Tlanna Thu

1
TLANNA THÛ
By Ellen G. White
Bu
Khàtna & HNIHNA
(Volume 1 & 2) )
Hê lehkhabû hi Mrs. White lehkhabu ziak hmasak a\ \ anga

kàihtâwi a ni.
3
A CHHÛNGA THU AWMTE

THUPUI PHÊK
Thuhmahruai 5
1. VÂRPARHA A TLÂK THÛ 7
2. THIL SIAMTE 13
3. HELNA A VANGA THIL LO AWMTE 16
4. THLÊMNA LEH TLÛKNA 24
5. CHHANDAMNA KAWNG BUATSAIHNA 34
6. KAINA LEH ABELA 44
7. SETHA LEH ENOKA 49
8. TUILÊT 53
9. BABEL IN SÂNG 63
10. ABRAHAMA LEH THUTIAM CHU 65
11. ISAAKA NUPUI NEIH THU 74
12. JAKOBA LEH ESAUVA 77
13. JAKOBA LEH VÂNTIRHKOH 84
14. ISRAELA THLÀHTE 90
15. PATHIAN THILTIHTHEIHZIA TIHLANNA 102
16. ISRAELTE SAL ATA AN CHHUAH THÛ 108
17. ISRAELTE ZINKAWNG THÛ 115
18. PATHIAN DÂN CHU 125
19. HMUN THIANGHLIM CHU 138
20. ENTHLATUTE LEH AN THU RAWN THLEN 145
21. MOSIA THILTIH DIK LOH 152
22. MOSIA THIH THÛ 156
23. RAM TIAMA LUH THÛ 160
24. PATHIAN BÂWM 168
25. KRISTA LO KAL HMASAKNA 180
26. KRISTA RAWNGBAWLNA 186
27. ISUA MANTIRNA 191
28. KRISTA CHUNGCHANG THUBUAI 195
29. KRISTA KHENBEHNA 202
30. KRISTA THAWHLEHNA 211
31. KRISTA VANA A LAWN CHHOHNA 220
32. PENTIKOS 222
33. KEIBAI TIHDAM THU 228
34. TIHDUHDAHNA HNUAIA RINAWMNA 234
4
TLANNA THU
35. CHANCHIN |HA THUPÊK 238
36. STEFANA THIHNA 239
37. SAULA PIANTHARNA 244
38. PAULA RAWNGBAWL TIRH LAI 250
39. PETERA RAWNGBAWLNA 254
40. TAN IN A|ANGA CHHANCHHUAHNA 263
41. RAM DANG DANGAH 269
42. PAULAN KUM ENG EMAW ZAT RAWNG A BAWLNA 276
43. PAULA LEH PETERA MARTAN CHANNA 280
44. TLÛKSANNA RÛNPUI 284
45. DÂN BAWHCHHIATNA THURÛK 289
46. SIAM |HATU HMASATE 297
47. LUTHER-A LEH SIAM|HATNA ROPUI 301
48. SIAM|HATNA HMASAWNNA 307
49. HMASAWN THEIH LOHNA 312
50. VÂNTIRHKOH PAKHATNA THUCHAN 314
51. VÂNTIRHKOH PAHNIHNA THUCHAN 321
52. ZANLAI ÂUTHÂWM 325
53. BIAKBÛK CHU 330
54. VÂNTIRHKOH PATHUMNA THUCHAN 334
55. DINNA HMUN NGHET 339
56. SETANA BUMNATE 341
57. THLARAU BIAKNA 345
58. RING TAKA ÂUNA CHU 351
59. ENLÂWKNA HUN TÂWPNA 354
60. JAKOBA MANGAN HUN 357
61. MI THIANGHLIMTE CHHANCHHUAHNA 360
62. MI THIANGHLIM LAWMMAN 364
63. KUM SANGKHAT 365
64. THAWHLEHNA VAWIHNIHNA 368
65. KRISTA LALLUKHUM KHUMTÎRNA 370
66. THIH HNIHNA 375
67. LEI THAR CHU 378
5
THUHMAHRUAI
Mrs. Ellen G. White, Krista lo kal leh ringtute tâna Pathian mi
thlan tirhkoh chuan, kawng tam takah Êng hruaina chu a dawng a.
Êng hriattîrna a dawnte zînga a hmasa ber pakhat chu, vân a\anga
Vârparha a tlâk achin leh mihring hmasa ber tlûk a\anga Krista lo kal
leh hun,lei thara Pathian ram a lo din hmâ lohva, \hatna leh sual
inbeihtawn tûr thû a ni.
Kum 1858 khân Mrs. White leh a pasal chu Ohio bial, Bowling
Green kianga Lovett‗s Grove inkhâwmnaah an kal a. Kohhran la
awm chhunte tâna thil pawimawh tur tam tak zêl angin a hmu a. Zêla
a awm thu chu hetiang hian a ziak a: “Krista leh Setana nasa taka an
inhnialna chungchâng thu, a hma kum sawm lai tawhazêla ka hmuh
tawh tam tak chu, Lovett‗s Grove-ah chuan ka hmu nawn leha, ziak
chhuak turin tirh ka ni,”tiin.— Ellen G. White‗s Life Sketches , p.
162.
Krista leh a vântirhkohte leh Setana leh amah zuitute nasa taka
an inhnialna chanchin chu bu thumin chhuah a ni a, chûng lehkhabu
pathumte hmingah chuan Spiritual Gifts (Thlarau Thilpêkte) tih a ni.
A kum lehah chuan chutiang lam thû bawk chu famkim lehzuala
hriattîirna a hmu a, kum 1870-ah khan Tlanna thu mak tak thû chu
famkim zâwk taka chhuah turin a bei \an a; bu lîin a chhuah a.
Chûng bu lite khaikhawmna hming chu, The Spirit of Prophecy
(Thu Hrilhlâwkna Thlarau) tiin a vuah a.
Hun chu a lo kal zêl a, chu mi lam thuah chuan hriattîrna a hmuh
belh zêl a; hêng lehkhabûte hi khawvêl zau lehzualah leh kohhrante
hnênah tihdarhna kawng a lo inhawng ta a. Mrs. White chuan a
lehkhabute chua tilian zêl a, a thu kim lo lai apiangte chu a tifamkim
a, hriattîrna a hmuh ang zêlin a belhchhah a. Tichuan, tunah chuan
bu ngâ lian fe fein kan lo nei ta. Chûng bu ngâte hming atan chuan
“Conflict of the Ages” tih a ni. Bu mal mal hmingte chu—
Thlàhtùbulte leh Zãwlneite , Zãwlneite leh Lalte , Chatuan
6
TLANNA THU
Nghàhfâk , Tìrhkohte Thiltih , leh Indona Ropui tihte an ni. A zavai
chuan phêk 3,500 lai a ni. Mihring tlanna thu leh, Pathianin mihring
A siam chhan chu hriat chian a lo nih theih nâna hêng lehkhabute hi
kohhran leh khawvêl tân an \angkai êm êm a ni.
He khawvêl awm chhûnga thil innêktawn turte chanchin Mrs.
White hnêna hriattîrna thu lo thleng hi America leh ram danga mîte
tân, tawi famkim deuhva ziak chhuah hi thil mamawh tak niin hriat a
ni fo tawh a. Chu thil mamawh tak chu he lehkhabu TLANNA THU
hian a rawn phur chhuak ta a ni. Lehkhabu hmasate chu an indawt
dân ang zêlin he bu hian kaihtawi an ni a. Spirit of Prophecy ,
Volumes 1, 3, 4 a\angte leh The Signs of the Times leh Thuziak
Hmasâte [Early Writing ( Spiritual Gifts , Volume 1)] a\angtein
lâkkhawm a ni.
He lehkhabu chhuahtute leh Ellen G. White lehkhabu chhuah
ngaihtuahtute chuan, he lehkhabu a\ang hian, mihring boral tawhte
chu tlanin an awm leh tawh a, khawvêl chhe tawh chu kan L ALPA
Isua Krista zârah siam \hat a ni leh ta tih thu hi khawvêl zawng
zawngin lo hmu chhuak sela, Isua chu a lo kal leh thuai dawn a ni tih
rinna nghet chu mîte thinlungah a lo awm bawk sela an duh êm êm a
ni.
[Hê chhùt thùmnaah hian bu 1-na leh bu 2-na chu \hén hrang lova
a búng pêk zawm a ni a, chhiartûte tânhmán \angkai thiam a àwl
zâwk kan beisei.—Ed]
7
BUNG 1
VÂRPARHA A TLÂ Â K THU
V ârparha chu a hel hmaa vâna a awm lai chuan vântirhkoh

chungnung leh chawisân hlawh êm êm a ni \hîn a; dinhmun san
thuah chuan Pathian Fapa dâwltu a ni. Vântirhkoh dangte ang
bawkin hmêl nêlawm leh hlim tak hmêl pu reng a ni a. Chal ruh ko
sâng, arh \ha phek phawk, thil ngaihtuah chak tak mai hmêl pu hi a
ni a. A pian hmang nalhzia lah chu sawisel bo, zahawmna leh
ropuina riau nei a ni a. Vântirhkoh dangte hmêl êndân ai pawhin ani
hmêl ênna chu a êng mawi bîk a. Pathian Fapa Krista ropuina erawh
chuan vântirhkoh dangte ropuina chu a la khûm vek a. Krista chu
vântirhkoh dangte siam an nih hma daiha Pa hnena lo awm reng
tawh a ni a. Vârparha chuan Krista chu a lo îtsîk ta êm êm a, Krista
chauhvin thu a neihna tur thilahte thu neih a lo tum ta a.
Siamtu Ropuia chuan a Fapa chu vântirhkoh dangte aia
chungnung leh sang ber a nihzia thu a puan dawn khân vântirhkohte
chu a ko khawm vek a. Lal\hutthlêngah chuan Fapa leh Pa chu an
\hû a, vâna vântirhkoh thianghlimhote zawng zawng chuan an \hut
hual a. Pa chuan „Pumkhat, intluk chiah an ni a, Fapa awmna apiang
chu a awmna a ni a, Pa thû an zâwm angin Fapa thu chu an zâwm tur
a ni. Vân mîte chunga thuneihna chu Fapa hnênah pek a ni tawh a. A
thu ngaihtuah mêk pakhat–chu lei leh a chhûnga cheng tur thil nung
tinrengte siam thu chu–Pa leh Fapain an ngaihtuah dûn ang a, Pa thu
leh a tumna chu Fapain a hlen zêl ang a, Ama thu ngawt erawh
chuan Fapa chuan engmah a ti lovang a. Pa thu apiangte chu Fapa
chuan a thlen famkimtîr zêl ang,‘ tiin.
Vârparha chuan Isua Krista chu a îtsîk ta êm êm mai a. Isua
chungnunna leh a thuneihna dik tak hnuaia awm an nihzia tihlan
nana vântirhkohte chu Isua hmaa an han kûn chuan Vârparha chu a
kûn ve tak na a, a rilru erawh chu îtsîkna leh huatnain a khat a. Krista
chu Pathian thiltih tur apiang hriatpuitu leh ngaihtuahpuitu,
8
TLANNA THU
Vârparha hriat ve phak lo tur chu Vârparha chuan a ngai thiam thei
lo va. Krista chu vâna lal ber, Pa tluka thuneitu a lo ni ta. Vârparha
chuan vântirhkohte zînga chungnung ber turah a indah a. A dinhmun
pawh a sang hle reng a, mahse dinhmun sâng bîk deuh a chan avang
chuan amah Siamtu chungah chuan a lawm chuang lêm lo va, a fak
bawk hek lo. Pathian tluka sân chu a rilrûk tlat a. Hnathawh chanpual
bîk pawh a nei reng \hîn a. Siamtu Ropuia kiangah, a ropuina êng
chuai ngai lo zâm vêl tuam chhûngah chuan a awm reng \hîn a. A
silhfente pawh a êngin a mawi êm êm a ni lawm ni? Eng vangin nge
Krista chu ani aia chawisan a han nih bîkna tur? tiin a ngaihtuah a.
Isua Krista îtsîknain a rilru a khat a, lung ni lo êm êmin Pa hma
ata chu a kal sawn ta a. Vântirhkohte chu a ko khawm a, a rilrua a
thil tih tum erawh chu a la thup rih a. Thu a han sawi \an a, ama thu
hlir a sawi ber a. Pathianin ani aia Isua a dahsân thûah a lungnih
lohzia chu a sawi a. Tun achinah chuan, an zah êm êm tur rorêltu
ruat a lo nih tak avangin vântirhkohte zalenna chu tihtawp a lo ni ta
tiin a sawi a. Amah Vârparha leh vântirhkoh zawng zawngte a ko
khawm a ni, tiin a hrilh a; ani chu Krista hmaah a kûn leh ngai tawh
lo vang, an zalenna hlu tak chu tihtawp a lo nih tak avangin;
chawimawina leh ropuina, ama chan zâwk tur chu Pain chantir lovin,
Krista a pêk tak zâwk avangin, nasa takin a bei vak dâwn tih leh, a
thu zawma a lama \ang apiangte chu a tawp thlengin a ho peih zêl
ang tiin a sawi bawk a.
Vântirhkohte chu an inhnial ta a. Vârparha leh a lama \angte
chuan Pathianin a awp dân kawng chu siam \hat nghal tur an ti a.
Pathianin a Fapa hnênah thiltihtheihna tawp lo leh thuneihna zawng
zawng a pêk tak avang leh chuti êma a chawisân tâk chhan chu
engvang nge ni ang tiin lungawi lohnain an khat ta a. Fapa thuneihna
lakah chuan an hel ta a ni.
Siamtu thu chu zâwma a laka rinawm taka awm zâwk chu thil dik a
ni e, tiin vântirhkoh dangte chu an \ang a. Kristan chawisanna a
dawn hma aiin Vârparha chu a la hniam chuang lo va, a dinhmun
9
VÂRPARHA A TLÂK THU
Vârparha vân a\angin leiah paih thlak a ni
pawh a la danglam chuang hauh lo ti te pawhin an hrilhfiah a. Krista

chu Pathian Fapa a ni a, vântirhkohte siam an nih ve hma daih pawha
Pa hnena awm tawh a nih thute leh Pathian ding lama awm fo tawh
reng a nihzia leh hmangaihna tel fan zêla a thuneihna a hman fo
dânte chu an hriat tlân vek zâwk avangin a thu apiangte chu lawm
tak chungin an zawm \hîn reng a. Vântirhkohte hriatpuia Pain Krista
a chawimawi avang mai chuan Vârparhan thil awmdân a hriat thiam
theih loh avang chuan pawi ti êm êmin an \ap zawih zawih a. Thil
tum \ha lo tak chu bansanin anmahni Siamtu thu chu zawm mai
zâwk turin \hahnemngai takin an ngen a; tun hma zawng khan
thlamuanna leh inremna chuan a lo phuar khâwm a, engahnge inrem
lohna leh helna thâwm a lo rîk tak ang–tiin an \ang a.
Chung thûte chu Vârparha chuan ngaih pawh a ngaithla duh lova,
chutiang thu sawitute chu bawi rilru pu in ni e, tiin a hawisan a.
Vârparhan helna thu a han rawt tlu thei ta mai chu, Pathian laka
rinawm vântirhkohte chuan mak an ti êm êm mai a. Vârparha chuan
rorel dân thar \ha zâwk an la hmuh ngai loh, inkhuahkhirna awm
hauh lo zalenna chu pêk a tiam a. Tam tak chuan an hotuah leh an
chunga thuneitu ber atân an vuan nghâl duh tih an sawi a. Tam
10
TLANNA THU
takte chu a hîp hlê tih a han hmuh chuan, vântirhkoh zawng zawngte
chu ama lamah an la pakai vek ang a, Pathian tluk a la ni ngei dâwn
a ni a inti a. Pathian laka rinawm vântirhkohte chuan anni vântirhkoh
zawng zawngte Siamtu chuan a thiltihtheihna a hman duh phawt
chuan, nasa takin a nghaisa thei a; Amah a thianghlim leh a hlut ang
bawkin Pathian dân chu a hlu si a, chutiang laka han hel chu
vântirhkohte tân tih âwm em ni ang? An chung thu chu engtinnge a
tawp ang tih pawh an hre phâk lo a ni e an ti a. Helna rilru pute
chuan Vârparha hruaikawina thu lakah chuan an beng hup sela, an
rilru lam lêtin Pathian hnênah kal sela, a thuneihna laka hel tumna
rilru dik lo an put thu chu an puang zâwk tûr a ni e an ti a.
Vârparha thlêmna âwntu tam takte chuan vântirhkoh rinawm
takte thu rawn ang chuan awm a, an rilru put dân chu sim a, inchhirin
Pa leh Fapa rin tlak tura awmleh chu an duh a. Nimahsela helna
rawttua chuan, Pathianin a tih dân tur chu a hria a, a thuneihna
hnuaiah chuan intulut leh pawh ni sela, ropuina chang \hîn, a
lal\hutthleng vela cheng \hîna chu, a pe tawh hek lo vang tih a ring a;
inlamlêt leh turin a kal thui lutuk tawh a, an nih nih ni mai turin awm
a \ha zâwk tawh-Pathian Fapa chibai bûka kûn chu tlawm thlak tak a
nih avangin a tih turah a ruat thei lo. Pathianin anniho chu a ngaidam
hek lo ang a, an zalenna turin an bei nasa tur a ni zâwk a; dinhmun
ropui leh thuneihna an neih tur an chan tak si loh chuan thahrui
chakna hmang talin an chuh zâwk tur a ni tiin a \ang tlat a. (Hemi
a\ang hian Vârparha–Pathian ropuina chang \hîn, a lal\hutthleng vêla
chêng \hîn chu, a bawhchhiatna avang chuan Setana–Hmêlmapa–a lo
ni ta a.)
Vântirhkoh rinawm takte chu Pathian Fapa hnên lam chuan thil
awmdân chu hrilh turin hmanhmawh takin an tlân ta a. Vântirhkoh
rinawmte a khawih khawloh loh nân Setana chu engtia tih tûr nge ni
ang tiin Pa leh Fapa chu an inrawn a. Duh sela chuan Pathian Ropuia
chuan Bumtua chu vân a\angin a paih bo mai thei a; mahse chu chu a
tum a ni lova. Setana leh a zuituten Pathian Fapa leh a vântirhkoh
rinawm te, an thiltihtheihna hmanga an do chu an remti
11
a. Vântirhkoh tupawh a duhna lam apianga a \an chu a remti zâwk a;

tichuan mi tin rilru tak chu a lan theih nan. Amaherawhchu Setana
lama \ang, hel duhna rilru neite chu vân hmuna an awm ve reng chu
thil fel a ni tawh lo a. Chutichuan, Pathian dân, tihdanglam theih
ngai loh laka hel awmzia chu a lo lang \an ta a ni; helna rilruin zung
a kaihngheh tawh chuan tihchimih theih ani tawh si lo va. Helte
hotupa chu Pathianin hrem nghal mai sela chuan vântirhkoh tute nge
helna rilru pu ve a, tute nge pu ve lo tih a lang thei lo vang.
Chuvangin, Pathian rorel dikzia leh a rorel dân chu vân mipui zawng
zawngten an hriat fiah theihna kawng chu a lo lang zâwk dawn a ni.
VÂN INDONA
Pathian rorêlna laka hel chu bawhchhiatna sang ber a ni. Vân chu
a pum nghîn ang mai a lo ni ta. A pawl pâwlin vântirhkohte chu an
inthliar hrang a, pâwl tinte chu pawl hotu chuan a ho zêl a. Chûng
hotute chungah pawh chuan hote sang lehzual an awm zêl a. Mahni
inchawisan a duhna avang leh Pathian Fapa, vâna thuneihna ropui
tak lakah a intukluh duh lo avang chuan Setana chuan dân chu a do
\an ta a ni.
An chanchin \heuhte ngaihtuah turin vâna mi zawng zawngte chu
Pa hmaah an ko khawm a. Setana chuan ani aia Krista a chungnunna
thu chu a ngai thiam thei lo a ni, tiin thinur hmêl pu deuh chung hian
a sawi a. Chapo hmêl pu tak mai hian a ding a, Pathian zawlpuiin a
sang ve tur a ni a, thil engkimah Pathianin a râwn vein Pathian thil
tum apiangte thu a hre ve phâk zêl tur a ni tiin a sawi a. Pathian
chuan a Fapa hnênah chauh a thiltih tum chu a hriattîr ang a, vâna
chêng zawng zawngte chuan, Setana pawhin a thu chu hnial lovin an
zawm mai tur a ni tiin Setana chu a hrilh a. Setana chuan, a helna
avangin vânah chenna hmun a nei ve tawh lo vang a ti bawk a.
Chapo hmêl pu deuh chung hian Setana chuan a lama \ang hote
vântirhkoh chanve dâwn lai maite lam chu hawiin a kâwk a: “Hêngte
hi ka lama \angte an nih hi! Anni pawh hi hnawtchhuakin, vân
hmunte chu nasa takin i tiruak dâwn a ni ang
12
TLANNA THU
maw?” a ti a. Krista thuneihna dodal turin a inpeih a, thiltihtheihna

tinreng hmangin a bei vak ang a, vâna a dinhmun pawh chu vêng
him turin \an hmun a khawh ve bawk ang, tiin a sawi bawk a.
Setana chapozia leh a thusawi an han hriat chuan vântirhkoh \ha
tak maite chu an \ap zawih zawih mai a. Pathian chuan helhote chu
vânah an awm thei tawh lo vang tiin a puang a. An dinhmun sâng leh
hlimawm takte chu Pathian dân, anmahni chunga chuang, an zawm
vang chauhva an chan theih a ni reng a. Pathian dân bawhchhe
ngamtuten himna an la neih theihna tur kawng chu a awm lo reng a
ni. Siamtua dân a duh lohziate chu a sawi vak vak a. Dân awm chu a
tuar thei lo. Vântirhkohte tan dân a ngai lo va, an duh ang anga an
awm theihna kawng a kaw tawn vek zâwk tur a ni, an chhia-\ha
hriatna chu anmahni hruaitu a ni mai tur a ni a, dân chuan an zalenna
a titâwp a, khuahkhirh bet tlattu a ni; chu dân tihboral chu a tum ber
pakhat a ni tiin a sawi bawk a. Vântirhkohte dinhmun pawh hi \ha
zâwka siam a \ul a ni a ti bawk a. Dânte siamtu Pathian chuan
vântirhkohte chu amah angin dah a ni zâwk si a. Dân chu fel taka an
zawm avang chuan an hlim thei êm êm a ni bawk a. Hnathawh bîk an
nei \heuh va, Setana hel hmâ kha chuan engkim fel takin a awm a,
vân mîte chu engkimah thurualnain a phuar khâwm a ni.
Vânah indona a lo awm ta a. Pathian Fapa, Vân Lal Fapa leh a
laka rinawm vântirhkohte pâwl chu leh lam an ni–pâwl leh lam chu
Setana leh a hote an ni. Pathian Fapa leh vântirhkoh rinawm takte
chuan an hneh a. Setana leh a zuitute chu vân ata an hnawtchhuak ta
a. Vân mîte chuan felna leh dikna khat Pathian chu an chawimawi a.
Helna hun hma reng pawh a lang leh ta lo va. A hma ang bawkin
thlamuanna inremna a lo khat leh ta a. Hlimna leh malsawmna
dawng ve \hîn, an \hiante chung thu chu, vâna vântirhkoh la awmte
chuan an ngaihtuah chuan an rilru a tina hle a; hlohna nasâ a ni reng
e.
Leia chêng tur mihring siam an tum nghal thuah Pa chuan Fapa
chu a râwn a. Chatuan atana himna pêk tlâk khawpin Pathian lakah
13
a rinawm nge rinawm lo tih fiah nân leiah chuan mihring an dah ang
a, chu fiahna chu him taka a kal tlang chuan mihring chu vântirhkoh
tlukah Pathianin a dah ang a. Pathian duhsakna a dawng ang a,
vântirhkoh nên an inkawm \hîn ang a, mahse khuahkhirhna awm
hlek lo va awmtîr nghâl mai chu felin A hre lo.
* * *
BUNG 2
THIL SIAMTE
PaKhawvêl
leh Fapa chuan an thu ngaihtuah mêk tak leh ropui tak,
siam thu chu, an tipuitling ta. Lei chu mawi êm êmin
Siamtu chuan A han din chhuak ta a. Tlâng sâng leh lian deuh te,
hniam leh tê deuh zâwk te, phai zâwlte a awm a; chîng inkârah chuan
luite leh tuifinriatte an awm bawk a. Lei chung chu phai zâwl zau
duai hlîrin a khat lo reng a, tlâng tê deuh hlek leh lian deuh zâwk te a
awm sa ve reng a, amaherawhchu tunlai tlângte ang hian an sâng lêm
lo va, an bumboh lo bawk; khât dân inang deuh leh rualrem zâwk
tak, mawi tak an ni. Tlâng chhîpahte pawh lungpui hmuh tur a awm
lo va, lungpuite chu lei hnuai lamah lei ruhrêl ni awm takin an la
awm zâwk a. Tuite pawh hi hmun khât tâwkah a awm zêl a. Tlângte
leh phai zâwlte chu hnim leh pangpâr mawi takin a khat a; thingte
pawh chi tinreng, tunlaia thingte aia sâng leh lian leh mawi zâwk tak
an ni a. Boruak lah chu a thianghlimin a hrisêl êm êm a; lei chu lal in
ropui tak ang mai hi a ni. Vântirhkohte chuan an han hmuh chuan
Pathianin chuti kauva thil mawi leh mak tak mai a han awmtîr tak
avang chuan an hlim êm êm a.
Lei leh a chhûnga ramsate siam an nih hnuah chuan Pa leh Fapa
chuan anmahni angin mihring chu an siam leh a, hei hi Setana tlâk
hma daih tawha an tum a ni reng a. Lei leh a chhunga thilnung
tinrêngte chu an pahniha an siam vek an ni. Pathianin a Fapa hnênah
14
TLANNA THU
chuan, “Kan anpuiin mihring i siam ang,” A ti a. Adama chu Siamtu

kut ata a lo chhuah chuan a nalhin a sâng tâwk hle mai a. Tunlaia he
leia chêng mihring lêt hnih tur laia sâng leh inphut mawi tak a ni a. A
landân lah chu a mawi êm êm a, a engkim mai kha a inphut tâwk leh
mawi tâwk vek a ni. A vun pawh a ngo ri ngawt a ni lo va, a eng
pawh a ni hek lo va, tisen \ha tak mai, hrisêl hmêl êm êm a ni. Evi
erawh chu Adama tluk chuan a sâng ve lo va. Adama koki pel zet
zawngin a sang ve a. Evi pawh chu Adama ang maia pian dân fel leh
mawi a ni a, a hmêl chu a \ha êm êm a.
Chung mihring pahnih, sualna reng la nei lote chuan mihring
kuta siam silhfen reng an silh lo. Ropuina leh ênna vântirhkohte
tuam vêltu ang chuana tuam vêl ve zâwk a ni. Pathian thu zawma an
awm lai chuan chu ênna chu an inthuamna a ni a. Pathianin a siam
thil engkim mai chuan mawina famkim a ni a. Pathianin a siam thil
emgkm mai chu mawina famkm an nei \heuh va, Adama leh Evi tân
chuan an hlimna turin engmah tlâkchham leh mamawh dang reng an
nei lo. Pathianin anni chu a hmangaih nasat êm avangin huan mawi
leh nuam tak a siam sak bawk a. An hun \henkhatte chu huan chei
\hat nân an hmang a, vântirhkohten an rawn tlawh chuan an kawm a,
an thu zirtîrte dawngin an thu hrilhte chu ngaihtuah zuina hunte an
nei bawk a. An awmdân rêng rêng chu an tân hahthlâk a awm lo va,
a nuamin a thawven thlâk êm êm zâwk a, chu huan mawi tak chu an
chênna in a ni mai a ni.
Huanah chuan LALPAN thing chi tinreng \angkaina nei tur leh
mawi atân a \otîr a.Thing \henkhatte chu rah \ha êm êm mai hian a
uai kûr lûk mai a, an rahte chu an rim a tuiin, mit la tak mai leh tui
êm êm vek an ni a, huana chêng mi pahnihte ei tur atâna Pathianin a
siam an ni reng a. Grep kung chu rah \ha êm êm nên chuan an ding
ngîl \hulh mai a, chutiang chu mihringte tlûk hnuah a awm leh ngai
tawh lo. An rahte pawh lian pui pui, rawng hrang hrang, a dum deuh
te, a sen te, a sengdâng te leh, a hring dal lam deuh te an ni. Leiah an
zâm lova, do dinna a awm lo na a, a rah nasat êm avang chuan a kûr
deuh suau chauh a ni. Adama leh Evi chuan hlim
15
THIL SIAMTE
êm êm leh nuam ti tak mai hian Grep bukte chu an chei a. Thingbuk
hnuai leh an rahbâwr rimtui tak kârah chuan chawlhnate an siam a.
Lei chu hnim hring dup mai, mawi êm êm hian a tuam vel chuai
mai a; pangpâr chi hrang hrang chhiar pawh chhiar sên loh, rimtui
êm êm mai hi an pâr chûk mai bawk a. Thil inawmpawlh dân lah chu
a ropui leh nalh dân ber ang tura rem ang vek hi a ni a. Huan lai
takah chuan, thing dang zawng zawngte aia ropui bîk, Nunna Thing
chu a ding a. Nunna thing rah chu–Apple thei hi rangkachak leh
tangkaruain rah sela–chutiang deuh chu a ni; a ei apiang chu an thi
thei lo vang. A hnahte chu tihdam theihna damdawi an ni bawk.
EDEN HUANA ADAMA LEH EVI
Eden huanah chuan Adama leh Evi chu hlim êm êmin an awm a,
kawng engkimah an thianghlm a. Thilnung tinrêngte chunga
thuneihna pêk an ni a. Sakeibaknei leh Beram no chu inngeih tak,
nuam ti takin an vêlah an infiamin, an ke bualahte tui takin an muhil
\hîn a. Sava chi tinreng, hmul ze mawi hrang hrang neite chu thing
zârah leh pangpâr zîngah te, Adama leh Evi kiangah te chuan an
chêng a; an Siamtu fakin, hram dân chi tinreng nen mawi takin an
hrâm a.
An Eden in mawi tak mai chuan Adama leh Evi chu a tilawm êm
êm a. An kiang vêla hmul mawi tak nei, hlim tak leh mawi taka hrâm
neuh neuhte hlasak rî chuan a tihlim \hîn êm êm a. Chûng hrâm
thiamte ang mai bawk chuan Adama leh Evi chuan Pa leh Fapa
hmangaihna chu fak leh chawimawiin, hla mawi tak sain âwte an
chhuah bawk a. Hriatna leh finna tâwp lo lak a\ang chuan thilsiam
tinrêngte chu an nih tur ang leh awmdân tur ang ngeiin an lo chhuak
a ni tih an hria a. An Eden in tihmawi dân thar leh tih ropui dân
tharte an hre chhuak belhchhah zêl a; chûngte avang chuan an rilru
chu Siamtu zahna leh a chunga lawmna leh hmangaihnain a lo khat
a, an rilru chu an \awngkain an tilang \hîn.
16
BUNG 3
HELNA AVANGA THIL LO AWMTE
Huan lai taka Nunna thing kiangah chuan chhia leh \ha hriatna
thing chu a ding ve a. Chu thing chu Adama leh Evi chuan
Pathian thu an awih a, amah an ring a, an hmangaih a ni tih hriatna
leh entirna a ni. L ALPA chuan kan nu leh pa hmasa berte chu chu
thing rah chu ei hauh lo tur leh khawih pawh khawih lo tûrin thû A
pe tlat a, an ei chuan an thi ngei ang tiin. Huana thing dang zawng
zawngte rah chu an duh apiang an ei thei a, chu thing pakhat rah
erawh chu an ei lo tur a ni a, an ei chuan an thi ngei tur a ni.
Adama leh Evi chu huan mawi taka an awm lai chuan an hlimna
tur thil engkim nei an ni a. Mahse Pathian chu fing famkim a ni a,
chatuan hlimna a pêk hmain Ama laka an rinawm ngei leh ngei loh
enfiah chu \ûlin a hria a. A duhsakna an dawng ang a, anni chu a
kawm \hînin an inbe fo \hîn ang a. Mahse thil \ha lo pawh chu an
hmuh phâk loh turah a dah bo daih bîk lo. Setana thlêmna an tawh
pawh phal a ni a. Chu fiahna chu him taka an kal tlang theih chuan
Pathian leh vântirhkohte duhsakna chang kumkhua tur an ni.
Setana chuan a awmdân thar a han hriat chian chuan mak ti êm
êmin a ding reng mai a. A hlimna lah a bo zo tawh si. Vântirhkoh a
hnena awm vete, vâna an awm laia hlim êm êm \hîn, tuna
hnawhchhuaha a hnena awm ve tate chu a han en vêl a. An tlâk hmâ
kha chuan hlim lohna themte pawh an hmêlah a awm ngai lo va.
Tunah erawh chuan thil zawng zawng a danglam zo ta. Anmahni
Siamtû hmêl ênna ang an neih \hîn chu a lo chuai zo ta a, beidawng
hmêl pu an lo ni ta zâwk. An zîngah chuan intaina te, inrem lohn te,
inmawhphurh tawnna te a lo awm \an ta a. An hel hmâ, vâna an awm
lai kha chuan chung thilte chu hriat pawh an hre ngai hauh lo va. A
helna mak tak mai rah chu Setana pawhin a hmu \an ta. A mangang
chu a
17
inthing vel a, nakin hun tur leh thil tawp dân tur a ngaihtuah chuan a
hlau \an ta hle a.
Tun hma Pathian leh a Fapa duh tak faka hlim taka hla an sak lai
hunte kha chuan vân zaipawlte chu Setanan an hovin a hruai \hîn kha
a ni a. Zaipâwl hla la \antu a ni a, a hla lak chu vân angelte chuan
phûr takin an zawm a, Pa leh Fapa chawimawina hla mawi chu
vânah a thang khâwk \hîn kha a ni si a. Tûnah erawh chuan hla ri
mawi takte aiah chuan an benga thil rîte chu inrem lohna leh thinur
thâwmte a lo ni ta zâwk. Khawiah nge a awm tâk? Vân kawngkharte
chu a luh nâna an inhawng leh tawh ngai lo dâwn em ni ang?
Vântirhkoh thianghlim leh êng takten Pa chibai an bûk hun dâr chu a
lo hnai leh ta. Mahse Setana chu vân zaipawl zîngah chuan a tel ve
dâwn ta lo. Chatuan Pathian hmaah chuan zahna entîrna chibai bûkin
a kûn ve leh dâwn tawh bawk hek lo.
Tun hmâ, a hel hmaa rilru thianghlim leh dikna leh rinawmna
rilrû a neih \hîn ang kha chu han pu leh thei chu ni sela chuan,
thuneih a châkna leh a tumna chu a lamlêt san leh mai tur. Mahse a
intiboral tawh si, helna rilru khauh tak mai a put tlat avangin
ngaihdam lehna turin kawng pawh a insiam duh si lo. Chu chang a ni
lo va, mi dangte chu helna kawngah a hruai bo tawh a, amâ chan ang
an lo chang ta a. Vântirhkoh, Pathian thu hnial ngai hauh lo leh
Pathian dân dodal ngai lote chu zalenna sâng zâwk leh ropui zâwk
chang thei tur angin, an rilru a lo dawi ã a, awm thei lo beiseina chu
a lo neihtir ta a, chu chu a bumna mai a ni si. Mawhphurhna lian tak,
hlih leh theih sela a duh êm êm chu a chungah a lo innghat ta.
Setana hruai bohote chuan an beisei angin engmah a awm lo tih
an hriat chuan an lungawi lo êm êm mai a. Thil \ha zâwk hmuh a
hnêkin thu awih lohna leh dân pawisak loh awmzia chu an hre
chiang ta a. Chûng mi hlim lo zet maite chuan Isua Krista rorêlna
dân muanawm tak hnuaia len lehte lah chu an rilruk tawh lo va. A
kianga chên pawh nuam tihna an nei thei tawh lo, a
18
TLANNA THU
hmangaihna thûk tak mai pawh chuan an rilru a khawih phâk lo va, a
chungah lawmna pawh neih leh an tum bawk hek lo; chuvang chuan
Amah zahna leh lawm taka A thu pawma Ama lama hawi lêt leh
pawh an tum lo a ni.
VÂNA A DINHMUN SETANAN LUAH LEH A TUM
A thil tih dân chu a han thlîr kîr leh chuan Setana chu a khûr a.
Hun kal tawh te, tûn thu te, leh nakin hnulama a tihdân tûrte ngun
taka ngaihtuahin amah chauhin Setana chu a awm a. A taksa ropui
tak mai chu thlipuiin eng lo a chhêm nghîn ang mai hian a tinghîng
a. Vântirhkoh pakhat lo kal hi a han hmu a; a lo ko ding a, Krista
hmuh leh theihna a han dîl a. A dîlna chu remtihsak a ni a. Pathian
Fapa hnênah chuan helna thuah a inchhîr a, Pathian duhsakna dawn
leh theih a dîl a, tun hmaa Pathian thupêk fing tak mai chu zawma a
awm leh duhzia a hrilh a. Setana manganna avang chuan Krista chu a
\ap hial a, mahse vâna chanvo pêk leh chu Pathian rilru a ni lo tih a
hrilh a. Vânah chuan buai hlauhthâwnna a awm tur a ni si lo. Ani chu
vânah lo chêng leh ta ang sela chuan vân chu hmêlhem a lo ni tawh
mai dâwn a, amah avangin sualna leh helna a lo awm \an a ni si a. A
hel hnu khân a beisei angin thil a awm lo va; amah chauh a intiboral
a ni lo va, vântirhkoh tam tak, vâna hlim tak leh rinawm taka awm
reng turte kha a hruai bo bawk si a. Pathian dân chuan thiam loh a
chantîr tawh a, ngaidam leh theih a ni tawh lo a ni.
Pathian \hatna a hman dik lohna thuah pawi tia inchhîr a ni lo.
Vân ata a tlâk hnuah Pathian hmangaih thar lehna nei leh, Pathian
dân a hmuhsit tawh kha lawm taka zawm leh duhna rilru a nei pawh
a ni lo. A lungngaihna chhante chu: Vâna a awm laia ênna ropui neih
\hin a chân tâk avang te, a thil tih dik loh a hriat chhuahna avang te
leh, a beisei leh tum anga thil a awm lai hun leh vân pawn lama
thupetu dinhmun, ama dinhmun chu a danglamzia a lo hmu fiah ta
mai a ni zâwk. Vâna chanvo thlâkhlelh tlâk leh hlu tak a neih \hin, a
lo chân ta chu tuar har a ti a ni. Chûng a thil chânte chu neih leh a
duh a ni.
19
A dinhmun a danglam tâk avang chuan Pathian a hmangaihna

pawh a tharin a pung chuang lo; Pathian dân fing tak leh dik tak
pawh chu ngainatna a nei chuang bawk lo. Vâna a dinhmun leh
Pathian duhsakna a dawng leh dâwn tawh lo tih a hriat chian veleh a
îtsîkna leh huatna, meipui ang maia hlauhawm chuan a rilru a lo khat
leh ta a.
Helna lam kawngah Setana tum ruhzia Pahianin a hriat chuan,
Setana chu a awm mai mai dâwn lo tih a hre nghâl a. A thuneihna
chu a îtsîk nasatzia leh a elrelna chu a lan fiah zêlna turin
vântirhkohte pawh tihbuaina kawng a ngaihtuah a. Vânah lût leh thei
tawh mah suh se, vân luhna kawngka pâwn lamah chuan a awm reng
a, vântirhkohte lût leh chhuak apiangte chu lo tihbuai leh dodâl a tum
a. Adama leh Evi pawh an hlimna zawng zawng tihboral sak a tum
bawk a. Helna leh a thu a awih lohna lamah hruai luh ve a tum tlat a,
chutianga a tih theih phawt chuan Pathian lungnih lohna a chhuak
ngei dâwn tih a hria a.
MIHRINGTE A PHIÂR VÊLNA
Setana chu a hoten an zawn lai chuan a lo ding chhuak a, a

hmêlah pawh chuan elrelna rilru a lang reng mai a; a hote hnênah
chuan Adama leh a \hian Evi, Pathian ângchhûng ata hruai bo a tum
thu chu a hrilh a. Ngamthlêmna thuin anni chu Pathian thu zâwm lo
tura a thlêm thlûk theih hlauh chuan, (Pathianin anni chu a duh nasa
si a) ngaihdamna kawng a hawnsak leh a ni thei a; chutianga thu
awih lo mihringte tân ngaihdamna kawng A siam sak chuan ani
Setana leh a zuitute tân pawh Pathian zahngaihna dawn vena
remchâng awm theiin a ring bawk a. Chutiang a lo nih tâk loh leh
Adama leh Evi-te nen chuan \angho an lo ni ang a. Pathian dân
bawhchhia ni vein, A thinurna hnuaiah an lo awm ve tawh dâwn a ni
tih a ring a. An bawhchhiatna chuan hel angah chantîrin Adama leh
Evi chu Setana thurualpui leh, a lama \ang ang an lo ni anga, Eden
huan pawh chên nân an lo hmang tlâng thei dâwnin a ring bawk a.
Huan lai taka Nunna thing chu an duh anga an ei theih phei
20
TLANNA THU
Chuan vântirhkoh thianghlimhote tlukin an lo chak leh ang a,

Pathian pawhin Eden a\angin A hnawtchhuak thei tawh lo turah an
inruat a.
Setana leh a hote chu an inrâwn khâwm a. An thil tih tum chu a
awlai lo vang tih an hriatin an huphurh deuh va, an thu pawh a rual
mai thei mang lo va. Thil tih harsa leh khirhkhân tak a nih avangin
amah Setana ngeiin a bei vêl ang a; a hote zîngah amah anga fing leh
remhria an awm lo va; chutiang thil pawimawh han tihpuitlin theihna
kawng ngun taka ngaihtuah leh turin a inthiar fihlîm rih ang a, chu
mi chhûng chuan a hote pawh chuan chu mi lam thu bawk chu an lo
ngaihtuah zui tur a ni. An tân beiseina la awm chhun a ni. An hlawh
chham vaih chuan vân hmunluah leh theihna te, vâna thuneih leh
theihna te leh Pathian thilsiam rêng rêngah chanvo an neihna kawng
a ping vek ang tiin a hrilh a.
Adama leh Evi tlûkna ngei ngei tur thu ngaihtuah chuan Setana
chu a inthiar fihlîm a. An tlûkna tur thil a ngaihtuah chu a fuh lo ang
tih pawh a hlauthâwng hle bawk a. An hlawhtling ta pawh ni sela,
Adama leh Evi chuan Pathian thupêk zawm ta lovin, Pathian dân chu
lo bawhchhe ta mah selang ani Setana tân enge hlâwkna awm ang, a
dinhmun a \ha chuang hek lo vang a, a tihdik lohna a puang mai lek
a ni zâwk dawn tihte pawh chu ngaihtuah phâk vek a.
Thianghlimnaa khat leh hlim êm êma awm dûn, Adama leh
Evi chunga hrehawmna leh thawpikna, ama tuar ang, a han thlentîr
ve tur chu, a han ngaihtuah ngun chuan a khûr thei hial a. Tih
ngaihna a hre thei mang lo va; a châng chuan a tum a han tiruh hle a,
a châng chuan a rilru chu a tîm leh deuh \hîn a. A hote chuan an
rawn zawng a, an ngaihdân an hrilh a. Setana remruat ang apiangin
tih a ni ang a, mawhphurhna awm apiang an tuar tlâng zêl ang tiin
thu khat an vaw tur a ni tih a ni.
Setana chuan a rilru ngaihtuahna mumal mang lo chu tikiangin
a han intikhauh va. Hruaitu bulpui ber anihna inhriain Pathian leh a
Fapa thuneihna leh, thiltihtheihna chu engkim huama bei zêl turin a
inlaruh leh sauh sauh va. A thil tumdân chu a hote hnênah chuan a
hrilh a. Adama leh Evi hnênah chuan Pathian Fapa demawmzia
21
lam thu a sawi mai chuan, a thû chu an ngaisâng lo vang tih a hria a.
A thiltihtheihna hmanga anmahni tih \haih zâwnga chêt pawhin a
hlawhtling dâwn lo tih leh, fin vervêkna leh bumna hmanrua chu
hmangin bei sela a hlawhtling zâwk ang tih a hria a.
ADAMA LEH EVI FÎMKHUR TÛRA HRILH AN NI
Sualna lo awm tur laka invênna leh fîmkhur dân tûr ngaihtuahpui
turin Pathianin vân mîte chu a ko khâwm a. Tichuan, vân rorêlnaah
chuan vân angelte chuan Eden huanah kalin Adama chu hmêlma laka
fîmkhur turin hrilh tur a ni an ti a. Kan nu leh pa hmasa berte kan tûr
chuan vântirhkoh pahnih chu an kal ta thuai a. Nupa thianghlim tak
maite chuan angelte chu hlim êm êmin an lo lâwm a, an Siamtu
malsawmna an dawn nasatzia thuah an lawm thute an hrilh bawk a.
Engkim mai mawi tak leh duhawm êm êm main anmahni tilawm tur
a awm a; an mamawh leh châkkhai apiang an tlachham lo.
Malsawmna dang zawng zawng aia an ngaihhlut, Pathian Fapa leh
vântirhkohte kawm hlimna an chang fo bawk a, Eden huan mawi
taka lâwmna leh hlimna thar an hmuh zêl chanchinte chu sawi nuam
ti êm êmin an hrilh \hîn a; thil chanchin an hriat chian lohte pawh
hriat chak êm êmin an zâwt bawk \hîn.
Hmangaihna rilru nên vântirhkohte chuan engkim an zawh apiang
chu an hrilh \hîn a. Setana hel thu leh a tlâk thûte pawh an hrilh
bawk \hîn. Pathian an hmangaih a, a thu an zawm a ni tih hriat nân
chhia leh \ha hriatna thing chu a awm a ni tih pawh chiang takin
vântirhkohte chuan an hrilh bawk a. Vântirhkohte pawhin an
dinhmun sâng tak leh hlim thlak tak mai chu Pathian thu an zawm
reng avang chauhin an chang a, anni pawh chutiang bawka Pathian
laka inthlung an nih thu te, Pa thu an zawm reng phawt chuan hlimna
sawi hleih theih loh chu changin an awm reng ang a, a thu an awih
loh erawh chuan an dinhmun nuam taka chu an chân ang a, beiseina
reng awm lovin, mangangin an awm ngei ang tih pawh chiang takin
an hrilh \hîn.
22
TLANNA THU
Tihluihnain Pathian chuan thu a zawmtîr lo vang a, a thu dodâl

zawnga an awm theih lohna turin a nembet lui bawk hek lo vang a,
an rilru tak hmang thei turin zalenna a phalsak zâwk a, an rilru
hmangin anmahin mawhphurhnain Pa thu chu an zawm emaw, zawm
lo emaw a ni zâwk tur a ni tih pawh chiang takin an hrilh \hîn. Thil
pakhat chung thûah chauh khapna a nei. Chu mi thûah Pathian thu an
awih loh chuan an thi ngei tur a ni. Vântirhkohte zînga chawisan ber,
Krista dâwltu pawhin Pathian dân, vâna awm zawng zawngte awp
felna tur dân chu, a zawm lohna avangin, helna a chawk chhuak a,
chu helna avang chuan vânah indona a awm, helna chawk chhuaktu
leh a helna zawm apiangte chu Jehova dân an dodal avang chuan vân
ata hnawhchhuahin an awm tawh a; helte hotu chu Pathian leh a
Fapa thiltih apiang tihchhiat tumtu leh an hmêlma hlauhawm tak a ni
ta tih pawh Adama leh Evi hnênah chuan an hrilh a.
Setana chuan anni chu chawh buai a tum a, an tân invên \hat a \ûl
hlê tih pawh an hrilh a. Pathian leh A mîte hmêlmapa chu an la tâwk
ngei ang a, mahse Pathian thupêk an zawm tlat chuan engtin mah a
tichhe thei lo vang a, a \ûl phei chuan, Setana tichhiata an awm
hmain vântirhkoh zînga mi tupawhin an \anpui ang a. Pathian thupêk
an zawm loh erawh chuan Setana chuan nasa takin a chawk buai thei
ang a. Setana thlêmna laka an inthiarfihlîm theih chuan vânrihkohte
ang bawkin hlim takin an awm reng ang a. Setana thlêmnaa an tlîk
erawh chuan vântirhkohte pawh zuah lova chuan anni chu a zuah bîk
lo vang. Pathian a thianghlim ang bawkin a dân pawh chu a
thianghlim a hlû a, lei leh vâna chêng zawng zawgten A dân chu an
zawm ngheh tlat a duh avangin bawhchhetu apiangte chungah a
hremna chu a tla ngei dâwn a ni tiin an hrilh bawk.
Vântirhkohte chuan Evi chu a pasal hlatah tla fâl lo turin an ti tlat
a, chutilo chuan hmêlmapa nên chuan an intâwk hlauh dah ang e tiin.
An pahniha an awm dun ai chuan a fala an awm chuan a hlauhawm
zâwk ngei reng a. Pathianin chhia leh \ha hriatna thing chungthua thû
A pêk kha ngun taka zâwm tlat turin an fuih a; Pâ thu an zawm chu
an himna bulpui a nih avangin, hmêlmapa chuan
23
Pâ thupêk an zawm chhûng chuan a bum thei hauh lo vang. Setana

thlêmna hnuaia awm reng tur chuan anni chu Pathianin a awmtîr
phal lo va. Chhia leh \ha hriatna thing chungchâng thûah chauh
Setanan anni chu a beihvel a phal a ni tiin an hrilh a.
Adama leh Evi chuan vântirhkohte hnênah chuan, Pathian thupêk
chiang tak chu an bawhchhe hauh lo vang, A thu zawm chu an
hlimna sâng ber a ni si a tiin an hrilh ve bawk a. Vântirhkohte leh
Adama leh Evi chuan Eden huanah chuan Pathian fakna hla mawi
tak an sa a, Pa leh Fapa chawimawina hla mawi tak an sak thâwm
rîte chuan Setana rilru chu îtsîkna leh huatna leh rilru chhiatna tawp
chuan a lo khat ta a. Setana chu a hote hriatah chuan, Adama leh Evi
chu Pathian thupêk zawm lohtîr a, Pathian thinurna an chungah a
surtîr hnua fakna hla sa lova, an Siamtu ânchhe lawhna thu zâwk a
sawitîr theih hun tur chu nghâkhlelin a rûm ta a.
24
BUNG 4
THLÊMNA LEH TLÛKNA
S etana chu rûlah a chang a, Eden huanah chuan a lût a. Rûl chu
thilnung mawi tak, thla nei a ni a, rangkachak nawhtlêt êng tak
ang mai hi a ni. Leiah a la tleng lo va, boruakah a thlâwk a, mihring
ang main theite pawh a ei ve \hîn a. Setana chu rûl chhûngah a lût a,
chhia leh \ha hriatna thingah chuan a awm a, a rahte chu ngampa tak
maiin a ei a.
Evi chu a pasal kiang hnai lova a awm ve chhun a lo ni hlauh a. A
han inhriat chuah chuan hlauhawm a lo hnai ang tih a ring deuh va,
mahse a pasal chu hnai lo mah sela him tâwk hlein a inhre leh ta a,
thil \ha lo chu lo kal mah sela tâwk turin chak tâwk leh fing tâwk ve
bawkin a inhria a. Chutianga mak tihna nei deuh leh îtna deuh nei
rilruin ei lo tura an khap thei rah chu a lo thlîr ta a. Thei rah chu \ha a
ti hle a; eng vang nge maw ni Pathianin chu thei rah chu ei hauh lo
tûr leh khawih pawh khawih lo tura a khap chu ni aw tiin a lo
ngaihtuah ta a. Setana tân hun remchâng tak a lo ni ta. Evi rilru chu
hria ang maiin Setana chuan a han be ta a, “Pathianin, „Huana thing
rah rêng rêng hi in ei tur a ni lo,‘ a ti elo maw?” a ti a. Chutianga aw
nêm mawi tak mai chuan Evi chu a han bia a. Evi chuan chutia rûl lo
\awng ta mai chu mak a ti hle a. Evi beng lût zâwng tak maiin, a
hmêl \hatzia leh a mawinate chu a han fak a. Pathianin rûl hnênah
\awng theihna a pe lo tih a hre si a, a lo \awng chhuak ta chu mak a ti
êm êm mai a.
Rûl lo \awng ta chu mak a ti khawp a, kalsan nachâng hre lovin a
thusawi chu a ngaithla ta reng a. Vân a\anga tla tawh, hmêlmapa rûla
chang a ni ang tih rin ngaihna rêng a hre lo. Mahse rûl chu a \awng a
ni lo va, Setana a ni zâwk a. Evi chuan ngamthlêmna leh fakderna a
tâwk a ni a, a lo ã zo ta. A betu chu vântirhkohte anga pian dân ropui
zâwk hmêlpu chu ni sela chuan a invêng thei tûr. Mi dang, amah be
ve thei, aw mak tak neia chu tunge ni ang tia a pasal zâwt tura kal ai
chuan, rûl chu a be ta zêl a.
25
Rûl thu zawh chu a chhâng a, “Huana thingrahte hi kan ei thei asîn;
huan lai taka thing awm rah erawh chu Pathianin, „In ei tur a ni lo,
tawh pawh in tawk tur a ni lo, chutilochuan in thî ang,‘ a ti a ni,” a ti
a. Rûl chuan, “Thi teh suh e: in ei ni apang chuan in mit a lo vâr ang
a, a chhia leh a \ha hriain Pathiana ang in lo ni dâwn tih Pathianin a
hre reng a nih chu,” a ti a.
Pathianin ei lo tura a khap chu an ei chuan hriatna thar, sâng
zâwk leh hlutawm zâwk an nei dâwn a ni tih angin Setana chuan a
hrilh a. Hei hi vân a\anga a tlâk a china Setana hnathawh dân a ni fo.
Chungnungbera thil thup chu mihringte a chhuitîr a, an hnênah
Pathianin engkim târlang chiang tâwka an hriat lohna avangin
Pathian lakah vuina rilru a puttîr a, a thupêkte an lo zawm duh lo
\hîn a ni. Pathian thupêk a zawm lohtîr a, chutianga an awm leh an
tih chuan hriatna thar hmuchhuak angah an inngai \hîn. Chu chu rin
thiltih mai mai a ni a, inbumna \ha lo tak a ni. Pathian thil târlante
chu an hrethiam lo ta zâwk a, a thupêk pawisa lovin, Pathian pêk ni
lo finna thar hmuhchhuah châkna an nei a; mihring thi theite laka
thup \ha zâwka hriat thurûk inthupte chu hriatchhuah tumin an bei
\hîn a. Hmasâwn anga an inngaihna avang chuan an thill ngaihtuahte
chuan a chapotîr a, zanlai thim taka an thil zawn an dap vêl ang
maiin hriatna dik tak chu a dapa dap vêl ang lek an ni zâwk si a.
Thutak chu hre fuh thei si lovin an zirna lam an bei vak a.
Pathian chuan Adama leh Evi, sualna la nei lote chu sual lam rêng
rêng an hriat pawh a duh lo va. |ha chauhvin anni chu a vûr a, sual
leh \ha lo chu an lak a\angina thup a. Evi chuan rûl thusawi chu dik
awm hlêin a ring a. Rûlin, “Thi teh suh e: in ei ni apang chuan in mit
a lo vâr ang a, a chhia leh a \ha hriain Pahtian ang in lo ni dâwn tih
Pathianin a hre reng a ni chu,” tih chu a awih a–Pathian chu dâwt
sawiah chantîr a lo ni ta. Pathian chuan Amah anga hriatna zau an
neih hlauvin A bum mai zâwk a ni tiin Setana chuan a sawi a.
Pathian chuan: „I ei chuan i thi ngei tur a ni,‘ a ti a ni a. Rûl chuan „Ei
mah la i thi hauh lovang,‘ a ti thung a ni.
26
TLANNA THU
Thlêmtu chuan Evi hnênah chuan thei chu a ei veleh hriatna thar
leh hriatna sâng zâwk a lo nei ang a, Pathian tluk a lo ni thei mai ang
tiin a sawi a. Pathian chuan thei rah chu a tui hlein mi pawh a tiharh
thei hle chauh ni lovin, finna leh thiltihtheihna nei a ni tih a hria a,
chuvang zâwk chuan ei emaw, tawh mai pawh a khap a ni, a \hat loh
vanga ei khap a ni lo tiin Setana chuan a sawi a. Evi hmuh lai ngei
chuan a han ei vêl a, chu thei chu a ei avangin \awng theina pawh a
lo nei ve ta a ni tiin a hrilh bawk a. „Ei mah sela Pathianin A thu sawi
chu A hlen lo vang. An \hatna tur a duhsak lêm loh avangin anmahni
a sawi haluh mai zâwk a ni e,‘ a ti a. Thih lah an thi hek lo vang.
Thih theih loh nân Nunna Thing rah pawh an ei \hîn a ni lawm ni?
Hlimna sâng zâwk leh nawmsakna sang zâwk an neih a duh loh
zâwk avangin Pathianin a bum mai zâwk a ni a ti a. Thlêmtu chuan
thei rah chu a han lo va, Evi chu a pe ta a. Evi chuan a la a. „In
khawih mai pawhin in thî ang a ti che u a, kha, i keng a, i thi chuang
lo va, ei pawh ei mah la i thi chuang hek lo vang,‘ a ti a. Pathian sawi
angin thâwk leh khatah a chungah a thinurna a lo thlen nghâl mai loh
tâk avang chuan Evi chu a lo ngampa ta zêl a. Thlêmtu thu sawi
27
chu dik zêl leh \ha zêlin a hria a. A ei ta a, tui a ti hle a. A han ei a tui
a tih êm avang chuan thei chuan tidanglam ta hlê ni ang pawhin a
inhria a.
EVI CHU THLÊMTU AN NI VÊ TÂ
Evi chuan thei chu a lo ve ta a, a ei bawk a; thei a ei avang chuan
harh ta huai leh awmdân thar sang zâwk pawh nei nghâlin a inhria a.
Chu thei rah chu a kuta kengin a pasal chu rilru phâwklêk deuh tak
pûin a zawng ta a. Rûl thu sawi, dika a hriat êm êm thûte chu a hrilh
a, thei awmna lamah chuan kal puiah a sâwm ta nghâl a. Thei a ei
tawh a, thih a hnêkin taksa harh huaina leh chakna thar pawh nei
nghâlin a insawi a. Chutia thupêk chu Evi chuan a zawm loh tâk
chuan a pasal tân ani chu tlûkna bul a lo ni ta a ni.
Adama hmêlah chuan lungngaihna nasa tak lo awm tain ka hmu
a. Hlau tak leh
phâwklêk takin a lo
awm ta a. A rilru
pawh chu a mumal
thei ta lo va. Hmêlma,
a laka fîmkhur tura an
sawi ngeia kha a tâwk
a; a thingei ang tiin a
\ang a. Evi chuan, a
thei ei chuan a taksa
chungah \hat lohna
engmah a thlen lo va,
a tui êmêm a, a tiharh
hle zâwk a ni tiin
Adama chu ei ve turin
a ti a.
Pathian thu an
zawm a, an hmangaih
Evi‘n rûl thilpêk a la ta
28
TLANNA THU
tih chhinchhiah nâana Pathian thupêk chu Evi chuan a lo bawhchhe

ta a ni ngei mai tih chu Adama chuan a hria a. Evi erawh chuan, rûlin
a hrilh chu a dik a, Pathian thinurna rêng a chungah a lang lo va, thih
lah an hi hek lo vang, thei a ei hnuah chuan vântirhkohte ang mai ni
zâwkin a lo inhre tawh pang a sin, thei chu tui lah a tui si tiin a \ang
tlat a.
Evi lo kal hrang ta kha Adama chuan pawi a ti êm êm mai a,
mahse a tih chu a ti zo tawh si. Evi chu a hmangaihin a kianga awm
chu nuam a ti êm êm chungin a awm hran san tur a ni ta. Chutiangin
a awm thei tak a ngem le? Evi a hmangaihna chu a thûk si. A
mangan luattuk avang zâwk chuan Evi tuar leh nih ang chu nih a tum
ta a. Evi chu ama taksa pêng khat a ni si a. Evi a thih phawt chuan
ani pawh thi ve tur a ni ang, kalsana a laka awm hran chu tih theih
rualah a ni si lo tiin a ngaihtuah ta a. A Siamtu ngilneihna leh
zahngaihna chu a lo ring tâwk thei ta lo. Pathian, vaivut a\anga amah
siama nunna petu, taksa mawi taka dintu, a \hian tur Evi pawh siam
saktu chuan Evi thlâktu tur mi dang A pe leh thei ang tih te chu a lo
ngaihtuah chang ta lo va. Rûl thusawi chu a dik mai thei dâwn lawm
ni? Evi lah chu a hmaah a awm reng a, a hmêl \hatzia leh a
duhawmzia lah chu a la pangngai a, thei a ei hmâ ang mai bawk khân
thil tisual lo hmêl a la pu bawk si a. Evi lah chuan thei a eia chinch
Adama a hmangaihna chu a nasain a thûk zâwk tiin a hrilh bawk a.
Adama chuan Evi chu thi tur awmin a hmu bawk si lo. Evi chuan
thei a ei vangin a awm a nuam a, a hlim zual a, Adama pawh a
hmangaih zual a ni tiin a hrilh a; Adama pawh chuan eng pawh lo ni
dâwn sela, tuar a huam rilru ta a. Thei chu a la a, a ei a; Evi ang
bawkin engmah thil \ha lo a chungah a lo thleng nghâl lovin a hria a.
Evi chuan thil dik leh dik lo chu thliar thiam hlêin a inhre ta a.
Hriatna sâng zâwk nei tura Setanan a hrilh avang khan rûl chu amah
duhsaktu leh \hian \ha tak angah a ngai a. Rûlin a biak veleh khân a
pasal zawng chhuakin, an Siamtu hnênah kalin rûl thusawite kha a
hnênah hrilh ni sela chuan thlêmna lakah
29
khan chhanhim an nitur a ni a, L ALPA chuan chhia leh \ha hriatna

thei kha an ngaihtuah leh a chanchin a chhût velna kawng pawh a
siam lo vang a; Setana lakah a him ngei tur a ni a. Thei kha a khawih
loh phawt chuan a him tih a hre si a.
DUHTHLANNA KAWNGA MIHRINGTE ZALÊNNA
Chhia leh \ha hriatna thing rah ei leh khawih thûah chuan kan nu
leh pa hmasa berte chu Pathianin A khap a, Setana tlâk dân thu pawh
chiang takin a hrilh a, a thû pawh an zawm tur a ni lo tiin a hrilh a.
Thei rah ei loh tur A tih pawh chu ei thei lo tur chuan a siam lo. A
thu ring a, a thupêkte zawma an awm chuan an nung reng ang a,
thlêmtu thu an awih zâwk a, Ama thupêkte an awi loh erawh chuan
an boral ang tiin; chu mi lam kawng thûah chuan zalênna a neihtîr a.
An pahnihin thei chu an ei a, finna thar an chhar chu an sual tih leh
tihdik loh an nei tih an hriatna chu a ni. Anmahni tuam vêltu êng an
nei ta lo tih inhriain, an khûr a, tih dik loh an nei tih inhriain an
saruak chu khuhna an zawng a.
Kan nu leh pa hmasa berte chuan rûl thusawi an awih a,
amaherawhchu rûlin a hmangaihna reng a lang lo. An hlimna tur leh
an \hatna turin engmah a tihsak bawk hek lo; Pathian erawh chuan an
ei atân chaw \ha tinreng a pe a, an mita an hmuh turin thil mawi
tinreng a siamsak bawk a. An hawina lam apiangah chuan thil mawi
tinreng hmuh tur a awm vêl vek a. Chutianga an tân thil engkim a
awm chung chuan Evi chu rûlin a lo bum ta a ni; an lak a\angin finna
eng emaw, Pathian an theihna tur Pathian thuhrûk a awm e tiin.
Pathian thu ringin amahah chuan inghat lovin Pathian \hatna chu a lo
ringhlel ta a, Setana thusawi chu a lo pawm ta zâwk a ni.
Pathian thupêk a bawhchhiat tirh chuan Adama pawhin awmdân
thar, sâng zâwk chu neiin a inhria a. Mahse a bawhchhiatna avang
chuan a rilru chu hlauhthâwnnain lo khat ta a. An chênna boruak
nuam tak \hîn chu tihrehawm thei khawpa
30
TLANNA THU
Evi chu Adama thlêmtuah a \ang ve ta
vâwtin an hre ta a. Sualna neiin an inhre dûn ta a. Hun lo la thleng

tur chu an hlau va, eng emaw mamawh riau neiin an inhria a, saruak
mai niin an inhre ta a ni. Hmangaihna muanawm leh an hlimna tur a
malsawmna an dawnte chu bo zo ta vekin an hria a. An taksa
awmdân ngaihtuahna chu an rilruah a lo lût a. Tun hmâ pawh khân
puan an silh lo va, mahse vântirhkohte angina ênnain a tuam vêl a ni.
Chu ênna anmahni tuamtu chu bo tain an hria a. Saruak mai an ni tih
leh silhfen rengin a khuh lo tih an inhriat chuan an taksa khuhna an
zawng \an ta a. Engtin nge Pathian leh vântirhkohte hmuhah
saruakin an awm ngam ang? tiin an ngaihtuah a.
An sualzia chu anmahni ngei pawhin an lo hre chhuak ta. Pathian
thupêk an bawhchhia a ni tih an hre chiang ta. Adama chuan Evi chu
amaha a kal hran thûah leh rûl buma a awm thûah chuan a hau va.
An hlimna tura engkim siam saktu Pathian chuan a hmngaihna nasa
tak zârah chuan a thu an awih loh
31
kawngah pawh A la ngaidam duhin, hremna pawh nêp deuh la tuartir

turin beiseinate an han nei bawk \hîn a.
Setana chu a hlawhtlinna avang chuan a hlim nasa êm êm mai
a. Pathian ringhlel turin hmeichhia a thlêm thlu tawh a, Pathian finna
chu a chhûttîr a, a thlarau fing tak mai chu a paltlangtîr ta.
Hmeichhia avang chuan Adama pawh tlûkna khurah a lût ve ta a, Evi
chu a hmangaih avangin Pathian thupêk a zawm zo ta lo va. Evi ang
bawkin a tlu ve ta.
Mihring tlûk thû chu vânah a lo thang chhuak ta. Vân
phaiphulêngte chu a lo ri ta lo. An lungngaihna avangin Angel hote
chuan an lallukhum hlîpin an dah zo ta. Vân pum pui mai chu a lo
nghîng ta a. Pathian malsawmna chhiar sên loh dawng siin
mihringten lawmna chang an hriat si loh thuah chuan angelhote chu
an lo lungngai zo ta. Mi sual pahnihte chung thu ngaihtuah tur chuan
inkhâwmna an nei a. Nunna thing chu ei tumin an be leh ang a, sual
chungin an nung reng ang tih chu vântirhkohte chuan an hlau va.
LALPA chu Adama leh Evi hnênah chuan a kal a, an thu awih
lohna avanga an chunga thil awm tur a hrilh a. Pathian aw ropui tak
an han hriat chuan bihrûkna an zawng ta a; tun hmaa thianghlim taka
an awm lai kha chuan LALPA hmuh chu an lawmna bul a ni \hîn
kha a ni a. “LALPA Pathian chuan Adama chu a ko va, a hnênah,
„Khawiahnge i awm?” a ti a. Ani chuan, „Huana i kal thâwm ka hria
a, saruak ka nih avangin ka hlâu che a, ka birû a ni,‘ tiin a chhâng a.
„Saruak i nih tuin nge hrilh che? Thing rah ei loh tur ka tih tlat che
kah i ei ta a ni maw?‘ a ti a.” Chu thu a zawhna chhan chu Pathianin
a hriat loh vang ni lovin, an sualna a hriattîr nân a zâwt mai a ni
zâwk a ni. Eng vangin nge i zah tâk a, i hlauh tâk? A sualnaah
inchhîrna a nei ni lovin, a sual chung thuah chuan Pathian pawhin
tihdik lohna a nei ve a ni tihlan tumin, “Mi awmpui tura I hmeichhe
ni pêk ngei khan thing rah chu mi pe a, ka ei ta a ni,” tiin Adama
chuan a chhâng
32
TLANNA THU
a. Pathianin hmeichhe hnênah chuan, “I thiltih hi engtizia nge ni le?”

a ti a. Evi chuan, “Rûlin mi tihdera ka ei ta a ni,” a ti a.
ÂNCHHIA CHU
LALPA chuan rûl hnênah chuan, “Hetiang hi i tih avangin ran
zawng zawng leh ram sa tinreng zîngah chuan ânchhe dawng i awm
bîk ang a, bawkkhupin i kal fo tawh ang a, i dam chhûng zawngin
vaivut i ei bawk tur a ni,” a ti a. Leia ram sate chunga lêng \hîn chu
ram sate zawng zawng hnuaiah a awm tawh tûr a ni a, Setana
hmanruaah a \an avangin mihring huat a hlawh tur a ni. “Adama
hnênah chuan, i nupui thu i zawm a, thing pakhat, „A rah i ei tur a ni
lo,‘ tia thu ka pêk che kha, a rah i ei avangin lei hi nangmah avangin
ânchhe dawngin a awm ta a ni, i dam chhung zawngin rim taka
thawkin a rah chu i ei tawh ang; hlîng leh buarte pawh a chhuah sak
ang che; leia i kîr leh hmâ loh chuan i hmaia thlan tui luang zawih
zawihin chaw i ei tawh ang,” a ti a.
Chhia leh \ha hriatna thing rah ei thûah an sual avangin Pathianin
lei chu anchhia a lawh ta, “I dam chhung zawngin rim taka thawkin a
rah chu i ei tawh ang,” a ti a ni. Thil \ha chu an tan a ruat sak a, thil
\ha lo chu an tan a pe lo. Chu mi hnuah erawh chuan, an dam chhûng
zawng chu rim taka thawkin an ei tawh ang a, sualna pawhin a
bawhbuai \hîn tawh ang tiin a hriattîr a.
An hnua hnam lo awm zêlte chu Setana thlêmna chuan a tibuai
ang a. Adama chu rim taka thawkin a nung thei chauh tawh tur a ni
ta a, Eden huana hlim tak leh nuam ti taka awm ang khan a awm thei
ta lo a ni. Beidawnna te, lungngaihna te, natna te hnuaiah a awm ang
a; a tawpah a boral dâwn a ni. Vaivuta siam an ni a, vaivutah an kîr
leh tur a ni.
An Eden in chu an chân ang tih hrilh an ni bawk a. Setana
bumnaah an lût a, Pathian chu dâwt sawiah ngaiin Setana thu sawi an
awih zâwk si a. An bawhchhiatna avangin Setana tân kawng an
hawng a lo ni ta a; Eden Huana awm pawh chu an tân
33
himna a ni chuang tawh lo va; chutah chuan awm ta reng sela chuan
Nunna thing an ei hlauh ang a, sualna nên an nung kumkhua dâwn a
ni ang. Eden malsawmna chu an chân tawh tih hre mah sela chuta la
awm reng chu an dîl a. Pathian thupêk chu nghet takin an zâwm tlat
tawh ang ti pawhin thu an tiam a. Sualna nei lo \hîn kha sualna
avanga thiam loh chang an nih hnuah chuan an chakna zawng zawng
chu chak lohna a lo chang zo ta a ni tih pawh hriattîr an ni. Sualna
nei lova thianghlim leh nuam ti êm êma an awm dân chu an vawng
hlen zo ta si lo va, sual an ni tih an inhriatna chuan anmahni a tichak
lo tial tial a, chuvangin rinawm taka awm leh turin chakna an nei zo
tawh lo ang tih pawh hriattîr an ni. Rilru hrehawm leh lungkhamna
chuan an thinlung a tikhat a. Sual man chu thihna a ni tih an hre
chiang ta. Nunna thing panna kalkawng vêng tur chuan vântirhkohte
chu hmanhmawh takin an kal a. Setanan a rilrua a riruat dân chu,
Adama leh Evi chuan Pathian thupêk an awih loh chuan Pathianin
thinurna hmêl puin a lo thlîr tawh ang a; nunna thing an ei ang a,
tichuan sual nên hrehawm takin chatuanin an nung ang tiin a lo
ngaihtuah a. Nimahsela angel thianghlimhote chu Nunna thing panna
kalkawng vêng turin an kal ta si. Chûng vântirhkohte chu ngunhnâm
hriam tak ang maia lang, êng tak, mai khandaih vir tawn zawk
zawkin a hual vêl tlat a.
* * *
34
BUNG 5
CHHANDAMNA KAWNG BUATSAIHNA
M ihring tlûk thu leh Pathianin khawvêl a siam chhûngah chuan

mihring thi thei, hrehawmna leh natna leh thihna fate an cheng
tawh dawn tih thu leh, thil tisualtu tan chûng chu pumpelhna kawng
a awm lo tih an hriat chuan vân chu lungngaihnain a lo khat ta a.
Adama thlahte chu an thi tur a ni ta. Lal Isua duhawm tak mai chu
kan han hmu a; a hmêla chuan lungngaihna leh mihringte a lainatzia
a lang reng a. Pa tuam vêltu, sawi hleih theih loh khawpa êng chu a
pan phei a. Min hruaitu vântirhkoh chuan Pa nen an inbe rawn a ni
tih min hrilh a. Isua leh a Pa an inbiak chhûng zawng mai chuan
vântirhkohte chuan lungkham êm êm nei hmêl an pu a. Pa ropuina
êng tak chuan \um thum a han tuam pil a; a vawithumna hnuah
chuan a lo lang a, a taksa pawh chiang takin a lang leh ta a. A hmêl
chu fim tak mai, rilru hrehawmna leh lungkham nei awmin a lang lo
va; hmangaihna leh ngilneihna hmêl, thu maia sawi fiah theih loh
chuan a chhun êng a.
Mihring tlu tawhte tân chhanchhuaha awm leh theihna kawng
buatsaih a ni leh ta tiin angelhote hnênah chuan a han puang ta a.
Mihringten ngaihdamna an hmuh theih nân, Ama nunna pein, anni
tlan turin thi turin a inpe a, Pa remtihna a ngen chhuak ta a ni; Ama
thisen avang leh Pa thu a zawm avangin Pathian duhsakna an dawng
leh thei ang a, nunna thing rah chu an ei leh theih nan chu huan mawi
takah chuan hruai luh theihna kawng a siam sak leh ta tiin a hrilh a.
An hotu berin engmah zêp lova chutia chhandamna thlentir leh
theih dân tur kawng a han sawi chuan, a tirah chuan vântirhkohte chu
an lawm lo thei lo. Amah Isua chu Pa thinurna leh thiam lohva awm
tawh mihring kârah chuan a ding ang a, mihringte bawhchhiatna
avangin hmuhsitin a awm ang a, mi tlêm tê chauhvin Pathian Fapa a
nihna chu an pawm ang a. Vâna a ropuina zawng zawng chu
kalsanin leiah mihringah changin a intihniam ang a, thlemna tâwk
apiangte a \anpui theih nan mihringten thlêmna chi tinreng an tuar
35
Eden huan a\anga hnawhchhuah an ni ta
ang chu tuarchhuak vekin a awm ang a; a tawpah, zirtîrtu anga a

rawngbawk hna a tih zawh hnuah mihringte kutah pekin a awm ang
a, tihduhdahna tinreng leh Setana leh a hoten mi sualte hmangin
tuartîrna râpthlâk tak an tuartir ang a, thihna râpthlâk thei bera
tihhlumin a awm ang a, mi sual angin lei leh vân inkârah khaihlumin
a awm ang a; hrehawmna râpthlâk tak, vântirhkohte pawhin an en
36
TLANNA THU
ngam loh khawp, an hmuh loh nâna an hmaite an khuh phah hial tur
chu tuarin a awm ang a. Taksa natna chauh ni lovin, rilru manganna
leh chî–âina, taksa natna aia tuarna hrehawm zâwk chu tuarin a awm
ang a. Khawvêl pum pui sualna rit tak chu a chungah a innghat ang
tiin a hrilh a. A thi ang a, a ni thum niin a tho leh ang a, a Pa hnênah
a lawn chho leh ang a; mi sual, kawng bo tawhte tân Pa hnênah a
ngen sak dâwn a ni tiin a puang a.
CHHANDAMNA KAWNG AWM CHHUN CHU
Vântirhkohte chu a hmaah chuan chibai bûkin an bawkkhup a.
An nunnate an pe ve a. Isua chuan ama thihna avangin mi tam tak
a chhandam ang a, vântirhkoh nunna chuan chhandamna a thlen
zo lo vang. Mihringte tlan nân chuan Ama nunna chauh chu Pain
pawm tlâk leh tling zoah a ngai a ni tih a hrilh a. Anni tân tihtur
tâwk chu a awm tho ang a, amah tichak turin a changin a kiangah
an lo awm ve \hin \ûl châng a awm ang. Mihring tlu tawh angin a
awm dâwn a nih avangin an chakna ang chakna a nei lo vang a; a
tlâwmzia leh a tuarna râpthlâk tak chu hriatpuitu an nih nân leh a
tuar dân hmuhpuitu leh mihringten an huatzia hmu turin; chung
chuan an rilru nasa takin a khawih thei ang a, amah an hmangaih
avangin a tihlumtute kut ata
37
chhanchhuah an duh theih nân; amaherawhchu an thil hmuhah te

chuan lo inrawlh ve lo sela; a thawhhlehnaah erawh chuan an tih tur
\ûl ti vein; chutiang ni tur chuan chhandamna kawng chu buatsaih a
ni a, a Pâ pawhin chu chu a remtihpui tawh a ni tiin a hrilh a. Isua
chuan rilru lungngaihna thianghlim tak si puin angelhote chu a
thlamuan a, hlim taka awm turin a fuih bawk a; a tlan apiangte chu a
hnênah an awm ang a, a thihna avang chuan mi tam tak tlanin an
awm ang a, thihna thiltihtheihna neitua chu a tiboral dâwn si a. A
Pain a ram leh vân hnuaia ram awm zawng zawng chu a hnênah A pe
ang a, kumkhua leh chatuan atan a nei tawh ang. Vân leh lei thar
tihthianghlim tawh chu an tihbuai tawh loh nân Setana leh mi sualte
chu a tiboral vek ang. Chhandamna kawng buatsaih thu chu Pâ
remtihpui a nih thuah leh a thihna avangin mihring tlu chhe boral
tawhte chu chawisanin an awm leh thei a, Pathian duhsakna changin
vân hmunah nuam taka a chêntîr leh dâwn avangin vân mipuite chu
hlim taka awm turin a duh a.
Tichuan, lawmna, lawmna sawi hleih theih loh chuan vân chu
a lo khat leh ta a. Vân mipuite chuan fakna leh chawimawina hla an
sa ta a. Pathianin a zahngaihna avangin a Fapa hlu tak mai, mi helte
tâna thi tûra a pêk avang chuan Amah fakin, an \ing\angte lain, chu
mi hmalam aia hla an sak \hîn aia uarin an zai a. Mihringin nunna a
neih theih nân thihna mak tak chu huamin, hrehawm tak leh nasa
taka tuarna chu tuar turin mihring zînga lo kal tura a inpêkna avang
leh, a Pâ ângchhûnga a nawmsakna chu kalsan turin Isua chu a lo
inpêk tâk ang avang chuan fakna leh chawimawina ropui tak chu an
hlân a.
Vântirhkoh chuan, “Pain a Fapa a lawm êm êma chu ui lo
takin A pe maiin i ring em ni? Ni teh suh e, mi sual chu a boraltîr
mai ang nge, a Fapa duh tak chu mi sual tân a thihtîr mai ang tiin
vâna Pathian chuan A ngaihtuah nasa hle a ni,” a ti a. Mihringte
chhandam thu chu vânrihkohte chuan an ngaihtuah êm êm a, an
zînga tam tak chuan nunna pawh an pe duh a. “Mahse chu chu a tâwk
lo, mihring bawhchhiatna chu a nasa êm a, vântirhkoh nunna
38
TLANNA THU
chuan a tlâk zo lo a ni. Chu leibat rûl tûr leh mihring boral tawh,
hrehawm taka awm tûr, beiseina pawh awm tawh lo chu tlan tûr leh
ngensak tûr chuan Pathian Fapa lo chu a tling zo lo a ni,” tiin
vântirhkoh chuan min hrilh a.
Vântirhkohte tân chuan tih tur tâwk a awm bawk a; Pathian
Fapain a tuar lai chuan a rawng an bâwl sak ang a, a tuarna tihdam
sak tur leh amah tichak turin lei leh vân kârah an chhukin an chho
\hîn ang. Pathian khawngaihna avanga a khua leh tui anga chêngte
chu Setana leh a zuitu thlarau sual takten thimna thiltiha an tuam vêl
loh nân an vêng bawk a. Mihring boral turte chhandam lehna tur dân
chu Pathian chuan a tidanglam leh thei tawh lo va, chuvangin a Fapa
duh êm êma chu mihring bawhchiatna avangin a thihtîr phal a ni.
Mihring a tihtlûk avangin, Pathian Fapa chu a dihmun sâng tak
a\angin a hnûk thla bawk a ni tih a hriat chuan Setana leh a hote chu
an hlim hle a. A hote hnênah chuan, Isua chu mihring a lo chan
hunah chuan a la hneh ang a; a hneh chuan mihring chhandamna
kawng chu a tiping leh thei ang tiin a hrilh a.
Setana chu hmana a awmdân angin, hlim tak leh vântirhkoh
chanvo sâng tak chang a nih laia a awmdân chu min hmuhtîr a, tuna
a awmdân min hmuhtîr bawk a. Lal ropui tak ang mai a la ni fo va,
vântirhkoh tla tawh ni mah sela a hmêl chu a la ropui êm êm a ni.
Mahse a hmêlah chuan eng emaw lungkham tak, hlim lohna te, rilru
chhiatna te, huatna te, pawikhawih tumna te, bum duhna te leh sual
tinreng ngaihtuahna te neiin a lang a. A mit ko sâng \ha tak \hîn kha
ka lo chhinchhiah ngun zual a. A chalruh ko sâng \ha tak \hîn kha a
lo pial zo tawh a. Thil \ha lo ngaihtuah nân a lo inhmang nasa tawh
khawp a, a hmêla thil ropui tak lang \hîn kha, thil \ha lovin a lo khuh
bo zo tawh a ni. A mit mengte chu vervêkna leh verthernain a lo khat
zo tawh a. A pumrua chu a lian hle na a, a tisa chu a dul zo tawh a, a
kut leh a hmai ruhte chu vun chauh tuam ang mai a ni. Kan han
hmuh laia chuan a khabe chu a kut vei lamah hian a nghat a. Thil
engemaw khûn taka ngaihtuain a lang a. A hmêlah chuan sualna leh
vervêkna a lang chiang khawp a, nui hmêl ang deuh hlek
39
hian a lang a, min tikhûr thei hial a ni. Thil eng emaw phiar vêl leh
beih vêl a neih lai hian chutiang nui hmêl ang deuh chu a pu \hîn a, a
thil beih vêl chu a thanga a lo awh phawt chuan a nui hmêl chu a
râpthlâk takah a lo chang \hîn a ni.
Lungngaihna sawi hleih theih loh khawpa nasa neiin, Adama
leh Evi chuan Huan mawi tak, Pathian thupêk an bawhchhiat hmaa
hlim êm êma an chenna chu an chhuahsan ta a. Boruakte pawh a
danglam zo ta. An bawhchhiat hmâ ang rengin thil a awm ta lo vek a.
Lum leh vâwt, anmahni tihrehawmtu laka intuam nân Pathianin
savun kawr a silhtîr a.
PATHIAN DÂN TIHDANGLAM THEIH LOH CHU
Adama leh Evi thu awih lohna leh an tlûk tak avangin Pathian
thinurna chu mihringte chungah a tla ta tih thu an hriat chuan vân
mipuite chu nasa takin an lungngai a. Pathian nen an inkawm tawh lo
vang a, beiseina awm thei tawh lo hrehawmna chuan a tuam tawh
dâwn si a. Mihringte remchânna thu hla avang maiin Pathian dân chu
tihdanglam theih a ni si lo; a dân chu a bo thei lo va, a dânin a phût
chu tlêm tê pawhin tihdanglam theih a ni lo.
Pathian vântirhkohte chu Adama leh Evi hnênah kal a, Pathian
dân an bawhchhiat avangin an chênna nuam tak Eden in chu an
chhuahsan tur a nih thu hrilh turin an kaltîr a; amaherawhchu an an
beiseina a ping tlat lêm lo tih an hrilh bawk a. Pathian Fapa, Eden
huana anmahni kâwm \hîntu chuan an awmdân tur lungngaih thlâk
tak mai chu a hmuhin a khawngaih êm êm a, an chunga hremna tla
tur chu Aman phurh a tum a; mihringte chu thihnain a tihboral hlen
loh nân Krista chuan tlanna kawng buatsaih sak turin, an sual tlan
nân thi turin a inpe a, tupawh Krista ring apiang chu amah azârah an
nung reng zâwk dâwn a ni tiin an hrilh bawk a. Krista chuan beiseina
kawng a hawng a; mihring chu sual teh mah sela Krista a rin chuan
Setana thu hnuaiah awm reng dâwn lo a ni. Pathian Fapa a rinna
chuan mihring chu a chawisâng ang a. Setana remruatnate chu a
dodâl thei ang. Pathian dân bawhchhiatna thuah simna leh
40
TLANNA THU
inchhîrna neiin Pathian Fapa tlanna chu mihringin a rin chuan, a

bawhchhiatna chu ngaihdam a ni ang a, Pathian dân thu zâwm zêl
tûrin a nung leh dâwn a ni.
Pathian dân an bawhchhiat thu leh anmahni tlan leh turin
Kristan a nunna hlu tak chu a pe ta tih thu chu vân mîte hnênah puan
a ni tawh tih an hrilh bawk a; an bawhchhiatan avang leh Krista chu
thi tura a inpêk a \ûlna avang chuan vân mîte pawhin pawi an tiin an
lungngai êm êm a ni an ti a.
Chuti fakauva an bawhchhiatna chu lo nasa a ni tih an hriat
chuan Adama leh Evi chuan Pathian dân an bawhchhiat chu a lo
hlutzia leh ropuizia chu an hre ta a; anmahni leh an hnu chhuan zêlte
tlanna turin Krista hial a thih lo \ûl ta chuan an rilru a chhun nasa hle
mai a; Pathian Fapa hlu tak mai anni leh an thlah zêlte aia a han thih
ai chuan anmahni chuan thih zâwk mai emaw, an tuar tur chu tuar
mai zâwk sela tiin an ngên ve ta hial a. Adama lungngaihna chu a
zual deuh deuh va. A sualna nasatzia leh a sualna avanga thil lo awm
turte chu a hre chhuak vek ta si a. Vân hmuna sâng ber, Thuneitu
ropui bera, a thianghlim laia a lenpui \hîn leh titipui \hîna,
vântirhkohtena an chawimawi leh chibai an bûk \hîna chu a dinhmun
sâng tak ata lo chhukin, an bawhchiatna avangin a thi tur a ni ta
maw? tiin a ngaihtuah a.
Vântirhkoh nunna chu an tlân nan a tâwk lo tih lah a hre tawh
a. Pathian a hlu ang bawkin Jehova dân, lei leh vân awp felna chu a
hlu si a. Chuvangin Pathian dân bawhchhiatna avanga remna siam
leh theih nan vântirhkoh nunna chu a tâwk zo lo a ni. A lal\hutphah
vela vântirhkoh thianghlim takte ai pawh chuan a dân chu a
pawimawh zâwk a. Mihring tlûkna avang mai chuan Pathian chuan a
dân pakhat pawh a thlâkin a tidanglam thei lo va, dân chu a tibo thei
bawk hek lo. Amaherawhchu, Pathian Fapa, mihring siam thua Pa
thurualpui chuan, A nunna pein, Pa pawmtlâk tlingin mihring tlanna
kawng a siam thei a, Pa thinurna chu amahin phurin, tlanna kawng a
siam thei a ni. Vântirhkohte chuan, Adama hnênah chuan, a
bawhchhiatna avangin thihna leh hrehawmna a thlen ang bawkin,
41
Isua Krista inhlanna chuan nunna leh thih theih lohna a thlentîr thei a
ni tih an hrilh a.
NAKIN HUN THLÎRNA
Nakin hnu lama thil lo la awm tur pawimawh tak takte chu
Adama hnênah entîr a ni a: Eden huan ata hnawhchhuaha a awm
a\anga Tuilêt hun thleng te leh, he leia Krista lo kal hmasakna te;
Kristan Adama leh a chhuan awm zêl turte a hmangaih vanga
Pathian Fapa A intihhniama mihring anga a lo awm turte leh, Amah
ring apiangte chu a intihhniamna avang chuan chawisâna an awm leh
tur te nen. Khawvêl pum pui chhandam nân chuan inthawina chu a
mamawh si; mahse chu inthawina mak tak avanga chhandamna
dawngtu an nih ve loh nân mi tam tak chu anmahni leh anmahni an
indâl ang a. Sima inchhîr a Kristaa inthawina chu rin aiin suala awm
reng leh, Pathian dân bawhchiaa awm chu an thlang zâwk ang. Chu
inthawina chu rangkachak \ha berte leh Ofir hêm rangkachaka siam
aite pawhin mihring tân a hlu êm êm a ni.
Mihring chhuan lo la awm zêl turte chu hmuhtîrin Adama chu
a awm bawk a; mihring ama rilru châkna zuiin Pathian dân
thianghlim bawhchhia a, inawpfelna tur dânte bawhchiain dik lohna
leh bawlhhlawhna a lo pun zêl hun turte a hmu a. Mihringin sim
chuang lova Pathian dân a bawhchhiat zêl avanga Pathian ânchhia
chu mihring te, ran te leh hnam tin chunga a tlâk dânte entîrin a awm
bawk a. Bawhchhiatna leh tisa chakna hmanga innêktawnna pung zêl
turte a hmu a, hrehawmna leh rûmna kârah tlêm tê chu Pathian hre
rengin an awm a, thil \ha lo chîmbuai lohva awm turte pawh
hmuhtîrin a awm a. Adama chu sual–Pathian dân bawhchhiatna chu–
engnge ni a awmzia tih hriat fiahtîrin a awm a. Bawhchhiatna avanga
mihring hrehawmna tinreng, rilru leh taksa tichhe vek theiin khawvêl
a chîm hun tur chu a hmu vek a.
Pathian dân thianghlim leh dik tak chu a bawhchhiat avangin
mihring dam chhûng nîte tihtawi a ni a. A tawpah phei chuan hnam
pum pui mai chu a lo khaw loh nasat êm avang chuan hlutna nei lo
42
TLANNA THU
leh thil tlâwm ber ang a lo ni zo ta a. Mihring chhandamna kawng

buatsaih, tlanna thu dik leh ropui leh hlu tak mai, Kalvari thurûk chu
khawvêl thil ngaihtuahna avang chuan a hlutzia an lo hmu chhuak
thei ta lo va. Chuti khawp chuan rilru leh thil \ha tih kawngah leh
taksa lam thûah mihring tlâwm tak mai, chhiatnaa khat tawh chu a
ngai pawimawh êm êm a, an chak lohna te, an tlin lohna te chu
Amaha nghat turin a sâwm a. A hnena an lo kal phawt chuan an
mamawh apiang chu a phuhrûk sak zêl dâwn a ni.
INTHÂWINA THILPÊK
Sual thawina thil hlan, thiltih hrehawm ber leh râpthlâk ber
chu Pathian hrilh angin Adama chuan a ti tur a ni. Sual thawina tura
thil hlan, Pathian chauhvin a pêk theih, nunna chu la bo turin Adama
chuan a kut a lek tur a ni ta. Thihna a hmuh hmasakna ber a ni a. A
kut thlâk vanga thisen chhuak ta leh a kut thlâk tuartu thi tur, na tak
tuara tal vêl en hrehawm tak chu a han hmuh chuan mihring sual
thâwina nâna Pathian Fapa la thi tura chu a hmuh lâwktîrna a ni tih
hriatîr a ni nghâl a.
Chu inthawina thil hlan entîrna chu Pathian ruat a ni a, Adama
chu a bawhchhiatna hriattîrna awm reng tur, a sual hriat chhuahna
leh simna tihlanna chu a ni a. Nunna a han lâk bo chuan Adama
chuan a bawhchhiatna thûkzia a hre chhuak thei a, a bawhchhiatna
siam \ha leh tur chuan Pathian Fapa hlu tak nunna chauh lo chu
thildang engmah tling zo a awm lo tih a hre ta a. Mi sualte chhandam
tur leh tlan tura chuti kauva hmangaihna thûk, teh rual loh leh \hatna
tâwp lo chu mak a ti a. Sualna nei lo nunna lâk sak tura a kut a han
thlâk a, a han tihhlum chuan, Pathian Fapa chu ama kut ngeiin thisen
a chhuah ta angina Adama chu a inhria a. Pathian lakah rinawm takin
lo awm ta sela, a dân thianghlim tak chu rinawm takin zawm ta ang
chu ni sela chuan ran chu tihthihin a awm lo vang a, mihring pawh a
thi hek lo vang tih a hre ta a. Amaherawh chu inthawina thil hlanah
chuan beiseina arsî, nakin hun thim tak leh râpthlâk tak chhun êngtu
chu a lang bawk a ni; khawvêl chhe tawh leh beisei bo der
43
tawh tlan tura Pathian Fapa inhlanna famkim leh ropui tak chu hmuh
lâwktîrna a ni bawk a ni.
A tirah chuan chhûng khata hotu ber chu a in chhûng tan
rorêltu leh puithiamah ngaih a ni \hîn a. Lei chunga mihringte an lo
pun tak zêl hnuah erawh chuan Pathian chibai bûkna inthawina chu
Pathian ruatin a ti tûr mi bîk an awm ta a ni.
Ran thisen chu mihringte rilruah chuan Pathian Fapa thisen
hriattîrna a ni a. Ran nunna lâk sak chuan sual man chu thihna a ni
tih a entîr a. Inthawina thil hlan buatsaih vâlna chuan mi sual chu a
sualna a hriat chhuahtîrin, rinnain Pathian Fapa inhlanna famkim chu
a thlîrtîr a; chu chuan Pathian Fapa chu a hriattîr a ni. Pathian Fapa
tlanna lo chuan Pathian malsawmna leh Pathianin mihring a
chhandamna chu a awm thei lo. A dân zah kawngah chuan Pathian
chu a thîkthû a chhe nasa a ni. Dân bawhchhiatna avangin mihring
leh Pathian chu râpthlâk takin tihhran an ni ta. Sual nei lova a awm
lai chuan Adama chu a Siamtu nên an inkâwm \hîn a, hlim tak leh
nuam takin a awm \hîn. Dân a bawhchhiat hnuah erawh chuan Krista
leh vântirhkohte zârah Pathian a be thei hrâm chauh a ni.
* * *
44
BUNG 6
KAINA LEH ABELA LEH AN THIL HLAN TE
A dama fapate pahnih, Kaina leh Abela-te chu an inang lo hle mai.
Abela chuan Pathian a \ih a. Kaina erawhchu, Adama chunga
ânchhia avang leh Adama sualna avanga lei hi ânchhe dawng a nih
avangin Pathian lakah rilru khauh tak pûin, Pathian chungah a phun
a. Hêng unaute hi mihring chhandamna kawng buatsaihna entîrna
lam kâwk thil, an tih \hin tur chu hriattîr an ni a. An ran rual zînga
piang hmasa ber chu talhin, a thisen nen hâlral inthawi nân Pathian
hnênaah an hlân \hîn tur a ni a, chu thil tih chu Pathian an zahna leh
Tlantu pêk tura chu an rinna entîrnan a ni a; hrilh ang ngeia an tih
chuan Pathian thu an zawm tihna a ni bawk. Mihringte tlan tura
inthâwina ropui tak, Tlantu lo kal tûr leh an sualte an inhria an ni tih
entîrna tura inthawina chu a ni.
Kaina chuan phunnawi chung leh Pathian tiam Tlantu
chungthu chu ringhlel chungin a thil hlan chu LALPA hnênah a rawn
la a. Tih tur ruat ang chu ngun takin a zâwm lo va, a thawh rah nêna
hlan atân beram no pawh a ngaihtuah lo va. Pathian duh ang chu
pawisa lovin a thlâi thar zînga mi chauh a hlân a. „Thisen chhuak
lovin sual ngaihdamna a awm thei lo,‘ tiin Pathianin Adama a hrilh
tawh kha a ni si a. Kaina chuan a thlaite zînga \ha ber pawh a hlân lo.
Abela chuan a unaupa chu thisen keng lo chuan LALPA hmâah kal
lo turin a hrilh bawk a. Kaina chuan a upatna chhuangin a nau thu
chu a ngaisâng lo va. A nau thu chu hmusitin, thisen tel khera thil
hlan pêk chu \ûl ti lo leh phunnawi chungin lova mi chu a hlân ta a.
Mahse Pathianin a thil hlan chu a lâwm lo.
Pathian hrilh ang ngeiin Abela chuan a beram rual zînga piang
hmasa berte leh a thau chu a rawn la a. Messia lo kal tura chu ring
tlatin, inngaitlâwm leh thuhnuairawlh chungin a hlan a. A thil hlan
chu Pathianin a lâwm a. Vân a\anga mei a lo tla a, Abela thil hlan
chu a kâng ral ta a. Kaina erawh chuan a thil hlan chu Pathianin a
lawmna entîrna reng a hmu ve lo. Kaina chu LALPA chungah leh a
45
KAINA LEH ABELA
nau chungah a thinur ta a. Pathian Kaina zuk be tur chuan A

vântirhkoh a kaltîr a.
Vântirhkoh chuan Kaina chu a thinur chhan a zâwt a; Pathian
hrilh anga thil a tih chuan, Pathianin a thil hlante chu a pawm sak
ang a. Pathian ruat anga a tih duh loh va, a thu a zawm loh chuan
Pathianin a lâwm thei lo a ni tih a hrilh bawk a. Pathianin Abela
duhsak bîkin Kaina chu a thleithla bîk a ni lo va, aman Pathian hrilh
ang a zawm duh lo va, a sual vangin a lawm lo a ni tih leh, \ha takin
thil a tih phawt chuan Pathian lawm a hlawh ang a, upa zâwk a nih
avangin Abela pawhin a thu \ha chu zawmin, hruaitu a ni zâwk ang
tih chiang takin a hrilh a.
Nimahsela chutianga chiang taka hrilh a nih hnu pawh chuan
Kaina chuan inchhîrna leh simna reng a nei lo. A rinhlelhna avanga
mahni inthiam loh a hnekin, Pathian lakah a phunnawi reng a. Abela
chu a hua a, a îtsîkin, a hua a. Thuhnuairawlh tak chungin Abela
chuan a û tihdik lohna chu a hrilh a. Mahse Kaina chuan a nau chu a
haw ta êm êm a, Pathianin a thil hlan a lawm sak a\ang chuan a îtsîk
ta êm êm a. A û thinurna chu tihreh tumin Abela chuan Pathianin an
nu leh pa a hmangaihzia leh, chu mi avanga tihboral lo va a zuah
reng thû te chu a hrilh a. Pathianin anmahni a hmangaih avangin a
Fapa sualna nei lo leh thianghlim tak chu, mihring sualna leh thu
awih lohnaa khat tawh tlan turin, Pathian thinurna mihringte tuar ai
tuar tura a pêk thute a hrilh bawk a.
THIHNA AWM |ANNA
Pathian thiltih dân dikzia chu Abelan a \an avang chuan Kaina
chu a thinur êm êm a; a thinurna chu a nasa deuh deuh va, Abela chu
a that ta a. Pathianin Kaina chu a unau chanchin a zâwt a. Kaina
chuan dâwt thuin a chhang a: Ka hre lo, ka nau vêngtu ka ni em ni?”
a ti a. Pathian chuan Kaina sualzia leh a thiltih apiangte, a rilrua a
ngaihtuah lam pawh a hre vek a ni tih a hrilh a. “I nau thisen âw
chuan lei a\angin mi au asîn. Chuvangin, lei, i kut ata i nau thisen
dawng tura a kâ lo ângtu ata hi ânchhe dawng i ni ta; lei a. Mîte an
TLANNA THU
46
TLANNA THU
i leh pawhin a \hatna chu a pe phal tawh lo vang che, leiah hian tlan
bo leh vakvai i lo ni tawh ang,” a ti a.
A tîrah chuan lei chunga ânchhe tla chu rit êm êmin hriat a ni
lo va; tûnah erawh chuan ânchhe thuah hnihin a lo delh ta. Kaina leh
Abela chu pâwl hnih, mi felte leh ni sualte entîrna a ni, ringtute leh
ring lote; chutiang mîte chu mihring tlûk ata tawh Krista lo kal
vawihnihna hun thlengin an awm ang. Kaina‗n a nau Abela a thah
hian mi sualten mi felte anmahni aia \ha zâwkte an îtsîkna leh an
huatna a entîr a. Mi felte thiltih dikna chuan mi sualte sualna thiam
loh a chantîr avangin mi sualten mi felte chu an tihlum ang.
Adama nunna chu lungngaihna leh, inngaihtlâwmna leh sima
inchhîrnain a lo khat ta a. A fâte leh a tuteho a thlahte chunga
hrehawmna lo tlâkna
chhan chu a hre reng
a. Eden huan mawi
tak a han chhuahsan
chuan, a thih tur thu
chuan a tihlau \hîn a.
Thihna chu thil
râpthlâk takah a ngai
a. A fapa Kainan a
nau a han thah khân
thihna râpthlâkzia chu
a hre chiang tak tak ta
reng a ni. Kaina,
mahni nau thattua chu
a hmuh phâk rengah a
awm a, Pathian
ânchhia a chunga tla turte chu a hre vek si a; Adama rilru chu
lungngaihnain a lo khat ta a ni. Bawhchhiatna nei hmasa ber a
nihziate ngaihtuahin amah leh amah a inhaw êm êm a. Krista
inthawina azârah Pathian ngaidamna chua ngên chiam a. Paradisa a
awm laia a tihsualna thua Pathian thinurna chu a tuar na êm êm mai
47
KAINA LEH ABELA
bawlhhlawh nasat êm êm avanga Pathianin tui tilêt a lei chunga mi

zawng zawng a tihboral turte pawh entîrin a awm a. „Kum za eng
emaw zât a dam ang a, chu mi hnuah a thi ang‘ tia Siamtuin a
chungthû a tihtlûk kha a tirah chuan thil râpthlâk tak niin a hria a;
tunah erawh chuan mihringte hrehawm taka an nunna ata lâk bo an
ni tur chu Pathan ngilneihna leh \hatzia lanna a ni zâwk dâwnin a hre
ta.
Thing hnah tlâ te leh pangpâr chuai tâte chu Adaman a hmuh
chuan a lung a chhe êm êm mai a; tunlaia lusûnten mithîte an sûn ai
mah hian a tuar na zâwk a. Pangpâr \halai chuai ta maite avang
chuan a lung a chhia a ni lo va, thing lian leh sâng leh mawi takte
chu an hnah a tla kawlh a, chûng hnahte chu an \awih ta a; chung
thilte chu mihringte tilawm turin Pathianin a siamte an ni a; chutiang
chu an awm fo dân tur a lo ni ta tih a hriatna avang chuan a lung a
chhe zual a ni.
Kaina a tlân bo ta
48
TLANNA THU
An Eden in chu kawng tinrenga a famkimzia thûte chu a fa te,

a thlah chhawng zêl te, thlah kuana thlengin a hrilh \hîn a;, a tlûk thu
leh a tlûkna avanga thil lo danglam zo tate leh, a fapa Abela thihna
avanga an chhûngkaw lo bui takzia thu leh, lungngaihna ritphurh
nasa tak a lo neih tâk thute chu a hrilh fo \hîn a. Pathianin a dân chu
ngun tak leh dik taka zawm a duh avangin a bawhchhiatna avangin
nasa taka tuarna a nei ta a ni tih thute a hrilh \hîn a. Sual rêng rêng
chu eng kawnga sualna pawh ni sela hremna a awm zêl ang tih thu a
hrilh bawk a. Pathian an hmangaiha an \ih phawt chuan Ani chuan
ngilnei takin a enkawl ang a; chuvangin Pathian thu chu an zawm
ngei tur a ni tiin a fuih a.
Adama chu a tlûk hnu pawhin angelte chuan an la kawm fo
\hîn a; chhandamna kawng buatsaih thute pawh an hrilh \hîn a;
mihringte tân tlanna kawngah beiseina a la awm fo a ni tih an hrilh
bawk \hîn a. Pathian leh mihring chu inhlat taka tih \hen lo ni ta mah
sela, A Fapa duh tak inpumpêkna a zârah chuan mihringten
chhandamna an la beisei thei tih chu chiang takin an hrilh a.
Amaherawhchu, an sual sim a, Krista tlannaah an rinna nghat tlatin
chhandamna chu an chang thei chauh ang tih an hrilh bawk a.
Tichuan, tupawh Krista chu an Chhandamtua pawm apiangte chuan
Pathian duhsakna an dawng leh thei dâwn a ni.
* * *
49
BUNG 7
SETHA LEH ENOKA
S etha chu mi nun \ha tak a ni a, thil tih\hat kawngah chuan

