1

HETBEGINVANDETEKENEN

DebruiloftteKana

Jh2:1
Kat . a t ,a e, . ,. i.e . i Kaia , latata,, sat i eu `Iceu
. s.t

. a subst.dat.(temp)fem.sing. . a dedag
t adj.ord.dat.fem.sing. t e, derde
,a e, subst.nom.(pred)masc.sing. e ,a e, debruiloft
. ,. i.e indic.aor.M.3epers.sing. ,t ieat gebeuren,worden(aor:zijn)
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
Kaia subst.dat.fem.sing. Kaia Kana
, latata, subst.gen.(part)fem.sing. latat a Galilea
i indic.imperf.A.3epers.sing. .t t zijn
subst.nom.fem.sing. demoeder
eu `Iceu subst.gen.(poss)masc.sing. e `Iceu , Jezus
. s.t bijwoord . s.t daar

EnopdederdedagwasereenbruiloftinKanainGalileaendemoedervanJezuswasdaar;

NBG:EnopdederdedagwasereenbruiloftteKanainGalileaendemoedervanJezuswasdaar;

Opmerkingen:
. ,. i.e ishiereenkoppelwerkwoord.
Kaia , latata,iseengenitivuspartitivus,d.w.z.degenitiefduidthetlandaanwaarbinnen
destadKanaligt(BDR164,7;GG166a;Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,86).
De herhaling van het lidwoord ( . a t ) geeft de tijdsaanduiding extra gewicht
(Robertson, GGNT, 762; Wallace, Greek grammar beyond the basics, 220). Abbot zoekt er een
mystiekebetekenisachter(Abbott,JG1985,2624).
Abbottsteltvooromhetverstevertalenindevoltooidverledentijd(Abbot,JG2461).

Jh2:2
. s e. sat e `Iceu , sat et aat au eu .t , e i ,a ei.

. s indic.aor.P.3epers.sing. sa. a roepen,noemen,uitnodigen

e. voegwoord e. maar,en(ofonvertaald)
e `Iceu , subst.nom.masc.sing. e `Iceu , Jezus
et aat subst.nom.masc.plur. e a , deleerling
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
.t , voorzetsel(+4) .t , naar,in,tot,voor,tegen
e i ,a ei subst.acc.masc.sing. e ,a e, debruiloft

enookJezusenzijnleerlingenwarenuitgenodigdopdebruiloft.

NBG:enookJezusenzijndiscipelenwarenterbruiloftgenodigd.

Opmerkingen:
Wanneer een samengesteld onderwerp (verbonden door sat ) wordt voorafgegaan door een
persoonsvorminhetenkelvoud,danwildatzeggendatdeeerstevandetweesubstantievenhet
belangrijkste is. Vgl. BDR 135,3; GG 264a; Robertson, GGNT, 405.
1
Wallace merkt op dat dit
verschijnselvaakoptreedtwanneersprakeisvane `Iceu , sat et aat au eu .Hetlijktdan
alsofdehandeling vooralopJezusbetrekkingheeftendatdediscipelenerbijhangen.Wallace
leest daarom hier: en ook Jezus was uitgenodigd, evenals zijn discipelen (Wallace, Greek
grammarbeyondthebasics,401,482).
e. sat vormt een parataxis, die woorden of zinsdelen van dezelfde, verwante of tegengestelde
betekenismetelkaarverbindt(Robertson,GGNT,428).

1
Hetomgekeerdeisookwaar:Bevindtdepersoonsvormzichachteraan,danstaatdezeinhetmeervoud(vgl.Hand.16:31).

2
Jh2:3
sat u c. caie, et ieu . ,.t eu `Iceu :e , au e i et iei eu s . ,eucti.

u c. caie, part.aor.A.gen.(abs)masc.sing. u c.. a opraken

et ieu subst.gen.(sep)masc.sing. e et ie, dewijn
. ,.t indic.praes.A.3epers.sing. . ,a zeggen
subst.nom.fem.sing. demoeder
eu `Iceu subst.gen.(poss)masc.sing. e `Iceu , Jezus
:e , voorzetsel(+4) :e , tot
au e i pron.pers.acc.masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
et iei subst.acc.(obi)masc.sing. e et ie, dewijn
eu s bijwoord eu niet
. ,eucti indic.praes.A.3epers.plur. . ,a hebben,houden

Entoendewijnopraakte,zei(lett.zegt)Jezusmoedertegenhem:zijhebbengeenwijn.

NBG:Entoenergebrekaanwijnkwam,zeidedemoedervanJezustotHem:Zijhebbengeenwijn.

Opmerkingen:
u c. caie, et ieu is een genitivus absolutus (Grieks 1, par. 21.6), met volgens Abbott een
causalebetekenis(Enomdatdewijnopraakte).Vgl.Abbott,JG2031).et ieuisbovendieneen
genitivusseparationis(geeftverwijderingaan)nau c. caie,(BDR180,6).
Enkele tekstgetuigen hebben in plaats van u c. caie, et ieu et iei eu s .t ,ei, e t
cui... c e et ie, eu ,a eu .t a (zij hadden geen wijn, omdat de wijn van het
bruiloftsfeestwasopgebruikt,toen[...]).TweeLatijnseversieshebben zelfs:hetgeschieddedat
vanwege het grote aantal van hen die waren uitgenodigd, de wijn was opgeraakt. Metzger
prefereertdekorteversie(TCGNT,172-173).

Jh2:4
[sat ] . ,.t au e `Iceu , t . et sat cet , ,u iat, eu :a s.t a a eu.

. ,.t indic.praes.A.3epers.sing. . ,a zeggen

au pron.pers.dat.(obi)fem.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
e `Iceu , subst.nom.masc.sing. e `Iceu , Jezus
t pron.interr.nom.neut.sing. t , wie,wat
. et pron.pers.dat.(poss/eth)sing. . ,a ik
cet pron.pers.dat.(poss/eth)sing. cu jij
,u iat subst.voc.fem.sing. ,ui devrouw
eu :a bijwoord eu :a nogniet
s.t indic.praes.A.3epers.sing. sa gekomenzijn
a a subst.nom.fem.sing. a a hetuur
eu pron.pers.gen.(poss)sing. . ,a ik

EnJezuszei(lett.zegt)tegenhaar:wathebbenikenjijmetelkaar(of:ermee)temaken?Mijnuuris
nognietaangebroken.

NBG:EnJezuszeidetothaar:Vrouw,wathebIkmetuvannode?Mijnureisnognietgekomen.

Opmerkingen:
Decryptischezint . et sat cet wordtindediversevertalingenverschillendweergegeven:

SV/BK/VH/LUV Vrouw,wathebIkmetutedoen?
LEI Vrouw,wathebikmetutemaken?
Brouwer Vrouwe,watwiltgijvanmij?
NBG Vrouw,wathebIkmetuvannode?
Petr.Can. Vrouw,watisertussenmijenu?
GNB82 Vrouw,isdatuwzaakofmijnzaak?
W78 Vrouw,isdatsomsuwzaak?
Telos-vertaling Wathebikmetutedoen,vrouw?
Wereldvertaling Vrouw,wathebikmetutemaken?
HetBoek LaatMijmetrust.
W95 Wathebbenikenudaarmeevandoen,Vrouwe?
GNB96 Isdatuwzaakofmijnzaak?
NaardenseBijbel Betekentdatietstussenmijenu,vrouwe?
NBV Watwiltuvanme?

