You are on page 1of 12

1

MSU General Conference 2011; Tlabung October 5 7, 2011


Thupui : Ram Leh Hnam Himna Zirlaite Kutah
Dr. J.V Hluna, Ex MLA

Zirlaite kuta ram leh hnam himna a awm nasatzia hi Social Science-ah hian ngaihnawm tak leh zir chian tham tak a awm a, ram thanglaiah phei chuan zirlaite hi society tithangtu bul ber an ni a, a chhan chu sorkarin an thu hi an ngaihpawimawh em vang a ni. Hun remchang apiangah mipui lungawi lohnate an sawi chhuak a, thuneituten an tih tur an tih loh te, dan ang lova an thil tihte leh an dik lohna te huai taka sawiin an bei ta thin a; tichuan, zirlai pawl chuan sorkar a chenchilh tlat a, ngaihsak an hlawhin rilru latu ber leh ram hlauh an hlawh a ni. Kum 100 aia rei mah tawh atang khan zirlai pawl chet dan hian social change-ah hian hmun pawimawh tak a chang a, hmun thenkhatah phei chuan sorkar rorel dan tidanglam khawpin thil an tithei a, chutiang bawkin hnam zia/nunphung humhalhna kawngah hmanraw pawimawh tak an ni bawk. Asia, Africa leh Latin America-ah chuan zirlaite hi Politics-ah te, mipui vantlang thilah te, hnam zia/nunphung tihhmasawn chungchangah te hmanraw pawimawh tak an ni. India ram zirlaite thil tih theihzia chu Non-Cooperation Movement (1921), Civil Disobedience Movement (1930) leh Quit India Movement (1942)-a Pu Gandhi hnung an zui atang te khan a lang thei a. India ram Nationalist pawlte behchhan ber an nih hi sawi sen rual lohin a lang a ni.

Hun hmasa-a mizo zirlaite Tunhmaa kan zirlai hruaitu hmasaten Calcutta University leh Guwahati University-a MIL Subject a Mizo tawng thun tura an lo bei hlawhtling te, UPSC Exam-naa Hindi Compulsory tih tum duh lova President Sanjiva Reddy hnena sut leh tura an lo nawr hlawhtling te kha a va ropui em. Zirlai leh Rambuai Mizoram chu March 1, 1966 tangin a buai a. India sorkar chuan "ka ram" a tih Mizoram leh "ka khua leh tui" a tih Mizote chu Muammar Gadhafi-an a mite tunhnaia a sawisak ang mai khan March 5, 1966-ah an ralthuam tha ber, Jet Fighter hmangin a bomb a. Tlabung te pawh Jet Fighter-in a kah alh ve che u kha. Kan hmeichhiate nasa takin an pawngsual a, khua an hal a, mi pawisawilo tam tak an kapin an sawisa a, an manin an tantir a, mi tam tak kuttual leichhamah an siam a, khua an khawm a. India State buai dang heti em em hian an sawisa lo. Tunlai a Manipur do ber, Armed Forces Special Power Act te kha March 3, 1966 atangin kan chungah an lek tawh a, tuman mi an ngaimawh pui lova kan sepui ruah tuar ngawt ngawt mai a ni. Kan buai hma kum 10 hma lama buai tawh, supply thlawhna Dakota meuh kap thla, Naga hel lakah emaw, Sikh hel Golden Temple-a tawm an beihnaah emaw, Maoist hel an beihnaah emaw Jet Fighter em chu an hmang lo a sin. "Khatianga Jet Fighter meuh hmanga min bei kha in mi leh sa-a min ngai tak tak a nih chuan apologize rawh u" tia ke pena India sorkar phuttute chu kan Mizo zirlaite an ni. NESO pawh in min phut pui ngei se a lawm awm ngawt ang. Chutichuan kan la phut hlawhtling ngei ngeiin ka ring tlat ani. Chutia India sipai leh MNF sipai an indona karah tualchhung Political Party-te an lo inbakkaih a. Special Force

