλίου των
Αρχείων (Δ.Σ.Α) που συνεδρίασαν στο Κεμπέκ με την ευ-
καιρία της 40ής CITRA
1. Συνεργασία ανάμεσα σε Αρχεία, Βιβλιοθήκες και Μου-
σεία
λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη πιο στενής συνεργασίας των
φορέων που διαχειρίζονται την καταγεγραμμένη κληρονομιά και
τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν στους τομείς των επενδύσεων,
της αποδοτικότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους
χρήστες,
ζητούν από το Δ.Σ.Α να ενθαρρύνει τους αρχειακούς φο-
ρείς και τις επαγγελματικές ενώσεις των αρχειονόμων να
συνεργαστούν με Βιβλιοθήκες και Μουσεία και να ενισχύ-
σουν τους υπάρχοντες δεσμούς, π.χ. με την IFLA και το
ICOM, σε κοινά πεδία δράσης, σεβόμενοι ταυτόχρονα τις
ιδιαιτερότητες του κάθε αντίστοιχου επιστημονικού κλά-
δου και φορέα.
2. Η Παγκόσμια Ψηφιακή Βιβλιοθήκη
λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη που
εγκαινιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση περιλαμβάνει και αρ-
χεία,
λαμβάνοντας υπόψη την πρωτοβουλία της Βιβλιοθήκης του Κο-
γκρέσου που στοχεύει σε μια παγκοσμιοποιημένη πρόσβαση στην
πολυπολιτισμική κληρονομιά που αφορά την τεκμηρίωση,
το Δ.Σ.Α. προσκαλεί τους διαχειριστές του προγράμματος
της Παγκόσμιας Ψηφιακής Βιβλιοθήκης:
• να αντιμετωπίζουν τα αρχεία ως αναπόσπαστο μέρος
της παγκόσμιας κληρονομιάς που αφορά την τεκμηρί-
ωση·
• να δώσουν προτεραιότητα σε αρχεία που έχουν κατα-
χωρηθεί στα μητρώα της Μνήμης του Κόσμου
(UNESCO).
3. Αρχειακές συλλογές σε Βιβλιοθήκες και Μουσεία
Υπογραμμίζουν την ανάγκη μεταχείρισης αυτών των αρ-
χείων σύμφωνα με τις αρχειακές πρακτικές και τα πρότυ-
πα.
60
4. Εμπορευματοποίηση ιδιωτικών αρχείων
Ανησυχώντας για την αυξανόμενη χρηματική αξία τεκμηρίων
πολιτιστικής σημασίας και το διογκούμενο ενδιαφέρον των εμπό-
ρων χειρογράφων και αρχείων για τέτοιου είδους τεκμήρια,
προτρέπουν τους κατόχους αυτών των τεκμηρίων να τους
εξασφαλίσουν την κατάλληλη διαχείριση, διατήρηση και
πρόσβαση, καταφεύγοντας αν είναι αναγκαίο και στη με-
ταφορά τους σε αρχειακά ιδρύματα.
5. Προσόντα
Λαμβάνοντας υπόψη ότι, επειδή η συνεργασία ανάμεσα σε διαχει-
ριστές αρχείων και αρχειονόμους, βιβλιοθηκονόμους και μουσειο-
λόγους είναι απαραίτητη στον 21ο αιώνα, πρέπει να κατανοήσουμε
την ακριβή ταυτότητα κάθε επαγγέλματος,
θεωρώντας ότι ένα ισχυρό επάγγελμα πρέπει να διαθέτει ένα σαφή
πυρήνα θεμελιωδών προσόντων,
παροτρύνουν τις επαγγελματικές ενώσεις και τους αρχεια-
κούς φορείς κάθε χώρας να αναπτύξουν τα δικά τους προ-
σοντολόγια,
προτρέπουν την ομάδα εργασίας που συστάθηκε πρόσφα-
τα από την ICA/SPA, EURBICA και ARMA International
να εντείνει τις προσπάθειές της με στόχο την οριοθέτηση
ενός σαφούς πυρήνα θεμελιωδών προσόντων για το αρχει-
ακό επάγγελμα.
6. Ετοιμότητα αντιμετώπισης καταστροφών στα αρχεία
Ανησυχώντας πολύ σοβαρά από τον κίνδυνο απώλειας μοναδικών
και αναντικατάστατων τεκμηρίων εξαιτίας φυσικών ή ανθρωπογε-
νών καταστροφών,
λαμβάνοντας υπόψη ότι, σε πολλές χώρες, η υπάρχουσα νομοθε-
σία συνήθως δεν προβλέπει αναλυτική μεθόδευση για την ανά-
κτηση τεκμηρίων και αρχείων μετά από τέτοιες καταστροφές,
ζητούν από το Δ.Σ.Α να ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να δη-
μιουργήσουν ένα νομοθετικό πλαίσιο και πολιτική πρό-
ληψης που θα εξασφαλίσουν την προστασία αυτών των
ζωτικών αρχείων εντός ή εκτός των συνόρων τους,
παροτρύνουν τους αρχειακούς φορείς να αναπτύξουν
και να εφαρμόσουν στρατηγικές και διαδικασίες που
εξασφαλίζουν την διατήρηση και προστασία αυτών των
αρχείων, περιλαμβανομένης της προσφυγής σε μέσα
υποκατάστασης όπως μικροφωτογράφιση, ψηφιοποίηση
κλπ.
7. Μέτρα εναντίον της κλοπής
Λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη εμπορική αξία των αρχεια-
κών τεκμηρίων και την αύξηση των κινδύνων κλοπής που αυτή
συνεπάγεται, τόσο εντός των αρχειακών φορέων όσο και στα ανα-
γνωστήρια από τους χρήστες,
ζητούν από το Δ.Σ.Α.
• να συστήσει μια ομάδα εργασίας για ζητήματα που
αφορούν την ασφάλεια και να υποστηρίξει προγράμ-
ματα που αναπτύσσονται σ’ αυτόν τον τομέα με όλους
τους επαγγελματικούς κλάδους που εμπλέκονται, όπως
οι IFLA και ICOM·

• να συνεργαστεί με Βιβλιοθήκες, Μουσεία, Αίθουσες
Τέχνης και άλλους σχετικούς φορείς, ώστε να καθορι-
στούν πρότυπα καλών πρακτικών ικανά να προλαμ-
βάνουν την κλοπή αρχείων·
• να συνεργαστεί με οργανισμούς και προγράμματα σε
εθνικό και διεθνές επίπεδο με σκοπό την πρόληψη κλο-
πής αρχειακού υλικού·
• να προτρέψει τις κυβερνήσεις καθώς και τις δικαστικές
και αστυνομικές Αρχές να θεωρούν την κλοπή αρχεια-
κών τεκμηρίων εξίσου σοβαρή με την κλοπή έργων Τέ-
χνης.
8. Μακροπρόθεσμη διατήρηση ηλεκτρονικών αρχείων
Λαμβάνοντας υπόψη την εξάπλωση των ηλεκτρονικών αρχείων,
τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα,
λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη διασφάλισης της μακροπρόθε-
σμης διατήρησής τους,
παροτρύνουν τους δημιουργούς τέτοιων αρχείων και την
ψηφιακή βιομηχανία να συμπράξουν με το Δ.Σ.Α για την
εξεύρεση των κατάλληλων λύσεων.
9. Παγκόσμια Διακήρυξη για τα αρχεία
Λαμβάνοντας υπόψη την ορθότητα της πρωτοβουλίας που οδή-
γησε στη διατύπωση και δημοσιοποίηση της «Διακήρυξης του
Κεμπέκ για τα αρχεία»
προτείνουν στο Δ.Σ.Α να αναθέσει στην ICA/SPA να επε-
ξεργαστεί μια «Παγκόσμια Διακήρυξη για τα αρχεία» που
θα ακολουθεί αυτό το πρότυπο.
10. Ευχαριστίες
Ευχαριστούν τους εισηγητές για την ποιότητα των παρεμ-
βάσεών τους και τους εκπροσώπους για τη ενεργή συμμε-
τοχή τους στις συζητήσεις και τις ομάδες διαλόγου,
εκφράζουν τη βαθιά τους ευγνωμοσύνη στους επικεφαλής
της Βιβλιοθήκης και των Αρχείων του Καναδά, της Εθνι-
κής Βιβλιοθήκης και των Αρχείων του Κεμπέκ και το προ-
σωπικό τους για την εξαιρετική οργάνωση της Διάσκεψης,
την υποδοχή και τη φιλοξενία τους.
Απόδοση από την αγγλική: Ν. Μπαμίδης
Στιγμιότυπο από τις εργασίες της δεύτερης συνεδρίας της 4οής
CITRA στις 15.11.2007. Σε πρώτο πλάνο η εκπρόσωπος των
Γενικών Αρχείων του Κράτους Αλίκη Νικηφόρου (φωτό: Ν.Μ.)
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΡΧΕΙΩΝ
«Αρχεία, Διοίκηση και Ανάπτυξη:
σχεδιάζοντας την αυριανή κοινωνία»
Το 16ο Παγκόσμιο Συνέδριο Αρχειονομίας που διορ-
γανώνει το Διεθνές Συμβούλιο των Αρχείων (ΔΣΑ)
πραγματοποιήθηκε το Ιούλιο του 2008 στην Κουάλα
Λουμπούρ.
1. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
1.1. Αρχεία
Η ενότητα αυτή κάλυψε όλες τις πλευρές της διαχείρι-
σης των αρχείων, από το records management μέχρι την
επιλογή των διατηρητέων αρχείων και την πρόσβαση στο
αρχειακό υλικό. Συζητήθηκαν αρκετά σημαντικά ζητήμα-
τα επαγγελματικών πρακτικών τα οποία ανακύπτουν από
τη δημιουργία των ηλεκτρονικών αρχείων σε ευρεία κλί-
μακα, ιδιαίτερα στους τομείς της αξιολόγησης, επιλογής
και εισαγωγής των αρχείων αυτών στους αρχειακούς φο-
ρείς.
Η διατήρηση, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης
σε παραδοσιακές τεχνικές συντήρησης, η προετοιμασία για
προστασία των αρχείων σε περιπτώσεις φυσικών κατα-
στροφών και ένοπλων συγκρούσεων, η πρόκληση της δια-
τήρησης των ηλεκτρονικών αρχείων στο διηνεκές, η δια-
χείριση των οπτικοακουστικών αρχείων, η ανάγκη δημι-
ουργίας ισορροπίας ανάμεσα στην πρόσβαση στα αρχεία
και σε άλλες παραμέτρους (προσωπικά δεδομένα, εθνικό
συμφέρον, δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, κείμενη
νομοθεσία), η χρήση προτύπων, αποτέλεσαν μερικά από τα
βασικά ζητήματα που συζητήθηκαν στο πλαίσιο αυτής της
ενότητας.
1.2. Διοίκηση
Οι ανακοινώσεις της ενότητας αυτής εστίασαν στο πώς
η καλή διαχείριση των ενεργών και ημιενεργών αρχείων
μπορεί να συμβάλει στη διαφάνεια και την αποτελεσματι-
κότητα της διοίκησης, την προστασία των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Τονί-
στηκε επίσης ότι οι αρχειονόμοι πρέπει να βρίσκονται στην
πρώτη γραμμή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και όχι
στο περιθώριο της «κοινωνίας των πληροφοριών». Έμφαση
δόθηκε επίσης στη δημιουργία συμμαχιών με άλλα επαγ-
γέλματα, όπως, για παράδειγμα, οι βιβλιοθηκονόμοι, οι
νομικοί, οι έφοροι μουσείων κ.λπ.
1.3. Ανάπτυξη
Από τα κύρια ζητήματα που συζητήθηκαν στο πλαίσιο
αυτής της ενότητας ήταν η εκπαίδευση των επαγγελματιών
των αρχείων όλων των κατηγοριών και επιπέδων. Τονί-
στηκε η ανάγκη να καθοριστούν οι ικανότητες και τα προ-
61
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24