3
Deuitdrukking,eennaamwoordelijkgezegde,iseenhebrasme,waarint hetpredikaatis,terwijl
hetkoppelwerkwoord.t t (nb.. cti)isweggelaten.Letterlijkstaater:Watis(er)aanmijenu?
(BDR 127,4; vgl. Robertson, GGNT, 736; Abbott, JG 2229-30).Wallace vermoedt dat . et en
cet zoals in het klassieke Grieks kunnen worden geclassificeerd als een dativus possessivus
(Whatdowehaveincommon?),eencategoriediemeerhetbezitdandebezitter(vgl.genitivus
possessivus) benadrukt (Wallace, Greek grammar beyond the basics, 150-151). Maar anderen
wijzeneropdatereensemitischeconstructieindoorklinkt:Whydoyoumeddlewithme?(Taylor,
Aramaic). H.W. Smyth leest hier: What have I to do with thee? (Greek grammar for colleges,
341),watBaueraanvultmetLamichinRuhe(Bauer,. ,a ).Robertsonzieteendativusethicus
(m.b.t.totdepersoondieemotioneelofgevoelsmatigbijdesituatiebetrokkenis)envertaaltmet:
What have we to do with that? of kortweg: Never mind! (Robertson, GGNT, 539). Vgl. ook
Abbott:Whatdoesthisconcernsmeandthee?(Abbott,JG2230)enGingrich:Thisisnoaffair
ofyours!(GreekLexicon,. ,a ).Maarwellichtkanookwordengedachtaaneendativusauctoris:
WatiserdoorMij[tedoen]en watdoorjou(ofwat iseraanMij[omtedoen] en wat aanjou)?
Hoe het ook zij, de uitdrukking komt nog vier keer in het NT voor bij de confrontatie met
bezetenen(Mt.8:29; Mc.1:24,5:7;Lc8:28)!enisooktevindeninhetOT( , zieo.m.1
Kon. 17:18). Steeds gaat het over 2 partijen. Soms weet de ene partij zich gehinderd door de
andere, soms ook wordt van iemand gevraagd zich in te laten met iets waarmee hij zich niet wil
bemoeien. De uitdrukking kan zowel beleefd als bot worden gebruikt om de ander af te wijzen
(vgl.Richt.11:12en2Kron.35:21).Interessantisoverigens2Kon.3:13,waarinhetverzoekvan
JoramaanElisawordtafgewimpeld,terwijldeprofeettochdoetwathemisgevraagd(WBC,34).
. ,.t is een zogeheten praesens historicum of narrativum (zie ook vers 3, 5, 7, 8 en 10), een
stijlmiddel voor dynamisch taalgebruik om een handeling die in het verleden heeft plaats
gevonden,voordegeesttehalen.HetkomtinhetNTalleenvoorindederdepersoon(enkelvoud
ofmeervoud) en vooral bij . ,aen. ,eat.WallaceenHoffmann&VonSiebenthalraden aan
omdehistorische praesensgewoonmeteen o.v.t.tevertalen(Wallace,Greek grammarbeyond
thebasics,529;GG197d).
,u iat iseenaanspreektitel,waarbijdeinhetAttische-Grieksgebruikelijkeinterjectiea ontbreekt
(vgl. BDR146,2).Devocatiefwordt zeldengebruiktdoorkinderendiehunmoederaanspreken.
Hoewelvrouwafstandelijklijkt,spreekterwelaffectieuit(WBC,34).
Depraesens sastaathierinplaatsvan. ua(hetperfectumvan. ,eat).Hetwerkwoordis
evenals. uaeenresultativus. s.t a a eubetekentdus:mijnuurisgekomenenisnu
aangebroken(Grieks1,par.19.2;BDR322,2;GG197
e
;Burton16;Abbott,JG2642,2647).
Beasley-Murrayschrijftdateu :a s.t a a eu kanwordenopgevatalseenvraag:Hasnot
myhournowarrived?Enkele vroegekerkvaderslostenhiermeedemoeilijkheidvanJezusbotte
antwoordop.TochhoudtBeasley-Murrayvastaandemoeilijkelezing(WBC,32).

Jh2:5
. ,.t au eu et , etase iet, e t a i . , u t i :et ca..

. ,.t indic.praes.A.3epers.sing. . ,a zeggen

subst.nom.fem.sing. demoeder
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
et , etase iet, subst.dat.(obi)masc.plur. e eta seie, debediende,dienaar,assistent
e t pron.rel.neut.sing. e ct, die,dat,hetgeen,wie
a i partikel a i -
. , coni.praes.A.3epers.sing. . ,a zeggen(hier:bevelen)
u t i pron.pers.dat.(obi)plur. cu jij
:et ca. imp.aor.A.2epers.plur. :et. a doen,maken

Zijnmoederzei(lett.zegt)tegendedienaren:Wathijuookopdraagt,doedat.

NBG:Zijnmoederzeidetothen,diebedienden:WatHijuookzegt,doetdat!

Opmerkingen:
e ct, is van oorsprong een onbepaald betrekkelijk voornaamwoord (wat), maar in het NT is het
onderscheid met het meer bepaalde e , vervaagd. In dit vers is e ct, onbepaald gebruikt (in de
onzijdige vorm e t), waarbij het onbepaalde effect nog wordt versterkt door a i (bijzin met
coniunctivusgeneralis):watdanook(Abbott,JG,2414).Deconiunctivus. , ishierbovendien
iteratief gebruikt (lett. herhaaldelijk, duidend op gewoonte of algemene waarheid). Vgl. BDR
293,5en380,2;Robertson,GGNT,243,729;MoultonI,p.186.

4
:et ca. is een gebiedende imperatief van de aoristus, met een momentaan aspect (begin- en
eindpuntvallensamen).Daarmeewordteenhandelinggebodenopeenzekermomentindetijd,
waarbijdefocusligtopdegehelehandeling(eenimperativusvandepraesenslegtdenadrukop
voortduring of herhaling en daarmee op de actie als een lopend proces). Zie Wallace, Greek
grammarbeyondthebasics,486.

Jh2:6
cai e. . s.t t tiat u etat . saa e i saatce i a i `Ieueat ai s.t .iat, ,aeu cat a ia
.a , eu e .t ,.

cai indic.imperf.A.3e.pers.plur. .t t zijn

e. voegwoord e. maar,en(ofonvertaald)
. s.t bijwoord . s.t daar
t tiat adj.nom.fem.plur. t tie, stenen,vansteen
u etat subst.nom.fem.plur. u et a hetwatervat
. adj.card. . zes
saa voorzetsel(+4) saa volgens,voor,tenbehoevevan
e i saatce i subst.acc.masc.sing. e saatce , dereiniging(reinigingsoffer)
a i `Ieueat ai adj.gen.(poss/attr)masc.plur. e `Ieueat e, dejudeer
s.t .iat part.praes.P.nom.fem.plur. s.t at liggen(hier:staan)
,aeu cat part.praes.A.nom.fem.plur. ,a. a begrijpen,bevatten,inhouden
a ia voorzetsel(+4) a ia elk,perstuk
.a , subst.acc.masc.plur. e . , demetreet(40liter)
eu e adj.card.acc.masc.plur. eu e twee
voegwoord of
.t , adj.card.acc.masc.plur. .t , drie

Nu stonden daar zes stenen watervaten ten behoeve van het reinigingsritueel (lett. de reiniging) van
deJoden,elkmeteeninhoud(lett.bevattende)tweeofdriemetreten.

NBG: Nu waren daar zes stenen watervaten neergezet volgens het reinigingsgebruik der Joden, elk
meteeninhoudvantweeofdriemetreten.

Opmerkingen
e. leidt hier geen volgende handeling in, maar een nieuwe mededeling: nu of the next point to
note(Abbott,JG2070).ZieookHand.9:10.
cai s.t .iat (.t t + participium) is een coniugatio periphrastica voor stonden (lett. waren
staande(v.v.t.)).Vgl.Grieks1,bijlage6.4;MoultonII,p.452.Merkopdats.t ateenperfectum-
passivumisvant t(Robertson,GGNT,906).
saa geeftinditverseendoelaan(Bauer:frd.ReinigungderJuden(Bauer,saa ,II-4)).
e saatce , betekent letterlijk reiniging (vgl. statenvertaling). Hier is vooral de cultische
reiniging bedoeld, voorafgaand aan de maaltijd (ThWNT III, 433). Veel vertalingen maken ervan:
reinigingsgebruik(en)ofreinigingsritueel(GNB,NBV).
t tie,is een adjectief dat is gevormd door achter het substantief -tie, te plakken (wat vooral
gebruikelijkisbijstoffenenhoedanigheden).Vgl.BDR113,3.
a ia ishierdistributiefgebruikt(vgl.saa ).ZieBauer,a ia -3;BDR248,1;Robertson,GGNT,571;
Abbott,JG2281.
Bij registratie, opsomming van aantallen of data staan adjectieven vaak n substantieven
(.a , eu e .t ,).Vgl.BDR474,2.

Jh2:7
. ,.t au et , e `Iceu , ,.t ca. a , u eta, u eae,. sat . ,. tcai au a , . a, a ia.