Abela thlâktu a ni a. Amaherawhchu sualna nei Kaina ang
bawkin Adama fapa a ni a; Adama chu sual nei a nih tawh avang
khân Setha pawh chu sual neihna lak a\ang chuan Kaina aia fihlîm sa
bîk a ni chuang lo. Suala piang a ni ve thova, Pathian khawngaihna
azârah a pa Adama zirtîrna rinawm tak chu a pawm a, Pathian
duhzâwng ti zêlin Pathian chu a chawimawi a. Kaina thlah sual takte
lak ata chu a inthiar fihlîm a; Abela kha dam chu ni sela, mi sualte
rilru chu Pathian zahtîr tum leh A thu awihtîr tuma a bei \hîn tur ang
chuan Setha chuan a bei \hîn a.
Enoka chu mi thianghlim a ni a. A rilru zawng zawngin
Pathian rawng a bâwl a. Mihring zawng zawngte chu bawlhhlawhna
nei an ni tih a hria a, Kaina thlahte lak ata hcu a inthiar fihlîm a, an
sualna nasa tak avangin a zilh \hîn a. Leia mîte zîngah chuan Pathian
hria leh \ih chunga chibai bûk \hîn an awm bawk a. Nimahsela
Enoka, mi fel tak chuan, anni chu nî tin chuan a kawm duh lo va,
chitilochuan an rilru sualna chu a kai thei mai ang a, a ngaihtuahna
chuan Pathian lam thil a hawisan ang a, Pathian chu a zah tur angina
thianghlim takin a zah thei lo vang tih a hlau va; an sualnate leh
Pathian an hriat lohnate chuan Enoka chu a tihrehawm hlê a. Pathian
duhzâwng lam thilte an rapbet zâwk \hîn tih a hmuh chuan a rilru a
na hlê \hîn a ni. An lakah inthiar fihlîmin, anmah chauhvin a awm
hrang fo \hîn a, Pathian duhzâwng ang zêla a awm theih nan
\awng\aiin, Pathian hruaina chu a nghâk \hîn a. Vântirhkohte
hmangin Pathian chuan Enoka chu a be \hîn a, zirtîrna \ha takin a
hruai \hîn a ni. Mihring, sualna nei renga awm chu kumkhuain a
zuah reng dâwn lova–lei chungah tui tilêtin, hnam sual takte chu a la
tiboral dâwn tih chu a hriattîr a.
Tui tilêta lei a tihchhiat hmâ loh chuan Eden huan mawi leh
thianghlim, kan nu leh pa hmasa berte chênna, a hnawhchhuah
tawhna
50
TLANNA THU
chu a nih ngaia awmtîr rih A tum a. Chu huan chu Pahianin A siam a
ni a, mal A sawm tawh a ni bawk a; A thiltihtheihna mak tak avangin
lei ata huan chu a tibo leh ang a, chu mi hnuah chuana tihbo hma aia
ropui zâwka cheimawiin, lei chungah vêk chuan a din \ha leh dâwn a
ni. Pathian chuan a thil siam chungchânga a kut chhuak \ha famkim
lanna chu a ânchhia tel lo va awmtîr a duh si a, chu mi hmunah ngei
chuan lei chu ânchhe dawngin a awmtîr tawh si a.
Chhandamna kawng buatsaih dân chu famkim tak leh chiang
takin LALPA chuan Enoka chu a hmuhtîr a; hrilh lâwkna Thlarau
chuan Tuilêt hnua mihring chhuan thar la awm thûte chu Enoka a
hriattîr a. Krista lo kal vawihnihnaah leh khawvêl tawp huna thil
ropui tak awm turte chu â entir a. Juda 1:14 .
Mithîte awmdân tur thuah chuan Enoka chu a buai deuh va.
Mi felte leh mi sualte chu vaivut chang ve ve maiin, an tawpna chu
inang mai dâwn angin a angai a. Thlân piah lama mi felte awmdân
tur chu a hre chiang phâk lo a ni. Enoka chu nakin hnua thil awmdân
tur chu hmuh lâwktîr a ni a. Pathian Fapa, mi sualte aia thi tura leh
Krista chu vân chhûm zîngah angelhote nen, a \um hnihnaa a lo kal
leh dân tur te, mi felte chu an thlân a\anga nuna chang tura a
kaihthawh leh hun tur te chu hmuh lâwktîrin a awm a. Krista lo kal
vawihnihna hun laia khawvêl chhiat leh bawlhhlawhzia tur te–
mihring chhuan chhâwng awm zêl chapo tak leh thil intihre êm êm,
an thu duh êm êm, Pathian dân laka hel tawh leh LALPA Pathian
pakhat chauhva, leh kan LALPA Isua Krista chu phatsan dêr tawh a,
a tlanna hmusit a, a thisen thu chu rapbet tlata awm tawhte pawh chu
a hmu bawk a. Mi felte chu ropuina lallukhum khuma chawimawia
an awm leh mi sualte chu LALPA hmâ ata lak bova an awm a,
meipui kantîra an awm laite hmuhtîrin a awm bawk.
Pathianin hrilh lâwkna Thlarauva a hmuhtîr zawng zawng chu
a hmuh ang chiah chuan Enoka chuan mite hnênah chuan a sawi ve
leh vek a. Mi \henkhatte chuan a thu sawi chu an awih a, an sualna
ata lamlêtin Pathian \ih leh chibai bûkin an awm a.
51
SETHA LEH ENOKA
ENOKA TIHDANGLAMNA
Pathian nên an inkawm \hin avangin Enoka chuan vân mîte
anna a nei deuh deuh va. Mîte hnênah zirtîrna thu fing tak tak a sawi
lai phei chuan a hmêl chu êng mawi takin a tuam vel \hîn a. Vân
mîte hmêl ang a put \hin avang chuan a zahawm êm êm a, mîten an
hlau hle a. Pathian duhzâwng \ha taka a tih zêl theih nân vân lam
a\anga hriattîrna chu a ngaih sak a, thil dik lote chu a duh lo va,
rinawm takin LALPA a zui a, LALPAN Enoka chu a hmangaih a ni.
Pathian a \ih leh a zah leh a chawimawi êm êma thû chu nghet
lehzuala zawm theih a chak a. Mi felte leh mi sualte zîng ata Enoka
chu lâk bovin a awm ta a. Amah hmangaihtu tam takte chuan khawi
lai hmun fian rialah emaw Pathianin a dah a ni ang tih ringin an
zawng an zawng a; an hmuh chhhuah tâk loh chinah chuan a bo ta a
ni an ti a; Pathianin a la bo tawh a ni reng a.
Enoka lâk bo thûah hian thil zir leh hriat tur pawimawh tak
LALPAN min kawhhmuh a; Adama thlahte chuan LALPA thupêk
chu rinawm taka an zawm a, Kristâ inthawina tur thu chu an rin tlat
a, chu mi thuah chuan an innghah chuan lawmman an chang dâwn a
ni. Kristâ lo kal vawihnihna lo thlen hma loh chuan mihring pâwl
hrang pahnih mi felte leh mi sualte an awm a, LALPA thu zawm duh
lotu leh a laka rinawmte an ni ang. Pathian chuan mi fel Amah
\ihtute chu a hre reng ang a. Ama Fapa hlu tak avang chuan anni chu
a chawimawi ang a, chatuan nunna a pe ang a. Nimahsela, mi sualte
A thû rapbettûte chu a dah hrang ang a, lei chung ata a tiboral ang a,
piang lo ang maiin a siam ang.
Hlimna famkim chang a awm \hîn. Adama a tlûk achinah
hrehawmna leh sualna chîmbuai mihring chu beidawnnaa khatin,
“LALPA hmâah lungngai taka kan kal leh a dân kan zawn hi enge a
sâwtna awm?” ( Mal. 3:14 ) Mihring zawng zawngte chungah
ânchhia chu a awm tawh a, thihna chu kan hmabâk \heuh si a tiin
anngaihtuah ang tih pawh hlauhthâwn awm a ni. Nimahsela
Pathianin Adama hnêna A hrilh, Setha hnen pawha A hrilh chhâwn
zêl chu Enoka chung thuah hian tihlan chianin a awm tawh. Chu
52
TLANNA THU
chuan thimna leh lungngaihna chu a tikiang a, Adama avanga thihna

a awm ang bawkin, Isua, Tlantu lo kal tura zârah chuan nunna leh
thih theih lohna chu a awm dâwn tih beisei theihna a ni.
Enoka chung thu a\ang hian mi rinawmte, lungngaihnain a
chîmbuai bawk \hînte chu, mi bawlhhlawh leh mi sualte, anmahni
Siamtu Pathian dodâl \hînte zîngah chuan chêng mah se, Pathian ring
a Chhandamtu lo kal tura chua an rin tlat chuan, Enoka ang bawkin
felna kawngin thil nasa tak an ti thei ang a. Pathianin a lawm ang a, a
tâwpah chuan vânah Pa chawimawiin an la awm ang tih an hre thei
ang.
A hun tam tak chu \awng\aia Pathian kawm nân Enokan a
hmang \hîn a, a inthiar fihlîm ang hian, ni hnuhnungahte chuan
Pathian laka mi rinawmte chu khawvêl a\anga lâk hrana an awm tur
thu chu a lang chiang a ni. He leiah hian mi fel lote chuan hnehna
nasa tak an nei bawk \hîn ang a. Vân thuneihna laka hel ang maiin,
an ngaihtuahna \ha lo tak hruaina chu zuiin inbumna lama an thu
zirtîrte chu mihringte chuan an zâwm ang.
Pathian mîte chu an kiang vêla mi fel lote thiltih lakah chuan
an inthiar fihlîm ang a, rilru thianghlim tak puin Pathian duhzâwng
lam thil an zawm ang a, anmahniah Pathian anna a lang zâwk ang.
Enoka anga vâna chêng tura tihdanglam tlâkin an awm ang a.
Khawvêl mîte chu thu \ha an zirtîr ang a, ring lotute tih dân chu
zâwm lovin, tîti thianghlim tak sawiin Pathiana anna kawngah
entawn tlâkin an awm zâwk ang a, ring lotute tih dân dik lo tak chu
an timualpho zâwk ang. Tuilêtin khawvêl a tihchhiat hmaa Enoka
chu vâna chêng tûra lâk bo a nihna hian, lei hi meia tihchhiata a awm
hmaa mi felte, la dam apiangte tihdanglama an awm tur chu a entîr a
ni. Pathian thupêk dik tak chu rinawm taka an zawm avangin mi
thianghlimte chu anmahni haw \hîntute mithmuh ngeiah
chawimawiin an awm dâwn a ni.
* * *
53
BUNG 8
TUILÊT
S etha thlahte chu „Pathian fâte‘ tih an ni a; Kaina thlahte chu

„mihring fâte‘ tih an ni. Pathian fâte leh mihring fâte chu an
inawmpawlh a, nupui pasalah an innei tawn a, an nupuite thununna
avang chuan Pathian fâte chu an lo khaw lo va, an nundân
thianghlim bîk leh \ha bîkte chu an kalsan a; milem biakna
thiltihahte Kaina thlahte nên an inthurual a. Mi tam tak chuan
Pathian zahna nei lovin, A thupêkte an rapbet zâwk a. Nimahsela an
zîngah tlêm tê thil tidik leh an Siamtu zaha chawimawitu chu an
awm a. Mi fel tlêm tête zîngah chuan Nova leh a chhûngte pawh an
tel a.
Leia mihring sualzia chu a nasa ta êm êm a, a nasa deuh deuh
zêl a. “Pathianin leia mihring sualzia chu nasa tak a ni tih leh, an rilru
suangtuahzia rêng rêng chu sual hlîr a ni fo mai tih a hriat chuan,
leiah hian mihring a lo siam tak avangin Pathian chu a inchhîr a.”
Tuilêt hmâ daih kum za aia tam mahah LALPAN Nova
hnênah vântirhkoh pakhat a tîr a, hnam tinte chu an chhiat zawh
tawh avangin an chungah zah A ngai thei tawh lo tih thu a hriattîr a.
Amaherawhchu A thiltih tur chu an hriat loh A duh lo va. Leia mi
chêngten chhuanlam an neih loh nân, lei tihchhiat tur thu chu mite
hnênah chuan Novân mîte a hriattîr ang a; Pathian hrilh angin Nova
chuan amah leh a chhûngte chhanhim nan lawng pakhat a siam bawk
tur a ni a. Nova chuan \awngka maiin mîte hnênah lei chhiat tur thu
hrilh lovin a thu hrilh chu amah ngei pawhin a ring a ni tih a lan nân
leh, a thu sawiin mîte a hneh theih nân lawng chu a sa tur a ni.
Nova leh a chhûngte chauh chu Pathian hlau leh A thu zâwmtu
awm chhun an ni lo. Amaherawhchu leia chêngte zîngah chuan Nova
chu Pathian ngaihsak ber leh thianghlim a ni a; khawvêl chunga thil
râpthlâk tak lo thleng tur puang tur leh, a thu sawi chu tilang chiang
turin mîte hmuha lawng sa turin Pathianin Nova chu A zuah a ni.
Nova pû, Mathusela chu Tuilêt dâwn kum thlengin a dam a; mi
dangte pawh Nova thu sawi
54
TLANNA THU
chu ring a, Nova lawng sak pawh \anpui ve \hîn, Tuilêt hma deuhva
thi ta an awm bawk. Nova chuan tui lêt tur thû mîte hnênah a hrilh
avang leh, mîte tihhmuhtu ni turin an hmuhah a lawng a sak avangin
khawvêl chu thiam loh a chantîr a ni.
Mîten an awmdân an sim a, a lama an hawikîr nân Pathian
chuan hun a hawnsak a. Nimahsela Nova thu hrilh chu an awih duh
lo va. A thu sawi chu an nuihsan a, khawmuala a lawng lian tak sak
chu an nuihzat a. Novan a mihring puite siam\hat a tumna chu
engmah a sâwt lo. Nimahsela sim a Pathian lam hawitir tumin kum
za aia tam mah a bei a. Zawi zawia a lawng siam hna a bei zêl pawh
chu mîte zirtîrna a ni vek a. Siam tura Pathianin a hrilh ang zêlin
Nova chuan lawng chu a siam a, thil lo awm tur chu mîte a hrilh zêl
a; mite chuan mi âah ruatin makti takin an en a.
Pathianin Nova hnênah chuan a lawng sak len lamte a hrilh a;
a sak dân tur rêng rêng famkim takin a hrilh vek a. Lawng anga tui
chunga lang thei tura riruat a nihna kawngah mai lo phei chuan
lawng tak tak ang meuh lovin, kawng tam zâwkah chuan in ang
zâwkin siam a ni. Lawng bangah chuan tukverhte pawh a
55
TUILÊT
awm lo va. Chhâwng thuma sak a ni a, êng luhna turin a chhîpah

chuan tukverh a awm a. A kawngka erawh chu a sîrah a awm a. Ram
sa hrang hrangte awmna tur pindan hrang hrangte chu lawng chhîp
tukverh a\anga êng lûtin a chhun ên theih tura siam an ni. Lawng chu
fâr thing tlo tak chi, kum za ral pawha mawih thei lo tura siam a ni a.
Tlo tak, mihring finnaa ngaihtuah phâk lohva \hian siam a ni a,
ruahmantu chu Pathian a ni a, Nova chu a saknaa hotu a ni.
Novan a theih ang tâwka \haa lawng a han sak chuan Pathian
thinurna avanga lei chunga thlipui nasa tak la tleh tur chu a do zo
hauh lo vang a. Ngun taka thawkin zawi zawiin a zo hret hret a, thing
phêkte chu \ha taka chuktuah khâwmin, a inchuktuahna lai apiangah
chuan far hnai a hnawih a. An theih anga \haa mihringten an tih
hnuah chuan, thlipui leh tuifawn lakah chuan him taka a awm theih
nân Pathian thiltihtheihna mak tak chuan a chhanchim a \ûl ang.
A tîrah chuan Nova thu hrih chu mi tam takin an ngaithla a;
nimahsela an awmdân chu sim tak takin Pathian lam an hawi hlen lo.
Tuilêt hmâ hun engemaw chhûng chu enthlâk leh fiahna hunah an
chêng a. Fiahna chu an kal tlang zo lo va. Chhiatna pung zêl chuan
anni chu a chîm a, a tâwpah chuan chhiatna chuan a hneh a, rinawm
taka thil ti \hîn Nova chu hmuhsitin an nuihzat ve a. An sualna chu
bânsan a hnêkin, nupui pasal tam tak neih kawngah leh an tîsa
châkna lam thil ûmna lamah chuan an inpe zâwk a.
Enthlâk a an awmna hun chu a tâwp dâwn dâwn tawh a
Pathian thiltihtheihna mak tak chhinchhiahna chu ring lotu leh
hmuhsittûte hmuh tura tihlan a ni ang. Pathian zirtîrna chu rinawm
takin Nova chuan a zawm zêl a. Pathianin siam tura a tih ang chiahin
Nova chuan lawng chua sa zo ta a. Mihring leh ran ei tur chaw tam
tak a dah khâwl a. Chûng zawng zawng tih zawh vek hnuah chuan
Nova hnênah chuan Pathianin, “Nang leh I chhûngte zawng zawng
chu lawngah lût rawh u; nang zawng ka mithmuhin mi fel tak i nih hi
ka hria che a ni,” a ti a.
56
TLANNA THU
LAWNG CHHÛNGAH RAN SÂTE AN LÛT
Pathianin ransâte A siam, ramhnuai leh phûla chêngte chu hruai
khâwm tûrin vântirhkohte chu an kal a. Chûng ransâte hmaah chuan
vântirhkohte an kal a, a nu leh pa a inkawp zêlin an zui a, sa thiangte
chu tuak sarih zêlin. Chûng ransâte chu a kawlh ber chî te, a nun
tlang leh zaidam ber chî te an ni a, lawng chhûngah chuan an lût zêl
a, sava chi tinreng mai lo thlâwk khâwm chuan vân chu an khâr khup
khup thei hial a. Lawng lamah chuan a inkawp zêlin a nu leh pa zêl
leh sava thiang tuak sarih zêlin an lo thlâwk a. Mihringte chuan
makti takin–\henkhatte chuan hlauhna rilru nen an thlîr a, nimahsela
an luhlulna avangin an rilru a khauh zo tawh a, Pathian thiltihtheihna
mak tak chhinchhiahna chuan rei lo tê chauh an rilru a khawih a,
chûng rasâte chu lawngah an lût a, an awmna turah chuan Nova
chuan a lo rem zêl a.
Boralnain a rawn chîm mai tur mihringte chuan nî chu a dân
pangngai anga mawi leh ropuiin, lei pawh chu Eden huan mawina
nei ang maia mawi rengin an hria a; an hlauhthâwnnate chu
bengchhengna thâwm nen intihlimin an theihnghilh a. Pathian
thinurna belhchhah turin an thiltih dân \ha lo takte chu an bânsan
chuang lo.
Nova lawng chu khar mai theiha engkim peih vek a ni tawh a;
mahse Nova chuan chhûng lam a\angin a khâr thei lo va. Nova
nuihsantu mipuite chuan vântirhkoh, êng taka inthuam vân a\anga lo
chhuk an hmu a. Lawng kawngkhâr lian pui chu vântirhkoh chuan a
khâr a, vânah a chho leh ta a.
Lei chunga ruah a lo sûr hmâ ni sarih chhûng chu lawng
chhûngah chuan Nova-te chhûng chu an awm a, chu mi ni sarih
chhûng chuan tuiin lei a khuh hun tur chhûng zawng atan an
inbuatsaih a, ring lotu mipuite chuan Pathian sawichhe zawnga
intihhlim nân an hmang a. Lawng chhûnga a luh hnu tawh pawhin
Nova hrilh lâwkna chu a lo la thleng si lo va, Nova chu amah a
inbum mai mai a, Tuilêtin khawvêl a tichhiat tur chu dâwt thu mai a
ni a, thil awm thei pawh a ni lo an ti a. Chu mi hma lam chuan lei
chungah ruah a la sûr ngai lo va. Tuifinriat tui a\angin \iau chhûmte
vân lamah a chho va, chu chu
57
TUILÊT
zanah dai angin Pathianin a tlâktîr \hîn a, chu chuan thlaite a ti \ovin,
a châwm \hîn a ni.
Pathian thiltihtheihna mak tak lo lang–ransâte ramhnuai leh
phûl ata lo kal a, lawng chhûnga an lût teleh, vântirhkoh êng taka
inthuam vân a\anga lo chhuk lawng kawngkâ rawn khârte chu hmu
mah sela, an rilru an tikhauh va, nawmsak chenna leh intihhlimna
nên Pathian thilmak chhinchhiahnate chu an hawisan a.
THLIPUI - RUAHPUI A LO THAWK
A ni riatnaah chuan vân chu a lo dum ta khup mai a. Thlipui ri
thâwm leh kawlphe êng tak chuan mihring leh ram sate chu a tihlau
\an ta a. An chung lama chhûm a\ang chuan ruah a lo sûr ta a. Chûng
thilte chu an la hmuh ngai loh a nih avangin an rilru chu hlauhnain a
lo man \an ta a. Ram sate chu hlauvin an chî-âi a, an phî ruai mai a;
an mangang chiau thâawm ri nuai chu anmahni leh mihringte boralna
tur avanga rûmna âuthâwm ang a lo ni. Lêngkîra tui khawhthla hum
hum ang main vân ata ruah chu a lo sûr ta a. Kawn tinrengte chu
tuiin a lo khat ta a, lui hrang hrangte pawh chu an lo chik chhuak a.
Lei hmun tin a\angin tuite chu an lo chik chhuak a pur pur a, lungpui
lian pui puite an rawn phuh chhuak a, chûng lungpuite chu leiah vek
an lo tla phum leh a.
Mîten chuan an kuta an siam ngei thilte chu tihchhiata a awm
chu an hmu a. Vân a\angin \êkin an in sak lian pui puite, an huan
siam mawi tak te leh an milem Pathian an dahna hmun fianrial an
cheimawite chu a tichhia a. Chûng thil chhiate chu ram tinah a darh
vêl a. An milem pathian maichâmte leh an milem pathiante mihringa
an inthawi \hînnate chu hmun fianrial nuam tak takah an siam a.
Chûngte chu Pathian huatzawng a nih avangin a thinurzia entîrnan an
mithmuhah a tichhe vek a, lei leh vân Siamtu Pathian nung hmaah
chuan an khûr a, an nundân bawlhhlawhnate leh milem Pathian biaa
an inthawina avangin Pathian a thinur a ni tih hriattîr an ni.
Thlipui chu a tleh nasa deuh deuh va, kâwlphê leh thil dang mak tak
zîngah chuan Pathian thuneihna hmuhsittute mangang chiau
58
TLANNA THU
thâwm chu a ri tengtung mai a. Thing te, in te, lungpui te leh leite
chu hmun tin maiah chuan thlipui chuan a len darh sung sung a.
Mihringte leh ram sate manganzia chu sawi fiah hleih theih pawh a
ni lo. Thlipui leh kâwlphê leh thil mak tak kârah chuan Setana pawh
awm luihtîr a ni a; ani meuh pawh chuan boral mai a hlau hle a.
Hnam thil tithei tak maite chu a thuhnuaia a dah theih \hîn avangin a
lawm hle \hîn a, a duhdân chuan mihringte chuan vâna Pathian
mithmuha awmdân tenawm leh a laka an helnaah chuan intikhauh
deuh deuh sela a duh a ni. Pathian chu a sawichhia a, mihringte
chungah fel lo takin thil A ti a, A nun a chhe êm êm a ni tiin a dem a.
Mi tam tak pawhin Setana ang bawkin Pathian an sawichhia a; thei
phei sela chuan a rorêlna lal\hutphah ata chu hnûk thla duh hial
khawpin an helnaah an khauh a ni.
Chutia mi tam takin an Siamtu sawichhiaa ânchhia an lawh
khum lai chuan \henkhatte chuan hlauhna avangin awm ngaihna an
hre lo va, lawng chhûngah chuan luh ve dîlin an ban an phar a.
Mahse chu chu tih theih rual a ni tawh si lo. Pathianin kawngka awm
chun chu a khar tawh si a; Nova chu a chhûngah a awm a, Pathian
ngaihsak lo hote chu lawng pâwnah hnutchhiah an ni tawh. Pathian
chauhvin kawngkhâr chu A hawng thei a ni. An hlauhna leh an
simna chu a tlai lutuk tawh. Mihring aia ropui, an dodâl a an sawi
chhiat \hîn Pathian nung chu A awm ngei tih an hai thei ta lo.
|hahnemngai takin Pathian an ko va, mahse Anin a ngaithla tawh sî
lo. |henkhatte chuan lawng chu tìhpawha luh an tum a mahse anni
tih pawh theih rual a ni si lo. |henkhatte chuan an vuan tlat a, tui lak
bovin an awm a, a nih loh leh thing leh lungpui thli len thlawhte
chuan a deng tla a.
Nova hriattîrna ngainêp a, thu dik tak chu rinawm taka hrilhtu
nuihsantute chuan a tlai lutuk hnuin an rinhleihna chu pawi an ti a.
Lawng chu thlîin a chhêm vir vel a, lungpuiahte a insu bawk \hîn a.
Lawng chhûnga ram sate chu anmahni rûm dân angin mangangin an
rûm chuah chuah bawk a, mahse chuti fakauva awmdân râpthlâk leh,
tuifawn hlauhawm tak te, thingte leh lunpuite lêng vâl kârah
59
TUILÊT
Tuilêta chhiatna thleng chu a rapthlak hle mai
chuan lawng chu him takin tui chungah chuan a awm a. Vântirhkoh
chak zual bîkte chuan an vêng tlat a, chhiatna reng a tâwk thei lo a
ni. Chu mi hun chhûng ni sawmli leh zan sawmli, thlipui râpthlâk tak
chêt chhûnga lawng him piala a awm thei chu thiltihtheihna mak leh
ropui tak a ni.
Thlipui kârah chuan ram sâte chuan \anpui theihna neia an rin
vangin mihringte an rawn pan a. Mi \henkhatte chuan chûng ram sa
chak takte chuan inhumhim tumin hmun sâng lamah rang taka an kal
beiseiin an fâte leh anmahni chu an inphuar belhbawm a. Thlipui lah
chu a reh chuang si lo va–tuite chu a tir aiin a lo tam deuh deuh va.
Tlâng chhîp sâng ber laia thinglerahte chuan \henkhatte chu an
inphuarbet a; mahse chûng thingte chu an zung chawpin thlipuiin a
len phawi a, boruakah a len vir vêl a, lungte leh leite nen tuifawn so
but but chungah an tla khawm leh mai \hîn a. Hmun sâng ber
chhîpah chuan mihringte leh ram sate chuan awm tlat an tum a,
tuifawn so but but kârah chuan an pil bo vek zêl a, tui chuan hmun
sâng berte pawh chu a chîm lek lek tawh a. Hmun sâng berte pawh a
chîm tak hnuah chuan mihring leh ram sa chu Tuilêt chuan a tihlum
zo ta a.
60
TLANNA THU
Tui kâm leh hlan chu Nova leh a chhûngte chuan an

nghâkhlelin, lei chunga kal vel leh hlân a nghâkhlel hle a. Thil
chinchâng hriat duhin choâk a thlawh chhuahtîr a, mahse fûkna tûr
hmu lovin a lo kîr leh a. A hnûah chuan \huro a thlawh chhuahtîr leh
a, mahse fukna tur hmu lovin lawngah bawk a lo lêt leh a. Ni sarih
hnuah \huro chu a thlawhchhuahtir leh a, \huro chuan olive hnah a
rawn put hawn tak avangin Nova-te chhûng mi pariatte chu an hlim
ta êm êm a.
Vântirhkoh a lo chhuk leh a, lawng kawngkhâr chu a rawn
hawng a. Lawng chung lama tukverh chu Novan a hawng thei na a, a
kawngka tak chu a hawng thei lo, Pathian khar a ni si a. Pathianin
vântirhkoh kawng hawngtu khân Nova a bia a, Nova-te chhûng chu
lawng ata chhhuak turin a hrilh a, thil nung zawngzawng chhuahtîr
tûrin a hrilh bawk a.
NOVA INTHÂWINA LEH PATHIAN THUTIAM
Nova chuan ngilnei taka anmahni zuahtu chu Pathian chu a
theihnghilh lova, maichâm a siam thuai a; sa thiang apiangte leh sava
thiang apiangte zînga mi chu lain maichâmah chuan halral
inthawinate a hlân a, chu chuan Krista inthawina ropui tak chu a
rinzia a tilang a, chhanhima an awm avanga Pathian chunga a
lawmzia entîrna a ni bawk a. Nova inthawina chu rimtui angin
Pathian hmâah a chho va. Pathianin a halral inthâwina chu a lo lawm
a, Nova leh a chhûngte chu mal A sâwm a. Hetah hian leia chêng
apiangte tân zir tur a awm. Pathian zahngaihna leh hmangaihna
avangin mi tin thil tih hmasak ber tur chu A hnêna lâwmthu sawina
leh zah taka chibai bûk hi a ni.
Mihringin chhûm a lo awm mupin emaw, ruahte a lo sûrin emaw
tui a lo lêt leh ang tih a hlauh tawh loh nân Pathianin Nova chhûngte
hnênah chuan thu a tiam a. “In hnênah ka thuthlung chu ka tinghet
ang; tîsa zawng zawng Tuilêta tihboralin an awm tawh hek lo vang,”
tiin a sawi a. Pathian vêkin, “Hei hi kei leh nangni leh in hnêna
thilnung tinreng awmte kâra, chhuan tawp nei lova awm zêlte tân,
61
TUILÊT
Nova’n Pathian hnenah inthawina a hlan
ka thuthlung chhinchhiahna chu a ni. Chhûmah ka chhimbâl ka

zâmtîr a, chu chu kei leh lei kâra thuthlung chhinchhiahna tûr a ni
ang. Heti hi a ni ang a, lei chunga chhûm ka zâmtîrin chhimbâl chu
chhûmah chuan a lang ang a..... Chhimbâl chu chhûmah a zâm \hîn
62
TLANNA THU
ang; tichuan Pathian leh lei chunga tisa awm zawng zawng zînga mi
thilnung tinrengte kâra kumkhaw thuthlung awm chu ka hriatreng
theihna turin ka en \hîn ang,” a ti a.
Pathian chu inngaihtlâwmna neiin A va rawn indah hniam
nasa êm! Pathianin mihring hnâna A thuthlun chhinchhiah nâna
chhûma chhimbâl mawi tak, rawng hrang hrang nei a zâmtîr chuan
mihring sual hnu a lainatna a va tilang chiang êm! Tui tilêtin
Pathianin lei chunga chêng zawng zawngte an sualna nasa tak
avangin A tiboral tawh tih thu chu chhuan zawng zawngten an hriat
theih nân chhimbâl hi a zâm \hîn a ni. Chhimbâl chu Pathian ruat a
ni; chhuan awm zêlte chuan chhûma chhimbâl zâm chu hmuin,
chutiang thil kual ropui tak vâna awm chu an hmuhin a chanchin an
zâwt \hîn ang a; an nu leh paten tui lêta khawvêl hlui chhiat thu chu
an hrilhfiah ang a, sualna tinreng an chîn avangin Tuilêta tihboral an
nih thu chu an hrilh zêl ang. Chungnungbera kutin chhûmah
chhimbâl a zamtîr ta a, lei chungah tui a tilêt leh tawh lo vang tih
chhinchhiah nân a ni.
He chhinchhiahna, chhûma mi hi mi zawng zawng rinna
tihnghehna tûr a ni a; an rinna chu Pathianah an nghat tûr a ni.
Pathianin mihring chunga a zahngaihna leh \hatna chhinchiahna A
ruat chu a ni. Tui tilêt a lei tichhe hial khawpin Pathian tithinur tawh
mah sela a zahngaihna chuan lei hi a la tuam vêl a. Pathian chuan
chhûma chhimbâl zâm chu A en apiangin A thuthlung chu A hre
reng ang tiin a sawi a ni. A thuthlung chu kan ringhlel tur a ni lo va,
A theihnghilh bawk hek lo vang a; mihringin Amah an hriat chian
thiam tak tak nân an hriat theih dân turin a sawi a ni zâwk.
63
BUNG 9
BABEL IN SÂNG
N ova thlah \henkhatte chu an kal sual \an leh ta thuai a.

=henkhatte erawh chuan Nova chêtdân chu zuiin Pathian
thupêkte an zâwm a; a \hente erawh chuan Pathian ring lovin, A laka
helna lam thil an ti a; chûng mîte pawh chu tuilêt thuah chuan an
rindân a inang lo. =henkhatte chuan Pathian awm pawh an ring lo
va, an rilrua an ngaihtuah dân chuan Tuilêt chu khawvêl thil awmdân
ve reng pakhatah an ruat a. =henkhatte erawh chuan Pathian awm
chu an ring a, Tuilêt hmaa mihringte chu tui tilêtin Pathianin A
tiboral tih pawh an ring a; an rilru chu Kaina angin Pathian lakah a
hel a, Pathianin lei chunga mihringte chu tiboral a, tui a tihlêt hi A
ânchhe vawithumna a ni e tiin Pathian laka an hel a.
Pathian hmêlmâte chuan, mi felten an thu \ha sawi avang leh
Pathian hmangaihna nundân dik taka nungin a thupêkte zâwmin
Pathian an chawimawi \hin avangin anni chu kalhin an hre ta a. Ring
lotûte chu an inrâwn khâwm a, mi rinawmte lakah chuan awm hran
an rawt ta a; mi felte chuan an nundân dik tak avangin an
thiltihsualna dâltu an nih avangin an ngaithei ta lo a ni. Hmun hla
takah an insawn a, phai zâwl zau takah awm hmun an khuar ta a.
Khawpui an din a, in sâng tak tak, lianpui chhûm tawng hiala sâng
sak a, darh leh tawh lo turin chu khawpuiah leh in sângah chuan
awm khâwm an rilrûk a.
Tuilêt laia tuiin a chîm phâk aia sâng zâwk daihin, tui pawh lo
lêt leh mah sela an him theihna ngei tûra ropui leh sângin sak an tum
a; an thiltih ropui avang chuan khawvêla mîten an chawimawi ang a,
pathiante angin mi chungah thu an nei thei bawkin an ring a. He in
sâng hi a satute tiropuitu tûr leh mi dangte rilru Pathian laka ti her a,
an Pathian lem biak kawnga anmahni lama mîte hîp nâna an tih a ni.
An sak zawh hmâ a\angin in sângah chuan an chêng \an a.
Pindanahte chuan bungrua \ha tak tak an dah a, mawi takin an chei
64
TLANNA THU
a, pathian lem tâna ruat bîkte an nei a. Pathian ring lotûte chuan,
chhûm tawnga in sâng an sak theih phawt chuan Tuilêt chhante pawh
hmu chhuak thei turah an inruat a.
Pathian dodâlin an inchawisâng a. Mahse Ani chuan an
hnathawh chu an puitlin A phal si lo. An hnathawhna tibuai turin
LALPAN vântirhkoh pahnih a zuk tirh chuan an insak chu a sâng hlê
tawh a. an in sak chhîp sâng ber laia thawktuten hmanrua an duh
apiang an lam chu inhrilh chhâwng zêl turin lei thlengin inaupha
tâwk turin an inchhawp chhawng thluah a. Chutianga awmna sâng
bera awmin a hnuai leha awm an han hrilh chu vântirhkohte chuan
an \awng inhriatna chu an lo tihdanglam sak a, leia mîte beng a lo
thlen chuan a chhîpa thawktûte lam hauh loh thilte chu an inhlan ta a.
An thil mamawh an lam, harsa taka an inhlan chhâwn chhoh chu a
chhîpa thawktute thil duh chu a ni thei ta lo. Beidawnna leh
thinrimnain an khat ta a, tidik lova an hriat apiangte chu an hau nek
\hîn a.
Chu mi chinah chuan an hnâ chu an thawk ho thei ta lo va.
Intithinurin, \awng awmzia inhre thei bawk si lovin an hnathawh chu
an bânsan a, khawvêl ram tinah an kal darh \an ta a ni. Chu mi hma
lam chuan mi zawng zawng chu \awng thuhmun vek an ni. Vân
a\anga \êk lo tlâ, Pathian thinurna entîrna chuan an in sâng sak chu a
chhîpaha zuk dêng a, lei thlengin a deng darh ta a ni. Chutiang chuan
a laka hel mihring chu a thiltihtheihna leh chungnunzia A entîr \hîn a
ni.
* * *
65
BUNG 10
ABRAHAMA LEH THUTIAM CHU
L ALPA chuan A thupêk hlentu atân Abrahama a thlang a.

Abrahama chu a hnampui milem beho leh ama chipuite laka kal
hrang turin Pathianin a ti a. Abrahama tleirâwl laiin a hnênah
LALPA chu a inlâr a, a thu hriat thiam theihna neihtîrin milem
behote lak ata chu a zuah a. Lei chunga Ama mîte lo la awm zêl turte
tân rinna kawngah leh dikna thu vuantute entawn atân Abrahama chu
A ruat a. A nuna thil langsâr takte chu, zahawmna te, thilphalna te
leh mi tin chunga \hatna lantîrnate a ni. Lal thiltithei tak mai, mipuiin
an zaha an ngaih ropui ang mai hian Abrahama chuan mîte
ngaihhsân a hlawh a. Pathian hmangaiha a \ihna avang leh Pathian
duhzâwng leh thupêkte a zawm tlat fo avang chuan a chhiahhlawhte
leh a vêngte chuan an zah êm êm a. A nundân entawn tlâk takte leh a
dikziate, zirtîrna rinawm tak hlîra a chhiahhlawhte leh ama chhûngte
a hruai \hinna avang chuan, anni pawhin Abrahama Pathian chu an
\ihin an hmangaih ve êm êm a ni.
LALPA chu Abrahama hnênah a inlâr a; a hnênah a chi thlahte
chu vâna arsî ang miin an la tam ang, tiin a tiam a. A thlahte chu hun
rei tak chhûng Aigupta mîte bawiah an la awm ang tih hriat lâwktîr
nân Abrahama chu thim nasa tak, thil râpthlâk zet hian a rawn khuh
a.
A tîrah chuan Pathianin Abrahama chu nupui pakhat chauh a
neihtîr a. Pathian ruat dân chuan mihringin nupui pakhat aia tam a
nei kawp tur a ni lo rêng rêng. Helam kawnga Pathian ruat loh anga
tihmasa bertu chu Lameka a ni. Nupui pahnih a nei kawp a, chuvang
chuan a in chhûngah buaina a awm reng a. A nupite inîtsîkna chuan
Lameka chua tihlim lo êm êm \hîn a ni. Lei chungah mihring an lo
pung deuh deuh va, fanute an lo piang zêl a, an duh apiangte chu
mipain nupuiah an nei ta \hîn a. Chu chu khawvêl hmasaa chêngten
Pathian thinurna an chunga an thlentîrna chhan pakhat chu a ni.
66
TLANNA THU
Chutiang dân chu Tuilêt hnuah pawh khân an chîng a, mi fel takte
pawhin an chîng ve ta zêl a, nupui kawpte an nei ve ta a; an rilru sual
avang main Pathian thupêk kalhin an ti a ni. Lawnga chhanhim
67
Nova leh a chhûngte thu chu Pathianin hetiang hian a sawi a, “Nang
zawng tûn lai \hangthar zîngah hian ka mithmuhin mi fel tak i nih hi
ka hria che a ni,” tiin ( Gen. 7:1 ). Nova chuan nupui pakhat chauh a
nei a, an chhûng zînga inremna awm nghet tak chu Pathian
malsawmna a ni. Nova fapate chu an fel avangin an pa fel taka ho
chuan lawngah chhanchimin an awm a. Khawiahmah englai mahin
Pathianin nupui pakhat aia tam neih remtihna a nei lo. Pathian thu
kalha thiltihna a ni zâwk. Mipa hlimna tiboraltu a ni tih a hre zâwk a
ni. Abrahama rilru thlamuanna pawh kha Hagari a neih chinah a lo
buai ta hlê a ni.
PATHIAN THUTIAM THLEN LOH HLAUHTHÂWNNA
Abrahama hnên ata Lota a awmhran hnu chuan, LALPAN
Abrahama hnênah, “Dâk la, i awmna a\ang khan hmâr lam te, chhim
lam te, chhak lam te, thlang lamte en rawh: i ram hmuh zawng
zawng hi i hnênah leh I thlahte hnênah kumkhua atan ka pe dâwn
che u a ni. I thlahte chu leia vaivut ang maiin ka la siam ang:
chutichuan, miin leia vaivut hi an chhiar sên chuan, i thlahte pawh
chhiar sên an ni bawk ang.‖ “Abram, hlau suh, kei hi i phâw leh i
lawmman nasa tak mai ka ni asîn,” tiin LALPA thu chu Abrama
hnênah mumang angina a lo thleng a..... Abrama chuan, “Ngai teh,
chî rêng rêng mi thlahtîr si lo va: en teh, ka chhiahhlawh hi ka ro
luahtu tur a ni,” a ti a.
Abrahama chuan fapa a neih loh avangin, a tîrah chuan, a
chiahhlawh rinawm tak mai Eliezera chu, a ro khawmtu turin a
fapaah siam a rilrûk a. Nimahsela Pathianin Abrahama hnênah chuan
a chhiahhlawh chu a roluahtu atan a fapaah a siam tur a ni lo va, amâ
rila rah ngei fapa a nei ang tih a hrilh a. “Ani chu pâwnah a hruai
chhuak a, „Vân lam khi en la, arsîte khi i chhiar theih chuan chhiar
teh khai. I thlahte chu khiti zât khi an la ni ang,‘ a ti a.”
Abrahama leh Sari chuan fapa an la neih tur thua Pathian
thutiam chu ring hlel lovin nghâk fan fan sela chuan chhûngkaw
hlim lohna tam tak chu an pumpelh tur a ni. Pathian thutiam chu eng
68
TLANNA THU
emaw tiin a lo la thleng ngei ang tih chu an ring a, mahse a tar hnuin
Sarin fapa a hring ngei ang tih chu an ring thei lova. Pathian thutiam
thlenna dân tur chu Sarin a suangtuahnain a riruat ta a. Sari chuan
Abrahama hnênah a nupui atân Hagari kha nei bawk turina tîr a. He
mi kawngah hian an nupain Pathian an rin tâwk lohna a lang a. Sari
thurâwn ngaithla a, nupuiah Hagari a neih tâk avang khân a rinna
kawngah fiahna a awmna chu a tuar chhuak zo lova. Pathian
thiltihtheihna tawp lo chu ringhlelin a awm a, chuvang chuan amah
leh Sari chungah hlim lohna nasa tak a thlen ta a. A thutiam kawnga
a rinna ngheh leh ngheh loh chu LALPAN a fiah duh a ni.
HAGARI CHAPONA
Hagari chu a chapovin, a lo induh a, Sari chu a lo hmusit ta a.
Pathianin Abrahama hnena hnam ropui tak a tiamte nu ber turah a
indah ta a. Hagari nungchang thu avanga Sari phunnawina thu chu
Abrahaman a ngaihtuah lo thei ta lo va; Abrahama chu a lunngai ta
hlê a, Sari hnênah chuan Hagari chu amâ chhiahhlawh a ni a, a duh
angin a chungah a ti thei a lawm tiin a hrilh a; thutiam thlenna tur fa
hrinsaktuah a ngaih avangin a in a\anga hnawh chhuah bo erawh chu
a remti thei lo va. Sarin thu pe lo sela Hagari chu nupuiah a neih
hauh lo vang tiin a \ang tlat a.
Hagari chêtdân dik lo takte avanga Sari phunnawina thu chu
Abrahama chuan a ngaithla lo thei lo bawk a; a rilru chu a mangang
hlê a ni. Hagari thiltih dân dik lote chu Abrahaman a han phatpui
chuan Sari, a nupui pakhatna a hmangaih êm êm chu a hlim thei lo
deuh deuh va, îtsîknain a khat ta zâwk zêl si a. Hagari chu Sati hmuh
phâk lohah a tlân bo ta a. Hagari chuan Pathian vântirhkoh pakhat a
tâwk a, a thlamuan a, a chapona thuah chuan a zilh a, a pi Sari hnena
kir leh tur leh a pi thuhnuaia inphah leh turin a ti bawk a.
Ismaela pian hnuah chuan LALPA chu Abrahama hnênah a inlâr
leh a, a hnênah, “Kei leh nang leh i hnua I thlahte an thlah chhâwng
zêlte thleng pawhin, ka thuthlung hi kumkhaw thuthlung atan ka
tinghet ang,” a ti a. LALPA chuan a vântirhkoh hmangin Sari hnêna
69
fapa pêk a tiam thu leh chi

hrang hrang thlahtu nu a
nih tur thu chu A hrilh
nawn leh a. Pathian
thutiam chu Abrahamam
chuan a la hre thiam rih lo
va. A rilru chuan Ismaela a
ngaihtuah thuai a, Pathian
thutiam chu amah
(Ismaela) a\ang chuan a lo
puitling dâwnah a ruat a, a
fapa chu a hmangaih hlê
reng a. Pathian hnênah
chuan, “Ismaela hi i hmaah
awm thei sela aw!” a ti a. Hagari & Ishmaela hnawhchhuah
A thutiam chu chiang lehzualin A hrilh nawn leh a, “I nupui

Sarin fapa a hrin sak zâwk ang che; a hmingah chuan Isaaka i sa tur a
ni, Ka thuthlung chu, ama hnua a thlahte tân kumkaw thuthlung atan
a hnênah chuan ka tinghet ang,” tiin. Sodom khua tichhe tura an kal
pahin Abrahama hnênah chuan vântirhkohte an lo kal leh a, chu chu
a vawihnihna a ni a, Sari fapa neih tur thutiam chu chiang lehzualin
an hrilh leh a.
FAPA PÊK TIAM CHU
Isaaka pian avanga Abrahama leh Sari lâwmna nasa tak mai
chu Hagari chuan a îtsîk êm êm mai a. Ismaela hnênah chuan a nu
chuan Pathian malsawmna chu a (Ismaela) chungah a thleng ngei tur
a ni ang, Abrahama fapa a nih vangin, Abrahama hnêna thutiam
chungah chuan roluahtu a ni ngei bawk ang, tiin a hrilh a. A nu
ngaihtuahna chiah chu Ismaela pawhin \awmpuiin Isaaka lo pian
avanga an lawmna nasa tak avang chuan a thinur hle bawk a. Isaaka
chu duhsakna chang tur zâwk a nih avang chuan Ismaela chuan a
hmusit hle a. A fapa Isaaka Ismaelan a
70
TLANNA THU
endân chu Sari chuan a hriatin a lungni lo va. Ismaelan amah leh a
fap Isaaka a nuihsan thu chu Abrahama hnênah a hrilh a, “He
bawihnu leha fapa hi hnawtchhuak rawh: he bawihnû fapa hi ka fapa
Isaaka ro luahpuitu tur a ni thei lo vang,” a ti a.
Abrahama rilru chu a hrehawm hle mai. Ismaela chu a fapa a
ni ve si a, a hmangaih bawk a, engtin nge a hnawhchhuah theih ang?
A rilru chî-âizia chu Pathian hnênah \awng\ainain a hrilh a, engtia tih
tur nge ni ang tih a hre si lo va. A vântirhkoh kâin LALPAN
Abrahama chu Sari thu zawm tûrin a hrlh a; a fapa Ismaela leh Sari a
laintna chuan Sari thu a daltîr tur a ni lo a ti a. Chu chu a in chhûnga
inremna leh hlimna thlen leh tîr theihna kawng awm chhun a ni.
Vântirhkoh chuan Abrahama chu a thlamuan bawk a–Ismaela chu a
pa in a ta hnawhchhuahin awm mah sela a thi mai lo vang a,
Abrahama fapa a nih ve bawk avangin zuahin a awm ngei ang tiin.
Ismaela chu hnam ropui tak thlahtuah Pathianin a siam ang tiin a
tiam bawk a.
Sodom khuaa mîte tân a ngensak dân a\ang khân Abrahama
chu mi \ha tak, khawngaih theihna rilru nei mi a ni tih a lang chiang
hle a. A rilru \hatna avang chuan a rilru pawh a hah \hîn. Hagari leh
a fapa Ismaela chu ram chin hriat lohva mikhual anga vak vai mai
tura a han suangtuah chuan a rilru a na êm êm a, pâ hmangaihna rilru
chu a thinlungah a awm tlat si a, lungaihna chuan a lo kaikûn ta a.
Nupui pasal pakhat aia tam neih kawp hi Pathianin phal sela
chuan Abrahama hnênah khân Hagari leh a fapa chu tirh bona thu a
pe lo vang, kha kha mi zawng zawng tân hriat tura a zirtîrna a ni; thil
dang ropui tak chan phah hial pawhin inneihna vanga hlimna leh
neitu innih tawnna hi zah takin vên him tlat tur a ni, tih hi hriat \heuh
tur a ni. Sari chu Abraham nupui pakhatna, a nupui tak chu a ni. An
chhûng zînga nû ber nihna leh nupui nihna chanvo chu amah chauh
chuan a chang ngei tur a ni. A pasal chu a zah êm êm a „Lalpa‘ tiin a
ko \hîn a, mahse a pasaln hmangaihna chu \hendarha a awm loh nân
Hagari chu a thîk a
71
ni. Sari chu Hagarite nûfâ hnawhchhuah duhna rilru a neih thûah
Pathianin A dem lo. Abrahama erawh chu Pathian thiltihtheihna a
rinhlelh avangia Hagari chu nupuiah a hman a, Hagari fapa hrinsak
chu Pathian thutiam thlenna tur nia a ruat avangin Pathianin a zilh
zâwk a ni.
RINNA FIAHNA SÂNG TAK CHU
Fiahna mak tak hmangin Abrahama rinna chu LALPAN fiah a
tum a. Sarin fa a la hrinsak ngei dâwn tih kha ring tlatin, Hagari kha
a nupui angah lo nei ta lo chu ni se chuan mihring tâna fiahna tuar
har chu ang chuan Abrahama rinna chu fiahin a awm lo tûr. “I fapa, i
fapa neih chhun, i hmangaih tak, Isaaka ngei kha, hruai la, Moria
ramah chuan kal la, chutah chuan ka hrilh tur che tlâng pakhatah
chuan hâlrala inthawinaah hlan rawh,” tiin LALPAN Abrahama chu
a hrilh a.
Abrahama chuan Pathian thupêk chu a awih a, a tih turah
chuan a rilru a tîm hek lo. Zîng takah a tho va, chhiahhlawh pahnih a
hruai a, a fapa Isaaka nên, hâlrala inthawina atân thing a keng bawk
a, Pathianin A hrilh hmun lamah chuan a kal ta a. A kal chhuah
chhan pawh chu Sari hnênah a hrilh hauh lo va, chutilochuan Isaaka
a hmangaihna avang chuan Pathian lakah a bo phah hlauh ang a,
Isaaka pawh chu a kal a remti lo tlat ang tih a hre si a. Pa
hmangaihna thûk takin Isaaka chu hmangaih mah sela Pathian
thupêk dodâl khawpa awm chu a duh lo. Pathian thupêk rîk dân
ringawt pawh chuan a rilru thûk tak chu a chhun ngei ang. “I fapa” a
ti mai pawh a ni lo va, “I fapa, i fapa neih chhun, i hmangaih tak,
hâlrala inthawinaah hlân rawh,” tih thupêk chuan a rilru a chhun na
êm êm ngei ang; fapa tiam piang chhun taka a nih leh nghâl nên.
Pathian thupêk zawm leh zawm loh thuah a rilru a siam fel
hman zet ngei ang–ni thum chhûng zet an kal sî a. Mahse Pathian a
rinna chu a bo chuang lo. Pathian thutiam chu Ismaela-ah chuan
tihfamkimin a awm dawn lo va, Isaaka-ah ngei chuan tihthlen
famkim a ni dâwn tih chu chiang takin Pathianin a hrilh a ni tih a
ring tlat ta a.
72
TLANNA THU
Fapa tiam chu Isaaka ngei a ni tih a ring nghet tlat a. Hâlrala
thilhlana hlân tura thu a pêk pawh chu a ti tak tak a ni tih a ring a.
Pathian thutiam chu a ding nghet tlat ngei ang tih pawh chu a ring
tlat a. A thiltihtheihna hmangin, Sari, tar tak tawh fapa hrin lehtîrtu
chuan a fapa pêk chu han lâk bo sak leh rih mah sela Isaaka chu
thihna ata a kaitho leh thei tih pawh a ring tlat a ni.
Chutichuan, Abrahama chuan a chhiahhlawhte chu a dintîr a, a
fapa nên chuan piah deuhvah Pathian be turin an va kal hrang ang
tiin a hrilh a. A chhiahhlawhte chu an kal ve zêl chuan Isaaka an
lainat ang a, Pathian thupêk ang a tihna an dâl ang tih a hlau a ni. A
chhiahhalwhte thing ken chu a la a, a fapa Isaaka a puttîr a. Anin mei
leh chemtê a keng a. Pathianin ti tura a hrilh chu ti ngei turin a
inbuatsaih a. Pa leh fapa chua an kal dun ta a. “Isaaka chuan a pa
Abrahama chu a bia a, „Ka pa,‘ a ti a, ani chuan, „Ka fapa, heta hi ka
awm,‘ a ti a, Ani chuan, „En teh, mei leh thing chu a awm a;
nimahsela hâlrala inthawina tur beram no chu khawiah nge awm?‘ a
ti a. Abrahama chuan, „Ka fapa, Pathianin Ama tâna harala inthawina
tur beram no chu A ngaihtuah chawp mai ang chu,‘ a ti a.”
Chutichuan an pahnih chuan an kal dûn ta zêl a. Rilru hrehawm tak
nen, a thil tihtur râpthlâk tak hlen tum tlat chung chuan Abrahama
chu a fapa a hmangiah êm êm kiangah chuan a kal ai. Pathian a hrilh
hmun chu an va thlen chuan Abrahama chuan maichâm a din a, thing
chu a chhep a, inthawina chu tih mai peihin engkim a buatsaih a,
tichuan Pathian thupêk, amah Isaaka hâlrala inthawinaa hlan tur a
nih thu chu Isaaka hnênah chuan a hrilh ta a. Pathianin vawi tam tak
Isaakaah chuan hnam ropui tak a din dâwn tih a tiam tawh thu chu a
hrilh nawn leh bawk a; Pathian thupêk zawmin tunah ani chu han
tihlum mah sela Pathian thutiam chu hlen famkimin a awm ngei ang,
a thih hnuah pawh a kaitho leh thei si a tiin a hrilh bawk a.
VÂNTIRHKOH THU RAWN THLEN CHU
Isaaka chuan Pathian a ring a. A pa thu ang apiang zâwm \hîn a ni
bawk a; a pâ Pathian chu a hmangaihin a zah a. Duh sela chuan
73
a pa thil tih tur pawh chu a dodal thei a. Mahse a pa chu hmangaihna
hmêl pu chungin a han pawm a, a inphuartîr a, thing chungah chuan
a mu ta a. Abrahaman a fapa tihlum tura a kut a han lek lai tak
chuan, Moria lam pana an kal chung zawnga Abrahama rinawmzia
lo thlîr rengtu Pathian vântirhkoh chu vân a\angin a lo âu chhuak a,
“Abraham, Abraham,” a zuk ti a; ani chuan, „Heta hi ka awm,‘ a ti a.
Ani chuan, „Naupang chungah khan i kut thlâk suh la, amah kha
engmah tih hek suh: I fapa I neih chhun tak pawh mi pêk i ui loh
avangin Pathian i \ih tih tunah ka hre ta a ni,‘ a ti a. Abrahama chu a
han dâk a, a en a, ngai teh, a hnung lamah chuan beram pa a ki
thinghnawka lo tâng tlat hi a awm a: tichuan, Abrahama chuan
beram pa chu a va man a, chu mi chu a fapa aiah hârala inthawinaah
chuan hlân ta zâwk a.”
Chutiang chuan Abrahama chuan amah fiahna chu chawimawi
tlâk tak mai chuan a hlen ta a; chu mi kawnga a rinawmna chuan
Pathian thutiam a rinhlehlhna avanga a thiltih dik lo pakhat, Hagari a
nupui anga a neihna kha a hliah bo leh ta a ni. Chutia a rinawmna leh
Pathian a rinna a tihlan chian hnu chuan Pathianin A thutiam chu a
hrilh nawn leh ta a. L ALPÂ vântirhkoh chuan a vawihnihnaah vân
a\angin Abrahama chu a zuk au leh a, “He thil hi i tih tâk avang leh, i
fapa, i neihchhun tak pawh, i ui loh avangin, mal ka sawm sak ngei
ngei ang chea, vâna arsi zât leh tuifinriat kama \iau vaivut zâtin i
thlahte chu ka la tipung ngei ang tih leh, I thlahte chuan an dote kulh
kawngkhâr chu an la neihsak ang tih leh, ka thu i awih tâk avangin i
thlahah chuan khawvêla chi tin an la thawveng ang tih, mahni leh
mahni inchhâlin chhia ka chham ta‘ LALPAN a ti, a zuk ti a.”
* * *
74
BUNG 11
ISAAKA NUPUI NEIH THU
K anaan mîte chu milem bia an ni a; LALPAN A mîte chu nupui

pasalah Kanaan mîte nei lo turin a ti tlat a. Chutilochuan milem
be mi an lo ni ve mai thei dâwn si a. Abrahama chu putar a ni tawh
avangin thi thuai dâwn tawhin a inring a. Isaaka chuan nupui a la nei
lo va. An kiang vêla mi chêngte nundân \ha lo tak chuan a fapa
Isaaka chu a hruai khaw lo mai ang tih Abrahama chuan a hlau hle a,
chuvangin a fapa nupui atân hmeichhe \ha tak, Pathian laka hruai bo
lo tur neih sak a tum a. A chhiahhlawh rinawm tak, a neih zawng
zawng chunga thuneitu hnênah chuan Isaaka nupui neih tur thu chu
ngun takin, a duh dân thu nên a chah thlap a.
Amâ laichînte, Pathian dik tak betûte zînga mi ngei Isaaka
nupui atân neihsak tur leh, Kanaan hmeichhia neihsak hauh lo turin a
chhiahhlawh chu LALPA hmaah chhia a chhamtîr a. Ama ram lamah
pawh Isaaka chu hruai kîr leh hauh lo turin a ti tlat bawk a, chu mi
lam mîte pawh chuan milem pathian biak an âwn hle tawh tih a hre
reng bawk si a. Isaaka nupui atâna a duhsak tak hmeichhia chuan
Isaaka nei tura an in leh ram lam chhuahsan a duh loh erawh chuan a
chhiahhlawh chu a chhechham lakah a thiang ve thung ang tiin a
hrilh a.
He thil pawimawh tak mai, a nupui neih thu hi, Isaaka kutah
dah a ni lo. Abrahama chuan a chhiahhlawh hnênah chuan Pathianin
A vântirhkoh A tîr ang a, ani chuan Isaaka nupui tûr chu a
kawhhmuh mai ang tiin a hrilh a. Tichuan, chhiahhlawh chu ram hla
tak pan tûr chuan a chhuak \an ta a. Abrahama laichînte awmna khua
a va luh dâwn chuan Isaaka nupui tur dik tak a thlan fuh theih nân
Pathian \anpuina dîlin \hahnemngai takin a \awng\ai a. A thlan sual
theih loh nân chhinchhiahna eng emaw a dîl a. Tuichhunchhuah
kiangah a châwl a, chu chu mi tam tak kal khâwmna hmun a ni. Chu
mi hmunah chuan a ni Rebeki chetdân leh nundân mawi tak mai chu
a va hmuh a, Rebeki ngei chu Pathianin Isaaka nupui a tana a
75
ISAAKA NUPUI NEIH THU

thlan nula a ni
tih a va hriat tâk
ni. Rebeki chuan
Abrahama
chhiahhlawh chu
an in lama kalah
a sâwm ta nghâl
a. Rebeki pa leh
Rebeki nu\a
hnênah chuan L
ALPA hnên
a\anga hriattîrna
dawngin a pu
Abrahama fapa
Isaaka nupui
atân Rebeki chu
a thlang a ni tih
thu chu a hrilh a.
Eliezara‘n Rebeki a tâwng ta hlauh mai Abrahama
chhiahhlawh chuan an hnênah, “Tûnah ka pu in khawngaih a, a
chunga tih tak zeta in tih dawn chuan mi hrilh rawh u; chutichuan
ding lam emaw, vei lam emaw, ka hawi thei ang,” a ti a. Rebeki pa
leh a nu\â chuan, “He thil hi LALPA hnên a\anga chhuak a nih hi; a
chhia a \ha pawh i hnênah kan sawi thei lo ve. En teh, Rebeki chu i
hmâa hi a awm a lawm, hruai la, kal ta che, LALPAN a sawi tawh
angin i pu fapaa nupuiah awm rawh se,” an ti a. Heti hi a ni a,
Abrahama chhiahhlawh chuan an thu chu a hriat veleh lei siin
LALPA chibai a bûk ta a.
Chutianga a pa leh a nu\â remtihna hmuh a nih hnuah chuan
Rebeki chu an han râwn ta a; a chhûngte kalsanin Abrahama
chhiahhhlawh hnênah chuan ram hla takah kalin Isaaka nupui nih a
duh dâwn leh dawn loh ta an zâwt a. Thil awmdân a han chhûtin
Pathian ngeiin Isaaka nupui a tân A ruat a ni tih ringin, “Ka kal ang
e,” a ti a.
76
TLANNA THU
Chûng lai chuan inneih thu chu nu leh paten an sawi fel \hîn a
ni na chungin, an duh loh zâwngte lakah chuan an intilui kher lo. Nû
leh pa thu erawh chu fâte tân zawm mai a ni fo va, hre zâwk an ni a,
anmahni hmangaihtu, an tâna \ha ngei tur zawngtu an ni si a.
Chuvangin nu leh pa thu dodâl chu thil sualah ngaih a ni.
THUPÊK ÂWIHNA KAWNGA ENTAWN TLÂK CHU
Isaaka chu Pathian \ih leh thu awih tak mi ni tura sei lentîr a ni
rêng a. Kum sawmlî a nih tawh pawhin a pa chhiahhlawh, Pathian
\ih tak miin a nupui atâna a thlan sak chu lungawi takin a pawm mai
a ni. A nupui neih thuah chuan Pathian kawhhmuhna a beisei reng
bawk a. Pathian \ih inti apiangten, chhuan lo awm zêl tur thlengin,
Isaaka awmdân hi entawna an hman atân tih a ni.
Abrahaman Isaaka a sei lentîr dân leh a zirtîr dân hi, tlang tak
leh hmangaihna tela thu zawm theihna hi, nu leh pate tân, Abrahama
anga an chhûngkua an enkawl fel theihna turin entawn tlâkah, awm
reng turin tih a ni bawk. Nû leh pâten an fâte chu thuneitute thu awih
turin, hotute zah thiam dân an zirtîr ngei ngei tur a ni. An fanu an
fapaten an hmangaih theih ngei tur, an kawppui tur an hriat thiam
kawngah pawh nû leh pâten mawhphurhna an nei tih an inhre bawk
tur a ni.
* * *
77
BUNG 12
JAKOBA LEH ESAU VA
Pathian chuan thil bul leh tâwp hi a hre vek a. Jakoba leh Esauva
pawh kha an pian hmâ a\ang rengin mi engang nge an la nih
dâwn A hria a ni. Esauva chu A thu zawm lo mî a la ni dâwn tih
pawh A hria a. Rebeki rilru mangang \awng\aina pawh kha, fa
pahnih a hring ang a, a upa zâwkin a naupang zâwk rawng a bawl
ang tiin A chhâng a nih kha. A fapate pahnih kâr awmdân tur chu
chiang takin Rebeki chu a hrilh a ni, hnam hnih a hring ang a, hnam
khat chu pakhata ai chuan a chak zâwk ang a, a upa zâwk chuan a
naupang zâwk rawng chu a bâwl ang tiin. Fa û ber hian engemaw
nihna bîk leh chanvo bîk, a unau dangte nih leh neih ve theih loh thil
a nei bîk \hîn a.
Isaaka chuan Jakoba aiin Esauva chu a hmangaih zâwk a, a
chhan chu Esauvan sakhi saa a hrai \hîn vang a ni. Esauva chu sa pêl
thiam tak, mi ramvachal a ni a, chutiang chu Isaaka duhzâwng tak a
ni. Rebeki erawh chuan Jakoba chu a ngaina zâwk a, ani chu mi nun
tlang, a nu hlimna lam thil ngaihtuah mi a ni a. Pathianin a nu hnena
„A upa zâwkin a naupang zâwk rawng a bâwl ang‘ tia A hrilh kha a
nu sawi a hre reng a, mahse Esauvan a upat zâwkna dinhmun kha a
chan tlat chhûng chuan Pathian thutiam chu lo thleng theiin a ring lo
va. Chuvang chuan ram lam a\anga chau taka Esauva a lo hâwn a,
Jakoba hnêna ei tur a dîl khân fa upa a nihna chu a hnênah hralh
turin a ti a, tichuan a fatîr nihna chu Jakoba hnênah chhang leh
dailuah chhum kawiin a leitîr ta a nih kha.
Esauva chuan milem be mi, nupuiah pahnih a nei a, chu chuan
Isaaka leh Rebeki chu a tilungngai hle mai a. Chuti chung pawh
chuan Isaaka chuan Esauva chu Jakoba aiin a la ngaina zâwk fo va.
A thih hun hnai tawha a rin avang chuan Esauva chu a ei tur sa siam
turin a hrilh a, tichuan mal a sâwm sak ang tiin a hrilh a. Esauva
chuan a fatîr nihna chu Jakoba hnênah a hralh tih reng a pa hnênah
78
TLANNA THU
a hrilh lo va, chhe chham meuhvin fatîr a nih thu chu a pa a hriattîr
zâwk a. Rebeki chuan Isaaka thu sawi chu a lo ngaihthla kiau va,
LALPA thu sawi, “A upa zâwkin a naupang zâwk rawng chu a bawl
ang,” tih kha a la hre reng bawk a. Esauva chuan a fatîr nihna chu
ngainêpin Jakoba hnênah a hralh tawh tih kha a hre bawk a. Tichuan
Rebeki chuan Jakoba chu a pa bum turin a fuih ta a, a pâ
malsawmsakna a dawn theih nan tiin chutiang chauh lo chuan a pa
malsawmna a chang thei dâwnin a hre lo va. A tîrah chuan Jakoba
chuan a pa han bum chu a duh lo va, mahse a tâwpah chuan a nu
remruatna chu zawm a duh ta a.
Isaaka chuan Esauva chu a duhsak bîk hle tih lah Rebeki
chuan a hre reng a. Hnial mah sela Isaaka tumna chu Rebeki chuan a
sawhsawn sak thei lo vang tih pawh a hria a. Pathian, thil emgkm
ruat feltu chu ring zo lovin a pa bum turin Rebeki chuan Jakoba chu
a tîr a. Rebeki leh Jakoba chuan Pathian tumna chu a rawn inher
Jakoba‘n a pa a bûm
79
JAKOBA LEH ESAUVAb b
chhuah nghâk zo lovin, bumna hmangin Pathian hrilh lâwkna chu

thlentîr an tum ta a lo ni.
Fatîr a nih avangin Esauva chuan a pâ malsâwmna chu han
dawng teh mah sela, hausakna chu Pathian hnên a\ang chauhvin
hmuh theih a ni a; Pathianin hausakna chu han pe ta pawh ni sela, a
chêt dân dik lohna avangin a chau leh mai thei bawk a. Pathian a
hmangaiha a zah bawk chuan Abela angin Pathianin lâwmin mal A
sâwm ngei tur pawh a ni ang. Kaina mi sual tak anga Pathian a zah
lohva, a thupêkte a pawm lohva, amâ duhzâwng \ha lo takte a zui a
nih chuan, malsawm sakna dawng lovin Kaina ang bawkin Pathianin
a thingthla ngei ang. Chutiang bawkin Jakoba pawh Pathian a
hmangaiha, a zah bawk chuan, fatîr chanvo neih theihna a pâ hnên
a\angin dawng kher lo mah sela Pathianin mal A sâwmin,
hausaknate chu Pathian kut a\angin a dawng thei tho a ni.
JAKOBA TLÂN BO HUN CHHÛNG
Thil dik lo tak ti tura Jakoba a fuihna avangin Rebeki chu nasa
takin a inchhîr a; chuta chin chu an nufain an in\hen daih ta reng a.
Esauva thinurna lakah a nunna humhim turin a tlân bo ta daih a, a
nûin a hmu leh ngai rêng rêng tawh lo. Isaaka chu Jakoba mal a
sâwm hnuah pawh kum tam tak a la dam a, Esauva leh Jakoba
awmdân a\ang chuan a malsâwmna pawh kha Jakoba ngei chu
dawng tur a ni ngeiin a ring nghet deuh deuh va.
Jakoba nupuite chu unau an ni a, mahse Jakoba chuan a nupui
neih chu a hlimpui lo hlê. Labana fanu Rakili chu a hmangaih
avangin nupui atâna a neih theihna kawng a zawng a. Rakili a neih
theih nân Labana rawng kum sarih a bâwl hnuah chuan Labana
chuan a bum a lo ni a, Leai a neihtîr ta zâwk a. Jakoba chuan buma a
awmzia a han hriat chhuah a, Leai pawh amah bumna thuah a
\angkai hle tih a hmuh chhuah avangin Leai chu a hmangaih thei lo
a. Hun rei lehzual zâwk chhûng chhawr a duh vangin Leai chu Rakili
aiah a neihtîr a ni bawk a. Rakili a hmangaihna ngaihnêp sak ang
maia a hmangaih loh zâwk, Leai a neihtîr thûah chuan Jakoba
hnênah chuan
80
TLANNA THU
Leai chu a nupui atân pawm hlen hrâm turin a ngen a, chutilo chuan
Leai tân chauh ni lo, an chhûngkaw pumpui tân thil zahthlâk tak a ni
si a tiin. Jakoba dinhmun chu a khirh ta hlê mai a, mahse Leai nei
chung chuan a laizâwnnû pawh chu neih tho a tum ta a. Leai chu
Rakili ai chuan a hmangaih nêp hlê reng a ni.
Jakoba nêna an intih dân thuah chuan Labana chuan amâ hmâ
a sial hlê a ni. Rinawm taka Jakoban rawn a bâwl ak lai chuan amâ
tâna hlâwkna ringawt a ngaihtuah a. Esauva nên an intâwk thei mai
ang tih chu hlau lo sela chuan Labana fin vervêkzia a hriat veleh
khân a kalsan daih tawh tur a ni. Labana fapaten, “Jakoban kan pâ ta
zawng zawng chu a lâk sak vek a, kan pâ taa mi a ni, hêng ropuina
zawng zwng hi a hmuh ni,” tia an phunnwi thute a lo hre ta bawk a.
“Tichuan, Jakoban Labana hmêl a en a, ngai teh, tun hmâ lam angin a
chungah a \ha ta lo tih a hria a.”
Jakoba chuan hrehawm a ti ta hle a. Engtia tih tur nge tih
pawh a hre lo va. Pathian hruaina dîlin a thu chu Pathian hnênah a
thlen a. LALPA zahngaitheia chuan a lungngaih lai \awng\aina chu
A chhâng a. “I thlahtute ramah leh i laichînte hnênah hâw leh tawh
rawh; i hnênah ka awm zêl dâwn nia,” a ti a.
Jakoba mumang kâilâwn chu

81
JAKOBA LEH ESAUVA
“Tichuan Jakoba chuan mi a tîr a, Rakili leh Leai chu a ko va,

an hnênah, „In pa hmêl ka hmuhin, tun hma lam angin ka chungah a
\ha ta lo tih ka hria a; nimahsela ka pâ Pathian chu ka hnênah A awm
reng a ni. Nangni pawhin in pa rawng hi ka theihpatâwpin ka bâwl
tih in hria a. Nimahsela in pa chuan mi bum a, ka hlawh hi vawi
sawm lai mi tihdanglam sak tawh a; nimahsela Pathianin ka pawi a
khawih A phal lo a ni,‘ a ti a.” Jakoba chuan an hnênah chuan
Pathianin a mumanga Labana kalsan tura a tih leh, a laichînte hnêna
haw leh tawh tura a hrilh thûte a hrilh bawk a. Rakili leh Leai pawh
chuan an pâ tihdâna an lawm lohzia thu chu an sawi ve bawk a.
Labanan a chunga thil a tih dik lohzia thu chu an sawi ve bawk a.
Labanan a chunga thil a tih dik lohzia dânte leh, kalsan a tum thute
chu Jakoban a han sawi chuan Rakili leh Leai chuan a hnênah, “Kan
pâ inah chuan kan tân chanvo leh ro khâwm tur reng a la awm cheu
em ni? Ani chuan mikhual ang lekah min ngai tawh a ni lo‗m ni?
Min hralh a, kan man pawh a ei zo vek tawh si a. Pathianin kan pâ
laka sum a lâk sak zawng zawngte chu keimahni leh kan fâte ta a nih
hi: chutichuan Pathianin i hnâna a sawi apiangte chu ti rawh khai,”
an ti a.
KANAAN RAMA KÎR THÛ
Labana awm loh hlânin Jakoba chuan amâ chhûngte zawng
zawng leh a neih zawng zawngte kengin Labana chu a kalsan ta a. Ni
thum a kal hnuah Labana chuan Jakoban a kalsan tawh tih a hre
chauh va, a thinur hle a. Tichuan, hruai kîr luih leh ngei tumin a ûm
a. Nimahsela LALPAN Jakoba chu a khawngaih a, Labanan a
ûmphâk \êp tawh tihah chuan Labana mumangah chuan, “Jakoba
hnênah chuan a chhia a \ha engmah sawi lo turin fîmkhur rawh,” tiin
A hrilh a. Chu chu tih luihnain emaw, \awngkam thlum tak hmangin
emaw kîr leh turin a thlêm thlu tur a ni lo tihna a ni.
Labanan Jakoba a va ûmphâk chuan, “Eng vangin nge a hriat
loh hlana a kal rûk san a, a fanute khandaih sal man ang maia a
kalpui mai?” tiin a zâwt a. Labana chuan, “Tichhe thei che ka ni
82
TLANNA THU
asin: Nimahsela i pâ Pathian chuan, nizanah khân, „Jakoba hnênah a

chhia a \ha engmah sawi lo turin fîmkhur rawh,‘ tiin min bia a ni,”
tiin a hrilh a. Jakoba chuan Labana chu amâ hmâ a sial dân leh a
chunga a \hat lohziate chu a sawi khum ta a. A hnêna a chên
chhûnga a thiltih dân dik lo takte chu a sawi khum bawk a,”Ram
sasehte pawh i hnênah ka rawn thlen ngai lo va; keiin a bo ai chu ka
tuar zâwk \hîn a; chhûna rûk emaw, zâna rûk emaw ka rulh i phût
\hîn. Hetiangin ka awm \hîn; chhûna ni sâ leh zâna khaw vâwtin mi
tihrehawm êm êm \hîn a; mut pawh ka mu ngai \hîn lo va,” a ti a.
Jakoba vêkin, “Kum sawmhnih chhûng zawng i inah ka awm
a; i fanute pahnih hlawh turin kum sawmleh kum lî i rawng ka bâwl
a, i rante hlawh turin kum ruk ka bâwl leh a: ka hlawh lah chu vawi
sawm lai I tidanglam si a. Ka pâ Pathian, Abrahama Pathian, Isaaka
|iha chu, ka hnênah awm lo phei sela chuan, tunah pawh hian kut
ruak ngawta mi hâwntîr ngei ngei tur i nih hi. Pathianin ka
hrehawmzia leh ka thawhrimzia chu A hmu a, nizanah chuan A zilh
che a nih chu,” a ti a.
Labana chuan Jakoba hnênah chuan a fanûte leh an fâte a
ngaihtuah vang mai zâwk a ni a, anni a tina thei lo tiin a chhâng a.
An inkâra thu thlun a rawt bawk a. “Hawh teh, kei leh nang hian thû i
thlung teh ang; chu chu kei leh nanga kârah hriatna ni rawh se,” a ti
a. Tichuan Jakoba chuan lung a la a, lung phun atân a phun a.
Jakoban a \huihruaite hnênah, “Lung la khâwm rawh u,” a ti a; lung
an la a, an tiang khawm a; lung tian khâwm chungah chuan chaw an
ei a.
Labana chuan, “In\hena kan awm hunin LALPA chuan min
vêng tawn rawh se. Ka fanûte hi i tihretheiha ka fanûte lo hi nupui
dangte i neih chuan, tûnah kan hnênah an awm lo nâ a, en teh,
Pathian chu kei leh nanga kârah hretu a ni,” a ti a.
Jakoba chu urhsûn tak maiin LALPA hmâah chhia chhamin nupui
dangte a nei lo vang tih chu a tiam a. “Labana vêkin Jakoba hnênah,
„He lung tian khâwm hi en la, keimah leh nangma inkâra he lung ka
phun pawh hi en teh. Pawi inkhawih sak turin, keiin he lung tian
83
JAKOBA LEH ESAUVA
khâwm hi pêlin i hnên lamah ka lo kal lo vang tih leh, nang pawhin
he lung tian khâwm leh he lung phun hi pêlin ka hnên lamah i lo kal
lo vang tih, he lung tian khâwm hi hriatna ni bawk rawh se.
Abrahama Pathian, Nahora pathian, an pa Pathian chuan kan kâra thu
ngaihtuah rawh se,‘ a ti a. Jakoba chuan a pa Isaaka |iha chu chhâlin
chhia a chham ta a.”
Jakoba chu a kal zêl a, Pathian vântirhkohten an lo tâwk a.
Anni chu a hmuh chuan, “Hêng hi Pathian pawlho an ni,‖ a ti a. A
mangah Pathian vântirhkohte a kiang vêla puan ina inkulh ve te a
hmu a. A û Esauva hnênah chuan a hmaah zualkote remna thu sawi
turin a kaltîr a. Zualkote chu Jakoba hnênah an lo kîr leh a, I û
Esauva hnên kan va thleng a, mi zali rawn hruaiin hmuak tûr chein a
lo kal nghê nghê a sin,” tiin an sawi a. Chutichuan, Jakoba chuan a
hlau êm êm a, a mangang ta a; tichuan a hnêna mi awm te, beram
rual te, bawng rua lte, sanghawngsei te chu pawl hnihah a sem a;
Esauva chu pâwl pakhatah a lo kal a, a thah chuan, pawl pakhat la
awm chu an tlân bo thei ang,” a ti a.
“Jakoba vêk chuan, Aw ka pu Abrahama Pathian, ka pa Isaaka

Pathian, aw LALPA , „I ram lamah leh I laichînte hnênah hâw leh
tawh rawh, tichuan ka ti \ha ang che,‗ mi titu, i chhiahhlawh chunga
khawngaihna zawng zawng i lantîr leh thutak zawng zawng i lantîr
zîngahte hian, a tê ber pawh hmu tlâk ka ni lo ve; he Jordân lui hi ka
tiang nên chauh ka kân a; tunah zawng pâwl hnih zet ka lo nih tak hi,
khawngaih takin ka û kut ata, Esauva kut ata ngei chu mi chhanhim
ang che; nu nau chawpa mi rawn thah ka hlau si a. Nangin, „Ka ti \ha
ngei ang che a, i thlahte chu tuifinriata \iau vaivut chiar sên loh
khawp hiala tam angin ka siam ang e,‘ i ti a, a ti a.”
* * *
84
BUNG 13
JAKOBA LEH VÂNTIRHKOH
D
ik lo taka Jakoban a û malsawmna dawn tûr a lo dawn sak
lai khân Jakoba hmâ ngeiah chuan târlanin a han awm leh a,
Esauvan a thah hial pawh Pathianin a remti mai ang tih a
hlau êm êm mai a. A mangan êm avang chuan zankhuain Pathian
hnênah a \awng\ai a. Jakoba thil tih dik lohzia chu a hma ngeiah
vântirhkohvin dingin a han entîr lai chu ka hmu a. Vântirhkohin a
han kalsan dâwn pawh chuan Jakoba chuan a chelh tlat a, a kaltîr thei
ta lo va. Mittui tla chungin ngaihdam a dîl a. A û laka a thil tih sual
chu a inchhîrin a sim daih tawh tiin a ngen chiam a, chuvang chuan a
pâ in chu kum sawmhnih chhûng a kal bosan tawh reng si a. A pâ in
a kalsan chhûng pawhin Pathianin A duhsakna a chungah A la lantîr
\hînin, Pathianin a hnâna thu A tiamte pawh sawiin vântirhkoh chu
nasa takin a ngên a.
Malsawm sakna ngênin, zankhuain Jakoba chuan vântirhkoh
chu a buan a. Jakoba \awng\aina dodâl ang maiin vântirkoh chuan
Jakoba sualnate chu a hriat chhuah turin a han târlang leh \hîn a.
Jakoba laka ta tâlchhuah a tum reng bawk a. Jakoba chuana a chakna
hmang lovin, a rinna nung thiltihtheihna chu hmangin vântirhkoh
chu vawn beh reng a tum tlat a. Jakoba chuan a thiltih dik lo avang
chuan nasa takin a tlâwm tawh a, a rilru thûk takah simna pawh a nei
a ni tiin mangang takin a sawi a. Vântirhkoh chu Jakoba \awng\aina
ngaihsak lo ang maiin a awm lui tlat a, Jakoba kut ata tal chhuah a
tum reng bawk a. Mihring chakna bâka a chakna chu hmang duh sela
chuan a tal chhuak mai thei na a, mahse chutiang chuan a ti duh lo
va.
Nimahsela, Jakoba chu a hneh dâwn lo tih a hriat veleh a
chakna tak tak tihlan nân Jakoba malpui ruh a han khawih ta a, a
malpui ruh chuktuah chu a lo pelhsawlh ta a. Mahse taksa natna a
tuar tâk hnû pawh chuan Jakoba chuan a thil ngena a
\hahnemngaihziaah chuan a zuai chung lo. A tum tlat chu mal
insâwmtîr a ni a, a taksa
85
natna chuan a thil tum lakah a rilru a kai pêng thei chuang lo va. An
inbeih \antirh aiin a tâwp lamah chuan a tum ruhna chu a nghet sauh
zâwk a. A tâwp a tâwpa khawfing a lo chah tak thleng khan Jakoba
rinna chuan vântirhkoh chu \hahnemngai takin a bei tlat a nih kha.
Mal a sâwm hmâ loh chuan vântirhkh kha thlah a tum lo a ni.
“Vântirhkoh chuan, „Mi thlah rawh, khawfing pawh a chah
dâwn tawh ni,‘ a ti a. Jakoba chuan, „Mal mi sâwm loh chuan ka
thlah lo vang che,‘ a ti a. Vântirhkoh chuan a hnênah, „I hming enge
ni?‘ a ti a. Ani chuan, „Jakoba,‘ a ti a. Ani chuan, „I hming chu
Jakoba an ti tawh lo vang a, Israela an ti zâwk tawh ang; Pathian leh
mihring i bei a, i hneh tawh si a,‘ a ti a.
HNEH THEIHNA KHAWP RINNA
Rinna nghet tak neia Jakoban a beih hrâmna chu a hlawhtlin
phah ta a. Malsâwm sakna a ngen fan fan chu a dawng tih leh, a
sualte ngaihdam sak a ni
tih a hriat chian hmâ loh
chuan vântirhkoh chu a
vuan tlat a. Chu mi chinah
chuan a hming pawh thlâk
a ni ta a, Jakoba „luah
lantu‘ tihna chu a pu tawh
lo vang a, „Israela‘ tih a ni
tawh ang, chu mi awmzia
chu „Pathian Lal fapa‗
tihna ang a ni. „Jakoba
chuan a hming a zâwt a.
„Khawngaih takin i hming
mi hrilh rawh,‘ a ti a.”
Chutah chuan mal a sawm
sak ta a. Jakoba chuan chu
mi hmun hmingah chuan
„Peniel‘ a vuah ta
86
TLANNA THU
a. „Pathian chu A hmai hmâ ngeiah ka hmû a, ka nunna hi zuah a ni

si a,‘ a ti a ni.” Chu mi zâna Jakoba hnêna lo kal, Jakoba buan, mal a
sawm hma lohva Jakoban a chelhbeh tlata chu Krista a ni a.
Jakoba dîlna chu LALPAN a hria a, Esauva rilru tumna chu a
thlâksak a. Jakoban kawng dik lo a tih kha Pathian remtihpuina
hmûa tî a ni lo. |hahnemngai taka vântirhkoh a buan a, a sualte
Pathianin A ngaihdam sak ang tih a hriat hmâ zawng kha chuan
Jakoba chu a sualna avangin rlru chî-ai leh, lungkhamna leh inchhîr
takin a awm \hîn a ni.
“A ni, vântirhkoh chungah chuan thiltihtheihna a nei a, a hneh
ta a: a \ap a, \hahnemngai takin a ngên a; Bethel-ah chuan ani chu a
hmu chhuak a; chutah chuan kan hnênah thu a sawi a ni, LALPA
Pathian, mipuite LALPA ngei chuan; LALPA \ih chu Amah
hriatrengna a ni.” Hosea 12:4, 5.
Esauva chu sipaite nên Jakoba bei turin a lo kal mêk a ni a, a
nau chu thah a tum a ni. Nimahsela chu mi zâna Jakoban vântirhkoh
a buan lai chuan a muthilh laia a rilru va tidanglam turin Esauva
hnênah chuan vântirhkoh dang tirh a ni bawk a. A mangah chuan
kum sawmhnih chhûng a pâ in a\anga a nunna humhim tura Jakoba a
tlan bo chu a hmu a. A nu thih laia Jakoba lungngaihzia a hmu bawk
a. A mangah chuan Jakoba inphahhnuaizia leh a kiang vêla Pathian
vântirhkohte awmkhâwm a hmu bawk a. An han inhmuh pawhin
Jakoba tihnat tumna rêng a lo nei ta lo va. Tichuan, Esauva chu a han
\hanharh chuan a mumang chu a mi hruai zalîte hnênah chuan a hrilh
a, Jakoba chu engtin mah an tih tur a ni lo tiin a hrilh a, a pa Pathian
chu a hnênah a awm a ni tiin. An tawh hunah pawh Jakoba chu
engtin mah an tina tur a ni lo tiin thû a pêe a.
”Jakoba chu a han dâk a, ngai teh, Esauva chu a hnêna mi
zalite nên an lo kal a.... Amah chu an hmaah chuan a kal a, a û bul a
thlen hmâ chuan vawi sarih lei siin chibai a bûk a. Esauva chu amah
lâwm turin a tlân a, a pawm a, a ir a chuktuah a, a fâwp a, an \ap ta
a.” Inrem nâna thil a pêk chu pawm turin Jakoba chuan a û Esauva
chu a ngen chiam a; Esauva chuan a hnial a; nimahsela
87
Jakoba chuan, “Pathianin mi khawngaih avang leh ka ngah avang

hian khawngaih takin ka thil rawn pêk che kha pawm rawh,‘ a ti a.
Tichuan a thlêm a thlêm a, a pawm ta a.”
THIL ZIR TÛR

Jakoba leh Esauva hi pâwl hnih aiawhtu an ni: Jakoba chu mi
fel aiawhtu a ni a, Esauva chu mi sual aiawhtu a ni. Esauva chu amah
bei turin mi zali nên an lo kal tih Jakoban a han hriat a, lungngai taka
a awm lai khân, LALPA lo kal leh hmâ lawka mi felte tihhlum tur
thupêk avanga mi felte rilru hrehawmna tur entîrna chu a ni. Mi
sualten an hual vêl ang a, mangang takin an awm ang; Jakoba angin
an nunna humhim theihna kawng awmin an hre dâwn sî lo va.
Vântirhkoh Jakoba hnênah a lo kal a; Jakoban vântirhkoh chu a
chelhbet tlat a, zankhuain a buan ta a. Chutiang bawk chuan mi felte
chuan an rilru mangan leh hrehawm hunah \awng\ainain Pathian chu
an la buan dâwn a ni; Jakoban vântirhkoh a buan ang ngei khân.
Jakoba chu a mangan laiin, Esauva kuta chhanchima a awm theih
nân zankhuanin a \awng\ai a. Mi felte pawh mi sualten an hual vêl
hunah, rilru mangang taka awmin, mi sualte laka chhanhima an awm
theih nân, chhûn leh zân Pathian hnênah an la \awng\ai ang.
Jakoba leh esauva-te unau an intâwk

88
TLANNA THU
Jakoba chuan, “Chhiahhlawh chunga khawngaihna zawng zawng i

lantîr leh thutak zawng zawng i lantir zîngahte hian, a tê ber pawh
hmu tlâk ka ni lo ve,” tiin Pathian hnênah chuan a inpuang a. Mi felte
pawhin an mangan hunah chuan an tlin lohzia inngaihtuahin, an fel
lohnate chu mittui nen an la puang ang a, Jakoba ang bawkin \anpui
ngai, mi sual sim apiangte tân Krista zâra ngaihdamna Pathianin A
tiam chu an la ngên ang.
Jakoba chuan mangang takin vântirhkoh chu a vuan tlat a, a
kaltîr phal lo a. Mittui nêna a ngen chiam lai khân vântirhkoh chuan
Jakoba chu a thiltih dik lote a hriat chhuahtîr leh a, tâl chhuah a tum
reng bawk a; khatia a tih khân Jakoba chu a han fiah a ni. Chutiang
bawkin mi felte pawh chu mangang taka an awm chu enfiahin an
awm ang a, an rinna thûk dân pawh fiah a ni ang a, Pathian
thiltihtheihnaina chhanchhuah theih leh theih loh thua an rinna
nghehzia chu fiahin an awm ang.
Jakoba chu paih thlâk rual lohvin a awm a. Pathian ngilneihzia
a hria a, A ngilneihna chu a ngên tlat a. Hun kal tawhte a thlîr kîra a
lungchhiat thûte leh a tihdik lohna chu a sim daih tawh avangin
Esauva laka humhimna chu a ngên chiam a. Zankhuain a ngên reng
a. Hun kal tawha a thil tihdik lohzia a thlîr kîr chuan a beidawng mai
hial \helh a. Nimahsela Pathian \anpuina chu hmuh a beisei tlat a;
chuti lo chuan a boral ngei dâwn tih a hria a. A thil dîlah a hlawhtlin
hmâ loh chuan LALPA vântirhkoh chu a chelh tlat a, lungchhe takin,
\hahnemngai tak siin \anpuina chu a ngên a, a tâwpah a hlawhtling ta
nge nge a ni.
Chutiang bawk chuan mi felte chu an la awm ang. Hun kal
tawhte an han thlîr lêt chuan an beisei \hînte chu engmah lo ni dâwn
âwmin an hria ang a. Nimahsela an nunna humhimna emaw, boralna
emaw a thleng dâwn tih an hriatin \hahnemngai takin Pathian hnênah
an \awng\ai ang a; tun hma lama an sual tam takte vang chuan an
lungngaiin an sim tawhzia puangin inngaitlâwm takin an ngên hrâm
hrâm ang a, A thutiam, ―Keimah mi remna turin ka chakna hi vuan
rawh se; a ni, mi rem rawh se,” tih chu \an chhanah an hmang ang
89
a. Chutiang chuan \hahnemngai taka an ngenna chu chhûn leh zân,