σόντα που πρέπει να διαθέτει ο αρχειονόμος στις αρχές του του κλάδου του Δ.Σ.Α για τον Eιρηνικό. Στόχος της είναι
21ου αιώνα και δόθηκε έμφαση στην ανάγκη ανάδειξης του να δώσει τη δυνατότητα στους αρχειονόμους, τις δημόσιες
ρόλου που μπορούν να παίξουν τα αρχεία στην ευρύτερη υπηρεσίες και τους κρατικούς οργανισμούς να βελτιώσουν
πολιτική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η αποτε- τη διαχείριση των ενεργών και ημιενεργών αρχείων.
λεσματική διαχείριση των ενεργών και ημιενεργών αρχεί-
ων μπορεί να δώσει ώθηση σε μια πιο αποτελεσματική δια-
κυβέρνηση, να υποστηρίξει βελτιώσεις στην εκπαίδευση,
να βοηθήσει κράτη και κοινωνίες να ανταποκριθούν στις
προκλήσεις των νέων τεχνολογιών. Αρκετή συζήτηση έγινε
γύρω από το ζήτημα της βασικής εκπαίδευσης των αρχειο-
νόμων. Οι καινοτόμοι πρακτικές και τα πακέτα εκπαίδευ-
σης των εκπαιδευτών θα πρέπει να οδηγήσουν σε ένα επα-
ναπροσδιορισμό των πιο παραδοσιακών προσεγγίσεων της
αρχειακής εκπαίδευσης. Η φράση «σχεδιάζοντας την αυ-
ριανή κοινωνία» έχει ως σκοπό να δώσει ώθηση στη διατύ-
πωση προτάσεων που δεν θα βασίζονται σε ένα στενά ε-
παγγελματικό διάλογο, αλλά θα τοποθετούν τη δουλειά
του αρχειονόμου στο ευρύτερο κοινωνικό της πλαίσιο.

2. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

2.1. AtoM: Λογισμικό ανοιχτού κώδικα για την περι-
γραφή των αρχείων συμφωνά με τα διεθνή πρότυπα
Το AtoM (Access to Memory, έκδοση 1.0) είναι λογι-
σμικό ανοιχτού κώδικα για την περιγραφή των αρχείων
σύμφωνα με τα πρότυπα αρχειακής περιγραφής που έχουν
αναπτυχθεί από το Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων: ISAD (G),
ISAAR (CFP) ISDIAH, ενώ προβλέπεται ότι θα υποστηρίζει
και το ISDF (International Standard For Describing
Functions). Το AtoM, η πρόσβαση στο οποίο είναι ελεύθε-
ρη, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο συνέδριο, όπου
και λειτούργησαν δύο εργαστήρια εκπαίδευσης στη χρήση
του προγράμματος.
Κατά την παρουσίαση τονίστηκε ότι το AtoM μπορεί
να λειτουργήσει ως καταλύτης για την περαιτέρω προώθη-
ση της διεθνούς συνεργασίας σε ό,τι αφορά τις βέλτιστες
πρακτικές στην αρχειακή περιγραφή. Ιδιαίτερα χρήσιμο
θα είναι το λογισμικό σε αρχειακούς φορείς με περιορισμέ-
νους οικονομικούς και τεχνικούς πόρους.
Το λογισμικό είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση
http://www.atom-ica.org.
Κατά τις ημέρες του συνεδρίου συζητήθηκε με τον υ-
πεύθυνο ανάπτυξης του λογισμικού Peter Van Garderen η
δυνατότητα να μεταφραστεί η πλατφόρμα στα ελληνικά,
ώστε να γενικευθεί και στη χώρα μας η χρήση του λογισμι-
κού αρχειακής περιγραφής σύμφωνα με τα διεθνή πρότυ-
πα. Η μετάφραση, που δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη, αφού
έχει προηγηθεί ανάλογη εργασία για το EAD, μπορεί να
πραγματοποιηθεί από ομάδα εργασίας είτε στο πλαίσιο
δραστηριοτήτων των ΓΑΚ είτε σε συνεργασία της κρατικής
αρχειακής υπηρεσίας με την Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθούσε και η οργάνωση
ημερίδας, όπου θα πρoσκληθεί ο Van Garderen για την
παρουσίαση, θα συμμετέχουν δε και ενδιαφερόμενοι αρ-
χειακοί φορείς πέραν των ΓΑΚ.
Η Εργαλειοθήκη σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε με συλ-
λογικό τρόπο, με τη συμμετοχή πολλών αρχειονόμων της
περιοχής του Ειρηνικού, δεδομένου ότι οι χώρες αυτές δια-
θέτουν ιδιαίτερη εμπειρία στο records management.
Στην πρώτη της έκδοση περιλαμβάνει:
 ένα ενημερωτικό φυλλάδιο που απευθύνεται σε διευθυ-
ντές και άλλα στελέχη της δημόσιας διοίκησης, υπεν-
θυμίζοντάς τους τις ευθύνες και υποχρεώσεις τους όσον
αφορά τη διαχείριση των αποδεικτικών εγγράφων και
υπογραμμίζοντας τα πλεονεκτήματα των καλών πρα-
κτικών στον τομέα αυτό,
 μια λίστα ελέγχου που θα επιτρέψει σε κάθε υπηρεσία
να διαπιστώσει αν έχει εφαρμόσει ή όχι τα στοιχεία ε-
κείνα που είναι απαραίτητα για την καλή διαχείριση
των ενεργών και ημιενεργών αρχείων,
 οδηγίες που απευθύνονται στους αρχειονόμους και
τους records managers για να καθορίσουν, να τεκμη-
ριώσουν, να γνωστοποιήσουν και να εφαρμόσουν τα
απαραίτητα μέτρα στην πιο πάνω κατεύθυνση,
 διαφάνειες Power Point που έχουν ως στόχο να βοηθή-
σουν τα μέλη του Δ.Σ.Α να χρησιμοποιήσουν αυτά τα
εργαλεία στις χώρες τους.