. ,.t indic.praes.A.3epers.sing. . ,a zeggen

au et , pron.pers.dat.(obi)masc.plur. au e , hij,zich(zelf),vanhem
e `Iceu , subst.nom.masc.sing. e `Iceu , Jezus
,.t ca. imp.aor.A.2e.pers.plur. ,.t ,a vullen
a , u eta, subst.acc.(obi)fem.plur. u et a hetwatervat
u eae, subst.gen.(obi)neut.sing. e u ea hetwater
. ,. tcai indic.aor.A.3epers.plur. ,.t ,a vullen
au a , pron.pers.acc.(obi)fem.plur. au e , hij,zich(zelf),vanhem
. a, voorzetsel(+2) . a, tot
a ia bijwoord a ia naarboven(hier:totderand)

5
Jezus zei (lett. zegt) tegen hen: vul de watervaten met water. En zij vulden ze tot de rand (lett. tot
boventoe).

NBG:Jezuszeidetothen:Vultdevatenmetwater.Enzijvuldenzetotderand.

Opmerkingen
Hetbijwoorda ia(naarboven)betekentincombinatiemethetoneigenlijkevoorzetsel. a,:totde
rand,totboventoe(BDR216,10;Bauer,a ia-1).
Het werkwoord ,.t ,a vullen met (vol zijn met) krijgt een genitivus, vandaar ,.t ca. u eae,
(genitivusobiectivus).Vgl.BDR172,4;GG257b;Robertson,GGNT,510.

Jh2:8
sat . ,.t au et , a i ca. iu i sat |. .. a a ,ttst ia et e. i.,sai.

. ,.t indic.praes.A.3epers.sing. . ,a zeggen

au et , pron.pers.dat.(obi)masc.plur. au e , hij,zich(zelf),vanhem
a i ca. imp.aor.A.2epers.plur. a i. a scheppen
iu i bijwoord iu i nu
|. .. imp.praes.A.2epers.plur. |. a brengen
a a ,ttst ia subst.dat.(obi)masc.sing. e a ,tt stie, detafelmeester,opperschenker
e. voegwoord e. maar,en(ofonvertaald)
i.,sai indic.aor.A.3epers.plur. |. a brengen

EnHijzei(lett.zegt):schepnu(wat)enbreng(dat)deceremoniemeester.Enzijbrachtenhet.

NBG:EnHijzeidetothen:Scheptnuenbrengthetaandeleidervanhetfeest.Enzijbrachtenhet.

Opmerkingen:
De geboden in deze perikoop staan steeds in de imperativus aoristus (:et ca., ,.t ca. en
a i ca.), behalve hier, waar ook |. .. staat. Robertson oppert dat het hier gaat om een
beleefdaanbodindekonatief(d.w.z.datdehandelingwordtgeprobeerd).Vgl.Robertson,GGNT,
855.
Het lidwoord vervangt vaak het persoonlijk voornaamwoord (doorgaans in de derde persoon
enkelvoudofmeervoud):et e. i.,sai(Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,212).

Jh2:9
a , e. . ,.u cae e a ,tt stie, e u ea et iei ,.,.i. iei sat eu s e.t :e .i . ct i, et
e. eta seiet e.tcai et ise ., e u ea, |ai.t e i iu|t ei e a ,tt stie,

a , voegwoord+temporelebijzin a , als,zoals
e. voegwoord e. maar,en(ofonvertaald)
. ,.u cae indic.aor.M.3epers.sing. ,.u eat proeven
e a ,tt stie, subst.nom.masc.sing. e a ,tt stie, detafelmeester,opperschenker
e u ea subst.acc.(obi)neut.sing. e u ea hetwater
et iei subst.acc.(pred)masc.sing. e et ie, dewijn
,.,.i. iei part.perf.P.acc.neut.sing. ,t ieat gebeuren,worden
eu s bijwoord eu niet
e.t indic.plusq.perf.A.3epers.sing. et ea weten
:e .i bijwoord :e .i waarvandaan
. ct i indic.praes.A.3epers.sing. .t t zijn
et eta seiet subst.nom.masc.plur. e eta seie, debediende,dienaar,assistent
e.tcai indic.plusq.perf.A.3epers.plur. et ea weten
ise ., part.perf.A.nom.masc.plur. a i. a scheppen
|ai.t indic.praes.A.3epers.sing. |ai. a roepen
e i iu|t ei subst.acc.(obi)masc.sing. e iu|t e, debruidegom

Enzodradeceremoniemeesterhetwaterhadgeproefddatwijnwasgewordenenhijnietwistwaar
die vandaan kwam, maar (alleen) de dienaren, die het water hadden geschept, wisten het riep de
ceremoniemeesterdebruidegom.

NBG:Toennudeleidervanhetfeesthetwaterproefde,datwijngewordenwas-enhijwistniet,waar
dezevandaankwam,maardebedienden,diehet watergeschepthadden, wistenhet-riepdeleider
vanhetfeestdebruidegom,enhijzeidetothem:

6
Opmerkingen:
Werkwoorden van genieten krijgen normaliter een genitief, maar hier volgt een accusativus op
,.u eat (Grieks 1, bijlage 5.2.5; BDR 169,7; Robertson, GGNT, 474, 506-507; Abbott, JG,
2016-18).DeBritseRVsteltindemargevoor:hadgeproefddathetwaterwijnwasgeworden.
a , (e. ) gevolgd door een indicativus praesens betekent wanneer of toen. Een indicativus
aoristus vertalen we met zodra of nadat. Dit om de volgorde van de handelingen tijd beter te
latenuitkomen(BDR455,3;Robertson,GGNT,841;Abbott,JG2069;2459).
sat eu s e.t :e .i . ct i is een met sat ingeleide tussenzin die het voorafgaande verklaart.
Eendergelijketussenzinkanwordenweergegevenmetstreepjes(BDR442,20;465,3).
Abbott vermoedt dat het participium ise ., hier oppositioneel is gebruikt (alleen zij die
haddengeschept).Vgl.Abbott,JG,1939.
:e .i . ct iiseenindirectevraagzin,ingeleiddooreenvragendbijwoord(GG273b).
et ieiispredicatiefgebruiktbije u ea.Vaakissprakevaneenbijstellingofaccusatiefvanhet
uitwendigobject(Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,191).
Hetplaatsenvanhetsubjectaanheteindvaneenzinisa-semitisch(MoultonI,p.32).

Jh2:10
sat . ,.t au a :a , a ia:e, :a ei e i sae i et iei t cti sat e ai .uca cti e i
. a cca cu . sa, e i sae i et iei . a, a t.

. ,.t indic.praes.A.3epers.sing. . ,a zeggen

au a pron.pers.dat.(obi)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
:a , adj.indef.nom.masc.sing. :a , ieder,elk,alle
a ia:e, subst.nom.masc.sing. e a ia:e, demens
:a ei bijwoord(acc.adv) :a e, eerst
e i et iei subst.acc.(obi)masc.sing. e et ie, dewijn
sae i adj.acc.masc.sing. sae , goed
t cti indic.praes.A.3epers.sing. t t plaatsen,voorzetten,serveren
e ai voegwoord+temporelebijzin e ai wanneer
.uca cti coni.aor.P.3epers.plur. .u csa dronkenvoeren
. a cca adj.acc.masc.sing.comp. . a,u , / e t ,e, inferieur,minder
cu pron.pers.nom.sing. cu jij
. sa, indic.perf.A.2e.pers.sing. . a bewaren,reserveren
. a, voorzetsel(+2) . a, tot
a t bijwoord a t nu

en hij zei tegen hem: Iedereen (lett. elk mens) serveert eerst de goede wijn en als zij dronken zijn
gewordendemindere;(maar)jijhebtdegoedewijntotnubewaard.

NBG:Iedereenzeteerstdegoedewijnopenalsergoedgedronkenis,demindere;gijechterhebtde
goedewijntotditogenblikbewaard.