Pathian hnênah an thlen ang. Bumna hmanga dik lo taka malsawm
sakna a lo chan tak avanga inchhîr leh simin Pathian hnênah
ngaihdam dîl lo chu ni sela Jakoba \awng\aina chu Pathianin a
ngaithla lo vang a, a nuna pawh a zuahsak lo vang.
Mi felte pawhin, Jakoba ang bawkin, hnial thlâk rual lohvin
beidawng lo leh ring tlat chungin an rinna nghehzia an tilang ang a.
Thup awm hauh lovin an sualte an puang ang a, an tlin lohna an hre
chhuak ang. Hlauhna leh manganna hnuaia an awm laia an sualna
zêp leh sim loh an neih phawt chuan boralnain a khuh ang. An rinna
chu rilru manganna avangin a nghîng ang a, Pathian hnênah
chhanhimna ngên thei lo khawpin an awm ang a, an sualte avanga an
mangannaah chuan an tiboral ang.
Chu inenfiahna hun chu mi zawng zawng hnênah Pathian Nî
atâna an inbuatsaihna hun chu inthlahdah nân hmangin hriattîrnate
an zawm duh loh chuan chhuanlam rêng an nei lo vang. Jakoban bei
dawng lo leh \hahnemangai taka vântirhkoh a buan dân hi Kristan
tinin entawn atân tih a ni. Hneh ngei ngei tum tlatin a beih hrâm
avangin Jakoba chuan a hneh ta chauh a ni si a.
Jakoba anga Pathian malsâwm sakna dawn châk, amah anga
\hahnemngai leh bei tlat apiangte chauh hlawhtlingin an awm ang.
Ringtu inti tam takte chuan rinna dik tak chu an nei zo lo va, an rinna
pawh chu eng thammah a ni lo va, thlarau lam thilah chuan
thatchhiatnain anni chu a tuam hneh zâwk a. An intikhauh peih lo va,
anmahni pawimawh ngaihtuahnain an khat a, Pathian tâna tuarna chu
an duh lo va, malsâwmna dîlin \hahnemngai taka \awng\aina chu an
ngaisâng lo va, chuvang chuan malsâwmna leh zahngaihna chu an
dawng lo a ni. Lungngaih hun pawha rinna nung reng, ding nghet tlat
tur chu tûn a\ang hian kan nî tin nun dânah kan la lût tur a ni. Tun
a\anga nget taka ding thei tura an rinna chu buatsaih \an duh lote
chuan buaina ni lo thlen hunah chuan fiahna chu an tuar chhuak thei
lo vang.
* * *
90
BUNG 14
ISRAELA THLAHTE
Josefa chuan a pa zirtîrna ngaithlain LALPA chu a \ih a. A unau

dangte aiin a pa zirtîrna dik tak chu zawmin a thu a awih \hîn a.
A pâ zirtîrna chu a ngaihluin a rilru zawng zawngin Pathian a
hmangaih a, a thu a zawm fo va. A unau \henkhatte nundân \ha lo
avangin a rilru pawh a hrehawm hle \hîn a; an chêt dân dik lote
bânsanin kawng dik tak chu zui zâwk turin a ngen fo \hîn a.
Chutiang a tih \hin avang chuan anni chuan an hua a. Sualna rêng
rêng a huat êm avangin a unauten Pathian duh loh zawng thil an tihte
hian a rilru a na êm êm \hîn a ni. A pain a thuneihna hmanga a
siam\hat leh beiseiin a unaute thil dik lohte chu a pâ hnênah a hrilh
bawk \hîn a. Chutianga an dik lohna tihlana a lo awm \hin avangin a
uanute chuan Josefa chu an haw zual deuh deuh a. An pain Josefa
chu a hmangaih êm êm tih an hriat avangin an îtsîk êm êm a. An
îtsîkna chuan a huattîr a; a tâwpah phei chuan thah hial duhna rilru
an nei ta a ni.
Josefa chuan a mumangah Pathian vântirhkoh zirtîrna a dawng
a, anin a mumang chu a unaute hnênah chuan a hrilh a: “Ngai teh u,
lovah buhphalte kan lo têl a, ngai teh u, ka buhphalte chu a lo tho va,
a ding ta luah a; ngai teh u, in buhphalte chuan an rawn hual vel a, ka
buhphal chu chibai an bûk hlawm a,‘ a ti a. A ûte chuan, a hnênah,
„Nang tehchai hian kan chungah ro i rêl tehlul ang maw? Nang
tehchai hian kan chungah thu i nei tehlul ang maw?‘ an ti a. Tichuan
a mumang avang leh a thusawi avang chuan amah chu an haw leh
zual sauh va.”
“Mumang dang a nei leh a, a ûte chu a hrilh leh a, „Ngai teh u,
mumang ka nei leh ta a; ngai teh u, nî te, thlâ te leh arsi sawmleh
pakhatte khian chibai mi lo bûk zuk nia maw le,‘ a ti a. A pa chu a
hrilh a, a tichuan a pa chuan a zilh a, a hnênah, “Mumang i neih hi
eng mumang nge maw ni? Kei leh i nu leh i ûte hian lei siin chibai
kan rawn bûk tehlul dâwn che maw?” a ti a. A ûten ani chu an îtsîk a,
a pa erawh chuan a thusawi chu a rilruin a vawng reng a.”
91
ISRAELA THLAHTE
AIGUPTA RAMA JOSEFA CHHUK THÛ

Josefa chu a ûten thah an tum a, mahse a tâwpah chuan salah
hralh an titlu ta zâwk a; chutianga an tih chuan anni âiin a ropui
zâwk thei hauh lo vang tih an ring a, a mumangin anni a tibuai phâk
tawh bawk hek lo vang tiin ngaihngam takin an awm a. Nimahsela
an thiltih chuan Pathian tumna a dâl zo chuang lo va, an tum chu
Pathianin a \hiat sak zâwk a; an thiltih chu Josefan an chunga thu a
neihna tur kawng a
lo ni reng zâwk a ni.
Pathianin Josefa
chu amah maiin
Aigupta ramah
chuan a kaltîr lo. A
kalkawng chu
vântirhkohten an
buatsaih zêl a. Faroa
hnuaia hotu pakhat,
vêngtu pâwl hotu
Potifara chuan
Ismael-hote hnen
a\angin Josefa chu a
lei a. LALPA chu
Josefa hnênah a A ûnauten Josefa an hralh
awma, a thihausain, a pu duhsakna chu a dawntîr a, a pu chuan a thil
neih zawng zawng chu Josefa kutah a dah vek a. “Tichuan, a neih
zawng zawng chu Josefa kutah a dah tlat a, a hnêna thil awm rêng
rêng chu a hriatpui hauh lo va, ama chaw ei chauh lo chu a hre lo.”
Aigupta mi ei tur siam hi Hebrai mi ngaih chuan hna bawlhhlawh
khawih ang a ni.
Josefa chu kawng dik laka pêng tura thlêmin a awm a, Pathian
dân chu bawhchhiaa a pu laka rinawm lo taka awm tura thlêmna chu
a do tlat a, a pu nupui hnênah chuan Pathian \ihnain ani chu nasa
takin a chawisâng a ni tih a tilang chiang a. A puin a ring êm êm
92
TLANNA THU
a ni tih hriat theih nân a pû chuan a neih zwng zawng ama kutah a
dah si a, “Engtin nge he sual lian tak hi tiin, Pathian chunga thil ka
tihsual theih ang?” a ti a ni. Pathian dân bawhchhe tur leh kawng dik
a\anga pêng tur chuan tih\haihna leh \awngkaa thlêm thlûk rual a ni
lo.
A tih loh pui tia puha a awm a, dâwt thua thil tisuala puha
awm pawhin, a rilru chu a mangang lo a ni. Tih dik loh nei lovin
Pathian mithmuhah dik takin thil a ti zêl a ni tih a hriat chian êm
avangin Pathianah a rinna a nghat tlat a. Amah \anpui fotu Pathian
chuan ani chu a kalsan bawk hek lo. Thîr khaidaiata hlin chungin tân
in hrehawm takah chuan dahin a wm a. Nimahsela chutia a
vânduaina pawh chu malsâwmna ang a ni. Tân in vêngtu duhsakna a
dawng a, lung in tâng zawng zawngte chu Josefa enkawlna hnuaiah
an lo awm ta zâwk a.
Lei chunga chhuan la awm tur zawng zawngte tân hetah hian
entawn tur a awm a ni. Thlêmna tuarin awm \hîn mah sela, anmahni
kiangah invênhimna a awm reng zêl a ni tih an hre tur a ni; thlêmna
lût apiangte chu anmahni ngei zir loh a ni. Pathian chu \anpuitu hnai
reng a ni a, a Thlarau Thianghlim chu phâw a ni. Thlêmna nasa ber
hual vela awm mah sela, an do zawh theihna tura intihchakna chu a
awm zêl \hîn.
Josefa rilru chu thil ropui takin a bei vêl a ni. A chunga
thuneituin hruai kawi tumin a bei a ni a, tlûk mai a awl hle ang.
Nimahsela nghet takin a ding tlat a. Rilru sakhat khauh tak leh fel
takin a do va; hruai sual tuma beitu hmeichhhia chuan Josefa felna
chu a hneh theih loh avangin phuba lâkna kawng a ngaihtuah a,
hmeichhia chuan Josefa chu thil bawlhhlawh tak tih tumah a puh a, a
thiltihtheihna hmangin tan inah a awm tir a ni. Hmeichhe thlêmnaa
lût duh lovin tuar phah nan Josefa chuan a lo hmang ta a. A hming
\hatna leh amah chu Pathian kutah a indah zâwk a. Hun engemaw
chhûng chu hrehawmna tuarin awm mah sela a luah tur dinhmun
pawimawh tak chu a tân ruatin a awm bawk a ni. Thil ni lo pui tia
puhin hmingchhiatna nasa tak nei mah sela Pathianin a hming\hatna
chu a
93
ISRAELA THLAHTE
Josefa‘n a unaute a ngaidam
vênhim sak a. Rei lo tê hnuah Pathianin hun a tihah chuan a

hming\hatna chu a lo êng chhuak leh ta a. Tân in pawh chu amah
chawisânna kawngah a chang leh ta a. Tân in pawh chu amah
chawisânna kawngah a chang ta a. Felna chuan a hun takah a rah chu
a rawn chhuah \hîn. Josefa rilru vên himna phâw chu Pathian \ihna a
ni, chu chuan rinawm takin a awmtîr a, a pû lakah dik takin thil a
tihtîr a, Pathian mithmuhah dik takin a awmtîr a ni.
Josefa chu ram zawng zawng chunga rorêltu sâng takah awm
mah sela Pathian chu a theihnghlilh ngai lo. Hnam dangte ramah
mikhualin a awm a, a pa leh a unaute \henin lungngai tak pawhin
awm \hîn a ni tih chu a hre reng a; mahse Pathian kut chuan a
chungah thu neiin dinhmun pawimawh tak a chantîr a ni tih a hre
reng a. Pathian chu ring tlatin tih tur apiangte chu \ha takin a bei zêl
a, Aigupta ram chunga rorêl hna pawh chu rinawm takin a bei a ni.
Josefa chu Pathian hnênah a kal fo \hîn a ni. Thlêmna leh
tih\haihna avangin Pathian dân chu a bawhchhe chuang lo va, felna
kawng ata chu kal pêntîr theih pawh a ni hek lo. A hrehawm laia a
chhelzia leh amah a insûm theihna te leh a rinna tihnghîn rual loh
94
TLANNA THU
chu a hnu lama lei chunga la chêng turte \angkaipui atân ziaka
chhinchhiahin a awm a ni. A ûten a hmaah an sualna an puanin a
ngaidam nghâl mai a, hun kal tawha a laka nundân \ha lo taka an lo
awmnate chu hre reng duh lovin, anmahni a hmangaihzia leh a
khawngaihna chu a thiltih dân a\angin a lang nghâl mai a ni.
HAUSAK CHHÛNG NÎTE
Israel fâte chu bâwih an ni lo va. Aigupta mi tam takte tih
angin buh lei nân an ran te, an ramte leh anmahni hial pawh bâwiah
an inhralh ve lo. Aigupta ram tâna Josefa a thawh \hat nasat êm
avangin ram \henkhat anmahni leh an rante chen nan pêk a ni a. Ram
enkawl chungchâng thuah Josefa chu a fel leh a fin êm êm avangin
Faroa chuan a ngaisâng hle a. Aigupta rama hun rei tak chhûng \âm a
lo tlâk dâwn avanga an inrinlâwkna kawngah khân a ngaihlu lehzual
a. Josefa finna leh felna avangin ram pum pui mai kha \am tuar lovin
a lo awm a ni a. A lawmna entîr nân Josefa hnênah khan, “Aigupta
ram chu a awm duai a lâwm, I pâ leh i ûnaute chu ram \ha lai
apiangah hian awm hmun khuartîr ta che; Gosen ramah awm hmun
khuar rawh se, an zîngah mi thil ti thei tak hriat i neih phei chuan ka
ram chhûnga hotuahte siam ang che,” a ti a.
―Tichuan Josefan a pa leh a ûnaute chu awm hmun a khuartîr
a, Faroa thupêk angin Aigupta rama, ram \ha ber laiah, Rameses
ramah chuan ro atân ram a pe ta a. Josefan a pa leh a ûnaute leh a pa
chhûngtezawng zawng chu an chhûngkua ang zêlin eitur a pe a, a
châwm ta a.”
Aigupta lal lakah Josefa pa leh a ûnaute chuan chhiah pawh an
chawi lo va, an ei turin an duh zât angina buh pawh Josefan a pê a.
Lalber chuan a rama hotûte hnênah chuan, “Josefâ Pathian chungah
leh Josefa chungah hian bat nasa tak kan nei a ni lawm ni, kan duh
anga ei turin buh kan nei si a? Buh heti zât kan lo dahkhawm hi a fin
vang a ni lawm ni? Ram dang mîte an boral laiin keinin kan ngah a.
A enkawlna hnuaiah ram nasa takin a lo hausa ta si a!” a ti hial a ni.
“Josefa leh a ûnaute zawng zawng leh chung chhuanho zawng
zawngte chu an thi vek a. Israela thlahte chuan chi tam tak an thlah a,
95
ISRAELA THLAHTE
nasa takin an lo pung a, an lo tam ta êm êm mai a, an lo chak ta telh

telh a; chu ramah chuan an lo khat ta mup mai a. Aigupta ramah
chuan Josefa hre lo, lal thar a lo awm ta a. Tichuan a mîte hnênah,
“Ngai teh u, Israela thlahte hi kan aiin an tamin, an chak tâk zâwk hi
le; hawh u, anmahni hi tihhnathiamin i ti ang u, chutilochuan an lo
pung zêl ang a, nakinah indonate a lo awm hian, kan hmêlmate
lamah an pakai ve hlauh ang a, min bei ang a, he ram ata hi min
chhuahsan mai ang e,” a ti a.
HNEHCHHIAHNA CHU
Aigupta rama lal thar chuan Israela thlahte chu ram tân an
\angkai êm êm tih a hria a. Tam takte chu hna thawk chak tak leh
remhre tak an ni reng a, an kal bo mai ang tih pawh a hlau hle a. Lal
thar chuan Israela thlahte chu, sal \henkhat, an ran rual te, an bawng
te, an ram neihte leh anmahni hial pawh inhralh mai \hînte angah
chuan a dah a. “Chutichuan an phurrita tirethei turin an chungah
hnathawk vêngtute an ruat ta a. Tichuan, Faroa tân bungraw dah
khawmna tur Pithom leh Rameses khuate an siam a. Nimahsela
anmahni chu an tih retheih nasat ve leh, an pung nasa deuh deuh va,
an darh zau ta deuh deuh va. Israela thlahte chu rim takin an thawhtîr
a; hnathawh hautak tak, lung charna leh lei rawh chante siamtîr leh,
lovah hna tinreng te, hrehawm taka thawk turin an chhawr vak vak a,
an thawhna zawng zawngah chuan rim takin an chhawr zêl a.”
An hmeichhiate chu lovahte hna thawk turin an tilui a, sal ang
maiin an chhawr a. Nimahsela an tlêm chuang lo. Lalber leh a
rorêltute chuan an pung deuh deuh tih an hriat chuan, nî tina an lo
tlêm hret hretna tur kawng ngaihtuahin an inrâwn khâwm a. Rim
taka hna thawhtîrin hnehchhiah an tum a, an tlêm theih chuan loh
avang leh an rilru an hnehsak theih loh avang chuan an thinur ta êm
êm mai a.
An tum anga an tih puitlin theih loh avang chuan nasa lehzuala
thil ti turin an rilru an tikhauh a. Mipa piang lo thar apiang, an pian
veleh tihhlum zêl tur tiin lalber chuan thu a pe ta a. Chutianga tihtîrtu
chu Setana a ni. Hebrai mîte hnehchhiaha an awm chu chhanchhuak
96
TLANNA THU
turin an zîngah mi pakhat a lo chhuak dawn tih a hria a, mipa fa

apiang tihhlum tura thu pe turin lal ber chu a ngaihtuahtîr phawt
chuan Pathian thil tum chu hnehin a awm ang tih a ring a.
Hmeichhiate chuan Pathian an \ih a, Aigupta ram lal thupêk ang
chuan ti lovin, mipa lo piang apiangte chu chhanhim an tum tlat
zâwk a. Hebrai mi fâte chu hmeichhiaten an thah duh loh avang
chuan Pathianin anni chu A ti\ha deuh deuh va. A thupêkte an zâwm
lo tih thu chu Aigupta lal an hrilh a, ani chu a thinur êm êm a. A
thupêk chu a tikhauh lehzual a, a huap pawh a tizau lehzual a. A mite
zawng zawng hnênah chuan, “Aigupta rama mipa lo piang apiang
chu luiah in paih ang a, hmeichhia apiang chu in humhim zêl tur a
ni,” tiin khauh takin thu a pe ta a.
MOSIA
He thupêk râpthlâk tak mai awm lai hian Mosia chu a lo piang
a. Him taka a thuhrûk theih chhûng chu a nuin a thukru tlat a;
rairuangin lawng te tak tê a siam a, tui luh theih lohna turin thing
hnai a chulh a, tui chîm chin vaukam bulah chuan a dah a; Mosia
farnu chu engmah hre lo ang maiin lui kam vêlah chuan a awm \hîn
a. A nau te tak tê chu engtin tak awm ang maw tiin a enthla reng \hîn
a ni. Chu nausên, engmah ti thei lo, amah hmangaih êm êmtu a nuin,
mittui tla reng chunga \awng\ainain Pathian enkawl tura a
hnutchhiah chu vêng him turin vântirhkohte pawhin an vêng reng a
ni.
Chûng vântirhkohte chuan Faroa fanu chu lui lamah chuan,
nausên engmah hre lo awmna kiang ngeiah chuan kal tumna rilru an
neihtîr a. Lawng te tak tê chu a han hmu ta a, a chhiahhlawh nula
pakhat chu a laktîr a. Chu bâwm mak tak khuhna chu a han hawn
chuan, nausên duhawm tak mai a lo awm a, “Ngai teh, nausên
duhawm tak mai a lo awm a, ngai teh, nausên chu a \ap ta a. A
khawngaih ta êm êm a.” Hebrai nu pakhatin a fa a hmangaih êm êm
avangin, tih dân mak takin humhim a tum a ni tih a hre ta a; chu
nausên chu amâ fapa atân neih a tum ta a. Mosia farnu chu Faroa
fanu hnênah chuan a lo kal thuai a, a hnênah chuan, “He naute
97
ISRAELA THLAHTE
awmsaktu tur che Hebrai hmeichhia nau awmtu ka kohsak ang che
chu?. a ti a. Faroa fanu chuan a hnênah, „Kal ta che,‘ a ti a.
Hlim tak maiin Mosia farnu chu a nu hnênah chuan a tlân ta a,
chanchin lawmawm tak mai chu a nu hnênah chuan a hrilh a, Faroa
fanu hnên lamah chuan rang takin a hruai a, nausên chu a hringtu
ngei enkawl tur chuan an dah ta a; a nau awm manah chuan hlawh
\ha tak pêk a ni lehnghâl a. Ama hrin ngei nausên enkawl hna chu
lâwm êm êmin a thawk ta a ni, fapa nunna chu Pathianin a
humhimsak a ni tih a ring tlat a. A fapa chu hman tlâk taka a nun
98
TLANNA THU
theihna tur kawng zirtîrin, rinawm takin theihtâwpa ngunin a enkawl

a. A fâte dang aiin a enkawl ngunin a zirtîr nasa zual a; thil ropui tak
la titu atân humin a awm a ni tih a ring tlat bawk a. Naupang rilru a
la put lai a\ang ngeiin Pathian \ihdân tur leh thudik leh dik taka
thiltih duhna rilru neih nghehtîr tlat tumin \hahnemngai takin a zirtîr
\hîn a.
Amâ beihna mai chu a duh tâwk lo va, \hahnemngai takin
Pathian hnênah \awng\aiin a fapa chu thil \ha lo laka humhim turin a
ngên fo \hîn a. Pathian nung chibai bûk a, A hmaa kûn a, A hnêna
\awng\ai dân chu a zirtîr a, eng pawh lo awm sela ani chauh chuan
engkim a hria a, a \anpui thei dâwn a ni tih a ring tlat a. Milem biak
chu sual a ni tih a rilruah tuhngheh tlat a tum a. Rei lo tê hnuah a
enkawlna a\angin lâk bo a ni ang a, Faroa fanu tân fapaah awmin,
vânte lei Siamtu awm chu rinlohtîr mai theihna kawngah chuan a la
kal thuai dâwn a ni tih a hre vek si a. Lal inah nuamsa tak leh Ropuia
a awm huna chapona leh sualnain a chîm vêl hunah pawh rilru \ha
tak pua chunga thil bawlhhlawhte laka a invênhim theihna turin, a nu
leh pate chuan zirtîrna \ha tak chu neih nghehtîr tumin nasa takin an
bei a. Rilru fîm tak leh thil hriatthiam theihna rilru chu neiin, a
naupan laia Pathian \ihna kawng zirtîrna a dawn chu neiin, a naupan
laia Pathian \ihna kawng zirtîrna a dawn chu a pawm nghet tlat a. A
nu chuan a theih ang tâwka rei a awmpui a, nimahsela, kum sawm
leh pahnih vêl a lo tlin chuan, a nu hnên ata lâk hran a lo ni ta a; chu
mi hunah chuan Faroa fanu tân fapa a lo ni ve ta a ni.
Setana chu he mi lam kawngah chuan hnehin a lo awm ta.
Nausên mipa tawh phawt chu tihhlum thu pe turin Faroa rilru chu a
lo hneh tawh a, chutiang a nih chuan Pathian tumna chu let thlain, A
mite chhanchhuaktu tura a ruata chu tihboral thei dâwnin a inring a.
Nimahsela, Hebrai nausênte tihhlum tur thupêk chu lalber ina Mosia
lo sei lenna tur kawng inhawnna a lo ni ta zâwk a. Chutianga a sei
len chuan Mosia tân inzirfinna neih theihna leh a mîte Aigupta ram
a\anga hruai chhuak thei tura a inbuatsaih fel theihna kawng
remchâng tur chu Pathianin a ruat a lo ni zâwk a ni.
99
ISRAELA THLAHTE
Faroa chuan a tupaa lo chang ta Mosia chu a lal \hutthlêng la

luah turin a ruat a. Aigupta ram sipaite hotu berah leh indonaa sipaite
hruaitu ni turin a buatsaih a. Faroa sipaite pawhin Mosia chu an
ngaina êm êm mai a, a remhriatna leh finna avangin indonaa sipaite
hruai dân pawh a thiam êm êm reng a. “Mosia chu Aigupta rama
mîte finna zawng zawng an zirtîr a, a thûah leh a thiltihah a ropui êm
êm a.” Aigupta mite zîngah chuan Mosia chu mi langsâr tak a lo ni ta
a.
HRUAITU NI TÛRA INBUATSAIHNA
Mosia chu Israel fâte chhanchhuaktu atân Pathianin A ruat a ni
tih vântirhkohten an hrilh a. Israel fate zînga hotute pawh chu
chhanchhuaha an awm hun a hnai tawh a ni tih leh, anmahni
chhanchhuak turin Pathianin Mosia chu A ruat a ni tih chu
vântirhkohte chuan an hrilh bawk a. Mosia chuan hetiang hian a ring
a–Israel fâte leh Aigupta ram sipaihote chu an indo ang a, Hebrai
mipuite chu anin a ho ang a, a ûnaute chu hnehchhiaha an awmna ata
chu a chhanchhuak dâwn ni turah a ngai a, chu chu a rindân a nih
avangin, a nu, Faroa fanu chu, Faroa nêna a lainatna pawh a nêp thei
anga neih a tum a, chutilochuan Pathian duhzâwng a tihna tur dâltu a
lo ni ang tih a hlau va.
Nundân \ha lovin a chîm buai loh turin Mosia chu Pathianin a
vêng him a. A naupan laia a nu leh paten Pathian \ih tak chunga
thudik ngaina tura an zirtîrna chu a theihnghilh ngai hauh lo va. A
naupan laia zirtîrna \ha lo takin a hual vêl lai pawh chuan zirtîrna \ha
a lo dawn tawh chu a invênhimna phâw a lo ni ta. Pathian \ihna a nei
reng a. A ûnaute a hmangaihna a nasat êm êm avang leh, Hebrai mîte
rinna chu a ngaihsân êm êm avangin a pianna leh thlahtute pawh a
zahpui ngai lo a; chutiang rilru chu pu lo sela chuan nasa taka
chawimawiin lalna chu a la rochung dâwn ngei si a.
Mosia chu kum sawmli a lo tlinin “A ûnaute a va kan a, an
phurritte chu a va hmu a: Aigupta mi pakhat hian a ûnau pakhat
Hebrai mi a vaw lai a han hmu a. Mosia chu a a hawi vel ruai a,
100
TLANNA THU
tumah an awm lo tih a hriat veleh, Aigupta mi chu a vawhlum a,

leiah a phûm ta a. A tûkah a va chhuak leh a, ngai teh, Hebrai mi
pahnih an lo insual a, a thiam lo zâwka hnênah chuan, „Engtinge i
\hian i vuak le?‘ a ti a. Ani chuan, „Kan chungah hotuah leh rorêltuah
tuin nge siam che? Aigupta mi i tihhlum ang khân mi tihhlum i tum
elo?‘ a ti a. Mosia chuan a hlau ta a. „An hre ta ngei zuk nia le,‘ a ti a.
Tichuan, Faroan chu chu a lo hriat veleh Mosia chu thah a tum ta a.
Nimahsela, Mosia chu Faroa hnên ata a tlân bo va, Midian ramah a
awm ta a. Pathianin ani chu a hruai a, Jethroa hnênah a awm ta a, chu
mi chu Pathian be fo \hîn mi a ni a. Beram vêngtu a ni a, Midian
rama Puithiam a ni bawk a. A beram rualte chu a fanuten an vêng
\hîn a. Nimahsela, Jethroa beram rualte chu Mosian a enkawl ta a,
Jethroa fanu chu nupuiah a nei a, Midian ramah chuan kum sawmli a
awm ta a.
Mosia chuan Aigupta mi kha that hmâ lutuk a ni. Israel
mipuite chuan anmahni chhanchhuaktu ni turin Pathianin A ruat a ni
tih kha an hre vek emaw a ti a. Nimahsela Pathianin indona awmtîrin
Israela thlahte chu chhanchhuak dâwn a ni lo va, chu chu Mosia
rindân mai a ni zâwk a, Pathian ruat dân chuan Ama thiltihtheihna
ngei hmangin Israela thlahte chu chhanchuahin an awm ang a,
ropuina chu Ama chungah ngei nghaha awm nan. Mosian Aigupta
mi a thah chu Pathian tum a ni lo. Aigupta lal ina Mosia seilentîr
erawh chu Pathian ruat a ni a, chuta sei lianin inzirfinna famkim a
nei chauh zâwk a ni; hna ropui tak a tih tura Pathianin A ruat chu a ti
thei ang; Pathianin a ruat dân chu Mosian a hre fuh lo a ni. A la
tihtur Pathianin A ruat chu \ha taka a tih theih nan lalber tupa nihna
Pathianin A ruat chu \ha taka a tih theih nân lalber tupa nihna pawh
chu a chantîr a ni a, chuvangin lal in chu ama duh hun hunah a
chuahsan mai tur pawh a ni lo. Thil engkim hriatchian theihna tur
hun leh harsatna leh retheihna te pawh kal tlang bawk tur a ni.
Midian rama a awm lai chuan mahni inthunun dân leh inphah hnuai
taka nundân a va zir a. Jethroa ran rual a veng a, hna tlâwm tak,
beram rual vêngtu hna chu a va thawh chhûng chuan Pathianin Ama
beramte vên hna, A
101
ISRAELA THLAHTE
mi Israel mipuite enkawl hna, thlarau lam beram vêngtu nihna hna
thawk turin A buatsaih a lo ni.
Mosian beram rualte chu Thlalêra a tlattîr a, Pathian tlâng,
Horeba awm lai chuan “hnim bukah, meialh zîngah LALPA
vântirhkoh pakhat a hnênah a lo inlâr a.” “LALPA chuan „Aigupta
rama ka mi awmte chu an hrehawmzia ka hmu reng asin, anmahni
vêngtute avanga âuthâwmte chu ka lo hria a, an lungngaihnate chu
ka hre reng si a. Tichuan Aiguptaho lak ata chhanhim tur leh, chu mi
ram ata chu hruai chhuaka ram \ha tak leh zau tak, hnutetui leh
khawizu luanna rama hruai lût turin ka lo chuak ta a ni. Ngai teh,
Israela thlahte âuthâwm chu ka hnên a lo thleng e: chu chang a ni lo
va, Aigupta hovin amahni an hnehchhiahziate chu ka hmu reng a ni.
Chuvangin hawh teh, ka mi Israela thlahte chu Aigupta ram ata
hruaichuak turin Faroa hnênah ka tîr ang che,‘ a ti a.”
Mosia chuan a beram vên tiang aia Pathian talhtum a lek hun
chu a lo thleng dâwn ta a; Pathian talhtum chu hmangin
chhinchhiahte leh thil mak takte tiin Pathian mîte chu hnehchhiah
taka an awmna ata a chhanchuak ang a, hmêlmâten an ûm pawhin
mak takin a vêng him dâwn a ni.
Mosia chuan hnathawh tur chu tihhlen a tum ta a. A hmasa
berin a puzawn a tlawh a, Aigupta rama a kal leh tur thu chu a hrilh
a, ama chhûngte hnênah chuan a hrilh bawk a. Faroa hnena thu a
thlen tur chu Jethroa hnênah chuan a hrilh ngam lo va, chutilochuan
a nupui leh a fâte a hruai a phal lo mai ang tih a hlau va, a thiltih tur
chu hlauhthâwnawm tak a ni si a. LALPA chuan chakna a pe a, a
rilru hlauhthâwnnate chu A lâk bosak a. “Aigupta ramah kir leh tawh
rawh, nangmah thah tumtute kha an thi zo tawh e,” tiin a hrilh a.
* * *
102
BUNG 15
PATHIAN THILTIHTHEIHZIA TIHLANNA
I sraela thlahte chu Aigupta mîte bâwiah chuan kum tam tak an
awm a. Aigupta rama lût thla hmasâte kha chu chhûng tlêm tê
chauh an ni na a, mahse nasa takin an pung tawh a. Milem be mîte
hual vêla an awm avangin tam takte chuan Pathian dik taka chu an
hre tawh lo va, A dân pawh an theihnghilh tawh a. Aigupta mîte
angin nî te, thlâ te, arsî te an bia a, ramsâ te leh mihring te, kuta siam
milemte an be bawk a.
An vêla thil awm tinrêngte chu Pathian nung theihngilh tîrtu a
ni vek mai. Chuti chung pawh chuan Hebrai mîte zîngah chuan
Pathian dik, lei leh vân Siamtu hriatna la nei an awm. An fâten nî tin
maia Aigupta mite milem Pathian bia an hmu \hîn leh, chutiang thil
bawlhhlawh tak tihnaa an tel ve hial \hîn te, thing leh lunga siam
Pathian hnêna inthawina an hlân an hmuh fo \hin avang chuan an
lungngai hlê \hîn a. An lungngaihna leh an rilru hrehawmna avang
chuan LALPA hnênah chuan, Aigupta ram ata hruai chhuakin
anmahni hualvêltu nundân \ha lo tak leh milem thil a\anga hruai
chhuak turin an ngên \hîn a.
Hebrai mi \henkhatte erawh chuan ram thar pan tura buaithlâk
taka kal vêl ai chuan chutianga awm reng mai chu an duh a. Chuvang
chuan a ni, LALPAN A thiltihtheihziate Faroa hmaa a tihlan hmasak
ber khan a hruai chhuah rih loh. Tichuan Faroa rilru khauhzia avanga
Aigupta mîte leh Ama mîte mit hmuhah chuan A thiltihtheihna nasa
tak chu A tilang a, chû chu Pathian rawng bâwl tûrin Aigupata ram
chhuahsan châkna an neih nân a ni.
Israela thlah tam takte chu milem biak kawngah chuan lo
bawlhhlawh tawh mah sela, tam tak chu rinawm taka la ding nghette
an awm a. Chûng mîte chuan an rinna chu thup mai lovin, Pathian
nung, Pathian dik taka chu an zui a ni tih pawh Aigupta mîte
mithmuh leh hriatah chuan an tilang a. Pathian dik tak, thiltihthei leh
engkim
103
Siamtu chu A awm ngei a ni tih pawh an puang reng a. Aigupta mîte
pawh chuan anmahni avang chuan Hebrai mîte rinna leh an Pathian
chanchin hriatna kawng pawh an nei thei a. Pathian dik tak betu
rinawm takte chu hruai kawi tumin an bei a, mahse an hruai kawi
theih loh avang chuan an chungah an lâwm lo hle a, tih\haih te,
lâwmman pêk tumte leh nghaisaknate pawh hmangin an bei vêl \hîn
a ni. Israela upate chuan an rinna chu a chuai mai ang tih hlauvin
Abrahama hnêna Pathian thutiam leh a thih hmâa Josefa hrilh lâwkna
thu, Aigupta ram ata chhanchhuaha an la awm leh tûr chu infuih nân
an hmang fo \hîn a, \henkhatte chuan an ngaithla a, an ring bawk a.
|henkhatte erawh chuan an awmdân lungngaihthlâk tak mai chu
beisei dang nei lovin an tuar mai a.
AN VÊL THILTEN ISRAELTE A HRUAI
Israela thlahte beiseina chu Aigupta mîten an hriat chuan
hmusit takin an nuihzat a, an Pathian thiltihtheihna thûte leh an
beiseinate chuan a hmuhsittîr deuh deuh a. “In Pathian chu a dik a,
ngilneihnate nei a nih a, Aigupta mîte Pathian aia thiltithei a nih si
chuan, engatinge A chhanchhuah loh che u? Engah nge A ropuina
leh A thiltihtheihna hmangin A chawisân loh che u?” tiin nuihzat
takin, sala an awm reng mai si \hîn te chu an hrilh \hîn a.
An zînga Israel mi \henkhatten, Aigupta mîte Pathian, Pathian
lem an tihsak, an biak ve bawk si tite pawhin Aigupta mîte chuan an
sawi a. Aigupta mîte chuan an pathian chuan a tihausa a chaw leh
sihfên leh sum tam tak neihtîrin, Israela thlahte pawh chu an
rawngbâwlsaktu ni turin a pê a, anmahni tiduhdaha tiboral thei hial
kahwpin a siam a ni tiin an deusawh \hîn a. Hebrai mîte tân bâwih an
nihna ata chhuah theihna kawng a awm lo vang tiin an hmusit hlê
\hîn a ni.
Faroa chuan hmusit tak mai hian Israelhote chu an Pathianin a
kut ata a han chhanchhuah theih hun nî chu a va hmu chak tehlul êm
tiin a chapo khum hle \hîn a. Faroa \awng dân chuan Israel mi
\henkhatte chu a tibeidawng thei hial reng a. Faroa leha rorêl puite
104
TLANNA THU
sawi ang ngei chu an awmdân a ni tih an hmu rih bawk si a. Sal ang
chiaha an vêngtuten an nghaisak avang chuan, hnehchhiahna hnuaia
an awm inhriain chhel taka tuar zêl mai turin an awm mai a. An
nausênte mipa apiang chu zawng chhuakin an thahsak zêl mai a. Rit
phurh nasa tak mai neiin an nung reng mai a ni a, mahse vâna
Pathian chu ringin, chibai an bûk \hîn a ni.
An awmdân leh Aigupta mîte awmdân chu an han bûk tawn
\hîn a. Pathian nung, tung ding theitu leh tiboral theitu chu an be ve
si lo. |henkhatte chuan milemte an bia a, thing leh lunga milim din
chawpte an bia a, \henkhaten nî te, thlâ te, arsî te an be bawk a; chuti
chung chuan hausa tak leh ropui takin an awm bawk si. Hebrai mi
\henkhatte chuan an Pathian chu pathian dangte zawng zawng aia
chungngung a nih sî chuan, engtizia nge ni milem betute bawiah anni
chu an awm sî tiin an ngaihtuah \hîn.
Pathian chhiahhlawh rinawmte erawh chuan, an Pathian lakah
an rinawm lo va, anmahni sual vang a ni tih an hria a; Pathian hre lo
mîte nên an inneih pawlh a, milem pathian biak lam kawng an âwn
avangin LALPA chuan Aigupta ramah chuan a chêntîr mai a ni tih
an hria a. An ûnaute hnênah chuan Pathianin Aigupta ram ata A la
hruai chhuak ang a, an nghâwngkawl chu a la hlihsak ngei dâwn a ni
tiin an hrilh bawk \hîn a.
Pathianin A mîte, hnehchhiahna hnuaia awm \awng\ainate
ngaithlâin Aigupta ram a\anga A hruai chhuah hun chu a lo thleng
dâwn ta. Ani chuan A thiltihtheihna nasa tak chu hmangin, Hebrai
mîte Pathian chu pathian dang zawng zawngte chunga mi a nihzia
tilangin Aigupta mîte tân dâl theih rual a nih lohzia tilangin A hruai
chhuak dâwn a ni si a. Chutih hunah chuan an pathiante chunga
uangthuang taka an awm avang chuan A hrem ngei dâwn a ni.
Pathian chuan Amâ hming tiropuiin, a thiltihtheihna hmaah chuan
Amah hre lotûte chu khûrin a awmtîr ang a; thilmak tak A tih chu
hmuin A mîte chuan Amâ lam an hawi ang a, chibai bûkna
thianghlim tak chu Amâ hnênah an hlân ang.
105
Aigupta ram a\anga Israela thlahte A hruaichuahna hian

Aigupta mîte mithmuhah Amâ mîte chunga zah A ngaihzia chu
Pathianin A tilang fiah hlê a ni. Pathian thiltihtheihna chu dan rual a
ni lo tih chu Faroan a hriat duh loh avangin, tuarna hial pawh thlenin,
Faroa chungah chuan a rorêlna chu a tilang a ni. Tichuan A hming
chu khawvêl hmun tinah puan a ni ang a, A thiltihtheihna nasa tak
leh A rorêl dikzia chu hnuh theihna a lang dâwn a ni. Chutianga A
thiltihtheihzia tihlan a lo nih chuan, A mîten an rinna chu a lo nghet
lehzual ang a, an thlahte zêl pawhin Amah chauh chu Pathian a ni tih
hriain chibai an bûk theih nân, A ngilneihzia lan nân thilmak nasa
tak A ti a ni.
Mosia chuan Faroa hnênah chuan, a haider \hin Pathian chuan
Amâ thiltihtheihna hmangin, Rorêltu chungnung ber dodâl rual a ni
lo tih a hriattîr dâwn a ni tiin a hrilh a.
HRIPUI CHU
Mak tak maia tiang rûla chantîr leh lui tui thisena chantîrnate
pawh chuan Faroa rilru khauh tak chu tidanglam a hnêkin, Israela
thlahte a huatna chu a zual sauh zâwk a. Mitlâk dawithiamte chuan
chûng thil mak takte chu mitlâk dâwi thil mai mai a ni e, tiin engah
mah ngai lo turin Faroa chu an fuih a. Chungû tam tak a tihpuan
chiamte chu awlsam takin tibo leh vekin vaivutah a chantîr leh mai
thei a, mahse chutianga vaivuta a chantîr leh mai chuan mitlâk dawi
thil mai angah an ngai mai ang a, mitlâk dawi chu Aigupta mite
zîngah pawh thei ve an awm si a. Chungu thîte chu an dahkhawm a,
an hmuh renga \awih ral turin, an \awih rim chuan boruak a
tirimchhe ta êm êm a. Chuta \ang chuan Aigupta mîte leh an lal
chuan vâna Pathian thiltih ngei a ni tih an hre thei tur a ni.
Mitlâk dawithiamte chuan hrikte chu an tichhuak thei ve lo.
LALPAN awm lo tura a tih chuan an hmuh tur leh Aigupta mîte
hmuh tur rengah hrikte chu an lang lo. Faroa tân pawh rin loh rual a
ni lo va, an dawithiamte ngei pawhin, “Hei hi Pathian kut zung\ang a
nih hi,” a ti lo thei ta lo a ni.
106
TLANNA THU
Chu mi hnuah chuan thote nasa takin an lo puang a. Hun eng

emaw laia tho lo puang \hîn, mihringte tâna hlauhawm ang pawh an
ni lo va, tho lian pui pui, tûr nasa tak nei an ni a. Mihring leh ran tân
chûng tho she chu na tak a ni a. Pathianin A mîte chu Aigupta mîte
lak ata A tihrang a, A mîte awmnaah chuan thote chu an awm ve
rêng rêng lo.
LALPA chuan bawng hrî nasa tak a lentîr a, Hebrai mîte
bawng erawh chu engtin mah a awm ve lo va, pakhat mah an thi ve
hek lo. Chu mi hnuah chuan mihring leh an rante chuan khawihlî an
vei leh a, an mitlâk dawithiamte pawh an invêng him thei lo va. L
ALPA chuan Aigupta ramah chuan rial nasa tak mai te, kawlphête
leh khawpui ri nasa tak te, mei te nên a surtîr leh a, chutianga
râpthlâk leh nasa chu a la awm ngai rêng rêng lo a ni. Lei pumpui hi
Hebrai mîte Pathian thu hnuaiah a awm a ni tih chu Aigupta mîte
hriat ngei turin A thiltihtheihna chu A lantîr ta a ni–khawpuirî te, rial
te, thlipuite chuan a thu an awih a nih chu. Lal chapo tak Faroan,
“LALPA chu tunge ni, a thu ka awih tura chu?” titu khân a tlawmzia
hriain, “Thil ka tisual ta a ni e,” a ti ta hial a. Khawpui rî leh kâwlphe
hlauhawm tak chu a lo reh nân Mosia chu an Pathian hnêna ngensak
turin a sâwm a.
Chu mi hnuah chuan LALPAN khau nasa takin A puantîr leh
a. Pathian hmaa inngaitlâwm taka awm ai chuan chûng hremna
zawng zawng chu Faroa chuan tuar a duh zâwk a. Chûng thil mak
leh râpthlâk takte chu a ramah lo thleng mah sela, a rilruah pawi
tihna tak tak a nei lova. LALPAN Aigupta ram chu A tithim mup a.
Êng a awm lo chauh pawh ni lovin boruak pawh chuan hrehawm
takin a uap a, thâwk pawh a lo harsa a; nimahsela Hebrai mîte
chênna hmunah chuan êng nuam tak leh boruak thiang tak chu a
awm reng a.
Tuarna dang pakhat, tun hmaa mîte aia nasa zâwk tak chu
Aigupta ramah chuan Pathianin A awmtîr leh a. Mosia ngenna dodâl
zêltute chu lal ber leh an milem pathian puithiamte chu an ni a.
Mipuite chuan Hebrai mîte chu Aigupta ram a\anga chhuahtîr mai an
duh tawh a. An tuarna hnuhnung ber awmdân tur chu Faroa
107
hnênah te, Aigupta mipui hnênah te leh Israela thlahte hnênahte

chuan Mosian a hrilh vek a. Chu mi zân chuan Aigupta mîte tâna
râpthlâk tak, Pathian mîte tâna thil ropui tak chu a lo thleng ta a–
Israela thlahte chuan an kawngka biang tawn leh luchungah thisen an
tât tur a ni.
Vâna Pathian thu hnuaia intukluh chu Aigupta ram lal ber leh
mipui chapo tak, pathian lem betute tân chuan a harsa hle. Aigupta
ram lal ber chu a intulût har hle reng. Tuarna eng emaw a awm lai
chuan a han nêm \hîn a, tuarna a lo kian tak chun a rilru a khauh
lehin, a remtih hnû pawh rem a tithei leh \hîn lo va. Chuvang chuan
hremna chi hrang hrang Aigupta ram chungah a lo thleng a ni.
Pathian thinurna râpthlâk tak lo thlengin hnial rual a ni lo tih A tihlan
chian hnuah chauh chuan Hebrai mîte kal chhuah chu a remti a.
Aigupta ram a chhiat vek thlengin rilru khauh chu a pu reng a ni.
Mosia leh Arona chuan Faroa hnênah chuan Israela thlahte a
chhuahtîr phal loh avanga hri lo thleng tur awmdân chu an hrilh zêl
a; sawi ang ngeiin hrîte chu a lo thleng \hîn a, mahse a rilru a tikhauh
leh \hîn a. A hmasa berah chuan Aigupta rama awm chungin an
Pathian hnêna inthawina an hlan chu a phal sak a, Pathian thinurna
avanga tuarna lo awm ta avang chuan mipaho chauh kal chuah a phal
a. Khau tam tak lo puan hnuah khân an fâte leh an nupuite nêna an
kal a remti leh a, an rante an chhawm erawh chu a la phal lo va.
Chuvang chuan Mosia chuan Pathian vântirhkohin an fa upa ber
apiang a rawn tihhlum sak dâwn a ni tih thu kha a hrilh a ni.
Hri lo thleng chu a zing telh telh a, a nasa tial tial bawk a; hri
hmasa aiin a râpthlâk deuh deuh bawk a. Nimahsela lal chapo taka
chu a thinur zual deuh deuh a, Pathian lakah a inngaitlâwm duh
chuang lo va. Israela thlahten an kawngka lu chunga thisen tâta nasa
taka an lo inbuatsaihte khân, Aigupta mîte chuan thil râpthlâk tak lo
thleng tur chu ring duh lovin, an nuihsan mai zâwk a ni.
108
BUNG 16
ISRAELTE SAL ATA AN CHHUAH THÛ
Pathianin A hrilh angin Israela thlahte chuan an ti a;

vântirhkohvin Aigupta mîte in tin chu tlawhin an fatîrte a
tihhlum lai chuan kal chhuak mai turin an inpeih reng a; Aigupta ram
lal ber rilru khauh tak mai leh a mi lianhoten chhuah phalna thû an
pêk chu an nghâk reng a.
“Heti hi a ni a, zan laiah chuan LALPA chuan Aigupta rama
fatîr zawng zawng–lal\hutphaha \hû Faroa fatîr a\anga rip chhûnga
tâng fatîr lamin–a zuk tihlum ta vek a, ran piang hmasa zawng
zawngte nên. Faroa chu amah leh a chhiahhlawh zawng zawngte leh,
Aigupta mi zawng zawngte nên zanah chuan an tho ta a; Aigupta
ramah chuan \ahna nasa tak a awm a; mitthi awm lohna in rêng rêng
pakhat mah a awm si lo va. Mosia leh Arona chu a zan a zanin a
kohtîr a, “Tho ula, ka mîteho zîng ata hi chhuak rawh u, nangmahni
leh Israela thlahteho nên hian; kal ula, in sawi ang khân LALPA
rawng chu va bâwl rawh u, in beram rualte leh in sebawng rualte
pawh chu kalpui rawh u; kal tawh u; kei pawh mal mi sâwm ve bawk
rawh u,” a ti a. Aigupta mîte chuan chu mi ram ata chu hmanhmawh
taka tirchhuak turin mîte chu an tur ta chhên a, „Kan thi vek a ni ta
mai,‘ an ti a.”
“Mîte chuan an chhang hmehte chu dawidim an telh hmain an
la a, an chhang hmehna thlengte chu an puanin an tuam a, an kokîah
an bât ta a. Israela thlahte chuan Mosia thû ang chuan an ti a;
Aigupta mîte chu tangkaraw incheina te leh rangkachak incheina te
leh puante an dîl a; LALPA chuan mîte chu Aigupta mîte a
khawngaihtîr a, chutichuan, an dîl apiang chu an pe ta a.
He thû hi a hmâ kum zali dâwn lai tawhah khân Pathianin
Abrahama hnênah A hrilh lâwk tawh a ni: ―Abrahama hnênah, „I
thlahte chu anmahni ram lovah chuan mikhualin an la awm ang a, an
rawng an la bâwlsak ang tih chiang takin hre rawh khai; kum
109
zalî an tirethei ang a, an rawng an bâwl sakte chî pawh chu ka la

ngaihtuah ang, chu mi hunah chuan sum tam tak neiin an lo la
chhuak ang,” tiin. Genesis 15:13, 14 .
“An hnênah chuan mipui inpawlhsawp tam tak an kal ve bawk
a, ran rual tam tak, beram leh bâwngte an chhawm bawk a.” Tichuan,
Israela thlahte chu Aigupta ram ata chu an thil neihte nên an kal
chhuak ta a, chûng an thilte chu Faroa hnênah an la hralh ngai lo
reng a. Jakoba leh a fapate khân an ran rual leh bâwng rualte Aigupta
ramah an chhawm chhuk reng a ni. Israela thlahte chu nasa takin an
pung a, an ran rual leh an beramte pawh nasa takin an pung bawk a.
Pathianin A rorêlna chu Aigupta mîte chungah a thlentîr a, tuarna
nasa tak mai chu; A mîte chu an thil neih zawng zawng nên
hmanhmawh taka chhuak turin an hrilh ta a ni.
“Heti hi a ni a, Faroan mîte chu a chhuahtîr phal ve leh chuan
Pathianin Filistiaho ram lamah chuan a hnai zâwk nain, a hruai lo va;
Pathianin indonate an hmuhin an inchîr ang a, “Aigupta ramah an kir
leh hlauh dah ang e,” a ti si a. Amaherawhchu Pathianin mîte chu
Tuifinruat Sen lam panin thlalêr lamah A hruai kîkawi ta zâwk a;
Israela thlahte chu Aigupta ram ata chu inralring rengin an chhuak ta
a. Mosian Josefa ruhte chu a chhawm a; Israela thlahte kha,
„Pathianin A la rawn kan ngei ngei ang che u a; ka ruhte hi heta ta in
zâwn chhoh tur a ni,‘ tiin chhia a lo chhamtîr tlat ta si a.”
MEI - ALH DING CHU

“Sukkoth hmun ata chu an chhuak a, thlalêr tawntirh, Etham
hmunah an riak a. LALPAN chhûn laiah chuan chhûm dingin an
hma A hruai a; zânah chuan anmahni ên turin meialh dingin an hma
A hruai a; chhûm leh zan an kal theih zêlna turin:chhûna chhûm ding
leh zana meialh ding chuan mipui chu a kalsan ngai hauh lo a ni.”
Filistia mîte chuan an rama kal tlang chu an phal dâwn lo tih
chu LALPAN a hria a. “Aigupta rama an hotute hnên a\angin a rûkin
an lo tlân a, keini pawh hi min do mai ang,” tiin. Chuvangin
Pathianin anni chu tuifinriat lamah chuan a hruai zâwk a ni; chu
chuan Pathianin
110
TLANNA THU
A khawngaihzia leh dik taka ro A rêlzia a tilang bawk a ni. Faroa

chuan anni hrilh a, tuifinriat kianga rah buk an khuarna lai tur pawh
chu LALPA chuan a hrilh a. Faroa chuan rawn ûm mah sela Faroa
leh a sipaihote mithmuhah chuan a chawimawi bawk ang, tiin a hrilh
lawk vek a ni.
Hebrai mîte chu Aigupta ram ata an chhuah hnu ni eng emaw
ti hnuah chuan Aigupta mîte chuan Faroa hnênah chuan an hrilh a,
Faroa rawngbâwl leh tûrin an lo kûr leh dâwn tawh lo a ni tiin.
Aigupta ram ata an chhuahtîr avang chuan an inchhîr leh \an ta a. An
hnathawktute ber an nih avangin, an chhuahtîr ta mai si chu, pawi an
ti leh ta êm êm mai a. Pathianin an rilru khauh vanga tuarna nasa tak
a thlentîr chung pawh khân an rilru chu a la nêm leh ta chuang lo va,
Israela thlahte chu ûm zui leh a, Aigupta ramah chuan hruai kîr luih
leh chu an tum ta a. An lal chuan sipai tam tak leh sakawr tawlailîr
zaruk hruaiin a ûm leh ta a; tuifinriat kianga an riahna hmunah chuan
a va ûm phâk ta a.
“Faroan a va pan hnaih chuan Israela thlahte chu an han dâk a;
ngai teh, Aigupta mîte chuan an lam chu an pan phei ta a; tichuan an
lo hlau ta êm êm mai a; Israela thlahte chuan LALPA chu an au ta a.
Mosia hnênah, „Aigupta ramah khân thlân awm loh avangin em ni
thlalêrah hian thi tura min hruai chhuah ni? Engvangin nge ni
hetianga thi tura Aigupta ram ata min hruai chhuah ni? Aigupta
ramah pawh khân Aigupta mîte rawngbâwl hian kan awm mai ang
tiin i hnênah khân kan sawi reng lo vem ni? Thlalêra thih tlâw ngawt
mai te ai chuan Aigupta mîte rawng kha lo bâwl ta ila a \hat zâwk
dawn hi,‘ an ti a. Mosian mipuite hnênah chuan, „Hlau suh u, awm
hlê hlê mai ula, LALPA chhandamna, vawiina A thawh sak tur che u
hi en ngawt mai rawh u, vawiina Aigupta mi in hmuhte hi
kumkhuain in hmu leh dâwn tawh lo ve. LALPAN A dosak ang che
u a, nangni chu inawm hlê hlê mai ang,‘ a ti a.”
Israel mîte chuan Pathian an va ring tâwk lo hmâ leh \hîn êm!
Aigupta ram chunga A rorêl dânte pawh an hmu vek si a; khatia an
lal ber pawh anni Israel mîte chu chhuahtîr lo thei lova A siam kha.
111
Tunah Pathian an rindân chu enfiahin an han awm a, mak taka

chhanchhuaha an awm hnû lawkah chuan an phunnawi leh ta mai a.
|anpui ngaia an awm lai chuan Pathian ringin A lam hawi lovin, mi
rinawm tak, Mosia chungah chuan an phunnawi ta zâwk a; Aigupta
rama an awm laia an rinhlelhna thû vêkte chu Mosia bengah chuan
an tiri leh \an ta a. Amah vang vekin hrehawm an tuar a ni tiin an
chhâl a. Ani chuan, phunnawi lovin Pathian chu ring mai turin leh an
tâna LALPAN thil A la tih tur chu thlîr zâwk turin a fuih a. A mi
thlante chu chhanhim tûrin.Mosia chuan \hahnemngai takin LALPA
chu a au va,
TUIFINRIAT SENA CHHANCHHUAHNA
“LALPAN Mosia hnênah, „Engvangin nge mi koh le? Israela
thlahte hi kal zêl tûrin hrilh ta che. Nang pawhin i tiang kha han la la,
tuipui chungah khân lek la, tui chu lo in\hen rawh se; tichuan tuipui
chung lei chârah chuan Israela thlahte chu an kal ang,‘ a ti a.”
Pathian chuan Ama mîte tâna thil \ûl chu ani tan \anpuina hun
remchâng a ni. An theih ang tâwka hla kal tawhin inhre mah sela,
hma lam pana kal zêl turin a tîr zêl tur a ni a; Pathianin tiang A pêk
kha tuite chu tih\hen nân a hmang tur a ni a.
“Keiin, ngai teh, Aigupta mîte thinlung chu ka tihkhauh sak
ang a, tichuan an ûm zêl ang: Faroa lakah leh a sipaiteho zawng
zawng lakah leh, a tawlailîrte lakah leh a sakawr chung chuang mîte
lakah chuan chawimawina chu ka hlawh ang. Faroa lakah leh a
tawlailîrte lakah leh a sakawr chungchuang mîte laka chawimawina
ka hlawh ang. Faroa lakah leh a tawlailîrte lakah leh a sakawr chung
chuang mîte laka chawimawina ka hlawh hnuah chuan Aigupta
mîten kei hi LALPA chu ka ni tih an hria ang,‗ a ti a. Pathian
vântirhkoh, Israel mîte hma hruai \hîn kha hma lam ata a insawn a,
an hnung lamah a ding ta a; Aigupta mîte leh Israel mîte inkârah a lo
tla ta a, tichuan chhûm chu a lo awm a, a thim bawk a;
amaherawhchu chhûm chuan zân chu a tiêng a; zan khuain a tu lam
mah mah an in pha lo va.”
112
TLANNA THU
An inkâra chhûm tak thim mup avang chuan Aigupta mîte

chuan Hebrai mîte chu an hmu thei hauh lo va, Israel mîte tân erawh
chuan chu chhûm chu a êng pup a. Pathianin chutiang chuan A
thiltihtheihna chu a lantîr a, anmahni chu A enkawl avang leh a
hmangaihna avang chuan anni chuan an ring nge ring lo tih A fiahna
leh, an phunnawina leh rinhlelhna kawngah chuan A zilhna ang a ni
bawk a ni.
“Mosian tuipui chungah a kut a han phar a, LALPAN
zankhuain khawchhak thlî nasa takin A tlehtîr a, tuipui chu a nem
kirtîr a, tuipui chu lei charah A chantîr a, tuite chu a lo in\hen ta a.
Israela thlahte chu tuipui chhûng lei chârah chuan an kal ta a, tuite
chu an ding lam pangah leh an vei lam pangah chuan an tân bang a
lo ni ta mai a.” Tui chu bang khauh tak ang maiin, Israela thlahte an
kal chhûng chuan a lo ding ta a.
Chu mi zân chuan Aigupta mîte chuan Israela thlahte chu kan
kutah an awm leh dâwn ta e tiin zan khuain lâwm takin an awm a.
An hnung lamah an hual tlat si a, an hma lamah Tuifinriat Sen chu a
awm bawk si a, engtin mah an tlanbo thei lo vang an ti a. A tûk
zîngah chuan tuipui kamah chuan an lo kal a, ni mah sela, ngai teh,
tuite chu in\henin, bang ang maiin a ding a, a inkâr lei chârah chuan
a chanve laikal pel tawhin Israela thlahte kal lai chu an va hmu a.
Engtia tih tur ngr ni ang tiin an ngaihtuah a. Hebrai mîte an man beh
leh \êp tawh a, tuipui kâra kal an va hmuh chuan an thinur hle mai a;
ûm zêl an tum a.
“Aigupta mîte chuan an ûm a, Faroa sakawr zawng zawng leh,
tawlailîrte leh a sakawr chungchuang mite chuan tuipui chhûngah
chuan an ûm zui ta a. Heti hi a ni a, khawfing chah veleh LALPAN
Aigupta mîte chu meialh leh chhûm dingah chuan A zuk en a,
tichuan, Aigupta mîte chu Azuk timangang ta a. An tawlailîr kête
chu a thlawn sak a, an khalh chak thei ta lo va. Chutichuan Aigupta
mîte chuan, „Israelhote hi i tlânsan ang u: LALPA an lamah \angin
he mîte hi Aigupta mîte A dopui a nih hi,‘ an ti ta a.”
113
Pathianin Ama mîte tâna kalkawng A siamah chuan Aigupta

mîte chu an kal ve ta a, Pathian vântirhkohte chu Aigupta sipaihote
kârah chuan an kal a, an tawlailîr kête an tithlawn a. Nasa takin an
buai ta a. Muang tak lo chuan an kal thei ta lo va, an mangang ta hle
a. Aigupta rama an awm laia Hebrai mîte Pathianin hremna râpthlâk
tak a tuartîrte kha an ngaihtuah chhuak a, Israel mîte kha chhuahtîr lo
thei lovin A siam tawh kha a ni a; Israel mîte kutah chuan Pathianin
A pe vek mai ang tihte an lo
114
TLANNA THU
hlau \an ta a. Israelhote lamah Pathian A \ang a, anni chu Pathianin

A do ve a ni tih chu an hriat thiam veleh, hlau êm êmin tlan kîr thuai
an tum ta a. Chu veleh, “LALPAN Mosia hnênah, „Aigupta mîte, an
tawlailîrte, an sakawr chungchuang mîte chu tuiin a rawn chîm leh
theihna turin, i kut kha tuipui chungah khân phar rawh khai,‘ a ti a.”
Mosian tuipui chungah chuan a kut chu a han phar a, khua a
vâr veleh chuan tuipui chu a luan pangngaiin a luang leh ta a;
Aigupta mîte chu tuipi chhûngah chuan a paih thla ta a. Tuite chu a
luang leh ta a; tichuan tawlailîrte leh sakawr chungchuang mîte,
tuipuia ûm lûttu, Faroa sipaiho zawng zawngte lam chuan tuiin a
chîm pil ta vek a; pakhat mah chuak rêng rêng an awm hauh lo mai
a. Israela thlahte erawh kha chu tuipui chhûng lei chârah chuan an
kal vek a; tuite chu an ding lam pangah leh an vei lam pangah chuan
an tân bang a lo ni ta mai a. Chutiang chuan a ni, LALPAN
Israelhote chu chu mi nî chuan Aigupta mîte kut ata A lo
chhanchhuah ni; Israelhote chuan Aigupta mi thîte chu tuipui kamah
chuan an hmû a. Israelhote chuan LALPAN Aigupta mîte chunga
thil ropui tak A tih chu an hmu a, mipuite chuan LALPA chu an \ih
a, tichuan LALPA leh A chhihhlawh Mosia chu an ring ta a.”
Pathianin anmahni chhanhimin, mak takin Aigupta mîte
tihboral an hmuh chuan, Hebrai mîte chuan fakna hla leh lâwmna hla
chu hlim takin an sa ta a.
* * *
115
BUNG 17
ISRAELTE ZIN KAWNG
I sraela thlahte chu thlalêrah chuan an kal a; ni thum chhûng chu

tui \ha in tur an hmu lo va. An tui a lo hâl ta êm êm mai a.
“Tichuan mipuite chuan, „Enge ni kan in dâwn le?‘ tiin Mosia
chungah an phunnawi ta a. Ani chuan LALPA chu a âu va, LALPA
chuan thing pakhat hi a kawhhmuh a, chu chu tuiah chuan a zu paih
lût a, tichuan tui chu a lo tui ta a. Chutah chuan thu ruat leh rorêlna a
siam sak a; chutah chuan anmahni fiahna a siam a, „LALPA i Pathian
âw hi ngun taka i ngaihthlâk a, A mithmuha \ha A tih zâwngte i tih a,
A thupêkte I ngaihsak a, A thu ruat zawng zawngte i pawm chuan
Aigupta mîte chunga hrî ka lêntîr tak te ang kha I chungah rêng rêng
ka lêntîr ve lo ang: kei, LALPA a tidamtu che ka nih hi,‘ a ti a.”
Israela thlahte chuan rilru \ha lo tak mai, Pathian rinhlelhna
rilru chu an nei a ni âwm e. Thlalêra hrehawm deuh taka awm chu an
tuar peih lo va. Kalkawngah harsatna eng emaw an tawh phawt
chuan thil tih theih loh puite ti turah an inruat zêl a. Pathian chu ring
lovin, thihnain anni chu lo hmuak reng angin an ngai a. “Thlalêrah
chuan Israela thlahte pung khâwmho zawng zawng chu Mosia
chungah leh Arona chungah an phunnawi ta a: Israela thlahte chuan
an hnênah, „Aigupta rama sa bêl bula kan \hut laite leh chhang kham
khawp kan ei laite khân LALPA kutah lo thi ta mai zâwk ila âw!
Mipui pung khâwm zawng zawngte hi Thlalêrah hian ril\âma
tihhlum turin min hruai chhuak a nih hi le,‘ an ti a.”
Ril\âm hrehawmna chu an la tuar tak tak lo. Chaw ei tur pawh
an la nei a, mahse an neih loh hun tur chu hlauvin an phunnawi mai a
ni. Rei tak chhûng thlalêra an awm lai chuan khawi lama ei tur nge
Israel mipuihote tân awm thei ang tiin leh, an chaw ei lai chu duh
tâwk lovin an fâte pawh chak lo zo vekin an hria a. Amah ringin
Ama lam an hawi theih nân, tun hma lam zawnga A \anpui duh nân
harsatnate leh chaw kham khawp hmuh lohnate pawh tuar rih mah
sela, LALPA chuan A pawiti rih lo a ni. An thil tlâkchhamna
116
TLANNA THU
avanga Ama lam an hawi a, A hmangaihna leh A vênhim fona chu

lâwmin A lam an hawi chuan englai pawhin a \anpui duh reng a ni.
Nimahsela, A thiltihtheihna an mithmuha lang thei tura lo
awm \hîn bak thilah chuan LALPA chu ring duh lo angin an awm
\hîn a. Pathian rinna tak tak leh Amaha innghahna nghet tak chu nei
sela chuan harsatna leh tuarna an neih thilahte chuan lâwm tak leh
chhel taka tuar fan fanna an nei tur a ni a; bawiha an awmlai kha
thilmak nasa tak tiin A hruai chhuak tawh a ni tih pawh an hre reng
thei a. Chu chang chu a ni lo va, A thupêk an zawm phawt chuan
natna reng an tuar lo vang tiin LALPA chuan an hnênah A tiam
bawk a ni; “Kei LALPA a Tidamtu che ka ni,” a ti si a.
Chuti khawpa Pathianin an hnêna A tiam si a, Amah ring lova
an fâte nêna ril\âma boral mai tura an indah fo thei chu sual a tling
hial a ni. Aigupta rama an awmlai khân rim êm êma hna thawhtîrin
an awm a, an fâte pawh an tihhlum saka mangang taka Pathian hnena
an \awng\aina Pathianin A chhâng a, A ngilneihna avangin A
chhanchhuak a ni si a. An Pathian a ni ang a, ram zau tak leh \ha
takah chuan A chêntîr dâwn a ni tih pawh A hrilh si a.
Nimahsela, chu ram pana an kal lai mêk chuan tuarna tlêm tê
pawh tuar peih lovin phunnawi ngawt mai an tum a. Aigupta mîte
hnuaiah hrehawm nasa tak an tuar tawh a, tunah Pathian duhzâwng
tihna kawngah chuan hrehawmna tlêm tê pawh tuar hrehawm an ti a
ni. Beidawnna rilru chuan anmahni a hneh a, an hmalam chu thim
mup angin an ngai a ni. Pathian chhiahhlawh rinawm tak Mosia
chungah chuan an phunnawi a, mawh zawng zawng an phurhtîr a;
„Aigupta ramah chuan sa bêl bulah \huin duh tâwka chhang ei tur kan
hmu thei si,‘ tiin Mosia lakah an phunnawi a ni.
KAN TÂNA ZIR TÛR
Israela thlahte rin lohna leh phunnawina chu tunlaia lei chunga
Pathian mîte awmdân entirna ang a ni. Mi tam takte chuan Israela
thlahte awmdân leh Pathianin an tâna thil a tihsak dânte chu an chhût
a, khati khawpa LALPAN an tân thil A tihsak a, A hmangaihna
117
ISRAELTE ZIN KAWNG
leh A vênhimna hnuaia A dah chung pawha an la ring duh lova, an

phunnawi fo \hîn kha mak an ti hle. Anni chu ni sela lâwm nachâng
hre ngei turah an nidah a. Mahse mi \henkhatte chutianga ngaitute
chu, thil engmah tham lo zâwk avangin an vui a, an phunnawi zâwk
a ni. Anmahni an inhre lo a ni mai zâwk. Thil te tak tein Pathianin A
enfiah a ni a, enfiaha an awm chuan fiahna chu an pal tlang zo lo va,
hmân laia Israelhote aia felna bîk an nei lo.
Mi tam takte chuan thil mamawhte chu an nei a, mahse nakin
lam thil thuah chuan LALPA chu an ring thei lo. Thil mamawh an la
neih tur lungkhamin lungngaihna chuan an intuam a, rinhlelhnain an
khat \hîn. An fâte thil mamawh tur nia an rin thilte chuan a tibuai a.
Chûng kawngah chuan harsatna leh hrehawmna an tawh chuan
Pathian lakah an phunnawi a, Pathianin anmahni A tihthianghlimna
tur avangtein hrehawm tihna leh lungawi theih lohnain an lo khat
\hîn a ni. Hmangaihna thianghlim leh famkim an neih loh avangin
chhelna rêng an nei lo.
Vâna Pathian mîte rinna chu, beiseinaah chuan nghet taka
innghatin, rinna chak, rinna nung leh engkim tuar fan fan thei a ni.
Chutiang mîte chuan, “Aw, ka nunna, LALPA chu fak la, ka
kawchhûnga awm zawng zawngte u, A hming thianghlim chu fak
rawh u, Ani chuan ngilneihnain mi A enkawl \hîn si a,” an ti zâwk
\hîn a ni.
Mi \henkhatte chuan thil eng emaw chân an neihin tuarna nasa
tak angah an ngai \hîn a. Duhâmna \ha lo takah chuan an inhruai lût
\hîn a ni. Châkna \ha lo takte laka inkhuahkhirhna hi Kristian inti
tam takte chuan intihhrehawmna mai mai angah an ngai bawk \hîn a;
chutiang mîte chu chaw nêm an ei avanga \âm inti ang an ni. Israela
thlahte angin sa bêl bula awm loh ai chuan bawiha awma taksa natna
tuara thih hial pawh an thlang zâwk a.
MANNA
“Dai tlâ chu a han hul velah chuan, ngai teh, thlalêr lei chungah
chuan thil vâr tê tê, vur thal tiat lek lek hi a lo awm tuar mai a. Chû
118
TLANNA THU
chu Israela thlahten an han hmuh chuan, „Engnge maw ni le?” an ti

hlawm a, enge ni tih an hre si lo va. Mosian an hnênah, „LALPAN
chhang in ei atâna A pêk che u a nih hi. Hei hi a ni LALPAN , „Mi
tinin mahni kham khawp \heuh chhar ulangin; mi pakhat tan omer
khat zêl, in chhûngkaw mihring awm zât ang zêlin in chhar tur a ni,”
tia thu A pêk chu ni, a ti a.”
Israela thlahte chuan chutiang chuan an ti a, \henkhatin an
chhar tam a, \henkhatin an chhar tlêm a. Omerin an han teh a, a
chhar tam chuan a chuangin a nei lo va, a chhar tlêm chuan a
tlachham hek lo; mi tinin mahni kham tâwk \heuh chu an chhar a.
Mosian an hnênah, “Tumahin a tûk lam atân chuan khêk suh ang che
u,” a ti a. Nimahsela, Mosia thu chu an pawm duh lo va, \henkhat
chuan a tûk lam atan an khêk a; tichuan, a lo lung a, a lo rimchhe ta
a; chuvangin Mosia chu an chungah a thinrim ta hle a. Chutichuan
tûk tin mai tinin mahni kham khawp lek zêlin an chhar \hîn a: nî a lo
tlângsan veleh hian a tuiral vek \hîn a.
Heti hi a ni a, a ni ruk ni chuan chhang chu a leh hnih, mi
pakhat tân omer hnih zêl an chhar a: chûng pung khawmho rorêltu
zawng zawngte chuan Mosia an va hrilh a. Ani chuan an hnênah,
“Chu chu a lawm LALPAN , „Naktûk hi chawlh dêr nî, LALPA tâna
chawlhni thianghlim a ni e,‘ A tih chu: chuvangin a âwma âwm in
duh leh âwm ulangin, a chhuma chhum in duh leh chhûm rawh u;
chu mi bâng chu a tûk lam atân in dah dawn nia,‘ a ti a. Mosia hrilh
ang chuan atûk lama tân an dah hrang ta a: chu chu a rimchhe lo va,
a lung hek lo. Mosian, „Vawiin nî hi LALPA tân Chawlhnî chu a ni
si a; vawiin nîah chuan chhar tur rêng in hmu lo vang. Niruk chhûng
chu in chhar \hîn ang a, a ni sarihna, Chawlhni chuan pakhat mah a
awm lo vang,‘ a ti a.”
Israela thlahte hnênah hêng thû A pêk laia a Chawlhni serh
thua a khermei ang bawkin tunlai pawh hian A Chawlhni serh thuah
A la khermei reng fo a ni. Chawlhnia an chawlh ngei theih nân, ni
ruk ni chuan, âwm duh chu an âwm tur a ni a, chhum duh chu an
chhûm tur a ni tiin a hrilh a ni.
119
ISRAELTE ZIN KAWNG
Vân a\anga ei tur A zuk pêk avang hian Pathianin Ama mîte
chu A hmangaih nasa êm êm tih a lang a ni. ”Mihringte chuan
vântirhkohte châw an ei a,” chu chu vântirhkohte chuan châw an pe
tihna a ni a. Manna thûah hian thil mak pathum a awm a ni–a ni ruk
nîah ni danga mi lêt hnih, a ni sarih nîah pakhat mah a awm lo va, ni
danga chhe zêl \hîn kha Chawlhni chuan a thar diai angin a awm
reng thei si. Hei hian Chawlhni chu an serh ngei tur a ni tih a hriat
chiantîr a ni.
Ei sên rual loh chaw an dawn tak chuan an rinhlelhna leh
phunnawina thuah khân an lo zak ta a, LALPA chu an ring tlat tawh
ang tiin an tiam a; nimahsela, an rinnaah fiaha an awm lehna hmasa
berah an phunnawi leh a, an thutiam chu an theihnghilh leh bawk a.
LUNGPUI A|ANGA TUI
Sin Thlalêr a\ang chuan an kal zêl a, Refidim hmunah chuan
an puan inte an kaih a, mipuite chuan tui in tur an tlachham a.
“Chuvangin mipuite chuan Mosia chu an bei ta a; „Tui in tur min pe
rawh,‘ an ti a. Mosia an hnênah „Engatinge ni beih mai? Eng vangin
nge LALPA in fiah ni?‘ a ti a. Chutah chuan mipuite chu tuihâlin an
awm a ni a; tichuan mipuite chu Mosia chungah an phunnawi a, „Eng
vangin nge kan fanaute leh kan rante nên hian thuhâla min tihlum
turin Aigupta ram ata min hruai chhuah ni?‘ an ti a. Mosian, „Hêng
mipuihote hi engtin nge ka tih ang? Lunga mi den hlum hial pawh an
duh awm hi?‘ tiin L ALPA chu a âu va. L ALPAN Mosia hnênah,
“Mipuiho hma lamah kal langin, Israela thlahte upaho \henkhat hruai
ve ang che; i tiang, hmâna lui i vuakna kha keng langin kal rawh.
Ngai teh, Horeb lungpui chungah sâwn i hmâah ka lo ding ang a;
lungpui chu i han vua ang a, tichuan mipuite in tur tui chu a lo luang
chhuak mai ang,‘ a ti a. Mosian Israela thlahte upaho mithmuhah
chuan chutiang chuan a han ti a. Chu mi hmun hmingah chuan
Massa leh Meriba a vuah a, Israela thlahten an beih avang leh „Kan
zîngah hian L ALPA chu awm nge maw awm lo le?‘ tia L ALPA chu
an fiah avangin.
120
TLANNA THU
Chu mi hmun, tui awm lohna hmuna Israela thlahte bûk khuar
tura Pathianin A tihna chhan chu anmahni fiah nân a ni; hrehawm
tuarin awm sela Ama lam an hawi dawn nge, a hma ang bawkin an
phunnawi leh zâwk dâwn tih fiah nân a ni. Mak taka chhanchhuaha
an awm \hîn ziate hre reng sela chuan hrehawma an awm lai chuan
Amah an ring tur a ni a. Ama mîte ni turin leh Ama hnena awm turin
an hnênah thu A tiam tawh tih chu hre reng \hîn sela chuan tuihâla
an boral chu a phal lo vang tih chu an hre mai tur a ni a. Nimahsela
an mamawhte L ALPA hnênah inngaitlâwm taka dîl lovin, Mosia
chungah an phunnawi a, tui pe turin an phût a.
Pathianin A thiltihtheihna mak tak chu an hmaah târ lang
fovin, an nihlawhna zawng zawng pawh Ama pêk leh, A duha pe
\hin, A duha la bo thei a nihzia pawh A tilang fo tawh a. A châng
chuan chu chu hriain LALPA hmaah inngaitlâwm takin an lang ve
bawk \hîn ngei a; amaherawhchu tuihâl emaw, ril\âm emawa an han
awm chuan Mosia chu an mawhchhiat a; Mosia tilawm tura Aigupta
ram chhuahsanah inngai ang hialin ani chungah an phun \hîn a ni.
Mipuihoten lunga den hlum hial an lo duh tâk avang khân, Mosia
chuan engtin nge a tih ang tiin LALPA chu a au a. LALPAN a
tiangin lungpui chu vaw tûrin A hrilh ta a ni. LALPÂ ropuina chhûm
chu a hma lamah chuan a ding reng bawk a. Thlalêrah chuan
lungpuite a tiphel a, tui thûk tak ata ang mai hnianghnâra in tur a pe
a. Lungpui a\ang chuan luite a tichhuak a. Tuite chu lungpuite angin
a luan thlâktîr a.” Sâm 78:15, 16 .
Lungpui vawtu chu Mosia a ni a, amaherhchu, a kianga ding
Krista chu lungpui sak tak a\anga tui luan chhuahtîrtu chu a ni. An
tui a hâl lai chuan mipuite chuan L ALPA an fiah a, heta min hruai
lûttu hi Pathian a nih chuan engatinge tui leh chaw pawh min pêk loh
ni an ti a. Chutianga an phunnawi avang chuan Pathian rinhlelna rilru
an pû a ni tih Mosian a hriat chuan an chungah Pathianin hremna A
rawn thlen ang tih a hlau a. A mîte rinna chu L ALPAN a fiah a, a
fiahna chu an tuar zo lo mai a ni. Chaw leh tui thuah an phunnawi a,
Mosia an mawhphurh a.An rin lohna avangin Pathianin an hmêlmate
121
ISRAELTE ZIN KAWNG
A tihbuaitîr a, chutianga an lo awm chuan A mîte an ni tih an hriat

nân Ama hnên a\angin chakna leh \anpuina chu A pe leh ta a ni.
AMALEK - HOTE LAKA CHHANCHHUAHNA
“Refidim hmunah chuan Amalek-hovin Israelho chu an rawn
bei ta a. Chutichuan, Mosian Joshua hnênah, ‗Kan zîngah mi hi
thlang chhuak la. Amalekho hi va bei rawh u khai. Naktûkah tlâng
chhîpah khian Pathian tiang kengin ka lo ding ang e,‘ a ti a.
Chutichuan Mosian a hnena a sawi ang chuan Joshua chuan a ti a,
Amalekho chu a va bei ta a; Mosia leh Arona leh Hura chu tlâng
chhîpah an han lâwn a. Heti hi a ni a, Mosian a kut a han phar veleh
Israelhote chuan an hneh \hîn a; a kut a han tihthlâk veleh hian
Amalek-ho chuan an hneh \hîn a. Nimahsela, Mosia bânte chu a lo
kham ta a; tichuan lung an han la a, a bulah chuan an dah a, chutah
chuan a \hu ta a; Arona leh Hura chuan a kut chu an dawm sak ta a,
pakhatin a lehlam a dawm a, pakhatin a lehlam a dawm a, chutichuan
ni tlâk thlengin a awm ngaiin a awm ta tlat a.”
Mosia chuan a kutte chu vân lam hawiin a ban reng a, a ding
lamin Pathian tiang chu a chelh tlat a, Pathian \anpuina chu a ngên
reng bawk a. Tichuan Israelhote chuan ngamin an nawrkîr ta a ni.
Mosian a kutte an han tihthlâk chuan nawrkîr leh hnehin an awm
\hîn tih chu an hmu thei reng a. Mosian vân lam hawia a bân a han
ban erawh chuan Israelhote chuan an hneh \hîn a, an hmêlmate chu
an nawrkîr \hîn tih pawh an hmu bawk a.
Chutianga Mosian Pathian lam a han ban chuan Israelhote
zirtîrna a nei a ni, Pathian ringin A chakna an rin a, A lal\hutthlêng
an chawimawi phawt chuan an hmêlmate chu Pathianin A bei ang a,
A hnehsak zêl ang a. Amaherawhchu A chakna chu ring lo va,
anmahni chakna ngawt an rin chuan, an hmêlmâte Pathian hriatna
pawh nei lote ai pawh chuan an chak lo zâwk ang a, hnehin an awm
mai ang tih hriattîrna a ni. Chutichuan, “Joshua chuan Amalek hote
chu khandaih hriamin a tudawl ta a.”
122
TLANNA THU
“LALPAN Mosia hnênah, „He mi thû hi hriatreng atân

lehkhabuah ziak la, Joshua hriatah sawi chhuak \hîn ang che: vân
hnuaiah hian Amalekho hi an awm tih pawh hriat loh khawpin ka
tichimit dâwn e,‗ a ti a. Mosian maichâm a siam a, a hmingah chuan
Jehova nissi a vuah a: LALPAN chhia a chham ta; LALPAN chhuan
awm chhûng zawng zawng chuan Amalekho chu a do vang,‗ a ti a.”
Israela thlahte chu LALPA chungah phunnawi lo sela chuan an
hmêlmâten an lo do buai chu LALPAN a phal lo tawp ang.
Hama Ram
[Mizraim]
123
ISRAELTE ZIN KAWNG
JETHROA’N RAWN TLAWH THÛ

Aigupta ram an chhuahsan hnû khân Mosia chuan a nupui leh
a fâte zawng zawng chu a puzawn hnênah a kaltîr vek a. Aigupta ram
ata mak taka Israelhote chu hruaichhuaha an awm thu chu Jethroa‗n
a lo hriat chuan, Mosia nupui leh fapate pahnih hruaiin, amah tlawh
tûrin an lo kal a. “Mosia chu a puzawn hmuak turin a va chhuak a,
chibai a va bûk a; chanchinte an inzâwt a; tichuan puan inah an lût ta
a. LALPAN Israelhote avanga Faroa leh Aigupta mîte chunga A
tihzia zawng zawng te, kawng laka hrehawm an tuarzia zawng
zawngte leh LALPAN anmahni a chanchimzia te chu Mosain a
puzawn chu a hrilh a. LALPAN Israelhote chu Aiguptaho lak ata A
chhanchim a, anmahni thil A lo tihsak tâkzia leh an chunga A \hatna
zawng zawng avangte chuan Jethro-a chu a lâwm êm êm mai a.
Jethroa chuan, „LALPA, Aiguptaho lak ata leh Faroa lak ata
chhanhimtu che u chu fakin awm rawh se; ani chuan Aiguptaho
hnuaia awm mipuite chu A chhanhim tak hi. Tunah chuan LALPA
chu pathian zawng zawngte ai chuan A ropui zâwk tih ka hre ta: a ni,
chapo taka an beihnaah tak chuan a lo lang a ni,” a ti a. Mosia
puzawn Jethro-a chuan hâlral thil hlan leh Pathian tâna inthâwina
turte a va la a; Arona leh Israel upaho zawng zawngte chu Mosia
puzawn hnênah chuan Pathian hmâah chhang ei turin an kal a.”
Mipuiten Mosia hmaa an harsatna thu zawng zawng an rawn
thlen \hîn a, anin Pathian thil ruat dânte leh a dân chu a lo zirtîr \hîn
a hmuh chuan, Jethroa chuan Mosia chunga mawhphurhna innghat
rihzia chu a hriat thiampui êm êm mai a. Mosia hnênah chuan, “Ka
thû hi ngaithla teh khai, rem ka han ruatpui ang che a, i hnênah
Pathian awm rawh se: nang hi Pathian lama mipui aiawhin awm
langin, an thu buaite chu Pathian hnênah thlen ang che: thu ruatte leh
dânte chu i zirtîr ang a, an awmdân tur leh an tih dân turte chu I
kawhhmuh zêl tur a ni. Chu chang ni lovin, mipui zîng ata mi hman
tlâk deuh deuh, Pathian \ih mîte, mi dik takte, hlâwkna dik lo tak
haw mite thlang chhuak langin, chutiang mîte chu sang pâwl chunga
hotuah te, za pawl chunga hotuah te ruat langin: chûngte chuan eng
124
TLANNA THU
lai pawhin mîte ro rêl sak rwh se, heti hi a ni ang a, thu lian deuh
apiangte chu i hnênah an rawn thlen \hîn ang a, thu tê tham erawh
chu anmahniin rêl rawh se: chutichuan i tân a lo awlsam zâwk ang a,
anni chuan an chhâwk zâng hlê dâwn che nia. Chutianga i tih a,
Pathian pawhin thu A pêk che chuan, i tlin thei ang a, tichuan hêng
mipuiho zawng zawngte pawh hi lungawi takin anmahni awmna
lamah an \în thei dâwn nia,” a ti a.
Chutichuan, Mosia chuan a puzawn thu sawi chu a pawm a, a
sawi ang zawng zawng chuan a ti ta a. Mosia chuan Israelho zawng
zawng zîng ata chu mi hmantlâk deuh deuh a thlang chhuak a, mipui
chunga hotuah a siam a, sang pâwl chunga hotuah te, sawm pâwl
chunga hotuahte a ruat ta a. Chûngte chuan eng lai pawhin mîte ro an
rêl sak \hîn a: thu lian deuh apiangte chu Mosia hnênah an thlen \hîn
a, thu tê tham erawh chu anmahni hovin an rêl \hîn a. Tichuan Mosia
chuan a puzawn chu a kaltîr ta a, a awmna ram lamah chuan a hâw
leh ta a.
Mosia chuan a puzawn remruatpui bâk chuan a ti lo va.
Pathianin ani chu a chawisâng a, a kutin thilmak nasa tak a tihtîr a.
Chuti chung pawh chuan Mosia chuan mîte zirtîrtu tur leh thilmak
takte a kutin ti \hîn mah sela, Pathianin chutiangin a awmtîr a ni tih
pawh a lo ngaihtuah ngai mang lo va; ani pawhin mîte zirtîrna chu a
mamawh tam lo bawk a. A puzawn remruatpui erawh chu lâwm
takin a pawm a, remruatna \ha tak a ni tih erawh chu a hre ta a.
* * *`
125
BUNG 18
PATHIAN DÂN CHU
I sraela thlahte chu Refidim hmun ata an chhuah a, “Sinai Thlalêr

an va thlen chuan, thlalêrah chuan an riak a; chutah chuan
Israelhote chu tlâng bulah chuan an riak a. Mosia chu Pathian hnênah
a han cho va, tichuan LALPA chuan tlâng a\angin A lo bia a, a
hnênah, „Jakoba chhûngte hnênah hetiang hian ti la; tin, Israela
thlahte hnênah pawh, Aiguptahote chunga ka tihziate leh mupui thlaa
ka put che u a, ka hnena ka hruai thlenzia che u hi in hmu a.
Chuvangin ka thu in ngaithlâk tak zet a, ka thuthlung hi in pawm
chuan khawvêl hnam zawng zawng zîngah hian ka tân ro thlan bîk in
ni ang: khawvêl pum pui hi ka tâ a ni si a: tichuan ka tân puithiam
chi, hnam thianghlim in ni ang tiin hrilh ang che. Hêng thu hi Israela
thlahte hnêna I sawi tîr chu a ni,‘ a ti a. Mosian mipui zînga upahote
chu a ko khâwm a, LALPÂ thupêk zawng zawngte chu a hrilh vek a.
Mipuiho zawng zawngte chuan, „LALPA sawi zawng zawngte chu
kan ti zêl ang e,‗tiin a rualin an chhâng dual dual a. Tichuan Mosian
mipuite thu sawi chu LALPA a hrilh leh chhâwng a.”
Hetah hian mipuite chuan Pathian nên thû an thlung ta a ni;
ani chu an rorêltu ni turin an pawm a, chu mi avang chuan Pathian
thuneihna hnuaia awmin A mi thlan bîkte an lo ni ta a. “L ALPA
chuan Mosia hnênah, „Ngai teh, ka biak lai tak che mipuiin an hriat
ve theih a, kum khuaa i thû chu an awih fona turin chum chhah
mupah i hnênah ka lo kal dâwn a,‘ a ti a.” Hebrai mîte chuan
kalkawnga harsatna an tawh laite khân, Israel mipuite chu tiboral
turin Aigupta ram ata an hruai chhuak a ni tiin Mosia leh Arona
lakah an phunnawi a. Mipuite hriatah chuan Pathianin Mosia chu
chawimawi A tum a ni a; tichuan a zirtîrna thute an zawm a, A
Thlarau chu Mosia hnênah a awm a ni tih an hriat chian theih nân a
ni.
126
TLANNA THU
Sinai Tlânga Pathian Dân Pêk Chu

127
PATHIAN DÂN CHU
PATHIAN HNAIH TÛRA INBUATSAIHNA

LALPA chuan Mosia hnênah chuan mipuite a rawn hnaih a,
vântirhkohte kâ ni lo va, Amâ kâ ngeia a dân sawi lai chu an hriat
theih nân mipuite a awmtîr dân tur chu A hrilh a. “LALPAN Mosia
hnênah, ]Mipuiho hnênah va kal la, vawiin leh naktuk hian anmahni
chu tithianghlim ang che, an puante sufai sela, a ni thum nî atân
inpuahchah rawh se: a ni thum nî chuan mipuiho zawng zawng
mithmhuah Sinai Tlângah chuan LALPA A lo chhuk dâwn e tiin
hrilh rawh,‘ a ti a.”
Mipuihote chuan an hnathawh leh an thil lungkhamte an
chawlhsan tur a ni a; an ngaihtuahnate chu Pathian lam thilah an
nghat tur a ni. An puante sufai turin Pathianin A duh bawk a. Chung
hun lai ang bawk chuan tunlai pawh hian Pathian duhdân chu a la
pangngai reng a ni. Fel taka awm turin A duh a ni. Chuvangin silhfên
thianghlim lo tak nêna Pathian betute chu Pathian hmaah a lo pawm
tlâkin an lo kal a ni lo. Amah an zah lo tihna a nih avangin an
chungah A lâwm thei lo ang. Bawlhhlawh tak chunga A rawng
bâwltu chu Anin a pawm lo ang, an Siamtu pawh pawisa lo ang an ni
zâwk. Lei leh vânte Siamtu chuan thianghlim hi a ngai pawimawh
êm êm a, “An puante sufai sela,” tiin a sawi a ni.
“Fîmkhur ula, tlângah khian han lâwn hauh suh ula, tlâng
tawntirh pawh han dek hlek suh ang che u: tupawh tlâng han dek
apiang chu tihhlum ngei ngei tur an ni ang: kut rêng rêngin deh hlek
tur a ni lo va, lunga den hlum ngei ngei tur a ni, a nih loh leh kah
tlang tur a ni ang; sâ pawh mihring pawh a nung lo vang; tawtawrâwt
a rîk ruai ruai hunah chuan tlângah khian an lâwn chho tûr a ni lo,
mipui tân rî kham sak ang che,” a ti a. He thupêk hi an tâna dân
Siamtu leh chu dân chunga thuneitu chuan mipui rilru khauh tak pute
chuan zah tak zeta Pathian an zahna tur leh an rilrûte hneha a awm
theih nân A pêk a ni.
128
TLANNA THU
ROPUINA PATHIAN INTÂRLANNA

“Heti hi a ni a, a ni thum ni zîngah chuang khawpuite a lo rî a,
kâwlte a lo phê a, tlâng chhîpah chuan chhûm a lo zîng chhah mup a,
tawtawrâwt ring êm êm maiin a lo rî a; tichuan mipui riah hmuna
awmho zawng zawng chu an khûr a.” Vântirhkoh tam tak, Pathian
kianga chêng \hînte chuan mipuite chu tawtawrâwt ang mai ri ring
tak chuan an ko a ni a, a rî chu a ring zual deuh deuh va, lei pumpui
mai chu a lo nghîng ta hial a.
“Tichuan, Mosian mipuiho chu Pathian han be turin riah hmun
ata chu a hruai chhuak hlawm a, tlâng bulah chuan an ding a. Sinai
Tlângah chuan LALPA chu meia A lo chhuk avangin a khu phui ta
mup a: chu mei khû chu rawhtuina mei khû ang maiin a khu chho
ngut ngut a, tichuan tlâng pumpui chu a nghîng dur dur a.” Pathian
ropuina chu a vântirhkoh \hui hruai ropui takte nen chuan chhûm
zîngah chuan a lo chhuak a, vântirhkohte chu meipui alh nasa tak
ang maiin an lang a.
Tawtawrâwt chu rei fê a han rî a, a ri ring telh telh a, Mosia
chuan Pathian a han bia a, Ani chuan A lo chhâng a. L ALPA chu
Sinai Tlângah chuan A lo chhuak a, Mosia chu tlâng chhîpah chuan a
ko chho va, Mosia chu a chho va. L ALPA chuan Mosia hnênah,
“Chhuk ta la, L ALPA en tumin chhûm kârah mipuite chu lo kal lo
turin hrilh rawh, chutia an tih chuan tam tak an thi ang. Puithiamte, L
ALPA kiang hnaia lo kalte pawh chu intithianghlim turin hrilh rawh,
chutilo chu L ALPAN a rawn pan hnai hlauh dah ang e, tiin hrilh
rawh” a ti a.
Chutiang chuan ropui tak leh râpthlâk takin L ALPA chuan A
dân chu Sinai tlâng a\ang chuan, mipuiten an rinna turin A sawi a. A
dân A pêk lai chuan A thuneihzia pawh A tilang a, mipuite chuan
Pathian nung dik taka ngei chu Amah chu a ni tih an hriat chian theih
nân. Ropuina chhûm chhungah chuan Mosia chu a lût lo va, a
kiangah chhûm thim mup hualtu chhûng lam thleng chauh chuan a
va kal lût a ni. Mipuite leh L ALPA inkârah chuan a ding a.
129
PATHIAN DÂN CHU
PATHIAN DÂN PUAN CHHUAHNA

LALPAN A thiltihtheihna A tihlan hnuah chuan tunge A nih a
hrilh a: “Kei LALPA in Pathian, Aigupta ram ata, bawih ata hruai
chhuaktu che u ka ni,” a ti a. Aigupta mîte zînga A thiltihtheihna
tilangtu Pathian chuan tunah hian A dân chu a sawi a ni:
“Keimah lo chu Pathian dang rêng rêng i nei tur a ni lo.
“Milem siam chawp leh thil a anpui rêng rêng–chung lam vâna
mi emaw, hnuai lam leia mi emaw, lei hnuai lama mi emaw–i tân i
siam tur a ni lo. Chûng chu chibai i bûk tur a ni lo va, an rawng i
bâwl tur a ni hek lo: kei LALPA i Pathian hi, Pathian thîktu chhia,
pate khaw lohna avanga fâte hrem \hîn, mi hawtute chu chhuan
thumna leh chhuan lîna thlenga hrem \hîn leh, mi hmangaiha ka
thupêkte pawmtu mi sang tam takte chunga khawngaihna lantîr \hîn
ka nih hi.
“LALPA i Pathian hming chu i lam mai mai tur a ni lo;
LALPA chuan A hming lam mai mai chu thiam loh chantîr lohvin A
chhuah dâwn si lo va.
“Chawlhni hi thianghlim taka serh tur a ni tih hre reng rawh.
Ni ruk chhûngin i thawk tur a ni a, i hnâ zawng zawng chu i thawk
tur a ni: a ni sarih nî erawh chu LALPA i Pathian tân Chawlhni a ni
e: chu mi nî chuan hna rêng rêng i thawk tur a ni lo, nang pawhin, i
fapa pawhin, i fanu pawhin, i bawihpa pawhin, i bawihnu pawhin, i
ran pawhin, i ina mikhual pawhin; ni ruk chhungin LALPAN vân leh
lei te, tuifinriat leh a chhûnga awm zawng zawngte A siam a, a ni
sarih ni chuan A châwl ta si a: chuvangin LALPAN Chawlhni chu
mal A sawm a, A tithianghlim ta a ni.
“I nû leh i pâ chawimawi rawh: tichuan LALPA i Pathianin
ram A pêkah che hian i dam rei dâwn nia.
“Tual i that tur a ni lo.
“I uire tur a ni lo.
“I ru tur a ni lo.
“I vêngte chungah hretu derah i insiam tur a ni lo.
―I vêngte chhûngte chu i awt tur a ni lo va, i vêngte nupui chu
i awt tur a ni lo, a bawihpa emaw, a bawihnu emaw, a bawngpa
130
TLANNA THU
emw, a sabengtung emaw, i vêngte ta rêng rêng chu engmah i awt tur
a ni lo,”tiin.
Jehova thupêk pakhatna leh pahnihna chu milem biakna laka
inthiar fihlîm thu a ni; mîten milem biak an chîn chuan a tâwpah
sualna leh helnaah an lût \hîn a; chu chuan mihringa inthawinate a
thlen \hîn a ni. Chutia thil bawlhhlawh lam pan lohna turin Pathian
chuan invênna thu a hrilh a ni. Thupêk hmasa palîte chuan
mihringten Pathian laka an tih tur a kawhhmuh a. A palîna chu
Pathian ropui tak leh mihring inzawm chu a ni. Chawlhni chu
mihring tâna remchâng atan leh Pathian chawimawi nan ruat a ni.
Thupêk hnuhnung parukte chu mihring leh mihring kâra chet dân tur
chu a ni.
Chawlhni chu Pathian leh Ama mîte inkâra chhinchhiahna
chatuana awm reng tur chu a ni. Hetiang hian chhinchhiahna a ni.
Chawlhni serhtu apiangte chuan an serhna avang chuan
Pathian nung, vânte leh lei Siamtu betu chu an ni tih an tilang a. Lei
chunga chêng, Ama mi, Ama rawngbâwltu an awm chhûng chuan
Pathian leh a mîte kâra chhinchhiahna chu Chawlhni hi a ni.
Mipui zawng zawngte chuan khawpui rî te, kâwlphê te,
tawtawrâwt rî te, tlâng khûte chu mipuiin an han
hmuh chuan an khûr an khûr a, hla takah an ding ta a. Tichuan Mosia
hnênah, „Nangman kan hnênah hian thu sawi teh zâwk khai, kan lo
ngaithla ang e: amaherawhchu Pathian zawngin kan hnênah thu sawi
teh tawh suh se, chutilo zawng kan thi mai dah ang e,‘ an ti a. Mosia
mipuiho hnênah chuan, „Hlau suh u: Pathianin A rawn fiah che u a
nih hi, in sual lohna turin a ni e,‘ a ti a.”
“Mipuite chu hla takah an la ding reng a, Mosia chuan Pathian
awmna thim chhah mup kiang chu a va pan a. Chutichuan LALPAN
Mosia hnênah, „Israela thlahte hnênah hian hetiangin va sawi rawh:
nangmahni ngeiin hei vân a\anga ka rawn biakzia che u in hre tawh
a. Pathian dang rêng rêng chu ka kiangah chuan in rawn nei tûr a ni
lo. . .” A ti a. Sinai Tlânga Pathian ropuina lo lang ta leh chuta a lo
awm avanga lei lo nghîng vel ta chiam leh, Pathianin A rawn tlawh
avanga khawpui ri dur dur leh kâwlphe vêlte chuan mipuite rilru
131
PATHIAN DÂN CHU
chu a tichi–aiin a ropuina chu an zah tak êm êm avang chuan Pathian

hma ata chu an tawlhkir a, a ropuina râpthlâk tak mai chu an tuar
rual a ni lo tih an hre ta a ni.
MILEM BIAK VÂNGA BORAL HLAUHAWMZIA