2.2. Διαχείριση ενεργών και ημιενεργών αρχείων

2.2.1. Εργαλειοθήκη «Καλή διαχείριση των αποδει-
κτικών εγγράφων για χρηστή διακυβέρνηση»
Η Εργαλειοθήκη «Records Management: καλή διαχεί-
ριση των αποδεικτικών εγγράφων για χρηστή διακυβέρνη-
ση» είναι προϊόν σύλληψης και υλοποίησης της PARBICA,
62
Περαιτέρω στόχος είναι να εμπλουτισθεί η Εργαλειοθήκη
με οδηγίες και επισημάνσεις στα ακόλουθα σημεία:
 καθορισμός, τεκμηρίωση και εφαρμογή των απαραίτη-
των μέτρων για την καλή διαχείριση των αποδεικτικών
εγγράφων σε κάθε τομέα δραστηριότητας,

 πληροφόρηση και ενημέρωση σχετικά με την ταξινό-
μηση των αρχείων αυτών, την εκκαθάριση, τη διατήρη-
σή τους, την πρόληψη και την αντιμετώπιση κατα-
στροφών,
 επιμόρφωση του προσωπικού στη διαχείριση των απο-
δεικτικών εγγράφων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στη χρή-
ση των εργαλείων της Εργαλειοθήκης.
2.2.2. «Τα αρχεία μου κι εγώ»
Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και αντίστοιχη προσπάθεια
των Γάλλων αρχειονόμων.
Το φυλλάδιο «Τα αρχεία μου κι εγώ» αναφέρεται
στα/και ανατρέπει τα στερεότυπα «Τα αρχεία δεν με αφο-
ρούν», «Τα αρχεία δεν είναι παρά παλιά χαρτιά», «Μπορώ
να ξεφορτωθώ τα παλιά αρχεία και να εξοικονομήσω χώρο
ό,τι ώρα θέλω» και «Με την πληροφορική και την ψηφιο-
ποίηση δεν θα υπάρχουν πια προβλήματα ταξινόμησης
και αρχειοθέτησης». Το φυλλάδιο περιλαμβάνει επίσης
σύντομες πρακτικές συμβουλές, αναφορές σε εργαλεία
δουλειάς, νομικά κείμενα, γλωσσάρι, βιβλιογραφία κ.λπ.
Εξαιρετικά χρήσιμη θα ήταν η έκδοση ανάλογου υλι-
κού που να απευθύνεται στους δημόσιους φορείς παραγω-
γούς αρχείων στη χώρα μας.
3. ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΟΥ
3.1. Το επάγγελμα του αρχειονόμου ή τα επαγγέλματα
των αρχείων
Η Ένωση Γάλλων Αρχειονόμων παρουσίασε στο Συνέ-
δριο τη νέα της έκδοση Το επάγγελμα του αρχειονόμου ή τα
επαγγέλματα των Αρχείων. Η πρώτη μορφή αυτής της έκδο-
σης, που αφορούσε τα αρχεία επιχειρήσεων, παρουσιάστη-
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
κε το 2004, στο Διεθνές Συνέδριο Αρχείων (Αύγουστος
2004, Βιέννη). Εδώ και δύο χρόνια, με πρωτοβουλία της
σημερινής προέδρου της Ένωσης Christine Martinez, δημι-
ουργήθηκε μια αντιπροσωπευτική ομάδα εργασίας που
ετοίμασε την έκδοση στη σημερινή της μορφή.
Η έκδοση αυτή είναι απαραίτητη για τη διαχείριση των
ανθρώπινων πόρων στους αρχειακούς φορείς. Βοηθά επί-
σης στον καλύτερο προσδιορισμό των σχέσεων με τα συγ-
γενικά επαγγέλματα (πληροφορικούς, συντηρητές, νομι-
κούς κ.λπ.).
Η δομή της έκδοσης1 ακολουθεί τη δομή των μεγάλων
ενοτήτων αρχειονομικών εργασιών στο πλαίσιο ενός αρ-
χειακού φορέα: πρόσκτηση, ταξινόμηση, περιγραφή, συ-
ντήρηση, πρόσβαση, διοίκηση κ.λπ. Για καθεμιά απ’ αυτές
τις ενότητες ορίζονται οι βασικές γνώσεις και δεξιότητες
που πρέπει να διαθέτουν οι επαγγελματίες των Αρχείων,
για να ανταποκριθούν επιτυχώς στα αντίστοιχα καθήκο-
ντα.
Η έκδοση θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση (σε ό,
τι αφορά το σκεπτικό και τη μεθοδολογία της) για μια
αντίστοιχη εργασία προσαρμοσμένη στα ελληνικά δεδο-
μένα.
3.2. Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτές
Ένας τομέας στον οποίο δίνεται μεγάλο βάρος από το
Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων είναι η εκπαίδευση των εκ-
παιδευτών. Στο συνέδριο παρουσιάστηκε και συζητήθηκε
σε εργαστήρια ένα πακέτο για την εκπαίδευση των εκπαι-
δευτών, που προσφέρει στους ενδιαφερόμενους πολύ χρή-
σιμο εκπαιδευτικό υλικό και εργαλεία δουλειάς. Το πακέτο
υποδεικνύει καινοτόμους τρόπους με τους οποίους οι ε-
παγγελματίες που διαχειρίζονται ενεργά και ημιενεργά
αρχεία μπορούν να αναπτύξουν τις απαραίτητες γνώσεις
και δεξιότητες, ώστε να ανταποκριθούν επιτυχώς στις α-
παιτήσεις του επαγγέλματός τους
Το υλικό καλύπτει ζητήματα όπως:
 Ανάδειξη της ανάγκη επιμόρφωσης.
 Σχεδιασμός μαθήματος.
 Οργάνωση (λίστες ελέγχου, χώροι και αίθουσες διδα-
σκαλίας, παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση
των συμμετεχόντων, εξοπλισμός, διαλείμματα και ca-
tering).
 Στόχοι, αντικείμενα και αποτελέσματα μάθησης.
 Περιεχόμενο.
 Προϋπολογισμός και πόροι.
 Το προφίλ των συμμετεχόντων.
 Διδακτική και μεθοδολογία.
 Μελέτες περίπτωσης.
 Εργαστήρια κι ασκήσεις.
 Εξ αποστάσεως μάθηση.
 Συμμετοχική μάθηση.
 Εξατομικευμένη μάθηση.
 Παρουσιάσεις και διαλέξεις (συμβουλές και οδηγίες,
οπτικά βοηθήματα, αξιολόγηση από το ακροατήριο,
διαδραστικός χαρακτήρας παρουσιάσεων).
 Εκπαιδευτικό υλικό.
 Διδακτικά βοηθήματα.
 Αξιολόγηση.
1
http://www.archivistes.org/IMG/pdf/Referentiel_metiers.pdf, τελευ-
ταία επίσκεψη 20 Δεκεμβρίου 2008).
63
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ιεραρχική δομή, με διάφορα επίπεδα περιγραφής (αρχείου,

σειράς, υποσειράς, φακέλου και, όπου χρειάζεται, τεκμηρί-
Τα συμβολαιογραφικά αρχεία ανά τον κόσμο: προκλή- ου). Η πύλη θα είναι συμβατή με τα αντίστοιχα εθνικά
σεις και προοπτικές συστήματα και θα περιλαμβάνει ταξονομίες, αλφαβητι-
Στην ενότητα αυτή καλύφθηκαν τα εξής ζητήματα: κούς πίνακες ονομάτων και θησαυρούς, καθώς και μηχανή
 Πρόσβαση στις πηγές και την ιστορική γνώση (πρό- αναζήτησης. Η πύλη θα είναι διαθέσιμη σε έξι γλώσσες:
γραμμα ASMM -βλ. πιο κάτω- ψηφιοποίηση των συμ- Ιταλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Αραβικά και Εβραϊ-
βολαιογραφικών αρχείων - η εμπειρία της Ισπανίας). κά. Το δεύτερο μέρος θα καλύπτει τη νεότερη και σύγχρο-
 Συμβολαιογραφικά αρ- νη περίοδο και θα περιλαμ-
χεία και νομικά ζητήμα- βάνει 95.000 ψηφιακές απει-
τα. κονίσεις με τις αντίστοιχες
 Αυθεντικότητα, συμβο- περιγραφές.
λαιογραφικά αρχεία και Τα ζητήματα που αφορούν
ηλεκτρονικά αρχεία. τα συμβολαιογραφικά αρ-
Ιδιαίτερη αναφορά θα χεία είναι ιδιαίτερης σημασί-
πρέπει να γίνει στο πρό- ας για τη χώρα μας, όχι μόνο
γραμμα ASMM (Archivio λόγω του, δεδομένου, ενδια-
Storico Multimediale del φέροντός τους για την έρευ-
Mediterraneo), που αποτελεί να, αλλά και διότι είναι γνω-
μια σημαντική πρωτοβουλία στό ότι ένα πολύ μεγάλο μέ-
για τη διάδοση της γνώσης ρος των αρχειακών τεκμηρί-
και έχει ως στόχο τη δημι- ων που ψηφιοποιήθηκαν από
ουργία μιας βάσης δεδομέ- τα ΓΑΚ στο πλαίσιο της Πρό-
νων που θα ενημερώνεται σκλησης 152 της ΚτΠ, είναι
διαρκώς με αρχειακά τεκμή- συμβολαιογραφικά έγγραφα,
ρια και θα αποτελεί ένα ση- αλλά στον τομέα αυτό η χώ-
μαντικό εργαλείο έρευνας ρα μας δεν έχει αναπτύξει
για την ιστορία της Μεσογεί- καλές πρακτικές. Γι’ αυτό, θα
ου. Το πρόγραμμα αυτό εί- ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη η
ναι ένα από τα προγράμμα- οργάνωση ενός σεμιναρίου ή
τα που χρηματοδοτούνται μιας διημερίδας, όπου θα
από την Ευρωπαϊκή Ένωση συζητούνταν η σημασία των
για τη διάδοση της πολιτι- συμβολαιογραφικών αρχεί-
σμικής κληρονομιάς και την Το Συνεδριακό Κέντρο στην Κουάλα Λουμπούρ ων, θα παρουσιάζονταν με-
ενίσχυση της συνεργασίας λέτες περίπτωσης βέλτιστων
ανάμεσα σε λαούς που μοι- πρακτικών ιδιαίτερα σε ό,τι
ράζονται κοινές ρίζες. αφορά την ψηφιοποίηση και
Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει έγγραφα μέχρι το 1499 αρχειακή περιγραφή αυτής της κατηγορίας αρχειακών
και ιστορικούς χάρτες μέχρι το 18ο αι. (60.000 τεκμήρια και τεκμηρίων και θα λειτουργούσαν ανάλογα εργαστήρια. Σ’
240.000 ψηφιακές απεικονίσεις). Μια διαδικτυακή πύλη θα αυτό το σεμινάριο καλό θα ήταν να συμμετέχουν μέλη του
προσφέρει πρόσβαση στην αρχειακή περιγραφή των ψη- τομέα Συμβολαιογραφικών Αρχείων του Διεθνούς Συμ-
φιακών απεικονίσεων των τεκμηρίων. Η περιγραφή αυτή βουλίου Αρχείων, προκειμένου να παρουσιαστεί και να
θα είναι σύμφωνη με τα διεθνή πρότυπα όπως τα ISAD (G) αξιοποιηθεί η διεθνής εμπειρία στον τομέα αυτό.
και ISAAR (CPF), καθώς και τα πρότυπα ISBD (NBM) and
ISBD (CM) για τους χάρτες. Συνεπώς θα υποστηρίζεται η Κάλλια Χατζηγιάννη