Opmerkingen:
DeTextusReceptusheefthiere ai .uca cti, e . e i . a cca.Hierdoorontstaateenmeer
soepelezin.Metzgerbeschouwte .inditversdanooksecundair(TCGNT,173).
InJohannesenHandelingenkomencomparatievenvoor,dieeindigenop-a,inplaatsvanop-ai
(. a cca). Zie BDR 47,2; Wallace, Greek grammar beyond the basics, 297. Merk op dat de
accusatief. a ccadekortevormisvanhetcomparatief(Grieks1,par.22.3;MoultonII,p.161).
Met lidwoorden kan in het Grieks vrijwel alles tot een substantief worden gemaakt, dus ook
adjectieven. Dit laatste gebeurt vooral wanneer de kwaliteiten van een bepaalde groep worden
benadrukt(vgl.e i . a cca).Vgl.Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,254.
Bij de coniunctivus passivum .uca cti ontbreekt een handelende persoon. Toch is uit de
contextduidelijkwieerdronkenzijngeworden(Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,436).
t cti ishiereenpraesensmeteengnomischofspreukachtigaspect(datnietaangeeftdatiets
gebeurt,maardatietskangebeuren).Vgl.Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,524.

Jh2:11
Tau i . :etc.i a , i a i c.t ai e `Iceu , . i Kaia , latata, sat .|ai. ac.i i
eeai au eu , sat . :t c.ucai .t , au e i et aat au eu .

7
Tau i pron.dem.acc.(obi)fem.sing. eu e, deze,die,dit,dat
. :etc.i indic.aor.A.3epers.sing. :et. a doen,maken
a , i subst.acc.(obi)fem.sing. a , hetbegin,beginsel,principe
a i c.t ai subst.gen.(poss)neut.plur. e c.t ei hetteken
e `Iceu , subst.nom.masc.sing. e `Iceu , Jezus
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
Kaia subst.dat.fem.sing. Kaia Kana
, latata, subst.gen.(part)fem.sing. latat a Galilea
.|ai. ac.i indic.aor.A.3epers.sing. |ai.e a latenzien,onthullen
i ee ai subst.acc.(obi)fem.sing. ee a deheerlijkheid
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
. :t c.ucai indic.aor.A.3epers.plur. :tc.u a geloven
.t , voorzetsel(+4) .t , in,naar,tegen,op
au e i pron.pers.acc.masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
et aat subst.nom.masc.plur. e a , deleerling

DitdeedJezusalsbegin(of:beginsel)van(Zijn)tekeneninKanainGalileaenHijlietZijnheerlijkheid
zien,enZijnleerlingengeloofdeninHem(of:kwamentotgeloofinHem).

NBG: Dit heeft Jezus gedaan als begin van zijn tekenen te Kana in Galilea en Hij heeft zijn
heerlijkheidgeopenbaard,enzijndiscipelengeloofdeninHem.

Opmerkingen:
Tau i ishetlijdendvoorwerp.Normaalkrijgteensubstantiefnaeue,eenlidwoord,maarhier
is a , i deel van het predikaat en ontbreekt het lidwoord (BDR 292,5; Abbott, JG, 2386).
Daardoor mag niet worden vertaald: Dit eerste wonder verrichtte Jezus te Kana (Leidse
Vertaling), want dan had er een lidwoord voor a , i moeten staan (Grieks 1, par. 4.1). W95
maakt van au i het onderwerp: Dat was het begin van Jezus' tekenen. Wallace stelt voor:
Jezus maakte dit (tot) het eerste teken of Dit deed Jezus als begin van zijn tekenen Vgl.
Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,187,242;Robertson,GGNT,701-702,704,771,781.
a , kan naast begin(punt) (Thayer, Bauer) of eerste (Gingrich, Friberg) ook beginsel of
principebetekenen.DeStatenvertalingheefthier:DitbeginseldertekenenheeftJezusgedaan.
Kaia , latata, iseengenitivuspartitivus:Kanaiseendeelvan(want:ligtin)Galilea(BDR
164,7;GG166a).
eeaiseenhebrasmeinvertaling(vgl.kabod).ZieGrieks1,bijlage10.6.1.
Deaoristus. :t c.ucai .t , (semitisme;klassiekGrieksheefteendativusobiectivus)wordtvaak
ingressiefvertaald(Grieks1,bijlage6.2.3).Tochdoetgeenvertalingditinditvers(ziev.23).

Jh2:12
\.a eu e sa. .t , Ka|aiaeu au e , sat au eu sat et a e.|et [au eu ] sat
et aat au eu sat . s.t . .tiai eu :ea , . a,.

.a voorzetsel(+4) .a na
eu e pron.dem.acc.neut.sing. eu e, deze,die,dit,dat
sa. indic.aor.A.3epers.sing. saaat ia afdalen
.t , voorzetsel(+4) .t , naar,in,op,tegen
Ka|aiaeu subst.acc.fem.sing. Ka|aiaeu Kapernam
au e , pron.pers.nom.masc.sing. au e , zich(zelf),vanhem,hij
subst.nom.fem.sing. demoeder
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , zich(zelf),vanhem,hij
et a e.|et subst.nom.masc.plur. e a e.|e , debroer
et aat subst.nom.masc.plur. e a , deleerling
. s.t bijwoord . s.t daar
. .tiai indic.aor.A.3epers.plur. . ia blijven
eu bijwoord eu niet
:ea , adj.acc.fem.plur. :eu , veel
. a, subst.acc.(temp)fem.plur. . a dedag

DaarnadaaldeHij afnaar Kafarnam,Hij(zelf)en zijnmoederen zijnbroersen zijn discipelenen zij

blevendaarnietlang.

NBG:DaarnadaaldeHijafnaarKafarnam,Hij,zijnmoederenzijnbroedersenzijndiscipelen,enzij
blevendaarnietveledagen.

8
Opmerkingen:
Devolgordevandeopsomminginditversverschiltpermanuscript.Sommigelatenau eu wegna
broersofdiscipelen.Anderelatenzijnleerlingenvoorafgaanaanzijnmoeder,weeranderelaten
zijn leerlingen zelfs weg (TCGNT, 173; Abbott, JG 2395). Volgens Bultmann waren de
leerlingeneropdatmomentookhelemaalnietbijenwoondeJezusnoggewoonthuis(WBC,32).
Hoewel de opsomming meerdere personen omvat, staat het bijbehorende werkwoord sa. in
hetenkelvoud(gerichtopheteerstenaamwoordvandereeks).Insommigemanuscriptenisook
sprakevan. .ti.i(WBC,32).Vgl.Robertson,GGNT,405.
au e , kanhierookwordenvertaaldmetHijzelf(Robertson,GGNT,680,685;Abbott,JG2374).
eu :ea , . a, (lett. niet vele dagen) is een accusatief van tijdsduur (accusativus temporis),
dieantwoordgeeftopdevraag:hoelang?(BDR161.2;GG259c;Robertson,GGNT,470).

Detempelreiniging(Mt.21:12-13;Mc.11:15-17;Lc.19:45-46)

Jh2:13
Kat . ,,u , i e :a c,a a i `Ieueat ai, sat a i. .t , 'I.ece ua e `Iceu ,.

. ,,u , bijwoord . ,,u , dichtbij,nabij

i indic.imperf.A.3epers.sing. .t t zijn
e :a c,a subst.nom.neut.sing. e :a c,a hetPascha
`Ieueat ai adj.gen.(poss)masc.plur. `Ieueat e, joods
a i. indic.aor.A.3epers.sing. a iaat ia opgaan
.t , voorzetsel(+4) .t , naar,in,op,tegen
'I.ece ua subst.acc.neut.plur. e 'I.ece ua Jeruzalem
e `Iceu , subst.nom.masc.sing. e `Iceu , Jezus

ToenhetJoodsePaasfeestnabijwas,gingJezusopnaarJeruzalem.

NBG:EnhetPaschaderJodenwasnabijenJezusgingopnaarJeruzalem.

Opmerkingen:
sat bijtijdsbepalingenwordtcordinerendgebruikt.Blass,DebrunnerenRekopfsuggererenhier
derhalveomsat tevertalenmettoen,ietswatalleenW78heeftovergenomen(BDR442,10).
Beasley-Murray wijst erop dat het hebrasme e :a c,a oorspronkelijk het Paasfeest, d.w.z. het
offerenvanhetPaaslam,indenachtvan14op 15Nisanbetekent.Indedagenernavolgde het
Feest van de Ongezuurde Broden. Pas na de ballingschap zijn de twee feesten in elkaar op
gegaan(WBC,37;EncyclopaediaJudaica,Vol.15,p.678).