Israela thlahte chu milem biakna lakah Pathianin vênhim A duh
bawk a ni. An hnênah chuan, “Tangkarw pathiante emaw,
rangkachak pathiante emaw, in tân in siam tur a ni lo,” tiin a hrilh a.
Aigupta mîte tih angin Pathian tak lem chu siamin an biak chuan an
tân a hlauhawm a ni.
LALPAN Mosia hnênah chuan, “Ngai teh, i hmaah vântirhkoh
ka tîr a, i kal kawnga vêng tur che leh ram ka buatsaiha hruai thleng
tur che. Amâ zai ngai zêl langin, a thu sawi pawm \hîn ang che; a
chungah hel suh la, i bawhchhiatnate chu a ngaidam duh dâwn si lo
va, amahah chuan ka hming awm a ni. Amaherawhchu a thusawi i
pawm tak meuhva, ka sawi apiang i tih zêl chuan i hmêlmate
hmêlma chu ka ni ve ang a, i dote dova chu ka ni ve ang. Ka
vântirhkoh chuan i hmâ a hruai zêl ang a, Amor-hote, Hit-hote,
Periz-hote, Kanaan- hote, Hiv-hote, Jebus-hote awmnaah chuan a
hruai ang che: anniho chu ka tiboral daih dâwn e,” a ti a. Israelahote
hmaa kal vântirhkoh chu L ALPA Isua Krista chu a ni.
“An pathiante chu chibai i bûk tur a ni lo va, an rawng i bâwl
tur a ni hek lo, an thil tih angte chu i ti ve tur a ni hek lo: i tichimit
vek tur a ni a, an lungphunte chu i tikehsawm vek zâwk tur a ni. L
ALPA in Pathian rawng chu in bâwl tur a ni, tichuan i chhang leh i
tui chu mal a sawm ang a, in zîng ata hrî ka tikiang daih dâwn nia.”
Exodus 23:24, 25.
Amah chauh chu Pathian atan neiin an be tur a ni tih chu
Pathianin A mîten hria sela a duh a ni, an kiang vêla milem betu
hnam hrang hrangte chu an hneh vek hunah chuan an milem biak
pathian lemte chu pakhat mah an zuah sak tur a ni lo va, an tichhe
vek tur a ni. Chûng pathian lem tam takte chu sum tam tak sênga an
siam a ni a, \henkhatte chu an kut them thiam tâwpa mawia an
132
TLANNA THU
siam a ni a; Aigupta rama an awm lai ata tawh milem biak lam hmu
\hang an nih avangin, an rilru pawh hruai bo mai thei awm tak a ni
bawk a. Hêng milem betute an milem biak avanga suahsualna nasa
tak lo chînghote hremtuah leh an pathiante tiboraltu atan Israelhote
chu Pathianin A hmang dâwn a ni tih pawh hria sela L ALPA chuan
A duh a ni.
“I hmâah chuan ka \ihbaiawmna ka tîr ang a, i kalna tur rama
mîte zawng zawng chu ka timangang ang a, tichuan i hmêlmate ûm
tûrin khuainghal ka tîr ang a, chu chuan Hiv-hote, Kanaan-hote, Hit-
hote i hmaah chuan a ûm zêl ang. Kum khat chhûng mai chuan ka
hnawhchhuah sak lo vang che; chutilo zawng ram chu a lo \iau mai
ang a, ram sate chu i tân a lo tam lutuk dah ang e. I lo puna ram chu i
luah khah hmâ chuan zawi zawiin ka hnawhchhuah sak hret hret
bawk ang che: chu mi rama awmte chu in kutah ka pe dâwn si che u
a; tichuan anmahni chu i hnawtchhuak tur a ni. An hnênah thu i
thlung tur a ni lo va, an puithiamte hnênah pawh i thlung tur a ni hek
lo. I ram chhûngah an awm tur a ni lo, chutilo zawng ka chungah
hian an sualtîr dah ang che: an pathiante rawng i bâwl vaih zawngin i
tân thang a ni ngei dâwn a ni,” ( Exodus 23:27-33 ) a ti a. Hêng
Pathian thutiamte hi A thu an âwih chauhvin a lo awm thei ang a. L
ALPA rawng chu an bâwl tlat chuan an tân thil ropui takte a ti dâwn
a ni.
LALPA rorel dân tur Mosian a dawn hnua mipuite tâna a ziak
zawh vek hnuah leh LALPA thu an awih avanga, an hnena A
thutiamte a hrilh zawh hnuah chuan Mosia hnênah vek chuan
LALPAN , „Nang nen, Arona nên, Nadaba nên, Abihua nên, Israel
upa sawmsarih nên, LALPA hnênah lo chho ula, ralkhat a\angin
chibai rawn bûk ang che u. Mosia chu amah chauhvin LALPA
hnênah lo kal sela; anniho erawh chu lo kal hnai suh se; mipuite
pawh chu lo kal hnai suh se,” a ti a. Tichuan Mosia chu a zuk kal a,
LALPA thu zawng zawng leh rorêl dân tur zawng zawngte chu
mipui hnênah a zuk sawi a, mi zawng zawng chuan, „LALPA sawi
zawng zawngte chu kan ti ang e,‗ tiin a rualin an chhâng dual dual
a.” Exodus 24:1-3.
133
PATHIAN DÂN CHU
Heta Mosia ziak hi thu sawm pêkte kha a ni lo; Pathian rorêl
dân tur, an zawm tur leh A thu an awih avanga a thutiamte kha a ni.
Mosian mipuite hnena a han chhiar chhuah khân LALPA thu sawi
zawng zawngte chu zawm an tiam ngei a; urhsûn taka thu an tiam
chu Mosian a ziak bawk a; mipuite tân chuan Mosian Pathian hnênah
inthawina anga thilpêk chu a hlan a. “Thuthlunna bu chu a la a,
mipuite hriatah chuan a chhiar a: anni chuan, „LALPAN A sawi
zawng zawngte chu kan ti zêl ang a, mi tih-âwih tak kan ni zêl ang,‗
an ti a. Chutichuan Mosian thisen chu a la a, mipuite chu a theh a,
„Ngai teh u, LALPAN hêng thu zawng zawng chungchâng thua in
hnêna thu a lo thlun tawh, thu thlunna thisen a nih hi,‗ a ti a.‖
Exodus 24:7, 8. LALPAN a sawi zawng zawngte chu tih leh thuawih
an tiam thu chu mipuite chuan an sawi nawn leh dual dual a.
PATHIAN DÂN CHATUANA DING CHU
Mihring hmasa ber siam hma pawhin Pathian dân chu a awm
tawh a ni. Chu dân hnuaiah chuan vântirhkohte chu an chêng a.
Pathianin A vântirhkohte a awpna dân chu Setanan a bawhchhiat
avangin tihtlâwmin a lo awm ta a. Adama leh Evi A siam khân
Pathian chuan Ama dân chu an hnênah A hriattîr a. Chutih lai chuan
dân chu ziakin a awm lo va, Jehova chuan \awngkâin A hrilh a.
Thupêk palîna Chawlhni thu chu Eden huanah tarlan a ni tawh
a. Pathianin khawvêl A siam hnu a, lei chunga chêng tur mihring A
siam hnuah chuan, mihring tân Chawlhni A ruat sak a. Adama a lo
sual a, a lo tlûk tak hnuah khân Pathian dân chu tihdanglamin a awm
chuang lo. Thu Sawm Pêkte innghahna bulpui chu Setana tihtlâwm a
nih hma daiha awm tawh sa a ni a, mi thianghlim a ni lo va, mihring
tlu tawh tân kawng inhawng a lo awm leh theihna tur zâwkin dân
belhchhah erawh chu siam a ni zâwk.
Rûl avangin Evi chuan Pathian thupêk a lo awih ta lo va, thu
awih lohna chuan thihna a thlen ta a ni tih an hriatreng theih nân
Pathian hnênah rante hlanin an inthawi tur a lo ni ta a. Pathian dân
chu bawhchhiata a lo awm tak avang chuan sual thawi nân Krista
134
TLANNA THU
thih chu a lo \ûl ta a, Krista thihna avang chuan hremna pumpelhna

kawng a lo awm ta a ni. Krista thihna chuan Pathian dân zahawmzia
chu a tilang chiang zual a. Inthawina chuan mihring tlu tawh chu
inngaihtlawmna rilru a puttîr a, simna kawng a pantîrin, Pathian
chauh chu rin tur a ni tih a hriattîr a, Pathian dân a bawhchhiatna
kawngah chuan Tlantu zârah ngaihdamna a beisei a ni tih a entîrna a
ni. Pathian dân chu bawhchhiatna lo awm lo sela chuan thihna reng
hi a awm lo vang a, mihring tlu tawh kaihthawh lehna kawng tur
pawh zawn a ngai lo vang.
Adaman a thlahte hnênah Pathian dân chu a hrilh a, chu dân
chu chhuan tinrenga mi rinawmten an inhriat chhâwntîr zêl a ni.
Pathian dân chu an bawhchiat reng avangin lei chungah tui a lo lêt ta
a. Nova leh a chhûngte erawh chuan dân chu an zawm fan fan
avangin Pathianin mak takin lawngin a chhanhim a. A thlahte
hnênah Nova chuan Thu Sawm Pêkte chu a hriattîrin, a zirtîr a.
LALPA chuan Ama tân Adama thlah hnam chu an rilrua A dân
zawmte chu A tungding a. Abrahama chung thuah chuan heti hian a
sawi, “Ka thu a âwih a, ka thuhrilh te, ka thupêkte, ka thuruat te, ka
dânte pawh a zawm avang khân,” a ti a. Genesis 26:5.
LALPA chu Abrahama hnênah chuan A rawn inlâr a, a
hnênah, “Pathian Engkimtitheiha chu ka ni; ka hmaah awm la, \ha
famkimin awm rawh. Tichuan nangmah nena kan inkârah thu ka
thlung ang a, nasa takin ka tipung ang che,” a ti a. Genesis 17:2. “Kei
leh nang leh i hnua i thlahte an thlah chhâwng zêlte hnênah an
Pathian ni turin, kumkhaw thuthlung atan ka tinghet ang.” A ti a.
Genesis 17:7.
Pathianin thil pakhat Abrahama leh a thlahte tih tur A ruat a,
chu chu serhtan a ni; chu mi awmzia chu Abrahama inserhhrang
turin A ruat a ni tih entîrna a ni. Hnam dangte nên an inneihpawlh tur
a ni lo tih thutiam chu nghet takin an vuan tur a ni a, chutilochuan
Pathian leh A dân thianghlim an zahna a bo mai ang a, an vela milem
biate angin an awm mai thei ang.
135
PATHIAN DÂN CHU
LALPA leh Abrahama thuthlun chu an zawm ngei tih hriat

theih nân, hnam dangte lakah intihrangin, \ha famkimin an awm tih
entîr nân serh an tan a. Abrahama thlahte chu hnam dangte lakah lo
inla hrang sela chuan milem biakna chuan a hîp bo lo ang. Chutiang
chuan lo awm sela chuan suahsual bâwlna leh Pathian dodâlna rilru
pawh an pu lo tur a ni. An vela hnam dangte nen an lo inpawlh tak
hnuah chuan an nundân thianghlim tak chu an lo thlah a. Anmahni
hrem nân an ramah LALPA n \âm A tlâktîr a, Aigupta rama an pêm
a lo \ûl ta a. Nimahsela, Abrahama hnena A thuthlung avangin
Aigupta rama an awm lai pawhin Pathianin anni chu a hawisan lo.
Aigupta mîte hnehchhiaha an awm avangin Ama lam lo hawiin,
ngilnei tak leh dik takin A enkawl tih an hriat a, A duh ang thu an
zawm theih nân engemaw chhûng hrehawma an awm chu A remti a
ni.
A tîrah chuan chhûng tlêm tê chauh Aigupta ramah chuan an
chhuk a. Nasa takin an lo pung ta a. |henkhatte chuan fîmkhur takin
Pathian dân chu an fâte an zirtîr a; \henkhatte erawh chuan, milem
betûten an chîm vêl avang chuan Pathian dân chu an lo hmu fiah ta
lo va. Pathian \ihtûte chuan sala an awm chu chhanchhuak a, Pathian
rawng bâwl thei tura an awm theihna kawng hawn sak turin Pathian
hnênah an ngên a. An ngenna chu hriain Pathianin anmahni
chhanchhuak turin Mosia chu A ruat a. Aigupta ram an chhuahsan
hnua an kalna tura Tuipui Sen luanglai a lo in\hen hnuah chuan
LALPA chuan an rinna kawngah fiah A tum a, chhinchhiahna te,
thlêmna te, thilmak takte a thlentîr a. Mahse LALPA fiahna chu an
tuar chhuak peih loh. Kawng laka harsatna an tawh thuahte Pathian
lakah an phunnawi a, Aigupta ram luma kîr lehte an duh hial a ni.
LUNGPHÊKA ZIAK
Israela thlahte chuan chhuanlam rêng an neih loh nân, LALPA
chu Amah ngei Sinai Tlângah A lo chhuk a; ropuina nasa tak tuam
vêl leh A vântirhkohte hual vêlin, chu tlângah chuan A dân, Thu
Sawm Pêkte chu, A rawn puang ta a ni. Chûng dân chu A
136
TLANNA THU
vântirhkohte leh mi dang hmangin A puang lo va, Amah ngeiin aw ri

hriat theihna, A mîte zawng zawng hriatah A puang a. A aw ri
a\angin A dân an hriat mai chu A duh tâwk lo va, an theihnghilh leh
mai lohna turin lung phêkah Ama kut thianghlim ngei chuan ziakin
A hnutchhiah a ni. A dân thianghlim leh A duhzâwng chu ngaihhaiha
a awm loh nân leh thil dang rêng rêngin a pawlh buai loh nân ziak
ngeiin A awmtîr a ni.
Chu mai chu a ni lo va, A mîte chu kal sual mai thei an nih
avangin Thu Sawm Pêkte bâkah pawh Mosia chu a sawi ang apiang
ziak turin thu A pe bawk a; chu chu rorel dân leh lung phêka a ziak
chu vênhima a awm theihna tur kawnga thil an tih dân tur te, engkim
a ziaktîr a ni. Mihring chu kal sual mai thei leh bawhchhiatna kawng
zawh mai thei a nih avangin, amah kaihruaitu atan chûng thilte chu a
\ûl reng si a.
Adama a tluk hnua a hnena Pathianin A dân A pêk, Nova
lawng chhûnga dah \hat, Abrahaman a zawm kha mihringten zawm
ta zêl chu ni sela chuan serhtanna chu ruat a ni lo vang. Abrahama
thlahte khan thuthlun kha zawm sela chuan (chu thuthlun entîrna chu
serhtan a ni a) milem an biain Aigupta ramah khan an chhuak lo
vang a; chuti a lo nih chuan, lung phêkah A dân chu ziak leh Sinai
tlânga Pathianin A dân A puan kha a \ul lo vang a, chu dân vên
himna kawnga inkaihhruaina turin Mosia rorêl dânte leh thu ruatte
pawh kha a ngai hauh lo vang.
RORÊLNA DÂNTE LEH THURUATTE
Hêng rorel dânte leh thuruatte hi tlânga Pathian kâ a\anga
chhuak a hriat chu Mosia chuan a ziak a ni. Thu Sawm Pêkte zirtîrna
thu chu Pathian mîte chuan zawm \hîn chu ni sela chuan Pathian laka
an tih tur leh, anmahni leh anmahni inkâra awmdân tur kawhhmuhna
lam kawngte chu Mosian lehkhabuah a ziak chhuah kher a \ul lo tur
a ni. LALPA mîte chuan kawng sual an zawh lova, anmahni leh
anmahni kara an awm dân tur leh mikhualte laka awmdân tur chu fel
taka an hriat theih nân hêng thuruatte leh rorêl dânte hi LALPA
137
PATHIAN DÂN CHU
chuan Mosia hnênah chiang takin A hrilh a, hêng a\ang hian Thu
Sawm Pêkte pawh chiang lehzuala an hriat fiah theihna tur chu a
awm a ni.
LALPA vêkin inthawina lam thiltih dân tûr pawh Mosia
hnênah chuan chiang takin A hrilh a; amaherawhchu Krista thih
a\angin chung thiltih chu a tawp ang tiin. Inthawina anga thil hlante
chuan Beram No hmêlhem lo anga mihringte tlan tura Krista inpêkna
chu a entîr a ni.
Inthawina anga thil hlan tur thu chu Adama tlûk hnuah khan
LALPAN a ruat a ni a, Adama pawhin a thlahte hnênah khan chu thu
chu a hriattîr bawk a. Mahse Tuilêt hma a\ang rengin an hmang dik
lo va, rinawm taka Pathian zui lovin leh A thu sawite âwih duh lovin
Babel insâng chu sain an lo inti buai ta a. Vâna Pathian hnena
thilpêkte hlân lovin anmahni siam chawp pathiante hnênah chuan
thilpêkte an hlan ta zâwk a. Tlantu lo kal tur rinna an neih vang ni
lovin, anmahni siam chawp pathiante tihlawm tum zâwkin milem
pathiante maichâmah chuan inthawina thilpêkte chu an hlan a. Hlei
hluak taka inthawina thilpêkte chu an chîng ta a. Inthawina atan thil
hlu an hlan nasat poh leh an pathiante chu an lawm nasa a, an hnam
tân \hatna leh hausakna a thleng ang tiin an inzirtîr a. Engmah hre lo
milem pathiante hnênah chuan mihring hial pawh inthawina atan an
hlan ta a ni. Chutianga tih hmang hnamte chuan dân sual, khauh tak
an inseam a. Chûng dânte chu lainat theihna rilru nei hauh lo mîten
an siam a ni. Chûng dânte kalh deuh anga thil ti apiangte chu
râpthlâk takin an nghaisa \hîn.
Chutiang chuan an la awm ang tih hlauhthâwngin Israel mîte
hnênah pawh khân Mosia chuan hengtiangin thu a sawi a nih kha,
“Ngai teh u, LALPA ka Pathianin thu min pêk angin thuruatte leh
rorel dânte ka hrilh tawh che u a, ram in neih tura in kal hnua
chutiang ngeia in tih theih nân. Tichuan vawng ula, chutiang chuan ti
rawh u; tichuan chu chu in chhuan la awm zêlte ngaihin fing leh hria
nih in hlawh theih nân; hêng thuruatte hi an hriat hnuah an ni chuan,
„He hnam ropui tak hi hnam fing leh Pathian duhzâwng hre mi an ni
ngei
138
TLANNA THU
Mai e. Anni anga hnam ropui, an kiang hnaia Pathian awm reng \hîn,
kawng tinrengah Amah kan lam apianga LALPA kan Pathian ang
Pathian nei ve an awm ve ngai em le?‗ tiin. Vawiin nia in hmaa ka
rawn dah ang thuruatte leh rorel dân, dân dik tak nei ve hnam ropui
dang an awm ve ngai emaw chu?: Deut. 4:5-8.
* * *
BUNG 19
HMUN THIANGHLIM CHU
Biak bûk chu Pathian thupêka siam a ni. Chu biakbûk sakdân tur
mihringten rem hriatna an pianpui sa hmanga sak theih rual a
nih loh avangin LALPA ngeiin a sakdân tur chu A ruat a ni. Mosia
duhdân ang leh hna thawktute remruat thiamna ringa sak a ni lo.
Pathianin a riruang tur A ruat vek a, chu chu Mosia hnênah A hlan a;
a len lam te, a landân tûr te, hmanraw eng nge hman tur te leha
chhûnga bungraw dah turte lam chu chiang takin Mosia hnêna hrilh a
ni. Vâna Hmun Thianghlim lem chu entawn atan tlângah A hmuhtîr
a, chu mi ang chiaha siam turin thu a pe a ni. Mosian lehkhabuah
ziakin a chhinchhiah vek a, mipui hruaitute hnênah a hrilh leh a ni.
LALPAN mipuite chu an zîngah A chên theih nân, Hmun
Thianghlim sak nan chuan, thilpêkte pe turin a duh a. “Tichuan
Israela thlah pung khâwmho zawng zawngte chu Mosia hnen ata an
\in ta vek a. Mi tin thinlung taka phûr sarh apiang chu an lo kal a,
inbiakna puan ina hman tur leh rawngbâwlna lam a tâna thil hman
\ul apiang leh, silhfen thianghlim tur chu LALPA tân an rawn thawh
hlawm a. A hmei a pain pêk chak apiangte chu an lo kal a, banbun te,
bengbeh te, hming nemna zungbun te, \hî te, rangkachak hlan tur nei
apiangin LALPA tân an hlan \heuh va.”
Chu in sak nân chuan tam tak sen a ngai reng a ni. Thil \ha leh
hlu takte lâk khawm a ngai a. Mahse LALPA chuan thinlung taka
phûr sarh a, rilru taka phala pêk chauh lo chu a duh lo. Pathian
HMUN THIANGHLIM CHU
Hmun Thianghlim & Israelte Riahbûk

139
140
TLANNA THU
tâna hmun buatsaih dâwna thil \ûl leh pawimawh ber chu Pathian
tâna inhlanna leh rilru taka phûr sarhna hi a ni. Hmun Thianghlim an
sak lai mêka mîten an thilpêkte Mosia hnena an rawn keng \hîn a,
anin hnathawktute hnena a hlân chhawn zêlte chu thawktu fing takte
chuan an han en vel chuan hman sen loh hial tur an rawn dah tawh
tih an hriat veleh Mosia an hrilh a. Tichuan, Mosian, “Hmun
Thianghlim atâna thil pêk tûr chu a hmei a pa, thumahin rawn
buatsaih tawh suh se, tiin an riah hmunah chuan a tlangautîr ta a.”
THLAHTE TÂN
Israel mîte phunnawina thûte leh an bawhchhiatna avanga an
chunga Pathian thinurna thlen dân thute ziaka vawn \hat a lo nihna
chhante chu hêng hi a ni: lei chunga Pathian mi lo la awm zêlte
chhawr tûrin leh hun tâwp dâwn lama mihringten fîmkhurna an neih
theih nân a ni. Pathian hnêna an inhlanna thu te, an chakna te, Mosia
hnena phal taka thilpêk an rawn hlan thute pawh Pathian mi, lei
chunga la awm zêl turte hriat atân ziak a ni bawk. Rilru tak taka
Pathian be duhtute chuan biak bûk sak nâna thilpêk hrang hrang
lawm taka an rawn lâk \hîn thu hi entawn tlâk a ni. Leia an
nawmsakna aia vâna malsawmna an dawn tur ngaihlutu apiangin
Pathian nena an inpâwl theihna tur hmun buatsaih kawngah chuan
\hahnemngaihna an nei nasa a, Pathian hnaih theih chu an châk \hîn.
Pathian in an buatsaih mêk tih hi mi tinin hriat tûr a ni.
Pathianin Ama mîte A pâwl \hinna tur in chu fîmkhur taka
buatsaih a \ûl reng a ni–nuam tak, fel tak leh thianghlim leh
remchang–Pathian hnêna hlan tlâk, Pathian thianghlim chênna tlâk,
Amah chu chêng tura sâwm ngamna tlâk in a ni tur a ni. Chûng
zawng zawng chu a nih theih nan thilpêkte pawh tam tak, phal taka
pêk a \ûl. Chutilochuan hna thawktuten, „A tâwk ta e, in thilpêkte
rawn la tawh suh u,‘ an ti thei lo vang.
PATHIANIN ENTAWN TÛR A TIH ANGA SIAM
Biakbûk chu sak zawh a nih veleh Mosian a endik a, Pathianin
A hrilh ang leh entawn tura A hmuhtîr nen a inang nge ang lo tih a
en vek a. Engkim a dik vek tih a hriatin mipuite chu mal a sawm a.
141
HMUN THIANGHLIM CHU
Mosia hnênah chuan Pathianin, Pathian bâwm siam dân tur A

heilh a, entawn tur A pe a. Chu Pathian bâwmah chuan Pathianin
Ama kut ngeia Thu Sawm Pêkte A ziakna lung phêkte kha dah tur a
ni a. Thingrem ang deuh a ni a, a chhûng lam leh a pâwn lam chu
rangkachaka tuam vel vek a ni. A chhîn sîr vêl chu rangkachak
lallukhuma cheimawi ang a ni bawk a. A chhîn chu rangkachak
hlang ngat a ni a, a chung lam chu zahngaihna \hutphah an ti a ni.
Zahngaihna \hutphah sîr tawn ve veah chuan rangkachak hlîra siam
cherub lem an ding a. Inhmachhawnin an ding a, zahngaihna
\hutphah chu zahhmêlpu takin an bih a: chu chuan vâna
vântirhkohten vân hmuna Pathian biakbûk chhûnga Pathian dân chu
zah êm êm chung leh ngaihlu êm êmin an thlîr \hîn tih entîrna a ni.
Cherubte chuan thla an nei a. An thla leh lam chu an zâr pharh duai
a, leh lam chuan an taksa an khuh a. Leia biakbûka Pathian bâwm
chu vân hmuna Pathian bâwm tak tak ang chiaha siam a ni. Vâna
Pathian bâwm sîr tuakah chuan vântirhkoh tak takte chu an ding a,
zahngaihna \hutphah chung lamah chuan an thla leh lam ve ve an zar
pharh duai a, an thla leh lam erawh chuan an intuam a, chu chu
Pathian laka an inngaihtlâwmzia leh an zahzia entîrna a ni.
Leia Pathian bâwmah chuan lungphêkte chu Mosian a dah tur
a ni; chûng chu hriattîrna lungphêkte an ti a: Thu Sawm Pêkte chu
Pathian hriattîrna a nih avangin bâwm chu hriattîrna Pathian bâwm
an ti a ni.
PINDAN PAHNIH
Biakbûkah chuan pindan pahnih a awm a, pindan chu
puanzarin a daidang a. A chhûnga bungraw awmte chu rangkachak
hlang ngat te, rangkachak tîa luante an ni. Puanzar rêng rêngte chu
rawng hrang inchawhpawlh mawi tak maia chei an ni a; rangkachak
leh tangkaraw zai sîn tak, la thlûr ang mai hian puanzarah chuan
cherub lemte mawi tak maia \huiin cheimawi a ni a. Chûng chuan
vân hmuna hmun thianghlima rawngbâwltu vântirhkoh rualte leh,
leia mi thianghlimte rawngbâwlsaktu, vâna vântirhkohte entîrna an
ni.
142
TLANNA THU
Puanzar pahnihna chhûng lamah chuan thuthlunna bâwm chu

a awm a. Puanzar chu inchung tawnga zâr a ni lo. Zahngaihna
\hutphah chunga Pathian ropuina chu pindan pahnih a\ang khan
hmuh theih a ni ve ve a, pindan pakhatna a\ang erawh chuan a lang
chiang nêp deuh.
Bâwm hma lam zâwn takah chuan puanzâr phênah rangkachak
rimtui hâlna bâwm a awm a. Chu rimtui chu LALPA ngeiin A hâl
\an a nih avangin zah êm êm leh ngaihlu tak chungin rimtui hâl belh
zêl a ni a, chhûn leh zânah englai pawhin Hmun Thianghlim chu
rimtui takin a luah khat reng a ni. Biakbûk a\anga mêl tam taka hlaah
pawh chu rimtui chu hriat phak a ni bawk. Puithiamin rimtui chu
LALPA hmâa a hâl lai apiangin zahngaihna \hutphah lam chu a hawi
a. Zahngaihna \hutphah chu hmu lo mah sela a awm tih chu a hre
reng a. Rimtui hâl khû chu chhûm ang maia chung lama a khûk
chhoh chuan LALPA ropuina chu zahngaihna \hutphahah chuan a lo
chhuak a, Hmun Thianghlim Berah chuan hmuh theihin a lo awm
\hîn a, A ropuina chuan pindan pahnihte chu a rawn tikhat vek \hîn
a, chu mi hun lai chuan Puithiam pawhin a rawngbawl hna chu ti hlei
thei lo vin biakbûk kawngkaah chuan a ding zâwk \hîn.
Hmun Thianghlima zahnghaihna \hutphah hmu phâk lêm lo
chung a, a awmna lam hawi chung a, puithiam \awng\aina chuan
vâna hmun thianghlima zahngaihna \hutphah hmâa Krista hnêna
Pathian mite \awng\aina tur entîrna a ni. Pathian mîte chuan an mit
ngeiin an tana Ngensaktua chu hmu thei lo mah sela zahngaihna
\hutphah hmâa Krista awm chu an rinna mitin an hmu a, A hnênah
an \awng\aina an hlan \hîn a ni; Ani ngensakna azârah hlawhtlinna
beisei theih a ni tih an hre si a.
Hmun Thianghlim pindanahte chuan êng luh theihna tur
tukverh a awm lo. Khawnvar dahna ngul chu rangkachak veka siam
a ni a, pindan pahnihte ti-êng turin chhûn zân zawmin khawnvar chu
a êng a. Khawnvar êng chuan bang sir vêla rangkachak phêk leh a
chhûnga bungrua leh puanzar mawi tak cherub lem mawi taka \huite
chu a chhun êng a, a ropuizia chu hrilhfiah theih pawh a ni lo. Chûng
143
HMUN THIANGHLIM CHU
pindante mawizia leh duhawmzia leh zah tlâk khawpa a ropuizia chu
eng \awng mahin sawi hleih theih a ni lo. Hmun Thianghlim
chhûnga rangkachak tlêtzia chuan puanzârte chu a timawi lehzual a,
chhimbâl rawng ang maiin puanzâr chuan mawina a nei a ni.
Hmun Thianghlim Ber chhûngah chuan kum khatah vawi khat
chauh Puithiam Lalber chauh a lût thei a; chuta a luh hmâ chuan
fîmkhur theih tâwpin leh urhsûn taka inbuatsaih zetin a lût \hîn. Chu
pindan ropui tak leh zahawm tak chhûngah chuan Puithiam Lalber
tih loh chu tumah dang an lût tur a ni lo; Pathian ropuina mit ngeia
hmuh theihna hmun chu a nih avangin zahna avanga khûr chungin
Puithiam Lalber chu a lût a, chuta \anga a lo chhuah leh hmâ loh
chuan mipuite chu ngawi \hupin an lo awm \hîn a ni. Pathian
malsawmna chu thlahlel takin dawn an duh \hîn. Zahngaihna
\hutphah hmaah chuan Pathianin Puithiam Lalber chu a be \hîn a.
Dân pangngai aia rei deuh zâwk a va awm chuan an sualna avangin
emaw, ama sualna avangin emaw LALPA ropuinain a lo tiboral ta a
ni mai ang tih an hlau thâwng hial \hîn. Mahse a silhfen dârkhai rîte
an han hriat chuan an hlauhthâwnna chu a lo nêp a. A lo kal chhuah
chuan mipuite chu mal a sâwm a.
Biakbûk chu sak zawh a lo nih chuan inbiakna puan in chu
chhûmin a rawn tuam ta mup a; biakbûk chu LALPA ropuinain a lo
khat ta a. Inbiakna puan in chu chhûmin a rawn tuam tak mup avang
leh biakbûk chu LALPA ropuinaina lo khah tak avang chuan Mosia
chu a chhûngah a lût thei ta lo va. Chhûnah chuan LALPA chhûm
chu biakbûk chungah a ding a; chutah chuan zanah mei a lo awm
\hîn a. Israelho zawng zawngte chuan an kalna tur lama an pan
chhûng zawng chuan chu chu an hmu zêl \hîn a ni.
Biakbûk chu \hiah darh theihna siam a nih avangin an kalna
apiangah an keng thei zêl a ni.
HRUAITU CHHÛM CHU
Thlalêra an kal chhûng zawngin Israel mîte chu L ALPAN A
kaihruai a. Mipuite leh Pathian ropuina atan an puan inte kaiha
144
TLANNA THU
chawlh a \ul apiangin biakbûk chung zawnah chuan hruaitu chhum

chu hniam takah a dintîr \hîn a. Kal sawn leh tura Pathianin A duh
hmâ loh chuan chutiang chuan a awmna ngaiah chhûm ding chu
awm reng \hîn. Ropuina chhûm chu biakbûk chung zâwn sâng taka a
awm leh hnuah an kal leh \hîn a ni.
An zin chhûng zawng chuan fel takin an inawmtîr a. Chi tinte
chuan an hnam chhinchhiahna chuang puanzar an keng a, an puanzar
kiang vêl zêl \heuhah an puan inte chu an zâr \hîn. An kal lai pawhin
anmahni chi puanzar \heuh chu kengin a chî chîin an kal khâwm zêl
a. Puan in zâra chawlhna hmun apiangah biakbûk chu an din a,
Pathianin thu A pêk ang zêlin biakbûk hual chuan hlat tawk deuhah
an puan in chu an kaih \hîn.
An kal lai chuan thuthlunna bâwm chu a hmasa berah an zawn
a. “Bûk khuarna hmun ata an kal chhuah chuan chhûnah chuan
LALPA chhûm chu an chungah a awm a. Heti hi a ni a, bâwm chu
kalpuia a awm veleh Mosia chuan, “Tho la, L ALPA , i hmêlmate
chu tihdarhin awm rawh se, nangmah hawtute chu i hmaah tlan
chhiattîr ang che,” tiin. L ALPA chhûm chu a din apiangin heti hian
a ti a: „Aw L ALPA , Israel mî sang tam takte hnênah hian lo kir leh
la,‘ tiin.’
Hmun Thianghlim Chhûnglam lan dan

145
BUNG 20
ENTHLATUTE LEH AN THU RAWN THLEN
L ALPAN Mosia hnênah chuan Kanaan ram Israela thlahte hnêna

A pêk tûr chu va en thlîthlâi tur mîte kaltîr turin A ti a. Chi tin
zîngah rorêltu pakhat zêl an thlang chuak a. Anni chu an kal ta a, ni
sawmlî a ral hnuah an lo lêt leh a, Mosia leh Arona leh Israel
pungkhâwmho zawng zawngte hnênah chuan an va kalna ram
theirah an rawn hawn chu an entîr a. Ram \ha tak a ni ngei ang an ti
\heuh va. Grep bawr khat mai pawh mi pahnih tan zawnna fung nen
zawn hial a ngai a. Theipui rahte pomegranate rahte pawh an rawn
hawn bawk a, an va kalna ramah chuan chûng thei hrang hrangte chu
tam tak a awm a ni.
A ram leilung \hatzia thu an sawi hnuah chuan mi pahnih
chauh lo chuan an ram va luah tur huphurhawmzia an sawi uar hle a:
chu arma mi chêngte chu mi chak tak tak an ni a, an khawpuite lah
chu bang sang pui pui leh chhah pui puiin an hung vel vek a; chu mai
pawh chu a ni lo va, mi lian, Anaka thlahte pawh an va hmu a.
Kanaan ram chheh vêla chêng mîte chanchin an va hriatte
ngaihtuahin an tan va luah mai theih rual a ni lo vang tiin an sawi a.
Mipuiten chûng chu an han hriat chuan beidawn thlâk an ti hlê
mai a; lungawi lo tak maiin an ang bawrh bawrh mai a, an \ap bawk
a. Chutih laia an awmna hmun thlenga anmahni hruaitu chuan ram
chu A pe ngei ngei dâwn a ni tih an ngaihtuah duh lo va. Beidawnna
rilru an pu nghâl mai a. Thianghlima thiltihtheihna chu tâwp mai
theiah ngaiin, anmahni hruaitu Pathian chu rinna an nei ta lo va.
Mosia chu an hau a, an phunnawi a, „kan beiseinate chu heti hian a
tâwp ta mai a nih hi le! Heng lai ram luah tur hian Aigupta ram ata
kha kanchhuak a lo nih hi!‘ an ti a.
Kaleba leh Joshua chuan mipuite hnênah chuan thu han sawi
an tum a, mahse an thu sawite chu an ngaithla duh hauh lo mai a.
Mipuite lungawi lo thâwm a han nêp deuh veleh Kaleba chuan,
“Hawh u, i kal nghâl ang u, kan luah thei ngei ang; chu ram
146
TLANNA THU
Enthlatute an lo kir leh ta
chu kan ngam ngei ngei ang,” a ti a. Mahse a va kalpuite chuan,

“Chuta mîte chu keini beih ngam rual an ni lo, keini aiin an chak
zâwk si a,” an ti a. Chu rama chêngte chu mi lian pui pui an ni si a,
tîin a huphurhawm zâwng hlîrin an sawi a. “Chu ramah chuan mi lian
pui pui, Anaka fapate, milian thlahhote kan va hmu a; anni lakah
chuan keini chu khau ang lek kan ni a, anni tân lah keini chu
chutiang lek chu ka ni si a,” an ti a.
ISRAELHOTE PHUNNÂWI LEHNA

“Pungkhâwm zawng zawngte chu an au chiam a; chu mi zan
chuan mipuite chu an \ap a. Israela thlahte chu Mosia leh Aarona
chungah an phunnawi a: Mosia leh Aarona hnênah chuan, ‗Aigupta
ramah khan lo thi tawh zâwk ila! Engah nge hêng ramah hian
LALPAN ngunhnâma sahhlum mai turin kan nupuite leh kan fate
nên chutianga awm tura min lo hruai chhuah ni? Aigupta ram lamah
lêt leh ila a
147
\ha zâwk a ni lo‗m ni?‗ Anmahni zîngah pawh, „Hawh u hotu i siam
ang u khai, Aigupta ramah i lêt leh zâwk ang u,‘ an ti a. Mosia leh
Aarona chu Israel thlahte pungkhâwmho hmaah chuan bawkkhupin
an tlu a.”
Israel mîte chu Mosia chungah chauh an phun lo va, ram luah
theih loh tur panin A chhuahtîr a ni tiin Pathian lakah ngei pawh an
phun a. An rilru chu a lo hel tawlh tawlh a, Engkimtitheia bân chak
tak, Aigupta ram sala an awmna ram, hrehawm tam tak an tuarna
ram a\anga hruai chhuak a, thiltihmak tam tak nêna tuna an awmna
hmun thlentu chu theihnghilhin an zîngah hotu thlan an tum a. An
hruaitu dawhthei tak mai, Mosia chu hawisanin an zîngah hotu tur an
ruat ngei reng a; nasa takin Pathian lakah an phunnawi bawk a.
Pungkhâwm mipuite mithmuhah chuan Mosia leh Arona chu
Pathian hmaah bawkkhupin an tlû a, mipui helhote chungah zahngai
turin Pathian hnênah an ngen a. An rilru hrehawmna leh manganna
pawh an sawi chhuah hleih theih loh khawpin a nasat avangin rei tak
mai ngawi rengin an awm a. An lungngaihna nasatzia lantîr nân
Kaleba leh Joshua chuan an silhfente an pawtthlêr a. “Israela thlahte
pawlho zawng hnênah chuan heti chian an ti a, „Ram kan va fan
tlângte chu ram \ha tak an ni a. Kan lakah LALPA chu a lâwm phawt
chuan chu ramah chuan min hruai lût ngei ang, ram chu min pe ngei
ang: hnutetui leh khawizu luanna ram chu, LALPA lakah chuan hel
lo phawt ula, chu rama mi chêngte chu hlau hek suh u; anni chu kan
chaw ang an ni zâwk; an inhumhimna chu lâkbo a ni tawh si a.
LALPA chu kan hnênah a awm a ni; anni chu hlau suh u,‘ an ti a.”
“An inhumhimna chu lâk bo a ni tawh si a.” Chu chu, Kanaan

mîte chu an bawhchhiatnain a chîm zo tawh a, Pathian vênna chu an
lak ata lâk bo a ni tawh a, an awmdân chu him tâwkin a hria a, indo
thuah pawh inbuatsaihna nei lo, inring lo an ni a; Pathian thuthlun
angin ram chu kan ta a ni mai ang an tihna a ni. Mahse chûng thute
chuan an rilru hneh a hnêkin a tihel zual sauh a. Thinur êm êmin ring
takin Kaleba leh Joshua chu lunga dehhlum tur an ni tiin an au vak
148
TLANNA THU
vak a. Israela thlah pungkhâwmhote biakbûkah chuan A ropuina

râpthlâk tak mai lantîrin L ALPA rawn inrawlh lo sela chuan den
pawh an dêng hlum ngei ang.
MOSIA’N A THLÊMDAM LEH TA
Pathian be turin Mosia chu biakbûkah chuan a kal a.
“LALPAN Mosia hnênah, „Engchen nge mipuite hian min tihlungnih
loh dâwn? An hnena chhinchhiahna kha zozai ka pêk tawh hnuah
pawh engtia rei nge min rin loh dâwn? An chungah hripui ka lentîr
mai ang a, an chan tur pawh ka chan lohtîr mai ang; anni aia hnam
lian zâwk leh ropui zâwkah ka siam mai ang che,‘ a ti a. Mosian
LALPA hnênah, „Chutiang a nih chuan Aigupta mîten an hria ang a,
(I thiltihtheihnain an hnên ata i hruai chhuak a, he mi hmun thleng
hian i hruai ta a ni a.) Aigupta mîte chuan he rama chêngte hnênah
an hrilh ang a, Nang LALPA chu he mîte zîngah i chêng a, hmai
chhanah an hmuh theihin i awm a, i chhûm chu an chungah a ding a,
chhûnah chuan chhûm dingin an hma I hruai a, zânah mei-alhin i
hruai tih an hre si a. Tûnah hian nangin hêng mi zawng zawngte hi i
tihhlum vek mai chuan, i hming thanna hre tawh hnamte chuan, ram
pêk A tiamah chuan hêng hnamte hi A hruai thlen theih loh avangin
LALPA chuan Thlalêrah A tihlum zo ta a ni,‘ an ti ngei ang,” a ti a.
Mosia chuan Israel hnam tihboral chu a duh lo va, Israel hnam
aia ropui zâwk amah a\anga dinchhuah pawh chu a duh lo va.
Pathian chhiahhlawh Israel hnam hmangaihtu tak a ni a, a Siamtu
ropuina tur lam kawngah chuan \hahnem a ngai êm êm fo va, A mîte
zahawmna tûr chu a ngaihtuah reng a: “Aigupta ram ata tawh tun
thlengin he mîte hi i la ngaidam zêl a; he hnam lawmna chang pawh
hre lo lakah hian ngilneiin an chungah i dawhtheihna i lantîr a; i
zahngaihna chu dawng tlâk an ni lo chung pawhin, a la pangngai
reng a. Chutichuan, tun \um hi chu kha leh chena i dawhtheihna
chhunzawmin, i han zuah leh rih dâwn lo‘m ni?” tiin a ngen chiam a.
“LALPA chuan I thu angin ka ngaidam tawh a; amah
erawhchu kei ka nung reng angin lei chung zawng zawng chu
LALPA ropuinain
149
a khat ang a; ka ropuina hmu tawh zawng zawng, Aigupta ramah leh
Thlalêr hmuna ka thiltihmakte hmu tawh si a, hei, vawi sawm zet
min fiah tawh, ka thu ngaithla duh si lote hian, an pate hnêna ram
pêk ka tiam chu an hmu hauh lo vang; min tithinurtûte chuan chu
ram chu an hmu hek lo ang. Ka chhiahhlawh Kaleba erawh hi chuan
rilru dang a nei a, a theih tâwpin min zui a, ani hi chuan ram a pan
mêk hi ka thlentîr ang a; a chîte chuan chu ram chu an nei ang,” a ti
a.
THLALÊR LAMA KÎR LEH
LALPA chuan Hebrai mîte chu thlalêr lamah, Tuifinriat Sen
lamah chuan A kirtîr a. Ram \ha tak chu an thleng \helh tawh a ni a,
mahse suaksual taka A laka an hel avangin Pathian vênhimna chu an
chan ta a ni. Kaleba leh Joshua thu pawmin, kal nghâl mai sela chuan
Kanaan ram chu Pathianin A pe ngei tur a ni a. Mahse rinhlelhnain
an khat a, Pathian lakah rilru \ha lo tak an neih avangin, ram tiam
chu luah a hnêkin an chan a \ûl ta zâwk a ni. Tuifinriat Sen lama
Pathianin a kirtîr avang hian A khawngaihna leh zahngaihna an
chungah A la thlentîr zâwk a ni. Khatia an phunnawia an tawi
khawtlai chhûng khân Amalekhote leh Kanaanhote chuan an mi
tirhte thâwm kha an lo hre hman a, Israela thlahte do turin an lo
inbuatsaih reng si a.
“LALPA chuan Mosia leh Aarona hnênah chuan heti hian a
sawi a, „Eng chen nge hêng pungkhâwmho sual tak, ka chunga
phunnawi \hînte hi ka dawh ang? Israela thlahte ka chunga phunnawi
fo hi an phunnawinate chu ka hre vek si a.‘” LALPA chuan Mosia
leh Arona hnênah chuan mipuite chu an sawi angin A awmtîr dawn
tia hrilh turin thu a pe a. “Aigupta ramah khân thi tawh ni ila a \ha
zâwk tûr! A nih loh leh Thlalêrah hian thi mai ila a \ha zâwk ang!‖
tih thu an sawi kha. An sawi ang ngei chuan Pathianin a awmtîr
dâwn ni. LALPA lakah an phunnawi a, an rilru helna avangin kum
sawmhnih tling tawh leh kum sawmhnih aia tam zawngte chu
Thlalêrah chuan an boral vek dâwn a ni tih thu chu A chhiahhlawhte
hnênah chuan
150
TLANNA THU
hrilh turin thu a pe a. Kaleba leh Joshua chauh chu Kanaan ram an
lût ang, tiin. “Amaherawhchu in fâte, hnam dang kuta awm mai tura
in ruatte chu, ram tiamah chuan ka hruai lût ang a, anni chuan ram
tiam in hmuhsit chu eng ang nge a nih a hria ang.”
Hebrai mi fâte chu an pâte rilru helna avangin, Aigupta ram an
chhuahsan a\angin kum sawmli zet Thlalêrah chuan an vak vai tur a
ni a, an pate pawh Thlalêrah chuan an boral vek ang tiin L ALPAN
A puang ta a. An bawhchhiatna rah chu kum sawmli chhûng an
chungah a tla dâwn ta a ni. “Ka thutiam bawhchhiat man chu in hre
mawlh ang.” A lakah an hel a, milem an biaksan a, A chungah an
phunnawi a, chûngte avang chuan hremin an awm a ni tih an hriat
chian theih nân an tâna thiltih A tum chu A hlen ta lo. Kaleba leh
Joshua erawh chu Israel mipui tam takte chan phak loh lâwmman
chu chantîr tiam an ni; Israel mipuite chu Pathian duhsakna leh
vênhimna phût theitu nih a hnêkin chântu tur an ni ta.
SINAI TLÂNG
151
BUNG 21
MOSIA THILTIH DIK LOH
I srael pungkhawmho chu Thlalêr hmun, Aigupta ram an

chhuahsan hnu Pathianin anmahni A fiahna hmunah khan hruai
kîrin an awm leh ta a. Lungpui a\anga LALPAN tui hna nei A luan
chhuahtîrna hmun kha a ni a; tui pawh kha an va thlen leh hma lawk
pawhin a lo la luang chhuak a, mahse an va thlen leh dawn \êpin tui
luang chhuak chu a tâwp ta a; chu tui awmdân a\ang chuan an rinna
chu fiahin lo awm sela an tuar chhuak peih dâwn nge dâwn lo,
LALPA lakah an la phunnawi cheu dâwn em ni ang tih chu a lang
thei ang.
Hebrai mîte chu an tui a lo hâl a, mahse tui a awm si lo va;
tichuan, chu mi hma kum sawmli dâwn lai tawha chu lungpui a\anga
Pathian thiltihtheihnain tui hna nei a rawn luan chhuahtîr kha
theihnghilhin, an lo phunnawi leh \an ta a, “LALPA hmaa kan unaute
an thih lai khân lo thi ve ta zâwk ila aw!” an ti a. Kora te, Dathana te,
Abirama te an hel \uma mi tam tak hripuia tihhluma an awm khan an
zînga thi ve nih an duhzia an sawi a ni.
Mosia leh Arona hnênah chuan thinur takin “Engatinge
Thlalêrah hian kan rante chawpa thi zo vek tura min hruai ni?
Engvangin nge he hmun \ha lo takah hian Aigupta ram a\ang min
hruai chhuah? Thei chi lah hengah hian a awm si lo va, theipui te,
grep te, pomegranete te pawh a awm ve si lo va, tui lah chu in tur
kan nei hauh si lo va,” an ti a.
“Mosia leh Arona chu pungkhawmho zing a\ang chuan an kal
a, pungkhawmho biakbûk kawngka bulah chuan an bawkkhup a;
LALPA ropuina chu an hnênah a lo lang a. LALPAN Mosia hnênah,
„I tiang keng la, mipuite chu ko khawm rawh, nangmah leh i unaupa
Arona nên, an mit hmuhah lungpui hnênah khian thû han sawi la, tui
a lo chhuak mai ang: tichuan mipuiho chu an rante nên tui in tur chu
i pe ang,‘ a ti a. Mosia chuan LALPA tirh angin tiang chu a la a.”
152
TLANNA THU
MOSIÂ THINURNA
“Lungpui kiangah chuan mipuite chu Mosia leh Arona chuan
an ko khâwm a, Mosian an hnênah, „Mi phunchiarho, ngai rawh u, he
lungpui ata hi tui kan tihchhuah sak ang che u maw?‘ a ti a. Mosian
tiang chu a han vilik a, lungpui chungah vawihnih a han vilik a,
lungpui chu vawihnih a han vua a, tui chu a lo luang chhuak ta dûl
dûl a, mipuite chuan an in ta a, an rante pawhin. LALPAN Mosia leh
Arona hnênah chuan, ‗Keimah hi min ring lo vin, Israela thlahte
mithmuhah min chawimawi lo avangin heng mipuite hi ram ka
tiamah chuan in hruai lut lo vang,‘ a ti ta a.”
Hetah hian Mosia chuan thil a tisual a ni. A chunga mipuite
phunnawina chu a ning a, L ALPA tirh angina tiang chu la mah sela,
Pathian thûa ti ni lo ang maiin leh anmahni tihtheih reng angin,
“Hêng lungpui ata hi tui kan tihchhuah sak ang che u maw?” tiin
lungpui chu vawihnih a vua a. Amâ thûa ti ang maiin a \awng a.
Tunah hian Pathianin a thiltihtheihna a entîr leh dâwn a che u, he
lungpui ata hi tui A pe dâwn che u a ni, a ti lo. Lungpui sak tak ata
tui lo luang chhuak ta chu Pathian thiltihtheihzia leh ropuizia lanna a
ni tih chu tilang lovin, mipuite hmaah Pathian chawimawina pawh
chu a tilang lo a ni. Chuvang chuan Ram tiam thlenga mipuite
hruaitu ni turin Pathianin Mosia chu a duh thei ta lo a ni.
Lungpui a\anga tui tihchhuah a nih hnu lai kha rilru ding tak
leh khûn taka Pathian thiltihtheihzia an khung ngheh theihna tur hun
chu a ni. Mahse Mosia chu mipuite phunnawina chuan a tih thinur
avangin a rilru chhelna chuan a tuar ta lo va; “Mi phunchiarho,
ngaithla rawh u, he lungpui ata hi tui kan tihchhuah sak ang che u
maw?” a ti ta mai a ni. Chutianga a \awng avang chuan Israelho
phunnawi noh noh ngaih chuan amah Mosia chu Aigupta ram ata
anniho hruai chhuaktu chu ni ngeiin a intilang a. Mosian hengtianga
thil dik lo a tih aia nasa zâwk tak chu mipuiten ti tawh mah sela
hruaitu ber tih dik lohna chu mipuite tih angina Pathianin A pawm
zamin A ngaidam mai thei lo a ni. Mosia thil
153
dik loh chu A ngaidam thei lo va, ram tiama a luh ve pawh A phal
thei lo.
LALPAN Mosia laka hetiang A tih hian mipuite pawhin
chiang taka Amah an hriatfiah a duh a ni. Aigupta mîte laka bawiha
an awm lai, thilmak nasa tak tak tiin A hruaichhuak a, vântirhkoh
ropui takin an kal chhûng zawng khân an hmâ a hruai zêl a, Mosia
maiin anni chu a hruai a ni lo tih chu an hriat chian a duh a ni; chu
vântirhkoh thu chu hetiang hian a sawi tawh kha, „Ngai teh, i hmaah
vântirhkoh ka tîr a, kawng laka vêng tur chein, hmun ka buatsaih
tawhah chuan a hruai ang che. Ama zai ngai zêl ulangin, a thusawi
pawm \hîn ang che u; a chungah hel suh u: in bawhchhiatnate chu a
ngaidam duh dâwn si lo va; amahah chuan ka hming a awm a ni,”
tiin. Ex. 23:20, 21.
Ropuina, Pathian tâ chu, Mosian amaha awm angin a tilang a.
Aigupta ram ata hruaichhuaktu tak chu Mosia ni lovin, amah Pathian
chu a ni zâwk tih hi Israelho, hel hmang takte chuan chatuan atan an
hriat reng theih chu Pathianin A duh a ni. Mipuite kaihruaitu atân L
ALPAN Mosia chu A ruat a, an kalna apianga kawng thua an hma
hruaitu tak chu vântirhkoh Ropuia chu a ni. Pathianin A vântirhkoh
hmangin anni chu A hruai tih an theihnghilh \hîn a, Pathian
thiltihtheihna chauhin thil mak tak a tih pawh chu mihring tih theih
emaw an ti a. A thu an awih dâwn nge dâwn lo ti pawhin a fiah tawh
\hîn a. Chutianga fiaha an awm apiangin chu fiahna chu an tuar
chhuak zo lo zêl bawk a. An kal zêl chhûng chuan hmun hrang
hrangah a thiltihtheihna a hmuhtîr a, anmahni chu A hmangaihin a
enkawl zêl tih pawh A tilang fo va; chuti chung pawhin Pathian chu
an ring lo va, Amah hriatna pawh an nei lo leh mai \hîn a. Ani chu
ringhlelin Mosia vang ngeiin Aigupta ram chuahsanah an inngai a,
buaina an tawh thuah pawh Mosia an puh \hîn a ni. An luhlulna
kawnga Mosia dawhtheihzia pawh a mak hle a ni. |um khat phei chu
lunga den hlum an tum hial kha.
154
TLANNA THU
HREMNA NASA TAK CHU

Ram Tiama Mosia a luh lohtir avang hian an rilru hruatna dik
lo awm chu LALPAN kumkhua atan A tibo ta a ni. LALPAN Mosia
chu nasa takin A chawisang a. A ropuina nasa tak chu a hmuhah A
tilang tawh a. Tlâng chhîpah khan A kiang hnai takah awmtîrin
mihring in\hiante inbiak angin A be tawh bawk a. A mîte hnênah,
thuthlungte, A thuruatte, A dânte pawh Mosai hmangin A hruattîr
tawh a. Chutikauva dinhmun sâng leh chawimawina chu Pathianin A
lo chantîr tawh avangin a thiltih dik loh pawh a nasa bîk a ni. A
thiltih dik loh thuah Mosia chu a inchhîr a, a sim bawk a, Pathian
hmaah inngaitlâwm takin a kûn a. A sualna avanga a lungngaihzia
pawh Isaelhote hnênah a hrilh a. A tihdik lohna avanga a chunga thil
thleng tur pawh zêp lovin, ropuina chu Pathian ta ni lo anga a lo
tihlanna avangin ram tiam thlenga Israelhote chu hruaitu a ni thei
dâwn ta lo tih thu chu a hrilh vek a. A thiltih sual pakhat mai mah
Pathianin chuti kauva A ngaihmawh chuan anmahni sualna avanga
Pathian thunurna lo awm \hîn chu Mosia mawhchhiatin an phunnawi
fo \hîn kha Pathian ngaihin thil fel a ni thei dâwn em ni tiin a zilh a.
LALPA hming chu A mîte zîngah tihropuia chawimawina hun
remchang a lo awm laiin–lungpui a\anga tui tihchhuaha a awm lai
khan–Mosia chuan ama thiltihtheihnaa chu tui chu lo chhuak ta
angin mipuite hriatah a tilang a nih kha. Mosia chu mihring mai
bawk, amah aia ropui zâwk Pathian Fapain a kawhhmuh ang zêl
chauhva thil titu a ni tih chu A mîte hnênah LALPAN a hriattîr ta a
ni. LALPAN chu chu an hriat ngei a duh a ni. Tam tak dawngtu hnên
a\ang chuan tam tak phût a ni \hîn. Pathian ropuizia ril tak thlengin
Mosia chuan a hmu a. Pathian ropuina leh ênna pawh a hnênah nasa
takin pêk a ni. Mipuite hmuh theih ngei tur pawhin LALPA ropuina
chu Mosia hmêlah tihlan a ni a. An chanvo leh duhsakna an dawn
ang zêlin mi tin chungthû chu rêl a ni ang.
155
Mi \ha tak, an awmân pawh entawn tlâk mîte sualna chu

Pathian ngaihin a huatthlala bîk a ni. Chung mîte sualna chuan
Setana hnehna chu a tiropui a, Pathianin hmanrua atâna A thlante
tluk hian Setana chuan Pathian vântirhkohte chu nasa takin a diriam
\hîn a, mi felloten Pathian an dodal \hîn. LALPAN Mosia chu A
kaihruai a, leia chêng ve mi dangte hmuh phâk loh, a ropuina chu
dawhtheihna nei êm êm mi a ni lêm lo; amaherawhchu Pathian
khawngaihna a chunga innghat chu a chelh tlat a, inngaitlâwm tak
chungin vân lam finna chu a dîl a. Pathian hnên ata chakna la zêlin a
fel lohna pawh a hneh zêl a, tichuan, Pathian pawhin khawvêla
chêngte zawng zawng zînga inngaitlâwm ber a ni tih a lo hlawh ta
hial a ni.
Arona chu Hor Tlângah chuan a thî a; Meriba hmuna lungpui
ata tui tihchuah a nih lai khân Mosia nên an tih dik loh avangin ram
tiam chu a thleng lo vang LALPAN a lo ti tawh a ni. Arona ruang
chu ama fapaten Mosia hovin tlâng chhipah chuan an phûm ta a;
mipuite an tel ve chuan Arona ruang chu chawimawi lutukin milem
biakna lam kawnga thiltih angin an ti vak mai thei a ni.
156
BUNG 22
MOSIA THIH THU

Mosia thih hun chu a hnai hlê tawh a; a thih hmain Israela thlahte
chu ko khâwm tur leh an hnêna Hebrai mipuite zin kawng thu zawng
zawng Aigupta ram an chuahsan a\angin, an thlahtute bawhchhiatna
nasa takte avangin LALPAN an chunga ro A rêl dân leh, an sualna
avanga an thlahtute chu Ram Tiama a hruailuh leh tâk lohna chhan
chu hrilh vek turin LALPAN a ti a. An pateho chu LALPÂ thu ang
ngeiin Thlalêrah an boral a; an thlahte, chutih hun laia puitling lo ni
vê tâte chuan Kanaan ram, LALPAN a tiam tawh chu an luah ngei
ang tia hrilh tûrin A ti bawk a. An pate hnena LALPAN a dân A pêk
lai kha chuan an zînga tam takte chu te tak tê tê an la nih avangin kha
hun ropuizia pawh kha an hre reng tawh lo. |henkhatte phei chu
Thlalêr hmuna piang an nih avangin Thu Sawm Pêkte leh Mosia
hnena LALPAN A dân leh a rorêl dân thu A pêkte kha zawm a \ûlzia
an hriatna turin, an hnênah chuan Thu Sawm Pêkte leh, chu mi zawm
lam thu chu engkim chiang taka hrilh nawn leh vek turin Pathianin
Mosia chu A hrilh a.
Dân zawng zawng leh A rorêl dân kal hmang tur Pathianin A
hrilh apiang chu Mosia chuan lehkhabuah ziakin a vawng vek a; kal
kawnga an thang chhûnga L ALPAN thil A hriattîr zawng zawngte
leh an tâna thil mak tak a tihsak te, Israela thlahte phunnawina
avanga Pathianin thil A tihtîra a tihdik lohna avanga chunga thil lo
awm tur pawh chu a hrilh vek a ni.
ISRAELTE HNÊNA HRIATÎRNA HNUHNUNG BER
Mipui zawng zawng chu Mosia hnênah an lo kal khâwm a, a
lehkhabua a ziak, an tun hma chanchin chu an hriatah a chhiar
chhuak a. Pathian thu an awih avanga an malsawmna dawn tur leh an
awih loh avanga an chunga ânchhia lo tla tur Pathianin A hriattîrte
pawh chu an hriatah a chhiar bawk a. An rilru hel \hînna avanga L
ALPAN vawi tam tak anmahni tihboral A tum \hîn te, Pathian
hnênah
157
MOSIA THIH THU
zahngai tura a ngen lai hunte a hrilh a. Aigupta ram zawng zawngah
leh Faroa hnêna thilmak tak LALPAN a tih \hinte kha a hrilh vek a.
“In mitin LALPAN thil ropui tak A tih zawng zawngte chu in hmu
tawh a. Chuvangin ram in luah turah chuan in luh a, ram chu in neih
theih nân thupêk ka pêk che u hi zâwm ula, tichuan in lo chak ang a.”
Deut. 11:7, 8.
Mi lem biakna lam kawngah tlu lo turin Mosia chuan a fuih
zual a. Pathian thupêkte chu zawm fan fan turin \hahnemngai takin a
fuih a. A thu an awih a, LALPA chu an hmangaih a, an rilru taka A
rawng an bawl phawt chuan, a hun takah ruah A surtîr ang a, an
thlaite a \hang \ha ang, an rante chu a pung zêl ang a. Chanvo \ha tak
chang bawkin an hmêlmate chu an hneh ngei ang tiin a hrilh a.
Mosia chuan \hahnemngai êm êmin Israel thlahte chu a fuih a;
a fuihna thute chu an rilruah tuh ngheh a tum tlat a. An hmaah thu
sawina a neih hun hnuhnung ber a ni tih pawh a hre reng a. Dân
zawng zawngte chu a ziak zo vek tawh a, rorêlna thute leh Pathian
thuruatte pawh Pathianin ziak tura A hrilh apiangte chu inthawina
lam hlan kawnga tihdân tur zawng zawng nên a tizo vek tawh a. Chu
lehkhabu chu Pathian bâwm sîrah, him taka a awm reng theih nan a
dah a; hmun pawimawh tak luahtute kutah chuan vawn \hat tur a nih
thu chu a hrilh bawk a. Israel rorêltuten a \ûl hun apianga an râwn
turin Mosia lehkhabu chu bâwm kiangah chuan a awm reng a ni. Mi
sualte chuan anmahni duhdân ang apiangte Pathian duhdân angah an
ngai mai \hîn a; chuvangin, nakin hnu lamah pawh chu lehkhabu chu
Israela thlahten an la chhawr zêl atan hmun pawimawh takah chuan
vawn \hat a ni.
Hrilh lâwkna thu, thu ropui takin a thusawi chu a titawp a. A
thu sawi \henkhatte a\ang chuan amah chua khawngaih theih hlê a;
mahse chhum lo chat lovin Israelte fuihna thu \ha chu a sawi a.
Israela thlah chi hrang hrangte hnênah Pathian malsawmna chu a
hnutchhiah a. A thusawi tihtawp nân chuan Pathian ropuina nasatzia
leh Israel hnam hlutzia a sawi uar hlê a. Pathian thu an zawm reng
chuan A thiltihtheihnain anni chu a kalsan ngai hauh lo vang tiin a
hrilh a.
158
TLANNA THU
MOSIA THIH LEH THAWHLEH THÛ

“Mosia chu Moab phaizâwl a\angin Nebo Tlângah chuan a
lâwn chho va, tlâng chhîp tak Pisgah thleng chuan a lâwn chho va,
chu chu Jeriko khaw ep taka awm a ni a. LALPAN Gilead ram
zawng zawng chu Dân khaw thlengin a thlîrtîr a. Naftali ram zawng
zawng leh Efraim ram zawng zawng te, Manase ram zawng zawng
leh Juda ram zawng zawng te chu tuifinriat thlngin. Chhim lam
ramte nen, Jeriko phai zâwl, tûm thingte khawpui lam, Zoar khaw
thlengin A thlîrtîr a. LALPAN a hnênah, „Saw ram saw a ni,
Abrahama te, Isaaka te, Jakoba te hnêna an thlante tân ka la pe ang e
tia ka tiam kha i mitin ka hmuhtîr ta che a, amaherawhchu nang
zawng saw ramah sawn i lût lo vang‘ a ti a.” Tichuan LALPA
chhiahhlawh Mosia chu LALPA thû ang ngeiin Moab ramah chuan a
thi ta a. Moab rama kawnah, Beth – peor hmun ral lehlamah chuan
Pathianin A phûm ta a: amaherawhchu a thlân lai tak chu, vawiin ni
thlengin, tumân an hre lo. Mosia chu a thih chuan kum za leh kum
sawmhnih mi a ni a: chutichung pawhin a mittte chu a la fiah êm êm
a, upat chak loh rêng rêng a nei lo.” Deut. 34:1-7.
Pisgah tlâng chhîpa Mosia hnênah chuan Pathianin tuma kal a
phal ve lo va. Mosia chu Pisgah tlâng chhîp sâng lai takah chuan
Pathian leh vântirhkohte hmaah chuan a ding a. Kanaan ram chu a
duh tâwka chianga a han thlîr vel zawhah chuan, indona hmuna va
kal sipai chau tak ang mai hian, châwl hahdam tûrin a han mu zâl a.
Mut chhuahna nasa tak mai chuan a rawn tuam ta nghâl a; mahse
mut chhuak pangngai hi a lo ni lo va, a thi a lo ni ta zâwk a. A ruang
chu vântirhkohten an la a, kâwnah an phûm ta a. A ruang phûmna
hmun lai tak chu Israel mîte pawh chuan an hre lo. Chutia a ruang
phûmna hmun chu hriat lohva a awmna chhan chu–Israel mîte khân
Pathian angah an ngai ang a, pathianah an be mai thei a, chutianga an
tih chuan LALPA lakah thil sual ti an lo ni dâwn si a ni.
Mosia chu Pathian ngaiha thil a tihsualtîr theih avangin Setana
chu a lâwm hliah hliah mai a. A thiltih dik loh avangin Mosia chu
thihna tuar tur a ni reng a. Lungpui a\anga tui a lo chhuah lai khân
ropuina chu Pathian hnênah lo chantîrin, rinawm takin, tihsualna
159
MOSIA THIH THU
nei hauh lo chu ni sela chuan Ram tiamah chuan a lût ngei ang a,
thihna tem kher lo pawhin tihdanglamin vânah hruai chhohvin a
awm mai thei a ni. Krista chu Mosia phûmtu vântirhkohte hruaiin
vân atâ A lo chhuk a, thlâna Mosia ruang rei lo tê a awm hnuah
chuan A kai tho va, vânah a hruai ta a ni.
Krista leh vântirhkohte chu Mosia thlân kiang an lo thlen
chuan Setana leh a \huihruaite chu thlân hmunah chuan an lo awm ve
nghâl a, Mosia ruang chu an la bo ang tih hlauvin an lo vêng tlat a.
Krista leh vântirhkohte chu Setana leh a hote chuan an lo bei a,
mahse Krista ropuina leh thiltihtheihna avang chuan Setana chuan a
dang zo ta lo va. Mosia thiltih sual pakhat kha chhuangin Setana
chuan Mosia ruang chu a hauh a ni. Krista erawh chuan, ―L
ALPAN hau zâwk che rawh se,‖ a ti ta zâwk a. Juda 1:9. Mosia chu
a thiltih dik loh thuah khân nasa takin a inchhîr a, a sim bawk
avangin ngaihdam a ni a, vâna a hming ziakna lehkhabuah pawh
hming hliauna nei lo anga ziak a ni tih chu Kristan Setana chu A
hrilh a, Setana khân Mosia ruang chu hauh nasa hlê mah sela Kristan
A kaitho ta a ni.
Krista hmêl danglam \um pawh khân Mosia leh Elija pawh an
lo awm ve a nih kha. Anni chuan Pa ropuizia chu Fapa hnênah
hrilhin Fapa tuarna tur thûte sawipuiin Pathian thil tihtheihna
ropuizia thûte an sawipui a nih kha. Pathianin Mosia chu nasa takin a
chawimawi tawh a. Mihring \hian dûn inbia ang main Mosia chuan
Pathian A be \hîn a nih kha. Mi dang tûma hnena A hmuhtîr ngai
hauh lo A ropuina nasa takte pawh Mosia hnênah chuan Pathianin A
hmuhtîr bawk a ni.
* * *
160
BUNG 23
RAM TIAM LUH THU
M osia thih hnuah chuan Israelhote hruaitu tur chu Joshua a ni a,

ani chuan ram tiamah chuan a hruai lût dâwn a ni. Israelhote
Thlalêra an vahvaih chhûng hun rei zâwkah khân Joshua chu Mosia
thlawptu ber, a khawnbâwl upa min ber ang a ni a. Pathian
thiltihtheihna hmanga thil ropui nasa tak Mosian a tih \hinte kha a
hmu ve a, Israelhote rilru put dân pawh a hre ve vek a. Ram tiam va
en thlîthlai tura kal, mi sawm leh pahnihte zînga pakhat kha a ni a;
chu ram chanchin dik taka rawn sawitu pahnihte zînga pakhata kha a
ni bawk a; Pathian chakna ringin chu ram chu an luah thei ngei ngei
ang tia mipuite fuihtu kha a ni bawk. Hruaitu ber chanvo chang tur
pawhin amah chu a tlâk ber reng a ni. LALPA pawhin, Mosia hnena
a awm reng \hîn ang bawkin, a hnênah awm zêl A tiam a:
amaherawhchu rinawm takin LALPÂ thupêkte a zawm tur a ni a,
tichuan, harsatna awm lovin Kanaan ram chu a luah ngei ang tiin.
Kanaan rama mipuite hruai thlen thua a mawhphurhna chu engtinnge
a hlen theih ang ti pawhin a inngaihtuah lungkham hle na a, LALPA
fuihna avang chuan a hlauhthâwnna zawng zawng chu a lo kiang ta a
ni.
Joshuan Israela thlahte chu ni thum chhûng kal turin
inbuatsaih tur thu a pe a, sipaihote chu indo tura inbuatsaih turin a
hrilh bawk a. “Anni chuan, „Tih tura i thu min pêk zawng zawng chu
kan ti zêl ang e, i mi tirhna apiangah pawh kan kal zêl ang. Kawng
engkima Mosia thu kan zawm zêl \hîn ang khân, i thu pawh kan
zâwm zêl ang e; LALPA i Pathian chu Mosia hnâna A awm \hîn ang
khân i hnênah hian awm ve phawt mai rawh se. Tupawh i thupêk
chunga hela thu i pêk apiang zâwm duh lo chu tihhlum tur an ni ang;
chak tak leh huai takin awm phawt mai rawh,‘ tiin Joshua chu an
chhâng a.”
Israel mîten Jordan lui an kal kai dân tur pawh chu mak tak a
ni. “Tichuan Joshuan mipuite hnênah, „Intithianghlim rawh u:
161
RAM TIAM LUH THU
naktûkah LALPAN in zîngah thilmak takte a ti dâwn e,‗a ti a.

Joshuan puithiamte hnênah chuan, “Thuthlung bâwm hi zâwn ula,
mipuite hmaah kal ang che u,‗ tiin a sawi a. Chutichuan, thuthlung
bâwm chu an zâwn a, mipuite hma chu an hruai ta a. LALPAN
Joshua hnênah, „Mosia hnêna ka awm ang khân i hnênah pawh ka
awm dâwn e tih an hriat theih nan vawiinah hian Israelho zawng
mithmuhah ka chawimawi \an dâwn a che,‘ a ti a.”
JORAN LUI KÂN THÛ

Puithiamte chu Pathian dân awmna bâwm zâwnin mipuite
hmâah chuan an kal tur a ni a. Jordan lui tui an han dai \an velah
chuan lui tui luang lai chu a lo in\hen ta mai a, bâwm zâwn chung
chuan an kal zêl a, Hebrai mipuite chuan an zui zêl bawk a.
Puithiamten Jordan Lui lai tak an thlen veleh ding turin an ti a,
tichuan Israel mipuite chuan an kal pêl a. Hetah hian Pathianin A
awmpui a ni tih chu a lang a ni. Israelhote pawh chu Jordan Lui tuite
chu hmana kum sawmli lai tawh, an thlahtute hun laia Tuifinriat Sen
tui luang lai tichattu thiltihtheihna ngei khân A rawn tichat leh ta a ni
tih an hre nghâl bawk a. Tuna Jordan lui kal kai ve \henkhatte hi chu
Tuifinriat Sen kan lai kha chuan naupang te tak tê tê an la ni a.
Tunah erawh chuan, indo tura râl thuam famkima inthuam an lo ni
ta.
Israel mipui zawng zawngten Jordan Lui an kal kai zawh
hnuah chuan puithiamte chu lui ata lo chhuak tawh turin Joshuan a
hrilh a. Thuthlung bâwm zâwntu puithiamte chu lui lai ata an lo
chhuah a, vaukam leiro an lo thlen veleh Jordan Lui chu a luan dân
pangngaiin a luang leh ta dûl dûl mai a. He thilmak tak avang hian
Israel mîte rinna pawh chu a lo nghet sauh a. He thilmak tak hi hriat
reng a nih theih nân tiin LALPAN Joshua hnênah khan, hnam tin
zînga mi pawimawh pakhatin Hebrai mipuite an kal zut zut laia lui
ruam lai taka puithiamte dinna hmuna lung kha chharin, an kokiah
pû sela, Gilgal hmunah chuan hriatrengna lungtian an siam tur a ni
tiin a hrilh a; chu chu Israel mîten Jordan Lui an kai laia tui luannaah
pawh leichâr rapin an kal kai tih an hriatrengna tur a ni.
Puithiamhote an
162
TLANNA THU
lo chhuah veleh khân Pathianin A kut ropui tak chu a la kiang a; lui
tuite chu an luan dân pangngaiin an lo luang leh ta dûl dûl a ni.
Israela thlahte chuan Jordan lui chu an kân laiin lei chârah
LALPAN A kaltîr a, Jordan lui tui luang lai chu a chawlhtîr tih thu
chu Amor hnam lal zawng zawngte leh Kanaan rama lal zawng
zawngte chuan an lo hriat chuan hlauvin an lo khat ta a. Jordan luipui
luang so but but lai mak taka Israelhote kal kai dân leh Moab lal
pahnih an thah thu an hriat chuan an hlau nasa ta êm êm mai a.
Thlalêr hmuna piang zawng zawngte serh chu Joshuan a tan a. Chu
mi zawhah chuan Jeriko phai zâwlah chuan kalhlen kût an nei a.
“LALPAN Joshua hnênah, „Vawiinah hian Aiguptaho hmuhsitna che
u hi nangmahni ata ka lum bo ta e,‘ a ti a.”
Pathian hre lo hnamte chuan Hebrai mîte chuan an beisei ang
rengin Aigupta ram an chhuahsan veleh Kanaan ram chu an luah
hauh si lo va tiin L ALPA leh a mîte an nuihsan a. Thlalêr hmunah
khân kha leh chen an vahvaih avangin Hebrai mîte Pathian chu an
hmuhsit sak a, Kanaan ramah A hruai thleng tawp si lo va tiin. Lei
châra kalin Jordan Lui an han kal kai meuh erawh chuan hmuhsit tur
an ni lo tih an lo hre ta a ni.
Manna khân A lo châwm zêl a; tunah erawh chuan Israelhote
chuan Kanaan ram chu an lo thleng \êp tawh a, chu rama ei tur
awmte chu an ta a lo nih dâwn tawh avangin manna pawh an ngai
tawh lo va, a lo awm lo \an ta bawk a ni.
LALPÂ SIPAIHOTE HOTU
Joshua chu Pathian awmpuina ngên tûra Israel sipaiho zîng
a\anga a han inthiar fihlîm chuan mi pakhat, lian pui, râlthuam inbel,
a khandaih phawi sa keng hi a hmu a. Joshua chuan chu mi chu
Israel sipaite zînga mi ni ve awmin a hre lo va, mahse hmêlma ang
pawhin a lang bawk si lo va. Joshuan a han pan a, a hnênah chuan,
“Kan lama \ang ngei i nih kan hmêlmate lama \ang?” a ti a. Ani
chuan, „Ni lo ve, LALPÂ sipaihote hotua lo kal ka ni zâwk e,‘ a ti a.
Tichuan Joshua chu leiah a bawkkhup a, chibai a bûk a, a hnênah,
163
RAM TIAM LUH THU
LALPAN Josua hnenah Jeriko lak dan tur A hrilh

„Ka LALPAN a chhiahhlawh hnênah hian enge sawi tur a neih le?” a
ti a. L ALPÂ sipaihote hotu chuan Joshua hnênah, „I kephah ata i
pheikhawk kha phelh rawh; i dinna hmun kha a thianghlim a ni e,‗ a
ti a. Tichuan Joshua chuan a phelh ta a.”
Chu mi chu vântirhkoh narân mai a ni lo. L ALPA Isua Krista,
Hebrai mîte Thlalêra hruaitu, zana meialh dinga hliah khuhtu,
chhûna chhûm dinga hruaitu kha a ni. A awmna hmun chu a
thianghlim avangin Joshua pawh kha a pheikhawk phelh tura thu pêk
a ni.
LALPA chuan Joshua chu Jeriko lâk dân tur kawng A hrilh a.
Sipaihote zawng zawng chuan chu khawpui chu ni ruk chhûngin nî
tin vawikhat an kal hual tur a ni a, a ni sarihna nî chuan vawi sarih an
kal hual tur a ni tiin.
JERIKO KHAW LÂK THÛ
“Nuna fapa Joshua chuan puithiamhote chu a ko va, an
hnênah, “Thuthlung bâwm hi zawn ula, puithiam pasarihin LALPÂ
bâwm hma lamah chuan berampa kî tawtawrâwt pasarih keng rawh
se,‗ a ti a. Ani chuan mipuihote hnênah chuan, „Kal zêl ula, khawpui
chu hêl chuak rawh u, inrâlthumho kha LALPÂ bâwm hma lamah
chuan kal zêl rawh se,‗ a ti a. Chutiang chu a lo ni ta a, Joshuan
mipuihote hnena thu a sawi zawhchuan L ALPA hmaa berampa kî
tawtawrâwt chu an hâm a; L ALPA thuthlung bâwm chuan a zui a.
164
TLANNA THU
“Inrâlthuamho chu tawtawrâwt hâm puithiam hmaah chuan an

kal a, hnudaltute chuan bâwm chu an chhawm a, puithiamho chuan
kal pahin tawtawrâwt an hâm zêl a. Joshuan mipuite chu, „Au suh
ula, in aw pawh hriat ni suh sela, âu tura thu ka pêk che u nî a thlen
hmâ loh chuan in kâ a\angin thu rêng rêng chhuak hek suh se: chu mi
hunah chuan au ang che u,‗ tiin thu a pe a. Chutichuan LALPÂ
bâwm chu khawpui vawikhat velin a han vel chhuahtîr a: riah
hmunah chuan an kal a, riah hmunah chuan a riak leh ta a.”
Hebrai sipaite chu indawt fel \ha tak maiin an kal a. A hmasa
berah chuan mi thlan bîk inrâlthuam, indona thuamhnaw inbel an kal
a; an râlthuam hriamhreite an hman thiam zia entîr tur an ni lo va, an
hnâna thupêk apiangte zawma ti nghâl mai thei tura an inpuahchahna
mai a ni zâwk. Chu mîte hnungah chuan puithiam pasarih
tawtawrâwt kengte chu an kal a. Chu mîte dawt lehah chuan Pathian
bâwm zâwntu puithiamte chu an puithiam kawr ropui tak hâa bâwm
zâwn chuan an kal a; bâwm chu rangkachak rawngin a tle sût mai a,
bâwm chungah chuan ropuina êng chu a zâm kulh mai a. Israel
sipaiho tam tak chuan indawt \ha tak mai hian an zui a, chi tinte chu
an chhinchhiahna puanzar zuiin an kal nguah nguah mai a. Chutiang
chuan Pathian bâwm nên Jeriko khawpui chu an kal hual a. An ke
pên ri leh tawtawrâwt ham rîk thangkhâwk vêlte tih loh chu thâwm
dang engmah an ti ri rih lo va, tawtawrâwt rîte erawh chu Jeriko
khawpui a\ang chuan a hriat theih vek a. Khawpui vêngtute chuan an
hotute hnênah chuan an hrilh thuai a. Engtiziange ni ta tiin an
hlauthâwng hlê a. |henkhatte chuan chuti maiin an khawpui chu lâk
theih nia an rin loh avangin an nuihsan mai a, \henkhatte erawh
chuan bâwm ropuizia leh puithiamte hmêl ropui tak mai, Israel
sipaihoten an zui duah duah, an hmaa Joshua kal an hmuh chuan
hlauhthâwnna nasa tak maiin an lo khat a. Chu mi hma kum sawmli
lai tawha Thufinriat Sen an kal kai dâwn laia lui tui lo in\hen ta phuk
mai leh Jordan lui an lo kal kai dânte kha an hre reng si a. An
nuihsan mai thei lo a ni. Khawpui kulh kawngkhârte chu nghet takin
an khartîr a, kulh luhna kawngka zawng zawng chu sipai huaisen
takte an vêntîr tlat a.
165
RAM TIAM LUH THU
Chutiang chuan Israel sipaite chuan khawpui chu ni ruk an kal

hêl a. A ni sarihnaah chuan vawi sarih an hêl chhuak a. Mipuite chu
ngawi \huapin an awm a. Tawtawrâwt ri thâwm chauh chu hriat tur a
awm a ni. Puithiamte tawtawrâwt chu ring lehzual sauhva hâma, ri
fân rei raiha an ham veleh Pathianin khawpui chu A hnenhtîr hun a
thleng ta tih hriain an âu ta dur dur a. “Heti hi a ni a, a ni sarih ni
chuan zîng tak, vâr\ianah an tho va, an tihdân pangngaiin vawi sarih
an hêl chhuak a: chu mi nî chauh chuan khawpui chu vawi sarih an
hêl chhuak a. Heti hi a ni a, a vawi sarihnaa puithiamhoten
tawtawrâwt an han ham chuan Joshuan mipuiho hnênah, „Âu rawh u
khai: LALPAN khawpui hi a pe tawh che u a sîn,‘ a ti a.
“Chutichuan, mipuite chu an âu va, puithiamte tawtawrâwt an
ham a: heti hi a ni a, mipuiten tawtawrâwt rî an hriat veleh chuan
mipuiho chu an âu ta dur dur a, kulh chu a chim ta rup a, tichuan,
mipuiho chu mahni hma zâwn \heuhvah chuan an chho va,
khawpuiah chuan an chho va, khawpuiah chuan an lût a, khawpui
chu an la ta a.”
Israel mîte chuan anmahni theihna avangin Kanaan ram chu an
hneh a ni lo tih inhria sela Pathianin A duh a ni. Jeriko hnehtu chu L
ALPA sipaihote Hotu chu a ni a. Amah leh a vântirhkoh chuan
khawpui chu an la a ni zâwk. Joshua leh Israel sipaite an luh theih
nân Jeriko khaw kulh chu Kristan vân sipaite A tihchhiattîr a ni. He
thiltih mak tak avang hian an hmêlmate chu Pathianin A hnehsak a ni
tih hriain amah an rinna chu lo nghet lehzual sela a duh a, tun hma
lama amah an rinhlelhna kawngah pawh anmahni chu zilhna a ni
fawm bawk.
Israel sipaite leh vân Pathian meuh pawh Jeriko khawpui
chuan a dodâl a. Israel sipaihoten nî tina an khawpui an hêl chhuak
laite kha hlauhthâwng deuh chungin thlîr thei mah sela, an kulh
nghehzia leh bang ngheh leh sânzia te kha an inhnem a, tûma han
tichim theih rual turah an ruat lo va. Mahse kulh bang chute khawpa
nghet, thawk leh khata lo chim ta rup mai, khawpui
166
TLANNA THU
ri ring ber ang maia chim ri ta ruih mai chuan a tizâm ta vek mai a,
\an khawh ngaihna pawh hre hlek lovin an lo awm ta vek mai a ni.
HOTU ATÂNA RUAT, JOSHUA FING TAK CHU
A chêtdân leh nundânah reng pawh Joshua chu demna rêng
rêng a awm lo. Hotu fing tak a ni a. Pathian tân a inpumpêk a. Mosia
tihdân angin, a thih hmain Hebrai mipuite chu a ko khâwm vek a,
Thlalêra an kal lai thute leh an chunga Pathian ngilneih dân zawng
zawng an hriat atan a hrilh nawn leh vek a. Thiam tak main an
hmaah chuan thu a sawi a. Moab lalin anmahni a lo do va, Israel mîte
chu ânchhia lawh tura Balaama a sâwm thute kha a hrilh a: mahse
Pathianin, “Balaama thu kha a lo ngaithla duh lo va; chuvangin mal a
sâwm ta zâwk che u a ni,‖ a ti a. An hnênah, “LALPA rawngbâwl hi
\ha lo âwm anga in hriat chuan vawiinah hian tû rawng nge in bâwl
dâwn thlang mai rawh u: in thlahtuten Lui râla a rawng an bâwl \hin
pathiante kha nge, in luah ram Amorhote pathiante kha? Kei leh ka
chhûngte erawh hi zawngin LALPÂ rawng a nia kan bawl dâwn ni,”
a ti a.
“Mipuite chuan, “LALPA Pathian chu kalsanin pathian dangte
rawng chu kan bâwl loh turzia mai chu; amah LALPA kan Pathian
ngeiin a lawm kan thlahtute nêna Aigupta ram bawih ata min hruai
chhuak a, kan mithmuha chhinchhiahna ropui tak takte ti a, kan
kalna apiang leh mipui zawng zawng kan tawn tlangna pawha min
vêng him zêltu chu,‘ an ti a.
Mipuite chuan an thuthlunna chu Joshua hnênah an tiam nawn
leh a, a hnênah chuan, “LALPA kan Pathian rawng kan bâwl ang a, a
thu kan zawm zêl ang,” an ti a. Joshua chuan mipuite thuthlun thute
chu Mosia lehkhabu, Mosian a hnena dân leh thuruatte Pathianin A
pêk, a ziakna buah khan a ziak ta a. Israel mi zawng zawngte chuan
Joshua chu an hmangaih êm êmin an zah êm êm bawk a; a thih tâk
pawh khan nasa takin an sûn a ni.
167
RAM TIAM LUH THU
Ram Tiam, Kanaan, Israelte luan chin ram

168
BUNG 24
PATHIAN BÂWM
Pathian bâwm chu bâwm serh, Thu Sawm Pêkte dahna tura siam
a ni a; Thu Sawm Pêkte chu Pathian aiawh tur dân chu a ni. Chu
bâwm chu Israelte ropuiuna leh chakna chu a ni. Chhûn leh zân, eng
lai pawhin Pathianin A awmpui a ni tih lan theihna pawh a awm.
Chu bâwm hmaa rawngbâwltu puithiamte chu chûu rawngbâwl hnâ
atâna puithû taka inhlante an ni. Puithiamte âwmah chuan âwmphâw,
a tlâng vêl lunghlu chi hrang hranga cheimawi a awm a; chûng
lungmawite chu Pathian khawpui lung rem sawm leh pahnihte ang
kha an ni. A laiah chuan Israel hnam sawm leh pahnihte hming kha
rangkachakah lunghlu hawrawpa ziak a ni a. Chû âwmphâw mawi
tak mai chu, âwm pum tuamin an koki a\anga uai thla a ni.
Âwmphâw sîr tawn ding lam leh vei lamah chuan lunghlu lian
deuh hlek bîk, êng zual bîk a awm a. Rorêltu hnena thu lût,
tihngaihna an hriat thiam theih loh apiangte chu puithiamte hnênah
chuan an rawn thlen a, annin Pathian hnênah an thlen chhâwng leh a;
Pathianin thu tâwp chu A lo hriattîr \hîn a ni. An thu thlen chu
Pathian duhzâwng a nih chuan A duhzawng a ni tih hriat theih nân
âwmphâw ding lam panga lunghlu chu êng mawi zual takin a ên hual
a; A duh loh zâwng a nih chuan vei lam pang lunghlu chung zawnah
chuan tuihu leh chhûm ang deuh hlek hi a awm \hîn a ni. Indona lam
pang thua Pathian an rawn chuan, kal ula, in hlawhtling ang, tih an
hriat nân chuan ding lam panga lunghlu chu êng mawi takin a hual
vêl \hîn a. Vei lam panga lunghlû chu chhûmin a hliah phawt chuan,
i kal tur a ni lo, i hlawh tling lo vang tihna a ni.
Puithiam lal ber hmun thianghlim bera kum khata vawi khat
chauh, Pathian ropuina hmâa bâwm hmâa rawngbâwl tura a va luh a,
Pathian A va rawn chuan Pathian aw rî chu benga hriat theih a a ni
\hîn. Pathianin âw kâ ngeia A chhan loh \um chuan A remtihna leh
remtih lohna chu bâwm sîr tawna cherub lem a\ang khân hriat
169
PATHIAN BÂWM
theihna a awm \hîn. A remtihna entîr nân bâwm sîr ding lam panga
cherub lem chungah khân Pathian ropuina êng chu a lo lang a, a
remtih lohna entîr nân bâwm sîr vei lam panga cherub lem chungah
khân chhûm a lo awm \hîn a ni. Pathian bâwm chu a kalna apiangah
vântirhkoh paliin vênghim tûr leh bâwm pawimawhzia chu a \ûl hun
apianga tilang turin an awmpui zêl a ni. Jordan lui a lo thlen khan
bâwm hmâah chuan Pathian Fapa Isua chu vântirhkohte nên an awm
a: lui tuite chu A hmaah an lo in\hen ta phuk a. Israel mi zawng
zawngten Jordan lui an kal kai fel vek hmâ loh chuan bâwm leh a
zâwntu puithiamte kiangah chuan lui kawr lai takah Krista leh
vântirhkohte chu an awm a. Bâwm zâwna Jeriko khawpui an kal hual
lai pawhin bâwm kiangah chuan Krista leh vântirkohte chu an awm
zêl a, a tâwpah khawpui kulh nghet tak mai chu a lo ni ta a ni.
ELIA INTHLAHDAH VÂNGA THILTHLENG
Elia chu puithiam lal bera a lo awm lai khân, a fapate chu
puithiam rawngbâwl hna sâng tak chu a chanter a. A fapate chuan
biakbûk kawngka bula rawngbâwl hnate thawkin, maichâm bula
rawngbâwl hnâte pawh an thawk a, an ran hlante chu an lo talh \hîn
a. Chûng hna pawimawh tak chu thawk siin tih dân \ha lo tak takin
an ti \hîn a. Anmahni hmâ an sial êm êm a, an duhâm hlê a,
chhûngkaw pa ber ni sîin a chhûngte thunun kawngah a inthlahdah e
tiin Pathianin Elia chu a zilh a. Elia chuan a fapate chu a hau va,
mahse a khuhkhirh zui chuang lo va. Puithiamna hnâ an thawh
kawngah pawh, Israela thlahten thil hlan an rawn pêk chungah fel lo
takin thil an ti a. Pathian dân bawhchhiain tih dân \ha lo tak an ti a,
an awmdân \ha lo avang chuan Israel mîte pawhin thil sual an ti tih
chu Elia chuan a hre bawk a.
LALPAN naupang Samuela hnênah chuan Elia‗n a chhûngte a
thlahthlam avanga an chunga thil a thlentîr tur chu a hrilh a. “LALPAN
Samuela hnênah chuan, „Ngai teh, Israel zîngah hian thil pakhat ka ti
dâwn a, chu chuan mi tin, a hria apiang chuan a tihlau ngei ngei ang.
Chu mi nîah chuan a chhûngte chung thu ka sawi tawh zawng
170
TLANNA THU
zawng kha Elia chungah ka ti ang a; ka tih \an hunah chuan tâwpna
chu ka awmtîr ang. Sualna an zînga awm, ani pawhin a hriat ve reng
a khap loh avang khân kumkhua atân an chhûng chung thu ka rêl ang
tih pawh ka hrilh tawh; a fapate chu an intibawlhhlawh a, ani lahin
khap a tum si lo va. Chuvangin Elia chhûngte lakah chhia ka chham
tawh a, Elia chhûngte sualna chu inthawina leh thilpêk te chuan a
tifai zo tawh lo,‘ tiin.”
Elia fapate bawhchhiatna chu Pathian ngaihin a nasâ a,
chuvangin an sual thawina turin eng pawh hlân mah sela Pathian tân
pawm theih a ni lo. Puithiam ni siin Pathian Fapa sual thawina atâna
a inpêkzia entîrna tura inthawina thilte chu an hmang \ha duh lo va,
anmahni intihbawlhhlawh nân an hmang zâwk a. An chêt dânin
Pathian an sawichhia a, sual thawina leh remna siam nân thisena
inthawina chu an ke phah hnuaiah an rap bet a, inthawina
intihthianghlimna atâna serh tak leh puithu taka tih tur chu
intihbawlhhlawh nân an hmang ta zâwk a ni.
LALPA thu chu Elia hnênah chuan Samuela chuan a hrilh a,
“Ani chuan, LALPA a nih chu: \ha A tih ang chuan ti rawh se,” a ti a.
Elia chuan a fapaten Pathian an chawimawi lo va, ani pawhin thil a
tisual a ni tih a hre mai a. A fâte a khap loh avangin thil a tisual a,
Pathianin a hrem dâwn a ni tih a hria a. LALPAN Samuela hnêna thu
a hriattîr chu Israel mîte zawng zawng hnênah Elia chuan a hrilh a.
Chutianga a tih avang chuan tun hma lama a lo inthlahdahna kha
siam \hat leh a beisei a ni. Mahse rei lo te hnuah chuan Elia chunga
thil \ha lo thleng tûr chu a lo awm ta mai a.
Israel mîte chu Filistiaho do turin an thawk a, mahse Filistiahoten
an hneh a, Israel mi sangli an that a. Hebrai mîte chuan an hlau ta a.
An tlâwm thu chu hnam dangten an hriat hlauh chuan an zuam zêl
ang a, an do ngam ve zêl mai ang tih an hlau a ni. An upate chuan
Pathian bâwm nên an thawh loh avangin an chak lo a ni ang tiin an
ngaihtuah a. Bâwm zâwn chunga Jordan lui an kân lai leh awlsam
taka Jeriko khua an lâk kha ngaihtuahin hmêlmate hneh theih nân
bâwm zâwna thawh an rawt ta a; bâwm ngawt mai chu an chakna
171
PATHIAN BÂWM
bul niin an ring ta a ni. Bâwm chhûnga awm, Pathian aiawhtu dân
chu an zawm ngei avang chauhin chakna an nei \hîn a ni tih an
ngaihtuah lo va. Puithiam bawlhhlawh tak, Elia fapate, Hofnia leh
Finehasa pawh bâwm zâwnnaah chuan an tel a. Mahse Pathian
thupêka zâwn chhuak an nih loh avangin bâwm thianghlim chu an
tibawlhhlawh a, Pathian dân chu an bawhchhia a ni zâwk. Chûng thil
tisualtute chuan bâwm chu Israelhote bûkah chuan an rawn la a,
sipaihote rilru pawh chu a tithar hlê a, hneh ngei an beisei ta a.
BÂWM LÂK THÛ
“LALPA thuthlung bâwm chu bûk a lo thlen veleh Israel
mipuite chu an âu ta dur dur a, an thâwm chu hla tak takah a hriat a,
Filistiahoten âu thâwm chu an hriat chuan, „Engtizia nge maw ni
Hebraiho chu an bûka an âu tak dur dur mai chu le?‘ an ti a. LALPA
bâwm chu bûkah an rawn la a ni tih an hre ta a. Filistiahote chuan an
hlau ta a; „Pathian chu bûkah A lo kal ta a nih chu: ka chung ava pik
êm, tun hmalam khân hetaing thil hi a la awm ngai si lo va. Kan
chung a va pik êm! Hêng pathiante kut a\ang hian tuin nge min
chhan chhuak ang le? Aigupta mîte Thlalêr hmuna hrîa tihlum
chiamtu pathiante kha an nih hi. Intichak ula, mipa angin lo zuang
chhuak rawh u, aw, Filistia mîte u, Hebrai mîte kan bâwiha an awm
angin, an bâwiah in awm loh nân: mipa in ni a lawm, bei rawh u,‘ an
ti a. Filistiahote chuan an bei chiam a, Israel mîte chu an hneh ta a,
mi tin mai chu an puan in lamah an tlân ta vek a, Israel mîte chu sîng
thum an that a. Pathian bâwm pawh chu an lâk sak a, Elia fapate
pahnih Hofnia leh Finehasa pawh an that ve ve a.”
Filistiahote chuan bâwm chu Israelte Pathianah an ruat a.
Pathian nung, vânte leh lei Siamtu, Sinai Tlânga A dân petu chuan
chu bâwm chhûnga A dân awm chu Ama mîte chuan an zawm leh
zawm loh a thuin vânneihna leh vânduaina a thlentîr \hîn a ni tih chu
an hre si lo va.
172
TLANNA THU
Israel mîte chu tam tak an that ta a ni. Elia chu sipaite
chanchin hriat duhin kawng sîrah chuan rilrua hlau thâwng tak
chungin a lo \hu a. Filistia sipaiten Pathian bâwm chu an la ang a, an
tibawlhhlawh ang tih chu an hlau êm êm mai a. Sipaiho zîng ata chu
mi pakhat Silo khuaah a tlân lût a, Elia hnênah chuan a fapate pahnih
an thah thu chu a hrilh a. A fapate thih chu a rinsa deuh reng a nih
avangin a tuar thiam hrâm a. Nimahsela zualko pa chuan, “Pathian
bâwm pawh kha an la ta,” tih thu a han sawi veleh chuan Elia chu a
lungngaihna avangin a lo khûr ta a, a thi ta dêr mai a. Pathian
thinurna a fapate chunga lo thleng chu amâ chungah pawh a lo thleng
ve a ni. A fapate bawhchhiatna kawngah khân a lo khuahkhirh lo va,
anmahni kha a lo thlahthlam mai avangin ani pawh chu a thiam lo a
ni. Filistia mîten Pathian bâwm an lo la ta chu Israel mîte chunga
buaina nasa tak lo awmna bul chu a ni reng mai. Finehasa nupui chu
raicheha a thih dâwn lai chuan heti hian a ti a ni: a nauhrin hming
chu Ikaboda a ni ang, “Israel ropuina chu lâk bo a ni ta: Pathian
bâwm chu lâka a awm avangin,” a ti a.
FILISTIA MÎTE RAMAH