te siamin mipui nasa taka mi an tih thlabar em em lai khan zirlaite an ni, hlau hauh lova remna palai hna thawk kha. India sorkar leh Pu Laldenga Delhi-a awm an bia a. Tualchhungah lehkha te chhuahin remna a awm theih nan kawng an zawh a. Tawrh huama an beihna azarah inbiakna a awm a, remna tluantling kan lo nei thei ta hial a nih hi. Khatih laia zirlai Jail vawi eng emaw zat tang leh Police kut tuarte kha kan zah che u a, kan chawimawi a che u. AASU vs Central Sorkar Hetih lai hian Assam-ah pawh All Assam Students' Union (AASU) chuan an State-a Bangladesh Foreigners lut ru tam lutuk dap chhuak a, E. Roll atanga paih a, Bangladesh-a thawn kir tura Central Sorkar nawrin hma an la ve mek bawk a. Rel kawngte an dan thin avangin kan ramah pawh buhfai leh mamawh dang a harsat phah hle thin. Anni zawng an tangrual bawk a, Lawyer leh University Professor adviser tha tak tak te nen an bei a. Silai leh tharum hmang lo mahse Prime Minister Pu Rajiv-a meuh khan, Home Minister S.B Chavan-a nen August 14, 1985 zan khan PM inah an bia a. Remna an siam meuh chuan a tuk August ni 15 zing lam dar 2:45 a ni der mai a. Prime Minister chu August 15 Independence Day zinga Red Fort-a Sipai chibai bukna la tur leh mipui hma a thusawi tur a ani a, chumi hma in Pu Gandi a thlanah te Pi Indira Gandi thlanah te pangpar dah tur a ni bawk si a, a tlaivar thak a ni ber mai. AASU hian an duh tak, Foreigner thu-ah hnehna an chang kan ti thei ang chu. An Agreement-ah chuan, "Foreigners who came to Assam on or after March 25, 1971 shall be detected, deleted and expelled in accordance with law," tiin an ziak a. "March 25, 1971 leh a hnua Foreigner Assam-a lut chu

dap chhuah a, E. Roll atanga paih a, dan hmanga hnawh chhuah tur" tih a ni. An remna dangah chuan an rama Oil laih chhuah State pawn, Barauni daiha thlifim lo va, an State-a Oil Refinery siam te, North Guwahati-a IIT din leh Tezpur leh Silchar-a Central University din te hi an remna rah chhuah a ni. A dang pawh an State thatpuina tur chi engemaw zat a la awm. Ramri leh Zirlaite Ramri humhalh te pawh hi zirlaiten an ngaihsak hle a nih loh chuan a bilhah tho lo laklawh kan ni a, State sorkar tumah hi huai taka hma la thei/ngam an awm lo a ni ber mai. British-in Boundary min lo siamsak, "The Eastern Bengal Frontier Regulation of 1873 and the Inner Line Regulation of 1872 were extended to south Cachar in 1875" tia Prof. J.B Bhattacharjee-an a lehkhabu 'Cachar under British Rule in Northeast India' a ramri a sawi dan chuan, "The line started from the Chattochura peak in Hailakandi and passing through Jalnachera, Barunchara, Nawarband, Dwarband and Maniarkhal ended at the Moinadar outpost on the bank of Barak," a ti a(p. 141). Ani hian W.W. Hunter, 'A Statistical Account of Assam' Vol- II, London1879, p.363 atanga a lak a ni. Hengah hian ramri lung an phun vek a. Kolalian tlangah phei chuan thir 18' a sang 12" X 14" a lian, quintal 2 vela rit an phun a. Pu Chawngkunga sawi dan chuan, heng ramri lungphun hi Vaiin an phawi bo vek tawh a. Kolalian tlanga thir phun pawh hi sai hmangin an phawi a, an hnuk sawn a. Chu chu Congress Party Boundary Sub-Committee hmingin an fang vek a. Thir pawh chu June 14, 2011 khan Hriphaw khuaah an zawn pheitir a, an dah tha ngawt rih mai a ni. Kan pu Bengkhuaia ten ramngaw an lo humhalh, British pawhin Boundary-a 1875-a an puan chhungah hian 250