Από την τελετή έναρξης του Συνεδρίου Η Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου

64
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ
ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ

Η διακήρυξη εγκρίθηκε παμψηφεί από τη Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Συμβουλίου Αρχείων
στις 17 Σεπτεμβρίου 2010 στο Όσλο.

Τα αρχεία καταγράφουν τις αποφάσεις, τις πράξεις και τις μνήμες. Τα αρχεία αποτελούν
μια κληρονομιά μοναδική και αναντικατάστατη που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά. Τα
τεκμήρια τα διαχειριζόμαστε ήδη από τη γέννησή τους με τρόπο ώστε να διατηρούν την απο-
δεικτική τους αξία και το νόημά τους. Αποτελώντας αξιόπιστες πηγές πληροφοριών για μια
υπεύθυνη και διάφανη διοίκηση, τα αρχεία παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη των
κοινωνιών και συμβάλλουν στη συγκρότηση και τη διάσωση της ατομικής και συλλογικής
μνήμης. Η ελεύθερη πρόσβαση στα αρχεία εμπλουτίζει τις γνώσεις μας για την ανθρώπινη
κοινωνία, διατηρεί και προάγει τη δημοκρατία, προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα και βελ-
τιώνει την ποιότητα ζωής των πολιτών.
υπ’ αυτή την έννοια, αποδεχόμαστε:
 τη μοναδικότητα των αρχείων, τα οποία αποτελούν αυθεντική μαρτυρία των διοικητικών,
πολιτιστικών και πνευματικών δραστηριοτήτων και ταυτόχρονα την αντανάκλαση της
ανάπτυξης των κοινωνιών·
 τη ζωτική αναγκαιότητα των αρχείων για την αποτελεσματική, υπεύθυνη και διαφανή
διαχείριση υποθέσεων, την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, τη συγκρότηση της
ατομικής και συλλογικής μνήμης, την κατανόηση του παρελθόντος, την τεκμηρίωση του
παρόντος και την προετοιμασία του μέλλοντος·
 την ποικιλομορφία των αρχείων που επιτρέπει την τεκμηρίωση του συνόλου των ανθρω-
πίνων δραστηριοτήτων·
 το πλήθος των υποστρωμάτων που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία και διατήρηση
των αρχείων, όπως το χαρτί, τα ψηφιακά και οπτικοακουστικά και άλλα·
 το ρόλο των αρχειονόμων oι οποίοι, ως επαγγελματίες με αρχική και συνεχιζόμενη κα-
τάρτιση, υπηρετούν την κοινωνία τους υποστηρίζοντας τη δημιουργία των τεκμηρίων,
αναλαμβάνοντας την επιλογή και διατήρησή τους και εξασφαλίζοντας την πρόσβαση σε
αυτά.

και κατά συνέπεια αναλαμβάνουμε να εργαστούμε συντονισμένα ώστε:

 κάθε κράτος να υιοθετήσει και να ενισχύσει τις κατάλληλες πολιτικές και νομοθεσίες·
 η διαχείριση των αρχείων να εκτιμηθεί δεόντως και να εφαρμόζεται αποδοτικά από κάθε
οργανισμό, δημόσιο ή ιδιωτικό, ο οποίος παράγει και διατηρεί αρχεία στα πλαίσια των
δραστηριοτήτων του·
 να παρέχονται οι κατάλληλοι πόροι για την υποστήριξη της ορθής διαχείρισης των αρχεί-
ων, συμπεριλαμβανομένης της πρόσληψης ειδικευμένων και καταρτισμένων επαγγελμα-
τιών·
 η διαχείριση και διατήρηση των αρχείων να γίνεται με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η αυ-
θεντικότητα, η ακεραιότητα και η προσβασιμότητα σε αυτά·
 η πρόσβαση στα αρχεία να είναι ελεύθερη σε όλους, τηρουμένης της σχετικής νομοθεσίας
και με σεβασμό στα ατομικά δικαιώματα καθώς και στα δικαιώματα των δημιουργών, των
κατόχων και των χρηστών·
 τα αρχεία να χρησιμοποιούνται ώστε να συμβάλουν στη διαμόρφωση υπεύθυνων
πολιτών.
Για τη μεταφορά: N.M.

65
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΑΚΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΣΤΗΝ ΟΥΓΓΑΡΙΑ

Η διεθνής αρχειακή κοινότητα πληροφορήθηκε ότι επίκειται η κατάθεση νομοσχεδίου στην ουγγρική Βουλή, σύμ-
φωνα με το οποίο αποφασίζεται η καταστροφή των φακέλων των Αρχών Ασφαλείας της κομμουνιστικής περιόδου
(μυστικής Αστυνομίας, Υπουργείου Εσωτερικών και κρατικής Ασφάλειας).
Ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένο λόγω της εμπειρίας του καψίματος των φακέλων της Ασφάλειας το 1989, το Δ.Σ. της
Εταιρείας έστειλε την παρακάτω επιστολή στον Πρέσβη της Ουγγαρίας στην Ελλάδα, συμμετέχοντας στις αντιδράσεις,
ιστορικών και αρχειακών, απέναντι σε μια μαζική καταστροφή σημαντικών πρωτογενών πηγών για μια μακρά και
σημαντική περίοδο της ιστορίας του ουγγρικού λαού.

His Excellency József Tóth February 26, 2011

Ambassador of the Republic of Hungary
25-29 Karneadou Street
106 75 Athens

Dear Mr Tóth:
I am writing you on behalf of the Society of Greek Archivists (SGA), to express our deep concern for the Hungarian gov-
ernment’s decision to introduce legislation that would permit the removal and destruction of Hungarian communist secret
police, interior ministry and state security files currently held at the Historical Archives of the Hungarian State Security in
Budapest.
Established in 1990, and a member of the International Congress on Archives (ICA), the SGA is the nation-wide profes-
sional organization representing archivists in Greece. One of the fundamental notions of our profession is that archives are
the basis of democracy, social justice and social memory.
We strongly oppose the concept that a democratic state cannot “preserve the immoral documents of an immoral regime”.
On the contrary, we point out that records providing evidence of injustice hold accountable those responsible for any
abuse of trust and power. Archival records provide evidence, by documenting the actions of public leaders, and protecting
the rights of all citizens.
In Greece, we experienced a similar situation in the past: back in 1989, 40 years after the end of our civil war and 15 years
after the fall of the colonels’ dictatorship, the Greek government decided to destroy the police security files, “to symboli-
cally end an era of national disunity and guarantee a future of equality and egalitarianism among citizens”. Since then, an
important part of our history, based on evidence concerning the involvement of the Greek people in the resistance during
the German Occupation, the five years of civil war and the seven years of dictatorship (1967-1974), is for ever lost.
Removing documents from the Historical Archives of the Hungarian State Security because they are deemed to have been
created by “immoral” authorities would only erase forever their “immoral” acts, together with the “moral” actions of the
Hungarian people during the given period, and would thus undermine a fundamental pillar of democracy. Preserving the
aforementioned archival material supports an accurate account of the past and ensures that collective and, even worst,
selective amnesia do not prevail.
The Society of Greek Archivists believes that the Hungarian communist secret police, interior ministry, and state security
files currently held at the Historical Archives of the Hungarian State Security have enduring value as reliable memories of
the past. We urge the government of Hungary to take all steps consistent with professional archival practice to preserve
these unique and important records. Anything less is an abdication of your government’s responsibility to uphold democ-
ratic values and to preserve and protect Hungary’s collective memory.
Seeing the fallacy of the Greek government on this issue, we recommend you do not commit the same unfairness towards
the citizens of Hungary: people write history, they do not erase it.