Pathianin A bâwm chu Israelho hmêlmate kuta A han awmtîr
phal chu a chhan \ha tak a awm a ni: Bâwm ringawt chuan amah
maiin hlutna a nei lo va, anmahni a awmpui tih hriatna mai tur a ni a,
a chhûnga A dân awm chu an zawm a pawimawh ber a, mahse chu
dân chu an bawhchhia tih a hriattîr duh a ni. Bâwm avanga chakna
nei \hîn nia an inhria chu an ngaihtuah dik loh vang a ni tih an hriat
chhuah a duh avangin an han tlâwm rih pawh a pawiti lo a ni.
Filistia mîte chuan hnehtu nihna an lo chan tak avangin nasa
takin an lawm a; bâwm chu an lâksak avang chuan Israelhote
Pathian, thilmak nasa tak tihsaktu, an hmêlmate tichak lotu chu
chang ta ngeiin an inhria a. Pathian bâwm chu an khawpui pakhat
Ashdod an tih khuaah chuan an zâwn lût a, an pathian ngaih ropui
ber Dagona an tih biak inah chuan an zâwn lut a, an pathian bulah
chuan an dah ta a. A tûk zîngah chuan an pathiante puithiamte chu
173
PATHIAN BÂWM
biak inah chuan an va lût a: an pathian Dagona chu LALPA bâwm

hmâ takah chuan bawkkhupin a lo tlu der mai a, chu chu an va hmuh
chuan an hlau êm êm mai a. An tung ding leh a, an awmna
pangngaiah chuan an dintîr leh a. Engemaw tiin a lo tlu palh mai a
nih dawn hi an ti a. Nimahsela atûk lehah pawh chuan a lo tlu der
mai a: chu mi \um erawh chuan a lû leh a bânte chu a lo bung rum
mai a.
Pathian vântirhkoh, bâwm vêngtute chuan pathian nung lo leh
engmah hre lo chu titluin an lo tibung a ni: Pathian nung, pathian
dangte zawng zawng chunga lêng chu an hriat theih nân leh Pathian
tak hre lo pathiante chu Pathian nunga chu an zah êm êm Pathian a ni
a. Chutia Pathian bâwm hmaa Dagona chu lû leh bân chhum ruma
bawkkhup an hmuh chuan an lungngai \an ta hle mai a, Filistia hnam
tân chhinchhiahna \ha lo tak a ni ngei ang tih an ring ta a. Filistia
mîte leh an pathiante zawng zawng chu Hebrai mîten an la titlâwm
ang a, an la tiboral vek ang a; Hebrai mîte Pathian chu pathian
dangte zawng zawng aiin A ropuiin thil A tithei zâwk êm êm dâwn a
ni tih an lo ngaihtuah ta a. Tichuan an milem pathian biak in a\ang
chuan LALPÂ bâwm chu an la sawn a, hmun dangah amah chauhin
an awmtîr ta a ni.
Filistiaho chuan Pathian bâwm chu thla sarih an kawl a.
Israelte chakna bulpui ber an Pathian bâwm lah an chhuhsak tawh
bawk si a, him takin Israel sipaite hlau hauh lovin an awm thei tawh
dâwnin an inhria a. Mahse an hnehna lâwma an awm lai a\ang rengin
an chênna ram hmun tinrengah chuan \ahna a lo awm ta zâwk si a;
Pathian bâwm avang ngei chuan an zîngah manganna nasa tak a lo
awm ta a ni tih an hre te a. Hlau êm êm chungin hmun hrang hrangah
an dah sawn a. Pathianin an chungah chhiatna nasa tak a rawn
thlentîr nghâl a ni tih hriain bâwm chu engtia tih tur nge tih pawh an
hre thei ta lo a ni. Bâwm chu vântirkohten an vêng him tlat a. Filistia
mîte chuan hawn pawh an hawng ngam lo. An pathian Dagona lahin
a chhiat phah tawh si a, bâwm hnaia awm pawh chu an \ih tawh a ni.
Pathian bâwm chu engtia tih tur nge ni ang tiin an
174
TLANNA THU
puithiamte leh dawithiamte chu an râwn a. Anni chuan, a neitute

hnênah thawn kir leh tur a ni; an tihdik lohna thupha chawi nan
thilpêk man tam tak an thawn tel bawk tur a ni a; Pathianin an thupha
chawina chu a pawmsak chuan tihdamin an awm thei chauh ang an ti
a. Israelte chauh ta tur, Pathian bâwm chu an laksak avangin an
chungah Pathianin kut A thlâk a ni tih pawh an hre bawk tur a n.
ISRAELTE HNÊNA PÊK KÎR
|henkhatte chuan chutianga bâwm pêk kîr leh chu an duh
mang lo va. „A tlâwm thlâk lutuk êm e‘ an ti a; chuti khawpa an
chunga thihna rawn thlen thei Israelhote Pathian bâwm han zâwn tur
chuan Filistia zîngah tu teh lulin nge mahni nunna thâp ngam pawh
awm ang le an ti a, an mi râwnte chuan an thu chu zawm hrâm hrâm
turin an fuih a, Aigupta mîte leh Faroa anga an thinlung an tihkhauh
vaih chuan tuarna nasa zâwk leh hripui râpthlâk zâwk a lo thleng mai
ang tiin an sawihlauh a. Pathian bâwm chu va dahkîrtu tur an awm
tâk ngang loh avang chuan heti hian an ti ta a, “Tawlailîr thar siam
ula, bawngpui, a hnute sâwr lai pahnih tawlailîr la hnûk ngai hauh lo
rawn la ula, tawlailîr nên chuan thlun zawm ula, an notête erawh chu
rawn kai hâw ang che u; chu tawlailîr chungah chuan LALPÂ bâwm
chu dah ula, bâwm sîrah chuan thingrem chungah rangkachakte dah
ula, chu chu A hnêna sual thupha chawina thilpêk a ni ang a; an
duhna lam pan mai turin kaltîr ang che u. Bethsemes lamah an kal
vang vang chuan keimahni min hrem nân mangannate hi Pathianin A
rawn thlen a ni tih kan hre thei ang an ti a. “Mîte chuan chutiang
chuan an ti a; bawngpui hnute sawrlai pahnih chu an la a, tawlailîrah
nên chuan an thlun zawm a, an notête erawh chu inah an hrêng a....
Bawngpuite chuan Bethsemes kawng chu ngîl takin an zawh ta a, an
kal pah chuan an bû zêl a; kawng sîr ding lamah emaw, vei lamah
emaw pêng hauh lovin an kal ta a.”
Filistia mîte rin dân chuan chutia bawngpui an notête tel lovin
khawilamah mah kal duhin an ring lo va; an kal vêk sî chuan an
175
PATHIAN BÂWM
hmuh thei lohah hruaitu a awm ngei a ni ang tiin an ngaihtuah a ni.
Bawngpuite lah chu an notête kova bû zêl chungin Bethsemes lamah
chuan ngîl takin an kal ta si a. Filistia hotute chuan chutia bâwm han
thlah mai chu an ngaih a \ha thei lo va, Bethsemes ram rî thlengin an
zui a. Kawng lakah eng emaw tia a lo awm mai chuan buaina
râpthlâk zâwk an chungah a lo thleng ngei ang tih an hlau a. Pathian
vântirhkohten bâwm chu an vêng reng a, bâwngte pawh chu Israelho
awmna lamah an kaltîr a ni tih chu an hre lo a ni.
ÂT - HUAINA AVÂNGA HREMNA
Bethsemes khuaa mîte chuan lovah buh an lo la a; Pathian
bâwm tawlailîr chunga awm bawngpuiin rawn hnûk an han hmuh
chuan an lâwm hlê mai a. Pathian thiltih a ni tih an hria a. Sebawngte
chu lungpui lianpui bulah an ding ta a. Tichuan Levia thlahte chuan
LALPÂ bâwm leh Filistiahote thilpêk chu an la thla a. Tawlailîr leh
sebawngte chu LALPÂ hnênah hâlral inthawi nân an hmang ta a.
Filistia mîte hotute chu Ekron lamah an kîr leh ta a, hrî pawh chu a lo
reh ta a.
Bethsemes khuaa mîte chuan chuti taka thil mak rawn thlentîr
thei bâwm serh tak mai chhûngah chuan engnge maw awm dâwn le
aw tiin hmuh chian an châk a. Pathian thiltihtheihna avang zâwka
thilmak tak lo awm a ni tih ngaihtuah lovin, bâwm ringawt mai chu
an ngai pawimawh a. Chu bâwm serh tak mai chu a enkawltu tur leh
a chhînte hawng tur chuan Pathianin A ruat bîkate chauh lo chuan an
khawih tur a ni lo a; mi dangten an hnamte pawhin an zah leh an \ih
êm êm bawm chu Bethsemes khuaa mîten hawnga a chhûnga thil
awmte an hmuh châk vanga an khawih avangin bâwm vêngtu
vântirhkohte chuan mi sîngnga aia tam mah an tihlum ta a.
Bethsemes khuaa mîte chuan bâwm chu an hlau ta a. “He

LALPA Pathian thianghlim hmaah hian tunge ding thei ang ile? Kan
hnên ata hi tu hnênah nge a kal ang?” an ti a. Kirjat-jearim khuaa
mîte hnênah chuan zualko an kaltîr a, Filistiahoten LALPÂ bâwm
kha an rawn dah kîr leh ta a, lo kal ula, zuk la chho rawh u tiin.
176
TLANNA THU
Kirjat-jearim khuaa mîte chuan LALPÂ bâwm chu an la ta a,

Abinadaba inah an la lût a, bâwm vêngtu atân Abinadaba fapa chu an
ruat ta a. Hebrai mîte chu kum sawmhnih chhûng zet Filistiahte thu
hnuaiah an awm a, nasa taka hnehchhiahin an awm a; an sual thuah
an inchhîr a, Samuela ngenna avangin Pathian pawhin an chungah
ngilneina A lantîr leh ta a. Filistiahote chuan an rawn do leh a, mahse
Israelhote tân thil mak nasa tak A ti leh a, an hmêlmate chu an
titlâwm leh ta a ni.
Davida lala an siam thleng khân bâwm chu Abinadaba inah a
awm a. Israel mîte zîng ata mi sîngthum a thlang chhuak a, chu mîte
nên chuan Pathian bâwm chu an la a ni. Tawlailîr thar chungah
bâwm chu dahin Abinadaba fapate, Uza leh Ahioa chuan tawlailîr
chu an khalh a. Davida leh Israel mîte zawng zawng chuan LALPÂ
hmâah chuan thil tum rîk theih chi tinreng an tum a. “Nakona hruih
an lo thlen chuan, chûng tawlailîr hnûktu bawngte chu an inchhuih
petek vak a, bâwm chu a insawi dâwrh a; tichuan, Pathianin A remtih
hlek loh, Uza chuan a han ban a, a han chelh ta mai a. LALPA chu
Uza chungah A thinur a, chumi hmunah chuan a tihdik lohna avang
chuan Pathianin A tihlum ta a. Pathian bâwm bulah chuan Uza chu a
thi ta dêr mai a.” Bawngte kha an inchhuih petek avangin an chungah
Uza a thinur a ni. Filistianhote kut ata him taka rawn la lêttu Pathian
chuan bâwm chu A vêng him thei zêl dâwn tih a rin lohna a tihlan
kha Pathianin A duh lo a ni. Pathianin khawih A remtih hlek loh
Pathian bâwm chu L ALPAN A vêng him dâwn tih ring lovin amâ
kuta chelhin vênhim a tum avangin bâwm vêngtu vântirhkohte chuan
Uza chu an tihlum ta a ni.
“Chu mi nî chuan Davida chuan LALPA chu a hlau ta a,
engtin nge LALPÂ bâwm chu ka hnênah a awm theih ang? a ti a.
Chutichuan, LALPÂ bâwm chu Davida chuan Davida khawpuia
zâwn luh chu a ngam ta lo va; kawng laka Gitait mi pakhat Obed-
edoma inah chuan a hnutchhiah ta mai a.” Davida chuan ani pawh mi
sual a ni tih a inhria a, Uza ang maiin a ât-huaina avangin Pathian
thinurna a chungah a thlentîr ve ang tih a hlau a ni. “L ALPÂ bâwm
177
PATHIAN BÂWM
chu Gitait mi Obed-edoma inah chuan thla thum a awm a: LALPAN

Obed-edoma leh achhûngte chu mal A sâwm sak \hîn a.”
Bâwm chhûnga A thupêkte bawhchhia apiangte tân thihna
meuh pawh chu bâwm chuan a thlen thei tih leh, chu thupêkte zawm
apiangte hnênah chuan malsawmna leh chakna neih theih a ni tih A
mîten hria sela Pathianin A duh a. Chutia a ina LALPÂ bâwm awm
avang chuan Obed-edoma leh a chhûngte chu Pathianin mal A sâwm
tih Davida‗n a hriat chuan ama khawpuia lâk luh chu a duh ta a.
Amaherawhchu bâwm serh tak chu a lâk hmain Pathian hmâah
chuan a intithianghlim a, a lalna rama mi pawimawh zawng zawngte
pawhin an rilru chu Pathian lamah an vawn thianghlim theih nân
khawvêl thil lak ata inthiar fihlîm turin thû a pe a. Bâwm serh tak
mai chu Davida khawpuia an lâk luh dâwn chuan Davida chu kal ta
a; Pathian bâwm chu Obed-edoma in ata chu Davida khawpuiah
chuan lâwm takin a la chho ta a....
“LALPÂ bâwm chu an rawn la a, Davidan bâwm dahna tura

biakbûk a sakah, a dahna tur takah chuan an dah ta a; LALPÂ hmâah
chuan Davida chu pumhâl inthawi leh inremna inthawina a hlân ta
a.”
SOLOMONA BIAK INAH

Biak in chu Solomonan a sak zawh hnuah chuan Israel
upahote leh mipui zînga hotu pawimawhte chu a ko khâwm a,
Davida khawpui a\anga LALPÂ thuthlun bâwm chu lâk chhoh tur a
ni tih a hrilh a. Chûng mîte chu Pathian hmâah chuan an
intithianghlim a: tichuan puithûna nasa tak nen LALPA chu zah êm
êm chungin bâwm zâwntu puithiamte hnênah chuan an kal ve ta a.
“LALPÂ bâwm chu an rawn la chho va, pungkhâwmho biakbûk nen,
biakbûk chhûnga bêl thianghlim zawng zawngte nên chuan
puithiamte leh Levia chîte chuan an la vek a. Lal Solomona chu, a
hnêna Israel mi pungkhâwmhote nên chuan bâwm hmâah chuan
beramte leh bawngpate a tamzia hriat sên rual lohin a inthawi a.
178
TLANNA THU
Solomona chuan a pa Davida tih angin a ti a. Pên ruk dân

zêlah inthawina a hlân a. Hla sa chungin, thil tum rîk nên
rawngbâwlna ropui tak nên “puithiamte chuan LALPÂ thuthlun
bâwm chu LALPÂ biakna inah, hmun thianghlim berah, cherubte
thlazâr hnuaiah chuan a hmunah chuan an rawn la a. Bâwm dahna
chungah chuan cherubte chuan an thla pahnih an zâr a, bâwm leh a
chunga tiangte chu an thlain an zâr khuh a ni.”
Tlânga entawn tur Mosia hnena Pathianin a hmuhtîr, chu mi
hnua Lal Davida hnêna LALPAN A pêk ang chiah khân biakbûk
ropui tak mai chu sak zawh a ni ta a. Leia biakbûk chu vâna mi ang
chiaha sak a ni. Bâwm chhîn chung lama cherute tih loh pawh
Solomona chuan, bâwm sîr tuaka ding vântirkoh lem pahnih, lian
deuh zâwk tak a siam belh a, chûngte chuan vâna vântirhkoh,
Pathian dân vêngtute a entîr a ni. He biakbûk mawizia leh ropuizia hi
sawi a har a ni.
Zaipâwlte chu thil tum rîk hrang hrang nên Pathian fakin an
zai a. Thil tum rîkte nêna inhmeh êm êma an zai rî chu biak in
chhûngah leh Jerusalem khawpui chung vela a thang khâwk lai
chuan, Pathian ropuina chhûm chuan tun hma ang bawkin biak in
chu a rawn chîm khat ta mup mai a. “Heti hi a ni a, hmun thianghlim
a\anga puithiamte an lo chhuah lai chuan puithiamte chuan an rawng
bâwl hnâ pawh an ti hlei thei ta lo va; LALPÂ in chu LALPÂ
ropuinain a lo khat ta si a.”
Lal Solomona chu dâr dawhkan chungah maichâm hmaah
chuan a ding a, mipuite chu mal a sâwm a. A \hîng\hi a, chung lam a
ban a, \hahnemngai tak mai leh urhsun êm êm maiin Pathian hnênah
chuan a \awng\ai ta a; chutih lai chuan pungkhâwmhote chuan lei
lamah an lu an kun nghuai mai a. Chutia a \awng\ai zawh veleh
chuan vân a\angin mei a lo tla thla a, maichâma inthawina sa hlan
chu a kângral ta vek a.
Israel mîten thil sual an tih a, Pathian hnên ata an kal bo chuan
chu biak in chu tihchhiatin a awm ngei ang tia Pathianin A lo sawi
tawh kha biak in sak zawh hnû kum za tam tak ral hnuah chuan a lo
thleng ngei a ni. Solomona hnênah khân Pathianin, rinawm taka a
179
PATHIAN BÂWM
awm zêl a, a mîte pawhin a thupêkte chu an zawm zêl chuan biak in
ropui tak mai chu a ropui pangngaiin Israel mîte thuawihzia lantîr
nân leh malsawmna leh hausaknate chu an chungah nghah tlat a ni
tih lantîr nân kum khuain a ding reng ang, tiin a tiam tawh a ni.
ISRAEL FÂTE SALA AN AWM THÛ
Israel mîte chuan Pathian thupêkte an bawhchhiata thil sual
takte an tih avangin anmahni hrem nân leh inngaihtlâwmna an neih
theih nân sala an tân chu Pathianin A remti a ni. Biak in chu
tihchhiata a awm hmâ daih rengin Pathian chuan A chhiahhlawh
rinawm takte hnênah chuan chu biak in awmdân tur chu a lo
hrilhlâwk daih tawh a. Chu biak in chu Israel hnamte chuan an
chhuang nasa êm êm mai a. An chapopui luattuk avang chuan
Pathian lakah thil an tihsual phah a, milem biakna lam thil angte
pawh an tih phah a ni. A chhiahhlawh rinawm takte hnênah chuan
Israel mîte sala an awm tûr thûte pawh Pathianin A hriattîr a. Chûng
mi fel takte chuan biak in chu tihchhiata a awm hmain bâwm
thianghlim lung phêk dahna chu an la sawn a, lusûn ang maia
lungngaihnaa khat chungin bâwm chu a rûk têin pûkah Israel mîte an
sual êm avangin an hmuh chhuah leh tawh hauh loh turin an thukru
bo ta a ni. Chu bâwm thianghlim, bâwm serh takmai chu thuhrûkin a
la awm reng a. A rûk têa an dah ang chiah khân khawih danglam
hauh lohin a la awm ta reng a ni.
* * *
180
BUNG 25
KRISTA LO KAL HMASAKNA
I suan mihring awmdân lâ a, mihring anga inngaihtlâwm a, Setana

thlêmnate A tuar tur hun chu min thlenpui a. A piannaah chuan
khawvêl ropuina engmah a tel hauh lo va. Ran chaw pêkna thlângah
an muttîr a; nimahsela A pianna chu mihring fate rêng rêng pianna
aia nasa zâwka chawimawi a ni. Isua lo pian thû chu berampûte an
hrilh a, an thupuan chu Pathian a\anga eng leh ropuinain a zui a. Vân
mipuiten \ing\ang an tum a, Pathian an chawimawi a. Tlanna
hnathawh tifamkim tura khawvêl tlu tawha Pathian Fapa lo kal thû
chu an puang a: A thihna avangin mihring tân muanna leh hlimna leh
chatuana nunna a thleng dâwn tih pawh an puang a. A Fapa lo kal
chu Pathianin A chawimawi a. Vântirhkohten chibai an bûk a.
ISUAN BAPTISMA A CHANG
A baptisma chan \um chuan Pathian vântirhkohte chu a
channa hmun chungah an thlâwk vêl a; Thlarau Thianghlim chu
\hûro angin a lo chhuk a, a chungah a fû a, mipuite chuan mak tia an
en reng laiin vân a\angin Pa âw chu an hria a, chu aw chuan, “Nang
ka Fapa duh tak i ni; i chungah ka lâwm êm êm e,” a ti a.
Jordan luia baptisma chang tura A lo
kalin Johana chuan Chhandamtu a ni tih a
hre chiang lo va. Amaherawhchu Pathian
Beram No a ni tih a hriat theih nân
Pathianin chhinchhiahna pêk a tiam a. Chu
chhinchhiahna pêk tûr chu vân a\anga lo
chhuk \hûro Isua chunga fuin a vela
Pathian ropuina eng awm tur a ni. Johanan
a kut a phar a, Isua lam kâwkin, “En teh u,
Pathian Beram No, khawvêl sual kalpuitu
saw,” a ti a. Johana 1:29.
181
JOHANA RAWNGBÂWLNA
Johana chuan Isua chu lo kal tur Messia, khawvêl Chhandamtu
tur a ni tih a zirtîrte a hrilh a. A hnathawh chu a lo tâwp dâwn tawh
avangin Isua chu zawng chhuak a, an zirtîrtu Ropui anga zui turin a
zirtîrte chu a hrilh a. Johana dam chhung chu lungngaihna leh mahni
insûmna hlîrin a khat a. Isua lo kal hmasakna ber thu lo sawi lâwktu
a ni a, amaherawhchu a thiltihmak te a hmuh veleh A thiltihtheihna a
entîrte chu a lâwm ve thei lo va. Isua, zirtîrtua a lo din chhuah hnuah
chuan Johana chuan a thi dâwn tih a inhria a. Thlalêrah tih chauh lo
chuan a âw an hre ngai mang lo va. A khawhar êm êm mai a. A
chhûngte zîngah an chhungkaw inkawm khawmnaahte pawh a tel ve
lo vin a dam chhung hnathawh tur thawk turin an in a chhuahsan a.
He zâwlnei ropui tak thu ngaithla tur hian mi tam tak chu khawpui
leh an khuate chhuahsanin thlalêrah an kal a. Johana chuan thing
bulah hreipui a dah ta. Mi huat leh mi lawm loh pawisa lo vin an
sualnaah a zilh a, Pathian Beram No tân lamlian a sial a.
―En teh u, Pathian Berâm No, khawvêl sual phurtu saw!‖

182
TLANNA THU
Johana thu hriat leh a sawi ropui takte a ngaihthlâkin Heroda

chuan ngun tak leh urhsûn taka ngaihtuahin a zirtîr a nih ve theih nân
enge a tih ang tiin a zâwt a. Heroda chuan a unaupa nupui, a unaupa
la dam lai sîin a nei dâwn \êp a ni tih hriain, Johana chuan chiang
takin chutiang chu a thiang lo a ni tiin Heroda chu a hrilh a. Heroda
chuan a nupui neih tum chu a \hulh phal lo va. A unaupa nupui chu a
neih sak ta a, chu a nupui thû leh hlâ avangin chhuah leh mai tumin
Johana chu a man a, tân inah a khung a, tân ina a tân lai chuan
Johana chuan a zirtîrte hnên a\angin Isua hnathawh ropui chanchinte
a lo hria a. Amah ngeiin a thu lâwmawm chu a ngaithla thei lo va;
nimahsela a zirtîrte chuan an thu hriatte hrilhin an thlamuan \hîn a.
Rei lotêah Heroda nupui thu leh hla avang bawkin Johana lû an tan
ta a. Zirtîrte mi hnuaihnung ber pawh Isua zui a, a thiltihmakte hmû
a, A hmui a\anga thlamunana thu ngaithla theite chu Baptistu Johana
aiin an vânnei fê zâwk a ni, chu chu chawimawi leh tih ropuiin an
awm a, an dam chhûngin nawmna an neih zâwk avang a ni tih ka
hmu a.
Isua lo kal hmasak thû puang turin Elija thlarau leh a chaknain
Johana chu a lo kal a. A tâwp thlengin mi entîr a, Isua lo kal
vawihnihna leh thinurna nî puang tûra Elija thlarau leh chaknaa kal
chhuak tûrte chu Johana hian a entîr a ni tih ka hmu a.
THLÊMNA
Jodan luia Isuan baptisma A chan zawh hnûin diabola thlêm turin
thlalêrah thlarau hruain a awm a. Chu mi thlêmna nasa tak atân
chuan Thlarau Thianghlimin a puahchah a. Ni sawmlî zet Setana
thlêmin a awm a, chutih chhûng chuan engmah a ei lo. A kiang vêla
thil awm rêng rêng chu an lâwmawm lo zo vek a, mihringin a duh
loh tur ang hlîr a ni. Ram sakawlh leh diabola neên thlalêr hmun
fianrial khawhar thlâk takah an awm a. Chaw nghei leh tuarna
avangin Pathian Fapa chu a dângin a chêr hlê a. Nimahsela a
kalkawng tur chu ruat sa tawh a ni a. A lo kal chhan, a hnathawh chu
a hlen tur a ni. Setana chuan Pathian Fapa tuarna denchhenin,
mihring anga A intih tlâwm avangin amah hneh beiseiin thlêmna tam
taka thlêm
183
turin a inpuahchah a. Setana chuan hetiang hian a rawn thlêm a,

“Pathian Fapa i nih chuan he lung hi chhanga chang turin thû pe
rawh,” a ti a. A Pathian thiltihtheihna hmangin Messia a nih lanna
entîr duh turin Setanan Isua a thlêm a. Isua erawh chuan zaidam
takin, “Mihring hi chhang chauhvin an nung lo vang a, Pathian kâa
thu tin chhuakin an nung zâwk ang‗ tih ziak a ni,” tiin a chhâng
a.Luka 4:3, 4.
Pathian Fapa a nih leh nih loh thû-ah Setanan Isua hnialna a
zawng a. Thlêmna a tuar chhûnga a chak loh leh a tuarna lam
kawhhmuhin Isua aia chak zâwka a insawi khân vân a\anga aw lo
chhuak, “Nang ka Fapa duh tak i ni; i chungah ka lawm êm êm e,” tia
rawn sawi khân a tuar chhuahtîr thei a ni. ( Luka 3:22 ). Khawvêl
Chhandamtu a nih leh a thiltihtheihna chu Setana hnêna han entîr
chu Krista tih tur a ni lo tih ka hria a. Pathian Fapa thuneihna leh a
dinhmun ropuizia chu Setanan a hre tâwk tawh hlê a ni. Krista
thuneihna hnuaia a inphah duh loh avangin vân a\anga tihchhuah a ni
sî a.
Setana chuan Isua chu A thiltihtheihna entîr turin Jerusalem-
ah a hruai a, Pathian biak in chhîp zumah chuan a dah a, a chhîp zum
sâng tak a\anga tla thla a Pathian Fapa a nihzia entîr turin a thlêm a.
Setana chuan thu fing takin, “Nangmah humhim tûr chein i chung
thûah zawng a vântirhkohte chu thû a pê ang a, an kutin an dâwm
ang che, chuti lo chuan i kêin lung i chhuih hlauh dah ang e,” a ti a.
Isuan a hnênah, “LALPA I Pathian fiah suh tih a ni a,‗tiin a chhang
a.” Luka 4:10-12. Setana chuan Isua hi a Pâ khawngaihna rinhlelhtîr
a, a hnathawh tûr a thawh famkim hmâa a thih hlauhawm khawpa a
insiam a duh a. Chhandamna ruatna chu tihhlawhchham a duh a:
nimahsela Setana tihbuai rual lohvin chhandamna ruahman chu lo
puahchah ngheh tawh a ni.
Kristian zawng zawng tân Isua chu entawn tur a ni. Thlêma an
awmin dawh thei takin an tuar tur a ni. An hmêlmate laka hnehna an
chan theih nân LALPA chu a thiltihtheihna hmang tura koh theihna
an nei tiin an inngai tur a ni; an hnehnaah chuan Pathianin ropuina
leh chawimawina a hmuh nghâl dâwn si loh chuan Pathian biak in
184
TLANNA THU
chhîp zum a\angin Isua kha zuang thla ta sela, a Pâ a chawimawi lo

vang, Setana leh Pathian vântirhkohte chauh lo chuan a zuang thla lai
chu an hmu dâwn sî lo va. A hmêlma ber hnêna a thiltihtheihna entîr
tûra LALPA a thlêmna chauh a ni. Isuâ tân chuan hneh tura A lo kal
chhana hnêna intihtlâwmna a ni ang.
“Diabolan hruai chho va, mit khap kâr lovah khawvêl ram
zawng zawng a entîr a. Diabola chuan a hnênah, „Hêng zawng zawng
chunga thuneihna leh a ropuina hi ka pê ang che; ka hnêna pêk a ni
tawh si a, ka duh apiang hnênah ka pe bawk \hîn a ni. Chutichuan
bawkkhupin chibai mi bûk la, a zain i ta a ni vek ang,‘ a ti a. Isuan a
hnênah. „Setan, kal bo daih rawh: LALPA i Pathian chibai bûk la,
Amâ rawng chauh bawl rawh,‘ tih ziak a ni,” a tiin a chhâng a.
Matthaia 4:3-10. Setana chuan lei a neih theih tur zawng zawng kha
neih loh mai pawh a hnial lo va. Chhandamna ruahman dân chu
zawm chhuah a nih a, mihring tlan tura Isua a thih chuan Setana
chuan a thuneihna a zîm sauh ang a, a tâwpah chuan lâk sak veka
tihboral a ni ang tih a inhre si a. Chuvangin Pathian Fapain a
hnathawh ropui tak a \an tawh chu, a theih phawt chuan, tihtlawlhtîr
theihna chu ngun taka zir leh a tum a. Mihring tlanna ruahman chu lo
hlawhtling lo sela tuna a ram chuh hi Setana chuan a chang hlen ang.
Chutiang chuan lo hlawhtling ta hlauh sela vân Pathian dodâlin ro ka
rel ve ang tiin a inhnêm a ni.
THLÊMTU ZILHIN A AWM
Isuan A thiltihtheihna leh a ropuina a hlih a, vân ram a kalsan
chuan Setana chu a lâwm a, chutiang a lo nih chuan Pathian Fapa
chu a thiltihtheihna hnuaia dah angah a ngai a. Eden huana nupa tuak
khat thianghlimte kha thlêmnain a hneh thuai avangin a
thiltihtheihna leh a vervêknain Pathian Fapa ngei pawh thlêm thlûk
a, ama nunna leh a ram chan a beisei a. Pathian duhzâwng a\anga
pêng tura Isua a thlêm thlûk theih chuan a tum chu a puitling dâwn a
ni. Nimahsela thlêmtu chu Isuan a zilh a. “Setan, kal bo daih rawh,”
tiin. A pa chauh chu chibai A bûk tûr a ni. Setana chuan lei ram hi a
ta a ni tiin a chuh a; Isua hnênah a tuarna tûr zawng zawngte
185
―Setan, Kalb o daih rawh‖
chu tuar loh mai theih, khawvêl ramte nei tur chuan thih pawh a ngai
lo va; amah chibai a bûk phawt chuan leia thil zawng zawng leh a
chunga thuneihna nên neih mai theih ni âwmin Isua hnênah a sawi a.
Isua erawh chu A ding nghet a. Ama nunna ngeiin Setana hnên
a\angin ram chu a la tlanchhuak ang a, eng hunah emaw chuan lei
leh vâna mi zawng zawng a hnêna an inpêk hun a la thleng dâwn tih
a hria a. Leia ramte rochungtu dik tak a ni a, chatuana a neih tura a
kuta pêk a nih theih nân a Pain kawng a ruat, tuarna leh hlauhawm
taka thihna chu a thlang a, Isua ropuinaa mi thianghlimte tibuai tawh
lo turin Setana pawh chu tihhlum turin a kuta pêk a ni ang.
* * *
186
BUNG 26
KRISTÂ RAWNGBÂWLNA
S etanan Isua a thlêm zawh hnû khân remchân hun atân a kalsan
ta a, vântirhkohten Thlalêrah a chaw ei tur an buatsaih a, an
tiharh a, a pâ malsawmna a chungah awm a. A thlêm nasatna berah
Setana chu a hlawhchham ta a; amaherawhchu Isua rawngbâwl hun
engemaw lai, hun hrang hrangah a vervêkna hman lehna hun
remchâng a zawng a. Isua lâwm lotute chawhthawh a, huattîr a,
tihboral a la beisei viau va.
Setana chuan a tirhkohte a ko khâwm a, inrâwnkhâwmna an
nei a. Mihring Fapa an hneh theih loh avangin an thinrimin an
beidawng hlê a. Fin vervêk thawh lehzual a, ama mîte zîng ngeia
khawvêl Chhandamtu a nih rinhlehtîr tum turin thu an rawt tlu a;
chutichuan, Isua pawh a hnathawha tihbeidawn leh tihhnual an beisei
a. Judahote chu an serh leh sâng leh an inthawinaahte eng ang
pawhin khermei mah sela, zâwlnei thu sawi lâwkte awih lohtîr a,
Messia lo kal tur a ni tih rinhlelhtîr ila, Isua hi an hmusitin an duh lo
thei ang e an ti a.
Isua rawngbâwl chhûng chuan Setana leh a tirhkohte chu rin
lohna, huatna leh hmuhsitna mîte neihtîr tuma an \ûl ruai chu mi
hmuhtîr a. Isuan an sualna zilh hauva thudik A sawiin mipuite chu an
thin ur a. Setana leh a tirhkohte chuan Pathian Fapa nunna la turin
mîte an fuih a.Vawi khat chang pawh ni lovin a den hlumna turin
lung an chhar a, nimahsela vântirhkohten an vêng a, mipui chuan an
man a, khâm kovah an hruai a, nam thlâk an tum a. Engtiang taka tih
tur nge ni tia anmahni an inhnial chhûngin vântirhkohten mipuite
hmuh theih loh turin an dinhliah leh a, ani chu mipui kârah a kal bo
ta a.
Setana chuan chhandamna ruahman dân chu a la hlawhchhamtîr
ang tih a la beisei fo va. Isua chu mite huattîr a, an rilru ti khauh turin
a thiltihtheihna zawng zawng a hmang a. Tlêm tê chauhvin Pathian
Fapaah an pawm ang a, chutiang mi tlêm tê tân maia tuar
187
leh inhlan chu a hautak lutuk e tiin A ngai thei ang tih a beisei a.
Nimahsela Isua chu Pathian Fapa a ni tih pawmtu leh an thlarau
chhandamtu atân ringtu pahnih chauh pawh awm sela ruahmanna
ang chu A hlen tho ang tih ka hmu a ni.
NATNA CHHÂWKNA
Natna lama Setana thiltihtheihna tichhiain Isua chuan a
hnathawh a thawk \an a. Damlote a tidam a; mitdelte a mentîr a,
kebaite a tidam a, hlima lâwm leh Pathian chawimawiin a zuantîr a.
Zengte leh kum tam tak Setana nunrâwnna thuneihna hnuaia awm
tawhte a tidam leh a. A \awngkamin chaklo te, khûr te leh lungngaite
a thlamuan a. Setanan hneh taka a lo chelh tawh mi chaklote leh
hrehawm tuartûte chu, Setana kut a\angin Isuan a la chhuak a, taksa
hrisêlna leh lâwmna nasa tak leh hlimna an hnênah a thlen a. Mithîte
a tinung leh a, a
thiltihtheihna nasa tak
avang chuan Pathian chu
an chawimawi a. Amah
ringtu zawng zawng tân
chuan nasa takin hna a
thawk a. Krista nun
chhûng hi mîte
khawngaihna leh lainatna
leh hmangaihna thu leh
thiltihin a khat a ni. A
hnêna lo kal tawh phawt
chu an manganna te a
chhâwk zang duhin an
chanchinte a ngaithla duh
reng a ni. Mipui tam takin
anmahni mi mal taksa ngeiah Pathian anga a thiltihtheihna chu an
chang \heuh a ni. Nimahsela hetiang hna a thawh hnuah pawh
thuhrilhtu inngaitlâwm tak, ropui tak si chu mi tam takin an zahpui a.
188
TLANNA THU
Rorêltûten Isua chu an rin loh avangin mipuiin an lâwm duh lo va.
Lungngaihnate nei mi leh natna hre mi a ni a. Mahni tâna zawng lo
va nun tlanga a nunnain an chunga ro a rêl chu an ngai thei lo va.
Khawvêlin a pêk ropuina chu chen rih an duh a. Nimahsela mi tam
tak chuan Pathian Fapa chu an zui a, a zirtîrante an ngaithla a, a kâ
a\anga thu mawi tak chhuak chu an chang a. A thute chu awmze tam
tak nei an ni nain, chiang takin a sawi avangin mi rilru chak lo ber
pawhin an hrethiam thei a ni.
DODÂLNA SÂWT LO
Setana chuan Judate mit tidelin, an hriatthiamna a tibo va,
mipuite hotu leh rorêltute chu Chhandamtu nunna lâksak turin a
chawk tho va. Mi \henkhat an hnêna Isua rawn hruai turin an tîr a,
nimahsela a awmna kiang an thlen chuan nasa takin mak an ti a.
Mihringte lungngaihna a hmuhin khawngaihna leh tuarpuina rilruin a
khat tih an hmu a, mi chak lo leh tuarna neite hnênah chuan
hmangaihna thu duhawm a sawi an hria a. Thuneihna âwin Setana
thiltihtheihna a zilh a, a salte a chhuahtîr pawh an hria a. A hmui
a\anga finna thu chhuakte chu an ngaithla a, mawi an ti êm êm a; A
chungah an kut an lek thei lo va. Isua chu puithiamte leh upate hnêna
hruai lovin an kîr leh ta a.
“Engati nge in rawn hruai loh?” tia an lo zawhin a thiltih
makte, finna leh hmangaihna leh hriatna thu thianghlim a sawi an
hriatte chu an sawi a, “He mi anga thusawi hi kan la hre ngai lo,” an
ti a. Puithiam hotute chuan, “Nangni pawh bumin in awm ta a nih
chu!” an ti a. Sipai hotu \henkhat chu Isua an man loh avangin an zak
a. Puithiamte chuan, “Rorêltute zînga mîte pawhin amah hi an ring
ve em ni?” tiin hmusit takin an zâwt a. Rorêltu leh hotu tam takin
Isua chu an ring tih ka hmu a; nimahsela inpuang lo turin Setanan a
khap tlat a; Pathian aiin vântlang sawisêlna an hlau zâwk si a.
Setana vervêkna leh huatna chuan chhandamna thil ruahman
chu tun thleng hian a tichhe lo va. Isua khawvêla a lo kal chhan tih
zawh famkim hun a lo hnai ta a. Setana leh a tirhkohte chu an
189
inrâwnkhâwm a, Krista chipuite ngei chu a thihna tur ngên tur leh a
chunga tihduhdahna leh hmusitna vûr tura fuih tur thu an titlu a.
Chutianga an tih chuan Isuan a hua ang a, a inngaihtlâwmna leh a
zaidamna pawh a hloh phah an beisei a.
Setanan a tumdân a ruahman vêl lai chuan Isuan tuarna a sut
tlang turte chu fîmkhur takin a zirtîrte chu a hrilh a. Khenbehin a
awm ang a, a ni thum nia a thawhleh turte a hrilh a. Nimahsela an
hriatthiamna a chak lo va, a thu hrilhte chu an hrethiam lo va.
HMÊL DANGLAMNA
A hmêl danglam laia Krista ropuina an hmuh a, Pathian a
nihzia hriatchiantîra vân a\anga âw an hriat chuan zirtîrte rinna chu a
lo chak sauh va. Krosa khenbeha a awm hnuah an lungngaiin an
beidawng lutuk ang a, an rinna an hloh hlen ang tih a hlauh avangin
Messia lo kal tura chu a ni ngei tih Pathianin Isua zuitute chu hrilh a
duh a. A hmêl danglam laiin a tuarna leh a thihna thu Isua sawipui
turin Mosia leh Elija LALPAN a rawn tîr a. A Fapa be tura
vântirhkohte tirh aiin leia tuarnate lo hre tawhte tirh chu a thlang
zâwk a.
Elija chu Pathian nên an lêng dûn \hîn a. A hnathawh chu a
hrehawmin a ninawm hlê a, amah hmangin LALPAN Israel sualnate
zilh \hîn a. Elija chu Pathian zâwlnei a ni a; nimahsela a nunna hum
turin tlân chhiat a \ûl fova.
Tihhlum tumin ama hnamten
ram sa ang maiin an ûm an ûm a.
Nimahsela Pathian vântirhkohvin
vânah an hruai chho ta zâwk a ni.
Mosia chu a hma lama mi
awm tawhte aiin a ropui ber a ni.
Pathianin a chawimawi êm êm a,
\hian in biak angin Pathian nên
in hmatawna inbiak phal a ni a.
Pâ tuamtu ropuina \ha tâwp
190
TLANNA THU
khâwk leh rawng mawi tak chu a hmuh phal a ni a. Mosia hmangin
Pathianin Israel fâte Aiguptaa sala an tâng a chhanchhuak a. Mosia
chu a mîte tân a dîlsaktu a ni a, a mîte leh Pathian thinurna inkârah a
ding fo va. An rin lohna te, an phunnawina te leh an thiltih sual
nasate avanga Pathian thinurna Israelte chunga a lo zual chuan
Mosian a hnamte a hmangaihna fiahin a awm \hîn. Pathianin Israelte
tihboral a, amah chu hnam lian taka siam a tum a. Mosian Israelte a
hmangaihzia chu an tân nasa taka a ngen sakna chuan a tilang a. A
mangang a, Pathian chu a thinur bengdai a, Israelte ngaidam turin a
ngên a, chuti a nih lo vêk leh a lehkhabu a\anga ama hming chuang
chu thai chhe turin a dîl hial a.
Mosia chuan thihna chu a tem a, amaherawhchu a taksain
\awihna a tem hmain Mikaela a lo chhuk a, a kaitho leh a. Setanan a
taksa chu „ka ta a ni‘ tiin a hauh va, chelh a tum a, nimahsela
Mikaela chuan Mosia chu a kai tho leh a, vânah a hruai ta a. Setana
chu Pathian chungah thinur takin a âng a, ama lo chan tawh an rawn
lâksak leh chu Pathianin a tidik lo a ni tiin a sawisêl a; nimahsela
Krista chuan a hmêlma, amah a thlêmna avanga chu Pathian
rawngbâwltu chu lo tlu ta ni mah sela a zilh hau lo va. Zaidam takin
a Pâ tih turah a dah a, “LALPAN hau zâwk che rawh se,” a ti a. Juda
9.
Isuan a kianga ding mi \henkatte chu Pathian ram thuneihna
nêna lo kal an hmuh hmâ chu thihna tem lo tur an awm e tiin a hrilh
a. A hmêl danglamnaah khân he thutiam hi tihfamkim a lo ni ta a ni.
Kha mi hmunah khân Isua hmêl awmdân chu a danglam a, nî angin a
êng a. A thuam chu a vârin a tlê a. Isua lo kal leh vawi hnihnaa
kaihthawh turte aiawhin Mosia a awm ve a. Elija thihna tem lo va, a
nung chunga vâna lâk chu, Isua lo kal vawi hnihnaa thihna tem lo va,
vâna hruai turte aiawhte a ni. Zirtîrte chuan makti leh hlauvin Isua
lalna \ha tâwp khâwk leh anmahni rawn tuamtu chhûm chu mak tiin
an en a, Pathian âw thunei thei leh hlauhawm tak pu chuan, “Hei hi
ka Fapa duh tak a ni; a thû ngai rawh u,” a tih an hria a.
* * *
191
BUNG 27
ISUA MANTÎRNA
I suan a zirtîrte nên Kalhlen Kût zanriah an eiho lai hunah chuan
ka lo awm a. Setanan Juda a bum a, Krista zirtîrte dik tak zînga
pakhatah a ingaihtîr a; nimahsela a rilru chuan tîsa lam a ngaihtuah
reng a ni. Isua hnathawh ropui takte a hmu a, a rawngbâwl chhûng
zawng a hnênah a awm ve a, Messia a ni ngei tih lan chianna pawh a
hmu a; amaherawhchu Juda chu a fîrin a duhâm a; pawisa a ngaina a.
Isua lu chunga hriak rimtui man tam hnawih pawh thinur takin a
sawisêl a.
Mari chuan LALPA a hmangaih a. A sualna tam takte
ngaidam a, a nu\a duh tak thi tawh hnû a kaihtawh avangin Isua
hnêna pêk atan chuan engmah ui a nei lo va. Hriak rimtui chu a to
zawh poh leh Amâ tâna hmang vekin A chunga a lâwmna a entîr \ha
thei zâwkin a ring a.
Juda chuan a awh thu chhuanlamin hriak rimtui chu hralh a, a
man chu mi rethei hnêna pêk zâwk awm a ti a. Mi retheite a
ngaihtuah vang a ni lo va, mahni hmasial mi tak a ni zâwk a, retheite
pêk tur an vawn tîrtechu amâ tân hmang fo zâwk \hîn a ni. Isua
mamawh leh a nawmna lam chu Juda hian a ngaihtuah lo va, a
192
TLANNA THU
duhâm chhuanlam siam nân mi rethei hi a sawi fo \hîn. Mari thil

phalna avanga a thiltih hi Juda duhâmna rilru zilhna na tak a ni.
Setana thlêmna dawng sawng tûrin Juda rilru chu a inhawn phah
sawt a. Puithiamteleh rorêltute chuan Isua an hua a, mipui erawh chu
a thufing ngaithla tur leh a hnathawh ropui en turin ankalkhâwm huai
huai a. Mîte rilru a chawk tho va, he zirtîrtu ropui tak zirtîrnate
ngaithla tur hian Isua chu an zui huai huai a. Rorêltu tam tak chuan
an ring a, amaherawhchu biak in a\anga hnawhchhuah nih an hlauh
avangin an rinna chu an puang ngam lo va. Puithiamte leh upate
chuan Isua hnên a\anga a ngaihsaktute lamlêt tîrna tur engemaw tih
tur a ni an ti a. Mi zawng zawngin an ring ang tih an hlau va. An tâna
himna reng an hmu thei lo va. Isua an tihhlum loh chuan an dinhmun
an hloh dâwn a. An thah hnu pawhin a thiltihtheihna hriat rengna tur
mi nung an la awm fo dâwn a ni.
Isuan Lazara thi tawh hnu a kai tho va, Isua chu lo that ta sela
Lazara hian a thiltihtheihna ropui chu a hriattîr ang tih an hlau va.
Mithi zînga ta kaihthawha a lo awm chu en turin mi an lo kal huai
huai a, rorêltute chuan Lazara pawh thah an tum a, vântlang rilru so
tihreh an duh a. An tihreh hnu chuan vântlangte chu pi leh pu dân leh
mihring zirtîrna sawma pakhat pêkte an kawhhmuh leh ang a, an
chungah thu an nei leh thei ang an ti a. A awm fâl laiin Isua chu man
an remti a, mipui zînga a awm lai an man chuan, mipuiin an
ngaihsak lai a ni ang a, min dêng hlum ang tih an hlau si a.
Isua man an duh hlê tih Judan a hria a, tangka tlêm tê avangin
puithiam hotute leh upate hnêna mantîr turin a inpe ta a. A tangka
ngainatnain a LALPA chu a hmêlma berte kutah a mantîr duh phah
ta a ni. Juda hmangin Setana chuan hna a thawk a, an zanriah eiho
hnuhnung ber, hun dang aia ropuiah chuan mantîrtu chuan LALPA
mantîr dân a ngaihtuah a. Isuan lungngai takin he mi zan hian an
zavaiin a chungthuah lungni lovin an awm vek dâwn tih a zirtîrte a
hrilh a. Petera erawh chuan an zain a chungah
193
ISUA MANTÎRNA
lung ni lo mah sela, ani chu a lungni lo ve lo vang tiin a \ang nasa a.
Isua erawh chuan Petera hnênah. “Setanan buh thlei anga a thlei
theihna tur chein, nang hi a dîl che asin; nimahsela, i rin a bo loh nân
ka \awng\ai sak che a ni; I hawikîr leh hunah nangin i unaute tinghet
ang che,” a ti a. Luka 22:31, 32.
HUANAH
Isua chu a zirtîrte nên huanah ka hmu leh a. Thlêmnaa an luh
loh nân inring renga \awng\ai turin lungngai takin a hrilh a. An rinna
chu fiahin a awmin, an beiseina chu beidawn thlâkin a awm zâwk
dâwn a, inring renga, ngun taka \awng\aiin chakna an nei thei ang tih
a hria a. |ap \euh leh lungngai takin Isua chu a \awng\ai a, “Ka Pâ,
rem i tih chuan he no hi ka hnên ata la sawn rawh, nimahsela keia
thû ni lovin nangma thû ni zâwk rawh se,” a ti a. Luka 22:42. Pathian
Fapa chuan nasa taka tuarin a \awng\ai a. A hmaiah thi far tur a lo
awm a, leiah a far a. Chu mi hmun chungah chuan hriatpuitu atan
vântirhkohte an thlâwk vêl a, amaherawhchu a tuarna nasa taka
Pathian Fapa tiharh turin vântirhkoh pakhat chauh a hnênah a inlâr a.
Vânah hlimna a awm lo va, ngaihtuah êm êmin leh ngawi rengin
Isua chu an thlîr a. Pathian Fapa chu din hual an duh a, nimahsela
vântirkoh hotute chuan an phal lo va, chutilo chu mantîr A nih dânte
an hmu anga” an chhan chhuak dah ang e; thil ruahman tawh sa a ni
a, chu chu tihpuitlin tur a ni si an ti a.
A \awng\ai zawhin Isua chu a zirtîrte hnênah a lo kal a, anni
chu an lo muhîl a. Chu mi hun hlauhawm tak dârkâr khat chhûngte
pawh chuan a zirtîrte ngei \awng\ai puina leh tuarpuina pawh a
hlawh lo va. A hmâ lawka \hahnem intingai tak Petera lah chu a
muhîl nghet kher mai a. A hmaa a thusawi kha han hriattîr leh nân
Isuan, “E khai! nangin dârkâr khat pawh mi vênpui thei lo a ni
maw?” a ti a. Matthaia 26:40. Nasa taka tuarin Pathian Fapa chu
vawithum a \awng\ai a.
194
TLANNA THU
JUDA’N ISUA A MANTÎR

Juda chu hriamhrei keng pâwlte nên an lo lang ta a. Dân
pangngai angin chibai bûk turin a zirtîrtu chu a pan a. A pawlho
chuan Isua chu an hual a: “Tunge in zawn?” “Keimah hi ka ni,” a han
tihah hian a Pathian thiltihtheihna a lantîr a. Anni chu an hnunglama
leiah an tlu dual a. A duh chuan an kut ata intihchhuah theihna
thuneihna a nei tih hriat nân hetiang hian thû a zâwt a ni.
Tiang leh chem keng mipuite awlsam takin an tlu ta dual mai
tih an hmuhin a zirtîrte chuan beisei an nei a. An tho va, Pathian
Fapa an han hual leh chuan Peteran a ngunghnâm a phâwi a,
puithiam lal bawih a sât a, a beng a sah thlâk sak a. Isuan a
ngunhnâm chu a pâia dah turin a hrilh a, “Tunah pawh vântirhkoh
sang ruk hmun sawm leh hmun hnih aia tam zâwk mi rawn tirh sak
turin ka Pâ hnênah ngên thei lo vin mi ring em ni le?” a ti a. Matthaia
26:53. Hetianga Isuan a han sawi hian vantirhkohte hmêl chu
beiseina hmêl pûin an hlim hlein ka hmu a. Chu mi lai tak chuan an
Hotu chu han din hual a, mipui thinrimte chu han tihdarh an duh a.
Isuan, “Engtin nge Pathian Lehkhabu thû–hetianga a lo awm tur hi– a
thlen theih ang le?” a han tih leh chuan an hmêlah lungngaihna a lo
lang leh a. Matthaia 26:54. Isuan a hmêlmate hruai tura a inpêk tak
mai chuan a zirtîrte pawh an lungngaiin an bei a dawng hlê mai.
A zirtîrte chuan anmahni nunna tân pawha hlauhawmin an hria
a, Isua chu an tlânsan a, an tlânbo vek a. Isua chu amah thah tumtute
kutah chuan amah chauhvin a awm ta a. Setana tân chuan hnehna a
va ni ta the lul êm! Pathian vântirkohte tân chuan a va lungngaih
thlâkin, rilru a va na thung vê! A man lai en tur chuan vântirhkoh
thianghlim pâwl rual, pâwl tin hotu sang zâwk hruaiin an tîr a.
Pathian Fapa chunga râwng taka an tih leh an tihnawmnahna tinrêng
chu chhinchhiah tur an ni a, Isuan natna a tuar tinte pawh
chhinchhiah tur an ni a; he mi a man lai hun \ihbaiawm taka tel
apiangte chuan mi dang chunga a thleng leh an la hmu leh dâwn si a.
* * *
195
BUNG 28
KRISTÂ CHUNGCHÂNG THUBUAI RÊLNA
V ântirhkohten vân an kalsan a, lungngai takin an lallukhum tle

mawi takte chu an hlîp a. An hotuin atuara hlîng lukhum a
khum dâwn si chuan an lallukhum chu an khum thei si lo va. Rorêlna
hmunah chuan intuarpuina leh inkhawngaihna tibo turin Setana leh a
tirkohte chu a \ûl hle mai a. Anmahniho chuan rorêlna pindan chu a
tibawlhhlawhin a tibuai a. Mihring tâna tuar hrehawm ber angin Isua
chu tinawmnah leh sawichhe turin Setana leh a tirhkohte chuan
puithiam lalte leh upate an fuih a. Chutianga tihnawmnahna leh
nuihza siam nâna an hman chuan Pathian Fapa chu a phunnawiin
sawisêlna a zawng ang tih Setana chuan a beisei a; a nih loh vêk leh
mipui kut a\angin a tlân chhuak ang a, chhandamna thil ruahman chu
a hlawhchhamtîr dah lâw mâw a ti a.
PETERA’N ISUA A PHATNA
An man hnu khân Peteran a L ALPA chu a zui a. Isua chu
engtin nge an tih dâwn hriat a châk a. Nimahsela, „a zirtîrte zînga mi
i ni‘ an tih chuan ama sa himna tur ngaihtuahin „Mihringa chu ka hre
lo‘ a ti ta mai a. Zirtîrte chu „an \awngka chhuak a thianghlim e‘ tia
sawi an ni a, Petera chuan Krista zirtîrte zînga mi a ni lo tih a puhtute
hnêna lantîr duhin \awng \ha lova chhechham meihvin vawi thum a
phâ a. Isua chu Petera awmna a\anga hla deuh hleka awm a ni a,
lungngai tak hmêl leh zilhna hmêl puin A en a. Zirtîra chuan pindan
chungnunga a hnêna Isua thusawi leh amahin \hahnemngai leh
rinawm inti taka a sawi, “An zain I chung thûah lungni lovin awm
mah sela kei zawng lungni lovin ka awm tawp lo vang,” a tihte a hre
chhuak a. Matthaia 26:33. A LALPA chu ânchhe lawh leh
chhechham hialin a phatsan a; nimahsela Isuan a han en khan Petera
rilru chu a khawih nasa a, a inlamlêt leh ta nghê nghê a ni. Lungchhe
takin a \ap zawih zawih a, a tihsual nasa tak chu a inchhîrin a sim a,
inlamlêt leh a, a unaute tinghet tûrin a inpeih ta a ni.
196
TLANNA THU
RORÊLNA PINDANAH
Mipuite chuan Isua thisen an ngên a. Râwng takin an vua a,
lalna kawrfual sen duk hlui deuh tawh tak an hâktîr a; A lu
thianghlim tak chu hlîng lukhumin an puar vêl a. Lung tiang a kutah
an kentîr a, a hmaah an kûn a, hmusit tak leh nuihza siam nâna
hmangin “Chibai, Judate lal!” an ti a. Johana 19:3. A lung tiang ken
chu an lâksak a, lûa vuak nân an hmang a, a hlîng lukhum chuan a
bekbawrah a chhun a, a hmai leh a khabehmulah thisen a luang a.
Chutiang en chu vântirkohte tân chuan tuar a har hlê mai. Isua
chu an chhanchhuak duh a, nimahsela vântirkoh hotute chuan an
khap a, a nunna chu mihring tâna pêk tur tlanna ropui tak a ni a,
amaherawhchu a famkim tur a nih avangin thihna chunga thuneitu
pawh a ti thi hial tur a ni an ti si a. A tlâwm hun lai chuan
vântirhkohten an lo hmu tih Isuan a hria a. Vântirhkoh chak lo ber
pawhin nuihza siam nâna hmangtu mipui pungkhâwmte chu engmah
ti thei lova siamin, Isua chu a chhanchhuak thei tur a ni a. A duh a, a
Pâ a dîl phawt chuan vântirkohten rang takin an chhanchhuak thei tih
a hria a. Nimahsela, chhandamna ruahman tifamkim turin mi sualte
thinurna chu a tuar tûr a ni.
Mipui thinrim hmâah chuan Isua chu zaidam tak leh
inngaitlâwm takin a ding a, nasa takin an sawi chhia a, a hmaiah chil
an chhâk a; chu hmai ngei a\ang chuan bihruk an la duh zâwk dâwn
si a, chu hmêl chuan Pathian khawpui a ên ang a, nî aiin a êng zâwk
ang. Tisualtute chu thinur hmêlpuin Krista chuan a en lo va. Puan
chhe themin a lû an khuh a, a mit an tuam a, a hmaiah an bêng a,
“Tunge vua che? Sawi rawh,” an ti a. Vântirkhohte zîngah chuan
tuarpuina nasa tak a awm a. Chawp leh chilha chhanchhuah an duh a,
amaherawhchu an hotu vântirhkohten an khap sî a.
Zirtîrte \henkhat chu Isua chungchâng thu rêlna ngaithla turin

Isua awmnaah chuan an kal ngam a. Pathian anga thiltihtheihna a
lantîr ang a, a hmêlmate hnên a\angin a inchhanchhuak ang a, a
chunga an nun rawn aiah a hrem ang tih an beisei a. Thu kal dân
angin an beiseina chu a sângin a hniam dâwn a ni. Nimahsela,
197
Pathian Fapa a nih an rinna chu a hmêl danglamna tlânga âw an hriat

leh ropuina an hmuh chuan a tichak a. An mit ngeia an hmuh,
damlote tidama, thiltihmak a tih an hmuhte, mitdel a tihmen te,
bengngawng a tihvâr te, ramhuaite a hauh leh a hnawhchhuah te,
mithî a kaihthawh te, thlipui leh tuifâwn ahauh reh te chenin an hre
chhuak leh a.
A thî ang tih an ring tak tak thei lo va. Thuneihna nên a lo
thawk ang a, Pathian biak ina a luh a, Pathian in sumdâwnna ina
siamtute a hnawhchhuah a, sipai hriam keng pâwlin a ûm ang hrima
a hmâa an tlân ang khân thu nei takin a thisen ngêntu mipuite chu a
hnawt darh leh ang tih an beisei a. A zirtîrte chuan Isuan a
thiltihtheihna a lantîr ang a, Israel lal a ni tih a hriat chiantîr vek an
beisei a.
JUDÂ INPUANNA
Rinawm lo taka Isua a mantîr kha a inchhîrin a zak êm êm mai
a. Chhandamtun tihnawmnahna a tuarte a hmuhin a tuar thei ta lo va.
Isua chu a hmangaih a, amaherawhchu tangka a ngaina zâwk a. A mi
hruaite hnênah chuan mantîrin a inpein a ring lo va. Thiltihmak a ti
ang a, an kut a\angin a intichhuak ang tih a beisei a. Nimahsela
rorêlna pindanah chuan mipui, a thisen ngêntute a hmuhin a thil
tihdik loh a hria a; mi tam takin an hêk huai huai laiin Juda chu
mipui kârah a tlân chhuak a, „mi thiam thisen ka mantir e,‘ tiin a
inpuang a. A tangka hlawh chu puithiamte hnênah a pekîr a, Isua chu
chhuah turin a ngên a, „thiam lohna a nei lo‘ tiin a puang bawk a.
Rei lote chu puithiamte chu a ngaihna hre lova an rilrû buai
deuh avangin an ngâwi reng a. An kuta mantîr turin Isua zuitute
zînga pakhat an ruai tih mipuite chuan an hriat an duh lo va. Rûkru
ûm anga Isua an ûm a, a rûka an man chu mipuite lakah thup an duh
a. Nimahsela Juda inpuanna leh a hmêl buai leh inthiam lohna lang
tak chuan puithiamte thiam lohna chu an mipuite lakah a tilang hlê
dâwn a, an huat avang chauhvin Isua chu an man a ni tih pawh a
tilang dâwn a. Judan Isua chuan thiam lohna a nei lo tia riang taka
198
TLANNA THU
a au khân puithiamte chuan, “Chu chu kan tân engnge pawi ang?
Nangin i tih tihin ti rawh,” tiin an chhâng a. Matthaia 27:4. Isua chu
an kutah leh an duh ang anga an tih theihin a awm tâk avangin an
duh ang taka tih an tum a ni. Juda chu a rilru a na ta êm êm a, a
tangka kha a hmusit leh tawh a, a ruaitute ke bulah a paih a, rilru
hrehawm tak leh khûr chungin a kal bo va, a inâwkhlum ta a.
A kiang vêla awmte zîngah chuan Isuan lainattu tam tak a nei
a, zawhna tam tak an zawh a chhân loh chu mipui chuan mak an ti a.
Mipuiin an tihnawmnah a, an nuihzat pawhin lungnih lohna leh rilru
buaina hmêl chhetê pawhin a pu lo va. A awmdân pangai angin
zahawm takin leh mawi takin a awm a. A entute chuan mak ti takin
an en a. A landân fel tak, zahawm tak leh nghet tak chu a chunga
rorêltute landân nên an tehkhin a, rorêltute aiin lal a ang zâwk an ti
tlâng \heuh va. Mi sual hmêl a pu lo rêng rêng a. A mit meng te chu
a fîmin, zaidam leh hlauhna nei lo mi a ni tih a entîr a. A chal chu a
seiin a arh \ha a ni tih a lang a. A dawhtheihzia leh a tuar theihzia
chu mihring tih phâk bâk a nih avangin mi tam tak an khûr a. A
landân ropuizia leh Pathian anga a chêt dân an hmuhin Heroda leh
Pilata pawh an mangang hlê a ni.
PILATA HMÂAH ISUA A DING
A tîr a\angin Isua chu mi narân a ni lo tih Pilatan a hre nghâl
a. Mi nungchang \ha tak, a chunga an hêknaah pawh thiam lohna nei
hauh lo niin a ring a. Vântirhkoh lo en ve rengtute khân Ram awptu
ngaihdân kha an hriatin Krista khanbeh tura pêk tur hna hrehwm tak
a thawh loh nân Pilata nupui hnênah vântirkoh an tîr a, mumang
lamah a pasalin ro a rêlsak tur chu Pathian Fapa a ni a, thiam lohna
nei lo a ni tiin an hrilh a. Ani chuan chawp leh chilhin Pilata hnênah
thu a chah a. Isua avangin mumang lamah thil tam tak a tuar thute a
hrilh a, chu mi thiamghlim thuah chuan engmah lo ti ve lo turin a
hrilh bawk a. A thuchah kengtu chu mipui su tlangin hmanhmawh
takin a kal a, Pilata kutah lehkha chu a pe a. Pilatan a han chhiar
chuan a khûr a, a dâng sâwp sâwp a, Krista tihhlumnaah chuan
inthiar fihlîm a tum ta tlat a. Judaten Isua thisen an duh chuan ani
199

200
TLANNA THU
chuan pui lo chang ni lovin amah chhanchhuahna tur ngaihtuah a

duh ta a.
HERODA HNÊNAH AN TÎR
Pilatan Heroda Jerusalem-ah a awm tih a hriatin a rilru a nuam
huai a, Isua chungchang rêlnaah leh thiam lo chantîrnaah a
mawhphurhna a hlîp thei dâwnin a inhria a. Isua chu a hêktute nên
Heroda hnênah a tîr ta thuai a. He rorêltu hi sualin a rilru a tikhauh
tawh a. Baptistu Johana a thah khân a chhia leh \ha hriatnaah a man
a, a inthiam lohna chu a bo thei lo va. Isua chanchin leh thil ropui tak
a thawhte a hriatin a hlau va, a khûr a, Baptistu Johana kha mithi
zîng ata a lo tho leh a ni ngei ang tiin a ring a. Pilatan Isua kha
Heroda kuta a pêk khân Heroda chuan ama thiltihtheihzia leh a
thuneihzia leh a ro rêl thiamzia hriat a nih avanga pêk niin a ngai a.
Ramawptu pahnihte tun hma lama inngeih lo chu he mi avang hian
an inngeih ta nghê nghê a. Heroda chuan Isua hmuh chu a châk hlê a,
a hmuhah thiltihmak ropui tak a ti ang chu tiin a beisei a. Nimahsela
Isua hnathawh chu mi mak tih mai mai tura thiltih emaw, mahni
hmasial thiltih emaw a ni lo. A Pathian thiltihtheihna leh thilmak a
tihtheihna chu midangte chhandam nân a hman tur a ni a, Amâ tâna
hman tûr a ni lo.
Herodan thu tam tak a zawh chu Isuan a chhâng lo va; nasa
taka hêktu hmêlmate pawh a chhâng hek lo. Isuan Heroda
thiltihtheihna chu hlauva a lan loh avangin Heroda chu a thinrim a,
sipaite nên Pathian Fapa chu chêksawlhin an tinawmnah a.
Chutianga zahthlâk taka tihduhdah pawha ropui tak leh Pathian anna
hmêl a la put fo avangin mak a ti zâwk hlê a, thiam loh chantîr
thupêk chu a hlau va, Pilata hnênah a tîr let leh ta a.
Pilata chu ama chhiatna tur lam pana hruai turin Setana leh a
tirhkohte chuan an thlêm a. Isua thiam loh chantîrnaah chuan ani tel
lo mah se mi dangin thiam loh an chantîr tho dâwn a ni a, mipuite
chuan a thisen lâk an châk si a; khenbeh tura a pêk loh chuan a
thiltihtheihna leh khawvêl ropuina a hloh ang a, mi bumtu thu ring
201
tiin an sawichhia ang che tiin an sawi \haih a. A thiltihtheihna leh a

thuneihna hloh a hlauh avangin Pilata chuan Isua thih a remti ta a.
Isua hêktute chungah a thisen chu nghatin mipuihovin, “A thisen chu
keimahni chungah leh kan fâte chungah awm rawh se,” (Matthaia
27:25) ti mah sela, Pilata chu a inthiar fihlîm bîk lo va, Krista
thisenah chuan thiam lohna a nei a ni. Amâ chungchâng chauh
ngaihtuahin ama hma a sial a, lei mi liante hnen a\anga ropuina a
thlâkhlelh avangin thiam lohna engmah nei lo mi chu thi turin a pê a.
Pilata chuan ama rilrua a ngaihdân leh a hriatdân chu zawm sela Isua
thiam loh chantîr thuah hian thiam loh changin a awm hauh lo vang.
A chungthu an rêl laia Isua hmêl landân leh a \awngka
chhuakte chuan rorêlna hmuna awm ve mi tam takte rilru chu a
khawih nasa hlâ a. Chutia a khawihzia chu a thawhleh hnu khân a
lang a. Kohhrana tel belhte zîngah chuan Isua chungchang ngaihtuah
lai a\anga rilru lamlêt an tam a ni.
Judaten a chunga nunrâwn an chhuah pawhin Isua chu a
phunnawi ta hauh lo va, Setana chu a thinrim êm êm mai. Mihring
zia la mah sela Pathian anga nghehna a nei a, a Pâ duhzâwng a\angin
chhe te pawhin a pêng lo.
* * *
202
BUNG 29
KRISTA KHENBEHNA
K rista, Pathian Fapa hlu tak chu khenbeh turin an hruai chhuak
a, mipuiho hnênah an pe ta a. Zirtîrte leh chûng lai hmun vêla
ringtute zîngah an kal ve a. Isua nû pawh a tel ve a, zirtîr duh tak
Johanan a hruai a. A rilru a na êm êm a; amaherawhchu, thil a la
danglam ang a, a thiltihtheihna a la hmang ang a, a hmêlmate hmaah
Pathian Fapa angin a lo lang ang chu tih zirtîrte nên an beisei a.
Nimahsela, a hmaa tawi te a lo sawi lâwk tawh, chu mi nia lo thleng
ta tak tak chu a han hriat chhuahin nû rilru chu a na lo thei lo!
Isuan Pilata in pâwn kawngkhâr a pelh fel hmâ mahin Baraba
tâna Kros an buatsaih chu an rawn la chhuak a, a koki pem leh thi kai
chungah chuan an nghat a. Isua ruala khenbeh tur Baraba pâwlte
pawh chu Kros an puttîr a. Kros a putna hmun a\anga hla lo takah
chuan a thisen chhuah tam êm avang leh a hah leh a tuar nat lutuk
avangin Chhandamtu chu thidangin a tlu ta a.
Isua chu a lo harh leh a, Kros chu an put luihtîr leh a, an
hmaah an khalh ta a. A kros put chu a rih êm avangin thui lo tê
chauh pai \awng \awngin a kal a, leiah thi ang dêrin a tlu leh ta a. A
thi ta emaw an ti tawh a; nimahsela a lo harh leh a. Puithiamte leh
rorêltute chuan khawngaihna chhe tê pawh an nei lo va;
amawherawhchu inhremna hmanrua chu a pu thei tawh lo tih an hmû
a. Engtia tih tur nge ni ang tia an ngaihtuah laiin Simona, Kurini
khuaa mi chu an tâwk a, puithiamte thuin an man a. Krista kros chu
an put luihtîr ta a. Simona fâte hi Isua zirtîrte an ni a, amah erawh hi
chuan Isua chu a la hre ve lo.
Mipui tam takin Chhandamtu chu Kalvari tlâng thlengin an zui a,
tam tak chuan hmusitin nuihza siam nân an hmang a, an chêksawlh
a; mi \henkhat erawh chu lungchhiain an \ap a, Amah fakna lo sawi
lo sawite pawh an awm a. Natna chi hrang hranga nâ a tihdamte,
mithi a kaihthawhte chuan a hnathawh mak tak chu an puang a,
misual anga sawisakna tûrin enge a tihsual hriat duhin hriat an ngên
203
KRISTA KHENBEHNA
a. Ni rei lote chauh a ni ta, ropui taka Jerusalemah sabengtung

chunga a chuan luh khân tûmkau nên „HOSANA‘ tia auvin lâwm
takin an lo hmuak si a. Chu mi laiin mîte tih ang tih a \ha tih vanga a
chawimawina aupuitu tam tak chuan, “Khêngbet rawh! khêngbet
rawh!” an ti leh ta thung sî a ni.
KROS-AH AN KHÊNGBET
Inhremna hmun an thlen chuan thiam loh chantîr tâkate chu
inhremna hmanruaah chuan an phuar bet a. Mi sual pahnihte chuan a
khêngbettuten an khenbeh dâwn chuan an lo \ang buai a; Isua erawh
chuan engtin mah a dâl lo va. Isua nû chuan lungngai tak leh beisei
tak siin a en a, amah inchhandam turin thiltihmak a la thawk ang chu
tiin beisei reng a. Khenbeh turin a kut duhawm tak, malsawmna petu
leh natna tihdam nân a phar \hin chu a phar a, kilhna thîr leh tuboh
an la a, kut nêm tak leh duhawm tak chu krosah chuan an khêngbet a,
a nu chuan a tuar thei ta ngang lo va, a thidang a, zirtîrten an hruai
hâw ta a.
Isua chuan phunnawina thu rêng rêng a sawi lo va. A hmêl chu
a dâng tih chauh loh chu danglamna a nei lo; amaherawhchu a chalah
thlan lian tak takin a bawl a. A hmaia thlan hrutu tur khawngaihtu
kut pakhat mah a awm lo va, a mihrinna rilru hnêm turin
khawngaihna leh tuarpuina \awngkam khat mah a dawng hek lo, a
tâwp thlenga rinawma a kianga awm ve tumah an awm bawk hek lo.
Sawrna khurah amah chauhvin an rapsâwr a, mi tin zînga mi pakhat
mah a hnênah an awm ve lo va. Sipaiten an hna \ihbaiawmtak chu an
thawh a, anin natna nasa tak a tuar lai ngei pawhin Isua chu
hmêlmate tân a \awng\ai a, “Ka Pâ, anni hi ngaidam rawh; an thiltih
hi an hre lo a nih hi,” a ti a.Luka 23:34. A hmêlmate tâna Krista
\awng\aina chuan khawvêl hi a huam tel a, hun tâwp thlenga mi
sualte la awm tur chu a \awng\ai kêp a ni.
Kros chunga Isua an khenbeh zawh chuan mi chak tak takin
dim lo takin a phunna tura ruatah chuan an tung a, an dim loh êm
avangin Pathian Fapa chuan natna nasa tak a tuar a ni. An tundin
204
TLANNA THU
Kros-ah an khêngbet ta a
205
KRISTA KHENBEHNA
zawh chuan thil râpthlâk tak a lo awm a. Puithiamte, rorêltute leh

lehkha ziaktute chuan an hnathawh ropuina leh zahawmna
theihnghilhin vântlâng leh mi narân tih angin Pathian Fapa thi dâwn
dâwn ch hmusitin an tinawmnah a, nuihzaah an siam a, “Judate lal i
nih zet chuan intidam rawh,” an ti a.Luka 23:37. An zînga mi
\henkhat chuan ti el fahranin, ―Mi dang mah a tidam \hîn a, mahni a
intidam thei si lo,” an ti a. Marka 15:31. Pathian biak in hotute,
sipaite leh kros chunga mi sual pakhat leh mipuiho zînga sual leh
râwng deuh deuhte chu Krista tihnawmnahnaah chuan an \ang ho va.
Isua khenbeh ruala khenbeh, suamhmangte khân Isua ang
bawkin tisain an tuar a; pakhat erawh chu a na tuarna khân a tisual
deuh deuh va, puithiamte ang bawkin Isua a hau va, “Krista chu i ni
lo vem ni? Intidam la, keini pawh min tidam ta che,” a ti a. Luka
23:39. Mi sual dang pakhat kha chu sual fo \hîn, engmah pawisak
nei tawh lo ang chu a ni ve lo. A thiltih sual puiin Isua a hauhva, a
\awng dân a hriatin a zilhhau va, “Pathian meuh pawh i hlau na nge?
Thuhmun rengin an hrem che hi. Keini zawng hremzia rêng kan ni:
kan thiltih man chauh hmu kan nih hi; he mi hi zawngin engmah a
tisual si lo,” a ti a. (Luka 23:40, 41) He mi hian Krista lam a hawi
nuihza siam nâna hman leh krosa khenbehah chuan a Tlantu, a beisei
nghahna chu a hmû a, rinna tlâwm takin, “Isu, i ram i thlen hunah mi
hre reng ang che,” a ti a. Isuan a chhâng a, a hnênah, “Tihtak meuhin
ka hrilh a che vawiinah hian,* ka hnênah Paradis-ah i awm vê ang,”
a ti a. Luka 23:43.
Isua hmangaihna tâwp nei lo, rilru leh taksa natna nasa tak a
tuar lai pawh ni dang chauh ngaihtuah a, mi sual sim sawi
thlamuantu chu vântirhkohte chuan mak tiin an thlîr reng a. A nunna
chu thihnaah siamin thihna aia chak mihring tâna hmangaihna chu a
hmang a ni. Kalvari tlânga hêng thil lo awmte hmutu tam tak chuan
an thil hmuh avangin Kristaa an rinna chu a nghet zual sauh a ni.
Isua hmêlmate chuan a thih hun an nghâkhlel êm êm a. A
thihna chuan Pathian anga a thiltihtheihna leh a thiltihmak thuneih
*Che hnua koma dah aia ‗vawiinah hian‘ tih hnua dah hian a chang awmzia tak a lang
chiang zawk
206
TLANNA THU
theihna avangin a hmâah kan khûr tawh lo vang an ti a, an lâwm a.

Khawngaihna nei lo sipai, krosa Isua khêngbettute chuan a silhfênte
an insem a, a kawr fual a tlâng \hui loh chu an inchuh avangin \hum
vâwrin an sem ta a. Hêng thil lo thleng tur hi a hma kum za
engemaw zâtah khan hrilhlâwknain lo ziak a ni tawh a, “Uite chuan
min hual vêl si a; thil \ha lo titu awm khâwmte chuan mi hual tlat a;
ka kut leh kete hi an tipawp a,.... ka silhfênte an insem a, ka kawr
atân \hum an vâwr a,’ Sâm 22:16,
NÛ LEH PÂ HMANGAIH ZIRTÎRNA

A thihna en tura mipui lo kal khâwm chu Isuan a en vêl a,
Kros bulah chuan Johana dawmin Mari, Kristâ nû chu a hmu a. A
Fapa kiang lohah chuan a awm rei thei lo va, khenbehna hmunah a lo
kîr leh tawh a ni a. Isuâ zirtîrna hnuhnung ber chu nu leh pa
hmangaihna chungchâng a ni. A nu lungngai tak hmêlpu chu a en a,
Johana a en leh a, “En teh, i nu kha,” a ti a, a nu hnênah, “Hmeichhia,
en teh, i fapa kha,” a ti a. Johana 19:26. Johanan a kuta hnathawh tur
ropui tak Isuan a pêk leh Isua thu chu a hrethiam a. Chutichuan
Kalvaria thil hmuh hrehawm tak a\ang chuan Krista nu chu a hruai ta
a. Chu mi nî a\ang chuan a in lamah a hruai a, fâten nûte an enkawl
tur ang takin a enkawl ta a. Kum tam tak a ral hnu pawhin Kristan a
nu a hmangaihnain a zirtîrna chu a tîr angin mawi takin a la êng
chhuak fo a ni. Natna hrehawm tak leh nasa tak a tuar lai pawhin a
nu chu a theihnghilh lo va, nakin hnua a awmdân tur thlengin a
ngaihtuah pui a.
Khawvêla Krista hnathawh, a lo kal chhan chu tihfamkim a lo
ni dâwn dâwn ta a. A dang a ro va, “Ka tui a hâl e,” a ti a. Spanj uain
thûrah an chiah khat a, in turin an pe a, a tem a, a duh lo va. Nunna
leh ropuina LALPA chu a thi dâwn a; mihring hnam tlanna tur a ni a.
Mihring aiawhtu chunga Pathian thinurna thlentu chu sual a ni tih
hriatna chuan a no in chu a tikha zual a, Pathian Fapa thinlung a tina
a ni.
207
KRISTA KHENBEHNA
Mihring aiawhtu leh an aia mawhphurtu niin mihring sualna chu
a chunga nghah a ni a; dân ânchhe laka a tlan theih nân bawhchhetu
anga ngaih a ni a. Hmâsâng a\anga tun hun thlenga Adama thlahte
sualna chuan a thinlung a chhun a, sualna avanga Pathian thuinurna
leh a lungnih lohna hlauhawm tak lo lang chuan Fapa rilru chu a
tihrehawm êm êm a. Chhandamtun a tuar nasat lai takin Pathian
\anpuina lâk kian a nih avangin mihring hriat phâk rual loh khawpin
a thinlung chu a lungngai a ni. Kros chunga Pathian Fapain natna a
tuar tinreng mai, a hmai leh a kut leh a ke a\anga thisen far te, a
tuarna a nat êm avanga a taksa a khurhna te, Ama laka a Pâ hmêl
inthup te chuan mihring hnênah, nangmah hmangaih avangin asin
Pathian Fapain hêng thil sual a chunga an bel hi a tuar duh ni;
nangmâ tân a ni thihna ram chu a tih chhiat a, Paradis leh thih theih
lohna kawngte a hawn ni. A \awngkaa tuifâwnte hâu reh a, tuipui
chunga kêa kal a, ramhuaite hau khûr zawih zawih a, a khawih hleka
natna te bova, mithi te kaitho a, mitdelte timengtu leh mihringte
inthawina hnuhnung ber atâna kros khenbeh tura inpe chu,tiin an
sawi a ni.
Nasa taka a thlêm avangin Setanan Isua thinlung a tina êm êm a.
A mithmuha huatthlala tak sual chu a chungah an vûr a, a rih êm
avangin a rûm a. Hun hlauhawm takah chuan a mihrinna chu khûr
awm tak a ni a. Pathian Fapa beidawnna khawpa a rilrua tuarna nasa
chu vântirhkohten an en a, taksa tuarna aiin a na zâwk êm êm a,
taksa tuarna chu a hre chang lo zâwk a ni. Chu thil hmuh hrehawm
tak lakah chuan vân mipuiten an hmai an hup a.
Thil nung lote pawhin Siamtu tihduhdaha awm leh thi tur chu an
tuarpui a. Thil râpthlâk tak chu Nî pawhin a en ngam lo va. Chhûn
lai takah lei nasa takin a ênna chu thawk leh khatah lâk bo angin a
awm ta a. Kros leh a kiang vêl chu thimna chhah takin a rawn tuam
a. Dârkâr thum a thim tlat a. Behliang mun hunah chuan thimna chu
mipui lakah chuan a kiang duak a, Chhandamtu erawh chu puanzâr
angin a la khuh a. Krosa khaikâna awm lai chu \êk tlâte pawhin a
dêng angin a lang a. Isua chu aw ring takin, “Eloi, Eloi, lama
sabakthani,” tiin a âu chhuak a. (Chu chu „ka Pathian, ka Pathian,
engahnge mi kalsan?‘ tihna a ni). Marka 15:34.
208
TLANNA THU
‘ZAWH A NI TÂ’
He thil hlauhawm tak tâwpna chu ngawi rengin mipuite chuan
an en a. Nî a lo êng leh tawh a, kros erawh chu thimnain a la tuam a.
Thâwk leh khatah thimna chu a kiang a, aw ring takin, thil siam
zawng zawnga ri chhâwng zêl awm khawpin, “Zawh a ni ta,” “Ka Pa,
i kutah ka thlarau ka kawltîr e,” a ti a. Luka 23:46. Êngin kros chu a
hual a, Chhandamtu hmêl chu ropuina nên nî angin a êng a. A lû a
kûn a, a thi ta a.
Krista thih hun lai tak chuan puithiam \henkhat Pathian biak in
hmun thianghlim leh hmun thianghlim ber daidangtu puanzar hmaah
chuan rawngbâwlin an awm a. Thâwk leh khatah an awmna hnuai
leite nghîngin an hria a, Pathian biak in puanzâr, puan chhah deuh
tak, kum tina a thara thlâk \hin chu a chung lam a\anga a hnuai lam
thlengin, Belshazara lal in banga thil lo thleng tur ziaktu kut bawk
khân a rawn tithlêr chhuak vek a.
A lo kal chhan a hnathawh tur a thawh zawh hma chu Isuan a
nun a thlah lo va; a thaw hnuhnung ber nên, “Zawh a ni ta,” a ti a.
Tlanna ruahman ropui tak chu hlawhtling taka a puitlin tak avangin
he mi thu a sawi hian vântirhkohte chu an lâwm a. Thupêkte zawmna
avanga Adama fâte chu Pathian hmaah chawisana an awm theih
dâwn tawh avangin vânah lâwmna a awm a. Setana chu hneh a ni
tawh a, amah pawhin a ram chu a hloh ta tih a hria.
PHÛMNA
A zirtîrtu duh tak ruang chu engtia tih tur nge ni dâwn tih
Johana chuan a ngaihna a hre mang lo va. Khawngaihna nei lo
sipaiten an khawih a, mi lawi lo phûmnaa an phûm ve mai chu a ngai
ngam lo va. Juda hotute hnên a\angin a ruang phûm dân thuah
duhsakna a hmu lo vang tih a hria a, Pilata a\ang pawhin beiseina a
nei chuang lo va. Nimahsela, chung harsat hun lai tak chuan Josefa
leh Nikodema an lo chhuak a. He mîte pahnih hi Sanhedrina tel an ni
ve ve a, Pilata hmêlhriat an ni a. An pahnih hi mi hausa leh mîte zah
kai tak an ni a. Isua ruang chu mawi taka phûm an tum tlat a. Josefa
chu huai takin Pilata hnênah a kal a, Isua ruang chu phûm
209
KRISTA KHENBEHNA
atân a dîl a. Pilatan Isua ruang chu Josefa hnêna pêk turin thu a pe a.
A zirtîr Johana chuan a Hotu duh tak ruang tihdân tur a ngaihna hre
lo va a inngaihtuah laiin Arimathaia khuaa mi Josefa chu Ramawptû
thupêk nên a lo kal a; Nikodema chuan Josefa dîlna chu a
tihlawhtling ngei ang tih ringin murra leh aloe inchawhpawlh man
tam tak bûk sawmnga lai a rawn keng a, thih nia inchawimawinaah
chuan Jerusalema mi zahawm ber pawhin hetiang aia chawimawina
hi an hmu bîk lo vang.
Dîm tê leh
zah takin
khenbehna thing
a\ang chuan
anmahni kut
ngeiin an la a, a
taksa hliam leh
pemte an enin an
mittui a tla zawih
zawih a, dîm
takin a thisen
luangte an silfai
a. Josefa chuan thlân thar a nei a, chu thlân chu lung kerkuak a ni a,
ama thih huna inphûm nân a tih a ni a; Kalvari tlâng kiangah a ni a,
chu thlân chu Isua phûm nân an buatsiah ta a. Nikodema thil rimtui
rawn kente an hnawih hnuin puan nêmin a ruang chu an tuam a,
tumah la zalhna ngai loha phûm turin zirtîrte pathumte chuan ruang
hlu tak chu an zâwn a. Thlânah chuan a kut leh a kête an pawt ngîl a,
a kut thîr khenna tuarte chu a awm chungah an dah a. An zirtîrtu duh
tak ruang chungah chuan an tih theih ang zawng zawng an ti em tih
en turin Galili hmeichhiate an lo kal a. Thlân kawngka chu lungin an
chhinhnan a, Pathian Fapa chu châwl turin an kalsan ta a.
Hmeichhiate chu kros bulah khân a hâw hnuhnung ber an ni a, Krista
thlânah pawh a hnuhnung ber an ni leh bawk a ni.
210
TLANNA THU
Juda rorêltute chuan an thil tum sual tak chu Pathian Fapa
tihlum hialin lo hlen chhuak ta mah sela, an hlauhthâwnna a la reh lo
va, Krista an îtsîkna pawh a la thi lo. Phubâ an la chu an lâwm hlê a,
nimahsela A taksa thi tawh, Josepha thlâna zalh chu a tho leh ang tih
hlauhna an nei a. Chuvangin, “Puithiam lalte leh Farisaite chu Pilata
hnênah an awm khâwm huai a, „Ka pu, chu tihdertu chuan, a dam lai
khân, „Ni thum chinah ka tho leh ang,‘ a ti tih kan hre reng a.
Chutichuan thlân chu ni thum ni thlenga vêng \ha turin thû pe rawh;
chutilochuan a zirtîrte chuan amah chu an va ru hlauh ang a,
vântlang hnênah, „Mithi zîng ata a tho leh ta a ni,‘ an ti dah ang e;
tichuan tihderna hnuhnung zâwk chu a hmasa ai khân a \ha lo
lehzual ang,” an ti a. Matthaia 27:63, 64. Pilata pawh chuan Judate
ang bawkin Isua chu thuneihna neiin amah tiboraltute kha hrem turin
a thawhleh chu a duh bîk lo va; chutichuan Rome sipai pâwl khat
chu puithiamte hman turin a dah a, “Vêngtu sipaite in nei a lâwm; kal
ula, in theih ang apiangin vên \hattîr ta che u,‘ a ti a. Chutichuan,
vêngtu sipaite nên a va kal a, thlân chu an vên \hattîr a, lung chu an
chhinchhiah a.” Matthaia 27:65, 66.
Judate chuan chutianga Isua thlân vêngtu an neih \angkaizia
chu an hria a. Khawih danglam a nih a hriat theihna turin thlân
chhinna lungah chuan chhinchhiahna an siam a. A zirtîrten Isua
ruang thuah mi an bum theih lohna tûrin engkim an ngaihtuah lâwk
a. An remruatna leh an invênna zawng zawng chu thawhlehna
hnehna tifamkimtu leh thudik tinghettu a ni zâwk sî a ni.
211
BUNG 30
KRISTÂ THAWHLEHNA
Zirtîrte chu Chawlhniin an châwl a, an LALPÂ thî chu an sûn a,
Isua, ropuina LALPA erawh chu thlânah a inzalh a. Zan a lo nihin
Chhandamtu chawlhna hmun chu vêng tûrin sipaite an ruat a, hmuh
theih lohvin vântirhkohte chu hmun thianghlim chungah chuan an
thlâwk vêl a. Zân chu a lo rei deuh deuh a, khawvâr a lo hnai a, a la
thim laiin vêngtu vântirhkohte chuan Pathian Fapa duhtak, an Hotu
lian kaihthawh a hun dawn tawhin an hria a. A hnehna hun lo thleng
tûr chu nghâkhlel taka an lo thlîr laiin vân a\angin vântirhkoh ropui
tak pakhat chak takin a lo thlâwk a. A hmêl chu kâwlphê ang a ni a, a
silhfên chu vûr angin a vâr a. A ropuina êng chuan a kal kawng thim
chu a tikiang zêl a, Isuâ ruang hauhtu tirhkoh sualte chu a êng leh a
ropuina hmâah chuan hlauvin an tlânchhia a. Vântirhkoh pâawl zînga
pakhat, Kristâ tlâwmlai hmutu leh a chawlhna hmun vêngtu chuan
vân a\anga vântirhkoh lo chhuk chu a zui a, an pahnihin thlânah
chuan an kal a. An kal lai chuan lei chu a khûrin a nghîng a, nasa
takin lîr a nghîng a.
Vêngtu Romee sipaite chuan an hlau êm êm a. Isuâ ruang an
chelh theihna tur an thiltihtheihna chu khawiahnge a awm tâk le?
Lungngai, mangang leh ngui takin Isua thlân an kasan a,

A tholeh ang tih rêng an ngaihtuah phâk rih lo
212
TLANNA THU
„A zirtîrten an ru dah ang e‘ tih pawh an ngaihtuah chang tawh lo va.