Jh2:14
Kat .u.i . i a t.a eu , :aeu ia, ea, sat :e aa sat :.tc.a , sat eu ,
s.atca , sa. ieu,,

.u.i indic.aor.A.3epers.sing. .u t csa vinden,aantreffen,waarnemen

. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
a t .a subst.dat.neut.sing. e t .e i detempel
:aeu ia, part.praes.A.acc.(obi)masc.plur. :a. a verkopen
ea, subst.acc.(obi)masc.plur. e eu , hetrund
:e aa subst.acc.(obi)neut.plur. e :e aei hetschaap
:.tc.a , subst.acc.(obi)fem.plur. :.tc.a deduif
eu , s.atca , subst.acc.(obi)masc.plur. e s.atc , degeldhandelaar
sa. ieu, part.praes.M.acc.(AcP)masc.plur. sa at zitten

Enhijtrofindetempeldeverkopersaanvankoeienenschapenenduivenendegeldwisselaarsdie
daar(altijd)zaten.

NBG:EnHijvond in detempeldeverkopersvanrunderen enschapen en duiven,ende wisselaars,

diedaarzaten.

Opmerkingen
De Leidse vertaling en de W95 lezen beide op een heel aardige manier door de zin heen en
makenerrespectievelijkvan:Toenhijindentempeldemannenzagzittendierunderen,schapen
en duiven verkochten, en de wisselaars [...] en en zag daar hoe men in de tempel runderen,
schapenenduivenstondteverkopenengeldzattewisselen.

9
.u.i sa. ieu, is een accusativus cum participio. Het deelwoord sa. ieu, vormt een
uitbreidingophetverbum.u.i(lett.Hijvond[]zittende).ZieGrieks1,par.21.7;BDR416,11.
sa. ieu,heefteenduratiefaspect:dehandelarenzatendaaraltijd(of:gewoonlijk).Vgl.NBV.
Dewoordvolgordelegtdenadrukopdeverkopers(Abbott,JG2553a).
e t.e i duidt op het gehele tempelcomplex, inclusief de voorhoven. e iae , wordt gebruikt als
alleenhettempelgebouwwordtbedoeld(WBC,37).

Jh2:15
sat :et ca, |a,. tei . s c,etit ai :a ia, .. a.i . s eu t.eu a . :e aa sat eu ,
ea,, sat a i seutca i .. ,..i e s. a sat a , a:. ,a, a i. ..i,

:et ca, part.aor.A.nom.masc.sing. :et. a doen,maken,voortbrengen

|a,. tei subst.acc.(obi)neut.sing. e |a,. tei dezweep
. s voorzetsel(+2) . s uit,van,sedert,tengevolgevan
c,etit ai subst.gen.(mat)neut.plur. e c,etit ei hettouw
:a ia, adj.indef.acc.(obi)masc.plur. :a , ieder,elk,alle
.. a.i indic.aor.A.3epers.sing. . sa a uitdrijven,uitwerpen
eu t .eu subst.gen.(sep)neut.sing. e t .e i detempel
. voegwoord . en,ook
a :e aa subst.acc.(obi)neut.plur. e :e aei hetschaap
eu , ea, subst.acc.(obi)masc.plur. e eu , hetrund
a i seutca i subst.gen.(poss)masc.plur. e seutc , degeldhandelaar
.. ,..i indic.aor.A.3epers.sing. . s,. a (uit)strooien,verkwisten
e s. a subst.acc.(obi)neut.sing. e s. a hetkleingeld
a , a:. ,a, subst.acc.(obi)fem.plur. a :.,a degeldtafel
a i. ..i indic.aor.A.3epers.sing. a ia. :a omdraaien

EnHijmaakteeenzweepvantouwendreefallendetempeluit,ook(dehandelarenvan)deschapen
endekoeienenhetgeldvande geldhandelarenstrooideHijinhetronden de geldtafelsdraaideHij
om.

NBG:EnHijmaakteeenzweepvantouwendreefallenuitdetempel,deschapenenderunderen;en
hetgeldvandewisselaarswierpHijopdegrondenhuntafelskeerdeHijom.

Opmerkingen:
Enkelehandschriftenintroducerenhetwoorda ,na:et ca, (enHijmaaktezoietsalseenzweep
vantouw),omdestrekkingvandezinwatteverzachten(TCGNT,173).
|a,. tei iseenlatinismevoorflagellum(BDR5,4).
. ... sat betekent zowel ... als. Het is hier mogelijk niet zozeer een bijstelling, als wel een
beklemtoning van het feit dat Jezus naast de handelaren ook de offerdieren uitdreef (WBC, 38;
Robertson, GGNT, 427). Abbott houdt het wel op een bijstelling bij allen en denkt dat de dieren
hier metonymia zijn voor de handelaren van schapen en koeien (Abbott, JG 1929; 2558L). Ze
wordenopmerkelijkgenoegapartgenoemdvandeduivenverkopers(ziev.16).

Jh2:16
sat et , a , :.tc.a , :aeu cti .t :.i a a. au a . i.u .i, :et.t . e i et sei eu
:ae , eu et sei . :et eu.

a , :.tc.a , subst.acc.(obi)fem.plur. :.tc.a deduif

:aeu cti part.praes.A.dat.(obi)masc.plur. :a. a verkopen
.t :.i indic.aor.A.3epers.sing. . ,a zeggen
a a. imp.aor.A.2epers.plur. at a (optillenen)meenemen
au a pron.dem.acc.(obi)neut.plur. eu e, deze,die,dit,dat
. i.u .i bijwoord . i.u .i hiervandaan,vanhier
partikel niet
:et.t . imp.praes.A.2epers.plur. :et. a doen,maken,voortbrengen
e i et sei subst.acc.(obi)masc.sing. e et se, hethuis
eu :ae , subst.gen.(poss)masc.sing. e :a devader
eu pron.pers.gen.(poss)sing. . ,a ik
. :et eu subst.gen.(qual/attr)neut.sing. e . :e tei demarkt

Entegendeverkopers(lett.zijdieverkopen)vandeduivenzeiHij:Haaldiedingenhierweg(of:weg
ermee!),maakvanhethuisvanmijnVadergeenmarkthal!

10
NBG:EntotdeduivenverkoperszeideHij:Neemtditalleshiervandaan,maakthethuismijnsVaders
niettoteenverkoophuis.

Opmerkingen:
at a betekent letterlijk optillen en meenemen (in n beweging). Bauer suggereert hier
wegtragen of fortschaffen (evacueren of ontruimen). De vertaling zou dus ook Weg met dit
alles!kunnenzijn(W78)ofnogkorter:Wegermee!(W95,NBV).
a a. is een gebiedende imperatief van de aoristus, met een momentaan aspect (begin- en
eindpuntvallensamen).Daarmeewordteenhandelinggebodenopeenzekermomentindetijd,
waarbij de focus ligt op de gehele handeling (Wallace, Greek grammar beyond the basics, 486;
Abbott,JG2437).
:et.t . is een negatief bevel of verbod, dat in het NT vaak in het praesens staat (met een
lineair aspect: een opdracht om te stoppen met iets wat al bezig is: hou op met het [...]; vgl.
MoultonI,p.125).Eenverbodmeteenaoristusisdoorgaanseenprohibitivus,waarWallaceerin
het NT maar 8 van telt: (Wallace, Greek grammar beyond the basics, 487,724). Het lineaire
:et.t . staathierduidelijktegenoverhetmomentanea a. (Robertson,GGNT,855,950).
et sei . :et eu is volgens Wallace een zogeheten beschrijvende genitief, een soort
restcategorie(Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,80).Mogelijkishetookeengenitivus
qualitatis(hoedanigheid)ofeenattributivus(geefthetdoelaan).Vgl.Grieks1,bijlage5.2.1.6.

Jh2:17
. i ccai et aat au eu e t ,.,a. iei . ct i e , e, eu et seu ceu saa|a ,.at
..

. i ccai indic.aor.P.3epers.plur. . i ci zichherinneren

et aat subst.nom.masc.plur. e a , deleerling
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
e t voegwoord+voorwerpzin e t dat,omdat,want
,.,a. iei part.perf.P.nom.neut.sing. ,a |a schrijven
. ct i indic.praes.A.3epers.sing. .t t zijn
e , e, subst.nom.masc.sing. e , e, deijver
eu et seu subst.gen.(obi)masc.sing. e et se, hethuis
ceu pron.pers.gen.(poss)sing. cu jij
saa|a ,.at indic.fut.M.3epers.sing. sa.ct a opeten,roesten
. pron.pers.acc.(obi)sing. . ,a ik

Zijn leerlingen herinnerden zich dat er geschreven staat (lett.: is): De ijver voor uw huis zal Mij
verteren.