Yours Sincerely,
Nestor Bamidis, President
Society of Greek Archivists

Η επιστολή στάλθηκε επίσης (και αναρτήθηκε) στον ιστότοπο http://hungarianarchives.com, ο οποίος συγκεντρώ-
νει και συντονίζει τις αντιδράσεις και διαμαρτυρίες από όλο τον κόσμο.

66

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Νέστορας Μπαμίδης, Ερμηνευτικό λεξικό αρχειακής ορολογίας. Πολύγλωσσο και σχολιασμένο,
έκδοση Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία-Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τράπεζας, Θεσσαλονίκη 2010, 300 σ.
Το Λεξικό όρων του Νέστορα
Μπαμίδη αποτελεί ένα σταθμό στην
εξέλιξη της Αρχειονομίας στη χώρα
μας. Και όχι μόνο στη χώρα μας,
αφού μέσα από αυτό το Λεξικό η
ελληνική αρχειονομική ορολογία
γίνεται γνωστή αντιστοιχούμενη με
τις άλλες καθιερωμένες ξένες ορολο-
γίες.
Για να εκτιμήσει κανείς τη σημα-
σία του Λεξικού πρέπει να ανατρέξει
στην καθιέρωση της ίδιας της έννοι-
ας της αρχειονομίας που ως τη δεκα-
ετία του 1990 απουσίαζε, περίπου,
από τη γλώσσα μας και από τα κυ-
ριότερα λεξικά της. Σε ορισμένα από
αυτά απουσιάζει ακόμα. Ούτε λόγος
για πιο εξειδικευμένες έννοιες που
αφορούσαν τη διαχείριση της αρ-
χειακής παραγωγής σε όλα τα στά-
διά της: από τη δημιουργία του τεκ-
μηρίου και τη συγκρότηση του φα-
κέλου έως την οριστική φύλαξή τους,
περνώντας συχνά από πολλές εν-
διάμεσες περιπέτειες. Όχι πως η ελ-
ληνική γλώσσα και όσοι ελληνόφω-
νοι είχαν ενσκήψει σε αρχειακά τεκ-
μήρια δεν διέθεταν πολλές λέξεις και
συχνά ευφάνταστες για να μιλήσουν
για τα αρχεία. Έλειπαν όμως οι κα-
θιερωμένες λέξεις, οι συγκεκριμένες
σημασίες που καθιερώνουν έννοιες,
με αποτέλεσμα το αρχειακό λεξιλό-
γιο να παρουσιάζει μια τέτοια πο-
λυμορφία που το καθιστούσε ανα-
ποτελεσματικό και δυσλειτουργικό.
Άλλωστε η πολυμορφία του δεν έχει
ακόμα εντελώς εκλείψει.
Χρειάστηκε να γίνουν πολλές
προσπάθειες, άλλοτε συντεταγμένα
και άλλοτε σχεδόν τυχαία, ώστε η
ελληνική γλώσσα να αρχίσει να
διαμορφώνει τη σύγχρονη αρχεια-
κή της ορολογία. Και τούτο σήμαινε
ότι έπρεπε να διαθέτει εκείνες τις
λέξεις που όχι μόνο απέδιδαν τις
ελληνικές αρχειακές πραγματικότη-
τες –πολλές και διαφορετικές συνή-
θως από αυτές των άλλων χωρών-
αλλά έπρεπε αυτές οι λέξεις να α-
ντιστοιχούν και στη διεθνή αρχεια-
κή ορολογία αφού η επιστήμη της
Αρχειονομίας εξελισσόταν δυναμι-
κά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
με τη ώθηση του Διεθνούς Συμβου-
λίου των Αρχείων (Δ.Σ.Α), οργανι-
σμού υπό την αιγίδα της Ουνέσκο.
Ο σχεδόν εμπειρικός χαρακτήρας
της Αρχειονομίας που είχε διαμορ-
φωθεί προπολεμικά και ακολουθού-
σε σε κάθε χώρα μια εθνική διαδρο-
μή –πολλοί λίγοι αρχειακοί όροι και
αρχειακές πρακτικές είχαν αυτήν
την περίοδο καθολική ή διεθνή ισχύ-
έγινε τη μεταπολεμική περίοδο α-
ντικείμενο αφαιρετικού στοχασμού
ο οποίος αποτυπώθηκε σε πολλά
Διεθνή Συνέδρια και «Στρογγυλές
Τράπεζες» του Δ.Σ.Α καθώς και σε
πολλά εγχειρίδια και πραγματείες,
ώστε η Αρχειονομία από μέθοδος
και συγκεκριμένη πρακτική να με-
τατραπεί σε επιστήμη. Και άρα σε
γνωστικό κλάδο που διαθέτει ίδιες
έννοιες. Ό, τι έως τον Β΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο ήταν π.χ. αγγλική, αμερι-
κανική γαλλική, ιταλική ή ολλανδι-
κή αρχειονομική πρακτική μετα-
μορφώθηκε, χωρίς πάντα να χάσει
την ιδιοπροσωπία της σε Αρχειονο-
μία, μια επιστήμη που σήμερα δια-
θέτει τις διεθνώς αποδεκτές βασικές
της έννοιες.
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Η ελληνική εμπειρία όφειλε να
προσαρμοστεί σ’ αυτήν την μετα-
μόρφωση του κλάδου από εμπειρία
σε επιστήμη. Ας θυμίσουμε, αν και
αυτό αποτελεί τη διαπραγμάτευση
ενός άλλου θέματος, ότι η Αρχειο-
νομία στην Ελλάδα και η καθυστε-
ρημένη ανάπτυξή της επηρεάστηκε
τόσο από τη χρόνια δυσλειτουργία
των Γενικών Αρχείων του Κράτους
που δεν επέτρεπε μια ομοιογενή
αντιμετώπιση της λειτουργίας των
αρχείων, όσο και από την μη αυτό-
νομη ανάπτυξή της ως ξεχωριστού
γνωστικού πεδίου. Συνήθως, αν όχι
πάντα, υποτασσόταν στην παλαιο-
γραφία, στην ιστορία ή ακόμα και
στη φιλολογία που η καθεμιά τους
της επεφύλασσε μια ειδική αντιμε-
τώπιση και της εφάρμοζε τις δικές
της ανάγκες, προσαρμόζοντάς την
στις δικές της έννοιες με αποτέλεσμα
να της αφαιρεί το συνολικό που τη
χαρακτηρίζει ως επιστήμη. Ακόμα
και καμιά φορά η Αρχειονομία ταυ-
τιζόταν ή ταυτίζεται με την ιστορία
των Αρχείων. Ας προσθέσουμε σε
αυτά τα προβλήματα, για την ελλη-
νική περίπτωση, την υπερβολική
ανάπτυξη των ιδιωτικών ή οιονεί
ιδιωτικών συλλογών αρχείων που
συχνά συντηρούν μόνο απομονω-
μένα τεκμήρια ή ακόμα και λείψανα
αρχείων με αποτέλεσμα, και συχνά
μάλιστα, τα ελληνικά Αρχεία να
μοιάζουν περισσότερο με μουσεια-
κές συλλογές παρά με αρχεία. Με-
γάλα αρχειακά ζητήματα όπως π.χ.
το δικαίωμα πρόσβασης ή του τρό-
που περιγραφής τους, της αρχειακής
δεοντολογίας έβρισκαν, έτσι, ξεχω-
ριστές λύσεις ανάλογα με τον φορέα
της διατήρησής τους.
Από την άλλη μεριά, η πραγμα-
τική βούληση για τη βελτίωση της
αρχειακής πραγματικότητας της
χώρας, από τη δεκαετία του 1980,
οδήγησε σε βήματα που υπήρξαν
εξόχως θετικά. Οι αρχειονόμοι δια-
φορετικών φορέων, ανεξαρτήτως
βασικής παιδείας, άρχισαν να συ-
γκλίνουν ως προς τις πρακτικές τους
67
ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΝΕΑ 24
με αποτέλεσμα να ομογενοποιηθούν
πολλές μέθοδοι σε σημείο που σήμε-
ρα ένας αρχειονόμος των ιστορικών
αρχείων της Εθνικής Τράπεζας π.χ.,
να μην αισθάνεται ανοίκεια με τις
μεθόδους που χρησιμοποιούνται
στα Γενικά Αρχεία του Κράτους.
Ένα ευρετήριο συντεταγμένο από
έναν αρχειονόμο του ΕΛΙΑ να μην
διαφέρει ως προς τη δομή του και
την ουσία του από ένα ευρετήριο
που συντάσσεται στα αρχεία του
Μουσείου Μπενάκη ή σε μια περι-
φερειακή υπηρεσία των Γ.Α.Κ.. Δύο
παράγοντες συνετέλεσαν σε αυτή τη
σύγκλιση. Η μετάφραση στα ελληνι-
κά, του Διεθνούς Προτύπου Αρχεια-
κής Περιγραφής (ΔΙΠΑΠ) όσο και η
ίδρυση της Ελληνικής Αρχειακής
Εταιρείας η οποία για πολλά χρόνια
έφερε κοντά αρχειονόμους από δια-
φορετικά ιδρύματα και τους έθεσε
κοινά προβλήματα. Ο Κώδικας Αρ-
χειακής Δεοντολογίας που προέκυ-
ψε αποτελεί ένα απτό παράδειγμα.
Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και
την εμφάνιση στην ελληνική γλώσ-
σα, τη δεκαετία του 1990, των πρώ-
των εγχειριδίων αρχειονομίας, ενός
μεταφρασμένου και ενός γραμμένου
κατευθείαν στα ελληνικά.
Η ψήφιση του Νόμου περί Γενι-
κών Αρχείων του Κράτους (Ν.
1946/91) συνετέλεσε τόσο στην ενο-
ποίηση των επί μέρους πρακτικών
των κρατικών αρχειακών υπηρεσιών
που έως τότε ήταν διασπασμένες ή
ανύπαρκτες όσο και στην τυποποίη-
ση των εργαλείων έρευνας και των
αρχειακών πρακτικών για τις διά-
φορες αρχειακές λειτουργίες. Επι-
πλέον, πολύ συγκεκριμένες εγκύκλι-
οι καθόρισαν για τα Γ.Α.Κ. ορισμέ-