Vântirhkohte ênna chu nî aiin a êng a, vêngtu Romee sipaite chu
leiah thî ang dêrin an tlû a. Vântirhkoh pakhat chuan thlân chhinna
lung lian tak chu a chelh a, thlân kawngkhâr a\angin a lum sawn a, a
chungah a \hû a. Vântirhkoh dang chu thlânah a lût a, Isuâ lu tuamna
puan chu a phelh a.
“PÂIN A KO A CHE”
Vân a\anga vântirhkoh lo kal khân lei tinghîng khawpa aw
ringa auvin, “Nang Pathian Fapa, I Pâin A ko a che. Lo chhuak
rawh,” a ti a. Thihnain a chungah thû a nei thei tawh lo va. Hnehtu
hlawhtling angin Isua chu mithi zîng ata a tho leh ta. Zah tak leh
ngaisâng takin vântirhkohho chuan A thawhleh lai chu an thlîr a.
Thlân a\anga Isua A lo chhuah chuan vântirhkoh êng takte chu
chibai bûkin leiah an bawkkhup a, hnehna leh lâwmna hlain chibai
an bûk a.
Vâna vântirhkohte êng nasa tak hmâah khân Setana tirhkohte
chu hlauvin an tlan bo va, an lalpa hnênah chuan an ruang vên chu
an chhuh luih sak a, an huat êm êma kha thihna ata A tho leh ta tiin
an hrilh a. Suala tlu tâte chunga an thuneihna avangin nunna LALPA
ngei pawh thlânah an zalh theih avangin Setana leh a hote chu an
lâwm hlê a, nimahsela an lâwmna chu a rei lo hle. Isua chu a tânna in
a\anga hnehtu ropuia A lo chhuah hnu hun engemaw hnuah chuan
Setana chuan a thi ngei dâwn tih a inhria a, a thih hnuah chuan A
neitu dik tak chuan a ram chu a nei lêtleh dâwn a ni tih pawh a hria a.
Theihpatâwpa a beih pawhin Setanan Isua chu a hneh lo va, chutih a
hnêkin mihring tân chhandamna kawng A hawng a, a duh apiang chu
chu mi kawngah chuan an kal thei a. Chhandam an ni thei ta zâwk si
a, Setana chuan pawi a tiin a thin a ur ngei mai. Pathian rorêlna kalha
thawh theih dân ngaihtuahin tirhkoh sualte chu an hotu hovin an
inhmukhâwm a. Setanan a chhiahhlawhte chu puithiam lalte leh
upate hnêna kal turin a tîr a. An hnênah, “Isua chunga an rilru
tikhauh tûr leh an mit tidel tura bum kan tumnaah chuan kan
hlawhtling a. Isua chu tihdertu a ni tiin kan rintîr tawh a.
213
KRISTÂ THAWHLEHNA
Vêngtu sipaite khân a thawhleh thu huatthlala tak chu an sawi ngei
ang a. Isua haw turin leh that turin puithiamte leh upate kan hruai
tawh a. Tûnah an hnênah hetiang hian sawi rawh u, “Isua a tho leh tih
hriat a nih chuan mi thiam lohna nei lo tihhlum aiah vântlangin
nangmahni hi lungin an dênghlum ang che u,” a ti a.
VÊNGTU SIPAITE THUSAWI

Thlân a\angin vântirhkohte an kal bo va, êng leh ropuina a ral
tawh hnu chuan vêngtu sipaite chu an dâk chhuak ngam a, an han
hawi vêl a. Thlân a\anga thlân chhinna lung lian tak chu lum sawnin
an hmû a, Isua ruang chu a awm ta lo tih an hmuhin mak an ti êm êm
a. An thil hmuhte chu puithiam leh upate hrilh turin khawpui lamah
hmanhmawh takin an kal a. Tualthattu chuan thumak tak chu an lo
ngaihthla a, an hmêl a dâng sâwp sâwp a. An sawi chu a dik a nih
chuan an boral a ni mai si. Ngawi rengin an \hu a, anmahni an inen a,
tihdân tur leh sawi tur pawh an hre lo va. n thu thlen chu a dik tia an
pawm chuan anmahni thiam loh inchantîr an ni dâwn si. Tihdân tur
ngaihtuahin an kal hrang a. Vêngtu sipai thu rawn thlen chu vântlang
zînga a than chuan Krista tihlumtute chu tualthattu anga tihhlum tur
an ni dâwn si, tiin an ngaihtuah a.
Vêngtu sipaite chu zêp tlat tura tham an rawt thlu ta a.
Puithiamte leh upate chuan tangka tam tak pêk an tiam a, “Zânah,
kan muthilh hlânin a zirtîrte an lo kal a, amah an ru ta a ni‘ ti ang che
u,” an ti a. Matthaia 28:13. Vêngtu sipaite chuan „kan vênna hmuna
kan muthilh thu min chhâlin engtin nge kan tih ang?‘ tia an zawhin,
Juda hotute chuan Ramawptu kan thlêm ang a, in himna tur kan
siamsak ang che u, tiin an hrilh a. Tangka avangin vêngu sipaite
chuan an hming mawina an hralh ta a, puithiamte leh upate hrilh
anga tih chu an remti ta a.
TLANNA RAH HMASA BERTE
Kros lêra a awmlaiin Isuan, “Zawh a ni ta,” A tih khân lîrte a
nghîng a, lungpuite a lo khi chat a, thlânte a inhawng a. Thihna leh
214
TLANNA THU
Ropuina nên thihna hnehin a tholeh ta

215
KRISTÂ THAWHLEHNA
thlân hnehtua A thawhlehin lei a nghîng a, hmun thianghlim vela vân

ropuina a lo ên khân mi fel thi tawh tam tak, A kohna pawmte chu, A
tho leh ta a tih hriatpui turin an lo tho ve a. Chûng mi thianghlim tho
ve, duhsak mîte chu chawimawiin an lo chhuak a. Khawvêl siam tirh
a\anga Kristâ hun thlenga mi thianghlim leh thlante an ni. Kristâ
thawhlehna chu Juda hotuten zêp an tum laiin Pathianin Isua A tho
leh ta hriatpui turin leh A ropuina puang turin an thlân a\angin pâwl
khat chu A ko chhuak a.
Chûng tho lehte chu an len lam leh an hmêl an inang lo,
\henkhat chu mi dang aiin an landânah an mawi zâwk a. „Leia chêng
mîte hi an chhe deuh deuh va, an chakna leh an mawina an hloh a ni‘
tiin min hrilh a. Setanan natna leh thihna thiltihtheihna a nei a,
chhuan indawt zêlah hian chu mi ânchhia chu a lang zual deuh deuh
a. Setana thil tihtheihna a lang deuh deuh bawk a. Nova leh
Abrahama hun laia mîte chuan an landânah leh an hmêl \hat leh an
chakna lamah vântirhkoh an ang a. |hangthar zêlah an lo chak lo
deuh deuh va, natnate pawh an hneh lo deuh deuh va, an damlai
chhûng pawh a tawi deuh deuh a. Setana chuan hnamte tichak loh
leh tihbuai dân a zir zêl bawk a ni.
Isuâ thawhleh hnua lo tho vête kha mi tam tak hnênah an inlâr
a, mihring tâna A inhlanna chu a famkim tawh a, Judaten an khenbeh
Isua chu A tho leh a ni tiin an hrilh a, an thusawi a dik tih hriattîr
nân, “Keinî pawh Amâ rualin kan lo tho leh a ni,” an ti a. Amâ
thiltihthiehna ropui avanga thlân a\anga koh chuah an nih thu an
hriattîr a. Kristâ thawhlehna thuah chuan an dâwt thu phuahxhawp
chu sawi thang vêl mahse A thawhlehna chu Setanan emaw, a
tirhkohten emaw, puithiam lalten emaw, an thup thei lo vang; an
thlân a\anga koh chhuah mi thianghlim pâwlte hian thu lawmawm
leh hlimawm chu an puang darh si a; Isua pawhin A zirtîrte lungngai
tak leh na taka tuarte chu an hlauhna tibo tur leh tihlima tilawm turin
an hnênah A inlâr bawk si a.
216
TLANNA THU
THLÂNA HMEICHHIATE
Ni sarih ni hmasa ber vâr\ianah, hmeichhe thianghlimte chu
Isua ruanga hnawih tur englo rimtui an siamte kengin thlânah an va
kal a. Thlân ata lung lian tak chu lum sawnin an hmu a, Isuâ ruang
pawh chu a awm lo va. An lungngai êm êm a, hmêlmaten a ruang
chu an la bo a ni ang tih an hlauva. Thâwk leh khatan vântirhkoh
pahnih puan vâr, mi ên khalh thei sin an hmu a, an hmêl chu a êngin
a tlê a. Vântirhkohte chuan hmeichhiate thlâna an kal chhan chu an
hria a. Isua chu A awm ta lo va, A tho leh ta a, an zalhna hmun chu
an en thei ang tiin an hrilh a. An hmâah Galili ramah A kal dâwn tih
A zirtîrte hrilh turin an chah a. Hlâu leh lâwmin hmeichhiate chu A
zirtîrte lungngai taka an awmna lamah chuan an tlân ta a, an hmuh
leh an hriatte chu an hrilh a.
Zirtîrte chuan Krista A tho leh tih chu an ring thei lo va,
nimahsela chanchin rawn hrilhtu hmeichhiate nên chuan thlân lamah
hmanhmawh takin an tlân ta a. Isua chu A awm lo ngei tih an va hmu
a, a tuamna puan zaisîn chu an hmu a; nimahsel mithi zîng ata A tho
leh ta tih thu kha chu an awih thei lo va. An thil hmuhte leh
hmeichhiaten an rawn hrilh chu mak tiin an hâw leh ta a.
Mari erawh chuan thlân bula han awm rih chu a thlang a, a thil
hmuhte chu a ngaihtuah a, bumin a awm a ni dah ang e tih a hlau va,
tuarna tharin a hmuak leh ta niin a hria. A lungngaihna chu a lo thar
leh a, lungchhe takin a \ap ta zawih zawih a. Thlân en leh tur chuan a
kûn a, vântirhkoh pahnih puan vâr sin a hmu a. Pakhat chu Isua lu
nghahna hmunlaiah a \hû a, pakhat erawh chu A ke awmna lam
pangah a \hû a. Zaidam takin an bia a, engtiziaa \ap nge a nih an
zâwt a. Ani chuan an hnênah, “Ka LALPA an kal bopui a, an dahna
chu ka hriat loh avangin,” a ti a. Johana 20:13.
“MIN VUAN SUH”

Chutia a sawi hnû chuan a hnung lam a hawi a, Isua ding a
hmu a, Isua a ni tih a hre si lo va. Ani chuan zaidam takin a bia a, a
lungngaih chhan leh tunge a zawn A zâwt a. Huan vêngtu niin a ring
a, a LALPA chu la bo a nih chuan A ruang chu a lâk theih nân a
217
KRISTÂ THAWHLEHNA
dahna hrilh
turin a ngên a.
Isua chuan
Amâ aw
pangngaiin,
“Mari!”a ti a.
Chu aw
duhawm tak rî
chu a hriat
\han a ni a,
rang takin a
chhâng a,
“Zirtîrtu!”a ti a,
a lâwm chuan
pawm a tum a,
nimahsela
Isuan, “Mi
vuan suh; tûn
thleng pawhin
Pâ hnênah ka MARI HNÊNAH ISUA A INLÂR
la lâwn chho lo
a ni; amaherawhchu ka unaute hnênah va kal la, an hnênah, „Ka Pâ,
in Pâ, ka Pathian, in Pathian hnênah ka lawn chho dâwn,‗ a ti e, ti
rawh” a ti a. Johana 20:17. Thu lâwmawm chu A zirtîrte hnêna hrilh
tûrin lâwm takin a tlân ta a. Isua chu A Pain a inhlanna chu A pawm
a ni tih Amah ngeiin A sawi ngaithla tur leh, lei leh vân chunga
thuneihna la turin vânah A lâwn chho ta thuai a.
Vântirhkohten chhûm angin Pathian Fapa chu an hual vêl a,
ropuina LALPA chu luh theih nân kawngkhar hlunte chu inkhai sâng
tûrin thu an pe a. Isua chu Pathian hnênah Pathian ropuinaa hual
vêlin vân mipuite nên an awm chuan leia A zirtîrte chu A theihnghilh
lo va, an hnêna a kîra thiltihtheihna A pêk leh chhâwn theih nân a Pâ
hnên a\angin thilthitheihna chu A dawng a ni. Khatiang a A Pâ
hnênah A
218
TLANNA THU
la lâwn chhoh va, thuneihna pawh A la lâk hmâ kha chuan A zirtîrte
hnênah inlâr leh Amah an deh pawh A phal lo a nih kha.
RINGHLELTU THOMA
Hêng hun lai hian Thoma chu a awm ve lo va. Zirtîrte thusawi
chu a pawm duh lo va, mahni inringin, rilru nghet takin „keimah
ngeiin a kut leh kea an khenna hnûhmâ leh a nâk feia an chhunnate
ka khawih phawt loh chuan ka ring thei lo,‘ a ti a. A ûnaute a rin
lohna a tilang hle mai. Amah ang hian fiahna lo duh \heuh sela tunah
hian tumahin Isua chu an pawm lo vang a, A thawhlehna pawh an
ring hek lo vang. Chhandamtu tho leh mahni ngeia hmu thei lote
chuan zirtîrte sawi an pawm mai hi Pathian duhzâwng a ni.
Thoma rin lohna avang hian Pathian chu A lâwm lo va. Isuan
A zirtîrte A hmuh leh \um chuan Thoma pawh a awm ve tawh a. Isua
a hmuh chuan a ring ve ta a. A hmuh mai ni lovin a khawih ngei loh
chuan a ring thei lo ang tiin a lo sawi tawh avangin a duh ang ngei
chuan Isuan a inkhawihtîr a, Thoma chuan, “Ka LALPA leh ka
Pathian i ni,” a ti a. Nimahsela a rin lohna avangin Isuan A zilhhau
va, “Nang chuan mi hmuh avangin i ring a ni; hmu lova ring apiangte
chu an eng a thâwl e,” a ti a. Johana 20:28, 29.
ISUA TIHLUMTÛ MANGANNA

Isua A tho leh ta tih thu chu khawpuiah leh thingtlâng
khawdangahte a thang huai huai a, Judate chuan thah nih an hlau va,
zirtîrte an huat pawh an thup hrâm hrâm a. An sahim theihna chhun
chu an dâwt thu phuahchawp puan darh a ni. He dâwt thu hi a dik ni
se tia duhtute chuan an pawm ta reng a. Isua A tho leh ta tih a hriatin
Pilata chu hlauvin a khûr a. Mîte hriatpuina chu a ringhlel thei lo va,
chu mi dâr a\ang chuan rilru muanna a nei ta rêng rêng lo va.
Khawvêl ropuina duh avang leh a thuneihna leh a nun hloh a hlauh
avangin Isua chu tihhlum turin thû a pe a. A thisena a thiam loh thah
tura a pêka chu sualna nei lo chang pawh ni lovin, Pathian Fapa a ni
tih a hre chiang ta a. Pilata nun chu a tâwp thlengin a nuam ta lo kher
mai.Beidawnna leh rilru nawm lohna nasa tak
219
KRISTÂ THAWHLEHNA
avangin hlim leh lâwmna a nei thei lo. Thlamuan hleih theih a ni lo
va, hrehawm takin a thi ta a.
ZIRTÎRTE HNÊNAH NI SAWMLÎ A AWM
Isua chu a zirtîrte hnênah ni sawmlî A awm a, Pathian ram
dikziate A hrilh chiang lehzual a, an lâwm êm êm a. A tuarna leh A
thih leh A thawhlehna thua an hmuh leh an hriat chu mi dang hriattîr
turin thu a pe a; sual thawina A siam a, a duh apiang A hnena an lo
kal a, nunna an hmuh theih tur thute sawi turin thû A pe bawk a.
Tihduhdah leh hrehawm tuarin an awm ang tih pawh A hrilh a;
nimahsela namahni ngeiin an hriat leh an hmuh avang leh Isuan an
hnena A thusawite an hriat chhuah leh chuan tuar theihna an nei ang
tih pawh A hrilh a. Setana thlêmna chu A ngam ta a, fiahna leh
tuarnain hnehna a chang ta tih A hrilh a. Setanan A chungah
thiltihtheihna a nei tawh lo va, anmahni leh tunhnua A hming
ringtute chungah a thlêmna chu a nasa zual zâwk a ni. Aman A hneh
angin an hneh thei ang. Isuan a zirtîrte chu thilmakte tihtheihna A pe
a, mi sualten an tiduhdah ang a, a châng chângin anmahni chhan
turin vântirhkohte A rawn tîr ang a; an hnathawh chu an zawh hmâ
chu an nunna laksak an ni lo vang; a hunah chuan an thu hriattîrte
chu an thisena an nemngheh a \ûl bawk ang.
A zirtîrte chuan ngun takin A zirtîrna chu an dawngsawng a, A
hmui thianghlim a\anga chhuak thu mal tê tê chenin an dawng a.
Tunah zet chuan khawvêl Chhandamtu a ni tih an hre chiang a. A thû
chu an rilru thûk takah an vawng a, an zirtîrtu chu rei lotêah an \hen
dâwn a, A hmui a\angin thu lâwmawm leh thlamuan thlâk an
ngaithla leh dâwn tawh lo va, an lungngai êm êm a, amaherawhchu
Isuan an tân hmun siam turin A kal ang a, A hnêna an awm reng
theih nân A lo kal leh ang, A hnênah A hruai ang tia A hrilh chuan
an lâwm leh hlê a. Thudik tinrenga hruai turin Thlarau Thianghlim,
Thlamuantu tirh A tiam a. “A bân A phar a, mal A sâwm sak a.”
Luka 24:50.
* * *
220
BUNG 31
KRISTÂ VÂNA A LÂWN CHHOHNA
A Pâ hnêna ropui taka Isua A lâwn chhoh hnu, hnehna nî chu, vân
mîte chuan an lo nghâk \hup a. Ropuina LALPA chu lo hmuaka
vâna hruai turin vântirhkohte an lo kal a. Isuan A zirtîrte mal A
sâwm sak zawhin an in\hen ta a, vâna lâk chhoh a ni ta a. Vân lam
panin a kal a, A thawhleh laia mi tam tak tho lehte ta khân an zui a.
Vân mipui tam takin an vêng a, vânah chuan vântirhkoh pâwl tam
takin A lo kal an lo hmuak a.
Khaw thianghlima an chhoh chuan Isua hruaitu vântirhkohte
chuan, “Aw, kulh kawngkâte u, in lu chungte kha châwisâng ula;
nangni kawngkhâr hlunte u, inkhâi sâng rawh u; tichuan ropuina
LALPA hi A lo lût dawn nia. Ropuina Lal chu tunge ni? LALPA
chak tak leh thiltithei tak, LALPA , indonaa thiltithei tak chu a ni.
Aw kulh kawngkâte u, in lu chungte kha châwisâng ula, a ni,
kawngkhâr hlunte u, chawisâng rawh u; tichuan Ropuina Lal hi a lo
lût dâwn nia. “Chu ropuina Lal chu tunge ni?” “Sipaihote L ALPA
chu, amah ngei hi Ropuina Lal chu a ni,” ( Sâm 24:7-10 ) an ti a.
Vân mi puiho chu Pathian khawpuiah chuan an lût ta a.
Vân mipuite chuan an Hotu ropui chu an hual vêl a, zah taka
chibai bûkin A hmâah an kûn a, an lallukhum tle tak chu A ke bulah
an dah a. An rangkachak \ing\angte an tum a. Beram No thah hnu,
lal tak leh Ropuia tho leh chu fakna rimawi leh hlain vân chu a
thangkhâwk vêl a.
LO KAL LEH TIÂMNA
Zirtîrten an LALPA vâna lâwn chho chu an hmuh phâk chin
thlenga hmuh tuma vân lam an en reng lain vântirhkoh pahnih puan
var sin an kiangah an lo ding a, an hnênah, “Galili rama mîte u,
engatinge vân lam ena in din reng? He Isua in hnên ata vâna hruai
chhohva A awm hi, vâna A chho in hmu ang bawk hian Amah ngei
hi a lo kal leh ang,” an ti a. Tirhkohte 1:11. Pathian Fapa vâna A
221
KRISTÂ VÂNA A LÂWN CHHOHNA
lâwn chhoh lai entu zirtîrte leh

Isua nûte chuan chu mi zân
chuan A thiltih ropui leh mak
tak lo awmte chu an sawiho
zankhua a.
SETANA THINURNA
Setana chu a tirhkohte
nên an inrâwn leh a, Pathian
rorêlna chu a huat êm avangin
lei chunga thiltihtheihna leh
thuneihna a neih chung chu Isua
zuitute chungah tûn hma lama
an thawh lêt sâwma nasaa thar
thawh tur a ni a ti a. Krista chu
an hneh thei ta lo va, a theih
chuan a zuitute tal hneh tur a ni
a ti a. |hang thar tina Isua ring
duh turte chu thlêm sual tur a ni
tiin a hrilh a. A tirhkohte
hnênah Isuan A zirtîrte hnênah
anmahni zilh leh hnawhchhuah
theihna leh anmahni avanga
natna tuarte leh tihdam theihna
A pêk thute a hrilh a. Setana
tirhkohte chu sakeibaknei rûm
hum hum angin Isua zuitute
tiboral tûrin an chhuak ta a.
222
BUNG 32
PENTIKOS
I suan ama chungchâng thua zâwlneite thu sawi lâwkna awmziate

a zirtîrte a hriatthiamtîr hnuin lei leh vâna thuneihna zawng
zawng A hnêna pek a nih tawhzia a hrilh a; mi nung tin hnêna
chanchin \ha hril turin thu a pe a. A zirtîrte chuan hmanlaia an beisei
\hîn, Isua chu Jerusalem-ah Davida \hutthlêngah a \hu ang tih kha an
beisei thar leh a, “Tunah em ni Israelte hneah ram i pêk leh dâwn?”
an ti a. Tirhkohte 1:6. He mi chungchângah hian Chhandamtu chuan
hrilh chiang lovin, “Pâin a hun leh nî, Ama thû thûa awma a ruat chu
nangni lo hriat tur a ni lo ve,” a tih san ta a. Tirhkohte 1:7.
Zirtîrte chuan Thlarau Thianghlim a lo thlen chuan Isua duh
turin Judate rilru a hnehin an ring a. Isuan a hrilhfiah rih lo va,
Thlarau Thianghlim an chunga a lo thlen hunah an rilrute a tivar ang
a, an hnathawh tur chu chiang takin an la hria ang a, anmahni a
chawlhsanna a\ang khân an rawn thawk ang tih a hriat avangin.
Pindan chungnungah a zirtîrte chu ringtu hmeichhiate, Mari,
Isua nu leh a ûnaute nên englo dîlin an awm khâwm a. Hêng ûnaute
hi ring lotu ni \hîn, L ALPA khenbehna leh a thawhlehna leh vâna a
lâwn chhoh lehna avanga nghet taka ringtute kha an ni.
Inkhâwmhote chu za leh sawmhnih lai an ni.
THLARAU THIANGHLIM THLENNA
“Pentikos nî a lo thlenin, an zain hmun khatah an awm khâwm
vek a. Thâwklehkhatan vân ata rî thlipui tleh angin a lo thleng ta
phut a. Chu chuan an \hutna in chu a tikhat ta vek a, leite amaha
insem darhin, mei angin an hnênah a lo inlâr ta a. An chungah a
chuang \heuh va, an zain Thlarau Thianghlimin an khat ta vek a,
Thlarauvin a \awngtîr ang zêlin \awng dangin an lo \awng ta a.‖
Thlarau Thianghlim chu mei leite, a hmawra in\hen angin a inlâr a, a
awm khâwmte chungah a chuang a; chu chu tun hma lama an hriat
ngai loh \awng hrang dangtea nâl taka an \awng theihna tura thilpêk
entîrna a ni a. Mei anga a lo lan hian mei chuan an hnathawha nasa
223
PENTIKOS
taka \hahnem an
ngaihna leh an
thusawitea
thiltihtheihna nasa tak
lo lang tur chu a entîr
a ni.
Hengtiang vân
tihênna hnuaiah chuan
Kristan Pathian thu a
hrilhfiah \hînte chu
thudik a nihzia chang
ni lovin, a mawina leh
a \hatna chu an rilruah
a lo chiang zual ta êm
êm a. Thil tih bân tak
tâwpna an hmuh theih loh nâna khuhtu puanzar ang kha hlim a ni ta
a, Krista khawvêla a lo kal chhan leh a ram awmdân turte chu chiang
takin an hre ta a.
PENTIKOS THILTIHTHEIHNAAH
Judate chu hnam tin zîngah an darh a, \awng hrang hrangin an
\awng a. Jerusalem a\anga hla tak tak khua a\angtein an lo kal a, an
sakhaw kût an neih lai chhûng leh an kût dânin tih tur a tihte an tih
theih nân Jerusalemah an chêng rih a. An inkhâwm chu \awng chi
hrang tin hriata mi an ni a. Hetiang \awng hrang hrang awm hi
khawvêl hmun tina Krista zirtîrna puang tura Pathian rawngbâwltute
hnathawh dâltu lian tak a ni. Zirtîrte tlâkchham chu mak takin
Pathianin a rawn phuhru ta a, chu mi a rawn phuhrûkna chu mipuite
hnêna Krista thu hriatpuitute thu nemnghehna famkim tak a lo ni. An
dam chhûng zawng pawha an thawh theih loh tur kha Thlarau
Thianghlimin a thawh sak ta a ni; tûnah chuan an hnathawhna hmuna
mîte \awng dik taka hmangin an ramah chanchin \ha chu an thehdarh
224
TLANNA THU
thei dâwn a ni. He thilpêk mak tak hi khawvêla mîte hnênah an

hnathawh chuan vân chhinchhiahna a pu a ni an tih a, an hriatpuitu
\ha tak a ni.
“Vân hnuai hnam tin zîng ata Pathian ngaihsak Judate
Jerusalem khuaah an châm a. Chu rî chu an hriat veleh mipui an
rawn inkhâwm a, mi tinin an \awng chu mahni \awng \heuhvin an lo
hriat avangin an rilruin an lo buai a. An za chuan an mangang a, mak
an ti hlê a, “En teh u, hênga \awngte zawng zawng hi Galili rama mi
an ni lo vem ni? Engtin nge kan zaa kan \awng pianpui anga kan
hriat \heuh?” an ti a.
Hêng thu hi Jerusalem leh a chheh velah chuan a thang huai
huai a. Chutiang thilmak lo lang chungchângah chuan puithiamte leh
rorêltute an thinur hle mai a, nimahsela mi tichhiat duhkhawp an
huatna chu an tilang ngam lo va, vântlâng hnênah an intilang ang a,
vântlâng huat an hlawh ang tih an hlau va. Zirtîrtû chu an tihlum
tawh a, nimahsela a zirtîrte, Galili mi thiamna nei lo tê tê chuan
zâwlnei thurinte chu an \awng hman rêngin an chhui chhuak a.
Chhandamtu hnathawh ropui tak chu thuneihtheihna neiin an sawi a,
an thu ngaithlatûte hnênah chuan Pathian Fapa inhlanna leh
khawngaihnaa chhandamna ruat dân chu an hrilhfiah a. An thusawi
chuan a ngaithlatu dang tam tak chu a hriat chiantîrin a lamlêttîr a.
An rilru a\angin puithiamte zirtîr, pi leh pu dân leh puithûna a bo va,
Pathian thu zirtîrna chu an pawm ta zâwk a ni.
PETERA THUSAWI
Chutianga thil lo awm chu zâwlnei Joelan chutiang
thiltihtheihna chu Pathian mîte chungah an hnathawh bîk thawh theih
nân a lo thleng ang tia a sawi lâwk kha a lo thleng ta a ni tiin Peteran
a hrilhfiah a.
Petera chuan Krista chu Davida thlah a ni ngei tih a chhui chhuak
a. A \an hmun dik tichak turin Isua zirtîrna pakhat mah a hmang lo,
Isua chunga an rin lohna leh an thlei thlâkna a nasa êm a, engmah a
sâwt lo vang tih a hriat avangin Judaten an hnam hruaitua an ngaih
225
PENTIKOS
leh an chawimawi Davida chu a kawhhmuh zâwk a, Peteran, “Davida

chuan a thu a sawi a, „Ka hmâah kumkhuain L ALPA chu ka hmu
\hîn a. Ka mangan loh nân ka ding lamah a awm a ni; chuvangin ka
thinlung a hlim a, ka lei pawh a lâwm a; ka thlarau mithi khuaah I
hnutchhiah lo vang a, I mi thianghlim \awihral i phal hek lo vang,” a
ti a.
Hetah hian Davida chuan ama chungchâng thu a sawi a ni thei
lo va, Isua chungchâng ngei a ni zâwk tih Peteran a kawhhmuh a. Mi
dang angin Davida chu thih dân pangngaiin a thi a, a thlânah chuan a
taksa vaivuta chang tawh chu zah takin an vawng \hîn a. Davida chu
Israel lal a nihnaah leh zawlnei a nihnaah chuan Pathianin nasa takin
a chawimawi bîk a ni. Zâwlnei a nihnaah chuan Krista hnathawh dân
tur leh a nundân tur hriat lâwktîr a ni a. A mîten an duh lohna te,
rorel saka a awm te, khenbeha a awm te, a phûmna te, a thawhlehna
te leh vâna a lâwn chhoh thute a hmu lâwk vek a. Krista thlarau chu
thlânah hnutchhiaha a awm loh tur leh a taksain \awihna a hmuh loh
turte a sawi a. Hêng thu sawi lâwk hi Nazaret Isuaah chuan
tihfamkim a ni tih a
sawifiah a. A taksain
\awihna a tem hmain
Pathianin thlâan
a\angin a kai tho tak
tak a. Tûnah chuan
vânte vân hmunah
chawimawi sâng ber
hlan a a ni ta.
Tun hma lama
Isua chu Pathian Fapa
a ni tih sawichhetu leh
nuihzatute tam tak chu
he thil hriat reng Petera Thusawi
226
TLANNA THU
tlâk hun lo awm a\ang hian Chhandamtu a ni tih hre chianga

hraittîrtu an lo ni ta zâwk. Kohhranah chuan sangthum an tel belh a.
Thlarau Thianghlim thiltihtheihnain zirtîrte chuan thu an sawi a; an
thusawi chu hnial kal rual lohvin, Pathian Thlarau lo thleng avanga
thiltihmak tam tak chuan a ngemnghet ta a. Chu thil lo thleng thiltih
chu zirtîrte ngei pawhin mak an ti a, rang taka mi tam tak rilru
inlamlêt pawhin mak an ti a. Mi zawng zawngin mak an ti a.
Anmahni ngaihdân pawng \an ngawt vang leh ngaihdân neih sa
pawm ngheh avanga inpe duh lote pawh chuan an hlau va, an
hnathawhte chawlhtîr tur leh tibahlah turin an chakna emaw, an
\awngka emaw an hmang ngam lo va, engemaw chhûng chu an
dodâlna pawh a reh a.
Zirtîrte thusawi chu chiang tak leh hnial rual loh pawh chu
nimah sela, an thusawi mai chuan Judate rilru putdân neih sa,
chianna dang pawh ngaisâng ngai lo chu a tidanglam thei lo vang a,
Thlarau Thianghlim erawh chuan an thusawi chu an rilruah Pathian
thiltihtheihnain a hriatthiamtîr a ni. Ropuina L ALPA chu duh lohva,
an khenbeh avanga an thiltih sual nasa tak hriat chiantîr nân an
thusawi chu Chungngungbera thiltihtheitu hriamrei hriam tak a ni.
Chûng thû chu an hriatin an thinlunga chhun anga na lo ni ta a. etera
leh tirhkoh dangte hnênah chuan, “Ûnaute u, engnge kan tih tâk
ang?” an ti a.
Petera chuan an hnênah, “Sim ula, in sual ngaihdam nân Isua
Kristâ hmingin baptisma chang \heuh rawh u; tichuan, Thlarau
Thianghlim thilthlâwnpêk hi in hmu ang,” a ti a.
Chutianga an sualna hriate hnênah chuan Peteran Krista an
duh lohna kha puithiamte leh rorêltuten an bum avang a ni tih a hrilh
a; hêng mîte thurâwn hi an ngaihsân zêl a, anmahni Isua an pawm
ngam hmaa an hruaitute Krista an rin hmasak an nghah chuan
entikah mah Isua chu an pawmin an lâwm lovang tihte a hrilh a.
Hêng thuneithei tak mîte hian thianghlimna lam chu hnathawh nei
mah sela an rilru takah chuan mi duhâm, khawvêl ropuina leh
hausakna duh mi an ni. Êng hmu turin Krista hnênah an lo kal hauh
lo vang. Isua chu Pathian Fapa a ni tih hriat chianna tam tak an
227
PENTIKOS
hnêna entîr pawha an la awih theih loh fo avanga phuba lâkna an

chunga la thleng tur chu Isuan a hrilh lâwk a.
He mi hun a\ang hian zirtîrte \awngkam chu, anmahni \awng
an hmang emaw, mi dang \awng an hmang emaw, a tluangtlamina
thianghlim a,an lam dân leh an thu hman pawh chiang takin an sawi
thei ta a ni. Hêng mi hnuai hnung tê tê, zâwlneite zirnaah pawh zir
ngai lo hian thudik thûk leh sâng tak tak leh thianghlim takte, an
sawi dân hretu apiangte chuan mak an ti a ni.
TÛNLAI HUNA KAN ZIR TÛR
Kristian kohhran dinchhuahna hi chanchin thianghlim thu
pawimawh lo awm ve a nih avang chauhva sawi a ni lo va, he mi thu
a\anga thu zir kan neih nân sawi a ni. Kristâ hming ring leh puangtu
zawng zawng chuan rilru pakhata nghâka vêngin an \awng\ai tur a
ni. In hriat thiam lohna tihbo tur a ni a, inpumkhatna leh
inhmangaihna tlânna kan vaia zîngah a awm tur a ni. Chutichuan kan
\awng\ainate chu kan Pa vâna mi hnênah rinna nghet tak leh chak
takin a thleng chho thei ang. Thupêk tihfamkimna pawh beiseina nên
kan nghâk hrâm hrâm thei ang.
Kan \awng\aina chhânnate chu rang tak leh chak takin a lo
thleng phut thei a, tlai deuhvah a lo thleng pawh a ni thei a, kan rinna
pawh fiahin a awm thei. Nimahsela Pathianin kan \awng\ainate
chhân dân leh chhân hun a hria a ni.
Pathian zawm theihna tur kawnga keimahni lo insiam fel hi
kan hnathawh tur pakhat a ni. Pathian hnathawh tur lam chu ama
mawhphurhna a ni ve thung a. A tiamtu chu a rinawm a ni. Kan tâna
thil pawimawh leh ropui ber chu rilru hmun khata awm a, îtsîkna leh
inhuatna dah bo va, inngaitlâwm taka dîltu niin, ngaihvena nghah hi
a ni. Isua, kan aiawhtu leh kan lû chuan Pentikos nia \awng\ai leh
nghâktute hnêna a tih ang chu kan tân pawh a tih a inpeih a ni.
* * *
228
BUNG 33
KEBAI TIHDAM THU
T hlarau Thianghlim thlen hnû lawk leh ngun taka an \awng\ai

hnûin, Petera leh Johana chu Pathian biak inah an kal a, tah
chuan mi rethei tak pakhat, kum sawmli mi, a piantirh ata kebai,
nawmna hre ngai lo, natna chauh hria chu a lo awm a. He mi vânduai
tak hian damna hmu tura Isua hnêna kal a duhna a rei tawh a;
nimahsela engmah a ti thei lo va, Tidamtu ropui hnathawhna hmun
kha a hlat êm avangin; a tâwpah chuan mîte a ngen fo avangin mi
khawngaihna neitu \henkhatin an khawngaih ta a, Pathian biak in
kawngkhâr bulah an zâwn chho va. Nimahsela a han thlen chuan
dam a beiseina ber Tidamtu chu râpthlâk tak leh hrehawm takin an
tihlum tih a hre ta a.
Chutianga beidawng taka a awm leh ta chu Isua tihdam a
beiseina rei tawhzia hretu khân an khawngaih a, mi kal vêlin an
khawngaih a, engemaw chhe tê a mamawh phuhrûkna tur an pêk tâk
mialah tiin tûk tin Pathian biak in kawngkhâr bulah an dah \hîn a.
Petera leh Johana an kal chu thilpêk a lo dîl a. Petera leh Johana
chuan hmangaih takin an en reng a, Petera chuan, “Min han en
rawh...... Tangka leh rangkachak engmah ka nei lo; nimahsela, ka
neih chhun ka pe ang che: Nazaret Isua Krista hmingin kein kal tawh
rawh,” a ti a.
Peteran engmah a neih loh thu a han sawi chuan he mi rethei
hi a lungngai hlê a, nimahsela a sawi zêl chuan a tihlim ta hlê a. “A
kut ding lam a chelh a, a kaitho ta a; thawklehkhatan a kête leh a
kheimit ruhte chu a lo chak ta nghâl a. Ani chu a zuang tho va, a ding
a, kein a kal \an ta a. Kea kal kal leh, zuang zuang leh, Pathian fak
chung zêlin biak inah chuan a lût ve ta a. Kêa a kal leh Pathian a fak
mi zawng zawngin an hmû a; biak in kawngkhâr „Mawi‘ bula kut
dawha \hu \hîn kha a ni tih an hria a; a chunga thil thleng chu mak an
ti êm êm a, an buai hlê mai a.”
229
KEBAI TIHDAM THU
Isua thiltihmak tih

ang a zirtîrten an ti
ve thei chu Judaten
mak an ti hlê a. Ani
chu thî-ah an ngai a,
a thih tawh hnu
chuan hetiang
thilmak hi a awm
tawh lo vang chu tih
an beisei a.
Nimahjsela kum
sawmlî zet engmah ti
thei lo va, kebai chu
tunah a kal thei a,
natna pawh nei lovin,
Isua ringin leh a kea
a kal leh theih avanga lâwmin a zuang a zuang a.
Mipuite chuan mak an ti tih zirtîrte chuan an hmû a, anmahni
thiltihtheihnaa ti ta ang hrim chuan engtiziaa makti nge an nih tiin an
zâwt a. Petera chuan Nazaret Isua, an duh loh va an khenbeh, ni
thum nia Pathianin a kaihthawh leh tâk avanga tih a ni tiin a hrilha.
“Amâ hming rin avangin a hming chuan he mi in hmuh leh in hriat
\hin hi a tichak ta a ni; a ni, Amah avanga rinna lo awm hian in zaa
mithmuhah a tidam ta viah a nih hi. Nimahsela ûnaute u, in hotute
pawhin an ât avanga an tih ang khân, in ât avangin hêng hi in ti a ni
tih ka hria e. Nimahsela, Pathianin zâwlnei zawng zawng kâan,
Kristan hrehawm a tuar tur thu a hriattîr lâwk kha, khati khan a
thlentîr ta a ni,” a ti a.
He thiltihmak tih hnu hian mipuite chu Pathian biak inah an
pung huai huai a, Pathian biak in kil khatah Peteran thu a sawi a, kil
leh lamah Johanan a sawi bawk a. Nunna LALPA an duh lohva an
tihhlum chu Judate thitihsual nasa tak a ni tia chiang taka an sawi
chungin, zirtîrte chuan anmahni tibeidawng lutuk leh tichî-âi lo tûrin
an fîmkhur êm êm a. Petera phei chuan an thiltih chu an hriat loh
230
TLANNA THU
avang chauhva ti an ni tia, an thiam lohna kha a theih anga sawi

nêppui a duh a. Thlarau Thianghlimn an sualte sima lamlêt turin a ko
a ni; Krista an khenbeha khawngaihna zârah chauh lo chuan an tân
beiseina a awm lo va, amah rinna avang chauhvin a thisenin an
sualte chu a thei bo thei a ni tiin a hrilh a.
ZIRTÎRTE MAN LEH AN CHUNGCHÂNG RÊLNA
Krista thawhlehna thû leh a thihna leh a thawhlehna avangin
mithîte chu an thlân a\angin a la kaitho vek ang tih thu an sawi
avangin Sadukaite an lungni lo êm êm a. An zirtîrna duh tak chu a
tichhe dâwn a, an hming a chhe dâwnin an hria a. Biak in hotu
\henkhat chu Sadukaite an ni a. Chutichuan, zirtîrte pahnih chu an
man a, an thu ngaihtuah nân khua a tlai lutuk tawh avangin tân inah
an khung a. A tûkah chuan Anna leh Kaiafa leh Pathian biak in
hotute chu zirtîrte thu ngaihtuah tûrin an inkhâwm a, anni chu an
hmâah an rawn hruai a. Chu mi pindanah ngei leh chûng mîte hmâ
ngeiah chuan Peteran zahthlâk takin a L ALPA a phatsan tawh a.
Amâ chungchâng thubuaiah a lo kal chuan hêng thu zawng zawng hi
a rilruah a lo thar leh a. Tûnhma lama a dâwihzepna sûtna hun
remchâng a nei ta a ni.
Thu ngaihtuahtûte pawhin a zirtîrtu chungchâng rêl laia Petera
tih dân kha an hre reng a, lung in tân leh thihnaa sawi \haihin an
vauzâm theiin an inring a. Nimahsela, mahni inring lutuk, rilru
phâwklêk awl, Kristan a ngaihzual lai taka phatsantu, leh Sanhedrin
hmaa thu sawi tura ding Petera chu mi dang daih a ni ta. A rilru a
lamlêt tawh a; amah a inring hlel a, uang thei tak a ni tawh lo.
Thlarau Thianghlimin a khat a, Thlarau Thianghlim thiltihtheihna
azârah Krista chawimawi tur chuan lungpui anga nghet a ni tawh a,
huai tak, inngaitlâwm tak si a ni a. A hnungtawlh vanga a
hminghliaua kha a khuh duh a ni.
PETERA THIÂMTHU SAWINA
Tûn hmalam chuan puithiamte chuan Isua khenbehna leh
thawhlehna sawi lohna an zawng \hîn a; an thil tumdân tihfamkim
231
KEBAI TIHDAM THU
nân eng thiltih-

theihnain nge kebai
chu mak taka an
tihdam zâwt lo thei
an ni ta lo va.
Petera, Thlarau
Thianghlima khat
chuan puithiamte
leh upate hnênah,
“Mi zawng zawng
hotûte u, upâte u,
mi chak lo tih\hat
thuah, „He mi hi eng
vangin nge a lo dam
tâk‗ tiin vawiinah
hian min zâwt a nih
chuan, nangni zawng zawngin hre rawh u, Israel mi zawng zawng
pawhin hre rawh se, Nazaret Isua Krista krosa in khenbeh, Pathianin
mithi zîng ata a kaihthawh leh kha, amaha hming ngeiiin he mî hi
hetah in hmâah damin a ding ta a nih hi. Nangni in satute u, in lung
paih, a kila lung \angkai ber lo ni ta kha, amah hi a ni e. Mi dang
tûmâ hnênah chhandamna a awm lo; vânhnuaia mihring sak zîngah,
min chhandam tur hming dang rêng a awm lo,” a ti a.
Petera thu sawiah chuan Krista chhinchhiahna a lang a, a hmêl
chu Thlarau Thianghlimin a chhun êng a, a kiangah chuan hriatpuitu
\ha, mak taka tihdama chu a ding a. Tûn hmâ lawka engmah ti thei
lova kebai, tûna dam var tawh, Nazaret Isua chungchang pawh
hrethiam tawh, lo awm ve chuan Petera hriatna thusawi chu a tichak
sawt a. Puithiam te, rorêltu te leh mipui chu an ngawi reng a.
Rorêltûte chuan a thusawi hnial theihna an nei hauh lo va. An hriat
châk loh ber kha an hre lo thei lo va, chû thû chu Isua Krista
thawhlehna thu leh vâna a thiltihtheihna a zirtîrte hmanga leia
thiltihmak a tih thû hi a ni.
232
TLANNA THU
Peteran a thiamthu a sawinaah chuan huai takin a chakna chu

khawi a\anga a hmuh nge a nih a sawi a, chu chuan a tihlau hlê a. In
satuten lung an paih thu a sawiin, in satute chu kohhran hotûte a
tihna a ni a, chûng chuan an mi duh lohva hlutna chu an hre tur a ni
a, an paiha chu a kila lung pawimawh tak a lo ni ta si a. Chûng a
thusawi chuan kohhran innghahna a kila lung phûm chu Krista a ni
tih chiang takin a kawhhmuh a.
Zirtîrte huaizia chu mipuite chuan mak an ti a. Sangha mantu
mi mâwl tê tê an ni si a, puithiamte, lehkhaziaktute leh upanten an
biak chuan an rilru a buai maiin an ring a. Nimahsela, Isua hnêna an
awm avangin hriatna an nei a. Zirtîrte Amah angin hriatthiamtîr
theihna thiltihtheihna neiin thû an sawi a, an hmêlmâte an tidang a.
An rilru buaizia thup nân puithiam leh rorêltute chuan inrâwn an duh
a, zirtîrte an tîr bo rih a. Mi an tihdam kha Isua khenbeh hminga
zirtîrte thiltihtheihna pêk avanga tihdam a ni tih chu hnial rual niin
an hre lo va. Thiltihmak chu dâwt thû pawhin thup an duh a;
nimahsela vântlâng hriata tih a ni a, mi sang tam takin an hre tawh si
a. An hnathawh chu tihtâwp thuai tûr niin an hria a, chutilo chuan
Isua zuitute an pung ang a, anni hming mawi lohna a ni ang a,
Pathian Fapa tihhlum thuah thiam loh an chantîr ang tih an hlau va.
Zirtîrte tihchhiat chu duh hlê mahse Isua hminga an zirtîra an
thawh leh chuan nasa taka hrem an ni ang tia vau chauh loh chu
engmah an ti ngam lova. Petera leh Johana chuan an hnathawh chu
Pathianin a pêk a ni a, an thil hmuh leh hriat chu sawi lo thei ni lo va
an inhriat thu an puang a. An hnathawh thianghlim thawk tura
rinawm tak leh nghet taka an awm avang chauh pawh chuan
puithiamte chuan hrem an duh a, nimahsela mipui an hlau va, “an
thiltih avang khân mi zawng zawngin Pathian an chawimawi si a.”
Zirtîrte chu an vau lehzual a, an chhuah ta a.
* * *
233
BUNG 34
TIHDUHDAHNA HNUAIA RINAWMNA
Z irtîrte chuan khawngaihna hna an thawh chu damlote tidamin leh

Chhandamtu khenbeha leh tho leh taa thu chu thiltihtheihna nasa
tak nên an sawiin an chhun zawm zêl a. Kohhrana tel turin mi tam
takin baptisma an chang a. Nimahsela Krista ringtute thinlung leh
rilrua thurualpui tak tak lote chuan an zawm ngam lo va.
Jerusalemah mipui an pungkhâwm a, damlote leh ramhuaiina mante
an rawn hruai a. Natna tuar tam tak chu kawng sîrah an intlar a,
Petera leh Johana an lo kalin an hlim talin a hliaha an dam theih nân
an ti a. Hêng zirtîrte hnênah hian Chhandamtu tho leha thiltihtheihna
chu a awm tak meuh a ni; thiltihmakte leh chhinchhiahnaten an
thawk a, nî tinin ringtute an pung deuh deuh va.
Hêng thu hian puithiamte leh rorêltute a timangang hlê a, an
zînga Sadukaite lek phei chu an mangang lehzual a. Zirtîrte chu Isua
thawhleh thu sawi an phal sak a, a hminga thiltihmak an tih zêl
chuan thawhlehna a awm lo tia an zirtîrna chu mîten an pawm lo
vang a, an pâwl a bo mai dâwnin an hria a. Farisaite erawh chuan an
zirtîrna hian Judate Pathian rawngbâwl dân leh inthawina thil hlante
chu engmah loah a siam ang tih an hlau thung a. Hêng thusawitute
khap an tumna hmasaah khân an hlawhchham a, tunah chuan
hlawhtlin an tum tlat tawh a ni.
VÂNTIRHKOHIN A CHHANCHHUAK
Chutichuan, zirtîrte chu an man a, lung inah an khung a, an thu
ngaihtuah tûrin Sanhedrin an inkhâwm a. Chu mi pâwl zînga mi ni
lo, mi thiam tak tak an ko ve a, hêng muanna chawkbuaitute hi
engtin nge kan tih ang tiin an ngaihtuah ho va. “Nimahsela zanah Lal
vântirhkoh pakhatin kawngkhârte chu a rawn hawng a, a hruai
chhuak a, „Pathian biak inah va ding ula, mi hnênah hêng nunna thu
zawng zawng hi va sawi rawh u,‘ a ti a. Chû thû chu an hriatin
234
TLANNA THU
khawvâr hun lai

vêlin Pathian biak
inah chuan an va lût
a, an zirtîr ta a.”
Zirtîrte chuan
ringtute hnêna an va
lan a, tân in a\anga
vântirhkohvin a
hruai chuah a,
vêngtu sipaite an kal
pelh leh an thu sawi
lai puithiamte leh
rorêltuten an
chawhbuai chu
chhunzawm leh tura
a hrilh an sawi
chuan ûnaute chu an hlim êm êm a, mak an ti bawk a.
Puithiamte leh rorêltute inkhâwm chuan zirtîrte chu rorêltu
chunga hel leh, Annania leh Safiri thattu thuneihna lâk saka tihhlum
tuma puh turin thu an titlu a ( Tirhkohte 5:1-11 ). Chutianga an tih
chuan vântlang rilru an chawk tho ang a, Isua chunga an tih ang
bawkin a zirtîrte pawm lo zîngah pawh Juda thuneitute mi awmdân,
anmahni thû thûa thil an tih \hîn chu ning tak tak, awmdân pangngai
aia danglam deuhva awm duh an awm tih an hria a. Hêngho hian an
zirtîrna an lo ngaihven a, zirtîrte rinna an pawm ve a, Isua chu
Messia a ni an tih ve chuan puithiamten vântlang huat an hlawh ang
a, Krista thah thuah chuan mawh an phurh ang tih an hlau va.
Chutiang khawpa nemdai tur chuan khirh taka thuneih an tum a. Tân
ina tânga an ruatte chu an hmaa rawn hruai tûr thû an pê a. Tân in
chu him taka inkhârin, a vêngtute pawh khawngkhar bulah ding mah
se a chhûngah tumah an hmu lo tih an lo hriat chuan mak an ti hlê
mai a.
Rei loteah, “Ngai teh u, tân ina mi in khungte khân Pathian
biak inah dingin mi an zirtîr,” tih an rawn hrilh leh ta nghâl a. Zirtîrte
235
chu tân in a\anga mak taka hruai chhuah ni mah sela, thu zawh vêl
leh hremna chu an pumpelh lo va. An zînga a awm lai khân Krista
chuan, “In tân fîmkhur rawh u, rorêlnaahte an hruai dâwn sî che u a,”
a ti rêng a. Pathianin a ngaihsakna leh an hnênah a awm reng fo tih
hriat nân an hnênah vântirhkohte a tîr a; tunah chuan Isua, a
chanchin an hrilh atân an tuar a hun ta. Mipuite chu an thil hmuh leh
an thil hriat chuan an rilru a khawih hlê mai a, puithiamte leh
rorêltute chuan zirtîrte chunga chawh thinrim theih an ni lo vang tih
an hria a.
THUBUAI NGAIHTUAH VAWIHNIHNA
“Tichuan hotu chu tiangkengtute nên chuan an va kal a,
vântlang an hlauh avangin tlang takin an rawn hruai a, chutilochuan
lunga den nih an hlau va. An rawn hruai thlen chuan rorêltuho
hmâah chuan an dintîr a. Puithiam lalber chuan an hnênah, „He
hming hian zirtîr loh tûr kan tih tlat tawh chu u kha; hre rawh u, in
thu zirtîrnain Jerusalem khua in tikhat vek tawh hi, he mi tihhlum
thuah hian a mawh min phurhtîr in tum a nih hi le!‘ a ti a.” “A thisen
chu keimahni chungah leh kan fâte chungah awm rawh se,” tia
vântlang an âupui ang kha chuan Isua tihhlum thuah mawhphurh an
duh ta lo va.
Petera leh zirtîrte chuan an chungchâng thu an rêl hmasak a,
an inhumna thu an sawi dân ang deuh bawkin an sawi a. “Nimahsela,
Petera leh tirhkohte chuan, „Mihring thu aiin Pathian thu kan zâwm
zâwk tûr a ni,” an ti a. „Nangnin Isua thingah khaikangin in tihhlum
kha, kan thlahtute Pathianin a kaitho leh ta a ni. Amah ngei kha
Pathianin Lalah leh Chhandamtua awm atân a ding lamh a
chawimawi ta a, Israelte sual simtîr tur leh ngaidam tûrin. Chûng thu
chu a hretute kan nih hi; Thlarau Thianghlim, Pathianin a thu zawm
apiangte hnêna a pêk kha, a hretu a ni ve bawk,‘ tiin an chhâng a.”
Pathian Thlarau thâwkkhumna chu zirtîrte chungah a awm a,
hêkte chu hêktuah an \ang ta zâwk a, puithiamte leh rorêltute an thu
ngaihtuahtu tûrte chu Krista thatthuah an puh ta zâwk a. Judate chu
an thinrim ta êm êm a, an thubuai chu ngaihtuah lovin leh Rome
236
TLANNA THU
hotute thuneihna la chuang lo vin anmahni thû thûin zirtîrte chu thah
tur thu an titlu ta a. Krista thisenah khan thiam loh an chang tawh a,
tunah a zirtîrte thisena thiam loh inchantîr pawh an la hnial ta lo va.
Nimahsela, an zînga mi pakhat dân hre mi leh mi lian hming thang
chuan chutianga an tih mai chuan a hnuah nasa takin a pawi ang tih a
hria a. Anmahni rorêltu zînga mi ngei puithiamte leh rorêltute
thiltihsual tur khaptu turin Pathianin a rawn ruat ta a ni.
Gamaliela, Farisai, dân hremi, mi zawng zawng zînga
hmingthang tak chu, mi fîmkhur tak a ni a, tân ina tângte tân a sawi
hmain anmahni chu chhuahtîr rih tur thu a pê a. Rorêltute hnênah
chuan fing tak leh chiang takin, “Nangni Israel mîte u, he mîte
chunga in thil tih tum hi fîmkhur rawh u. Tûnhmâ pawh khan,
Theoda, „Mi lian ka ni,‘ tiin a lo awm a; chu mi hnênah chuan mi tam
tak, zali lai, an lo pakai a; ani chu tihhlumin a awm ta a; a thu zawm
aping an zain an darh ta vek a, engmah an ni tawh lo. Chu mi awm
hnuah chuan hming ziak lai kha, Galili rama mi Juda kha a lo awm
leh a, a hnênah mi \henkhat a hîp leh a; ni mah sela ani pawh chu a
thî ta a, a thu zawm apiangte chu an zain an darh ta vek a, engmah an
ni tawh lo. Chuvangin tûnah ka ti a che u, hêng mîte hi tawk suh ula,
awm mai rawh se; hêng an thil tum leh an thil tih hi mihring
tihchuah mai a nih chuan a boral ang; amaherawhchu Pathian
tihchhuah a nih chuan anmahni in tiboral thei lo vang; chutilochuan
Pathian do in lo ni hlauh dah ang e,” a ti a.
A ngaihdân dik leh fel chu puithiamte pawhin an remtihpui lo
thei lo va, hreh chungin tângte chu an hrem nek a, Isuâ hminga thu
sawi lo tura an khap tlat hnuah an chhuah ta a. An sawi leh chuan an
nunnain a tuar ang an ti a. “Chutichuan, rorêltute zîng a ta an kal
chhuak a, chu Hming avang chuan mualpho tuar tlâka ruat an nih
avangin an lâwm hlê a. Nî tin Pathian biak inah leh anmahni inahte,
„Isua chu Krista a ni,‘ tiin zirtîr leh hrilh an bâng chuang lo.”
Hêng Krista tâna thuhretûte an hneh theih loh avang hian zirtîrte
tiduhdahtute chu an rilru buai awm a ni reng e; hêng mualphonate
237
ropuinaah an ngai si a, ani chuan mualphona leh natna a lo tuar tawh

a. Hêng zirtîr huaisente hian vântlang zîngah leh in lamah Judate
hlauh avang a langa ring ngam loten an sawmna apiangah an zirtîr a.
* * *
BUNG 35
CHANCHIN |HA THUPÊK
C hûng laia, zirtîrho an pun an pun lai chuan, an nî tin thil semah
anamahni hmeithaite an ngaihsak \hin loh avangin Grik Judate
chu Hebraite chungah an lo phunnawi ta a.” Grik Judate hi Grik
\awng hmanna ram danga chêng mi an ni a. Zirtîrte tam zâwk chu
Hebrai \awnga \awng Judate an ni a; nimahsela hêngho hi Rome awp
lamah an awm a, Grik \awng chauhvin an \awng a. Grik Juda
hmeithaite chu Hebrai zînga tlachhamte angin pêk tam an ni lo tiin
phunnawina a lo a. Hetianga hleihneihna hian Pathian a tilungngai
ang; ringtute inrem tak leh thurual taka an awmho nân siam \hatna
dân rang takin an ngaihtuah ta a.
Zirtîrte chuan Krista chanchin \ha an zirtîr theih nân an
hnathawh dang leh dawhkâna rawngbâwlte sem darh dân Thlarau
Thianghlimin rem a ruatpui a. “Sawm leh pahnihte chuan zirtîr
mipuite chu an ko va, Pathian thu hril bânsanin, dawhkânahte rawng
kan bâwl chuan a \ha lo vang. Chutichuan, unaute u, in zînga
Thlarau leh finnaa khat mi hming \ha hlîr pasarih thlang rawh u, anni
chu hêng thil rêltu atân hian kan siam ang; keini erawh chu \awng\ai
leh thu rawngbâwlin kan awm leh tlat zêl ang,‘an ti a.
Chutichuan, kohhran chuan mi pasarih Thlarau leh rinnaa khat
chu mi hanthawk tûr chuan an thlang ta a. Stefana an thlang hmasa
ber a. A piannaah leh a sakhuaah chuan Juda a ni a; nimahsela Grik
\awngin a \awng a. Grik awmdân leh an hnam dânte a hria a.
Chuvangin hmeithai leh fahrah leh thilpêk dawng tlâka retheite
hnêna
238
TLANNA THU
sem tur pawisa vawngtu zînga hotuah chuan ruat tlâk ni renga ngaih
a ni. Hêng mîte thlanna hian mîte a tilâwm a, phunnawina leh
lungawi lohna chu a reh ta a.
An thlan pasarihte chu an hnathawh thawk tûrin \awng\ai leh
an chunga kut nghatin an nemnghet a. Chutiang ti tura nemnghehte
chu rinna zirtîr lam khawih ve lo tur an ni chuang lo. Chutih a
hnêkin, “Stefana chu rinna leh thiltihtheihnain a khat a, mi zîngah
thil mak leh chhinchhiahna ropui tak a ti \hîn a,” tia ziak a ni zâwk a.
Thudik zirtîr turin an tlâk êm êm a. Thu ngaihtuah thiam leh fing
deuh, thu harsa, phunnawina leh inîtsîkna lam ngaihtuah thiam tura
ruat an ni.
Zirtîrten thudik zirtîr an hna bil atâna an hun an pêk theih nân
kohhran chungchâng hna thawk tûrte thlan chu Pathianin mal a
sâwm a. Kohhran chu an pung a, an chak deuh deuh va. “Pathian thu
chu a lo darh a; Jerusalem khuaah zirtîrteho an pung ta êm êm a;
puithiamte zîngah pawh mi tam takin rinna chu an âwih ta a.”
Zirtîrte hunlaia an tihdân leh an chan insem ang hian
kohhranah hnathawh insem hi tûn thlengin a \ûl a ni.
Thiltihhlawhtlinna bulpui chu hna pêng hrang hrangte, thiltihthei mi
leh an hna pêng hrang atâna thawk tlâkten an enkawl hian a ni.
Pathian hnaa thlarau lam kawnga kohhran enkawl tûra Pathianin a
thlante chu, a theih ang angin, tisa lam thil ngaihtuahna leh
buaipuina an neih lohna tur ngaihtuah tur a ni. |awng leh thurin lam
zirtîra rawngbâwl tura Pathianin a kohte chuan ngaihtuahna leh
\awng\aina leh, Pathian thu zirna hun an nei tûr a ni. Kohhrana thil
hrang hrang leh thil tenau zâwkte ngaihtuahnain thlarau chungchâng
an hriat thiamna a tinêp a. Tisa lam thil chu a ngaihtuah tûra ruatte
harsa a nih chuan kohhran pumpui enkawltûte rorêlnaah lâk luh tûr a
ni.
* * *
239
BUNG 36
STEFANA THIHNA
S tefana chu Pathian thuah hian \hahnem a ngai thei hlê a, a rinna
chu huai takin a sawi a. “Sal Chhuakho te, Kurinin khuaa mi te,
Alexandria khuaa mi te inkhâwmna an tiha mi, mi \henkhat leh
Kiliki rama mi te, Asia rama mi te leh inkhâwmnaa mi, mi
\henkhatte chu an lo thawk a, Stefana chu an rawn hnial a.
Nimahsela a finna leh sawipuitu Thlarau chu an letthla thei ta lo va.”
Hêng mi zirtîrtu thiam tak hnuaia zirte hian Stefana chu engmah hre
lovah an ngaih avangin vântlang hriata inhnialnaah chuan Stefana
thu chu an letthla dêr theiin an inring a. Thlarau Thianghlim
thiltihtheihnain thu a sawi chang ni lovin zâwlnei thu sawi lâwkte zir
mi leh dânte hre mi a ni ve reng tih pungkhâwmho chuan an hre
chhuak ta a. Thudik a \an thu thiam takin a sawi mawi thei a, a
hnialtûte chu a tidang nasa hlê zâwk a.
Chuvangin Stefana chu an man a, a thu ngaihtuah turin
Sanhedrin inkhâwmnaah an hruai a. Stefana a inhumna tûra a
thusawi chu hnial thla tûrin chung lai vêl ram dang a\angtein lehkha
leh dân hre mi Judate an chah khâwm hlawm a. Krista zirtîrna hnial
kalhtu hrât tak mai, amah zuitute zawng zawng tiduhdahtu, Saula
pawh a awm ve a. Stefana hnialnaah hian he dân hre mi hi a puipa
pâwl takah a \ang a. A thu sawi thiamna leh a dân hriatna hmangin
Stefana hian zirtîrna hlauhawm leh bumna thu a hril a ni tiin mipui
rilru a kaiher thei hlê a.
Nimahsela Stefana chu Saula ang bawka thiamna sâng tak nei,
Pathianin hnam dangte hnêna chanchin \ha puan darh a tum chhan
hrethiam tak a ni a. Abrahama leh Jakoba leh Isaaka Pathian chu a
ring ve a, Juda dân engkim zo tawh a ni bawk a; nimahsela a rinna
chu a zau va, ringtu dik takte chuan kuta sak Pathian biak in chang
lovah pawh Pathian chibai bûk hun a thleng tawh tih a hria a;
khawvêl hmun tinah Pathian chu rilru leh tih tak zetin a biak theih tih
a hria a.
240
TLANNA THU
Stefana mit tuamtu chu a tla a. Krista thihnain a tihbo chu a tâwp
thlengin a hmû a.
Stefana an hnialnaah chuan an \awng nasa hlê nain puithiamte
leh rorêltute chuan a finna chiang tak chu a hneh lo va. Stefana chu
mi dangten an thîk loh nân mîte tih\haih nâna siam an tum a; amah
an huatna avanga ama chunga phubâ an lâk hunah pawh a rinna ang
rawn \âwmpui turte tih\haih an tum a. Nasa takin a hêkna an phuah
a. Pathian biak in leh dân a sawichhia ti turin hretu derte an ruai a,
“Hê Nazaret Isua hian he in hi a \hiat ang a, Mosian dân min pêkte
kha a tidanglam dâwn tih a sawi kan hria,” an ti a.
Pathian sawichhiatna thua an hêkna chhâng tura rorêltu tûrte
enin a ding a, a hmêlah chuan ênna thianghlim a lo lang a.
“Rorêltuho \hûte zawng zawng chuan Stefana an en reng a, a hmêl
chu vântirhkoh hmêl angin an hmu a.” Stefana hmêl êng hmutu tam
tak chu an khûr a, an hmai an hup a, rin lohna leh ngaihdân an neih
sa nghet taka pawm chu an danglam chuang lo.
STEFANA INHUMNA
Stefana chu an hêkna thu chu a dik leh dik loh an zâwt a, a
inhumna thû chu rorêlna in puma hriat theihin aw chiang takin a sawi
a.Inkhâwm tâna ngaihnawm tih êm êm khawpin Pathian mi thlante
chanchin a bul a\angin a chhui a. Judate khawsak dân leh thlarau
lama Juda dânin a entîr, Krista a lo lang ta pawh a hriatzia a tilang
hle. Abrahama a\angin a chhui a, a inthlah chhâwng zêlah an
chanchin a chhui a, Israel hnam chanchin Solomona thlengin; a
inhumna tur thu pawimawh laite a sawi uar bawk a.
Pathian leh Juda rinna chunga a rinawmnate a sawi a,
chhandamna atâna dân an rinte chuan Israel te milem biakna lakah a
vêng thei lo tihte a entîr a. Juda hnam zawng zawng chanchin chu
Isua nên a chhui zawm a. Solomona leh Isaia thu sawite a sawi
chhâwng a, “Nimahsela Chungnungbera chu kuta sak inahte a awm
ngai lo,” “Vân ka \hutphah a ni a, lei ka kephah nghahchhan a ni: In
eng angin nge min sak sak ang? Ka chawlhna hmun pawh engnge
241
STEFANA THIHNA
ni? Keima kutin hêng thil enkim hi ka siam lo vem ni?‖ Pathian
biakna sâng ber hmun chu vânah a ni. He thil a sawi tâkah chuan
mipui zîngah bengchheng a awm ta a. Mi tang chuan a hmâa mîte
hmêlput dânah chuan a chan tûr chu enge a hre nghâl mai a. A
thusawi chu Thlarau Thianghlim hriattîra sawi a ni a, a thusawi an
hnialziate chu a hmu a. A thu hriattîr hnuhnung ber a sawi dâwn a ni
tih pawh a hria a. Stefana thu sawi hi a chhiartu tlêm tê chauhvin an
hrethiam a. A thu awmzia tak hre tur chuan a sawi lai hun leh a
hmun leh a sawi tum hi hriat tur a ni.
Zâwlnei thu sawi lâwk leh Isua a chhui zawma biak in thu a
han sawi chuan puithiam chuan hlauthâwng tak anga lan duhin a
kawrfual a pawt thlêr a. Chutianga puithiamin a han ti chu Stefana
chuan a âw chu kum khuaa hriat loh tur a ni ang tih chhinchhiahna a
ni tih a hria a. A thu sawi chu a zât ve chauh a sawi hman a, hmanlai
chanchin a sawi chu a châwl a, “Mi tihmawh, thinlung leh beng tan
lohte u, kumkhuain Thlarau Thianghlim in dodâl fo va: in thlahtute
tih ang zêl khân in ti \hîn. In thlahtuten zâwlnei zîngah tunge an tih
duhdah loh ni? Mi fel tak lo kal tur thu hrilh lâwktute kha an tihlum
a; chu mi tak zet mantîrtu leh thattu nangmahni hi tunah in ni asin.
Dân, vântirhkohte pêk chhâwn kha, hmu zeta zâwm sî lo te u,” a ti a.
MARTAR THIHNA
Chu mi thû chu an hriatin puithiamte leh rorêltûte chu an thin
a rim êm êm a. Mihring pawh an ang tawh lo va, ram sa kawlh ang
an ni. Ha chang \hialin an bei a. Nimahsela a hlau chuang lo va;
chutiang chuan an awm ang tih a ring sa rêng a. Hlauhna hmêl a pu
lo va, vântirhkoh hmêl angin a êng zâwk a. Puithiam thinrimte leh
mipui sosâng chu hlauhna a nei lo. “Nimahsela, ani chu Thlarau
Thianghlim a khat a ni a, vân lam a en tlat a, Pathian ropuizia leh
Pathian ding lama Isua ding a hmu a; „Ngai teh u, vân inhawngte ka
hmu a, Pathian dinglama Mihring Fapa ding pawh ka hmu,‘ a ti a.”
Stefana chuan amâ kiang vêl chu a hmu lo va; vân kawngkhârte
chu a inhawng a, vân khawpui ropuinate a hmû a, Krista chu a
242
TLANNA THU
lal\hutthlêng a\anga tho hlim hlawl, a hming avanga thihna tuar tur
\anpui tura inpeihsa diam angin a hmû a; Stefanan a hmaa thil ropui
tak inhawng chu a puan chhuah chu a tiduhdahtute chuan an tuar thei
lo va. A thu sawi an hriat loh nân an beng a hup a, aw ring taka âuvin
rual takin an bei chiam a, “Stefana chu lungin an dêng a, ani chuan.
„Lal Isu, ka thlarau la ang che,‘ a ti a, a \hing\hî a, aw ring takin a âu
va, „LALPA , hei an thil tihsual hi an chungah mawhphurhtîr suh ang
che,‘ a ti a. Chu thu ch u a sawi zawh veleh a muhîl ta a.”
Kristian Martar Hmasaber Stefana
Hetiang thihna râpthlâk leh tuarnaah hian a vânlam Zirtîrtu ang

bawkin he martar rinawm tak hi a thattute tân a \awng\ai a. Stefana
chunga hretute chu lunga dêng hmasa ber turin an tîr a. Hêngho hian
an puante Saula ke bulah an dah a; he mi Saula hi inhnialnaah pawh
\angkai tak kha a ni a, a thih pawh chu a remti a. Stefana
243
STEFANA THIHNA
thihna hian a hmutûte rilru a khawih nasa hlê mai. Kohhran tân
fiahna tuar hrehawm tak a ni a, nimahsela Saulan rilru lamlêt nân a
hmang a. He martar rinna te, a rinawmna te, a nghehnate leh a
ropuina chu a theihnghilh thei lo va. A hmêla Pathian chhinchhiahna
te, a thû, êng dodâla rilru tikhauh te rilru tih chauh loh chu a
ngaithlatute rilru tak chu a khawih a, ngaituahtute chuan an
theihnghilh thei lo va, a thu sawi chhuah dikzia chu an hriattîr a ni.
Stefana chungah dân ang taka thu pêk engmah a awm lo;
nimahsela Stefana thihdân thu sawi chhuah a nih loh nân Rome
thuneitute chu tangka tam takin an tham a. Stefana thu rêlnaah leh a
thihna hmunah khan Saula chuan \hahnemngaihna a nei thar
lehzulain a lang a. Stefana chu mihringin an sawichhiat laia
Pathianin a chawimawi tia a rilru taka a hriatnaah chuan a thinur a.
Pathian kohhran a tihduhdah chu a chhunzawm ta zêl a. Mîte a
ûm a, anmahni inahte a man a, hrem tuar leh thah tûrin puithiamte
leh rorêltûte hnênah a pê a. Kohhran tihduhdaha a \hahnemngaihna
chuan Jerusalema Kristiante chu a tihlau êm êm a. Rome sorkar
chuan chutianga intihduhdahna chu tihreh an tum chuang lo va,
Judate an tihlungâwia a lama \ang tur leh an duhsakna an neih theih
nân a rûkin Judate chu an \anpui zâwk mah a ni.
Pathian Fapa chunga Setana helnaah chuan lehkha thiam Saula
chu a hmanraw ropui tak a ni; nimahsela Setana aia chak zâwk chuan
martar Stefana aiawhtu atân Saula chu a thlang a, a hmingin a tuar
thung dawn a ni. A lehkha thiamna leh ringtute tihduhdahnaa
\hahnem a ngaih avangin Judate zîngah mi zahawm tak a ni. Stefana
a thih hmâ chu Sanhedrin pâwlah a tel lo va, Stefana thih \uma a
thiltih avangin an thlang ve ta zâwk a.
* * *
244
BUNG 37
SAULA PIANTHARNA
S tefana ropui taka a thih dân khân Saula rilru a khawih nasa hlê
mai a. Ngaihdân a lo neih tawhsa \hîn kha a khawih che hlê a.
Nimahsela puithiamte leh rorêltûte ngaihdân leh an thu sawite
avangin Stefana kha sawichhetu chu a niin a ring a, a chanchin a
zirtîr Isua pawh chu tihdertu niin a ring a, hna thianghlim thawktûte
chu an dik a ni ang e tiin a ring a. Mi rilru khauh tak leh tum ruh tak
a nih avangin puithiamte leh ziaktute chu an dik a ni ang tia a ngaih
tak hnu chuan Kristianna dodâltu nasa tak a lo ni ta a. A
\hahnemngaihnaah chuan ringtute tihduhdah turin a inpe a. Sualna
dang engmah nei lo, Isua rin avang chauh va lung in tâng tûr leh
tihhlum turin mi thianghlim \henkhat chu rorêltu hnênah a tîr \hîn a.
Amah anga lehlam panga \hahnemngai ve, an zirtîrtu sawichhia leh
hmusitte chunga vân a\anga mei, kang theitu koh thlâk duh ve maite
chu Jakoba leh Johana an ni a.
Saula chu ama hna thawk turin Damasaka khuaah a kal dâwn
a, a kal pahin chu mi khuaa Krista ringtute zawng zawng man
chhuah nghâl a tum a. Chu mi atân chuan puithiam lalber hnên
a\angin inkhâwmna in zawng zawnga chhiar tur, kawnga chânga
ngaihtuah tûra, a man theihna tûr lehkha a la a. A kalna turah chuan
tlangvâl lai rilru chak tak leh khauh tak puin \hahnemngaihna loh tur
lama \hahnemngai takin a thawk chhuak ta a.
Damaska khua an thlen dâwn chuan an hah tawh hlê a,
nimahsela ram \ha tak te, huan mawi tak te leh tui luang te an hmuh
chuan an harh deuh hlê a. Saula leh a kalpuiten an en laiin
thâwklehkhatan nî aia êng vân a\angin a lo êng ta phût a, leiah a tlu
a, a hnênah, “Saula, Saula, nangin engating mi tihduhdah hi?” tiin âw
a hria a. Ani chuan, “LALPA , tunge i nih?” a ti a. LALPA chuan,
“Isua i tihduhdah hi ka ni e; mahni natna tûr chauh va dodâl hi i tân a
harsa e,” a ti a.
245
SUALA PIANTHARNA
KRISTÂ INLÂRNA
Chu mi hmun laiah chuan an buai hlê mai. Saula kalpuite
chuan an hlau êm êm a, êng tak chuan an mit a tivai a. Aw an hria a,
tumah an hmu si lo. A mik a mak engmah an hre lo va, mak an ti hlê
a. Saula, leia tlu bawk erawh chuan awin a sawi chu a hrethiam a, a
hmaah Pathian Fapa chu chiang takin a hmû a. Vawikhat chauh chu
mi ropui a hmuh chu Saula rilruah nghet takin amah anpui chu a
châm a. A thu sawi chuan a rilru a hneh êm êm a. A hriat lohna leh a
tihdik lohnate chu êngin thim a chhun ên angin a lo lang chiang ta a.
Krista zuitute tihduhdah chu \hahnemngai taka Pathian rawngbâwlna
emaw a lo ti a, Setana rawng a lo bâwl zâwk a ni tih a hre chhuak a.
Puithiamte leh rorêltute, an hnathawh avanga an thuneihna leh
an thusawite avangin Isua thawhleh thûte chu A zirtîrte phuah chawp
mai mai niin a ring \hîn a, chutianga a rinnate chu a âtthlâkzia a hmu
ta a. Krista chu Saula hnêna a inlâr tak avangin Stefana thusawi
pawh kha a lo hre thiam ta a. Puithiamin sawichhiatnaa an sawi kha
thudik leh thu takah a ngai zâwk a. Ênna ropui tak a hmuh chinah
chuan rang takin thil a chhui lêt a. Zâwlnei thusawi lâwkte a chhui a,
Judaten Isua an duh lohna te, khenbeha a awm te leh a thawhhlehna
leh, vâna a lâwn lehna te chu zâwlneiten an lo sawi lâwk vek tawh a,
Messia lo kal tur a ruat kha a ni tih an tilang chiang tih a hmu ta a.
Stefana thu, “Vân in hawngte ka hmu a, Pathian ding lama Mihring
Fapa ding pawh ka hmu,” ( Tirhkohte 7:56 ) a tih kha a hre chhuak
leh a, mi thianghlim thi tur khân ropuina ram chu a hmu a ni tih a
hria a.
Ringtûte tihduhdahtu tân chuan hêng zawng zawng hi a lo va lang
chiang ta êm! Ênna hlauhawm, chiang tak si chuan a rilru a rawn ên
ta a. A hnathawh tifamkim turin Krista chu khawvêlah a lo kal a, a
chhandam tûrte chuan an duh lo va, an tinawmnah a, thiam loh an
chantîr a, an khêngbet a, mithi zîng ata a tho leh a, vânah a lâwn leh
ta a ni tih chiang takin Saula hnênah chuan a lo lang ta a. Chu mi
hriat hnu lai vêk chuan mi thianghlim Stefana chu ama remtihin
246
TLANNA THU
den hlum a nihzia leh

amah avang bawkin mi
thianghlim tam tak
chuan tihduhdahna
hrehawm tak an tuar a ni
tih a hre chhuak a. Ani
chuan khûr leh mak tiin
“LALPA , engti atân nge
mi duh?” a ti a. LALPA
chuan, “Tho la, khuaah
lût rawh, tichuan i tih tur
an lo hrilh ang che,” a ti
a. Saula chuan a hnêna
thu sawitu chu Nazaret
Isua ngei chu a ni tih rinhlelhna a nei lo va, Messia lo kal tur an
nghahhlelh êm êm, Israelte tlantu leh thlamuantu ngei chu a ni tih a
ringhlel lo va.
Ropuina êng tak chu a kiam hnua Saula chu lei a\anga a thawh
chuan engmah a hmu thei lo va. Kristia ropuina êng chu ani mihring
hmuh atân chuan a êng lutuk a, êng nasa tak chu a kian hnuin
engmah a hmu thei ta lo a ni. Isua zuitute a tihduhdah avangin
Pathianin a hrem a, a mit a tidel niin a ring a. Thimah chuan a dap
vêl a, a \hiante chuan hlau leh mak tiin an kai a, Damaska khuaah an
hruai ta a.
KOHHRAN HNÊNA KAL TÛRA HRILHNA
Saula zawhna thu chhânna chu, “Tho la, khuaah lût rawh, tichuan
i tih tûr an lo hrilh ang che,” tih a ni a. Chutiang thu sawitu Juda
hnên a\anga a tih tur a hruat theih nân. Krista chuan inlârna leh hriat
chiantîrna hna chu a thawk a, sualna sim thar chuan Pathianin a
thudik zirtîr tura a ruat leh a nemnghehate ngei hnên a\angin a zir
247
SUALA PIANTHARNA
ve dâwn a ni. Hetianga Isuan kohhran hnêna Saula a tirh hian a

kohhran thuneihna chu a nemnghet a, leia a awiawhtute be turin
Saula chu a tîr a ni tih a lang a. Vân lam a\anga hriat chian theihna
êng chuan Saula mit del chu a timeng thêi lova. Malsawmna zawng
zawng chu Krista a\anga luang chhuak a ni; nimahsela tûnah chuan
leiah a awiawhtu kohhran a din chhuak tawh a, sualna sim mi sualte
nunna kawng zirtîr chu an hnathawh tur a ni. Saulan sim mi sualte a
tumte ngei chu a sakhaw hmuhsit leh a tihduhdah thua, a zirtîrte tur
an lo ni ta.
Damaska khuaa Juda ina ani thum chaw nghei leh \awng\aia a
awm chhûng chuan Saula rinna chu nasa taka fiah a ni. A mit a del
tlat a, eng ti tur nge a nih a inhre hauh lo bawk a. Damaska khuaa kal
a, a tih tur la hrilh tur a ni a. Engmah a hriat chuan loh avngin
Pathian hnênah nasa takin a dîl a. Damaska khuaah chuan a hming
Anania zirtîr pakhat a awm. LALPA chuan mumang angin a hnênah,
“Anania,” a ti a. Ani chuan, “En teh, LALPA , heta hi ka awm,” a ti a.
LALPA chuan a hnênah, “Tho la, kawtthlêr Ngîl an tihah chuan kal
la, Juda inah Tarsa khuaa mi, a hming Saula zâwt chhuak rawh; ngai
teh, a \awng\ai mêk a ni a; a hming Anania mi pakhat lût a, a mit
tivar turin a chungah kut nghatin a hmu tawh e,” a ti a.
Anania chuan vântirhkoh thusawi chu a awih lo lek lek a,
Jerusalem khuaa mi thianghlim Saulan a tihduhdah nasatzia a thang
nasa si a. A lo hnial a, “L ALPA , chu mi chu Jerusalem khuaa i mi
thianghlimte chunga a tihsual tamzia thu mi tam tak kâah ka hria a
ni; hetah pawh i hming i lam apiang phuarna turin puithiam lalte
hnên atâ thû a hmu reng a sîn!” a ti a. Nimahsela Anania hnêna
thupêk chu a khauh va, “Kal mai rawh, Jentaite, lalte, Israel thlahte
hnêna ka hming put luh nâna ka bêl ruat a ni a lawm; ka hming
avangin hrehawm engtia nasa nge a tuar dâwn tih amah ka la hriattîr
dâwn a ni,” a ti a.
Vântirhkohin a kawhhmuh angin zirtîr chuan tunhnai lawka Isua
ringtute vau thu leh thah a tum thu chhâk chhuak \hîn chu a zawng
chhuak ta a, “Ka nau Saul, i mit vârna tur leh, Thlarau Thianghlim
TLANNA THU
248
TLANNA THU
khata I awm theih nân, LALPA , i lo kalna kawnga i hnena inlâr Isua
khân mi rawn tîr a ni,” a ti a. Thâwklehkhatan a mit ata phuhlip ang a
tla ta nghâl a, a mit a vâr leh ta a; a tho va, baptisma a chang ta a.
Hetah hian Kristan mihringte chhandamna a thawh dân kawng
a entîr a ni. Saula chungah hian Amahin a thawk nghâl vek thei a;
nimahsela chu chu a remruat dân a ni lo. Amahin a ruat leh a
nemnghehte hmangin a malsawmna chu lo awm tûr a ni. Tihboral a
tumte hnênah Saula chu a inpuan pawh a \ûl a, ama aiawha a ruatte
tân chuan Pathianin mawhphurhna nei tak hnathawh a nei a ni.
Zirtîrte hnênah Saula chu zirtuaha a awm a. Dân thuin mi sual a ni
tih a inhmu a. Isua a hriat lohna avangin tihdertua a ngaih chu
hmanlai Adama a\anga Pathian sakhua din chhan leh dinchuaktu,
rinna chiang taka a hmuh tak tifamkimtu a ni tih a hmu ta a; thudik
hriattîrtu leh zâwlneite thu sawi lâwk tifamkomtu a ni tih a hmu a.
Isua chu Pathian dân engmah lo va siamtu angah a ngai \hîn a, A Pa
dân dikzia hriattîr turin khawvêlah a lo kal a; a thihnaah hian thil lo
awm tur entîrtu dân chuan a entîra chu a hmu ta a ni. Amah ngeiin a
\hahnemngai taka zawma a inhriat dân thuah chuan Saula chuan mi
sualte zînga mi sual ber angin a inhmu ta a ni.
TIDUHDAHTU A |ANGA ZIRTÎR NIHNA
Damaska luiah chuan Ananian Paula chu baptisma a chantîr a.
Chaw te a ei a, a lo harh leh ta a, chu mi khuaah chuan Jerusalem
khua a\anga tihboral tuma a lo kal chhan ringtute ngei hnênah chuan
Isua thu chu a hrilh ve ta a. Inkhâwmna inahte chuan Isua an tihhlum
chu Pathian Fapa ngei a nihzia a tlângau pui a. Zâwlnei thu sawi
lâwkna a\angin a chhût chhuak a, a thu sawi chu a chiang êm êm a, a
hna thawh chu Pathian thiltihtheihnain a zui a, a hnialtu Judate chu
an dang hlê a, an chhâng thei lo va. Paulan Rabbi hnên a\ang leh
Farisai dân a zir thiamna chu chanchin \ha puan darh nân leh, tun
hma lama tihboral a tum \hînte \anpui nân \ha takin a hmang dâwn ta
a ni.
249
SUALA PIANTHARNA
Paula inlamlêtna chu Judate chuan mak an ti a, an rilru a tibuai

hlâ a. Jerusalema a awmdân an hria a, Damaska khuaa kal chhan
pawh an hria a, puithiam lalber hnên a\angin tupawh Isua ringtu nia
rin tawh phawt chu man a, Jerusalem khuaa phuara thawn tûrin
thuneihna a la tih pawh an hria a; amaherawhchu tûnah chuan Isua
chanchin \ha chu hrilhin a ring tawh sa zirtîrte tichak leh
\hahnemngaihna avang mai a ni lo va, hriat chianna chiang tak avang
a ni tih a hrilh a.
Inkhâwmna inahte a thawk a, a rinna a lo \hang chak deuh
deuh a. Judaten nasa takin hnial mah se Isua chu Pathian Fapa a ni
tih sawi tura a \hahnemngaihna chu a zual deuh deuh va. Damaska
khuaah chuan a awm rei thei ta lo va, Judaten a inlamlêtna mak tak
leh a hnua a hnathawh kha mak an tihna chu zual a reh tawh a, Krista
zirtîrna chiang taka hriattîrtu chu do lehzual an lo tum ta tlat a. Paula
inlamlêt mak an tihna chu amah, Isua n huat tluk hiala huatnaah a
inlet ta a.
HNATHAWK TÛRA INPUAHCHAHNA
Paula tân thih hlauhawm khawpin thil a lo awm ta a, Pathian
hnên a\angin Damaska khua chu kalsan rih tûrin thû a hmû a. Arabia
ramah a kal a; tah chuan tuma tihbuai mang lohvin Pathian nêna
inzawmna hun remchâng leh thu ngaihtuahna hun a nei a. Pathian
nên a fâla awm a, ama rilrû te en a, a simna tihngheh a, \awng\aina
leh thil zirnaa a hnathawh tûr amâ ngaihna lian lutuk leh pawimawh
lutuk tak atana inbuatsaih a duh a. Mihring thlan ni lo va, Pathian
thlana zirtîra lo ding chhuak a ni a, a hnathawhna chu Jentailte
zîngah a ni ang tih chiang taka hrilh a ni.
Arabia rama a awm chhûngin zirtîrte nên inbiakna an nei hauh
lo va; a sualte ngaihdam a ni tih a hriat chian hmâ chu, a thinlung
zawng zawngin ngun takin Pathian a zawng a, a simna chu Pathianin
a pawm tak tak a. A rawngbâwlnaah chuan Isua a hnênah a awm zêl
ang tih a hriat chian hmâ chu a hriat theih nân beih zêl a tum a. A
taksa, a mit vân a\anga êngin a tihdelah chuan Kristâ ropuinate
250
TLANNA THU
chhinchhiahna a pu reng dawn a, Krista khawngaihna chuan a \anpui

fo vang tih chhinchhiahna chu neih ve reng a duh a ni. Paula chu vân
nên an inhnaih hlê a, Isua pawhin a bia a, a rinnaah a tichak a. A
finna leh a khawngaihna chu a chungah a nghat a.
* * *
BUNG 38
PAULA RAWNGBÂWL TIRH LAI
Paula chu Damaska khuaah a lo kîr leh a, Isua hmingin huai takin
thu a sawi a. A thu sawi chu a fing êm a, Judate chuan an hnial
thla lo va, kawng dangin a thu sawite tihreh an tum ta zâwk a–thiam
chang lo leh a hloh lam pâwl hnial ve dân a ni. Chutichuan, thihlum
an tum ta a. Tihhlum tura an phiar chu zirtîr chuan a lo hria a. A
chhuah theih loh nân kulh kawngka tinah chuan, a chhûn a zânin an
châng a. An mangan avangin zirtîrte chu Pathian hnênah an \awng\ai
a, Pathianin a thlan zirtîr chu a him theihna tûr ngaihtuahin an mu
mang meuh lo va. A tâwpah chuan zânah kulh tukverhah bâwmin an
thlâk thlâ ta a. Hetiang zahthlâk tak hian Paula chuan Damaska khua
chu a chhuahsan ta a.
Zirtîrteho chu hmêl hriat leh kawm duhin Jerusalemah a kal a.
Petera lek phei chu hmuh a duh lehzual a. Galili sangha mantu, leia
Krista nêna awm hova, \awng\ai hova inbe \hînte chu hmuh a châk
hlê mai a. Zirtîrte zînga hotu ber phei chu hmuh a châk tak meuh va.
Jerusalem a han luh chuan Paula chuan khawpui leh Pathian biak in a
hmuh dân chu a dang ta hle a. Pathian phuba lâkna tura rorêlna chu
an hmabâk a ni tih a hmu a.
Paula inlamlêtna avanga Judate thinur leh an pawi tihna chu a
nasa kher mai. Nimahsela Paula chu lungpui angin a nghet a, a thil
hriat chu a \hiante hnena a sawi chuan amah angin an rinnate an
tidanglam ve ang a, Isua chu an ring ve ang chu tih a ring viau va.
Krista leh a zuitute a dodâlnaah chuan a chhia leh \ha hriatna
251
khermai taka zâwmina ti \hîn a, man a nih a, a sualna hriat chiantîra

a awm chuan a tihdân \ha lo kha a kalsan thuai a, Isua a rinna chu a
puang nghâl a. A inlamlêt dân mak tak chu a \hiante an hriat ve
hunah leh amah ngei pawh Farisai chapo tak Isua Pathian Fapa a ni
tia ringtute apiang tiduhdah a, tihhlum tura petu lo danglamzia an
hmuh hunah an dik lohna an hria ang a, ringtute chu an zâwm ve ang
tih a ring tlat a.
A unau, zirtîrte chu pâwl a tum a. Nimahsela anni chuan an
zînga miah an lo ngai thei lo va, mak a a ti êm êm a. Tûn hma lama
ringtute a tihduhdahna thûte an hria a, anmahni bum a, tihboral tuma
finrâwl thawh tum a ni ang tih an hlau va. A inlamlêtna mak tak chu
an hre ngei tak a, Arabia rama a kal leh thuai avangin a chanchin
chiang takin an hre zui ta lo va, a inlamlêtna thu thang pawh an ring
mang si lo va.
PETERA LEH JAKOBA A HMUHNA
Barnaba, Krista hnathawh hlawhtlintîr tur leh retheite \anpui
nâna tangka tam tak pe \hîn chuan Paula hi, zirtîrte a dodâl lai a\ang
khân a lo hre tawh a. Chutichuan, an pahnih chuan an inkâwm a,
Paula mak taka a inlamlêt dân leh chu mi a\anga a thil hriat dânte
chu a ngaithla a. Paula chu a ring ta tlat a, a lâwm a, a kuta kaiin
zirtîrte hnênah a hruai a. A lo hriat tawh, Damasaka khaw kawnga
Paula a kal laia, a hnêna Isua a lo lan te leh a biak dân te, Anania
\awng\ai avanga a mit a lo vâr te leh a hnua Isua chu Pathian Fapa a
ni tia inkhâwmna ina a sawite a hrilh a.
Zirtîrte chuan an ringhlel ta lo va; Pathian chu an dâl thei lo
va. Petera leh Jakoba chu chûng hun laia Jerusalema zirtîrte awm
chhun an ni a; an rinna tiduhdah \hîntu chu \hianah an lo pawm a,
tûn hmaa an hlauh leh an pehhêl \hîn chu an lâwmin an zah ta hlê
zâwk a, Rinna thar vuantute zînga mi ropui pahnih chu an inhmu ta
a–Petera, Krista leia a awm laia a \hian pâwl leh hnua hmai chhana
hmu a bia leh, inlârnaa Amah leh vâna a hnathawhte hmutu chu an
inhmu ta a ni.
252
TLANNA THU
An inbiakna hmasa ber chu an pahnih atân a pawimawh êm

êm a, nimahsela an inbe rei lo va; Paula chuan zirtîrte nêna hna han
thawh chu a nghâkhlel a. Stefana kalha nasa taka inkhâwmna ina
thusawitu khân chu inkhâwmna in pangngai vêkah chuan Stefanan
thihphah khawpa a \an Isua chu Pathian Fapa a ni tih thu chu hlau lo
vin a puang ve ta a. Amahin thilmak tak a hmuh leh a dawn thûte a
sawi a, a unaute leh tun hma lama a kawppuite thlâk hlelhna tak rilru
pûin, Stefanan a sawi ang bawk khân, zZâwlneite thu sawi lâwk
hriattîrna thu a\angin Isua, an khenbeh chu Pathian Fapa a ni tiin a
sawi a.
Nimahsela, Paula chuan a Juda chipui unaute rilru chu a hre
sual a ni. Stefana chunga an thinrim ang bawk khân a chungah an
thinrim ve ta a. A ûnaute nên chuan an in\hen tur a ni tih a hria a, a
lungngai hlê mai a. A nunna a pêk avangin a unaute chuan thudik
chu hre dâwn sela, lâwm takin a pe duh a. Judate chuan a nunna an
lâk theihna turzia an ngaihtuah a, zirtîrte chuan Jerusalem chhuahsan
turin an ngên a; nimahsela Jerusalem chhuahsan chu a hreh a, a ûnau
Judate tâna thawh rih a duh avangin a chhuak duh lawk si lo va.
Stefanan martar a channaah khân a puipa êm a, Stefanan a thih chhan
thudik kha \an a, a lo dik ngei a ni tih huai taka sawiin, a thiam lohna
chhilh tura thawh rih a duh a ni. Jerusalem han chhuahsan chu
dâwihzepnaah a ngai a.
JERUSALEM A |ANGA INSASENG
Chûng thute leh Jerusalem khua a chhuahsan lohva a tuar turte
zawng zawng ngaihtuah a, inkhâmna ina a \awng\ai laiin, zêl anga
awmin Chhandamtu chu a hnênah a lo lang a, ani chuan,
“Hmanhmawh la, Jerusalem khua ata chhuak rawh; ka chanchin i
hrilh tur chu an pawm dân loh hi,” a ti a. Chuti chung pawh chuan
Paula chuan Juda rilru sakte chu a rinna dikzia hriat chiantî lo va
Jerusalem chhuahsan chu a hreh a; thudik atâ chuan a nunna pawh lo
sêg ta sela, Stefana thihna chungchâga a inthiam lohna chu thai bo
zovin a ring lo va. Chutichuan a chhâg a, “L ALPA , inkhâwmna in
253
tina a ringtu che

apiang tân inah ka
khung a, ka vuak \hin
kha an hre si a; i thu
hretu Stefana thisen an
chhuah lai khân kei
pawh a kiangah ka
ding a, ka lo remti a, a
tihlumtûte puante ka
vêng hlawm bawk a
ni,” a ti a. A chhânna
chuan chiang takin,
“Kal rawh; heta \angin
hla taka Jentailte
hnênah ka tîr zâwk ang che,” a ti a.
Paula, zêla a awm laia a thil hmuh leh Pathianin a ngaihsak
dân te chu ûnauten an ngaithla a, amah an ngaihtuahna a nasa sauh
va; Jentailte hnêa thudik hriattî tura LALPA bêl ruat chu a ni ngei
mai tih an hre chiang a. A rûk tea Jerusalem a chhuahsandân tur an
ngaihtuah a, chutilo chuan Judaten an that ang tih an hlau va. Paula a
kal bo tâk avangin Judaten an dodâlna chu an tiziaawm deuh va,
Kohhran chuan chawlh hun tlêm an nei a, chutih chhûng chuan
ringtute chu an lo pung zêl a.
* * *
254
BUNG 39
PETERA RAWNGBÂWLNA
Peteran hna thawk a khawvêl a fan laiin Ludda khuaa mi

thianghlim awmte a kan a. Chutah chuan Ainia, a zen avanga
kum riat khuma mu reng a tidam a. “Peteran a hnênah, „Aini, Isua
Krista chuan a tidam a che; tho la, i âwngphah zial rawh,‘ a ti a.
Tichuan a tho ta nghâl a. Ludda khua leh Saron phaia awmte zawng
zawng chuan Ainia chu an hmu a, LALPA lam a hawi ta hlawm a.”
Joppa khua chu Ludda kiang lawkah a awm a, chutih lai chuan
Tabithi, a awmzia Dorki, chu a thî a. Isua Krista zirtîr hnênah thilte a
pein a thlamuan \hîn a. An rinna lamah pawh \hahnemngai tak a ni a.
A thih chu mi dangte tân chânna nasa taka ni a; kohhran ding chhuak
hlim tân chuan namên lo va uiawm a ni a. Ludda khuaa Peteran zeng
a tihdam thu ringtuten an hriatin, Joppa khuaa lo kal thuai tûra ko
tûrin mi an tîr a. “Petera chu a tho va an hnênah a kal ve ta a. A thlen
veleh pindan chungnungah chuan an hruai a; hmeithai zawng zawng
chu a kianga dingin Dorki‗n an hnêna a awm laia a kawr semte, a
puan semte entîr chungin an \ap hlawm a. Chûng \apho chu pindan
a\angin Peteran a chhuahtîr a. Petera chu a \hing\hî a, Dorki chu
tidam turin Pahian hnênah a \awng\ai a, Tabithi lam chu a hawi a,
“Tabithi, tho rawh,” a ti a. Tichuan a mit a han meng a, Petera chu a
hmuh veleh a \hu ta hlawl a. Petera chuan a kut a pe a, a kaitho ta a;
mi thianghlimte leh hmeithaite chu a ko va, damin a kawhhmuh a.
Hetianga mithi tihdam leh hnathwh hian Joppa khua mi tam tak chu
Isua ring turin a lamlêttîr a ni.
SIPAI ZA HOTU CHU
“Kaisari khuaah a hming Kornelia mi pakhat a awm; Itali pâwl an
tih, chu mi pâwla sipai za hotu a ni a, Pathian ngaihsak mi a ni a, a
chhûngte zawng zawng nên Pathian an \ih \hîn a, mîte hnênah thil
tam tak a pe \hîn a, Pathian hnênah pawh a \awng\ai fo va.” Kornelia
chu Rome mî ni mah sela, Pathian dik tak chu a hria a,
255
PETERA RAWNGBÂWLNA
milem biak a bânsan tawh a. Pathian duhzâwng a zâwm a, thinlung

takin a bia a. Judate nên an inzawm lo va, an dân erawh chu a hriain
a zâwm ve a. A serh a tan ve lo va, inthawina thil hlanah pawh a tel
ve lo va, Judate chuan mi thianghlim loah an ngai a. Amaherawhchu
Juda sakhaw lam chu a \anpui a, thilpêkte a pê a, a thil phal leh mi
tâna \hatna a lantîr chu hmun tinah an hria a. A nundân fel avangin
Judate leh Jentailte zîngah a hming a \ha hlê a.
Kornelia chuan zâwlneite thu sawi lâwk chu ringin Messia lo
kal tur chu lo thlîr ve mah se Krista rinna dik tak chu a nei lo va.
Hmangaihna leh thupêk zawmna a neih avangin Krista chu a hnaih a,
a hnêna a lan hunah chuan Chhandamtu chu pawm turin a
inpuahchah a. Ênna pêk pawm duh loh avangin thiam loh channa a
awm a ni. Sipai zahotu hi chhûngkaw zahawm taka ni a ni a, hna
zahawm leh ropui tak thawk a ni a; hêng a hna sâng thawhna leh a
thlahtûte ropuina hian a khawsak dân a tikhaw lo lo va. |hatna tak
tak leh ropuina infinkhâwm chuan mi duhawm takah a siam a ni. A
kawm apiangte chuan a hnên a\angin sâwtna an hmu \hîn a ni.
Pathian pakhat, lei leh vân Siamtu chu a ring a. Chu mi chu a
zah a, A thuneihna chu a âwihin a pawm a, a nundân kawng
tinrêngah Amah a râwn a. In lama a thiltih tûrah leh a hnathawh
mawhphurhnaahte chuan rinawm takin a awm a, an chhûngkaw
zîngah Pathian maichâm a dah a. Pathian \anpuina lo chuan a thil tih
tum a ti ngam lo va, a hnathawh mawh phurhna chu a phur ngam lo
va; chuvangin \anpuina dîlin ngun tak leh zing takin a \awng\ai \hîn.
A hnathawh zawng zawng chu rinna nêna thawh a ni a, a thiltih
thianghlim leh a thil phal avangin Pathianin a ngaina a, thu leh
thlarauvin Pathian a hnaih a.
VÂNTIRHKOHVIN KORNELIA A TLAWH
Kornelia chu a \awng\ai laiin Pathianin vântirhkoh pakhat a tîr a,
a hmingin a ko va. Sipai za hotu chuan a hlau va, amaherawhchu
amah zirtîr turin Pathianin vântirhkoh a rawn tîr a ni tih a hria a.
“LALPA , enge ni?” a ti a. Ani chuan a hnênah, “I \awng\ainate leh
256
TLANNA THU
i thilpêk thûte kha hriat reng turin Pathian hmâah a thleng chho ta a.
Tunah Joppa khuaah mîte tîr la, mi pakhat Simona, Petera an tih chu,
han hruaitîr rawh; savun siamtu Simona hnênah a thleng a ni, a in
chu tuifinriat kamah a awm; i tih tur chu a hrilh ang che,” a ti a.
Hetah pawh hian Pathianin chanchin \ha rawngbâwlna leh a
kohhran din chhuahte a ngaihsânzia a lantîr a ni. A vântirhkoh chu
Kornelia hnêna kros chanchin thu hrilhtîr tur a ni lo va. Mihring
bawk, mihring chak lohnate nei leh thlêmna tuar ve bawk chu,
Chhandamtu khenbeh leh tho leh ta a, vâna lâwn chho thu hril tûr a
ni. Vântirhkoh chu Kornelia leh Pathian rawngbâwltu inhriattîr a,
inhmuhtîr tur chauh va tirh a ni a, Pathian rawngbâwltu chuan amah
leh a chhûngte chhandam an nih theih dân tur a zirtîr tur a ni.
Kornelia chuan a hnêna thuchah lo thleng chu a zâwm a,
vântirhkoh kawhhmh angin Petera thlen in pa hnathawhte a han sawi
thlip thlepah chuan vân lam hian mihringte chanchin leh an
hnathawh tinreng a hriatpui a ni tih a tilang chiang a. Lal\hutthlênga
\hû lalte a hriat ang bawkin, hnathawktu hnuaihnung ber hnathwh
chenin Pathian chuan a hria. Mihringte thiltih \hat leh an
hmanghaihna leh an thil phalna leh, an ngilneihna a hriat ang bawkin
an duhâmna te, an nurâwnna te, a rilru thil an tihsualna te leh mahni
hma an sialnate a hria a. Pathian lakah engmah thuhrûk a awm lo.
PETERA ZÊL (INLÂRNA ) HMUH
Kornelia nêna an inbiak zawh veleh chuan vântirhkoh chu
Petera hnênah a kal thuai a. Ani chu a zin hah leh ril\âm vei nên
\awng\ai tûrin in chungah a lâwn chho va. A \awng\ai laiin englovin
a zêl ta a, “Vân inhawngin, englo bâwm, puan lian tak ang, a kil lîa
hlin a, leia uai thlain a hmu a; chu mi chhûngah chuan fuliafa leh,
rannung leh, chunglêng sava tinrêngte an awm.
―A hnênah âwin, „Peter, tho rawh; talh la, ei rawh,‘ a rawn ti a.
Nimahsela Petera chuan, „LALPA ni lo ve; thiang lo leh bawlhhlawh
engmah rêng ka ei ngai lo,‘ a ti a. Âw chuan vawihnihnaah,
„Pathianin a thihthianghlim tawh chu nangin thiang lo ti suh,‘ a ti a.
257
PETERA RAWNGBÂWLNA
Chutiang hlîrin vawithum a lo awm a; bâwm chu vâna khai chhohvin

a awm leh ta nghâl a.”
Hetah hian Pathian thil ruat thawh dân, vâna an tih anga a
duhzâwng leia an tih theihna tur chu kan hmu thei a ni. Petera hian
Jentailte hnênah thu a la sawi ngai lo va. An zînga mi tam tak chuan
a thudik puanchhuahte chu ngaihnawm an ti êm êm a; nimahsela,
pindan laia inthliar hranna bang, Krista thihnain a tihchim tawh kha
zirtîrte rilruah chuan a la awm nghet hlê a, chanchin \ha dawn thuah
pawh Jentailte chuan an la dawng ve thei lo va. Grik Judate chuan
zirtîrte hnathawh rah chu an dawng a, an zînga mi tam tak chuan Isua
rinna chu an pawm a; nimahsela Kornelia piantharna chu Jentailte
tân nasa taka pawimawh a ni.
Puan lian tak ang leh a chhûnga thil awm, vân a\anga lo uai
thla, mumang anga hmuh chuan Peteran Jentailte chunga a ngaihdân
chu a tidanglam dâwn a; Krista zârah hnam thim leh ring lo mîte
pawhin Judate chanvo \ha leh malsawmna an dawn chu inang rengin
an dawng ve thei tih hriattîrna a ni a. Mi \henkhatin he mumang ang
a thil hmuh hian tûnhma lama Pathianin ran sa „a thianghlim lo, ei
loh tûr‘ tia a khapna kha a hlîp ta a ni tih entîrnaah an ngai a; chutih
avang chuan vawksa chu „ei tlâk a ni e‘ an ti a. Hei hi ngaihdân zîm
leh dk lo tak a ni a, mumang anga thil hmuh Pathian thuin a sawina
leh a entîr kalhna a ni.
Englo bâwm puan lian tak ang, a chhûnga fuliafate leh rannung
leh chunglêng sava tinrêng awm, mumang anga hmuh chu Petera
hnênah talh a, ei tûrin thu pêk a ni a, Pathianin a tihthianghlim tawh
chu anin thiang lo leh narânah a ngai tur a ni lo tih chuan Jentaite
dinhmun dik tak, a rilrua entîrna anga tihlanna chauh a ni; Krista
thihna avangin Pathian Israelte nên roluahtua siam tlân a ni a. Petera
tân zilhhauhna leh zirtîrna a ni. A hnathawh chu Judate tân chauh a
la ni rih a, Jentailte chu hnam thinghlim lo vah leh, Pathian thutiamin
a huam ve lohah a ngai a. Tûnah chuan Pathian thil ruat chuan
khawvêl pumpui a huam a ni tih hmu turin a rilru chu hruai a ni.
Mumang anga a thil hmuh a ngaihtuah laiin a hnênah hrilhfiah
a ni a, “Petera chuan mumang anga a hmuh chu a ngaihna a hre lo va,
258
TLANNA THU
a mangan laiin Kornelia mi tirhte kawngka bulah an lo ding a, an âu

va, Simon, Petera an tiha chu, chutah chuan a thlen leh thlen loh an
zâwt a. Petera chuan a mumang ang thu chu a ngaihtuah laiin,
Thlarauvin a hnênah, „Ngai teh, mi pathimin an zawng a che.
Chutichuan tho la, chhuak la, engmah ringhlel lo vin anmahni zui
rawh; anni chu ka tirh an ni e,‘ a ti a.
Petera tân chuan thupêk zawm hrehawm tak a ni a; nimahsela
ama ngaihdân chu a zawm ngam lo va, pindan sâng a\ang chuan a
chhuk a, Konelia mi tirhte hmu tur chuan a kal a. Anni chuan an lo
kal chhan chu an hrilh a, Pathian hnên a\anga a thu hmuh zâwmin
anni chu a tûka zin turin an inpuahchah ta a. Chu mi zân chuan a
thleng hlawm a, zîngah chuan Kaisaria khaw lam panin an kal ta a.
Jentailte a tlawh chhûnga a thiltih leh a sawite hre tûrin a ûnaute
parukin an zui a; Judate zirtîrna leh rinna kalh taka thiltih a nih
avangin chhâl a la tâwk ang tih a hriat avang a ni.
An kalna tur an thlen hmâ chuan ni hnih lai an thang a;
Konelia chuan Pathian hrilh ang chuan amah leh a chhûngte
chhandam an nihna tûr zirtîrtu tur chu a lo thleng dâwn a ni. A mi
tirhte an thang chhûng chuan thu tak chu an zir tlân theih nân a
chhûngte a koh theih theih chu a ko khâwm a, Petera a lo thlen chuan
a thu sawi ngaihthlâk hlân nghâkhlel tak mi tam tâwk tak an awm
khâwm a.
KORNELIA TLAWHNA
Jentail mî ina Petera a luh chuan Kornelia chuan inlêng narân
chibai inbûk angin chibai a bûk lo va, Pathian tirh vân mîte pawhina
an chawimawi angin chibai a lo bûk a. Chung laia an ram dân chuan
lalte leh mi ropuite chu an hmaa kuna chibai bûk dâna ni a, mahni nû
leh pâ hmaah pawh kûna chibai bûk dân a ni. Kornelia chuan Pathian
ruat zirtîr chu a zah êm avangin a ke bulah a bawkkhup a, Pathian
chibai buk angina chibai a bûk a.
259
PETERA RAWNGBÂWLNA
Sipai za hotuin a
chibai bûk dân chu a
duh lo va, a kai tho
va, “Ding rawh, kei
pawh mihring ka ni a
lâwm,” a ti a. A lo zah
leh a hlauhna te tibo
tûrin inhmêlhriat sa
angin a bia a.
Roman Catholic
pâwlin thuneihna leh
dinhmun Petera an
neihtîr ang hi lo pêk
tak tak ni sela chuan
Kornelia lo zah dân hi
khap a hnêkin an
chawisâng zâwk tûr a ni a. Petera thlâktu anga ngaihte pawhin an ke
bulah lalte chu kûn a, chibai bûk tur niin an ngai a. Petera ngei erawh
chuan pêng bo leh sual thei mihring chauh a ni a inti a.
Peteran Kornelia leh a ina awm khâwmte chu Juda dânte a
sawipui a; Jentailte nêna inkawmho hi thiang lova ngaih a ni \hîn a,
an biak dân tihbawlhhlawhnaa ngaih a ni \hîn. Pathian dânin a khap
a ni lo va; nimahsela mihring chîn \han a lo ni tawh a, dân angah an
neih ta zêl a ni tih thûte a sawi a, an hnênah, “Juda miin hnam dang
pâwl leh an hnêna kal a thian lohzia nangnin in hria a ni; nimahsela,
„tûmah thiang lo leh bawlhhlawh ka tih tur a ni lo‘ tih Pathianin mi
hriattîr a ni. Chuvangin, mi rawn koh vêleh khân hnial lo vin ka lo
kal ta a nih hi. Tichuan ka zâwt a che u, enge mi rawn koh chhan le?”
a ti a. Kornelia chuan a thil hmuh leh a hriat thu, mumang anga a
hnêna vântirhkoh lo kal leh a thu sawite chu a sawi a, “Chuvangin, in
hnênah mi ka rawn tîr ta nghâl a ni; i lo kal hi a \ha e. Chutichuan,
LALPAN thu a pêk apiang che hre turin tûnah Pathian mithmuhin
kan zain hetah kan awm a nih hi,” a ti a. Petera chuan a sawi a,
TLANNA THU
260
TLANNA THU
“Pathianin mi duhsak bîk a nei lo tih dik takin ka hria e; nimahsela,

hnam tin zîngah tûpawh Amah \ih a, fel taka ti apiang a lâwm zâwng
mî an ni \hîn,‖ a ti a. Hnam dangte aiin Judate chu Pathianin a
duhsak zâwk \hîn a, nimahsela Amah an duh loh va, an nih tur anga
an awm sî loh chuan A mithmuhah hnam dang aiin an sang chuang
bîk lo. Jentailte zîngah pawh Kornelia anga Pathian hlau ve, fel taka
thawk leh an hriat tâwk ang zeal \ha taka awmte chu Pathianin a
ngaisâng a, an hnathawhte chu a lâwm a ni.
Nimahsela Kornelia rinna leh felna chu Krista hriatna tel lo
chuan a famkim thei lo; chuvangin Pathianin êng leh hriatna chu a
nungchang fel tih\hat lehzual nân a rawn pe a ni. Pathianin êng a
hmuhtîr tûr pawh mi tam tak chuan an duhlo va, an duh loh
chhuanlamah Kornelia leh a \hiante hnêna Peteran, “Hnam tin zîngah
tupawh amah \ih a, fel taka ti apiang, a lâwm zâwng mî an ni \hîn,” a
tih hi an changchawi a. Mihringin enge an rin a pawimawh lo ve, an
hnathawh a \hat phawt chuan an ti a. Chutiang mîte chu an dik lo a
ni; an hnathawhte chu rinnain a thlâwp tûr a ni. An hnêna êng pêk
nên chuan hma lam an pan tûr a ni. Thudik hmu chhuak thar Pathian
rawngbâwltute nên Pathian thu ngei avanga inhmu tura Pathianin a
hruai chuan lâwm takin an pawm tûr a ni. Thudik chu chung lam pan
zêl a ni. An rinna chauhvin a chhandam ang tia ringtute thung chuan
vaivuta hrui hrual ring ang an ni, rinna chu hnathawhin a tifamkimin
a tichak a ni si a.
JENTAILTEN THLARAU THIANGHLIM AN CHANG
Ngun taka ngaithlatûte hnênah chuan Peteran Isua thu a hril a;
a dam lai thu te, a rawngbâwl thu te, a thultihmak thu te, mantîra a
awm thu te, khenbeh a nih thu te, a thawhlehna thu te leh vâna a
lawn chhoh leh thu te, vâna a hnathawh, mihring aiawhtu leh
mihring tâna ngensaktu, mi sualte tâna ngêntu a nih thu te a sawi a.
A ngaithlatûte thinlung chu thu dawng sawng tûra puahchah reng a
nih avangin zirtîrna thu chu \ha an ti êm êm a. Zirtîr thu sawi lai chu
Pentikos nîa mi anga Thlarau Thianghlim lo thlengin a bawh zui ta
261
PETERA RAWNGBÂWLNA
Zâwk a. “Serhtanho zînga ringtute Petera rawn zui apiang chuan