NBG:Enzijndiscipelenherinnerdenzich,datergeschrevenis:DeijvervooruwhuiszalMijverteren.

Opmerkingen:
Deleerlingenherinnerdenzich(pass.refl.vanti csa=herinneren)eencitaatuitPs.69(vers
10 van ps. 68 in de LXX luidt: e t e , e, eu et seu ceu sa.|a,. i .), waarin echter een
aoristusisgebruiktengeenfuturum(BDR74,6).
eu et seu ceu is een genitivus obiectivus, een wat kunstmatige categorie die in het leven is
geroepenomdevelegenitievendiebijeenzelfstandignaamwoordhorentekunnenindelen.Hier
is het object voor uw huis adjectief gebruikt bij e , e,, een substantief dat is afgeleid van het
werkwoord,e a(BDR163,3;Robertson,GGNT,500).
,.,a. iei . ct iiseenperiphrastischperfectummet.t t (waarvanRobertsonerinhetNT40
telt), waarmee een resultativus is bedoeld (met nadruk op de tegenwoordige tijd): staat
geschreven(Robertson,GGNT,903;Burton84).

Jh2:18
`A:.st cai eu i et `Ieueat et sat .t :ai au a t c.t ei e.tsiu.t, t i e t au a :et.t ,,

`A:.st cai indic.aor.P.3epers.plur a :est ieat antwoorden
eu i voegwoord eu i dan,dus
et `Ieueat et adj.nom.masc.plur. e `Ieueat e, deJudeer
.t :ai indic.aor.A.3epers.plur. . ,a zeggen
au a pron.pers.dat.(obi)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem

11
t pron.interr.acc.neut.sing. t , wie,wat
c.t ei subst.acc.(obi)neut.sing. e c.t ei hetteken
e.tsiu.t, indic.praes.A.2
e
pers.sing. e.t siut tonen,bewijzen
t i pron.pers.dat.(obi)plur. . ,a ik
e t voegwoord+causalebijzin e t dat,omdat,want
au a pron.dem.acc.(obi)neut.plur. eu e, die,dat,welk,wie
:et.t , indic.praes.A.2epers.sing. :et. a doen,maken

DeJodendanantwoordden(of:namenhetwoord)enzeidentegenHem:Welktekentoonjeons,dat
jedezedingendoet?

NBG: De Joden dan antwoordden en zeiden tot Hem: Welk teken toont Gij ons, dat Gij dit moogt
doen?

Opmerkingen:
e.t siut betekent naast tonen ook bewijzen, hoewel Bauer hier liever met tonen vertaalt.
Beidebetekenissenliggen inelkaarsverlengde.ZieookdevertalingvanW95:Welktekengeeft
UonstezienalsbewijsdatUzomagoptreden?.Beasley-MurrayzitopdelijnvandeWillibrord
vertalingdooreroptewijzendatdevraagvandeJodenspoortmetdeeisenvandetorah(Deut.
18:20-22).
Merk op dat het NT n keer e.t siut heeft (nooit de thematische variant e.t siua), maar ook
eenmaal(inditvers)e.tsiu.t,(ennooite.t siu,).Vgl.BDR92,1;Robertson,GGNT,311.
t ishieradjectief(BDR298,2;GG143c;Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,346).
e tluidthiereencausale(epexegticale)bijzinin(engeenvoorwerpzin)enbetekentdatmetde
bijbetekenis van met het oog op, wat neerkomt op of met de bedoeling dat (Grieks 1, bijlage
8.1.1en8.1.2;BDR456,6;Robertson,GGNT,964).

Jh2:19
a :.st `Iceu , sat .t :.i au et , u ca. e i iae i eu ei sat . i tct i . at, . ,.a
au e i.

a :.st indic.aor.P.3epers.sing. a :est ieat antwoorden

`Iceu , subst.nom.masc.sing. e `Iceu , Jezus
.t :.i indic.aor.A.3epers.sing. . ,a zeggen
au et , pron.pers.dat.(obi)masc.plur. au e , hij,zich(zelf),vanhem
u ca. imp.aor.A.2epers.plur. u a losmaken,ontbinden,afbreken
e i iae i subst.acc.(obi)masc.sing. e iae , detempel
eu ei pron.dem.acc.masc.sing. eu e, deze,die,dit,dat
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder(binnen)
tct i adj.card.dat.fem.plur. .t , drie
. at, subst.dat.(temp)fem.plur. . a dedag
. ,.a indic.fut.A.1epers.sing. . ,.t a doenopstaan,doenherrijzen
au e i pron.pers.acc.(obi)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem

Jezus antwoordde en zei tegen hen: Breek deze tempel af, dan zal Ik hem binnen drie dagen doen
herrijzen(of:Alsjulliedezetempelafbreken,danzalIkhemindriedagendoenherrijzen).

NBG: Jezus antwoordde en zeide tot hen: Breekt deze tempel af en binnen drie dagen zal Ik hem
doenherrijzen.

Opmerkingen:
sat als verbinding tussen een imperatief en een futurum is consecutief gebruikt (gevolg
aanduidend = dan), aangezien de imperatief de vorm aanneemt van een voorwaardelijke bijzin
(semitisme): als jullie deze tempel afbreken, dan... Vgl. BDR 387.2; 442,7; Wallace, Greek
grammarbeyondthebasics,448,688;Robertson,GGNT,948,1023.
De imperatief u ca. heeft volgens sommige grammaticas een aanmoedigende (consessive)
strekking, vergelijkbaar met .a i sat u c. (Abbott, JG 2439iii; Burton 183-184). Bultmann
sluithierbijaandoorereenironischeimperatiefintelezen(Bultmann,KEK,p.88).Anderenzien
in het gebod een dreigement (minatory), met een impliciete waarschuwing dat de gevolgen van
hetafbrekenvooreigenrisicozijn(Abbott,JG2439v).Wallacehoudthetopeenvoorwaardelijke
imperatief (conditional) en suggereert de vertaling: If you destroy this temple and I command
youtointhreedaysI willraiseitupof zelfs:Goahead!Destroythistemple,if youdare!Iwill
stillraiseitup!(Ibidem,490v).

12
. iisnietalleeneenlocatief,maarkanookeentijdsduuraangevenenbetekentdanvaakbinnen
(Robertson,GGNT,586;Abbott,JG2331).Merkop dat MarcusenMatthesinde paralleltekst
eta ta i .a i hebben (Mc 14:58 en Mt 26:61), wat neerkomt op f binnen drie dagen
(Bauer, vgl. NBG) of na drie dagen (Abbott, vgl. Telos). Bij andere lijdensaankondigingen, in
Matthes en Lucas, is sprake van t . a (op de derde dag (Mt. 16:21 en Lc 9:22)),
terwijlMc8:31.a .t , . a,leest(nadriedagen).

Jh2:20
.t :ai eu i et `Ieueat et .cc.a seia sat . . .cti et seee e iae , eue,, sat cu . i
tct i . at, . ,..t , au e i,

.t :ai indic.aor.A.3epers.plur. . ,a zeggen

eu i voegwoord eu i dan,dus
et `Ieueat et adj.nom.masc.plur. e `Ieueat e, deJudeer
.cc.a seia adj.card.dat.neut.plur. .cc.a seia veertig
. adj.card.dat.neut.plur. . zes
. .cti subst.dat.(temp)neut.plur. e . e, hetjaar
et seee indic.aor.P.3epers.sing. et seee. a bouwen,stichten
e iae , subst.nom.masc.sing. e iae , detempel
eu e, pron.dem.nom.masc.sing. eu e, deze,die,dit,dat
cu pron.pers.nom.sing. cu jij
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
tct i adj.ord.dat.fem.plur. .t , drie
. at, subst.dat.(temp)fem.plur. . a dedag
. ,..t , indic.fut.A.2epers.sing. . ,.t a doenopstaan,doenherrijzen
au e i pron.pers.acc.(obi)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem

De Joden dan zeiden: Zesenveertig jaar is (aan) deze tempel gebouwd en (dan) zal jij hem in drie
dagendoenherrijzen?(of:Inzesenveertigjaarisdezetempelgebouwd[...];of:Dezetempelis46jaar
geledengebouwd[...])