νες πρακτικές πρόσκτησης, εκκαθά-
ρισης, εισαγωγής, ταξινόμησης και
ευρετηρίασης των αρχείων ώστε να
συντελεστεί μια πρώτη εθνική μέθο-
δος αρχειακής πρακτικής. Ο Νόμος
όρισε επιπλέον ένα θεωρητικό πλαί-
σιο κατανόησης των αρχείων ώστε
να διευκολύνεται η συνύπαρξη δια-
φορετικών φορέων φύλαξης αμβλύ-
νοντας παράλληλα τα προβλήματα
ιδιοκτησίας και κατοχής αρχειακών
συλλογών. Το σύνολο των παραπά-
νω οδήγησε στην αποσαφήνιση
πολλών αρχειακών όρων αλλά και
στην ιδιαιτερότητα της επιστήμης
της Αρχειονομίας απομακρύνοντάς
την, κατά το δυνατόν, από τον ε-
μπειρισμό. Η Αρχειονομία εκτός του
68
κανονιστικού πλαισίου που της κα-
θόριζε έστω και μερικώς ο Νόμος
περί Γενικών Αρχείων του Κράτους,
αποκτούσε και ένα επίσημο θεωρη-
τικό πλαίσιο το οποίο απάρτιζαν
πολλές έννοιες.
Ακολούθησε η ίδρυση του Τμή-
ματος Αρχειονομίας και Βιβλιοθη-
κονομίας του Ιονίου Πανεπιστημί-
ου, ενώ έχουν εισαχθεί μαθήματα
αρχειονομίας και στα ΤΕΙ Βιβλιοθη-
κονομίας, έτσι ώστε οι αρχειακές
υπηρεσίες να μπορούν να αντλή-
σουν επιπλέον εξειδικευμένα στελέ-
χη· χωρίς σε καμία περίπτωση να
λησμονούμε την συνεισφορά των
αρχειονόμων που προέρχονται από
τις πιο παραδοσιακές σπουδές της
ιστορίας ή, σπανιότερα, της νομικής,
και οι οποίοι έλαβαν ή λαμβάνουν
την αρχειονομική τους εκπαίδευση
μέσα στις αρχειακές υπηρεσίες. Αυ-
τοί έχουν κερδίσει ή κερδίζουν σε
πραγματική εμπειρία ό, τι οι άλλοι
προσκομίζουν μόνο θεωρητικά.
Η εισαγωγή και η έκρηξη της
πληροφορικής μετά το 1990 αποτε-
λεί την άλλη μεταμόρφωση, αν όχι
μετουσίωση, της Αρχειονομίας. Στην
Ελλάδα, το 1989 δεν υπήρχε ίσως
ούτε ένας υπολογιστής στις αρχεια-
κές υπηρεσίες. Σήμερα, το 2010, η
Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πιο
πλούσια ψηφιοποιημένα αρχειακά
τοπία στην Ευρώπη τόσο για τις
κρατικές αρχειακές υπηρεσίες όσο
και για πολλές ιδιωτικές αρχειακές
συλλογές. Η πληροφορική είναι μά-
λιστα από τα κύρια μαθήματα του
Τμήματος Αρχειονομίας και Βιβλιο-
θηκονομίας. Η μεταμόρφωση αυτή,
όπως είναι φυσικό, συνοδεύτηκε και
από μια έκρηξη της εξειδικευμένης
αρχειακής ορολογίας όπως και εξει-
δικευμένων εργαλείων αρχειακής
διαχείρισης χωρίς τα οποία η Αρχει-
ονομία είναι σήμερα αδύνατη.
Η επιτάχυνση των αρχειονομι-
κών εξελίξεων στο εξωτερικό, με ι-
διαίτερη μάλιστα έμφαση στην αρ-
χειονομική ορολογία και στην επι-
στήμη της τεκμηρίωσης, μεταμόρ-
φωσαν επίσης την αρχειακή επιστή-
μη αλλά και τις αρχειακές πολιτικές.
Ευρωπαϊκή πολιτική αρχείων, ομο-
γενοποίηση αρχειακών διαδικα-
σιών, κοινή διεθνής και ευρωπαϊκή
ορολογία, καθιστούσαν επιτακτική
την στοίχιση, σε επίπεδο ορολογίας
τουλάχιστον, και της ελληνικής ε-
μπειρίας. Μια ματιά στη βιβλιο-
γραφία του Λεξικού του Νέστορα
Μπαμίδη δείχνει πόσα έχουν πραγ-
ματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια
τόσο στην διεθνή αρχειακή κοινότη-
τα όσο και στις εθνικές πρακτικές σε
αυτούς τους κλάδους.
Ο Νέστορας Μπαμίδης ήταν από
τους καλύτερα τοποθετημένους να
καταγράψει, μέσω του Λεξικού των
αρχειονομικών όρων, αυτές τις πα-
ραπάνω εξελίξεις. Στέλεχος των Γε-
νικών Αρχείων του Κράτους από το
1989, υπηρέτησε σε παραπάνω από
μια αρχειακές υπηρεσίες. Παρακο-
λούθησε από κοντά όλες τις εξελίξεις
της υπηρεσίας, όπως τη νομοθετική
της μεταβολή, τις κτηριακές της πε-
ριπέτειες και την ευρωπαϊκή της
διάσταση -υπήρξε μέλος της ευρω-
παϊκής επιτροπής εμπειρογνωμό-
νων- αλλά και την εισαγωγή της
πληροφορικής, τη διοργάνωση Διε-
θνών και εθνικών συνεδρίων, τα
σεμινάρια επιμόρφωσης, τις εκδό-
σεις. Υπήρξε ο υπεύθυνος έργου του
μεγαλύτερου συγχρηματοδοτούμε-
νου προγράμματος ψηφιοποίησης
της κρατικής αρχειακής υπηρεσίας
που ολοκληρώθηκε μέχρι σήμερα,
υπό την επωνυμία Αρχειομνήμων.
Ενεργό μέλος, επίσης, της Ελληνικής
Αρχειακής Εταιρείας από το 1990,
συμμετείχε σε πολλές επιτροπές της,
υπήρξε επί σειρά ετών μέλος του
Διοικητικού της Συμβουλίου και
σήμερα Πρόεδρός της.
Το Λεξικό του αποτελεί με τον
τρόπο του ένα πραγματικό εγχειρί-
διο Αρχειονομίας αφού αποσαφηνί-
ζει όλους εκείνους τους λειτουργι-
κούς όρους χωρίς τους οποίους η
Αρχειονομία είναι ασύλληπτη και
αδύνατη. Προστίθεται, έτσι, στην
ελληνική αρχειονομική επιστήμη
ένα νέο και πρωτότυπο έργο που
μας εμπλουτίζει υποδεικνύοντας
ταυτόχρονα και μια αυστηρότερη
πειθαρχία στις σχετικές πρακτικές.
Ν. Ε. Καραπιδάκης
(Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Σημ. ΕΑΕ: Το λεξικό διατίθεται κεντρικά, όπως και
οι άλλες αυτόνομες εκδόσεις της Εταιρείας, από το
Βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ, Αμερικής 13, 106 72
Αθήνα.
 ΑΡΧΕΙΑΚΑ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ
ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΜΙΑΣ ΚΑΡΦΙΤΣΑΣ
ΑΦΗΣΤΕ ΜΕ ΣΤΗΝ ΗΣΥΧΙΑ ΜΟΥ !!!
 Έχω πάνω από ένα αιώνα ιστορίας και οι άνθρωποι με
έχουν ταυτίσει με τη διάσωση ιστορικών ντοκουμέντων.
Κατά την διάρκεια της θητείας μου, έχω κρατήσει ενω-
μένα σημαντικά και ασήμαντα έγγραφα, έχω συνεργα-
στεί με τον αρχειακό δεσμό με απόλυτη επιτυχία, έχω
υπηρετήσει την ιστορία πιστά για χρόνια. Και τώρα με
πετάτε στα σκουπίδια, με απομακρύνετε ως απεχθές α-
ντικείμενο. ΝΤΡΟΠΗ!
 Με βγάλατε από τα σπλάχνα της Γης, με κάνατε σίδε-
ρο, με κάνατε ατσάλι και μετά μου δώσατε το σχήμα
μιας υπέροχης αιχμηρής καρφίτσας. Και σαν να μην
έφτανε αυτό, με κλείσατε σε σακουλάκια και με που-
λήσατε στην αγορά με την οκά. Παρόλα αυτά, εγώ τα
δέχτηκα αδιαμαρτύρητα.. Αργότερα, για να διασφα-
λίσω τα συμφέροντα μου, συσπειρώθηκα σε συλλόγους
και ομάδες, μαζί με τα ξαδέρφια και τους συγγενείς
μου: τις πινέζες, τα καρφιά, τους συνδετήρες, τα συρ-
ραπτικά.
 Ήδη από την δεκαετία του 1920 είχα κεκτημένα δι-
καιώματα τροφής και στέγης πάνω στα έγγραφα σύμ-
ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ...
φωνα με τη συλλογική σύμβαση του 1925! Που είναι
τώρα ο σύλλογος ; Γιατί δεν αντιδρά;;
 Το ατσάλινο σώμα μου έχει περάσει πάμπολλες κακου-
χίες και έχει αντέξει δυσκολίες απερίγραπτες : υπόγεια,
υγρασία, απειλητικά τρωκτικά, αδέξια χέρια, βρώμικα
και εχθρικά σκοινιά που με φυλάκιζαν για χρόνια. Έχω
αφήσει τα σπλάχνα μου πάνω στα χαρτιά, το κορμί μου
μετατράπηκε σε άθλια σκουριά και όλα αυτά για το κα-
θήκον. Και τώρα τι ; Έρχεστε εσείς, άθλιοι και ανόητοι
αρχειονόμοι που νομίζετε ότι κάνετε κάτι σημαντικό,
πρεσβευτές μιας νεότατης επιστήμης που σαν στόχο έχει
την καταστροφή του τιμημένου και ενδόξου κλάδου
μας και μας καταδικάζετε στην αφάνεια! Και όχι μόνο!
Σαν να μην έφτανε η καταστροφή όλων αυτών που έ-
χουν υπηρετήσει για χρόνια το καθήκον, καταδικάζετε
στην ανεργία και όλους τους απογόνους μας, προτιμώ-
ντας το ανόητο πλαστικό, ανακάλυψη μιας άλλης χυ-
δαίας επιστήμης, της Χημείας!
 Αντίσταση τώρα!!!!
του ανωνύμου
69
 Βιβλία και περιοδικά που λάβαμε