sq. miles lai tunah hian Vaiin an awp a. Pu Ch. Chhunga, Chief Minister a nih laiin Boundary Committee-ah Rev. Zairema, Pu C.L Ruala leh Pu B. Poonte te a ruat a. 1875 Boundary kha kan ram chin a ni tiin Memorandum tha tak, Map nen Central-ah an theh lut a. Brig. T. Sailo a CM khan Pu Ch. Chhunga Memorandum chu tha a ti hle a, a bawhzuina a siam a. Eng tik ni-ah emaw la chinfel ngai Boundary buai kan nei a ni tih Home Ministry-in an record mek laiin 1986 Accord khan kan dinhmun a rawn phet deuh tlat mai a. Pu Zoramthanga sorkar khan bawhzuiin Special Legislative Assembly session an ko va, 'Kan ramri dik tak hi kan nei leh tur a ni, chumi tur chuan Central sawrkarah All Party aiawh in kan bawh zui tur a ni' tiin Resolution an pass a. Memorandum tha tak an buatsaih a, an submit tum laiin Indo-US Civil Nuclear Deal thu sawia Parliament an buai em em lai kha a ni a, Prime Minister hmu tur in appointment an hmu thei lova, an submit thei ta lo a ni. Tuna kan sorkar hian bawhzui a chak taka hma an lak theih nana nawr leh thawhpui hi zirlaite hna dik tak a ni dawn lawm ni? Vaiin ramri zauh an rawn tum apianga hma latu chu Mizo zirlaite an ni a. Vairengte thlanga Zorn an sak hum zo lotu te pawh kan Police te an ni. Brig. T.Sailo policy-ah chuan 'Ei leh bar, Hydel Power, etc.-ah kan intodelh ang a, kan ram chin chu Police Force chak tak hmangin kan awp hmiah mai ang, riltam a huai theih loh avangin kan intodelh phawt a ngai. Central-in Map an nei tha lutuk, kan ram chin an chiang, kan awp tawh ber chuan sawifel a huphurh lo' tih a ni. Hei hi zirlaite tan chona ropui tak niin kei chuan ka hria. Pu Pranab Mukherjee Union Commerce Minister a nih laia Dec 5, 1993-a "India chhunga ILP ngai a awm hi a fel lo, hlih vek tur" a tih leh Union Home Minister Pu S.B. Chavan an January 23, 1994 Shillong-a NEC Meeting-ah Inner Line Regulation hlih vat a ni ang. a tih pawh khan Mizo zirlaite an ni, nasa taka do a, beng harhtu kha. Pu Hawla sorkar khan

August ni 26, 1994-ah Emergent Session meuh an koh phah a, ILR hlih duhlohna Resolution khawng tak an pass a, Central an ngawi leh ta a nih kha. Chakma leh Zirlai Chakma foreigner Issue hi lian tak a ni reng mai. Kan lalten labour a an chhawr cham hlen te, Second World War laia tangrual sipaiin puakphura an chhawr cham hlente chu kan Bible-in a sawi ang khan kan sakhua an vawn phei chuan kan mite ang chiahin kan ngai a. Karnafuly Hydro-Electric Project-in a chim avanga 1964-a Zorama rawn tlan lutte pawh kha Foreigner an nih avangin kan District Council hotute khan Zoram chhunga dah an duh lo va, Central sorkarin NEFA (Arunachal Pradesh)-ah an dah a. Arunachal Pradesh sorkar chuan tun thleng hian ramdangmi (foreigner) an ni tiin Central-ah la chhuak turin an nawr reng a. In hmun lo ram an pe lo va, Electoral Roll-ah an thun lo va, Ration Card an pe lo va, an zirlaite Tribal Scholarship an pe lo bawk. Kan rama MNF te an underground lai khan East Pakistan-a bu khuarin awlsam takin Zoram nen an kalpawh thin a. MNF Movement tihthuanawp nan Mizo ni duh ngai lo tur, Kristiana inpe mai mai lo tura an ngaih Chakma te he lai karah hian awm se tha-a ringin Cachar leh Mizoram bialtu Commissioner Pu Shanti Jibon Das-a leh Deputy Commissioner Pu A.C. Ray-a te chuan Chakma Autonomous District Council din rawtna an siam a. UT kan neih rual khan a lo piang ve ta nawlh mai a ni. Bangladesh a lo pian khan Bengali hoin an nawr chep lutuk a, an hminga ram neih ve duh pawl Shanti Bhahini-ten ralthuam nen an nawr a, Zorama an hminga Council Area chu behchhanah an hmang a. Tamtak an rawn lut ru in training an nei bawk a. Mizo khua thin tam tak chu Chakma in an luahlan ta ani. Illegal infiltrators ten mi an