NBG:DeJodendanzeiden:ZesenveertigjarenisoverdezetempelgebouwdenGijzulthembinnen
driedagendoenherrijzen?

Opmerkingen:
.cc.a seia sat . . .cti is een dativus temporis. Deze geeft normaliter antwoord op de
vraagnaareentijdstip(vaakeenvoltooiinguitdrukkend),maardedatiefvaltookgeregeldsamen
metdeaccusativustemporis.Ditgebeurtmetnamealssprakeisvandederdedagmethetoog
opJezusopstanding(Robertsonmeentdater. ibijkanwordengedacht(Robertson,GGNT,523,
527)). Iets dergelijks lijkt hier aan de hand te zijn, omdat de tempel waarvan sprake is,
vermoedelijk nog niet geheel was voltooid (Bultmann, KEK, p. 90). Aan de andere kant becijfert
Abbott dat het juist de tempel van Ezra was waaraan 46 jaar is gebouwd (Abbott, JG 2021-4).
Vgl.BDR200,9;Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,156.
Merkopdat.cc.a seia sat . eenvandeuitzonderingenisinhetNTvantelwoordenboven
de20metsat .Zie.t sect . cca.,(Op.19:4)en. sae i .t sect(Hand.1:15).Vgl.BDR63,3;
Robertson,GGNT,283;MoultonII,p.172,422.
Deaoristuset seee (zonderaugment!=>vgl.MoultonII,p.191)ishiervolgensHoffmann&
Von Siebenthal en Robertson samenvattend (complexief) of constaterend. De context wijst op
voortduring, maar het werkwoord mist dit aspect (GG 199c; Robertson, GGNT, 833; vgl.WBC,
37). Hoffmann & Von Siebenthal suggereren de vertaling: 46 Jahre lang ist an diesem Tempel
gebaut worden. Beasley-Murray wijst in dit verband op Ezra 5:16: a :e e . . a, eu iu i
a seee sat eu s . .. c (van toen af tot nu toe is eraan gebouwd, maar het is niet
voltooid). Wallace ziet hier echter een effectieve aoristus, die het eindpunt van een handeling
weergeeft.Hijvertaaltdaarommet:Thistemplewasbuiltforty-sixyearsago(watzoukunnenals
e iae , alleen op het tempelgebouw slaat en niet om de omliggende gebouwen; vgl. v. 14). Het
werkwoord is bovendien een passief zonder aanduiding van een handelende persoon. Wallace
vermoedt dat deze is weggelaten omdat Herodes negatieve associaties opriep (Wallace, Greek
grammarbeyondthebasics,437,560v).
Het tweede sat leidt hier een uitroep in en heeft de connotatie van and yet of maar toch
(Robertson,GGNT,1183;Abbott,JG2146).

13
Jh2:21
. s.t ie, e. . .,.i :.t eu iaeu eu ca ae, au eu .

. s.t ie, pron.dem.nom.masc.sing. . s.t ie, deze,die,hij,zij

e. voegwoord e. maar,en(ofonvertaald)
. .,.i indic.imperf.A.3epers.sing. . ,a zeggen
:.t voorzetsel(+2) :.t over,aangaande
eu iaeu subst.gen.masc.sing. e iae , detempel
ca ae, subst.gen.(epex)neut.sing. e ca a hetlichaam
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem

MaarHijsprak[aldietijd]overdetempelvanZijnlichaam.

NBG:MaarHijsprakvandetempelzijnslichaams.

Opmerkingen:
eu ca ae, au eu is een genitivus explicativus (of epexegeticus), die de vraag beantwoordt:
waaruit bestaande? (vaak volgend op een als metafoor gebruikte substantief).Feitelijk betekent
de verklarende genitief hier de tempel, welke is Zijn lichaam (Grieks 1, bijlage 5.2.1.7; BDR
167,2;GG165a;Wallace,Greekgrammarbeyondthebasics,98;Robertson,GGNT,399,498;
Bultmann,KEK,p. 90 nt.4).Sommigeexegeten lezenhiereengenitivus possessivus,omzo de
verwijzingnaareenlichamelijkeopstandingtevermijden.
Hetaanwijzend voornaamwoord. s.t ie, e. isanaforischgebruikt(terugverwijzend naar iemand
diealeerderisgentroduceerdenderhalvebekendmagwordenverondersteld)enismetnadruk
gebruikt.ZieRobertson,GGNT,707,708;Abbott,JG2382.
Het imperfectum met lineair aspect . .,.i in combinatie met e. duidt hier een mysterieuze
uitspraak van Jezus aan, die niet door de omstanders wordt begrepen. Abbott stelt voor om te
vertalen:Hewassaying[allthewhile]ofHewas[allthewhile]meaning(Abbott,JG2467-9).

Jh2:22
e . eu i ,. . s i.sa i, . i ccai et aat au eu e t eu e . .,.i, sat . :t c.ucai
,a| sat a e ,a e i .t :.i e `Iceu ,.

e . voegwoord+temporelebijzin e . toen
eu i voegwoord eu i dan,dus
,. indic.aor.P.3
e
pers.sing. . ,.t a doenopstaan,doenherrijzen
. s voorzetsel(+2) . s uit,van,sedert
i.sa i adj.gen.(part)masc.plur. i.se , dood
. i ccai indic.aor.P.3
e
pers.plur. ti cseat zichherinneren
et aat subst.nom.masc.plur. e a , deleerling
e t voegwoord+voorwerpzin e t dat,omdat,want
eu e pron.dem.acc.(obi)neut.sing. eu e, deze,die,dit,dat
. .,.i indic.imperf.A.3epers.sing. . ,a zeggen
. :t c.ucai indic.aor.A.3
e
pers.plur. :tc.u a geloven
,a| subst.dat.(obi)fem.sing. ,a| hetgeschrift,debrief
a e ,a subst.dat.(obi)masc.sing. e e ,e, hetwoord
e i pron.rel.acc.(obi)masc.sing. e , dat,wat,hetgeen,wie
.t :.i indic.aor.A.3epers.sing. . ,a zeggen
e `Iceu , subst.nom.masc.sing. e `Iceu , Jezus

Toen Hij dan was opgestaan uit de doden, herinnerden zijn leerlingen dat Hij dit [al die tijd] had
gezegdenzijgeloofdendeSchriftenhetwoorddatJezushadgesproken.

NBG: Toen Hij dan opgewekt was uit de doden, herinnerden zijn discipelen zich, dat Hij dit gezegd
had,enzijgeloofdendeSchriftenhetwoord,datJezusgesprokenhad.

Opmerkingen:
e i staatnietindenaamvalvanhetnaamwoordwaarhetopbetrekkingheeft(a e ,a ).Eigenlijk
haderamoetenstaan.Vgl.BDR294,3;Robertson,GGNT,715.Abbottlegtuitdatdeuitspraak
nietzegtthewordthatJesusuttered[asageneraldoctrine],maarthe[mysterious]word[about
destroyingtheTemple],whichJesusthenuttered(Abbott,JG2406).

14
e t eu e . .,.iiseenvoorwerpzin(Grieks1,bijlage8.1.1;GG257d).Letterlijkstaater:dat
Hijditzei,maarditisinditverbandgeengoedNederlands.Vandaardatwevanhetimperfectum
in zinnen in de indirecte rede vaak een v.v.t. maken. Het imperfectum heeft hier bovendien een
lineair aspect (al die tijd), analoog aan . .,.i in vers 21. Zie Grieks 1, bijlage 8.1.10;Wallace,
Greekgrammarbeyondthebasics,552;Abbott,JG2469.