 Αρχείο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Τομέας Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών. Αναλυτικός κατάλογος. Α.Π.Θ.
Τμήμα Φιλολογίας, Θεσσαλονίκη 2007

 Αρχεία, Βιβλιοθήκες και Δίκαιο στην Κοινωνία της Πληροφορίας, Πρακτικά συνεδρίου, 2-3 Φεβρουαρίου 2006 (Εθνικό
Ίδρυμα Ερευνών), εκδ. ΥΠΕΠΘ-ΕΚΠΑ-ΕΑΕ, Αθήνα 2008

 Γ.Α.Κ. Τοπικό Αρχείο Νάξου- Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας - Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, Μητρώα Αρρένων
Νήσου Νάξου. Απογραφή αρρένων του έτους 1879: μηχανογραφημένη βάση δεδομένων, επιμέλεια Μιχάλης Κοκολάκης,
Νάξος 2009 (CD-ROM)

 Πέπη Γαβαλά, «Γ.Α.Κ.-Αρχεία Ν. Λακωνίας, πηγή έρευνας και μελέτης. «Το Μονοτάξιο Διδασκαλείο Σπάρτης». Ανάτυπο
από τα «Πρακτικά» του Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002), Αθήνα 2002

 Πέπη Γαβαλά, «Γενικά Αρχεία του Κράτους-Αρχεία Ν. Λακωνίας: Οι αρχειακές συλλογές». Λακωνικά 1902-2002 του
Συνδέσμου των εν Αττική Λακεδαιμονίων, Αθήνα 2003, σ. 245-252 (φωτοαντ.)

 Πέπη Γαβαλά, «Η μεγάλη οθόνη και ο μαγικός κόσμος της στις Σπαρτιάτικες αίθουσες (1929-1970)». Ανάτυπο από τα
«Πρακτικά» του Β΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2004), τόμ. Β΄, Αθήνα 2006

 Πέπη Γαβαλά, «Οι πρώτες μαθήτριες στα Γυμνάσια της Λακωνίας (1862-1912)». Λακωνικόν Ημερολόγιον 2003, σ. 5
(φωτοαντ.)

 Πέπη Γαβαλά, «Αθλητικές μνήμες. Τα Αθλητικά Σωματεία στη Λακωνία το πρώτο μισό του 20ού αιώνα». Λακωνικόν
Ημερολόγιον 2004, σ. 6 (φωτοαντ.)

 Πέπη Γαβαλά, «Προικοσύμφωνα Οιτύλου (1837-1848). Νυμφευθείς εις την ειρημένην…, έλαβεν εις προίκα…» στο
Λακωνία: Γλώσσα-Ιστορία-Πολιτισμός, ΣΤ΄ Πανελλήνιο Συνέδριο, Αρεόπολη Λακωνίας 14- 16 Μαΐου 2004, «Πρακτικά
Συνεδρίου», σ. 69-79 (φωτοαντ.)

 Πέπη Γαβαλά, «Η Μέση Εκπαίδευση στο Γύθειο. Τα σχολεία και οι μαθητές (1862-1912)», περιοδικό Μάνη, χθες, σήμερα,
αύριο, τχ. 29/Οκτ.-Δεκ. 2006, σ. 12-24 (φωτοαντ.)

 Πέπη Γαβαλά, «Η Μέση Εκπαίδευση στη Δυτική Μάνη (Επαρχία Οιτύλου). Τα σχολεία και οι μαθητές (1862-1912)»,
περιοδικό Μάνη, χθες, σήμερα, αύριο, τχ. 27/Απρ.-Ιούν. 2006, σ. 10-30

 Δημήτρης Χ. Γεωργόπουλος, Έλληνες στο Βέλγιο, συλλογές και αρχεία. Σύνδεσμος Έρευνας Ελληνικής Μετανάστευσης-
Βέλγιο, με τη χρηματοδότηση της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού, Βρυξέλλες 2008

 Εμμ. Γ. Δρακάκης (επιμ.), Αρχείο Δημοσθένη Γ. Στεφανίδη, Ιστορίας Προσώπων Τεκμήρια, τόμος Α΄ (1785-1869),
ΥΠΕΠΘ-Γ.Α.Κ.-Αρχεία Νομού Ηρακλείου, Ηράκλειο 2006

 Μαίρη Ζάγκλη-Μπόζιου, Ευλόγιος Κουρίλας,1880-1961. Το αρχείο στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Επιστημονική επετηρίδα
Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων “Δωδώνη”: παράρτημα αρ.79, Ιωάννινα 2009

 Γιάννης Κανατάς, Ο καπετάν Γιωργάκης ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ από τη Νικήτη (Απ’ τα βουνά της Μακεδονίας στις φυλακές τ’
Αναπλιού), Δήμος Σιθωνίας & Λαογραφικός Όμιλος Πολυγύρου, Πολύγυρος 2006

 Καρλόβασι Σάμου, ένα νησιωτικό, εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο στο ανατολικό Αιγαίο, Πρακτικά συνεδρίου, έκδ.
Δήμος Καρλοβασίων- Γ.Α.Κ.- Αρχεία Νομού Σάμου, Αθήνα 2007

 Νεολαία και Αρχεία, Επιστημονική ημερίδα, 20 Μαρτίου 2008 (Αμφιθέατρο Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας),
έκδ. Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας- Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία, Αθήνα 2008

70
 Νέστωρ Μπαμίδης, Ερμηνευτικό Λεξικό Αρχειακής Ορολογίας πολύγλωσσο & σχολιασμένο, Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία-
Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τράπεζας, Θεσσαλονίκη 2010

 Νομαρχία Πειραιά, Πολιτιστικός Επιμορφωτικός Οργανισμός-Δήμος Ύδρας-Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας-Σύλλογος

Γλυπτών Ελλάδος, Ύδατα, αφρογλυφές υδάτων ακύμαντες, κατάλογος έκθεσης, Ύδρα, Ιούλιος- Αύγουστος 2009

 Μαρία Παν. Παναγιωτοπούλου-Μποτονάκη (επιμ.), Βιβλιογραφικός Οδηγός Ευρυτανίας, Γ.Α.Κ.-Αρχεία Νομού

Ευρυτανίας, Καρπενήσι 2007

 Μαρία Παν. Παναγιωτοπούλου, Είμαστε ακόμα ζωντανοί, Θεατρική Ομάδα Κατσαμπείου Γυμνασίου Προυσού, Γ.Α.Κ.-
Αρχεία Νομού Ευρυτανίας, Αθήνα 2005

 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες και Κοινωνίες των Πολιτών.
Δημιουργώντας δεσμούς γνώσης, δημοκρατίας & πολιτισμού στο ψηφιακό περιβάλλον, 1-13 Νοεμβρίου 2006. Συνεδριακό
και Πολιτιστικό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών, Πρακτικά, Πάτρα 2006

 Πρακτικά ΙΑ' Επιστημονικής Συνάντησης Ν.Α. Αττικής, Σπάτα 11-14 Νοεμβρίου 2004, Εταιρεία Μελετών
Νοτιοανατολικής Αττικής

 Εμμανουήλ Πρωτοψάλτης, Αλληλογραφία Φρουράς Μεσολογγίου 1825-1826, Αθήνα 1963 Βιβλιοθήκη Γενικών Αρχείων
του Κράτους αρ. 3, αναστατική έκδοση, Αθήνα 2006