assimilate mai ang tih hlauhthawnawm a nih tak avangin Zirlaite chuan Foreigners Chakma te an ngaimawh ta a. E. Roll atanga paih tumin Aizawl lamah 1952 Roll leh Lunglei lamah 1956 Roll base in, chunga hming awm te leh an thlah te chauh dah tumin hma nasa tak an la a. An duhna entirnan Aizawl atang a Chawngte thleng Long March te an nei bawk a, a va lawmawm em. Politician-ten an thlawp tha tawk lo erawh a pawi ngawt mai. United Front sorkar hlim khan lawmpuina chibai bukin Pu Lalhmingthanga nen Delhi-ah kan kal a. Union Home Minister Pu Inderjit Gupta Room-ah kan lut a, kan nihna kan sawi chauh a, ani'n 'thu rawh u' pawh a tih hmain, "Enga ti nge P.C.-in Chakma in huat?" vin deuhin a ti ringawt mai a. P.C-in Chakma kan huat lohzia, a lo cheng hlui pangai te chu kan mite ang chiah a kan ngaih thu te sawiin, kan rama Bangladesh Chakma Illegal Infiltrators an tam zia hetiang hian kan sawi a, Independence hlimah mi 11,435 an awm a, UT kan nih dawn kum 1971 ah 23,236 an awm a, 1991 ah 71,000 an awm a. 1971 leh 1991 in kar ringawt a an punna hi mi 47,764 an ni a, hei hi inthlahchhawn a pung ni lovin Illegal Infiltrators vang a ni kan ti a. Chu chu keimahni mai ni lovin India tan ngaihmawh tham leh ngaihmawh tur zawk an nihzia minute sawm chhungin Home Minister kan awitir hmanin ka hria a, lawmawm ka ti ngawt mai. Chakma Autonomous District Council chhunga chengte pawh hian Illegal Infiltrators te hi chu anmahni tibuaitu an ni a, a ngaimawh ber tur pawh an ni. Zirlaite hian Mizoram Chakma dik takte hi thurualpui thiam ila, Illegal Infiltrators te dap chhuak tur leh E. Roll-a atanga paih tur leh Bangladesh-a thawn kir turin a kawng tha ber a nih ka ring. An Autonomous District Council hi MNF Movement tihthuanawp nana

Security Purpose-a siam a ni a. A purpose zo tawh in remna leh muanna nei tawh mah ila, India Constitution-a dah a nih tawh avangin Supreme Court lo chuan a paih thei tawh lo vang. Tuikuk leh zirlai Tuikukin mi an tihbuaizia kan hria. Kan mikhual leh kan labour ten tharum hmanga kan ram mi an chuhpui ta ngawt mai hi chu Chakma te aiin rilru an tina zawk. Anni pawh kan zinga tha taka awm nghet te chu tuman kan haw lo. Mahse, Tripura vel atanga fuihpawrhtu leh National Paper-a dawta a chhuan chhe thei ang bera min beitute, underground-a kan ram mi lak heksak tumtute hi chu kan ngaimawh a ni. Home Ministry-in hemi chungchanga Chief Secretary an kohin, Pu P.L Thanga, Planning Board Secretary hi Delhi-a a awm ve lai tak a lo ni a. Pu Vanhela, Chief Secretary in kalpuiah a sawm a, "Ka tawng ve inphal chuan ka kal ve ang e," a ti a. "I duh ang ang i sawi thei ang," an tih avangin a kal ve a. Pu P.L Thanga hian Tuikukte Mizoram mi an nih lohzia leh Labour tura lo kal mai an nihzia te, an History chiang takin Home Ministry awih khawpin a hrilhfiah a. A lawmawm hle. Official lian leh Politician te hian kan History a tawk a fang an hriat hi a ngai hle rng a ni. Zirlaite hian kan ram hum turin kan History kan ngaihven reng a, a tulna lai laia aw leh tha kan thawh thin hi a lawmawm em em ani. Sorkar pawh bengvr a, nawr reng ngai an ni thin si a. HPC leh Zirlai Kum 1994-a CTI Sesawnga HPC an in-surrender ni khan ka kal ve a. 64% kha Zoram pawn mi an ni a. Manipur-a mi an tam ber a. Prof. Laldena leh Pu Lalthalien, Hmar Inpui General Secretary hnenah a hran ve ve in, "Hmar hi Manipur-ah