GesprekmetNicodemus

Jh2:23
'., e. i . i et , 'I.eceu et, . i a :a c,a . i . e , :eet . :t c.ucai .t , e e iea
au eu .aeu i., au eu a c.ta a . :et.t

'., voegwoord+temporelebijzin a , als,zoals

e. voegwoord e. maar,en(ofonvertaald)
i indic.imperf.A.3
e
pers.sing. .t t zijn
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
et , 'I.eceu et, subst.dat.(loc)neut.plur. e 'I.ece ua Jeruzalem
a :a c,a subst.dat.(temp)neut.sing. e :a c,a hetPascha
. e subst.dat.(temp/epex)fem.sing. . e hetfeest
:eet adj.nom.masc.plur. :eu , veel
. :t c.ucai indic.aor.A.3
e
pers.plur. :tc.u a geloven
.t , voorzetsel(+4) .t , naar,in,op,tegen
e e iea subst.acc.neut.sing. e e iea denaam
au eu pron.pers.gen.(poss)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
.aeu i., part.praes.A.nom.masc.plur. .a. a zien,aanschouwen
a c.ta subst.acc.(obi)neut.plur. e c.t ei hetteken
a pron.rel.acc.(obi)neut.plur. e , dat,wat,hetgeen,wie
. :et.t indic.imperf.A.3
e
pers.sing. :et. a doen,maken

EntoenHijinJeruzalemophetPaasfeestwas,geloofdenvelen(of:kwamenvelentotgeloof)inZijn
naam,doordat(of:toen)zijdetekenenzagendieHijdeed.

NBG:EnterwijlHijteJeruzalemwas,ophetPaasfeest,geloofdenveleninzijnnaam,doordatzijzijn
tekenenzagen,dieHijdeed;

Opmerkingen:
Hetparticipium.aeu i., kanzowelwordenvertaaldmeteentemporeelvoegwoord(toen)als
meteenvoegwoordvanreden(doordat).
Hethebrasme:a c,a isindeclinabel(BDR58,1).
. i a :a c,a . i . e iseendativustemporis(tijdstip).. i . e ismogelijkingevoegd
terverklaringvan. i a :a c,a (Haenchen,Hermeneia,192).Alsdatzois,is. i . e geen
dativustemporis,maareendativusepexegeticus(Abbott,JG2654nt.1).
. i et , 'I.eceu et, is een dativus locativus (Grieks 1, bijlage 5.3.4.1; GG 181).
'I.eceu et, mist vaak een lidwoord. Dit vers is een van de vier uitzonderingen, mogelijk bij
wijzevananafoor,aangezienJeruzalemalinv.13isgenoemd(BDR261,3;Robertson,GGNT,
760;Abbott,JG2670).MerkopdatJeruzaleminJohannesenMarcusaltijdeenmeervoudkrijgt.
Ina c.ta a . :et.tkrijgttekenendenadruk,mogelijkomaantegevendatzemeerbelang
aandetekenenhechttendanaanJezuszelf(Abbott,JG2569).

Jh2:24
au e , e. `Iceu , eu s . :t c.u.i au e i au et , eta e au e i ,tia cs.ti :a ia,

au e , pron.pers.nom.masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
e. voegwoord e. maar,en(ofonvertaald)
`Iceu , subst.nom.masc.sing. e `Iceu , Jezus
eu s bijwoord eu niet
. :t c.u.i indic.imperf.A.3
e
pers.sing. :tc.u a geloven,toevertrouwen
au e i pron.pers.acc.(obi)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
au et , pron.pers.dat.(obi)masc.plur. au e , hij,zich(zelf),vanhem
eta voorzetsel(+4) eta omdat(metgesubst.inf)
au e i pron.pers.acc.(AcI)masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
,tia cs.ti infin.praes.A.(AcI) ,tia csa kennen
:a ia, adj.acc.(obi)masc.plur. :a , ieder,elk,alle

15
MaarJezuszelfvertrouwdeZichniettoeaanhen,omdatHijhenallen[=allemensen]kende.

NBG:maarJezuszelfvertrouwdeZichzelfhunniettoe,omdatHijhenallenkende,

Opmerkingen:
:tc.u a betekent in combinatie met een accusatief niet geloven (vgl. vers 23), maar
toevertrouwen (Bauer, :tc.u a-3; Robertson, GGNT, 476). Het negatieve imperfectum duidt in
het NT doorgaans op weerstand tegen druk, teleurstelling of had no intention of doing, wat
volgensAbbottinditversneerkomtop:[...]butJesusHimselfdidnotevenbegintotrusttothem
(Robertson,GGNT,885;Abbott,JG2466).Hetcontrastmet:eet . :t c.ucai .t , e e iea
au eu uithetvorigevers,schaartAbbottonderjohannescheironie(Abbott,JG2644).
Veel tekstgetuigen hebben in plaats van het eerste au e i hier .aue i, ter verduidelijking (vgl.
Robertson, GNT, 226, 287). Toch kan een persoonlijk voornaamwoord best worden gebruikt als
reflexivum (TCGNT, 174; BDR 64,2; 288,1; Wallace, Greek grammar beyond the basics, 325;
Moulton II, p. 180; vgl. Grieks 1, par. 8.1). Vooral Johannes gebruikt het persoonlijk
voornaamwoordopdezemanier,omJezusaftezonderenvandeanderemensen:Jesushimself
(legtnadrukophetonderwerp)wasnotentrustinghimself(directobjectmetreflexievebetekenis)
to them, because he himself knew all men (Wallace, Greek grammar beyond the basics, 349;
Robertson,GGNT,686;Abbott,JG2374).
Als na het voorzetsel eta een gesubstantiveerde infinitief (e ,tia cs.ti) volgt met een
voorzetsel in de vierde naamval, dan veranderen we bij het vertalen het object (au e i) in het
subject. Blass, Debrunner en Rekopf scharen dit principe onder de Accusativus cum Infinitivo
(BDR 408.2g; vgl. GG 226). Verder krijgt het voorzetsel een andere betekenis (in dit geval
omdat; vgl. e t in vers 25!). Vgl. Grieks 1, par. 25.7; BDR 402,1; 406,4; Wallace, Greek
grammar beyond the basics, 597; Robertson, GGNT, 584. Merk op dat Johannes maar vier
gesubstantiveerdeinfinitievenkent,waarvanbovendienalleenditverseenconstructiemeteta e
heeft(Robertson,GGNT,765,966;Abbott,JG1995a).

Jh2:25
sat e t eu ,.tai .t ,.i t ia t, au c :.t eu a ia :eu au e , ,a . ,t iacs.i t i
. i a a ia :a .

e t voegwoord+causalebijzin e t dat,omdat,want
eu bijwoord eu niet
,.tai subst.acc.(obi)fem.sing. ,.t a denoodzaak
.t ,.i indic.imperf.A.3
e
pers.sing. . ,a hebben,houden
t ia voegwoord+finalebijzin t ia dat,omdat
t, pron.interr.nom.masc.sing. t , wie,wat
au c coni.aor.A.3
e
pers.sing. au. a getuigen
:.t voorzetsel(+2) :.t over,aangaande
eu a ia :eu subst.gen.masc.sing. e a ia:e, demens
au e , pron.pers.nom.masc.sing. au e , hij,zich(zelf),vanhem
,a voegwoord ,a want
. ,t iacs.i indic.imperf.A.3
e
pers.sing. ,tia csa kennen
t pron.interr.nom.neut.sing. t , wie,wat
i indic.imperf.A.3
e
pers.sing. .t t zijn
. i voorzetsel(+3) . i in,op,met,door,onder
a a ia :a subst.dat.masc.sing. e a ia:e, demens

enomdatHijhetnietnodighaddatiemandgetuigdeoverdemens,wantHijwistzelfwatindemens
omgaat(lett.was).

NBG: en omdat het voor Hem niet nodig was, dat iemand van de mens getuigde; want Hij wist zelf,
watindemenswas.

Opmerkingen:
In het zinsdeel . ,t iacs.i t i . i a a ia :a zijn de tijden aan elkaar gelijk gemaakt. Er
staattweemaaleenimperfectum,hoewel i algemeenisbedoeldenhiernietduidtopietswatin
hetverledenligt.Vgl.BDR330,1;Robertson,GGNT,1029,1043.
t i . i a a ia :a iseenindirectevraag,ingeleiddoort (Robertson,GGNT,1176).

16
eu a ia :euisinditversalgemeenbedoeldalssoortofklasse(ondankshetgebruikvaneen
lidwoord).ZieWallace,Greekgrammarbeyondthebasics,228v.
t ia na een substantief of adjectief is epexegetisch gebruikt (dat, in plaats van het meer finale
opdat). Vgl. Wallace, Greek grammar beyond the basics, 476, 662; Burton 216; Abbott, JG
2094;2104a.
e a ia:e,krijgtinditversdenadrukdoordeherhalingvanhetsubstantief(Abbott,JG2607).