Thlarau Thianghlim pêk chu Jentailte chungah pawh leih a nih
avangin mak an ti hlê a. Peteran a bia a, „Hêng mîte, keimahni anga
Thlarau Thianghlim hmu ve ho hi, baptisma an chan loh nân miin tui
hman an khap thei em ni?‘ a ti a. Tichuan Isua Krista hminga
baptisma chan tûr thû a pê a. Chûng zawhah chuan ni engzât emaw
châmah an ngên a.”
Jentailte chunga Thlarau Thianghlim lo thleng chu baptisma
chan nên thuhmun a ni lo. Inlamlêtna tawh phawt thil \ûl chu rinna,
simna leh baptisma a ni. Chutichuan, Kristian kohhran dik chu
LALPA pakhatah rinna pakhat leh baptisma pakhatin an inzawm
khâwm a ni. Rilru putdân hrang hrangte chu tithianghlimtu
khawngaihnain a siam \ha a, awmdân bulpui \ha chuan mi zawng
zawng nundân a thunun a. Jentailten châm rih tura ngenna chu
Peteran a zâwm a, chung hmun lai vela Jentailte hnêna Pathian thu
sawiin a châm rih ta a.
Judai rama ûnau awmte chuan Peteran Jentailte hnênah
Pathian thû a sawi a, an inahte lûtin an hnênahte a ei ve tih an hriatin,
a tihdân makah chuan an lung ni lo va, mak pawh an ti hlê a.
Chutianga thil a tih chu anni chuan mahni thu hmang lutukah an ngai
a, amah Petera zirtîrna ngei pawh a kalhtu lam a ni ang tih an hlau
va. Peteran an tlawh veleh nasa takin an demna thu an sawi a,
“Serhtan lohte inah i lût a, an hnênah i ei vei a,” an ti a.
KOHHRAN PUNG HMUHNA

Petera chuan kim chang takin a hrilh a. Mumang anga a hmuh
leh a hriat chu a sawi a, serhtan leh tan loh thua inthliarna hi vawng
tawh lo tûr leh Jentailte chu thianghlim lo va ngaih tûr an ni lo va.
Pathian chu mihring thlei hrangtu a ni si lo va tih min hriattîr a ni a ti
a. Pathianin Jentailte hnêna kal tûra a tirh thu te, a ko tura mi tirhte lo
kal thu te, Kaisaria khuaa a kal thu te leh Kornelia leh a ina
lêngkhâwmte nêna an inhmuh thu te a hrilh a. Jentail mi ina kal turin
Pathian tirh ngei ni mah sela zirtîrte dang paruk, a sawi leh a tih
hriatpui turin a hruai a, a fîmkhurzia chu a ûnaute hnênah chuan a
262
TLANNA THU
tilang hlê a. Kornelia nêna an inbiak dân a hrilh a; Kornelian

mumang anga a thil hmuh chuan Joppa khuaah mi tîr a, Petera hruai
tûrin a hrilh thu te a sawi a; Petera chuan amah Kornelia leh a
chhûngte chhandam an nih theihna tur a hrilh dâwn a ni tih a hmuh
thûte a sawi a.
Jentail mi nêna inhmuh hmasak ber thu chu a sawi a. “Thu ka
sawi tirhin, Thlarau Thianghlim kan chunga a lo thlen tirh lai ang
bawk khân, an chungah a lo thleng ta a. LALPA thu, „Johanan tuiin
mi a baptis \hin kha; amaherawhchu nangni zawng Thlarau
Thianghlimin baptisma in la chang ang,‘ A tihzia te kha ka lo hre
chhuak leh ta a. Chutichuan, LALPA Isua Krista an rin vêleh,
Pathian thilthlâwnpêk min pêk ang kha an hnêna a pêk ve a hnûin,
kei tehlul hi Pathian hnial rual em ka nih?” a ti a.
Chûng thu chu zirtîrten an hriatin an ngawi ta a, Petera thltih
chu Pathian thil ruat tihfamkimna tur a ni a, tûn hma lama an
intihbîkna leh mi dangte chungchânga an ngaihdân hluite chu Krista
chanchin \hain a tibo vek dâwn tih an ring ta a. “Chûng thu chu an
hriatin an ngawi ta a. „Chuti a nih chuan Pathianin Jentailte pawh
nung atân sim a phal ta a nih tak chu‗ tiin Pathian an fak ta a.”
Tirhkohte 13:38
263
BUNG 40
TÂN IN A|ANGIN PETERA CHHANCHHUAH
H eroda chu Jentail mi Juda rinna pawm a ni a, an dân serh

lamahte \hahnemngai tak niin a lang a. Judai ram rorêlna chu a
kutah a awm a, amaherawhchu Rome lal Klaudia hnuaia awm a ni a;
Galili ram awptu hna pawh a thawk a. A hnathawhte a thawh reng a,
a ropuinate a neih reng theih nân Judate duhzâwng, Krista Kohhran
tihduhdah chu a \an ta a. A hmasain ringtute in leh bungruate a
tichhia a; an zînga hotu deuh deuhte tân inah a khung leh a. Jakoba
chu a man a, tân inah a khung a, a hming pui Herodain zâwlnei
Johana lû a tan angin Jakoba chu khandaihin a sahhlumtîr a. A
thiltihah chuan Judate an lâwm tih a hriatin a huai deuh deuh va,
Petera tân inah a khung ta a. Hêng thil sual tak hi kalhlen kût laia tih
a ni a.
Herodan Jakoba a sahhlum chu mipuiten an lâwm hlê mai a;
\henkhat chuan mi tam tak hmuh lo va sahhlum a nih chu pawi an ti
zâwk a, ual âu taka vântlang hmuna thah ni sela chuan ringtûte leh a
\antûte chuan an hlauh phah an ring a. Chuvangin Heroda chuan
vântlang hmuna tihhluma Judate tihlungawi nân Petera chu tân inah
a awmtîr rih a. Nimahsela rorêltu hnênah chuan kalhlen kûta tel tûra
mi lo kal khâwm zawng zawng hmuha zirtîr upa ber thah tûra hruai
chhuah chu a him lo vang tiin an hrilh a. A hmêl zahawm tak chu an
hmuhin an khawngaih ang a, an zah ang tih an hlau va. Tûn hma
lama a thu sawi ropui tak mîten Isua Krista dam lai leh a nungchang
an chhût phah khawp ang khân thu a sawi ang tih an hlau va, anni
lahin an hnial thla thei dâwn hauh si lo va. Chutiang a nih chuan a
nunna chhan turin lal hnênah an ngên ang tih Judate chuan an hlau a
ni.
Chhuanlam eng eng emaw siamin Petera tihhlum hun chu
kalhlen kût zawh hun atân an khêk a, Krista kohhran chuan nasa taka
rilru siam leh \awng\aina hun an nei a. Mittui nên, chaw ngheiin nasa
264
TLANNA THU
takin leh \hahnemngai takin an dîl a. Petera tân bâng lovin an

\awng\ai a; Kristian hnathawhnaah chuan a tel lovin an awm theiin
an inhre lo va; Pathianin \anpuina bîk A rawn pêk loh chuan Krista
kohhran boral theihna hun kan thleng a nih hi, an ti hial tawh a.
Petera tihhlum hun nî chu ruat a ni ta a; ringtute \awng\ainate
chuan vân a thleng chho reng bawk a. An chakna leh an tuarpuina
chu ngun taka \awng\ai nân an hman chhûngin Pathian vântirhkohte
chuan zirtîr tân ina tâng chu an vêng a. Mihring manganna hi Pathian
remchânna a ni. Petera chu sipai pahnih inkârah a kut khinghniha
kawl bunin a awm a. Chuvangin an hriat lohvin a che thei lo va. Tân
in kawngkhârte chu nghet takin an kalh a, vêngtu pawh kawngkhâr
bulah an dah a. Tlan chhuah leh inchhanchhuah chu mihringte han
tih rual a ni lo.Chutianga a awm avang chuan zirtîr chuan a hlau
chuang lo. Krista a phat hnua a hmâa a hmun ngai a awh leh hnuin
Chhandamtu khenbeh, tho leha leh vâna lâwn leha chanchin a
sawinaah huai tak leh zâm lovin hlauhawm tam tak a huamin a tâwk
tawh a. Tunah chuan Krista tân a nunna a hlan a hun ta niin a hria a.
An thah nî tûr hmâ zânah chuan vân a\anga tirh, vântirhkoh
ropui tak chu a chhan turin a lo chhuk a. Pathian mi thianghlim kalh
khungtu kawngkhârte chu mihring kutin a khawih lohvin an inhawng
a; Chungnungbera vântirhkoh chu a lût a, kawngkhâr chu ri lovin a
inkhâr leh a. Tân in chhûng, lung kerkuakah chuan thlamuang takin,
sipai pahnih inkârah Petera chu a muhîl a. Vântirhkoh êng chuan tân
in chu a tiêng a, zirtîr erawh chu a ên harh lo va. Mi tiharh leh tichak
thei muttuina tak ang chuan tui takin a mû a, chhia leh \ha hriatna
thiang tak neiin a mut pawh a tui a ni.
Vântirhkohvin a nâkah a khawih a, “Tho thuai rawh,” a tih
hmâ chuan Petera chu harh lo va. A pindan ni êngin a chhun ngai
hauh loh chu vântirhkohvin a chhun êng a, a hmaah chuan
vântirhkoh ropui êng a lo ding a. Vântirhkoh thû chu a âwih a, a
thawh paha a kut a han chêt chuan an hlinna khaidiat chu a kut
a\angin a tla tih a hria a. Vântirhkoh âw chuan, “Puan veng la,
pheikhawk bun rawh,” a ti leh a.
265
Petera chuan vântirhkoh thû ang chuan a ti leh a, a rawn kantu

chu a en a, a mumang lam emaw, zêlin a awm emaw niin a inhria a.
Vêngtu sipaite chu sai lungvar a ker milim ang maia che lovin an
awm a, vântirhkoh chuan, “I puan bât \ha la, mi zui rawh,” a ti a.
Chutichuan, vân mi chu kawngkhâr lam panin a kal a, Petera \awng
duh tak \hîn chuan ngawi rengin makti takin a zui a. Kawngkhâr bula
vêngtu sipai chu
an pêl a,
kawngkhâr kalh
ngheh tlat chu
an thleng a, ama
thuin a lo
inhawng a, a
inkhâr leh thuai
a. Kawngkhâr
chhûng lam leh
pâwnlama
vêngu sipaite
chu an dinna
hmunah che
hauh lovin an
awm a. Tân in
kawngkhâr
chhâwng, a
chhûng lam leh
a pâwnlama vên chu an thleng a: kawngkhâr hmasa ang bawkin ri
lovin a inhawng a, a pawn lam an thlen veleh ri lo bawkin a inkhâr
leh a. Kawngkhâr pathumna pawh chutiang bawk chuan an pêl leh a,
kawtlai an thleng ta a. Engmah an sawi lo va, ke pên rî pawh a awm
lo. Vântirhkoh chu êng takin a tuam a, a kal zêl a, Peteran a zui a;
mak a ti êm êm a, a mumang niin a ring a. Kawtthlêr pakhat a\angin
kawtthlêr dangah an kal zêl a, vântirhkoh chuan a tih tur a tih zawh
chuan thâwk leh khatah a bo ta a.
266
TLANNA THU
Vân êng chu a reh hnuin Petera chuan a awmna chu thim hlein
a hria a; nimahsela zawi zawiin a lo êng deuh deuhvin a lang a, a han
ên deuh va, kawtthlêr reh takah a awm tih a inhria a. A mumang a ni
lo va, englovin a zêl pawh a ni lo tih inhria a. A hriat \han tak
kawtthlêrah kut kawl bun lo leh vên lohvin a ding a, chu kawtthlêr
chu amah tihhlumna tur hmuna kalna kawng a ni a, a tûkah chuan a
kal hnuhnun ber ni tura a kalna tûr a ni. Thil lo awm chu a bul
a\angin a chhui a. Sipai pahnih kârah a puan fual sin lo leh
pheikhawk bun lovin thlun chunga muhîl niin a inhria a. A han inen
vêl a, puan veng leh pheikhawk bun diamin a inhmu sî a.
A bân rêk, thîr kawl bun avanga vûng chu a en a, kawl a lo
bun tawh lo va, a chhuahna chu bumna leh a lem chan mai a ni lo va,
thil dik lâwmawm tak a ni tih a hria a. A tûkah chuan tihhlum tura
hruai chhuah tur a nih a inhria a; nimahsela, ngai teh, a tân in leh a
thihna tûr a\angin vântirhkohvin a hruai chhuak a. “Petera chuan a
harh vêleh, „LALPAN a vântirhkoh a tîr chhuak a, Heroda kuta mi
leh Juda mîte beiseina zawng zawng atâ mi chhandam tih tûnah dik
takin ka hre ta,‘ a ti a.”
|AWNG |AI CHHÂNNA

Zirtîr chu \awng\ai tûra a ûnaute awm khâwmna inah a kal
nghâl a; chutih lai tak chuan a tân \hahnemngai takin an lo \awng\ai
a, “Peteran kawngkhâr a kik veleh, a hming Rodi, nula pakhat,
chhâng tûrin a va kal a. Petera âw a hriat vêleh, a lâwm avangin
kawng chu hawng lovin a tlân lût leh ta zâwk a; Petera kawngkhâr
bula a ding tih a va hrilh a. Nimahsela anni chuan a hnênah, „I ã ta a
nih hi,‘ an lo ti a. Ani erawh chu, „Tih tak zet a ni,‘ tiin a \ang tlat a.
Anni chuan, „A vântirhkoh a nih chu,‘ an ti a. Nimahsela, Petera
chuan a kik fo va; an han hawn chuan, amah chu an hmû a, mak an ti
hlê a. Chutichuan, ani chuan an ngawihna turin kutin a zâp a,
Pathianin tân in ata a hruai chhuahziate chu hrilh ta a. A chhuak a,
hmun dangah a kal ta a.”
267
HERODA PHUBA LÂKNA

Hêng thûte hi Herodan a lo hriatin a thinur nasa hlê a, vêngtute
chu in rinawm lo tiin a chhuahchhâl a. An hnathawh mut hilhsan
aiah an tihlum a. Heroda chuan Petera chhanchhuaktu chu mihring
thiltihtheihna a ni lo tih a hria a. Nimahsela, a thil sual tih dâl tûrin
Pathian thiltihtheihnain hna a thawk a ni tih hriat duh loh luih a tum
tlat a. A inngaitlâwm duh lo va, Pathian dodâl chu a tum zâwk a.
Tân in a\anga Petera an chhanchhuah hnûrei lo têah Heroda
chu Judai a\angin Kaisaria lamah a kal a. Chutah chuan a awm reng
a. Mipuiten ropui an tiha an fak theih nân ruai ropui tak a \heh a.
Hmun kil tina mi, nuam chên duhte chu an lo kal khâwm a, ruai nasa
tak an \heh a, zu tam tak an in a. Heroda chu a ropuina ang berin
mipuite a inhmuhtîr a. Puan ropui tak, tangkarua leh rangkachaka tle
thluah mai a sin a. Ropui takin mipui hmâah a ding a, thiam tak
maiin thû a sawi a.
A landân ropui leh a thu sawi theihna chuan mipui rilru a
khawih hlê mai a. An thil hriatna chu eipuar leh zû in a lo hruai sual
tawh a; a puan cheimawina chuan an mit a tivai a, a inthuamna leh a
thu sawi thiamna chuan a tilâwm a; pathian angah an sawi a, mihring
chutiang takin an ropuiin an mawi lo vang, chutiang takin thu an
sawi thei lo vang an ti a. “Tûn hmâ khân rorêltu angin kan zah \hîn
che a, tun a\ang chuan „pathian‘ angin kan be tawh ang che,” an ti a.
Heroda chuan an fakna leh chawimawina chu a phû lo tih a
hria a. Nimahsela milem anga biak an tumna pawh chu a zilh lo va, a
phu reng ni awma ngaiin a lo pawm a. “Pathian âw a nih hi, mihring
aw a ni lo ve,” tia an aute chu a chapopui êm êm a. Hêng âw, mi sual
tenawm chawimawitûte hi tûn hmâ lawk khân “Isua chu tiboral rawh,
Krosah khêngbet rawh, krosah khêngbet rawh” tiin an au va. An
fakna hi Heroda chuan a lâwm êm êm a. Nimahsela thâwk leh khatan
a hmêl a lo danglam ta thut a. A hmêl chu a dâng sâwp sâwp a, natna
nasa tak tuar angin a lang a; a thlante a lo tla a. Natna leh hlauhawm
tuara che thei lo angin a awm a, a \hiante chu a en a, pathian anga an
chawisân chu thihnain a man ta a.
268
TLANNA THU
Thil sual tîa ruai \heh leh hlim hlawp leh ropuina, a rilru taka a
ten tawh a\ang chuan natna nasa tak tuarin an zâwn chhuak a. Tûn
lawkah khân mipui fakna leh chibai bûkna dawngtu, mi chapo leh
hlim tak a ni a, tûnah chuan amah aia ropui zâwk Rorêltu kutah a
awm ta a. Inchhîrna a nei a: thiamlohna nei lo Jakoba thah thu a
pêkte a hre chhuak a. Krista zuitute nasa taka a tihduhdahte a hre
chhuak a, Petera thah a tum a, Pathianin a kut a ta a chhanchhuahte
pawh a hre chhuak a; a thinrimin tân ina tâng vêngtute chungah dik
lo takin phubâ a lâk a, khawngaihna nei lo va a tihhlumtîrte a hre
chhuak a. Mîte tihduh dah \hîntu chu thihna laka Petera
chhanchhuaktu Pathian chuan mi man ta a nih hi a ti a. A taksa natna
leh a rilru tuarnaah chhantu leh tihnêp saktu a hmu lo va, a beisei
bawk hek lo. Heroda chuan Pathian dân, “Keimah lo chu pathian
dang i nei tûr a ni lo,” tih chu a hria a. Mipuiin an biakna a lo
pawmin a bawhchhiatna chu a tinasa zual a, amahin Pathian
thinrimna a chungah a tlaktîr a ni.
A tidudahtu thiltihtheihna laka Petera chhanchhuak tûra vân
a\anga vântirhkoh lo kal ngeia kha Heroda chunga rorêlna leh
thinrimna hlentu chu a ni. Chu vântirhkoh chuan Petera kaitho tûrin a
khawih lal sual a khawih dân erawh chu a danglam a, a tân chuan a
khawih chuan thihna ngei tur natna a thlen a ni. Heroda chapona
chungah chuan Pathianin hmuhsitna a leih a, mipuite hmuh atân a
thuam ropui a cheimawi taksa chu rûlhûtin a ei a, a dam chungin a
taksa chu a \awih a. Pathian rorêlna dik hnuaiah Heroda chuan taksa
leh rilru natna nasa tak a tuar a.
Pathian rorêlna lo lang chuan mipui rilru nasa takin a khawih
a. Krista zirtîr chu mak taka tân in leh thihna a\anga chhanchhuah a
nih laiin a tihduhdahtu chu Pathian ânchhe hnuaiah a chau va. He thu
hi ram tinah a thang darh a, mi tam takin Krista an rin phah a ni.
* * *
269
BUNG 41
RAM DANG DANG AH
S tefan-an martar a chan hnua tihduhdahna nasa tak a awm laia

Jerusalem chhuahsan zirtîrte khan chunglai vêl khuaah chuan
Krista chanchin an hril a, amaherawhchu Hebrai leh Grik Juda mîte
hnênah chauh an sawi a. “LALPÂ kutin anmahni a \anpui a; mi tam
takin an ring a, LALPÂ lam chu an hawi ta hlawm a.” Tirhkohte
11:21 .
Jerusalema ringtuten chu thu \ha chu an lo hriatin an lâwm a;
Barnaba, “Mi \ha, Thlarau Thianghlim leh rinnaa khat,” chu Suria
khawpui Antiokei khuaa kohhrante \anpui turin an tîr a. Chutah
chuan hlawhtling takin a thawk a. A hnathawhte a lo pung a, Paula
\anpuina a dîl a, a \anpui ta a; an pahnih chuan chu mi khuaah chuan
kum khat mîte zirtîr leh Kriste kohhran tipungin an thawk dûn a.
Antiokei khuaah chuan Juda mi leh Jentail mi tam tak an
inawm pawlh a; a hmun hrisêl avang leh a ramte a mawi a, a hausak
a, an finvar avangin mi âwl thâwng leh nawmna zawng mi kal
khâwmna tak a ni a. Sumdâwnna lam pawh an tih nasat avangin
hmun pawimawh tak a ni a, ram hrang hranga mîte pawh an awm a.
Khawpui hausa leh sual tamna a ni. A chhûnga chêngte sualna
avangin Antiokei chuan Pathian phuba lâkna a tuar ta reng a. He mi
khuaah hian a ni zirtîrte chu ‗Kristian‗ tia an lo vuah hmasak ber ni.
An thu hril leh an zirtîr leh an tîtî rêng rêngah Krista an sawi bulpui
ber a nih avangin he hming hi mîten an vuah a ni. A dam chhûnga a
zirtîrten amah an kawmna leh a thiltihte an sawi fo \hîn a. A
zirtîrnate, mak taka damlote a tihdam te, ramhuai a hnawhchhuah te
leh mithî a kaihthawh te ning lovin an sawi a. Mittui nên huana a
tuarna nasa tak leh mantîra a awm te, a thu an rêl leh khenbeha a
awm lai te an sawi a; a hmêlmaten an chêksawlhna leh an
tihduhdahnate dawhthei tak leh inngaitlâwm taka a tuarna te, amah
tihduhdahtute tâna a \awng\ai saknate an sawi an sawi \hîn
270
TLANNA THU
a. A thawhlehna leh vâna a lâwn chhohlehna leh mi tlûte tâna vâna

ngensaktu anga a thawhziate chu an hlimpui ber a ni. Zirtîrte chuan
Krista thu an hril a, Pathian hnêna amaha hminga an \awng\ai \hin
avangin mîten „Kristian‘ tia vuah awm rêng an ni e.
Antiokei khawpui mi tam tak awmna chu hnathawhna hmun
\ha tak a ni tih Paulan a hmu chhuak a; he khawpuiah hian a thiamna
te, a finna te leh a \hahnemngaihna te hmangin he khawpui bengvâr
tawha chêng leh zin vei vâkte chungah thu a nei thei hlê dâwnin a
hria a.
Chûng lai chuan zirtîrte hnathawhna hmun pui ber chu
Jerusalem a la ni a, chu mi khuaah chuan Juda mi \awng chi hrang
hrang hmang leh ram hrang hranga mîte chu Pathian biak inah kût
hun laiin Pathian chibai bûk tûrin an lo kal khâwm \hin avang a ni a.
Chûng hun chuan an tân a hlauhawm hlê tih hre mah sela zirtîrte
chuan huai takin Krista thû chu an hril \hîn a. Chutianga an thu hril
avang chuan mi tam tak an inlamlêt a, chûngte chuan anmahni
awmna ram hrang hrangah thudik chi chu hnam tin leh mi lian leh mi
tê hnênah an theh darh a ni.
Petera leh Jakoba leh Johana chuan an awmna hmuna anmahni
ram mîte hnena Krista thu sawi turin Pathianin a ruat niin an inring
tlat a. Paula erawh chu Pathian biak ina a \awng\ai laiin Pathian hnên
a\angin thupêk a hmû a, hnathawhna hmun zau tak chu chiang taka
kawhhmuh a ni a. A hnathawh nasa tak leh pawimawh tak atâna
inpuahchah tûrin Pathianin amah nên a inhriattîr a, vân ropuina leh
mawina chu a hmuhtîr a.
PAULA LEH BARNABA NEMNGHEHNA
Antiokei khuaa thu hriltu leh zirtîrtute chu Pathianin a bia a,
“LALPA rawng an bâwl a, châw an nghei lain Thlarau Thianghlimin
Barnaba leh Saula hi anmahni ka ruat chhan ti tûrin min tihhran sak
rawh u,” (Tirhkohte 13:2) a ti a. Chutichuan, hêng zirtîrte hi urhsûn
tak leh chaw nghei leh \awng\aiin leh, an chunga kut nghatin Pathian
hnênah hlan an ni a; Jentailte zînga an hnathawhna tur hmunah
chuan an tîr chhuak ta a.
271
RAM DANG DANGAH
Paula leh Barnaba

chuan Krista rawng -
bâwltu niin hna an
thawk dûn tawh \hîn a,
an hnathawh chu
Pathianin mal a sâwm
nasa a, nimahsela tûn
hma lam khân chanchin
\ha rawngbâwl turin
\awng\ai leh an chunga
kut nghata nemnghehna
a awm lo va. Tûnah
chuan Kohhranin thudik
hril tûr chang ni lovin,
baptisma te chantîr a, Luchunga Kut Nghatin an |awng\aisak
kohhran dinchhuak tûrin thuneihna an pe ta a. Hei hi Kohhran tân
hun bi pawimawh tak a ni. Krista thihnain Juda mi leh Jentailte chu
mîte inkar, a laia indaidânna bang kha \hiat tawhin Jentailte chu
chanchin \haa vânneihna kim hnuaiah lût ve tawh mah se, ringtu
Judate tam tak mit hliahtu puanzâr chu a la inhlîp lo va, Pathian
Fapain a tihbân tâwpna thlengin an hmu thei lo va. Jentailte zînga
hnathawh chu nasa taka bei tur a ni a, mi tam tak laka kohhran
tihchakna tûr a ni.
Hetiang an hnathawh tur ruat bîkah hian zirtîrte chu, rinhlelh
leh ngaihthiam loh leh îtsîk an ni dawn a. Juda mîte chauh tâna
ngaihna \hin a\angin a lo pêng hrang ta a. An zirtîrnate khân
ngaihdânte chu rinna dik lo va puh a ni ang a, Juda zînga ringtute,
\hahnemngai tam takte chuan chanchin \ha rawngbâwltu an nihna
pawh chu an hnial ang. Pathianin hêng harsatna hi a rawngbâwltûten
an tuar tur A hre lâwk vek a, A hriat lâwk avang chuan Pathian
kohhran ding nghet tawh hnên a\angin hnial theih loh thuneihna
khân
272
TLANNA THU
an lo nemnghet a, an hnathawh chu sawisêl rual ni lo tûrin a lo ruat
vek a ni.
Kut nghata nemnghehna hi a hnu lam deuh takah chuan an
hmang sual hlê mai a; kut nghah hi âwm lo lutuk hiala pawimawha
ngaihna a lo awm a; an chunga kut nghata nemnghehte chuan
thiltihtheihna an hmu nghâl ta a, an rawngbâwlna leh an hnathawh
tûr rêngah chuan thawk tlâk tak ni ta nghâl a, kut nghahna ngawtah
chuan \hatna a awm a ni tia ngaihna a lo awm a. He zirtîrte pahnih
chanchinah hian, an chunga kut nghah a nih leh an hnathawhna
chungchânga an hmanna sawina chauh kan nei a. Paula leh Barnaba
hian an hnathawhna tûr chu amah Pathian hnên ngei a\angin thu an
hmu tawh reng a; an chunga kut nghah chuan khawngaihna thar a pe
chuang lo va, tlinna thar a pe chuang hek lo. Pathian hnathawha
kohhran chhinchhiah pêkna chauh, hnathawh tur pual bîk inpêkna
dân a ni zâwk e.
INKHÂWMPUI HMASA BER
Judai rama Juda mi \henkhat chuan serhtan thuah Jentail ringtute
chu an tibuai hlê mai a. Hre chiang inti takin serhtan lohte leh dân
pumpui zâwm lote chu tumah chhandam an ni thei lo vang an ti a.
Hei hi thu pawimawh tak, kohhran chungchâng nasa taka khawih
thei a ni. Paula leh Barnaba chuan rang takin an ngaihtuah a,
Jentailte zîngah chuan tih ve tur a ni lo ve an ti a. Chutianga an
ngaihna thuah chuan Antiokei khuaa ringtu Juda mîte chu Judai rama
mîte ngaih anga ngaitûte chuan an hnial a. Nasa takin an inhnial a, he
mi chungchâng thu sawi chuan kohhrante an lo in\hendarh tak tak
ang tih Antiokei kohhranin an hlau va, Paula leh Barnaba leh
Antiokeia mi rinawm deuh chu Jerusalema zirtîrte leh upate hnêna
han sawi tûrin tirh an ti tlu ta a. Chutah chuan kohhran hrang hranga
palaite leh kum tin kûta tel tûrte an inhmu dâwn a. Kohhrana
thuneituten thu an tihtlûk hmâ chu an inhnialna kha tâwp rih tur a ni
a. An thu tihtlûk chu ram pumpuia kohhran hrang hrangin pawm vek
tûr a ni.
Jerusalem an thlen chuan Antiokei khua a\anga palaite chuan
kohhran hrang hrang aiawh inkhâwmho hnênah chuan an hnathawh
273
RAM DANG DANGAH
hlawhtlinzia leh Farisai \henkhat rilru inlamlêtten Jentail inlamlêtte

chu chhandam an nih nân an serh an tanin, Mosia dân an zâwm tur a
ni an tih avanga buaina a lo chhuah thu chu an hrilh a.
Judate chuan Pathianin a ruat an rawngbâwl dânte chu an
chhuang hlê mai a; Hebraite biak dân tur vawikhat Pathianin A ruat
tawh chu a tidanglam thei tawh lo vang an ti a. Kristianna pawh
chuan Juda dân leh rawngbâwl dânte chu a zawmpui tur a ni an ti a.
Krista thihnain a tihbo tâk tâwpna chu an hmu thei lawk lo va, an
inthawia an thilhlante pawh chu Pathian Fapa thihna tûr entîrna
chauh a ni a, chu miah chuan a entîrna chuan a entîra chu a hmu ta a.
Pathianina A lo ruat Juda sakhuaa inthawina leh rawngbâwl dânte
chuan hlutna an nei ta lo tih an hre thei lawk lo a ni.
Farisai khermeina ang thuah chuan Paula pawh hi a induh ve
hlê a ni a; nimahsela Damaska khaw kawnga a hnêna Krista a inlâr
hnu chuan Chhandamtu tih tur leh ama hnathawh, Jentail rilru
lamlêttîr tur chu a hre chiang a, rinna nung leh a langa rawngbâwl
dân zâwmte danglamzia chu a hria a. Paula chuan Abrahama fâte
pakhat a ni a la inti fo va. Kristian a nih hmaa a zawm angin thu
sawm pêk chu dik tak leh rinawm takin a la zâwm a. Nimahsela
rawngbâwl dânte chu an entîra kha a lo thlen tawh avangin an bo
hlen tawh tur a ni tih a chungah a rawn nghat tawh a, an dân hluiah
awmze thar a rawn nei a.
KORNELIA THIL HMUH LEH HRIATNA A HRIATPUINA
Inkhâwmho ngaihtuah tura thû an thlen chu engtikawng
pawha han thlîrin thil harsa tak, tihthlûk hleih theih loh hial niin a
lang a. Dik takin Thlarau Thianghlimin a lo titlu diam tawh a, chu mi
a tihtlûknaah chuan Kristian kohhran hlawhtlinna chang ni lovin, an
din theih leh theih lohna pawh a innghat a. Chû thu harsa tak rem tur
chuan zirtîrte chu khawngaihna leh finna leh rêl thiamna pêk an ni.
Petera chuan he thu hi Thlarau Thianghlimin a rem tawh reng a, a
rem dân chu Jentail serhtan lote leh Juda serhtante chungah inang
rengin Thlarau Thianghim chu a thleng a ni tiin a sawi a. Englovin a
zêl laia a thil hmuh, englo bâwm, a chhûnga fuliafate leh ranngung
274
TLANNA THU
leh chunglêng sava tinrêng awm Pathianin a entîr a, talha ei tura a

hrilh te, a hnial a, thiang lo leh bawlhhlawh rêng rêng ka ei ngai lo
ve a tih a, Pathianin, “Pathianin a tihthianghlim tawh chu, nangin
thiang lo ti suh,‘ a tihte a sawi a.
“Rilru hretu Pathianin keini min pêk ang bawk khân Thlarau
Thianghlim an hnêna pe vêin an chungah A lâwm tih a hriattîr a;
keini leh anni thlei bîk lovin rinin an rilru a tithianghlim a.
Chutichuan, kan thlahtûte leh keini zawh tawh loh nghâwngkawl kha
tûnah zirtîrhote chunga nghah tumin engati nge Pathian fin inhnial
kalh le?” a ti a.
He nghâwngkawl hi thu sawm pêk dân chu a ni lo; dân hi
zawm ngei tur a ni kher lo tia hnialtuten he dân hi a ni ti mah sela,
Peteran a sawi chu rawngbâwlna dânte, Krista khenbehnain a tihbo
tawh leh engmah lo va a siam tawh kha a ni. Peteran hetianga a sawi
hian a inkhâwmhote chuan Paula leh Barnaba, Jentailte hnêna
thawkte hriat dân \ha taka an ngaih thlâk theih phahna a ni.
THU TIHTLÛKNA
Jakoba chuan a thuhriattîr chu chiang tak leh nghet takin a
sawi a; Judate chan ang zawng zawng ham\hatna chang turin
Pathianin Jentailte lâkluh turin a ruat a ni tiin a sawi a. Thlarau
Thianghlimin Jentail zînga inlamlêtte laka an rawngbâwlna te dân
phut ve chu \ha a ti lo va; ngun taka an ngaihtuahin zirtîrte leh upate
pawhin chutiang bawk chuan an ngai ve a. Pathian Thlarau rilru ang
bawk rilru an pû a. Jakoba chu an inkhâwmnaah chuan a hotu a ni a,
a thu tihtlukna chu hetiang hi a ni. “Chuvangin hetiang hian ka ruat a
ni, Jentailte zînga Pathian lam hawite chu tihrehawm lo ila,” tih hi.
A thu tihtlûk dân chu rawngbawlna dân, serhtan dân ang lek
phei chu Jentailte tihluihtîr tîr a ni lo va, an hnênah sawi pawh
sawimawi tûr a ni lo a ti a ni. Jakoba chuan Jentailte hian Pathian
lam an lo hawiin milem biak an kalsan a ni a, an rinnaah danglamna
nasa tak an siam tawh a; thil dang, rinhlelh theih leh mi rilru tibuai
275
RAM DANG DANGAH

thei thûtea an rilru tibuai lo tûrin fîmkhur taka thil tih tur a ni, chutilo
chu Isua an zuinaah hian an lung a hnual hlauh dah ang e tih sawi lan
chian a tum a.
Amaherawhchu, Jentailte pawhin an Juda unaute ngaih dân
kalh thilte emaw, an chunga Judaten an ngaih thiam loh phahna tûr
thilte an ti tûr a ni lo. Chuvangin zirtîrte leh upate chuan lehkhain
milem biakna thil bawlhhlawh ei te, inngaih te, sareh hlum leh thisen
eite bân tura hrilh an remti a. Thu sawm pêkte vawng leh thianghlim
taka nung tur an ni tih an hrilh a. Serhtan tûr a ni titûte chuan zirtîrte
hnên a\anga thu lâ a tî an ni lo tih an hrilh a.
Paula leh Barnaba chu LALPA tâna thih pawh dâwn lo tiin
Jentailte hnênah an fak a. |awngkâ ngeia Jentailte hnêna an
inkhâwm thu tihtluk chu hrilh tûrin Juda leh Sila chu zirtîrte rualin
an kaltîr a. Pathian rawngbâwltu palaite chu lehkhathawn leh
thuchah kengin Antiokei khuaah an tîr a; chung lehkhathawn leh
thuchah chuan an inhnialna chu a titâwp ta a, lei chunga thuneihna
sâng ber thu a ni si a.
Thu titlutûte inkhâwmpuiah chuan Juda leh Jentail Kristiante,
kohhrana chak deuh deuh leh thunei thei deuh aiawhtu pawh an tel a.
An thu ngaihtuahnaah chuan inkhâwmpuia mîte chuan dik lo thei lo
an ni an inti hauh lo va, Pathian duhzâwng anga kohhran dinchhuah
zahawmna leh rorêlna fingvârin thu an ngaihtuah a ni. He mi thu hi
chu Pathianin Thlarau Thianghlimin Jentailte a duhsakna hian a rem
tawh a ni tih an hmu a, anni tân chuan Thlarau hruaina chu zui mai
tûr a ni.
He mi inhnialna thûah hian Kristian zawng zawngin an
ngaihdân sawi a, bân phar tûrin an ko lo va. zirtîrte leh upate, thunei
thei mi leh rorêl dân thiamten thupêk chu an siam a, an tichhuak a,
chû chu Kristian kohhranten an pawm tlâng a. Hê an thu tihtlûknaah
hian mi zawng zawng an lungni vek lo va: ûnau dik lo pâwl khat,
anmahni mawhphurhnaa lo thawk hrang an awm a. Phunnawi leh
sawisêlna an zawng a, tihdân leh remruat dân thar an rawt a, Krista
zirtîrnate zirtîr tûra hnathawh chu \hiat an tum a. A tîr a\ang pawhin
kohhran chuan chutiang dâltu chu a tâwk a, hun tâwp thleng pawhin
a la awm zêl ang.
276
BUNG 42
PAULAN KUM ENGEMAW ZÂT RAWNG

A BÂWLNA
P aula chu hnathawh ning lo mi tak a ni. Khaw hrang hrangah a

zin a, a châng chuan thlenna hmuh mang lohna ramahte a zin a,
a chângin tui chunga thlipui leh ruahpui tuarnaah te a zin a. Pathian
rawngbâwltu a ni a, a duhzâwng chu a thawk tûr a ni. Tûn thlenga
Pathian kohhrante \anpui leh tihchak nâna hman theihin \awngka leh
thuthawnin thuchah chu a puang a. Keini, khawvêl chanchin tâwp
hun dâwn lama awmte hnênah chuan a thuchah chuan kohhran tâna
hlauhawmna awm tûrte leh Pathian mîtena zirtîrna dik lo an tawh
tûrte chiang takin a sawi a.
Paulan ram hrang hrang leh khawpui hrang hrang a tlawh a,
Krista thu a hril a, kohhran a din zêl a. A ngaithlatu an awmnaah
phawt chuan dik lohna awm chu tihdik a, mipa leh hmeichhia te ke
chu kawng dik lama pêntîr a tum a. Khawi hmunah pawh a hnathawh
avanga Krista zui tûra inpê an awm phawt chuan kohhran a din zêl a.
Eng ang pawhin tlêm sela, a din rêng rêng a ni. Chutianga kohhran a
din chhuah chu a theihnghilh lo. Kohhran chu tê eng ang mah se a
enkawlin a ngaihsak a ni.
Paula hnathawhnaah hian hna hrang hrang thawh a \ûl a.
Amah a intodelh nân kut hnathawh a \ûl a. Hêng hna hrang hrang a
thawh lai pawhin, “He thil pakhat hi ka ti \hîn,” ( Filipi 3:13 )a la ti a.
A hna thawh zawng zawngah a hmaah tum nghet tak pakhat a nei a,
A hming a sawi chhiat \hin, a theihpatâwpa mi dangte pawh huattîr a
tum laia a hnena inlâr, Krista lakah rinawm a tum tlat a ni. Vawikhat
laia a hmuhsit êm êma chu a rawngbâwl a, chawimawi chu a
damchhûnga a tum ber a ni. Chhandamtu tâna thlarau hruai chu a
duhzâwng a ni. Judate leh Jentailte chuan an dodâlin an tiduhdah a ni
thei e; nimahsela a thil tum a\anga chuan engmahin a kai pêng lo
vang.
277
PAULAN KUM ENGEMAW ZÂT RAWNG A BÂWLNA
PAULA’N A THIL HMUH LEH HRIAT A THLÎR LEH

Filipi mîte hnêna lehkha a thawnin Paulan a inlamlêt hmâ leh
a hnua a thil hriatte a sawi a. “Mi dang rêng rêngin tisa chungah
rinna nghah chhan neia an inruat chuan, kei ka inruat lehzual a ni; ni
riat nia serhtan, Israel thlaha mi, Benjamina chîa mi, Hebrai te laka
Hebraia piang ka ni a; dân lamah chuan Farisai ka ni a;
\hahnemngaih lamah chuan sawisêl bo ka ni,” tiin Filipi 3:4-6 .
A inlamlêt hnua a hriattîr thung chu hei hi a ni: “A ni tak meuh
mai, ka LALPA Krista Isua hriatna ropui bîkzia avangin thil engkim
pawh chânnaah ka ruat a ni; amah avangin thil zawng zawng ka chân
ta vek a, chûng chu hnâwmhnêah lek ka ngai a. Krista ka hmuh
theihna tûr leh mahni felna (Dân felna) chu nei lovin, Krista rin
avanga felna (rinna avanga Pathian laka felna chu) nei zâwkin,
amaha awm ka lo nih theihna tîrin,” tiin.
Tun hma lama a ngaihsân êm êm felna chu engah mah a ngai
ta lo va. A rilrua a lungkham ber chu hei hi a ni: “A thihna anpuia
thîin, amah nên, a thawhlehna thiltihtheihna nên, a tuarnate
\âwmpuina nên ka hriat theih nân; mithi zîng ata thawhlehna chu ka
chang thei hrâm mahna tiin. Hmu tawh reng inti ka ni lo va, famkim
tawh reng inti pawh ka ni hek lo; Krista mi man chhan chu ka man
thei dah lâw maw tiin a ûmin ka ûm zâwk a ni. Ûnaute u, manah ka
inngai lo. Amaherawhchu he thil pakhat hi ka ti \hîn, hnung lama thil
awmte chu theihnghilh a, hmalama thil awmte chu banin, Krista
Isuaa Pathian chung lam koh chhan lâwmman hmu tûrin, tiam chin
lam chu ka pan \âlh \âlh a ni,” Filipi 3:10-14 .
HNA HRANG HRANG THAWKTHEITU

Filipi khuaa tân ina awmlai kha han en ula, a taksain natna tuar
mah sela zan reh laiah a zai a. Lîrnghîngin tân in kawngkhârte a sawi
hawn vek khân a âw hriatin a lo awm leh a, ring lo mi tâng vêngtu
hnênah, “Intina suh, heta hi kan awm vek e,” a ti a. Lung in tâng mi
pakhat a lo awm ve avang chauhvin lung in tâng dangte chu tlân bo
lovin anmahni awmna ngaiah an awm vek a. Paula thlamuantu
278
TLANNA THU
leh tihlimtu rinna dikzia chu tâng vêngtu chuan a hre chiang ta a,
chhandam a nih theihna tûr kawng a zâwt a, amah leh a chhûngte
zawng zawng nên Krista zuitute tihduhdah \hîntu chu an zawm ve ta
a.
Atheni khuaah Areopagi lai taka a din a, thiamna thu chu
thiamna vêka a chhân a, thu sawi theihna chu thu sawi theihnaa a
chhân a, finna chu finnaa a chhân kha han en leh ula. Pathian
hmangaihna a\anga chhuak tihdân thiamnain Jehova chu an hriat
lohna avanga, “Hriat loh Pathian,” tia an biak kha a ni tih a hrilh a.
Anmahni zînga hla phuah thiamte hla châng a\anga chhûtin Pathian
chu Pâ a nihna, a fâte vek an nihziate a kawhhmuh a, mihring mi mal
malte an inngaihsak tawn loh hunlai chuan mihring inûnau tlânzia
thu a sawi a, “Pathianin lei chung zawng zawnga awm tûrin bul
hmunkhat vekin min siam a,” a ti a.
Pathianin mihring a hman dân zawng zawngah a khawngaihna
leh a zahngaihnaa a thil tumte chu rangkachak zai angin a luang
tlâng a. “An tân hun bîte a ruat a, an awmna rîte pawh a kham sak a;
an dap an dap a, an hmuh hrâmna tûrin; nimahsela Ani chuan min
hlat lo \heuh si a.”
Festa rorêlna hmunah chuan, Lal Agrippan chanchin \ha dikzia a
hriat a, “Rei lo têah Kristianah
min siam mai dâwn a lâwm
le,” a tih lai kha han
ngaihtuah teh u. Paula chuan
mawi taka chhângin, “Rei se,
rei suh sela, nang chauh ka ti
lo, vawiina ka thu hretu
zawng zawng pawh hi,
keimah anga awm atân
Pahian hnênah ka dîl a ni,
kawlte hi erawh chu bun ve
lovin,” a ti a.
279
PAULAN KUM ENGEMAW ZÂT RAWNG A BÂWLNA
Hetiang hian a nun chu amahin a sawi angin, “Khawfannaah

te, luite laka hlauhawmah te, suamhmangte laka hlauhawmah te, ka
chipuite laka hlauhawmah te, Jentailte laka hlauhawmah te,
khawpuia hluhawmah te, thlalêra hlauhawmah te, tuifinriata
hlauhawmah te, unau derte zînga hlauhawmah te, thawhhahna leh
thawhrimnaah te, mut mawhnaah te, vawi tam tak ril\âm leh
tuihâlnaah te, chaw ngheinaah te, vawi tam tak, khawsik leh saruaka
awmnaah te,” ( 2 Korin 11:26, 27 ) a hmang a ni..
Paulan, “Min min hauvin mal kan sâwmsak \hîn a; min min
tihduhdahin kan tuar hrâm \hîn a; min min hêkin kan thlêm \hîn a;
lungngai angin, nimahsela lâwm fo siin; rethei nimahsela engkim
ngah siin,” a ti a. 1 Korin 4:12, 13; 2 Korin 6:10 .
PHUÂR NIH LAIA RAWNGBÂWLNA

Hun rei tak chhûng tân inah tâng mah sela, L ALPA chuan
amah hmangin a hna bil chu a thawk zêl a ni. Phuara a awm chu
Krista hriatna puan darhna remchâng tak a ni a, chutichuan Pathian a
tiropui a. A chungchâng thu ngaihtuah laiin khawpui pakhat a\angin
khawpui dangah an hruai a, Isua chungchâng thu a hriatpuina leh
amah a inlamlêt dân chu lalte leh ramawptûte hnênah a sawi a;
chutichuan anni pawhin Isua chungchâng thuah engmah kan hre lo
tiin chhuanlam an nei thei lo vang. Sâng tam takin an ring a, A
hmingah an lâwm a.
Tuifinriata Paula a zin hian Pathian thil tum bîk tihfamkim a ni
tih ka hmu a. Lawnga hnathawktûte chuan Paula hmanga Pathian
thiltihtheihna an hmuh a, ring lo mi tam takten Isua hming an hriatna
a nih leh Paula thu sawi an hriat a, a thiltihmakte an hmuhin an rilru
a lamlêt ang tiin a lo ruât tawh a ni. A thu sawi thiamzia chu lal leh
ramawptuten ngaihthlâk nuam an ti a, \hahnemngaihna tak leh
Thlarau Thianghlim thiltihtheihnaa Isua thu a hril a, ama nuntawng
chanchin ngaihnawm tak a sawiin Isua chu Pathian Fapa ngei a ni tih
hriat chianna an nei \hîn a ni.
* * *
280
BUNG 43
PAULA LEH PETERA MARTAR CHANNA
Paula hnathawh chu Jentailte zînga chanchin \ha puan darh a nih
a, Peteran Judate zîngah a thawh deuh ber thung avangin kum
rei tak chhûng chu an in\hen a. Amaherawhchu Pathian ruatnain
Krista tân khawpuiah an hriattîr ve ve dâwn a, mi thianghlim tam tak
leh martarte an lo chhuah nân khawpuiah chuan an thisen chu a
luang dâwn a ni.
Paula an man \um hnihna hunah chuan Petera pawh an man a,
tân inah an khung a. Simom Magus, dawithiam khân Paula chu
chanchin \ha hna a thawhnaa dodâl tûr leh a hna thawhte tibahlah
tûrin Rome khuaah a zui a; Paula \hahnemngaihna leh Simon
Magus-an mîte a bumna a tihlan a, a chunga a phiarna a hlawhtlintîr
lohva, a hneh avangin thuneitute huat a hlawh a. Neroa chu
mitdawivaih ring mi a ni a, Simona hi a hmang \hîn a ni. Chuvangin
zirtîr chungah chuan a thinrim ta viau va, man tûr thû a pê a. Lalin
Paula a huat lehzualna chhan chu lung in a tân hmasak \um khân lal
ina hnathawktu \henkhat leh mi dang hming thang deuhte Kristianah
an inleh avang a ni a. He mi avang hian a tân nawn lehnaah hi chuan
an khuahkhirh nasa a, chanchin hrilhna hun remchâng pawh a nei
mang lo va. Chhuanlam \ha deuh a hmuh veleh tihhlum mai a tum
tlat a. Paulan amâ chungchâng thu a sawi chu Nero-an a ngaithiam
hlê mai a, thu chu eng kawng lam mah mah kâwkina titlu lo va;
nimahsela a tihtlûkna tûr chu a khêk rih chauh zâwk a ni a. Rei
lotean Paula tihhlumna thupêk chu a tichhuak ta a. Rome mi a nih
avangin hrehawm taka sawisak theih a ni lo va, chuvangin martar
anga tihhlum tûrin thû a pe ta a ni.
Petera erawh chu Juda leh hnam dang mi a nih avangin vuak a,
khenbeh tûrin an titlû a. Hetiang thih dân hlauhawm taka thihna
tuarah hian, Isuan a tuar laia a phatsana a sual nasatzia chu a hre
chhuak a, a rilrua a ngaihtuah lian ber chu a zirtîrtu thih dân anga thi
281
ve tlâk niin a inhre lo va. Petera hian a sualna kha a sim tak tak tawh
a, Krista pawhin a ngaidam tawh tih chu a beramte châwm tûra thû A
pêkah khân a lang chiang a. Nimahsela, Petera chuan amah leh amah
a inngaidam thei hauh lo mai a. A tuarna nasa tak hun lai han
ngaihtuah lehna pawhin a lungngaih leh a inchhîr nasatzia chu a
tinêpin chuang lo va. „Min duhsakna hnuhnung ber entîrna pawh a ni
ang a, a letlingin min khêngbet rawh u‘ tiin a dîl a. A dîlna chu an
phal sak a, chutiang chuan zirtîr ropui tak Petera chu a thi ta a ni.
PAULA HRIATPUINA HNUHNUNG BER
Paula chu an thahna tûr hmunah chuan a rûk deuh takin an
hruai a. A tiduhdahtûte chuan, mi chunga a thuneihtheihna nasatzia
hriain an hlau va, mîten a thih lai an hmuh mai pawhin Kristianah an
inlet ang tih an hlau va. Chutichuan, an tihhlum chu mi tam hmuh
pawh an phal lo va. Nimahsela a vêngtu atâna ruat sipai rilru khauhte
chuan a thih dâwna a thu chu an ngaithla a, a thih dâwn pawha hlim
leh lâwma a awm chu mak an ti nasâ a. A thattute a ngaihdamna rilru
leh a tâwp thlenga Krista a
rinna danglam loh avang
chuan a thih lai hmutû
\henkhatten chhandamna
an hmuh phah a ni. Rei
lote hnuah mi pakhat mai
ni lovin Paulan a chanchin
hril Chhandamtu chu an
pawm a, hlauhna nei hauh
lovin an rinna chu an
thisenin an nemnghet ta
nghê nghê a ni.
Paula nunna chuan a
tâwp thlengin, Korin mîte
hnêna a lehkha thawn pahnihnaa a sawi dikzia chu a hriattîr a ni, heti
hian a ti a, “Isua Krista hmêlah chuan Pathian ropuizia hriatna êng
chu min pe tûrin, “Thim ata êng a êng chhuak ang,‗ titu Pathian
282
TLANNA THU
chuan kan thinlungte hi a chhun êng ta si a.” Nimahsela,
thiltihtheihna nasatzia chu keimahni hnêna mî ni lovin, Pathian ta a
nih theih zâwkna tûrin, chu ro chu hlum bêlahte kan vawng a ni.
“Leh lam leh lama nêksâwrin kan awm a, nimahsel, kan thâw a ipik
si lo; mangangin kan awm a, nimahsela, kan beidawng si lo;
tihduhdahin kan awm a, nimahsela, tihboralin kan awm si lo; kan
taksaah hian kumkhuain Isua thihna chu kan pu zêl \hîn a. Isua
nunna pawh kan taksaah hian a lan theih nân,” (2 Korin 4:6-10). A
tlin theihna chu amah avang a ni lo va, a thlarau tikhattu Pathian
Thlarauin a hman te, ngaihtuahna tur Krista duhzâwng hnuaia dahtu
avang chu a ni zâwk a. Thudik a sawite chu ama nundân ngeiin a
entîr chhuak leh a, chu chuan a thu hril leh ama lan dânah mîte rilru
hnehna thiltihtheihna a pe a ni. Zâwlneiin, “I chunga rilru nghattu
chu, nangmah a rin che avangin, thlamuang tak maia awm tûrin i
vêng ang,” (Isaia 26:3)a ti a.. Hetiang vân \anga chhuak thlamuanna,
hmêla lo lang hian, mi tam tak chanchin \ha lamah a hneh a ni.
Zirtîr chuan nakin hnu tur chu hre chiang lo leh hlauvin a thlir
lo va, hlim tak leh chak taka beiseiina thlir zâwk a ni. Martar a
channa tur hmuna a din chuan a tihlumtu tur khandaih tle emaw, a
thisen luanna tur hnim hring hmun chu a en lo va; chu mi ni thiang
takah chuan Chatuan Lal\hutthleng, vân dum piah daih chu a en
zâwk a. A thu sawi chu, “Aw LALPA , ka thlamuanna leh ka chanvo
i ni. Engtikah nge ka pawm ang che?” a ti a. Khawvêla a dam chung
zawngin Paula chu vân hmuna cheng mi angin a lang a. Amah
kâwmtu tawh phawt chuan Krista leh vântirhkohte a kawm tawh
\hînzia an hria a. Hetah hian thudik thiltihtheihna chu a awm a ni.
Nunna thianghlimin a tum luih ni hauh lovin, zir loh va mi chunga
thu a neih theihna chu Kristianna sawimawina atana thu sawi \ha ber
a ni. Thu sawi thiamna chu hnial theih loh ni mah sela; awmdân \ha
chuan hnial loh thiltihtheihna a nei a ni.
Ama tuarna lo thleng thuai tur chu hre chang lovin, zirtîr chuan a
zirtîrte a kalsan thuai turte chuan mi huatna leh hriatthiam lohna leh
tihduhdahna an tuar dawn tih a hria a, a ngaihtuah êm êm a. An
thahna hmun lam a pan laia Kristian tlem te amah zuitute chu felna
avanga tihduhdahna tuartute hnena thutiam hlu tak te chu hrilhin a
283

thlamuan a. LALPAN a tana tuartu leh rinawm te chungchang thu a
sawi chu a thlawn lo vang tih a hrilhfiah a. An tho leh ang a, an eng
ang; LALPA enna chu an chungah a awm dawn si a, LALPA
ropuina chu tihlana a awm hnuin an puan mawi tak chu an sin ang.
Rei lote chhung chu thlêmna tam tak avângin an lungngai a ni thei e;
khawvêl nawmsakna an nei lo a ni thei e, nimahsela, an thinlung chu
hetiang thu sawi hian an in hnem tur a ni: Ka rin a chu ka hria. A
hnena ka kawltir chu a tâwp thlengin a vawng thei a ni. A zilhhauna
chu a tâwp ang a, muanna zing lawmawm leh ni \ha famkim chu a lo
awm ang.
Kan chhandamna Hotu chuan a rawngbâwltu chu tuarna
hnuhnung ber atan chuan a puah chah a. Krista inhlannaa tlan leh A
thisena sual laka tihfai leh, A felnaa inthuam a nih avangin Paula
chuan amahah ngei a Tlantu mithmuhin a thlarau chu a hlu a ni tih
hriatna a nei a. A nunna chu Pathianah Krista nen a inthup a, thihna
hnehtu chuan a kuta kawltir chu a vawng thei tih a ring a. A rilruin
chhandamtu thutiam, „Nikin nîah chuan ani chu ka kai tho vang,” a
tih chu a vuan a. Johana 6:40. A ngaihtuah leh a beisei ber chu a
LALPA lo kal lehna a ni a. A tihlumtu turte chem hriam chuan a
khawih dawn a, thihna daihlim a lo hliah dâwn chuan a ngaihtuahna
ber chu Nunna petu, malsawmna dawngtute lawmnaa lo lawmtu
tawh a ni a, thawhleh hunah pawh a thlir ber tur a ni a.
Krista hriattîrtu atan leh Pathian thu hriatpuitu atan putar, Paulana
thisen a chhehna hi kum zabi sawmhnihna lai a ni tawh a. He
mithianghlim nunna tawp dawn lai chanchin hi tun hnua mîte hriatah
tumahin an ziak lo va, amaherawhchu amah ngeiin hriat lawknain a
thih hmalawka a thu hriatpui chu a sawi a, a huaina chuan Krista tâna
hriatpuitu mi tam tak a tihuai a, mi lungngaitam takte a tihlim a,
amah angin, “Kei zawng tunah pawh hlanin ka awmmek a ni si a, ka
chhuah hun a thleng tawh e. Intihsiakna \ha chu ka bei zo tawh a, ka
tlansiakna kawng ka hlen tawh a, rinna chu ka vawng reng tawh a ni;
tunah chuan felna lallukhum chu ka tan dahin a awm tawh a, chu chu
Lalpa, ngaihtuahtu fel tak chuan chu mi niah chuan mi pe ang; ka
hnênah chauh ni lovin, a inlarna ngai apiangte hnênah pawh,‖ an ti
thei ang. 2 Timothea 4:6-8 .
284
BUNG 44
TLÛKSANNA RÛNPUI
I suan a zirtîrte hnêna Jerusalem chungchâng thu leh A lo kal leh

tûr thu a hriattîrin anmahni hnên a\anga lâk bova a awm a\anga,
anmahni chhandamna tûra thiltihtheihna nêna a lo kîr leh hun kâra an
awmdân tur pawh a hrilh lâwk a. Olivet a\angin Chhandamtu chuan
zirtîrtu kohhran chunga thil awm tûr leh nakin hnu leha tihduhdahna
awm tûrte a hmû a. Thu tlêm tein khawvêl rorêltûten Pathian
kohhran an tihdân tur a hrilh lâwk a. Zirtîrte chuan an zirtîrtuin
tlâwmna leh chêksawlhna leh tuarna kawng a zawh tawh kha an
zawh ve tûr a ni tih a hrilh a. Khawvêl tlantu chunga huatna tla ang
zawng zawng kha a hming ringtute chungah a tla ve leh dâwn a ni.
Kohhran ding hmasate chanchinah chuan Chhandamtu thu lo
thlenna chu a lang chiang a. Khawvêl leh hremhmun thiltihtheihna
chu Krista dodâlin a zuitute chungah a lo lang a. Rin lohna chuan
chanchin \hain a lo hneh chuan a biak in leh a maichâmte a bo vang
tih a hmu lâwk a; chuvangin Kristianna tichhe tûrin a chakna a fâwk
khâwm a. Tihduhdahna chu a zual sauh sauh va. Kristiante chu an
thil neih zawng zawng lâk sak a, an in a\anga hnawh chhuah an ni a.
“Hrehawmna nasa tak an tuar a,” “Mi dangte pawhin tihnawmnaah
leh vuakte an tuar a, a ni, chu lo pawh chu, kawlbun leh tân ina
khungte an tâwk bawk a.” ( Hebrai 11:36 ). Tam tak chuan an
hriatpuina chu an thisenin an nem nghet a. Mi \ha leh salte, hausa leh
rethei te, mi thiamna nei leh nei lote pawh ang khatin, khawngaihna
tel lovin an tihlum a.
Setenan tharuma Krista kohhran tihboral a tum chu a hlawhtling
lo va. Inhnialna nasa tak, Isua zirtîrten an nun an pêk phahna chu,
rinawm taka an inpêk pawhin, a reh chuang lo va. Hneha an awmin
an hneh zâwk a. Pathian hnathawktûte chu thahin an awm a, A
hnathawh erawh chuan hmâ a sâwn zêl a. Chanchin \ha chu a darh
zêl a, a zâwmtute chu an pung deuh deuh va. Kal phâk loh ramah
285
TLÛKSANNA RÛNPUI
pawh a lût a, Rome mipuite thlengin. Ring lo hote, tihduhdahna

tihzêl duhte nêna an inhnialnaah Kristian pakhat chuan heti hian a ti
a, “Min that thei a, min sawisa thei a, thiam loh min chantîr thei;....
In rêl dik lohna chu thiam lohna kan nei lo tih hriat chianna a ni... In
nunrâwnna chu.... engah maah in \hathnem phah lo ve.” An tihduhna
chu an rinna lama mîte hûptu lek a ni zâwk a. “Nangnin min suam
hneh poh leh kan pung telh telh a ni; Kristiante thisen chu chi \ha tak
a ni.”
Sâng tam tak chu tân ina khung a, tihhlum an ni a; nimahsela,
an aiawhtu tûr mi dang an lo chhuak leh zêl a. An rinna avanga
martar changte chu Krista tã an ni. Ani chuan hnehtuah a ngai a.
Intihsiakna \ha chu an bei zo tawh a, Krista lo kal hunah ropuina
lallukhum chu an hmu dâwn a ni. An tuarnate avang chuan Kristiante
chu an inlainat tlâng deuh deuh a, an Tlantu nên pawh an inhnaih
deuh deuh a. An dam chhûnga an thiltih zirtîrna leh an thih laia an
hriatpuina chu thudik hriattîrna a lo ni a; an beisei lohna lam tak
a\angte pawhin Setana khua leh tuite chuan an chhuahsan a, Krista
puanzâr hnuaiah an lo lût a ni.
RINGLOTE NÊNA INREMSIAMNA
Setana chuan Pathian rorêlna do tûrin Kristian kohhran
chhûnga puanzâr phuna beih a tum ta a. Krista zuitute chu a bum
theih a, Pathian tilungni lo tûra hruai theih an nih phawt chuan, an
chakna leh an nghehna leh dawhtheihnate chuan a tlin zo lo vang a,
ama mi leh sa an ni thuai thei ang.
Chutichuan, hmêlma lian tak chuan tih luihna leh tihduhdahna
avanga a tih theih loh chu vervêknaa tihhlawhtlin a beisei a.
Tihduhdahna a reh ta a, a aiah rei lote chhûng khawvêl ham\hatna
leh khawvêl ropuina atâna hîpna hlauhawm chu a lo awm ta zâwk a.
Milem betute chu Kristian rinna \henkhat pawm tûra hruai a ni ni a,
thudik pawimawh tak \henkhat chu an pawm sî lo va. Isua chu
Pathian Fapa a ni tiin an pawm a, a thihna leh a thawhlehnate pawh
ringin an insawi a; nimahsela sual inhriatna an nei lo va, sim leh rilru
tihdanglam \ûlin an hre lo va. Annin an rindân \henkhat thlah a,
286
TLANNA THU
Kristianten \henkhat thlah bawkin, Krista rinna vuanin thukhat vuain

an ding tlang thei ang an ti a.
Tûnah zet chuan kohhran chu hlauhawmnaah an ding ta a ni.
He mi lakah hi chuan insawisakna te, tân in te leh khandaihte chu
malsawmna ang a ni zâwk a. Kristian \henkhatte chu an ding nghet a,
engti kawngmahin rem siam an duh lo va. |henkhat erawh chuan an
rindân \henkhat an thlah vête nêna an inzawm chuan Kristiana an
inlamlêt kim theihna a ni ang e tiin an ngai a. Krista zuitu rinawmte
tân chuan rilru natna hun a ni. Kristianna anga langin Setana chu
287
TLÛKSANNA RÛNPUI
Kohhranah, an rinna tichhe tûr leh thudik a\anga an rilru pêntîr tûrin
a lût a.
Kristian zînga mi tam zâwk chuan an tum chu an lo tihniama,
Kristianna leh Kristian lohna inzawmna an siam ta a. Milem betûte
chuan inlamlêta insawiin kohhran nên inzawm mah sela, an milem
biak chu an la pawma, an milem biak \hinte aiah Isua lemte leh Mari
leh mi thianghlim dang lemte an be zâwk a. Milem dawidim \ha lo
Kohhrana lâk luh chuan a hnathawh chhia chu a thawk zêl a. Biak
dân leh rin dânah zirtîrna dik lo inthawina puithûna leh milem
biaknaa serh leh sang an zep lût a. Kristian sakhua chu a chhe ta a,
kohhranin a thianghlimna leh a thiltihtheihna a hloh ta a ni. Mi
\henkhat, hêng rinna dik lovina a hruai bo loh chu an awm a. Thudik
tichhuaktu chungah an la rinawm a, Pathian chauh chu an la bia a ni.
Krista zuitu intîte zîngah hian pâwl hnih an awm fo va. Pâwl
khatin Chhandamtu nunna an zirtîr a, an entawna anga awm nân an
dik lohnate an tidik a, pâwl dang chuan thudik lang chiang tak, an
dik lohna tilangtîte chu an hawisan a. Kohhran chu a \hat ber lai
pawhin kohhran mîte chu mi dik leh thianghlim leh \ha tak vek an ni
lo va. Kan Chhandamtu chuan sualna tuluitu chu kohrana lâk luh tûr
a ni lo tiin a zirtîr a; nimahsela mi awmdân dik lote pawh a kâwm a,
a zirtîrnate an dawng leh a, amah entawna an hman a inphal a, an tih
dik lohte an hmuh a, an intihdik theih nân a ni.
Nimahsela, êng Lal Fapa leh thimna lal fapa inzawmna a awm lo
va, an zuitûte inzawmna pawha awm thei bawk hek lo. Ring lo mi an
rin lohna sakhua a\anga inlamlêt famkim lote nêna Kristianten
inzawm an remtih hian thudik a\anga pêng hla deuh deuh kawng an
zawh a ni. Krista zuitu tam tak a bum theih avangin Setana chu a
lâwm hlê a. Hêng a bumte chungah hiana thiltihtheihna a hmang
lehzual a, Pathian hnêna rinawm taka la awmte tiduhdah tûrin a fuih
a.
Kristian rinna dik dodâl tûrin tûn hma lama a \antu ni tawh
\hînte ang aia thiam an awm lo va; hêng Kristian tlu leh, ring lo mi
rilru la \âwmpuitu zawmin Kristian zirtîrna pawimawh tak tak chu an
dodâl a.
288
TLANNA THU
Hêng bumnate leh tenawmnate puithiam thuama an thuam

kohhrana lo lût laka nghet taka ding a, rinawm taka awm duhte tân
chuan nasa taka do a \ûl a ni. Rinna bulpui atân Bible hi an pawm lo
va, Sakhaw zalênna zirtîrna thu chu zirtîrna dik lo a ni an ti a,
Sakhaw zalênna hi chu an huain an hnawt chhuak a, an kawm serh a.
MI RINAWMTE INHNUHDAWHNA
Rei tak leh nasa taka an inkalh hnuah mi rinawm tlêm tê chuan
kohhran tlûte chuan thudik lo leh milem biakna laka an intihfihlîm
duh loh chuan an inzawmna tichat tûrin thû an titlû a. Pathian thu an
awih dawn chuan in\hen a \ûl tlatin an hria a. Anmahni thlarau tâna
hlauhawm dik lohna chu an tuar ngam lo va, an fâte leh an fâte fâte
rinna tikhaw lo tûr entawn tûr siam chu an ngam lo va. Inremna leh
inpumkhatna an neih theih nân Pathian hnêna rinawma awm chung
siin eng emaw insiamremna awm thei ni se an duh a, nimahsela, an
rina bulpui phata inremna lei chu a man a tam lutukin an hria a. In
lungrualna chu thudik leh felna pênsana awm thei chauh a nih chuan
inrem lohna chu awm rawh se, indona hial pawh awm zâwk rawh se.
Hêng mi ding nghette din chhan rinna chu Pathian mîte kan ni tîte
hnênah tihtharin lo awm sela, kohhran leh khawvêl tân a \ha tûr a ni.
Paula chuan, “Tupawh Krista Isuaa Pathian ngaihsaka awm
tum apiang chuan tihduhnate an tuar bawk ang,” ( 2 Timothea 3:12 )
a ti a. Chuti a nih sî chuan engati nge tihduhdahna hi a reh hlê ni?
Kohhranin khawvêl dân a zawm a, mi hnialna a chawhchhuah loh
avang chauh a ni. Krista leh a zirtîrte hun laia Kristian rinna
thianghlim leh fîr kha tunlaia kan sakhua hi a ni ve ta lo a ni. Sualna
nêna inrem siamna rilru avang leh Pathian thudikte hi kan ngaihthah
êm avang leh kohhranah hian Pathian ngaihsakna tak a awm loh
avangin Kristianna hi khawvêlin a ngaih thiam zâwng tak a lo ni ta a
ni. Hmâsâng kohhran hmasa rinna leh thiltihtheihna tihthar lehna lo
awm sela, tihduhdahna rilru a tho thar leh ang a, tihduhdahna mei
chu a alh leh ang.
* * *
289
BUNG 45
DÂN BAWHCHHIATNA THURÛK
T hesalonika khuaa mîte hnêna a lehkha thawn pahnihnaah

chuan, Paulan tlûksanna, pope lo dinchhuahna khawp lo awm
tur chu a sawi lâwk a. Krista nî chu, “Tlûksanna a lo thlen hmasak
zet a, Dân Bawhchhepa, boral fapa chu a lo lan zet loh chuan a
thleng dâwn sî lo va; Pathiana an vuah apiang leh, sakhua zawng
zawng dovin, an chunga awm tumin a inchawimawi ang, chutichuan
Pathian biak ina \hûin Pathian ang hialin a intâr chhuak ang,” a ti a.
Zirtîr chuan a unaute chu a hrilh lâwk a, “Dân bawhchhiatna thurûk
chuan tunah pawh a thawk mêk a ni si a,” a ti a ( 2 Thesalonika 2:3,
4, 7 ). Chûng hnu hla takah pawh chuan, dik lohna kohrana lo lût,
pope zuina kawng buatsaih tur chu a lo hmu lâwk a.
Tlêm tlêmin, a tîrah chuan a rûk leh ngawi rengin,
bawhchhiatna thurûk chuan bumna leh sawi chhiatna hnâ chu a
thawk a, a lo chak deuh deuh va, mihring rilrûte a lo hneh deuh deuh
chuan a langin a thawk a. Hriat mang lohvin ring lo mîte dân chu
Kristian kohhranah a lo lût a. Ring lo mîte hnuaiah kohhranin
tihduhdahna nasa tak an tuar avangin inrem siamna leh thu zawm
tumna chu a tireh deuh rih a ni. Nimahsela, tihduhdahna a reh a,
Kristianna chu lal in leh rorêlna hmunahte a lo luh tâk chuan Krista
leh a zirtîrna tluang tlam leh mâwl tak chu, ring lo mi puithiam leh
rorêltu chapona leh ropuinaa thlâk a lo ni a, Pathianin mamawha a
ngaihte aiah khân mihringte thu ngaihtuah chhuah leh pî leh pu thu
rochhiah an hmang a. Kum zalîna hun bul lamah khan Constantine-a,
a hminga a inlamlêtnaah khân an lâwm hlê a; felna thuama
inthuamin khawvêl chu kohhranah a lût a. Tûnah chuan chhiatna
hnathawh chuan hmâ a sâwn nasa hlê a. Rin lohna chu hneh awm
anga langin, hnehtu a ni zâwk si a. A thlarauvin kohhran a thunun a.
A zirtîrna leh rawngbâwl dân leh a sakhaw thua a puithûna chu
Krista zuitu intite biak dânah leh rinnaah an lo telh ta a.
290
TLANNA THU
Rin lohna leh Kristianna inrem siamna chu sawi lâwknaa Dân
Bawhchhepa, Pathian dodâla, Amah aia ropuia intâr chhuaktu lo
\han lenna a lo ni a. Sakhaw dik lo dân lian tak chu Setana
thiltihtheihna ropui ber a nia, a duh anga lei chunga thu a neih theih
nâna a hnathwh hriatrengna lungphûm a ni.
Khawvêl ropuina leh hlâwkna hmuh nân kohhran chu
khawvêla mi ropuite \anpuina leh duhsakna zawng tura hruai a lo ni
a, chutichuan Krista chu duh lovin Setana aiawhtu, Rome bishop
hnênah chuan rinawm taka awm tûrin a inpe ta a.
Romanho zirtîrna bulpui ber pakhat chu pope chu Krista
kohhran zawng zawng chunga hotu hmuh theih a ni a, Khawvêl
hmun tina bishop leh pastorte chunga thuneihna pêk a ni tih a ni a.
Chu mi pawh ni lovin Pathian hming hial put a ngiat a.
Setana chuan Pathian Lehkhabu thianghlim chuan a bumnate
mihring a hriat thiamtîr ang a, a thiltihtheihna chu an dodâl ang tih a
hria a. Khawvêl Chhandamtu pawhin Pathian thuin Setana thlêmna a
hnial a ni. A thlêmnate chu chatuana thudik phâw, ―Tih Ziak a ni,‖
tiin a hnial a. A hmêlmain a thu a rawt apiang chu thu thiltihtheihna
leh finnain a kalh a. Mihringte chunga a thuneihna a vawn a,
aiawhtua inngai pope thuneihna a din ngheh theih nân Setanan
Pathian thu hre lovin mîte a dah tur a ni. Bible chuan Pathian a
chawisâng ang a, mihring tâwpna nei mîte chu an nih tur angah a
awmtîr ang a; chuvangin Pathian thudik thianghlimte chu thup a,
nembeh tur a ni. Hetianga ngaihtuah dân hi Roman kohhran chuan an
lo zawm ta a. Kum za tam tak chu Bible thehdarh khap a nia.
Mipuiin an chhiar leh an ina an neih pawh phal loh a ni a; puithiam
leh hotu dang, fel mang lote chuan an nih loh nia an insawina chu an
hrilhfiah a. Chutichuan, pope chu leia Pathian aiawhtu Kohhran leh
Sorkar chunga thuneihna sang ber nei angah ruat \heuh a ni deuh
thaw a.
HUNTE LEH DÂNTE TIHDANGLAM AN NI
Thil dik lo hmu chhuaktûte chu dah bovin an awm a, Setana
chuan a duh ang angin a thawk a. Hrilh lâwkna chuan pope lalna
hian “hunte leh dânte tihdanglam a ngaihtuah ang,” ( Daniela 7:25 )
291
a ti a. He hnathawh hi thawk turin a muangchang hauh lo. Ring lote

zînga mi inlamlêtten a hmingin Kristianna an pawm a, an milem biak
an bânsan aia an biak tur milem leh mihring limte chu Kristian biak
dânah an lo la lût deuh deuh va. Inkhâwmpui thupêkin Roman milem
biak dân chu nemngheh a ni ta. An dân bawhchhiatna tifamkim tûrin
Rome chuan Pathian thupêk a\anga thupêk pahnihna, milem biak
khapna chu an tibo va, thu sawm pêk a la nih theih nân thupêk
sawmna chu pahnihah an \hen a.
Ring lote nêna insiam remna rilru chuan vân thuneihna
ngaihsak loh lehzualna kawng a hawng a. Setana chuan thupêk
palîna pawh dik lo takin a tidanglam a, hmâsâng a\anga awm
(Sabbath) Chawlhni, Pathianin mal a sâwm, a tihthianghlim chu
tihsawn a, a aia ring lo mîten “ni nî zahawm” tia an serh \hin chu
chawisân an tum a. A tîrah chuan a lang a tihdanglam tum a ni lo va.
Kum zabi hmasa lamah chuan Kristian zawng zawngin (Sabbath)
Chawlhni dik chu an vawng vek a. Pathian tân an thîk thû a chhe hlê
a. A dân chu danglam thei lovin an ring a, a thupêkte thianghlimna
chu \hahnemngai takin an vêng a. Nimahsela Setana chuan vervêk
takin a aia thawktûte hmangin a thil tum chu thlentîr turin a thawk a.
Mipuiten pathian nî (Sunday) chu an ngaihven nân Krista
thawhlehna lawmna nîah an siam a. Chu mi nî chuan sakhaw
biaknate an nei a; amaherawhchu intihhlimna nîah an la ngai lo va,
(Sabbath) Chawlhni chu thianghlim takin an la vawng a.
Constantina chuan ringlo mi a la nih laiin Rome ram chhûng
zawng zawngah Sunday (Pathianni) chu kût nî anga vawn tûr thû a
pê a. A inlamlêt hnû pawhin Sunday (Pathianni) tân nasa taka \ang a
la ni fo va; ring lo mi a nih laia a thupêk chu a rinna tharah pawh
chuan a hmantîr zui ta zêl a. He mi nî hi chawimawi mah sela
Kristiante chuan Chawlhni (Sabbath) chu LALPA thianghlimnaah an
ngaih a \hulhtîr chuang lo va. Thil dang tih leh tur a ni; Chawlhni
(Sabbath) dik lo chu a dik nêna intluka siam tûr a ni. Constantin-a
thupêk chhuah hnû lawk kum rei lo têah chuan Rome bishop-in
Pathianni (Sunday) chu „LALPA nî‘ tih tûr a ti a. Chutichuan zawi
292
TLANNA THU
zawiin thianghlimna neiah mipuiten an lo ngai a. Chutichung pawhin

a tîr a\anga Chawlhni (Sabbath) chu an la vawng a.
Bumtu sâng ber chuan a hnathawh chu a la thawk zo lo va.
Khawvêla Kristiante chu a puanzâr hnuaia lâk luh a, a aiawhtu,
Krista aiawhtu inti, pope chapo chu hmang a, a thiltihtheihna hman a
tum tlat a. Ring lo mi, a \hen azâr chauhva inlamlêt, bishop tumna
sâng tak neite leh khawvêl lâwm mi kohhran hnathawkte hmangin a
tum chu a puitlin a. Inkhâwmna lian tak tak a awm zeuh zeuh va,
chûng inkhâwmnaah chuan khawvêl hmun tina kohhran hotute an lo
kal khâwm a. An inkhâwmna apiangah chuan Pathianin a ruat
Chawlhni (Sabbath) chu an tihniam hret a, Pathianni (Sunday) chu a
lo sâng ve deuh deuh va. Chutichuan, ring lo mîte serh chu Pathian
ruat angah an lo ngai a, Bible Chawlhni (Sabbath), chu Judate dân
hriat rengnaah chauh an sawi a, a vawngtûte chu ânchhe dawng an ni
an ti a.
Tlûksanna rûnpui chuan “Pathiana an vuah apiang” ( 2
Thesalonika 2:4 ) aiin a intilian thei ta a. Pathian dân, mihring zawng
zawng hnêna Pathian tak leh Pathian nung kawhhmuhtu dân pakhat
chauh awm chu a tidanglam ngam a. Thupêk palînaah chuan Pathian
chu lei leh vân Siamtu anga puan chhuah a ni a, chu chuan pathian
dik lo zawng zawngte a\angin a thliar danglam a. Thil siam
hnathawh hriat reng nân ni sarih nî hi mihring Chawlhni atâna ruat a
ni. Mihring rilru hmaah Pathian nung chu nunna bulpui leh zah tûr
leh biak tûr a ni tih hriattîrna tura ruat a ni. Pathian hnêna an
rinawmna tipêng tûrin leh a dân awih lo tûrin Setana chuan a bei a;
chuvangin Pathian chu Siamtu a ni tia kawhhmuhtu thupêk chu a bei
nasa zual bîk a ni.
Protestant-ho chuan Pathiannia (Sunday) Krista a thawhlehna
hian Kristian Chawlhniah (Sabbath) a siam a ni e an ti a. Nimahsela
Pathian thûin a thlâwpna a awm lo. Chu mi nî chawimawina chu
Krista emaw, a zirtîrten emaw an pe lo. Pathianni (Sunday)
Kristiante hmana a lo awmna bul chu “dân bawhchhiatna thurûk”
Paula awm laia a hnathawh thawk \an tawh a\anga chhuak a ni,
khawilaiah nge, eng hunah nge he pope hi LALPAN a lo pawm ve
293
ni? Pathian lehkhabu thu changin engmah a sawi loh laia danglamna
lo awm chu a chhan \ha enge sawi tûr awm ang?
Kum zaruknaah chuan pope thuneihna hi a dingnghet hlê tawh
a. A thiltihtheihna \hut hmun chu khawpui hmunah ruat a ni a, Rome
khuaa Bishop chu kohhran pumpui hotua ruat a ni a. Ring lote
sakhua chu Pope thuneihnain a rawn thlâk a. Dragon chuan sakawlh
hnênah “a thiltihtheihna leh a lal\hutphah leh thuneihna nasa tak tak
a pe a,” ( Thupuan 13:2 ). Tunah Daniela leh Johana sawi lâwk, kum
1260 chhûng pope-in a hnehchhiahna hun a \an dâwn a ni ( Daniela
7:25: Thupuan 13:5-7 ). Kristiante chu an rinawmna vuan lo va,
pope-ho biak dân leh sakhaw tihdân ang pawm emaw, tân ina awm
emaw, hrehawm tak tuara thihna tawh emaw chu thlang lo thei lova
tihluih an ni a. Isuan, “In nu leh pate, in unaute, in laichînte, in
\hiante pawhin an mantîr ang che u; a \hen an tihlum ang che u;
Keima hming avangin mi zawng zawng huat in ni ang,” ( Luka
21:16, 17 ) a tih kha a lo thleng ta a ni. Tun hma lam aia nasâin
rinawma awmte chungah tihduhdahna a zual a, khawvêl chu indona
hmun zau tak a lo ni ta a. Kum za tam tak chhûng chu Krista kohhran
chuan awm hrannaah leh bihrûknaah himna an zawng a ni.
“Hmeichhia chu thlalêra Pathian buatsaih hmun a neihnaah chuan a
tlân bo va, chutah chuan ni sangkhat leh ni zahnih leh ni sawmruk an
châwm theihna tûrin,” ( Thupuan 12:6 ).
HUN THIM
Roman kohhranin thiltihtheihna an neih \anna chu Hun Thim
in\anna a ni. A thiltihtheihna a lo ropui zual poh leh thiamna chu a
zual deuh deuh a ni. Krista rinna nghah chhan a\angin rinna chu
Rome-a pope hnênah pêk a lo ni ta a. Sual ngaihdamna leh chatuana
chhandam nâna Pathian Fapa ring lovin, mîten pope leh puithiam leh
bishop an hnêna pope-in thuneihna a pêk leh chhâwnte chu an ring ta
zâwk a. Pope chu an tâna palai a ni a, amah azârah chauh lo chuan
Pathian an be thei lo va, chutichang pawh ni lovin, an tân Pathian
aiawhin a ding a ni a, a thu chu sawisêl lo va zâwm tur a ni
294
TLANNA THU
tiin an zirtîr a. Tih tur a tihte a\anga kal pên chu, a kal pêngate taksa
leh thlarau chuan nasa taka tuarna a ni.
Chutichuan mîte rilru chu Pathian a\angin tidik lo thei, tisual
thei leh mi nunrâwng, chu chang pawh ni lo, thimna lalpa ngei,
anmahni hmanga thawktu lam chu an hawi a. Sualna chu
thianghlimnaa inthuam a, Pathian lehkhabûte an lo khap beh a,
mihring chu thunei sâng bera a inngaih chuan, bumna leh tihderna
leh bawhchhiatna sual chauh chu kan beisei thei a ni. Mihring dân
leh pî pu thu rochhiah chawisân a nih chuan Pathian dân thlauhthlâk
a\anga awm \hîn khaw lohna chu a lo chhuak a ni.
HLAUHAWMNA NÎ
Chûng hunte chu Kristiante tân hlauhawmna nî a ni. Puanzâr
kengtu rinawm chu tlêm tê an ni a. Thudik chu hriatpuitute awm lo
va kalsanin awm lo mah se, a châng chuan dik lohna leh sakhua leh
puithûna ngaihtuahna chauh chu a hlawhtling dâwn angin a lang a.
Sakhaw dik chu lei a\angin a bo dâwn angin a lang bawk a.
Chanchin \ha chu hlohvin a awm a, sakhaw biak dân hrang a puang
a, mipuite chungah thu zawm tûr khauh tak tak an nghat a.
Pope chu an tâna palaiah ngai tûrin an zirtîr chang a ni lo va,
an sual ngaihdam nân anmahni hnathawh ring turin an zirtîr a. Khaw
thianghlim tlawha hla tak taka zin te, mahni inhremna hnathawh te,
milem leh mithi ruang biak te, biak in sakte leh mi thianghlim ruang
phûmna bâwm siam te, maichâm siam te, kohhrana tangka tam tak
pêk te leh hetiang lam thiltihte rêng rêng hi Pathian thinurna tireh tur
emaw duhsakna hmu tûrin tih tûr a ni an ti a. Pathian chu mihring
ang, thil tenau eng emaw avanga thinur leh thilpêk leh mahni
inhremna thiltiha tihlungawi theih ang hrimah an ngai a.
Kum zabi lo awm leh zêlah chuan Rome a\anga zirtîrna lo chhuak
dik lohna pung deuh deuh chu a lo lang a. Pope thuneihna an din
chhuah hmâ pawhin, ring lo mi zînga mi fingte thu chu ngaihven a ni
a, Kohhranah pawh thu a nei hle a. Inlamlêt intîte pawh chuan an
ring lo mîte thu fing zirtîrna chu an la pawm a, anmahni ngei
295
pawhin an la zir zêl chang a ni lo va, ring lo mîte an hneh theih nân
mi dangte pawh zir tûrin an fuih a. Chutiang chuan Kristian rinnaah
chuan dik lohna tam tak an la lût a. Hetiang rinna dik lo zîngah
chuan mihring awmdân phunga thih theih lohna leh thihnaa hriat
theihna neih rinna hi a ni. Hetiang zirtîrnaah hian Roman mi
thianghlimte hnêna \awng\ai a dîl leh nula thianghlim Mari biakna
chu a innghat a ni. He mi a\ang bawk hian a tâwp thlenga sim lo
chatuana hremna zirtîrna dik lo a lo chhuak a ni; hei hi Roman
rinnah chuan an telh thuai a ni.
Ring lo mîte tihchhuah thil pakhat tihluh lehna tur kawng
puahchah leh a ni a, chu mi chu Romanin „purgatory‘ an ti a, mi thu
ring mai mi leh puithûte tih\haih nâna an hman chu a ni. He zirtîrna
dik lo dânah chuan tuarna hmun a awm a, chutah chuan chatuana
thiam loh channa khawpa sual si lo chuan an sual aiah hremna an
tuar ang a, chu mi a\anga thianghlim lohna ata chhuah an nih hnuah
vânah an luhtîr a ni an ti a.
Chu mi loah chuan Romanin a zuitute sualna leh hlauhna laka
hlâwkna an hmuh theih nân thil dang siam chawp leh a \ûl a. He mi
atân hian „indulgences‘ zirtîrna a awm a. Sual ngaihdamna famkim,
hmân, tûn leh nakin hnua sualna ngaihdamna leh chu mi avanga
tuarna tûr leh natna a\anga chhuahna chu tupawh, pope-in khawvêla
a lalna a tihzauh theih nân leh a hmêlma a hrem theih nân leh thlarau
lam thua ropui ber thu hnial ngam apiang a tihboral theihna tura
indonatea inpête hnêna tiam a ni. Kohhhran hnêna tangka pêin an
sualna lakah an intifihlîm thei a, an \hiante, tuarna meialha tuarte an
chhanchhuak thei tiin mîte an zirtîr a. Chutiang chuan Roman chuan
an tangka bâwm an tikhat a. Lu nghahna pawh nei lo aiawhtu derte
sualna leh nawmchenna leh hausakna a neihtîr a ni.
Pathian thûin LALPA Zanriah a zirtîrna chu milem biakna
inthawina „mass‘ an tih chuan an thlâk a. Roman puithiamte chuan
chhang leh uain pangngai mai kha Krista tisaah leh thisen tak taka
chantîr angin an insawi a. “Anmahni siamtu chu kan siam thei,” tiin
296
TLANNA THU
tlâng hriatin an puang a. He zirtîrna dik lo, vân mite sawichhiatna