 Ζήσιμος Συνοδινός, Η μάχη των χρεογράφων (Οκτώβριος 1943), κορυφαία αντιστασιακή πράξη των εργαζομένων στην
Εθνική Τράπεζα, ανάτυπο από το Αρχειοτάξιο, τχ. 9 (Μάιος 2007)

Περιοδικά
 Η Αρναία της Μακεδονίας, έτος ιη΄, τχ. 70 (Ιανουάριος-Μάρτιος 2006), τχ. 71 (Απρίλιος-Ιούνιος 2006), τχ. 72 (Ιούλιος-
Αύγουστος 2006), τχ. 73 (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2006), τχ. 74 (Νοέμβριος- Δεκέμβριος 2006)

 Αρναία, περιοδική έκδοση ιστορικής-αρχαιολογικής και λαογραφικής ενημέρωσης και καταγραφής, έτος κα', τχ. 75
(Ιανουάριος- Φεβρουάριος 2007), τχ. 76 (Μάρτιος- Απρίλιος 2007), τχ. 77 (Μάιος-Ιούνιος 2007)/ έτος κβ', τχ. 82
(Ιανουάριος-Μάρτιος 2009), τχ. 83 (Απρίλιος-Ιούνιος 2009), τχ. 84 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2009)

 Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών, περιοδική έκδοση Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών, τόμος 15 ος, Βόλος 2006, τόμος 16ος,
Βόλος 2007

 Πολύγυρος, Περιοδική έκδοση του Λαογραφικού Ομίλου Πολυγύρου/ έτος 7ο, τχ. 35 (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2006),
τχ. 36 (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2006)/ έτος 8ο, τχ. 37 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2007)/ έτος 10 ο, τχ. 40 (Ιούλιος-
Αύγουστος 2007)/ έτος 12ο, τχ. 50 (Μάρτιος-Απρίλιος 2009), τχ. 52 (Ιούλιος- Αύγουστος 2009), τχ. 54 (Νοέμβριος-
Δεκέμβριος 2009)

Ξενόγλωσσα βιβλία και περιοδικά

 Der Archivar, Mitteilungsblatt für das deutsche Archivwesen, τχ. 59.4 Νοέμβριος 2006, τχ. 60.2 Μάιος 2007, τχ. 61.3
Ιούλιος 2008

 Arkiv, Samhalle Och Forskning, Svenska Arkivsamfundet,2007: I

 Arnaud Ramière de Fortanier-Patrice Guérin-Françoise Bediou, La Mémoire en poche. Guide des Archives
Départementales des Yvelines, Paris 2003 (δωρεά Φλ. Μαρινέσκου),

 L'accès aux archives, Conseil de l'Europe, Juillet 2007

71
 

Ο
ΟΙΙΙ Ε
Ο ΕΚ
Ε ΚΔ
ΚΔΔΟ
ΟΣ
Ο ΣΕ
ΣΕΕΙΙΙΣ
ΣΤ
Σ ΤΗ
ΤΗΗΣ
ΣΕ
Σ ΕΛ
Ε ΛΛ
Λ ΛΗ
ΛΗΗΝ
ΝΙΙΙΚ
Ν ΚΗ
Κ ΗΣ
ΗΣΣΑ
ΑΡ
Α ΡΧ
ΡΧΧΕ
ΕΙΙΙΑ
Ε ΑΚ
Α ΚΗ
Κ ΗΣ
ΗΣΣΕ
ΕΤ
Ε ΤΑ
ΤΑΑΙΙΙΡ
ΡΕ
Ρ ΕΙΙΙΑ
Ε ΑΣ
Α Σ
Σ
Κυκλοφορούν και διατίθενται στα βιβλιοπωλεία:

Η
Ηφφυυσσιιοογγννω
ωμμίίαα ττοουυ ααρρχχεειιαακκοούύ
(E. Franz, B. Delmas, P. Sigmond, C. Couture, P.Rene-Bazin, A. Menne-Haritz, P. Carucci, A. Thurston).
Επιμέλεια-Μετάφραση: Νέστορας Μπαμίδης – Λίτσα Μπαφούνη, Επιτροπή Επμόρφωσης και Αρχεια-
κής Νομοθεσίας 1, Αθήνα 1991, σελ. 75
Τιμή 12 €

ΣΣυυμμππόόσσιιοο Α
Αρρχχεειιοοννοομμίίααςς.. Α
Αρρχχεείίαα κκααιι ααρρχχεειιαακκοοίί:: έέννααςς ιισσττόόςς
Κέρκυρα, 11-13 Οκτωβρίου 1991. Συνοργανωτές: Νομαρχία Κερκύρας, Δήμος Κερκυραίων, Αρχεία
Νομού Κερκύρας, Αθήνα 1992, σελ. 179
Τιμή 15 €

Ο
Οδδηηγγόόςς ΙΙδδιιω
ωττιικκώ
ώνν Α
Αρρχχεείίω
ωνν
Επιτροπή Ιδιωτικών Αρχείων, δεύτερη έκδοση συμπληρωμένη, Αθήνα 2005, σελ. 132
Τιμή 12 €

Η ππρρόόσσββαασσηη σστταα ααρρχχεείίαα:: δδυυννααττόόττηηττεεςς,, δδεεοοννττοολλοογγίίαα,, ααππόόρρρρηηττοο

Η
Στρογγυλή Τράπεζα (Φ. Ηλιού, Ν. Καραπιδάκης, Β. Κρεμμυδάς, Λ. Μήτρου, Γ. Μητροφάνης, Ζ. Συνο-
δινός). Εντευκτήριο Εκδηλώσεων Σχολής Μωραΐτη, Αθήνα, 24 Ιανουαρίου 1998, Θεσσαλονίκη 1998,
σελ. 54
Τιμή 15 €

ΑΑρρχχεείίαα εελλλληηννιικκώ ώνν πποολλιιττιικκώ

ώνν κκοομμμμάάττω
ωνν κκααιι πποολλιιττιικκώ
ώνν ππρροοσσω
ωππιικκοοττήήττω
ωνν::
δδιιααχχεείίρριισσηη κκααιι ππρρόόσσββαασσηη
Ημερίδα (Φ. Ηλιού, Π. Κουτουφάς, Ξ. Μπαλωτή, Ε. Μπέλλου, Π. Πετρίδης, Κ. Σβολόπουλος, Γ. Σουλα-
δάκης, Ζ. Συνοδινός, Β. Τσελίκα). Αμφιθέατρο Γ.Σ.Ε.Ε., Αθήνα 14 Μαρτίου 1998, Αθήνα 1999, σελ. 101
Τιμή 15 €

Η
Η δδιιααχχεείίρριισσηη ττω
ωνν ααρρχχεείίω
ωνν
Judith Ellis (επιμέλεια). Μετάφραση στα ελληνικά του Εγχειριδίου Αρχειονομίας Keeping Archives, της
Εταιρείας των Αυστραλών Αρχειονόμων. Μετάφραση: Ζωή Οικονόμου. Επιστημονική επιμέλεια, από-
δοση, ορολογία: Χριστίνα Βάρδα, Νίκος Καραπιδάκης, Νίκος Παντελάκης, Ζήσιμος Συνοδινός. Συνέκ-
δοση με τον εκδοτικό οίκο τυπωθήτω-Γ. Δαρδανός, Αθήνα 2000, σελ. 587
Τιμή 44 €

Δ
Διικκααίίω
ωμμαα σσττηηνν ππλληηρροοφ
φόόρρηησσηη:: Ν
Νέέαα όόρριιαα κκααιι ααννττιιφ
φάάσσεειιςς
Ημερίδα (Ε. Αβδελά, Ν. Αλιβιζάτος, Σπ. Ασδραχάς, Δ. Παπαδημητρόπουλος, Κ. Χατζηγιάννη). Αμφι-
θέατρο Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Αθήνα 2 Μαρτίου 2001, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 53
Τιμή 15 €

Δ
Διιεεθθννέέςς Π
Πρρόόττυυπποο Α
Αρρχχεειιαακκήήςς Π
Πεερριιγγρρααφ
φήήςς ((ΓΓεεννιικκόό))
Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων, Δεύτερη έκδοση, Οττάβα 2000. Μετάφραση Χριστίνα Βάρδα – Αμαλία
Παππά – Ζήσιμος Χ. Συνοδινός, Αθήνα 2002, σελ. 143 (εξαντλημένο). Διατίθεται σε ηλεκτρονική μορφή
μέσω της ιστοσελίδας της Ε.Α.Ε. http://www.eae.org.gr/dipap.pdf

ΕΕρρμμηηννεευυττιικκόό Λ
Λεεξξιικκόό ααρρχχεειιαακκήήςς οορροολλοογγίίααςς,, πποολλύύγγλλω
ωσσσσοο κκααιι σσχχοολλιιαασσμμέέννοο
Νέστωρ Μπαμίδης. Συνέκδοση με το Ιστορικό Αρχείο της Εμπορικής Τράπεζας, Θεσσαλονίκη 2010, σελ.
300.
Τιμή 25 €

Π
Πεερριιοοδδιικκόό Α
Αρρχχεειιαακκάά Ν
Νέέαα
Μόνο τα τεύχη αρ. 16-22
Τιμή 6 €
Κεντρική Διάθεση
Μορφωτικό, βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ, Αμερικής 13, ΑΘΗΝΑ 106 72, τηλ. 210-3614143

IIIS
SS
S SN
S N 111111000666---555333777000
N