in tam ber a, khawngaih takin Mizoram hlehthlak tumin rawn bei lo hram teh u, Manipur-a in chenna hleh thlak tumin emaw, Council dilin emaw, Mizorama beh tumin emaw bei zawk ula, kan puihna rawn ngenin Mizoram hi tanhmunah rawn hmang tawh zawk rawh u. Chutichuan, kan theih tawkin kan lo pui ang che u," tiin thahnem ngai takin ka ngen a, an kal dan zawk tur pawh niin an hria niin ka hria a, ka lawm hle. Hetia zirlai zinga in-unauna tha a awm zel chuan kan inpumhatna pawh a tha zel ang tih ka ring. Burma mi leh Zirlai Burma mi Zoramah tam tak an rawn chhuk a, mi thenkhat an sual avanga Burma mi zawng zawng kan ngaihmawh chuan kan tisual mai thei. An ram politics a buai avangin Europe leh Asia hmun tinah an teh darh a, an kalna ram apiangah Human Rights hoin an lo tanpui zawk a ni. Delhi-a Burma Students' League Office pawh ka tlawh thin a. National Human Rights Commission-a in-register apiangin thla tin Rs 1500/- an dawng a, hna engkim an thawk thei a, zirna in khawiah pawh an zir phal a ni. Kan ramah pawh registration ti ila Tripura sorkarin Tuikuk Refugee tana Central sum an dawng ang hian dil ve zawk ila. Kan unaute an ni a, a tha thei ang bera kan lo mikhual hi kan tih tur ni awm tak a ni. Gorkhali leh Zirlai Mizoram Gorkhali te hi a tam ber chu British-in min rawn run laia an zinga sipai tang tawh leh an thlahte kal zel chambang an ni deu ber a, an neitu viu a ni, keini pawhin kan unaute ah kan ngai. Amaherawhchu, Gorkhali te hi scholarship, employment, sumdawnna leh Inhmun lo ram etc. neih thuah Mizo te ang chiahin dinhmun pek tur a ni tih Govt. of

10

Mizoram Gazette Notification No. J-20011/102/83-POL (SCT) Dt, Feburary 3, 1992 a chhuah a ni ta mai kha chu an tisual a nih kha. Gorkhali na na na chu Mizo Tribal ang an ni lova, Megalaya leh state tinah pawh an awm a, tuman a ram neitu te din hmun ang an pe lo. Chuvangin Mizoram a tualchhung mi din hmun ang chiah lo pek kha Zirlaite leh NGO dang ten an ngaimawh a, sut leh tur a nasa tak a an nawrna avangin kha Gazette Notification kha sut leh a ni a, a lawmawm ngawt mai. Ram leilung humhalh leh zirlaite India Constution ah chuan tribal ram hi non-tribal hnenah hralh phalh loh ani a. A hawh erawh chu a hawh tir theih. Entirnan, Mizoram University pawh hi Central ta a nih avangin ahmun hi pe lovin kum 99 a tan a hawh tir (land lease) a ni. Buai lai a sipaiin kan ram an duh duh a an luah pawh Pu C. Thanghmura, PUCL te zarah kan harh chhuak a. Court ah an khing a, chan hlen lovin ram luah man kan la ta hum hum zawk a nih kha. Sipai haw hnuah kan nei let leh vek tawh bawk. Tun laiin Company lian pui pui leh Airforce te, BSF te leh Armed Forces dang dang pawh an rawn chuak zel a, IIM leh Central Institution dang pawh an lo chuak zel dawn. Mizo te hian pawisa tam tak vawikhat a kan hmuh theih na tur a nih chuan kan ram hi hralh kan chak et et mai niin a lang a. Lo hralh tawh te pawh an awm nual awm e. Hetiang anih chuan kan in hralh ral thak mai ang tih hlauh awm tak a ni. Nontribal hnen a ram hralh hi Constitution kalh a nih avangin land lease leh rental emaw a pek zawk tur a ni. Hei pawh hi zirlai ten kan zir chian a, kan ram leilung, Inhmun lo ram state pawnlam mi te hnena hralh hi kan dodal tlat loh chuan ram leilung fate hian 'ka ram/ka hmun' tih tur kan van pharh ni a thleng mai thei a ni.

11

MZU leh Zirlai Keini ang State t leh rethei tan chuan State University tha leh changtlung, University dang pawhin an recognise ngei tur din chu thil huphurhawm a ni. State Assembly-in State University neih an pass fel tawh hnuah Zirlai pawl leh Academic Association ten Central University ngei kan nei tur a ni tia an nawrna chu a lo hlawhtling ta a. A lawmawm hle. Kan University ah hian Zirtirtu tur mi thiam bik hmun tin atangin lo kalse kan duh a, Zirlaite pawhin state pawn atangin nasa takin rawn bawhse kan duh a ni. Amaherawhchu Mizote dan tumna ni awm taka Assistant Professor Interview thei tur, UGC Guidelines pawh ni lova 'Four First Class' han tih vel te, hna pakhatah mi 6 chauh koh tur tihte chu Zirlaiten nasa takin an dodal a, sut a ni ta zel a. Kan University than zelnaah pawh hian a thahnem ngai ber chu zirlaite an ni. Relkawng leh Zirlai Mizo zawng zawngin kan mamawh chu Silchar leh Bagha by pass-na tha tak neih a ni. A chhan chu kan chunga an that loh em vang a ni. Bhadarpur atanga Bairabi-a rel lo lut hi Broadguage ni se, Buhfai, Petrol, Gas leh in sakna bungraw chi hrang hrang hi Bairabi-ah Silchar rate-in kan hmu thei ang a. Sawhthing leh thlai dang thawn chhuah tur kan neih te hi Silchar leh Bangha kual lovin Bairabi-ah kan thawn thei tawh bawk ang. SDO (C) record danin Rel t chi lo kalah hian ni tin vai 100 - 150 vel an lo kal a, ILP la chu average in ni tin pakhat chauh a ni si! Vai pass nei lo an inthup bo mai mai theih lohna tur system mumal tak nei lova Sairang thlenga rel kan thlentir mai chuan Vai chhe miin nasa takin min chim ang a, kan hmeichhiaten an fa an pai ang a, inchimralna bul a ni. Tun dinhmuna relin Sairang thleng rih lo se zirlaiten an ti pawh hi inchimralna (assimilation) kawnga kan him nan thil tihawm tak reng a ni.

12

Sumdawng leh Zirlaite Mizo hminga Vai sumdawngte, Vai sumdawn phalna nei lo sumdawng ve ta ringawt te tam tak an awm nia hriat a ni a. Hetiang hi hnam kalphung ei chhiatna kawng hlauhawm tak a ni. Vai sumdawng leh supplier hrim hrim kan do a ni lo, kan mamawh tak tak te pawh an ni. Kan duh tak chu phalna mumal an nei tur a ni a, chhiah pawh an pe ngei tur a ni, Mizo tuman hlawk na chhete umin hming an hawh tir tur a ni lo tih hi a ni. Zirlai bawk an chet loh chuan hetiang dap chhuah kawngah pawh hian midang rin tur an avang khawp mai. Corruption leh Zirlai Corruption hi Mizo nun ti chhetu leh sorkarin a thawh tur a tihpuiltin theih lohna chhan ber a ni fo. Kan CM-in corruption a zung nen lama phawia phoro a tum hi nasa taka zirlaiten support a ngai a ni. An buai a, an indaih lo va, mipuiin kan chim reng a, thiam taka lo tlawn an awm reng bawk avangin Corruption dona dan tha tak awm mah se, an tan khawng taka lek kawh a harsa viau a ni mai thei. PRISM-te mai kut ah dah lovin zirlaite hian kan puih hle a ngai a ni. Anna Hazare-a hlawhtlinna pawh hi zirlaite puih vang a ni. Tlangkawmna Aw le, Ram leh Hnam himna zirlaite kuta a awm nasatzia tam tak kan sawi ta a. A taka chantir tur chuan zirlaite hian Nationalism rilru kan put a ngai a. Zu leh ruihhlo dang lakah kan fihlim a ngai a, kan zirlaite taima taka zira, Corruption-ah kan fihlim a ngai ani. Mizo kan nih avangin kan hnam sakhuaa Kristian zirtirna hi a tlangpuiin kan zawm ngei ngei bawk tur a ni. Chuti chuan, kan hnam tradition/custom leh sakhua a him ang a, kan ram leh hnam a him zel bawk ang. Ka lawm e

You might also like