chu Kristian zawng zawngin an ringin, an rina chu an puang tur a ni,
chutilo chu tihhlum theih an ni ang tiin an puang a. Chutianga ti duh
lo chu an hâl ta rêng a.
Pope hun vang lai chu khawvêl tân thimna a ni. Pathian
Lehkhabu thu chu vântlâng chang pawh ni lovin, puithiamte pawhin
an hre mang lo va. Hmânlai Farisaite angin Roman hruaitute chuan
an sualna tilang tûr êng chu an hua a. Pathian dân, felna puanzâr chu,
an dah sawn a, thiltihtheihna chu an hman zau theih angina an
hmang a. Sualnate dâltu leh khapna awm lovin an chîng a. Bumna
leh duhâmna leh sualna a lêng a. Hausakna leh ropuina an hmuh
dâwn phawt chuan mîten thil sual tih an hreh lo va. Pope leh bishote
lalna in chu tisa châk zâwng tihna hmun pui a ni a. Roman hotu pope
\henkhatte chuan sual nasa tak an ti a, khawvêl thua rorêltuten an
sual lutuk a, an lal\hutphaha \hu tlâk an ni lo tiin tihbân an tum hial
a. Kum za engemaw zât chu zirna te, finna leh thiamnaah hma
sâwnna a awm lo, Kristian ramah rilru leh \hatna lamah zenna a awm
a ni.
* * *
297
BUNG 46
SIAM|HATU HMASATE
R omanho chungnun lai hun rei tak chhûnga leia thimna a awm
chung pawhin thudik êng chu tihmih chiah theih a ni lo va.
Hun bi hrang hrangah chuan Pathian tâna hriatpuitute, Krista chu
Pathian leh mihring kâra palai nia ngaitu leh nundân a tâna Bible \an
chhantu leh, Chawlhni (Sabbath ni) dik vawng thianghlimtu an awm
\hîn a. Hêng mîte hnêna khawvêlin an bat nasatzia chu an hre chhuak
ngai lo vang. Anmahni chu rinna dik lo neia sawi an ni a, an tumnate
chu an sawisêl a, an miziate an sawi chhia a, an thu ziakte an khap
sak a, an sawi tum loh ang zawngin an sawi sak a, a nih loh leh an
thu ziak chu an duh lai lai lain an duh loh lai an thup a. Nimahsela,
chutiang mîte chu an ding nghet a, chutiang mi \henkhat leh hun
hrang hranga awmte chuan an rinna chu thianghlim takin an vawng
a, an thlahte lo awm leh zêl tûr tâna an vawn \hat sak tûrah an ngai a.
Bible an dona hi a nasat êm avangin eng emaw hun lai chuan
Bible hi a tlêm hlê mai a; nimahsela Pathianin a Thu tihboral vek chu
A phal lo va. A rawngbâwltute zalena an awm nâna tân in
kawngkhâr leh thîr kawngkhârte hawng theitu chuan nunna thu khap
anga lang chu a duh ang angin a chhuahtîr thei tur a ni a. Sapram
hrang hrangah chuan thudik, ro thuhrûk zawng tur anga zawng tûrin
Pathian thlarauvin mîte a chawk tho va. Pathian hruaiin Pathian thu
chângte, a phêk tinin ngun takin an zir a. An chungah engpawh lo
thleng dâwn sela, chu mi êng chu pawm an duh a. Engkim chiang
takin hmu thei lo mah sela, thudik inthup tawh tam tak chu an hmûin
an hre thei lo a. Vân a\anga tirh angin an kal chhuak a, dik lohna leh
sakhaw ngaihsak leh puithûna dik lo phuarna khaidiat chu an tichat
a, kha leh chen sal anga lo awm tawhte chu lo tho va, an zalênna
rawn chhuang turin an fuih a.
Ram hrang hrang leh \awng hrangte hnênah anmahni \awnga
an hriat theih nâna Pathian Lehkhabu thu lehlin hun a lo thleng ta.
298
TLANNA THU
WYCLFFE
HUSS
CALVIN
Khawvêlin a thim ber hun–zanlai chu–a pel ta a. Thimna hun chu a

ral dâwn a, ram tam takah chuan khua a lo vâr dâwn ta.
SIAM |HATNA VÂRPARH ARSÎ
Kum zalîna hnuah chuan England ramah “Siam\hatna Vârparh
Arsî” a lo chhuak a. John Wycliffe-a chu siam\hatna puangtu a ni a,
England ram atân chang pawh ni lovin, Kristian ram zawng zawng
tâna puangtu a ni. Puritan, siam \hat tumtu pâwl tichhuaktu a ni a, a
hun lai chu thlalêra ram \hâ ang a ni.
Siam \hatna hnathawhah chuan a hnathawh zahawmna leh
mawina pe thei tur, rilru fîm vârna leh theihna nei mi hnêna pêk
LALPA chuan dik a ti a. Hetiang hian hmuhsitna âw chu a nem bet
299
SIAM|HATU HMASATE
a, thudik dodâltûten an khingpuite hriat lohna avanga sawisêl an
tumna kha a dâl a. Wycliffe-a chuan sikula lehkha a zir zawh hnûin
Pathian Lehkhabu thu a zir leh a. Pathian thuah chuan tûn hma lama
a hmuh ngai loh a hmu chhuak a, mihring tâna dîlsaktu chu Krista
chauh a ni tih a hmu chhuak a. Roman chuan Bible kawngte
kalsanin, mihring thu rochhiahte a pawm zâwk tih a hria a. Krista
rawngbâwlna atân a inpê a, thudik a hriat chauh chu puan chhuah a
tum tlat a.
A dam chhûnga a hnathawh ropui ber chu Pathian Lehkhabu
Sap\awnga lehlin a ni a. A lehlin chu Sap\awnga Pathian Lehkhabu
pum lehlinna hmasa ber a ni. Khâwlchhut dân hi chûng hun lai chuan
la hriat chhuah a ni lo va, chuvangin tam deuh han siam chhuah chu
hnathawh ninawm tak leh muang tak a ni a; nimahsela, an thawk a,
an siam a. England mîte chuan anmahni \awngin Bible chu an nei ta
a. Chutichuan, thim zîngah Pathian thu chu a lo êng \an ta a ni.
Pathian kutin Siam |hatna Ropui kawng chu a rawn puahchah ta a
ni.
Pope thuneihna hnial rual loha ngaih hnêna an inpêkna chu,
mihringin ngaihtuah theihna hman tur kan nei a ni tih zirtîrna chuan
mîte a chawk tho va. Mi lian deuh deuhte chuan Pathian thû chu an
ngai chang viau va, hêng mîte chauh hian chûng hun lai chuan
lehkha chhiar an thiam a ni. Wycliffe-a chuan Protestant zirtîrna
danglam bîk, Krista rin avanga chhandamna leh Pathian thu a dik loh
theih lohna a zirtîr a. Puithiam tam takin Bible chu sem darh zau tûr
leh chanchin \ha hril turin an zawmpui a; chûngho hnathawh leh
Wycliffe-a thu ziak chu a hlawhtling êm êm a, rinna thar chu
England rama mi chêng zâtvein an pawm a. Thimna ram chu a khûr
ta a.
A hmêlmâten a hnathawh an dâl a, tihtâwp an tum leh a nun
ngei pawh tihboral an tum pawh chu a hlawhtling lo va, kum
sawmruk leh pakhat a nih kumin, maichâma rawng a bâwl a, hna
thawh lai ngêiin a thi ta a.
SIAM |HATNA A DARH
Wycliffe-a thu ziakte avangin John Huss-a, Bohemia khuaa mi
chuan Roman tihdik lohna tam tak chu a lo bânsan a, siam\hatna
300
TLANNA THU
hnathawh lamah chuan a lo lût ta a. Wycliffe-a ang bawkin, Huss-a

chu Kristian \ha tak, lehkha thiam leh thudika rilru tidanglam lo va
inpe mî a ni a. Pathian thu lam ngaihtuah tûra mîte a fuihnaah leh
Roman puithiamte awmdân \ha lo leh mawi lo huai taka a
sawichhiatna chu mîte ngaihven zâwng tak a ni a, sâng tam tak
chuan rinna fîm zâwk chu an pawm a. Hêng hian pope te, bishop te,
leh puithiamhote a tithinur a. Huss-a chu Constance Rorêlna hmâah
rin dik lohna zirtîr thuah an ko va. Him taka kal theih nân German
lalin lehkha a pe a, Constance a lo thlen chuan pope ngêiin thudik
lovin a chungah engmah an ti lo vang tiin a lo hrilh a.
A chungchâng chu rei tak an ngaihtuah a, ani chuan thudik
chu a vuan reng a, a tâwpah chuan a zirtîrna chu a dik lo a ni tia
lamlêt nge a duh a, thih tiin an thlantîr a. Martar chan chu a thlang ta
a, a lehkhabute chu meia an hâl ral a en a, amah pawh chu an hâl
hlum ve ta a. An hâl hlum dâwn chuan kohhran hotûte leh sorkar
hotûte an awm a, an hnênah Pathian rawngbâwltu chuan Romanho
pope a\anga a hnuaia mîte sualna chu rinawm taka a sawisêlna thu a
sawi a, vântlâng hriata dik lo taka tih a ni lo vang tia tiamna vawng
lo va, an tihhlumna chuan, Rome nunrâwnna leh rinawm lohna chu
khawvêl mite hnênah a tilang a. Thudik hmêlmâte chuan, anmahniin
hre lo mah sela, tichhiat an tum an tihchhiat theih loh tûr sî chu an
\anpui zâwk a ni.
Wycliffe-a thih hnû pawhin, tihduhdahna nasa hlê mah sela,
sakhaw rinna tihbawlhhlawhna chu, langsâr lo tak leh ngun taka
sawisêlin a la awm a. Zirtîrte hun laia ringtûte angin Krista tân chuan
mîten an khawvêl thil neihte chu ui lo takin an pê a.
Pope thiltihtheihna tizau tur leh tichak tûrin theihpatâwpin an
bei a, pope-te chuan Krista aiawhtûte kan ni e tiin la ngiat mah se, an
nun sualna chu mîten an ngaithei tawh lo va. Khâwlchhut thiam hriat
chhuahna \anpuinain Pathian Lehkhabu chu a lo darh zau ta a.
Roman zirtîrnate chu Pathian thu ang a lo ni lo tih mi tam takin an
hmu ta a.
301
SIAM|HATU HMASATE
RIDLEY
KNOX
Thudik meichher chu a chhitû pakhat thlauh luihtîr ni mah

sela, mi dangin a kut a\angin a la a, hlau lovin a chhî a. Mimalte leh
Kohhrante chang ni lovin, hnamte sal a\anga tihchuah nân inbeihna
chu a chhuak a. Kum za engemaw zât kârah pawh Wycliffe-a hun
laia a rin ang rinpuite kut vuan tûrin mîten an kut an phar a. Luther-a
hovin German ramah Siam\hatna an \an a; French ramah Calvin-an a
sawi bawk a, Switzerland-ah Zwingle-an a sawi a. Kum engemaw
zât muthilhna a\angin khawvêl chu a lo tho harh ta a, ram khat
a\anga ram dangah “Sakhaw Zalênna” tiin thu a thang vêl a.
* * *
302
BUNG 47
LUTHER-A LEH SIAM |HATNA ROPUI
R oman thimna a\anga rinna fîm ênga kohhran hruai tura kohte
zînga a hmahruaitu ber tur chu Martin Luther-a a ni.
|hahnemngai tak, rinawm tak a ni a. Pathian hlauhna chauh lo chu
hlauhna dang nei lo a ni a. Sakhaw rinna atâna innghah lo chu
hlauhna dang nei lo a ni a. Sakhaw rinna atâna innghah nân Pathian
Lehkhabu thu chauh lo chu pawm duh lo mi a ni a. Luther-a chu a
hun laia mi pawimawh a ni reng a; amah hmangin Kohhran siam \hat
nân leh khawvêl tihên nân Pathianin hna ropui tak a thawk a ni.
Ni khat chu lehkhabu dahkhâwmnaa lehkhabûte a en laiin
Luther-an Latin \awnga ziak Pathian Lehkhabu a hmu chhuak a.
Pathian biakna hmunah Chanchin |ha leh lehkhathawn tlêm tlêm a
hre \hîn a, chûng chu Pathian Lehkhabu kimchang a ni ang chu tiin a
ngai mai \hîn a. Tûnah chuan Pathian lehkhabu a pumin a hmû a, a
hmuh hmasakna ber a ni nghê nghê a. Makti leh zah tak leh hlauvin a
phêkte chu a kêu a; nghâkhlel tak leh châk takin nunna thûte chu a
chhiar a, a châng chângin, “Pathianin hetiang lehkhabu hi ka tân mi
han pe ve teh sela âw!” a ti vawng vawng a. A kiang vêlah chuan
vântirhkohte an lo awm a, Pathian lal\hutthlêng a\anga ênna chuan a
hriatthiam tûrin, thudik rohlûte chu a lantîr a. Pathian tihlungawi loh
chu a hlau fo \hîn a, tunah chuan mi sual a nih a, a awmdân chu tun
hmaa a hriat aiin a hre chiang ta a. Sualna laka him leh Pathian nêna
inremna hmuh chu nasa takin a duh a, chu mi a duhna chuan sakhaw
biakna ina awm tûrin a luhtîr a, chutah chuan a fala sakhaw be mi
angin a awm a.
Nî tina a thiltih tur a tih bâka hun a neih chu zir nân a hmang
a, mut pawh a hmuh loh phah a, a chaw ei chhûng hun tâwi tê pawh
chu zir nâna han hman loh chu a ui a. Thil dang zawng zawng aiin
Pathian thu zir chu nuam a ti ber a. A awmna pindan bangah chuan
Bible thlun a hmû a, chu mi chu a chhiar fo \hîn a.
303
Luther-a chu puithiamah an nemnghet a, biak in a\angin Wittenburg

khuaa sikul sânga thu zirtîrtuah an ko va. He mi hmunah hian
Pathian Lehkhabu chu a tîra an ziakna ang \awgtea ziakin a zir \hîn
a. Bible thute a sawi \hîn a, châk taka ngaihthlatûte hnênah chuan
Sâm bu te, Chanchin |ha te leh lehkhathawn te an hriat theih turin a
zirtîr a. Pathian thuah chuan thil tithei tak a ni a, a chungah Pathian
khawngaihna a awm a. A thu sawi thiamna chuan a thu ngaithlatûte a
hîp a, thudik a sawi chiana leh a thiltihtheihna chuan a hriat thiamtîr
a, a tihtakna chuan a rilru an khawih a.
SIAM |HATNA HMAHRUAITU
Pathian remruatin Rome khua tlawh a tum ta a. Petera Kailâwn an
tiha \hing\hîte zawng zawng chu popein sual ngaihdamna
(Indulgence) a tiam a. Ni khat chu Luther-an chutiang thil chu a lo ti
a, a tih lai chuan khawpui rî angin âwin a hnênah, “Mi fel chu rinnain
a nung ang,” ti angin a hria a. Zak tak leh hlauvin a tho va, a âtna
hmun a\ang chuan a tlân ta a. He thu châng hian a thlarau chunga
thiltihtheihna a neihna chu a hlohtîr tawh ngai lo va. Chu mi nî a\ang
chuan tûn hma lama a hriat aia chiangin chhandamna atâna mihring
hnathawh rin a dik lohzia leh Krista tlinna rin tlatna a \ûlzia a hria a.
Pope-in Setana bumna an hman lakah chuan a mit a lo meng ta a, a
mit chu a chhîng leh tawh lo vang. Rome a\anga a
LUTHER MELANCHTHON
304
TLANNA THU
chhuah nî a\ang chuan a thinlung pawh Rome a\angin a chhuak ve a

ni; chu mi a\ang chuan Rome nêna an in\henna chu a lo lian ta deuh
deuh va, Roman Kohhran nêna an inzawmna chu a lo titâwp ta a.
Rome a\anga a lo haw leh hnu chuan Luther-a chuan Wittenburg
sikul sang a\angin Pathian thu thiamna sang ber entîrna chu a dawng
a. Chutichuan, Pathian thu a duhzawng tak zirin, ni danga a tih theih
ang aia nasaa hun a hman a lo remchang ta a. A dam chhung zawnga
ngun taka zir a, Pathian thu chu rinawm taka hril a, pope thusawi leh
zirtîrnate hril lo turin a intiam tlat a. Pathian thu zirtu leh zirtîrtu mai
kha a ni tawh lo va, Bible thu puangtu a ni ta a ni. Pathian beramhote
thu dika ril\am leh tuihalte chu chawm tura koh a ni a. Pathian Thu
Thianghlima innghat tih chauh loh zirtîrna dang chu Kristianten an
pawm tur a ni lo, tiin a zirtîr a. Hêng thu hian popete ropuina leh
thuneihna sang chu a \hiat a. Siam \hatna bulpui ber thu chu an pai a
ni.
Thudik chhantu angin Luther-a chu a hnathawhah huai takin a
lût \an a. Pulpit a\angin dik tak leh khûn taka hrilh lâwka thu sawiin
a âw chu hriat a ni a. Mipuite hriatna sual \hat lohnate a sawi a,
mahnî hnathawhin sualna laka sual thiam lohna tihnêp theih a ni lo
va, hremna chu pumpelh theih a ni lo tih a zirtîr a. Mi sual chu
Pathian hnêna simna leh Krista rinna chauh lo chuan a chhandam
thei lo va. Kristâ duhsakna chu lei theih a ni lo va; thilthlâwnpêk a
ni. Mi sual ngaihdamna chu lei theih a ni lo va; thilthlâwnpêk a ni.
Tlantu khenbeha chu rinnaa enin sual ngaihdamna awm zâwk tur a ni
tiin a hrilh a. Intitlâwm a, mahni leh mahni inhrem a, chhandamna
hmuh tuma beih chu a hrehawmzia leh a beidawn thlâkzia ama hriat
ngeia chu a hrilh a, mahni inen lo va, Krista ring zâwkin muanna leh
lâwmna a hmuhzia a hrilh a.
Luther-a zirtîrnate chu German ram chhûnga ngaihtuahna rilru
nei mîte chu a ngaihtuahtîr hlê a. A thu sawite leh a lehkha ziakte
a\ang chuan mi sang tam tak tiêngtu êng a lo chhuak a. Tun hma lam
zawnga tihdân thî, kohhran lo phuartu hmun chu rinna nungin a
305
rawn thlâk a. Romanho sakhaw ngaihtuahna thuah chuan mîten rinna

nî tinin an hloh va. Mi thleibîkna bang chu a chim mêk a, zirtîrna leh
mîten tihtheihna neia an insawina apiang chu Pathian thuin Luther-
an a endik \hîn a, chu a endikna chu chem hriam tawn, mihring
thinlunga indâwt ang a ni. Hmun tinah thlarau lama hmasâwn duhna
a awm a. Tun hmalam kum engemaw zât chhûnga awm tawh ngai lo
felna duhna leh châkna, hmun tinah a awm a. Mipuite mit, mihringin
a tih tur a ruat chawp leh mihring palai thlîr \hînte chuan simin leh
rinnain Krista leh khenbeha awma chu an thlîr ta zâwk a.
Siam\hatu thu ziak leh a zirtîrna chu Kristian luhna ram tam
takah a darh a. Switzerland leh Holland-ah a darh bawk a. A lehkha
ziak chuan France leh Spain ram pawh a thleng a. England-ah chuan
a izrtîrna chu nunna thûah an ngai a. Thudik chu Belgium leh Italy-
ah pawh a darh a. Engmah hre lo beiseina leh lâwmnaah an lo harh
leh a ni.
LUTHER-AN ROME A HRANSAN
Roman chuan Luther-a tihboral a tum a; nimahsela, Pathian
chu a inhumna a ni. A zirtîrna chu hmun tinah sakhaw zawngtu
awmkhâwmnaah te, in chhe têah leh mi ropui inah te, zir sânna
hmunah te, lal inah te hriat a ni a; a thiltih chu \anpui tûrin mi \hâte
hmun tin a\angin an lo chhuak a.
Kristianna siam\hatna thuah German lal leh mi \hate hnêna a
dîlna thuah chuan Luther-an pope chungchâng thu a ziak a, “Krista
aiawhtu ka ni e inti si, lal tumahin an tluk loh khawpa intilang ropui
hmuh hi a râpthlâk a ni. He mi hi, rethei Isua emaw, mi inngaitlâwm
Petera emaw ang em ni? Khawvêl lalpa a ni e! an ti a, a aiawha a
inngaih Krista ngei chuan, „Ka ram chu he khawvêla mi a ni lo,‘ a ti
si a. Aiawhtu lalna hmun chu a aiawha lalna aiin a zau zâwk thei em
ni?” a ti a.
Zir sânna hmun lam thu chu hetiang hian a ziak a, “Pathian thu
thianghlimte ngun taka thawk a an hrilhfiah a, naupangte rilrua an
306
TLANNA THU
tihngheh loh chuan zir sânna hmun hi hrem hmun kawngka ropui tak
a ni ang tih ka hlau viau mai. Pathianin thû a neihsân hlê lohnaah
chuan naupang awmtîr tûrin tumah ka fuih lo. Pathian thû, englai
pawha zirtîrna hmun loah phawt chuan khaw lohna a awm ang,” a ti
a.
Hêng thû hi German ram chhûngah chuan an theh darh a,
mipuite chungah mak takin thu a nei a. An hnam pumin siam\hatna
puanzâr bula ding tûrin a chawk tho va. Luther-a hmêlmâte chuan a
chunga phuba lâk an châk a, a chûng thu ngaihtuah tûrin pope an
fuih a. A zirtîrna chu chawp leh chilha thiam loh chanter tûra thupêk
a ni. Siam\hatu leh a zuitute chu ni sawmruk, an zirtîrna sût leh tûra
hun pêk an ni a, an insût loh chuan kohhran a\angin hnawhchhuah an
ni ang an ti a.
Pope thupêk chu Luther-an a lo hmuhin, “Dik lo leh Pathian
zah lo ka ti a, ka hmuhsitin ka dodâl e; heath hian Krista ngei chu
thiam loh chantîr a ni.... Chhan \ha berte avanga chutiang vânduaina
ka tuar tûr chu ka lâwm hlê mai. Ka thinlungah chuan zalênna nasa
zâwk ka nei ta pang a ni; pope chu Krista dodâltu a ni tih ka hre ta a,
a lal\hutphah pawh chu Setana tã a ni tih ka hre ta,” a ti a.
Amaherawhchu, Rome-a pope thu chuan thiltihtheihna a la nei
a. A thu hnuaia inpêk luihtîr nân tân in te, insawisakna te leh
khandaih te, hriamhrei a la nei a. Thil engkimin siam\hat hnathawh
chu a tâwp dâwn niin a tâlang a. Mi rilru chak lo leh puithu mîte chu
pope thupêkah chuan an khûr mai si a, Luther-a chu khawngaihin \an
hlê hlawm mah sela, siam\hat tum avanga thih huam êm chu an
ngam lo va.
* * *
307
BUNG 48
SIAM|HATNA HMASÂWNNA
G erman ramah chuan lal thar Charles V-na a lo lal a, Rome mi

tirhte chuan lawmpui a, siam \hatna dodâl a, a thiltihtheihna
hmang tura thlêm an tum a. Saxony hotu pakhat, lal thlannaa tel thei
pâwla mi avangin lala thlan a ni a, chu mi hotu chuan Luther-a thû a
ngaihthlâk zet hmâ chu a chungah engmah ti lo turin a ngên thung a.
Charles lo lal hlim chhûng chuan German ram bung hrang
hrang hotute Worms khuaah an inkhâwm a, chu mi inkhâwm lai chu
pâwl tinin an ngaihven a. Sorkar thu tam tak, pawimawh tak tak
ngaihtuah tur a awm a; nimahsela chûngte chu Wittenburg puithiam
thu lakah chuan engahmah ngaih loh an ni hial zâwk a.
Charles chuan Luther-a chu a rualin inkhâwmpuia rawn hruai
turin Saxony hotu chu a lo chah tawh rêng a, siam\hatu chu mi tihnat
loh tûra vên a ni ang a, an inhnialna chu thu titlu thei mi nên tihbuai
lohvin an sawi dûn ang a ti a. Luther-a chuan lal hmaa kal chu a
nghâkhlel hlê a.
Luther-a \hiante chuan hlâuin an lungngai hlê a. An huat leh a
chunga hleihneihna an neih an ring a, lalin vên tiam mah se
kalkawng lakah pawh a him lo vang tih an hlau va, chutianga thih
mai hlauhawm chu huam lo turin an ngên a. Ani chuan, “Roman-ho
hian Worms khuaa ka kal an duh lo va, thiam loh ka chan leh ka
thihna an duh a ni. A pawi lo ve. Keima tân \awng\ai lo ula, Pathian
thu atân \awng\ai zâwk rawh u,” a ti a.
INKHÂWMPUI HMÂAH LUTHER-A A DING

A tâwpah chuan Luther-a chu inkhâwmpui hmâah a ding ta a.
Lal chu a lal\hutphahah a \hu a. A ram chhûnga mi ropui deuh deuh
chuan an hual vêl a. Martin Luther-an a rinna thu a sawina tur
inkhâwmpui anga ropui hmaah chuan tumah an la ding ngai lo vang.
308
TLANNA THU
Chutiang hmâa a lang mai pawh chu thudik \ana hnehna

chiang tak a ni. Pope-ina thiam loh a chanter tawh rorêltu dangin a
ngaihtuah \hat leh chu pope thuneihna chu a sâng ber lo a ni tih a
tilang chiang a. Siam\hatu, pope-in a hnawhchhuah leh \hiante kâwm
lo tûra ruat chu vênhim tiam a ni a, rama mi ropui berten ngaihthlâk
a ni a. Rome-in ngawi reng turin thu an pe a, Kristian ram hmun tin
a\anga lo kal khâwm, mi sang tam tak hriatin thû a sawi dâwn a.
Rilru zâm hmêlpu lo leh muang taka awmin khawvêl mi lian hnêna
Pathian hretu atân a ding a. Luther-a chuan thu hnuairawlh leh
inngaitlâwm takin an thu zawhte a chhâng a. A landânah chuan zak
thei awm tak, zahawm tak sî a ni a; rinna leh hlimna a tilang a,
inkhâwmpui pawh chuan mak an ti a.
Êng laka maimitchhîng luite leh thudik hriat chian tum lo rêng
rêngin chu Luther-a thu sawi thiltihtheihnaah chuan an thinur a. Thu
a sawi zawh chuan inkhâwmpui aia thu sawitu chuan thinur takin,
“An thu zawh che i chhâng hlei nêm... Chhânna kim takin tawi tein i
chhâng tûr a ni.... I thu i sût ang nge sût lo vang?” a ti a. Siam\hatu
chuan a chhâng a, “Lalte leh hotu lianten chiang tak leh tluang tak
leh kimchang tak sia ka chhân an duh a, ka chhâng ang che u, ka
chhânna chu hei hi a ni: Ka rinna chu pope hnênah emaw,
inkhâwmpui hnênah emaw an ngaihtuah tûrin ka pe thei lo; thil an
tisual ve fo va, anmahni pawh an inkalh \hîn a ni tih nî angin a lang
chiang sî a. Chuvangin Pathian thu hriatpuina emaw, fiah taka
ngaihtuah chhuahnain emawa ka hriat chian chiah loh va, chûngte
chuan Pathian thua ka chhia leh \ha hriatna chu phuara an siam nghâl
loh chuan ka sût thei lo va, ka sût duh bawk hek lo; Kristian tân
mahni chhia leh \ha hriatna kalha thu sawi a rem lo va. Hetah hian ka
ding a, thil dang ka ti thei lo. Pathianin, min \anpui rawh se, Amen,”
a ti a.
Chutichuan, mi fel chu Pathian thu lungphûm nghetah chuan a
ding a. Vân ênnain a hmêl a tiêng a. Dik lohna thiltihtheihna kalh leh
khawvêl hnehtu rinna chungnunzia a hriattîr laia a ropuina leh a
thinlung lâwmnate chu mi zawng zawng hnênah a lang a.
309
Lungpui anga nghetin a ding a, khawvêl thiltihtheihna fâwn

nasa tak chuan engmahin a tina thei lo va. A thu chakzia, hlau leh
zâm hmêl a put loh leh a mit mengte leh a thu tinreng, tum tlatna
neia lang chuan inkhâwmpuia mîte rilru chu a khawih hlê a. Vauna
emaw, thutiamin emaw, Rome thupêk hnuaia inpe turin thlêm thlûk
rual a ni lo tih a lang chiang a.
Luther-a hriattîrna hmangin Krista chuan thiltihtheihna leh
ropuinain thu a sawi a, Luther-a chu a \hiante leh a hmêlmate pawhin
engemaw chhûng chu mak an ti a, an hlau va. Chu inkhâwmpuiah
chuan ram rorêltute rilru khawih khawpin Pathian Thlarau a awm a.
Hotu tam takin Luther-a thû a dikzia chu an \an a. Mi tam tak chuan
thudik chu an hre chhuak a; \henkhat chu chûng hunlaia an hriat
chianna puang lo, a hnua Pathianin Lehkahbu Thute zira, Siam
|hatna atâna huai taka \ang lehte pawh an awm a.
Thlangtu Fredericka chuan inkhâwmpui hmaa Luther-a lo lan
hlan chu a nghâkhlel hlê a, a thu sawi chu ngun takin a lo ngaithla a.
Chu mi thiam hruaina leh nghehna leh amah a inrinnah chuan a
lâwm a, amah hliah khuhtu leh vêngtu a nih pawh chu a chhuang hlê.
A inkhingate chu a khaikhin a, pope-te leh lalte leh bishop-te finna
chu thudik thiltihtheihna chuan engmah lovah a chantîr tih te a hmû
a. |hangthar zêlah leh hnam tin zîngah pawh Roman chu a tlâwm a
ni tih an hre zêl dâwn a ni.
Siam\hatu chuan thil pakhat maiah pawh lo inpein lo hneh ta
lo sela, Setana leh a hote chuan an hnehna an chang dâwn a ni a.
Nimahsela, a nghehna tihchêt rual loh chu kohhrante chhanchhuahna
leh hun \ha zâwk lo awmna a ni. He mi pakhat, sakhaw thua ama thu
ringa thil a tih ngamna hian, ama hun lai chang pawh ni lovin, nakin
hun lam thlengin kohhran leh khawvêl a khawih danglam dâwn a.
Hun tâwp thlengin, a nghehna leh a rinawmna hian a tuar ang tuartu
tûrte chu a tichak dâwn a ni. Pathian thiltihtheihna leh lalna chu
mihringte thurêl aiin leh Setana thiltihtheihna nasa tak ai pawhin a
ropui a ni tih a tilang a.
310
TLANNA THU
Thudik \an leh sualna zilhah chuan Luther-a chuan \hahnem a

ngai a, a huaiin hlauhn a nei lo va. Mi sualte leh ramhuaite chu a
pawisa lo va; anmahni zawng zawng aia thiltihthei pakhat chu a
hnênah a nei tih a inhria a. Luther-a chu mi \hahnemngai tak, huai
tak, a châng phei chuan huai lutuk leh \hahnemngai lutuk hial mi a ni
a. Amah ang lo tak Melancthona chu siam \hatna hnathawk turin
Pathianin Luther-a \anpui tûrin a ruat a. Melancthona chu mi \i tak,
hlauthâwng thei tak leh fîmkhur thei tak leh dawhthei tak a ni.
Pathianin a duhsak hlâ a. Pathian Lehkhabu Thu pawh a hre hlê a,
finna leh a ngaihtuah thiamna pawh \ha tak a ni a. Pathian tâna a
duhsakna chu Luther-an a duhsakna tluk hial a ni a. Heng mi
pahnihte thinlung chu Pathianin a zawm dûn a; \hian in\hen hlei thei
lo an ni a. Melancthona chu a hlauhthâwn leh a muan lutuk dâwn
pawhin Luther-a chuan nasa takin a \anpui a; Luther-a pawh a thu a
chak lutuk dâwnin Melancthona chuan a \anpui ve leh thung a.
Melancthona nakin hnu lam ena a fîmkhurna chuan Luther-a maiin
thawk ta sela buaina lo chhuak thei tur chu a dâl hlê a; Melancthona
chauhvin lo thawk ni sela, an hna thawh chuan hmâ a sâwn bawk hek
lo vang. Siam \hatna hna thawk tûra hetianga mi inang lo Pathianin a
thlanah hian A finzia ka hmu a.
ENGLAND LEH SCOTLAND TIH-ÊN A NI
German mîte tâna Luther-an Bible thup \hin kha a lo hawng
angin, Pathian Thlarauvin England tâna hawng ve turin Tyndale-a
chungah a lo hmang ve a. Pathian Lehkhabu Thu ngun taka zirtu a ni
a, thudik a hriatna chu huai takin a sawi a, zirtîrna zawng zawng chu
Pathian thûa fiah vek tûr a ni a ti a. A \hahnemngaihna chuan pope-
ho dodâlna a chawk chhuak lo thei lo va. Amah hnialtu tûra Catholic
puithiam an ruat chuan, “Pope dâna kan awm loh ai chuan Pathian
dâna kan awm loh a \ha zâwk e,” a ti a. Tyndale-a chuan a chhâng a,
“Pope leh a dân zawng zawng chu ka âwih lo ve; Pathianin ka nun hi
a zuah rih chuan kum tam tak a ral hmâin leilettu naupangte pawh
nang aia Pathian thu hre turin ka siam ang,” a ti a.
311
Mipuite hnêna thuthlung thar, Pathian thu anmahni \awng

ngeia hriattîr a tum chu a tum nghet ta a, a hnathawh tur chu a bei ta
thuai a. Amaherawhchu, England zawng zawng chuan a hnathawh
chu an khapin a lang a, German ramah chuan Thuthlung Thar chu
Sap\awngin a chhuttîr ta a. Bu sangthum an chhû a, an hralh zo thuai
a, a kum lehah a hran pain an chhu leh a.
A tâwpah chuan a rinna a \an avangin martara thihna a lo tuar
ta a; nimahsela hriamhrei a lo puahchah hmang chuan sipai dangten
hun hrang hrangah, keimahni hun thlengin an lo do zêl thei a ni.
Scotland ramah chuan chanchin \ha \an turin John Knox-a a lo
chhuak ve leh a. He siam\hatu huaisen hian mihring a hlau lo va.
Martar chana thil tuar tur a kiang vêla lang rengte chuan a
ti\hahnemngai deuh deuh zâwk a. Tiduhdahtu khandaih chu a lu
chunga lek reng ni mah sela, nghet takin a thû chu a \an a, milem
biakna chu tichhe tûrin a theih dân ang angin a bei a. Scotland ram
an zalên hmâ chu a tum chu a vawng a, LALPA indona chu a bei a, a
\awng\ai a.
England ramah pawh Latimer-a chuan Bible chu mipuite
hnênah anmahni \awngin chhiar tur a ni tiin thu sawina hmunahte a
sawi a. Pathian thu thianghlim tichhuaktu chu “amah Pathian a ni e,”
chutichuan, hêng Pathian thu hian a siam chhuaktu thuneihna leh
chatuana awm tûr a nihna a chhawma ni. “Lalte, hotute leh
rorêltute..... a thu thianghlim.... awih lo tûr an awm lo,” a ti a.
“Kawng pêng dangahte i kal suh ang u, Pathian thuin min hruai rawh
se; kan pî leh pûte zuiin.... leh an tih ang ti lovin, an tih tûr ang ti
zâwkin i kal ang u,” a ti a.
Tyndale-a \hian rinawm takte, Barnes-a leh Frith-a chu thudik
\an turin an lo chhuak ve a. Ridleys0a te, Cranmer-a te an lo awm leh
zêl a. Hêng siam\hatna hruaitu, England rama mîte hi mi lehkha
thiam tak tak an ni a, Rome thu lama an \hahnemngaihna leh an
puithûna pawh ngaihsan a ni \hîn a. Pope thu an kalhna chhan chu
pope thudik lohzia an hriat chhuah vang a ni a. Babulon chungchâng
312
TLANNA THU
thurûkte an hriatna chuan Romanho tâna \ha lo tura an hriattîrna chu

a tichak a ni.
Tyndale-a te, Frith-a te, Latimer-a te leh Ridleys-ate chuan
Pathian thuneihna leh Pathian Lehkhabu Thu thianghlim tlin theihna
chu an \anna bul tak a ni. An innghahna chu Bible a ni a, chu miah
chuan zirtîrna leh an thil tih dang pawh an la lût a. Hêng mi
thianghlimte hian an nunna chu hâlral tura an pêk pawhin Pathian leh
a thu an rinnain a \anpuiin a hnêm a ni.
* * *
BUNG 49
HMASÂWN THEIH LOHNA
Mimaiin
tam takin siam\hatna chu Luther-a awm loh hnû chuan a reh
an ring a, an rin angina reh ta lo va. He khawvêl
chanchin tâwp thlenga awm tur a ni zâwk a. Luther-a hian a chunga
Pathian êng lo awm chu mi dangte hnêna pe chhâwng leh turin tih
tur hna nasa tak a nei a. Nimahsela ani chuan khawvêl hnêna ênna
pêk tur zawng zawng chu a hmu vek bîk lo va. Chu mi hnu a\anga
tun hnu thlengin ênna thar chu Pathian thu chungchângah a lo êng
zêl a, thudik chu a lo lang thar zêl a ni.
Luther-a leh a hnathawh puite chuan Pathian tân hna ropui tak
an tawk a; nimahsela Roman kohhran a\anga lo chhuak, a zirtîrna
dânte awih leh zâwm ve tawh \hîn an ni a, dik lohna zawng zawng
chu an hmu chhuak lo vang tih hriat sa a ni a. Amaherawhchu Rome-
in a phuarna an phelh a, khawvêl hnêna Bible an pêk chu an
hnathawh a ni a; chutichung pawhin thudik pawimawh tak tak
\henkhat chu an hre chhuak thei lo va, dik lohna tam tak pawh an
bân loh a awm a. An zînga mi \henkhat chuan thupêk palîna
Chawlhni chu an la serh a. Kohhran siam\hatute zîngah hian thudik
pakhat Protestant-ho pawhina an ngaihthah zîngah chuan thupêk
palîna, mîten an ngaih pawimawh tawh mang loh dikzia leh, Bible-in
313
HMASÂWN THEIH LOHNA
Chawlhni a ruat vawngtute chu ngaihsân hlê tûr a ni. Kristian awmna
rama thiamna nasa tak awm tawh kha siam \hatnain a lo tihkian
chuan, ram tam takah Chawlhni serhtute chu an lo lang chhuak ta a
ni.
Siam \hatna malsawmna dawngtu tam tak chu Luther-a
kalkawng \ha leh ropuiah chuan an kal ta lo va. A châng chângin mi
rinawm thudik rawn chhar chhuak thei leh tihdik loh lo pawm reng
tilangtute lo chhuak \hîn mah sela, mi tam zâwk chu Krista hun laia
Judate leh Luther-a hunlaia Roman mîte angin, an pî leh pûte rin ang
rinpui a, an awm ang anga awm ve an duh a. Chuvangin sakhua chu
a langa serh ang mai maiin a lo awm leh ta a; Pathian thu angin
kohhran lo kal ta zêl sela, thil dik lo leh thu dik lo an rinna bân daih
tawh turte chu an la vawngin an la serh ta zêl a. Chutichuan, siam
\hatnain a chawhthawh rilru a thî a, Luther-a hun laia Roman
kohhran siam \hat a \ûl ang khân Protestant Kohhran pawh siam \hat
a lo \ûl ta a. Roman kohhran zînga awm ang bawk thlarau lama
mutthlûkna, mihringte ngaihdân zahna, khawvêl mi nihna, leh
Pathian thu, mihringte ngaihruatnaa thlâkna a lo awm ve a. Sakhaw
hmingin chapona leh thil tih lutuknate an lo uar a. Khawvêl nêna
inzawmin kohhrante chu an lo bawlhhlawh zo ta a. Luther-a leh a
hnathawhpuiten an thawh leh nasa taka an tuar chhan thupuite chu an
lo tihniam zo ta.
Tihduhdahnain thudik chu a tibo thei lo tih Setanan a hriatin
insiam remna, tlûksanna nasa tak, Rome kohhran lo din chhuahna
ang kha beih leh a tum ta a. Ring lo mîte nêna inkawp lo vin, he
khawvêl pathian biate, milem biate ang tho kawp tûrin Kristiante a
thlêm leh a.
Setana chuan vântlâng lakah Bible chu a thup thei lo va; mi tin
neih theihin an siam ta si a. Nimahsela mahniina Pathian thu, a dik
leh dik loh chhût a, zawng lote chu ngaihdân leh lehlin dân dik lo
pawm turin mi sang tam tak a hruai a. Bible zirtîrnate chu a tikhaw
lo va, pî leh pu ngaihdân mi tam tak tiboral tûr chu a inphun nghet a.
Mi thianghlimte hnêna rinna pêk tâwh \an aiin, kohhran chuan
314
TLANNA THU
hêng pî leh pû thu rochhiahte hi an \anin an chawisâng a. A khawsak

dân leh hlauhawma an awm hre lo vin, kohhran leh khawvêl chuan
lei chanchin pawimawh leh ropui tak hun, Mihring Fapa a inlâr hun
chu a lo thleng dâwn a ni.
* * *
BUNG 50
VÂNTIRHKOH PAKHATNA THUCHAH
V ântirhkoh pakhatna hrilh lâwkna thuchah, Thupuan 14 -a lang

chu kum 1840 leh 1844 inkâra a lo kal lehna ngaihsaknaah
chuan tihfamkim a ni a. Europe leh Amerika ramah chuan zâwlnei
thu hrilh lâwkna thûte an sawi chuan rinna nei mi leh \awng\ai mîte
rilru a khawih nasa hlê mai a. Pathian thâwkkhum thû an chhuiin,
thil zawng zawng tâwpna a hnai tawh tih hriatna chiang tak an hmû
a. Pathian Thlarau chuan zilh lâwkna sawi turin a rawngbâwltute a tîr
a. Chatuan chanchin \ha, “A rorêl hun chu a lo thlen tâk avangin
Pathian chu hlâu ula, châwimâwi rawh u,” ( Thupuan 14:6 ) tih chu
hmun tin kil tinah a thang darh a.
Ramthim rawngbâwltûte an kalna apiangah Krista lo kîr leh
thuaina tur thu lâwmawm chu an puang a. Ram hrang hrangah
Kristian fâl taka awm \henkhat chuan anmahni pual a Pathian thu
chângte ngun taka zirin, Chhandamtu lo kîr lehna chu a hnai tih an
hre chhuak bawk a. Europe ram hmun \henkhatah chuan an dânin
mîte a khuahkhirh nasa a, a lo kal lehna thu hrilh an khap a,
nimahsela naupang tê tête chu mi thu sawi tûr chuan hman an lo ni a,
mi tam takin chu zilh lâwkna chu an ngaihthla tho va.
He thuchah hi Amerika rama hril tûrin William Miller-a leh a
thawhpuite chu ruat an lo ni a, a hnathawh tihên chu ram hla tak
takah a êng chhuak a. Lo neitu pakhat, Bible ring lo mi, chu hrilh
lâwknate zawng tura a rilrua thawk turin Pathianin a vântirhkoh a tîr
a. Tun hmalama thusawi lâwk, Pathian mîten an hriatchhuah
315
ngai lohte a hriatthiam theih nâna a rilru hawng tûr leh, hruai tûrin
Pathian vântirhkohten he mi thlan hi an tlawh fo va. Thudik khaidiat
anga inzawm chhâwng bul chu hriattîr niin, a zawm chhâwngtu chu
zawng zêl tura hruai a ni a, Pathian thu chu makti tak leh fak takin a
lo thlîr ta a. Thudik chu khaidiat angin a inzawm chhâwng vek a ni
tih a hmû a. Pathian thâwkkhum ni lo va a ngaih \hin thu chu mawi
leh ropuiin a hmaah a lo lang ta a. Pathian Lehkhabu chang pakhatin
châng dang a hrilhfiah a, thu châng pakhat a hriat thiam loh chu thu
châng dangah a hrilhfiahna a hmu leh a. Pathian thu thianghlim chu
lâwm tak leh zah tak leh hlau takin a ngai châng a.
Thu hrilh lâwkte chu chhui zêlin leia chêngte chu khawvêl
chanchin tâwpna hunah an awm tawh a, nimahsela an hre si lo tih a
hmû a. Kohhrante chu a enin an lo chhe tawh tih a hmu a; Isua
chunga duhna an nghah kha an la a, khawvêl chungah an nghat ta
zâwk a; vân atana ro khâwl lovin khawvêl hausaknate an zawng a.
Hmun tinah vervêkna leh thimna leh thihna a hmu thei a A rilru a lo
khawih ta hlê a. Elija zui tura Pathianin a bâwng leh a ran kalsan tura
Elisha a koh ang khân a lo kalsan turin Pathianin a ko ta a ni.
Khûr chungin William Miller-a chuan Pathian ram thurûkte chu a
hrilhfiah a, thu hrilh lâwkte Krista lo kal lehna tûr thlenga chhuiin
316
TLANNA THU
mîte a zirtîr \an ta a. Kum 1843-a Krista lo kalna kawhhmuhtu,

Pathian Thu hriattîrna chu mîten an ngaihsak ta hlê mai a. Thu
hrilhlâwk hun bîte chhût chhuak a an sawina chu mi tam takin a dik a
ni an ti a, a hma lama an ngaihdân tidanglam hreh chuang lovin, thu
chu lâwm takin an pawm a. Rawngbâwltu \henkhat chuan anmahni
pâwl ngaihdân bil bânsanin, Isua lo kalna an puang tlâng ta a.
He thuchah pawmtute zîngah hian rawngbâwltute chu tlêm tê
an ni a, chuvangin rawngbâwltu ni ve lo, mimawl tê têin thuchah
atân an thawk ber zâwk a. Lo neituten an lo an kalsan a, themthiam
hna lam thawkin an hriamhrei an kalsan a, dâwrkaiten an dâwr
bungrua an kalsan a, mahni hnâ leh an dinhmun an kalsan a;
nimahsela hnathawh tihfamkim tûr ngaihtuahin a thawktute chu an
tlêm a ni. Pathian ngaihsak lo kohhran leh suala tlu khawvêl awmdân
chuan vêngtu dik takte rilru a tihah a, mîte chhandamna nâna sim
tûra ko tûrin thawhrimna leh hrehawmna leh tuarna chu lâwm takin
an huam a. Setanan dodâl mah se, hnathawh chuan tluang takin hmâ
a sâwn zêl a, mi sang tam takin a lo kal lehna thudik chu an pawm a.
SAKHAW HARHNA ROPUI
Thinurna lo thleng tûr laka tlân bo tûrin khawvêl mi leh
kohhrana mi sualte zilhna thû chu hmun tinah hriat a ni a. Krista
hmâa lo kal, Baptistu Johana angin thu hriltûte chuan thing bulah
hreipuite an dah ta a. Sim hming pu tlâka rah tûrin mi an fuih a. An
sâwmna thu sawi, mîte chawk tho tak chu pulpit pangngai a\anga
himna leh muanna an tiamna nên chuan a inang lo hlê a, an thuchah
sawinaah tawh phawt chuan mîte rilru a chawk tho hlê.
Thlarau Thianghlim thiltihtheihna chuan Pathian thu hriattîrna
tluang leh ngîl chu a \anpui a, a dik tih a hriattîrna chu mi tlêm tê tih
chauh lo chuan hnial hleih theih a ni lo va. Hima an inngaihna dik lo
tak a\ang chuan sakhaw zirtîrtûte pawh chawhthawhin an awm a. An
hnungtawlhna te, an khawvêl mi nihna te, an rin lohna te, an
317
chapona te leh mahni hmâ an sialna te an hmu chhuak a. Sim leh

inngaitlâwmin mi tam takin LALPA chu an zawng a. Tun hmâ
zawnga khawvêl chunga an duhna (an nghah \hîn chu vân lamah an
nghat ta thung a. An chungah Pathian Thlarau a awm a, an thinlungte
a nêm a, hnehin a awm a, “A rorêl hun chu a lo thlen tâk avangin
Pathian chu hlau ula, chawimawi rawh u,” ( Thupuan 14:7 ) tiin an
âu ve a.
Mi sualte chuan \ap chungin, “Chhandama ka awm theih nân
engtin nge ka tih ang?” tiin an zâwt a. Bum hmang \hînte chuan rulh
leh an châk a. Kristaa muanna hmûte chuan malsawmna chu mi dang
pawhin chang ve se an duh a. Nû leh pâte thinlung chuan fâte lam an
ngaihtuah a, fâten nû leh pâte an ngaihtuah thung a. Induhna leh
inkiltawihna an kâra awm \hîn chu a bo va. An rilru tak an inpuang
a, chhûng khata mi chuan anmahni laina bul leh an hmangaih berte
chhandam an nih theih nân an thawk a.
Ngun taka dîlna thâwm rî te hriat a ni fo va, Pathian hnêna
dîlin hmun tinah rilrua nasa taka tuar an awm a. An sualte ngaihdam
a ni tih hriat chianna dîlin leh an chhûngte leh an \henawmte rilru
lamlêt nana zan khua khuaa \awng\aia bei te an awm a. Chutiang
rinna nghet tak leh urhsûn taka beihna chuan a hmuh tur chu a hmu
a. Pathian mîte hian chutianga an \awng\ainaah khawngaihna
\hutthlêng hmâah chuan ngen ngun zui zêl sela chu tuna an chan aia
nasa hi an chang tûr! Rinna nung tlâkchhamna avangin Tlantu \hain
khawngaihna tam taka a pêk chu mi tam takin an chang lo a ni.
Mi tinreng Adventist inkhâwmnaahte chuan an kal a. A chhan
hrang hrang avangin mi hausa leh rethei te, mi lian leh mi têten a lo
kal vawihnihna zirtîrna thu chu anmahni ngeiina ngaithlâk an duh a.
LALPA rawngbâwltûtena an rinna chhan an sawi laiin LALPA
chuan dodâlna rilru chu a khap bet a. A hmanrua chu a châng chuan
an chak lo va; nimahsela a thudik \an chuan Pathian Thlarauin
thiltihtheihna a pê a. Chûng pun khâwmnaahte chuan vântirhkoh
thianghlimte an awm tih lanna a awm a, ringtute zîngah nî tin mi tam
tak an tel thar a. Krista lo kal lehna hriat chianna thu an sawi nawnin
an thu chu ngawi rengin mi tam takin an ngaithla a. Lei leh vân chu
318
TLANNA THU
inhnaih tawnin a lang a. Pathian thiltihtheihna chu a pui a pang, a tar

a zûrin an hre dâwn a. Fakna thu sawiin mîten an inlam an zawng a,
an \awng ri lâwmawm chu zan reh laiah hriat a ni a. Chûng
inkhâwmnaa tel chuan ngaihnawm ti taka an ngaihthlâkte chu an
theihnghilh thei lo vang.
DODÂLNA
Krista lo kal hun bi chiah sawina chu mi tam tak, pâwl hrang
hrang pulpita rawngbâwltu a\anga mi sual, Pathian hlauhna nei lo leh
fîmkhur lo chenin an dodâl a. Rawngbâwltu vervêk a\anga sakhaw
sawichhetu chenin, “Tûman a hun leh a dâr an hre lo,” an ti a. Hrilh
lâwkna hun bîte chu a tâwp dâwn tawh a, Krista ngeiin a lo kal leh
hun tur hruat nân a chhinchhiahna te a pêk thu chang sawifiahna
lakah an beng an chhu ngawng a.
„Chhandamtu ka hmangaih‗ titu tam tak chuan a lo kal leh
hrilh chu kan dodâl lo ve; a hun bi tuk hi kan kalh a ni tiin an puang
a. Engkim hmu thei Pathian chuan an thinlung a hre chiang a. Felnaa
khawvêl rorêl tura Krista lo kalna chu an ngaithla duh lo va.
Rawngbâwltu rinawm lo an ni a, Pathian rilru entuin a endik chuan
tlin dâwn lovin an hria a, an L ALPA hmuh chu an hlau a ni. Krista
lo kal hmasak \uma Judate angin Isua chu lo lâwm an duh lo. Setana
leh a tirhkohte an lâwm thung a, Krista leh vântirhkoh thianghlimte
hmai chhanah ama mia insawite ngeiin an hmangaih nêp khawp a, a
lo kal pawh an duh lo a ni tiin an nuihsan a.
Vêngtu rinawmloten Pathian hnathawh hmasawnna an dâl a.
Vântlâng rilru a lo tho va, chhandamna kawng an zawnin hêng
hruaitute hi thudik leh a zawngtute inkârah tlâin, an hlauhna tireh
turin dik lo takin Pathian thû an hrilhfiah a. He hnathawhah hian
Setana leh rawngbâwltu hian thianghlim lote an inkawp a, Pathianin
muanna a awm tia a sawi lo chungin ‗muanna, muanna,‗ tiin an âu
va. Krista hunlaia Farisaite angin anmahni chu vân ramah an lût duh
lo va, a lût tûrte pawh an dang a. Hêng an khapate thisen hi anmahni
kut a\anga ngiat a la ni ang.
319
He thudik thuchah sawina hmunah phawt chuan kohhrana mi

hnuaihnung leh Pathian hnêna inpe nasa apiang kha a pawm hmasatu
an ni. Mahni puala Bible zirte chuan thu hrilhlâwkna vântlâng ngaih
dân Lehkhabu thu ang lo chu an hmu lo thei lo va; Pathian
rawngbâwltuten rinna hruai sual a, sawi dik lohnaa mîte an bum
lohna hmun apiangah leh, Pathian thu anmahni tâna an zawmna
hmun apiangah chuan, lo kal lehna zirtîrna chu Pathian thuneihna
a\anga chhuak a ni tih hriat nân Pathian thu chang nêna khaikhin tur
a ni.
Mi tam tak chu an ûnau zînga ring lotuten an tihduhdah a.
Kohhrana an dinhmun ngai an awh duh avangin \henkhat chuan
beiseina thuah ngawih mai an chuh a; \henkhat erawh chuan
Pathianin an kuta thudikte a kawltîr thup chu Pathian tâna an
rinawmna inthup mai lo tura hrilhin an inhria a. Thil dang engmah
vang ni lovin Krista lo kalna an rinna an puan avang chauhvin mi
tam fê chu kohhran a\angin an tichhuak a. An rinna avanga fiahna
tuarte tân chuan zâwlnei thu hetianga sawina kha a hlu êm êm a ni. “I
ûnau nangmahni hawtu leh hmuh theih nân LALPA chu tihropuiin
awm rawh se,‘ an ti a, nimahsela an zak tawh zâwk ang.”(Isaia 66:5)
Zilh lâwkna rah chu Pathian vântirhkohten ngun takin an lo en
reng a. Kohhran pumin thuchah chu an duh tak loh chuan lungngai
takin vântirhkohte chuan an kîrsan a. Nimahsela a lo kal lehna thudik
thuah hian kohhrana mi tam tak chu fiah an la ni lo va. Mi tam tak
chu an pasalte, an nupuite, an nu leh pate leh an fâten an bum a,
Adventist-in an zirtîr ang chu sakhaw kal sualna a ni a, ngaihthlâk
mai pawh sualna a ni ti hialin an inhruai a. Pathian lal\hutphah
a\angin an chungah ênna dang a lo ên leh dâwn avangin hêng mite
vêng tûrin vântirhkohe chu tirh an ni.
LALPA HMUAK TÛRA INPUACHAHNA
Thuchah pawmtûte chuan Chhandamtu lo kalna chu nghâkhlel
takin an lo thlîr a. Hmuh an beisei hnu chu a lo hnai a. Urhsûn takin
he mi hun hi an nghâk a. Pathian nêna inpâwlna \ha, nakin hnua
muanna an neih kum khua tûr entîrnaah chuan an châwl a. Hetiang
320
TLANNA THU
beiseina leh rinna hriate chuan a lo kal leh nghah hun lai hlu tak chu
an theihnghilh thei lo vang. Hapta engemaw zât chu khawvêl
hnathawhte a châwl a. Ringtute chuan rei lo teah khawvêl thilte chu
an hmu tawh dâwn lo va tiin leh thih dâwn hnaih hunlai angin an
rilrua an ngaihtuahte chu ngun takin an thlîr a. “Vâna lâwmna puan‖
siam a ni lo va, amaherawhchu Chhandamtu tâwk tûrin an inpeih tih
an rilru chhûnga an hriat chu \ûlin an hre vek a; an puan vâr chu,
thlarau tihthianghlimna, Krista tlanna thisenin sual laka a tihfai,
awmdân \ha chu a ni.
Pathianin a mîte fiah a tum a. Hrilh lâwkna hun bi chhûtnaa
dik lohna pakhat a kutin a lo hliah a. He dik lohna hi Adventist-ten
an hmu chhuak leh lo va, anmahni dodâltu zînga mi thiamten an hmu
chhuak bîk hek lo. Dodâltute chuan, “Thu hrilhlâwk hunbi
inchhûtchhuah hi a dik e. Thil engemaw ropui tak chu a awm dawn a
ni, nimahsela, Miller-an a sawi lâwk chu a ni lo; Krista lo kal lehna a
ni lo va, khawvêl inlamlêtna a ni zâwk e,” an ti a.
An beiseina hun chu a pêl tawh a, a mîte chhanchhuak tûrin
Krista chu a lo lang ta lo va. Rinna leh hmangaih taka an
Chhandamtu lo beiseitûte chuan, beidawnna nasa tak an tâwk ta a ni.
Nimahsela, LALPA chuan a thil tum chu a hlen chhuak a ni. A lo
kalna lo nghâk intîte thinlung chu a fiah a ni. An zîngah chuan mi
tam tak tumna \ha dang nei chuang lo va, hlauhna ngawtin an rilru a
chawh thawhte an awm a. An rinna thu an puanna chuan an thinlung
leh an nundân pawh a khawih danglam chuang lo va. Thil lo thleng
tûra beisei chu a lo thlen tâk si loh chuan, hetiang mîte chuan kan
beidawng lo ve an ti a; Krista a lo kal ang tih an ring ngai lo va.
Ringtute tak tak lungngaihna chu nuihsantu hmasa ber an ni.
Fiahna awm a, rinawm taka awm a, beidawng sîte chu Isua leh
vân mipuiho chuan hmangaih leh lainat takin an thlîr a. Hmuh theih
leh hmuh theih loh kâra puanzâr chu hlîm ni sela chuan chûng mi
rinawmte kiang hnaiah chuan vântirhkohte an awm a, Setana thalte
laka vêngin hmuh an ni ang.
321
Vantirhkoh Pahnihna
BUNG 51
VÂNTIRHKOH PAHNIHNA THUCHAH
V ântirhkoh pakhatna thuchah pawm duh lo kohhrante chuan vân

a\anga êng an duh lo a ni. An khawvêl mîzia leh an
hnungtawlhna dinhmun dik tak hmu tûra khawngaihna avang
chauhva LALPA tâwk tûra an inpuahchah theihna tûra chawh harhna
tûr a ni a. Khawvêla thil ti khaw lo theitu laka Krista kohhran tihrang
tûrin vântirhkoh hmasa ber thuchah chu puan chhuah a ni. Nimahsela
mipui tam tak, Kristian inti ngeite tân pawh lei lam an zawmna chu
vân hîpna âiin a chak zâwk a. Khawvêl finna thu chu ngaihthlâk an
thlang a, thudik rilru entu thuchah chu an hawisan a.
Pathianin kan pawm tur leh kan awih turin êng min pe a;
hmusit leh duh lo turin min pe a ni lo. A ngaihsak lotîte tân chuan
êng chu thimnaah a chang a. Mihringte thinlunga Pathian Thlarauvin
thudik chu a hriattîr loh chuan benga hriatna leh thu hrilna zawng
zawng pawh enga tân mah a \angkai lo.
A lo kal lehna thuchah duh lo va, kohhranin Pathian thurâwn
an hmusit a an duh lohvin, Pathian pawhin anmahni chu a duh lo ve
a. Vântirhkoh pakhatna chu pahnihnain, “Babulon khaw ropui, a
322
TLANNA THU
mi ngaih chin vânga thinurna uain hnam zawng zawng intîrtu chu, a
tlâwm ta, a tlâwm ta,‖ tiin a rawn zui a. Thupuan 14:8. He thuchah
hi Adventist-te chuan kohhranin thuchah hmasa an pawm loh avanga
rilru lama an tlûkna puan chuahnaah an ngai a ni. “Babulon a tlâwm
ta,” tih puanna chu kum 1844 nipui laia puan a ni a, chu mi avang
chuan kohhrante a\angin mi sîng ngâ lai an lo inhnûk dâwk a.
Thuhchah hmasa hriltute chuan kohhran zînga in\henna siam
rilrûkna an nei lo va, an in\hen ang tih rinna pawh an nei hek lo,
pâwl hrangte a chhuak ang tih rinna pawh an nei lo. William Miller-a
chuan, “Ka hnathawhna zawng zawngah a ding tawhsa pâwl a\anga
pâwl hrang din duhna leh tumna ka nei ngai lo va, pâwl pakhat tâna
hlâwkna awm turin ka zawng hek lo. Mi zawng zawngin hlâwkna an
hmuh theihna ka ngaihtuah a ni. Krista lo kalna tûr thûah chuan
Kristian zawng zawng chu an hlim ang a, ka ngaih anga ngaite
pawhin he zirtîrna pawmte chu an hmangaih lo chuang lo vang a,
inkhâwmna hrang awm pawh a \ûlna awm tûr ni lovin ka lo ngai a.
Ka tum chu Pathian lama mîte rilru lamlêttîr a, rorêlna lo awm tûr
khawvêla mi hnêna hriattîr a, an Pathian chu muang taka an tawh
theih nân an thinlung puahchah tura sâwm chauh a ni. A hnathawh
azâra rilru inlamlêt tam tak chu kohhran ding tawh sâte nên an
inzawm a, mimalten an tih tur min zawh chuan nuam an tihna ber
turah kal turin ka hrilh a; chutianga ka fuihnaah chuan pawl duhsak
bîk rêng ka nei lo,” a ti a.
Hun engemawti chhûng chu kohhranten a hnathawh chu an
lâwm a. Nimahsela a lo kal lehna thudik hi an kalh avangin he mi
chungchâng thu khap an duh a. He zirtîrna pawmtute chu fiah leh
buaina nasa tak hmunah an ding a. Anmahni kohhran pangngai chu
an ngaina a, \hen an hreh êm êm a; nimahsela nuihzat leh tihduhdah
leh, an beiseina thu sawi pawh phal loh leh, LALPA lo kalna thu
sawi ngaihthlâk pawh phal loh an ni a, a tâwpah zawng mi tam takin
an chunga nghâwngkawl nghah chu an hlîp thla ta a.
Kohhrante chuan Pathian thu hriattîrna chu an duh lo tih
Adventist-ten an hmuhin Krista kohhran, “Thudik innghah chhan
323
VÂNTIRHKOH PAHNIHNA THUCHAH
leh ban,” tlingzo ta lovah an ngai a, thuchah, “Babulon chu a tlâwm

ta,” tia puan a nih tak avangin an pâwlpui hluite a\anga intihhran chu
dikin an hre ta a.
Thuchah hmasa duh loh chinah khân kohhranah danglamna
lungngaihthlâk takte a awm a. Thudik chu duh loh va an awm
avangin dik lohna an pawmin an vuan a. Pathian an hmangaihna leh
a thu an rinna chu a lo chau deuh deuh a. Kohhranten Pathian
Thlarau an tivui a, Pathian Thlarau chuan a \însan deuh bawk a.
LO KAL HARNA HUN
Kum 1843 chu a lo ral a, Isua chu a lo kal ta lo va, a lo kal rinnaa
lo thlîrtute chuan an ringhlelin an buai rum rum a. Beidawng chung
pawhin Pathian thû chu an zawng zêl a, an rinna hriatnate an thlîr
ngun lehzual a, hriatna tharte an neih theih nân thu hrilh lâwkte chu
an zir ngun lehzual a. An \an hmun Bible-in a hriattîrna chu chiang
tâwk leh dikin a lang a. Krista lo kalna a hnai ta a ni tia kawhhmuhtu
chhinchhiahnate chu hai rual a ni lo va. An beidawnna chu ringtute
chuan an hrilhfiah hlei thei lo va; nimahsela tun hma lama an thil
hriatah chuan Pathianin a hruai \hîn tih chu an hre chiang a.
Pathian thu châng, a lo kal lawk lohna tur hun sawitu thu chuan
an rinna chu a tichak a. Kum 1842 lai tawhah khân Pathian
Thlarauvin Charles Fitch-a chu thu hrilh lâwkna entîrna ziak chhuak
tûrin a hrilh a, chu chu Adventist-te chuan zâwlnei Habakkuka hnena
“inlârna chu ziak a dawhkân chunga tilang chiang tur” tia thupêk lo
thlen famkimnaah an ngai a. Chu mi hrilh lâwkna vêkah chuan a lo
kal lawk lohna tur hun tarlan chu chung lai chuan tumahni an hmu lo
va. Beidawnna hnuah Pathian thu châng awmze famkim chu a lo
lang ta a. Zâwlnei chuan hetiang hian a ti a, ―inlârna thû chu
lengphêkah ziak rawh, tlân pah pawha chhiar theih khawpa chiangin
ziak rawh. Hê ìnlârna hi hun bîk nei a ni a, a thlen hun thlîr reng la, a
dawn loang, a muan pawhin nghâk deuh la, a thleng ngei dâwn, a tlâi
dâwn lo.” Habakuka 2:2, 3 , CL.
A tîr a\anga a tâwp hun tur thlenga hriaa chuan an beidawnnate
pawh chu a hmu lâwk a, chuvangin beiseina leh beidawn lohna thu a
lo
324
TLANNA THU
pêk lâwk avangin nghâktute chu an lâwm a. Chutiang Pathian thu

chang kawng dikah an kal a ni tih entîrtute chu awm lo sela, chung
hun harsaah chuan an rinna chu a ding zo lo vang.
Matthaia 25-a nula thianghlim sawm tehkhin thuah chuan
Adventist-te thil hriat tawh chu Bible ram vêl lam mîte inneih dânin
a entîr a. “Chu mi hunah chuan vânram chu nula thianghlim sawm,
an khawnvâr kenga mo neitu hmuak tura chhuakte nên chuan tehkhin
an ni tawh ang.” “Mo neitu chu a lo kal har avangin an zain an
muthlû a, an lo muhîl ta a.”
Thuchah hmasa ber thupuan azâra ram tina harhna lo awm chu
nula thianghlim sawmte kal chhuahna hi a ni a, beisei lai hun leh a
hun lo ral lai, beidawnna leh tihtlai a nihna chu mo neitu lo kal lawk
lohna hian a kawhhmuh a. Hun bi tuk chu a lo ral hnuin ringtu tak
takte chuan thil engkim tâwp hun chu a hnai tih ringin an la
inzawmkhâwm fo va; nimahsela, an \hahnemngaihna leh an sakhaw
ngaihsakna chu an lo hloh deuhvin a lang a, tehkhin thua mo neitu lo
kal lawk loh chhûnga nula sawmte an mutthlû ang khân.
Hêng hun lai hian sakhaw thua \hahnemngaihna dik lo a
lolang a. Thuchah ringtu intîte zînga mi \henkhat chuan Pathian thu
chu hruaitu dik lo thei loah an ngai duh lo va, „Thlarau hruai kan ni‗
tia inchâlin anmahni rilru puakchhuak thu leh an suangtuah leh an
hriat dân dang ngai thei lo, anmahni ngaih dân chauh ring a an tihdân
kawng zawmpui lo apiang sawichhiaa nasa taka \hahnemngai an
awm a. Chutianga \hahnemngaihna dik lo ngaih ân leh an tihdânte
chu Adventist tam tak chuan an duhpui lo va; nimahsela thudik
\annaah hming chhiatna an thlen hlê a ni.
Kum 1843 thuchah hmasa ber hril leh kum 1844-a Zanlaia
Âuthâwm chuan hetianga \hahnemngaihna dik lo leh in\hen darhna
tihreh a tum a. Hêng tih velnaa telte chu an inlung rual tlâng a; an
thinlung chu inhmangaih tlâwnna leh rei lo tea hmuh an beisei Isua
hmangaihian a khat a. Rinna pakhat leh beiseina pakhat chuan
mihringte inthununna chungah a lêntîr a, Setana beihna lakah phâw a
ni.
325
Nula Thianghlim 10 Mo Hmuakte
BUNG 52
ZANLAI ÂU THÂWM
M o neitu chu a lo kal har avangin an zain an muthlû a, an lo

muhîl ta a. Zanlai takah chuan, „Ngai teh u, mo neitu chu a lo
kal e! A hmuak turin lo chhuak ru khai!‘ tiin âuthâwm a lo awm ta a.
Chuvêleh chuan nula thianghlimho chu an tho vek a, an khâwnvârte
chu an buatsaih a.” Matthaia 25:5-7.
Kum 1844 \hâl lai khân Adventist-ho chuan zâwlnei thu sawi
lâwk hun bite an chhût hmasak dik lohna chu an hmu chhuak a, a
awmdân dik tak an tichhuak ta a. Daniela 8:14 -a ni 2,300 chu Krista
lo kal vawihnihna thleng tur nia rin \heuh chu kum 1844 \hâl laia
tâwp tura ngaih a ni a; nimahsela, tunah chuan chu mi kum vêk
favang laia thleng tur a ni tia hriat a ni leh ta a. Chutichuan, he mi
hun hi LALPA lo lan hun turah Adventist-ho chuan an ngai a. He mi
hun bi tuk thuchah puanna hi inneihna tehkhinna thu tihfamkimtu
kawng khat a ni a; Adventist-te thil hriatna nêna a inhmeh dân chu
fiah taka entîr a nih tawh kha.
Tehkhin thuin mo neitu lo kal chu zanlaia âuthâwmin a rawn
puang ang bawka tifamkim turin, kum 1844 fûr lai, ni 2,300 tâwpna
tura ngaih hmasak leh 1844 favang, a tâwpna tak nia hriat leh tâk
zâwk kârah chuan Pathian thu châng ngei hmangin, âuthâwm a awm,
“Ngai teh u, mo neitu chu a lo kal e! A hmuak turin lo chhuak r‗û
khai!” tiin. Tui fâwn angin chûng thû chu a fâwn a.
326
TLANNA THU
Khawpui pakhat a\anga khawpui dangah te, khaw tê a\anga khaw te

dangah, ram tin kil tinah a thang a, Pathian mi, a lo kal nghâktute
chu a chawk tho va. Nî a lo chhuak a, vûrte a em tuiral angin he
thupuan chhuah hmaah chuan sakhaw thua \hahnemngaihna dik lo
chu a bo va, an lang ta lo va. Ringtute chuan an dinhmun an hmu leh
a, beiseina leh huainain an thinlungte a tiharh leh a.
Mihring rilru chawhphûra a awm hian Pathian Thlarau leh a
thuin a khuahkhirh a, a hruai loh chuan thil hleihluak, eng kawng
zâwng zâwngin emaw a awm \hîn a, tuna a hnathawhnaah hian
chutiang chu a awm lo. Hmâsânga Pathianin a rawngbâwltute
hmanga Israelte a zilhhauh hnua an inchhîr leh LALPA lam an hawi
leh hun lai ang kha a ni. Hun hrang hranga Pathian hnathawh tak tak
chhinchhiahna fo \hin ang chu a pû a ni. Pâwngpaw hlim mai mai a
awm mang lo va, thinlung inenfiah te, sual inpuanna te, leh khawvêl
kalsanna te a awm zâwk a. Rilrua natna tuartuten an engto ber chu
LALPA hmuak tura inpuahchah a ni.
Pathian thu chânga fiahnate chiang hlê mah se, zanlaia
âuthâwm chu thu swi thiamnaa thawh a ni lo va. Au thawm chu
thiltihtheihna nasa takin a zui a, chu chuan mi rilru a khawih a.
Rinhlelhna a awm lo va, hnialna pawh a awm lo. Jerusalem khuaa
ropui taka Krista a luh \um khân, kûta tel tur ram hrang hrang a\anga
lo kal khâwmte kha Oliv tlângah an kal khâwm a, Isua zuitute zîngah
an tel ve a. Chu mi laia mipuite rilru ang chu \âwmpuiin mi âu chu
an zawm ve a, “LALPA hminga lo kal chu a eng a thâwl e,” an ti a.
Matthaia 21:9. Chutiang bawkin Adventist inkhâwmnaahte chuan
ring lo mi \henkhatte chu mak tia ennawma neih avanga lo kalte leh
nuihsan tura lo kalte an awm a; nimahsela thuchah rawn kalpui
thiltihtheihna chuan, ―Ngai teh! mo neitu a lo kal e,” tiin a âutîr ta a.
Chutih lai chuan rinna, \awng\ai hlawhtlintîr thei, rinna lâwmman
pêk nasa tak nei tur chu a awm a ni. Lei ro tak chunga ruah sûr angin
khawngaihna Thlarau chu ngun taka zawngtu chuan sawi chhuah
rual lo va lawmna an nei a. Pathian ropuina fâwn vêl chuan
327
ZANLAI ÂU THÂWM
ringtu rinawmte a tuam a, Thlarau Thianghlim thiltihtheihna, mi

hneh theitu, tinêmtu chuan mîte rilru a tinêmin, a hneh a.
Thuchah pawmtûte chu an LALPA tawh an beisei hunah
chuan fîmkhur tak leh urhsûn takin an lo thleng ta a. Tûk tinin
Pathianin a pawm tur hriatna an zawng a. An rilru an inthurual hlâ a,
nasa takin an \awng\ai hovin an in\awng\ai sak tawn a. Hmun
fianrialahte Pathian kâwm turin an inhmu khâwm a, ramhnuai leh lo
a\anga dîlna awm chu vân lamah a chho fo va. An nî tin ei tur aiin
Chhandamtun a pawm hriatchianna chu an tân \ûl zâwkin an hria a,
rinhlelhna chhûm pakhatin an rilru a tihthim chuan, chu chhûm chu a
kian hmâ chu an châwl lo va. Khawngaihnaa ngaihdam an nih
hriatna an neihin, an thlarau vin a hmangaiha chu hmuh an châk a.
BEIDAWNG MAHSE KALSANIN AN AWM LO
Nimahsela an la eidawng leh dân a. Beiseina hun chu a pê leh
ta a, an Chhandamtu chu a lo lang sî lo va. Rinna nghet takin a lo kal
hun chu an nghâkhlel a, tunah chuan Chhandamtu thlâna Mari a lo
kal a, thlân ruak a hmuh a, “Ka LALPA an kal bo puia an dahna chin
ka hriat loh avangin,” tia \ap \euhva a sawi laia Mari rilru ang kha an
pû a.
Thuchah chu a dik a ni ang tia zah chunga hlau leh hlauh thâwnna
hrim hrim avangin hun eng emaw chhûng chu ring lotute an che
châng ngam lo va. Hun tiam pelh hnû lawk pawh chuan khapbeh
anga an awm chu a reh mai lo va. Mi beidawngte chungah an la
uangthuang ngam lo va, nimahsela, Pathian thinurna chhinchhiahna
chu a lo lan tâk loh avangin an hlauhnate a lo reh a, an hauvin an
nuihsan \an leh a. LALPA lo kal thuai ringtu tam tak chuan an rinna
chu an kal pênsan a. Mi \henkhat a lo kalna ring nghettu tak takte
chu an zak êm êm a, khawvêl tlânsan hial an duh a. Jona angin
Pathian chungah an phunnawi a, nun aiin thih an thlang a. Pathian
thua rina nghat lo va, mi dangte ngaihdâna rinna nghat leh chhâwng
te chuan an ngaihdân thlâk turin an inpeih reng a. Hmuhsittute chuan
chak lote leh dâwihzepte chu an lamah an la a, an zavai chuan hlauh
tur leh beisei tur a awm tawh lo an titlang a. Hun chuan a pêl
328
TLANNA THU
ta a, LALPA chu a lo kal lo va, khawvêl chu a awm pangngai angin

kum sâng tam tak a awm thei tûrah an ngai.
Ringtu tak tak leh \hahnemngai tak meuhte chuan engkim
Krista avangin an chân tawh a, an hnêna a awm tih chu ni dang aiin
an hre zâwk a. An rin angin khawvêl hnênah zilh lâwkna hnuhnung
ber an sawi tawh a, an vân zirtîrtu vântirhkohte zînga lâk thuai tura
an inngai a, ring lo mipuite lakah an lo inthiar fihlîm deuh tawh a.
Châk êm êmin, “Lo kal rawh, LALPA Isu, lo kal thuai rawh,” tiin an
\awng\ai a. Nimahsela a lo kal ta lo va. Tunah chuan mihring khawsa
dân pangngai, manganna leh buaina han tuar \hat leh a, khawvêl mi
nuihzat leh hmuhsitna han tuar leh chu an rinna leh an dawhtheihna
atân fiahna nasa tak a ni tak meuh mai.
Nimahsela he beidawnna hi Krista lo kal hmasak \uma zirtîrte
beidawnna ang êm chuan a nasa lo a ni. Jerusalem khuaa ropui taka a
luh khân a zuitute chuan Davida lal\hutphahah \hûin Israelte chu an
tiduhdahtute lakah a chhanchhuak dâwn emaw an ti a. Beiseina nasa
tak leh hlim takin an Lal chawimawinaah chuan an inel hlawm a. A
kal kawngah mi tam takin a rah chhan atân an puan an phah a,
\henkhatin tumkâute an phah a. An lâwmna lo thleng thutah chuan
an zavaiin, “Davida fapa hnênahHosanna,” an ti a.
Chutianga lâwmna âuthâwm chuan Farisaite a tithinur a, a zirtîrte
zilh tura Isua an hrilhin ani chuan, “Hêngte hi an ngawih reng chuan
lungte tal an âu chhuak tur a ni,” a ti a. Luka 19:40. Hrilh lâwknate
chu a lo thleng tur a ni. Pathian tum chu zirtîrten an hlen chhuak a ni;
nimahsela beidawnna nasa tak an tawng dâwn. Ni rei lote hnuah nasa
taka tuara Chhandamtu thihna chu an hmu a, thlânah an phûm ta a.
An beiseina kha an tumdân angin a hlawhtling lo va, Isua thihnaah
chuan an beiseina pawh a thi tawh a. Thlân a\anga hnehtu anga a lo
chhuah leh hmâ chu zâwlneiten an lo hrilh tawh zawng zawng,
“Krista chu hrehawm tuar tur rêng a nihzia te, mithi zîng aia pawh
tho leh tur rêng a nih zia,” an hre lo va. Tirhkohte 17:3. Chutiang
bawkin vântirhkoh pakhatna leh pahnihna thuchahahte
329
ZANLAI ÂU THÂWM
chuan thu hrilh lâwkna chu a lo thleng a ni. A hun taka pêk a ni a,
thuchahtea Pathianin tihthlen a tum chu an tithleng a ni.
Hun tiam chu a ral a, Krista a lo lan chuan Adventist zirtîrna
leh a lo kal lehna thu pawh bânsan a ni ang tih beiseiin khawvêlin an
lo thlîr a. Mi \henkhat tân chuan thlêmna nasa tak a ni a, an rinna an
bânsan ta reng a; nimahsela \henkhat nghet takin an ding a, zâwlnei
hrilh lâwk hun bi an chhût dânah khân dik lohna an hmu thei lo va.
Anmahni kalhtu zînga mi thiam berte pawhin an dinhmun chu an
tiphêt thei lo va. Thil lo thleng tur an beisei chu a lo thleng lo ngei
mai tak a; nimahsela he mi pawh hian Patian thu an rinna chu a
tinghîng thei lo a ni.
Pathianin a mîte a kalsan lo; an êng hmuh rang tak leh fîmkhur
lo taka phatsan mai lo va, a lo kal lehna thu sawichhe mai lote
hnênah chuan a thlarau chu a la awm a. Paulan hêng lo thleng tur
thlîrna a hmuhin, hun harsa bera awmte leh nghâktu hnênah fuihna
leh zilhna thu a ziak a, “Chutichuan, in rinna lâwmman pêk nasa tak
nei tur chu, paih bo suh u. Pathian duhzâwng in tih hnuin thiltiam
chu in hmuh theih nân chhelna in ngai asîn! Rei lotê achinah lo kal
tûra chu a lo kal dâwn sû a, rei a rial tawh lo vang. Nimahsela, ka mi
fel chu rinnain a nung ang; a hnungtawlh erawh chuan ka rilruin
amahah chuan lâwmna rêng a nei lovang. Nimahsela, keini zawng
boral tûra hnungtawlh pâwla mi kan ni lo va; nunna humhim tura
rinna nei pâwla mi kan ni zâwk,” a ti a. Hebrai 10:35-39. An tâna
kawng him awm chhun chu Pathian hnên a\anga êng an hmuh tawh
sa reng chu pawma, a thutiamte vuan nghet a, Pathian thute zawng
zêl a, êng hmuh belh tura dawhtheih taka nghah a, invên a ni.
* * *
330
BUNG 53
BIAKBÛK CHU
T hu dang zawng zawng aia a lo kal lehna rinna innghahchhan

leh a sûtpui ber chu Pathian thu chang, “Ni sanghnih leh ni
zathum thlengin; chutah chuan biakbûk chu tihfai a ni ang,” (
Daniela 8:14 ) tih hi a ni. LALPA lo kalna ringtute chuan he thu
châng hi an hriat fo a ni a. n rinna thu châng angin he hrilh lâwkna hi
mi sang tam takin lâwm takin an sawi \hîn. Heta thil lo awm tur sawi
lannaah hian mi zawng zawngin an beiseina ropui leh sâng ber chu a
innghatin an hria a. Hêng hrilh lâwkna nîte hi kum 1844 favânga
tâwp tura entîr a ni. Kristian ram danga Kristiante ang bawkin
Adventist chuan lei hi, a \hen emaw tal chu, biakbûk a ni a, biakbûk
tihfai chu ni hnuhnung ber ropui taka meiin a kan fai tûr chu a niin
an ngai a. Hei hi Krista lo kal leh vawihnihnaa awm tur niin an hre
bawk a. Chutichuan, Krista chu kum 1844-ah leiah a lo lêt leh ang
tiin an lo ring ta a ni.
Nimahsela, hun ruat chu a lo thleng a. LALPA chu a lo lang ta
lo va. Ringtute chuan Pathian thû chu a thlâwn lo vang tih an hria a;
thu hrilh lâwk an lehlin dân a dik lo a ni ang; nimahsela khawi laiah
nge dik lohna awm? Mi tam tak chuan chu harsatna hnawk tak chu
an la awlsam a, ni 2300 chu kum 1844-ah a tâwp lo a ni tiin. Hetiang
dinhmun atân chuan engmah \an chhan a awm lo va, tiam hunah
Krista a lo kal lo a ni tih ngawt loh chu. An sawidân chuan hrilh
lâwkna hun chu kum 1844-a tawp ni se, meia lei tithianghlimin
biakbûk chu tithianghlim turin a lo kal tawh tur a ni a; a lo kal sî loh
avangin a ni chu a la tâwp lo a ni ang an ti a ni.
Adventist tam zâwk chuan thu hrilh lâwk hunbi an chhû dân
hmasa chu an bânsan a, chu mi din chhana pâwl lo chhuak chu a dik
lo a ni tiin an ngai ta a, tlêm tê zâwk chuan an rinna thil hriat tawhte
chu an bânsan duh lo va. Pathian Lehkhabu thu châng an zirnaah
hrilhfiah dân kawng \ha tak an hmang turah an inngai a; Bible chu
chutianga zir zui zêl tur niin an ngai a. Ngun taka \awng\aiin
331
BIAKBÛK CHU
an dinhmun an thlîr nawn a, an dik lohna hmu chhuak turin Pathian

Lehkhabu thu an zir a, zâwlnei hrilh lâwkna an hrilhfiah dânahte dik
lohna an hmuh theih lo avangin biakbûk thu ngun lehzuala endik tura
hruaiin an awm a.
LEI LEH VÂNA BIAKBÛKTE
Chutianga an han zawn ngun leh chuan leia biakbûk, tlânga a
anpui entîr anga Mosian Pathian thupêka a sak chu “tunlai tehkhinna
hi a ni; chu mi ang zêlin, thilpêkte leh inthawinate pawh an hlan \hîn
a,” a hmun thianghlim pahnih chu, “vân thil entîrna” a ni a; Krista
kan Puithiam Lalber chu, “Mihring sak ni lo, LALPA sak zâwk
hmun thianghlim leh biakbûk tak tak, rawngbâwltu,” chu a ni a;
“Krista chu kuta sak hmun thianghlim, atak anpuiah chuan, a lût si lo
va; tunah Pathian hmâah kan aia ding turin vânah ngei a lût ta zâwk
a.” Hebrai 9:9, 23; 8:2; 9:24.
Vâna biakbûk, kan tâna Isuan rawng a bâwlna chu, a tîr a\anga
awm a ni a. Mosia sak kha chu a anpui chauh a ni. Leia biakbûkin
pindân pahnih, hmun thianghlim leh hmun thianghlim ber, a nei
angin vân biakbûkah chuan pindan thianghlim pahnih a awm a. Leia
Biakbûk leh a chhûnga thil awmte

332
TLANNA THU
biakbûk Pathian bâwm, Pathian dân awmna te, rimtui maichâm te,
rawngbâwlna hmanraw awmna te chuan chung lamah anpui a nei a
ni. Inlârna thianghlimin Johana chu vâna luh phal a ni a, chutah
chuan meichher leh rimtui hâlna bâwm a hmu a, “Pathian biak in chu
inhawngin,” “thu thlunna bâwm” chu a hmu a. Thupuan 4:5; 8:3;
11:19. Thudik zawngtute chuan vâna biakbûk a awm tih hnial rual
loh va fiahna chu an hmû a. Mosian leia biakbûk a siam chu a hnêna
entîr a anpui a ni. Paula a anpui chu vâna biakbûk tak tak chu a ni
tiin a puang a. (Hebrai 8:2-5). Johana vânah ka hmû e, tiin a hriattîr
a.
Kum 1844-a ni 2,300 ral hnu pawhin leiah kum zabi tam tak
chhûngin biakbûk a awm lo va; chuvangin, “Ni sanghnih leh zathum
thlengin; chutah chuan biakbûk chu tihfai a ni ang,” tia puanna khân
vâna biakbûk a kâwk ngei tur a ni. Vâna biakbûk chu engtizia nge
tihthianghlim a \ûl ang? Pathian Lehkhabu thu châng han en leh ila,
hrilh lâwkna zirtute chuan tihthianghlim tih hi tisaa bawlhhlawh kai
tihfai a ni lo va, thisen nêna tihfai tur a nih avangin sual laka tihfaina
a ni tur a ni tih an hre chhuak a. Tirhkoh chuan hetiang hian a ti a,
“Chutichuan, vâna thil awm angte chu chûng chuan (ran thisenin)
tihthianghlimin a awm tur reng a ni; vân thil tak tak erawh chu chûng
aia inthawina \ha zâwktein (Krista thisen ngei chuan) tihthianghlimin
a awm tîr a ni,” a ti a. Hebrai 9:23.
Thu hrilh lâwknain a kawh, tihthianghlimna hre lehzual turin
vâna biakbûka rawngbâwl dân hriat a \ûl a ni. Chu chu leia biakbûka
rawngbâwl dân a\ang chauhvin a zir theih a; Paulan chûng hmuna
puithiam rawngbâwltute chuan ―vân thilte lem leh a hlim rawng an
bâwl,” a ni a ti si a. Hebrai 8:5.
BIAKBÛK TIHTHIANGHLIMNA
Hmâsâng chuan mîte sualna chu tehkhinnain sual thawina
thisenin lei biakbûkah a pe chhâwng angin kan sualna chu Krista
thisenin vân biakbûkah a pe chhâwng a ni. Leia biakbûk
tihthianghlim dân pangngai tak chu a tibawlhhlawhtu sualnate
tihboin a ni a, chutichuan,
333
BIAKBÛK CHU
vân biakbûk tihthianghlim tak tak pawh chu biakbûka sualna lo

chhinchhiah tawhte dah bo emaw, thaichhiat emawa tihfamkim tûr a
ni. Hei hian an sualnate sim a, Krista an rinna avanga a tlanna chang
thei tur an ni nge ni lo en turin chhinchhiahna lehkhabute en a ti \ûl
ang. Chuvangin biakbûk tihthianghlim chuan endik chung zêla
rorêlna hnathawh a ngai a. He hnathawh hi a mîte lam tura a lo kal
hmâin thawh ngei tur a ni a, a lo kal hunah chuan mi tin an thil tih
ang zêla pêk turin lâwmman a hnênah a awm a.(Thupuan 22:12).
Chutichuan, thu hrilh lâwkna thu chunga ênna awm zêl chhui
zui chuan kum 1844-a ni 2,300 tâwpnaa Krista chu leia lo kal lovin
vân biakbûk hmun thianghlim berah Pathian awmnaah chuan, a lo
kal leh inbuatsaih nân tlanna hna tâwpna tur chu thawk turin a lût ta
zâwk a ni tih an hmu a.
* * *
334
BUNG 54
VÂNTIRHKOH PATHUMNA THUCHAH
T lanna hna tâwpna tûr thawk tura vân biakbûk hmun thianghlim
bera Krista a luh chuan, khawvêl mi hnêna zahngaaihna
thuchah hnuhnung ber chu a rawngbâwltute hnênah a kawltîr a. Chu
chu Thupuan 14–a vântirhkoh pathumna zilhna thûchu a ni. Chu
thupuan chhuah vêeh chuan Mhring Fapa chu lei rah seng tura
ropuinaa lo kalin zâlnei chuan a hmû a.
Pathian Lehkhabu thuin a sawi lâwk angin hmun thianghlim
bera Krista rawngbâwlna chu kum 1844-a zâwlnei sawi lâwkna
tâwpnaah chuan a \an a ni a. Chu mi hun chu Thupuan hmutuin,
“Vâna Pathian biak in chu an hawng a, tichuan a biak inah chuan a
thu thlunna bâwm chu a lo lang ta a,‖ ( Thupuan 11:19 ) a tih thu
hun kha a ni. Pathian thuthlunna bâwm chu biakbûk pindan
pahnihnaah a awm a. Chuta mi sualte tâna rawngbâwl tûra Krista a
luhin, pindan chhûng zâwk chu a inhawng a, Pathian bâwm chu a lo
lang a. Mîte tân a dîl sak a, Chhandamtu hnathawhna rinnaa hmutûte
tân chuan Pathian lalna leh thiltihtheihna a lang a. A ropuinain biak
in chu a tikhatin hmun thianghlim ber a\anga êng chuan leia amah
nghâktûte chu a ên a.
335
Hmun thianghlim a\anga hmun thianghlim ber thlengin an

Puithiam Lalber chu rinnain an zui a. Pathian bâwm hmâah Amâ
thisen ngênin an hmu a. Chu mi bâwm thianghlm chungah chuan Pâ
dân, Pathian ngeiin Sinai Tlânga khawpui rîte nêna a sawi, Amâ kut
ngeia lung phêka a ziak chu a awm a. Thupêk pakhat mah chu tihbân
a ni lo va; chhun han te tak tê emaw, thai han te tak tê emaw
tihdanglam a ni lo va. Pathianin Mosia hnênah chumi ang chiah, a
dân chu A pe a, a tak tak, ropui tak chu chung lam biakbûkah chuan
a vawng \ha a. A thupêkte chu a bul a\anga chhuiin, thudik zawngtu
chuan thu sawm pêk lai tak vêlah chuan a tîr taka puan chhuah angin
thupêk palîna an hmu a: “Chawlhni thianghlim taka serh tur a ni tih
hre reng rawh. Ni ruk chhûng i thawk tûr a ni a, i hnâ zawng zawng i
thawk tûr a ni; ni sarih ni erawh chu LALPA i Pathian tân Chawlhni
a ni e; chu mi nî chuan hnâ rêng rêng i thawk tûr a ni lo, i fapa
pawhni, i fanu pawhin, i bawihpa pawhin, i bawihnu pawhin, i ran
pawhin, i ina mikhual pawhin: ni ruk chhûngin LALPAN lei leh
vânte, tuifinriat leh a chhûnga awm zawng zawngte a siam a, ni sarih
ni chuan a châwl ta si a; chuvangin LALPAN Chawlhni chu mal a
sâwm a, a tithianghlim ta a ni.” Ex. 20:8-11.
Pathian Thlarau chuan a thu zirtûte thinlung chu a hmang a.
Siamtu Chawlhni pawisa lovin an hriat lohna avangin thupêk palîna
chu an bawhchhia a ni tih hriat chiantîr an tum a. Pathianin a
tihthianghlim nî aia hapta ni hmasa ber an lo serhna chhan chu an
ngaihtuah \ha a. Pathian Lehkhabu thû-ah thupêk palîna Chawlhni
chu chu bân leh thlâk a ni ta tihna an hmu lo va; ni sarihni
malsawmna chu lâk bo a ni tih an hmu hek lo. Pathian duhzâwng ti
tur leh hre turin rinawm takin an zawng a, tunah a dân bawhchhetute
niin an inhmu a, an lungngai êm êm a. Amâ Chawlhni vawngin
Pathian hnêna an rinawmna an entîr thuai a.
A rinna phet turin nasa tak leh vawi tam tak beih a ni a. Lei
biakbûk chu vâna biakbûk anpui a nih chuan leia bâwm chhûnga dah
\hat dân chu vâna bâwm chhûnga dân anpui chiah chu a ni tih
tumahin hai rual a ni lo va; vâna biakbûk thianghlim thudik pawmtu
336
TLANNA THU
chuan Pathian dânin a ngiat leh thupêk palîna a dânin a ngiat pawh
chu an pawm ve ngei tur a ni.
Kristan a palaina leh Pathian dân a a la awm zêl tih hriatna êng
pawmtute chuan thupuan pathumnaa rawn târlan chu hêng thudikte
hi a ni tih an hmu chhuak a. Vântirhkoh chuan, “Hetah hian mi
thianghlim, Pathian thupêkte leh Isua rinna thu zâwmtute chhelna lan
theihna a awm,” (Thupuan 14:12) a ti a. He thu sawi hmâah hian
zilhna hlauhawm tak a awm a, “Tupawhin Sakawlh leh a lem chibai
bûkin an chalah emaw, an kutah emaw chhinchhiahna an neih chuan,
chu mîte ngei chuan Pathian thinurna uain, a thinurna nova engmah
pawlh lova siam chu, an in ang a,” a ti a (Thupuan 14:9-10). He
thuchah hrethiam tûr chuan entîr nâna hmante hrilhfiahna a \ûl a ni.
Sakawlh te, a lem te, leh chhinchhiahnate hian enge an entîr? Thudik
zawngtute chuan thu hrilh lâwkna zirna lam chu an rawn zir leh \hîn
a ni.
SAKAWLH LEH A LEM CHU
Sakawlh hmasa ber chuan Rome kohhran a entîr a, chu
kohhran chu, kohhran thu ni lo lamah pawh thuneihna nei, an thu
awih lote hrem theihna nei kohhran a ni a. A lem chuan amah anga
thuneihna thuhmun nei sakhaw pâwl a entîr a. He Sakawlh lem lo
insiam chhuah dân hi thil tibuai lo leh thil huamhap lo taka lo thawk
chhuak a ni a, Amerika chhinchhiahna a ni a. Hetah hian Rome
kohhran lem hmuh theih a ni. Kan ram kohhran tân rinna \henkhatah
Romn rin dânte an \âwmpui chuan, kohhranin an thupêk leh an
insiam dânte tilui turin sorkar an ruai ang a, chutah chuan Protestan
Amerika chu Roman lem a lo ni ang. Hmâsâng Pathian mîte angin
kohhran dik chu tihduhdahna tuarin an awm ang.
Sakawlh, beram no kî ang pu chuan, “Mi zawng zawng, a lian
a têin, a hausa a retheiin, bawih leh bawih lote pawh, an kut ding
lamah emaw, an chalah emaw chhinchhiahna a neihtîr hlawm a;
chhinchhiahna, Sakawlh hming emaw, a hming nambar emaw neite
chauh lo chuan, tûmân engmah an lei leh an hralh theih loh nân,”
337
(Thupuan 13:16, 17) tiin thu a pe a. He chhinchhiahna thûah hian a

ni vântirhkoh pathumna chuan zilhna thu a sawi ni. Sakawlh hmasa
ber hi, Roman pâwl chhinchhiahna a ni a, chuvangin chu Sakawlh
thiltihtheihna bîkah chuan chhinchhiahna chu zawn tur a ni. Zâwlnei
Daniela chuan ki te tak têin a entîr Roman kohhran chuan „hunte leh
dânte tihdanglam a tum tûr a ni,‘ (Daniela 7:25)a ti a. Paula pawhin
dân bawhchhepa, (2 Thesalonika 2:3,4) Pathian ang hiala intâr
chhuak a ti a. Pathian dân tidanglam chauhvin Roman pâwl hian
Pathian aiin an intilian thei dâwn a ni a; tupawh hre reng chunga
chutianga dân tihdanglam vawngtu chuan dân tidanglamtu chu
ropuina leh chawimawina sang ber a hlân a ni ang.
Roman kohhranin bân a tum, thupêk palîna chu Thu Sawm
Pêkte zîngah amah chauh chu Pathian, lei leh vân Siamtu a ni tia
kawhhmuhtu a ni a; chutichuan, pathian dik lote zînga Pathian dik
thliar hrangtu a ni. Chawlhni chu Thil siamna hriatreng nân ruat chu
a ni a, chutichuan, mihringte rilru Pathian nung leh Pathian dik tak
lam hawitîrtu a ni. Pathian Lehkhabu thuah hian ring lo mîte pathian
ai chuan Israelte Pathian chu a ropui zâwk a ni tih entîr nân thil siam
theihna a nei tih hi sawi fo a ni a. Chawlhni hi vawn reng ni sela chu,
mihring ngaihtuahna leh hmangaihnate chu a Siamtu lamah zahna
leh biak duhna neia hruai a ni ang a, milem betu emaw, Pathian awm
loh ringtute emaw, sakhaw ring lotute emaw an awm lo vang. Siamtu
anga Pathian kawhhmuhtu thil chu a thil nung siamte chungah
Pathianin thuneihna dik tak A nei a ni tih chhinchhiahna a ni.
Chawlhni thlâkna hi Roman kohhran thuneihna chhinchhiahna
entîrna a ni. Thupêk palînain tih tur a tih hre reng chunga Chawlhni
dik aia a dik lo vawn thlangtûte chuan Chawlhni tidanglam tura thu
petu thiltihtheihna hmaah chuan an kûn a ni.
THUCHAH ROPUI CHU
Mihringte hnêna vaulâwkna sawichhuah hlauhawm ber chu
vântirhkoh pathumna thuchahah hian a awm a. Khawngaihna tel
hauh lova Pathian thinurna ko thlatu khawpa sualna chu a va sual
338
TLANNA THU
nasa dâwn êm! He thu pawimawh tak chungchâng thuah hian

mihringte chu thima hnutchhiahin an awm tur a ni lo ve; he sualna
chunga zilhna hi khawvêl hnênah Pathian rorêlna a lo thlen hmâa
hrilh tur a ni a, chutichuan, mi zawng zawngin engvangin nge tuar
tur an nih an hriat a, pumpelhna hun remchâng an neihna tur a ni.
He intihsiaknaah hian chiang takin pâwl hnih a lo chhuak a.
Pâwl khat chu “sakawlh leh a lem betu leh a chhinchhiahna hmutu”
an ni a, chutichuan, rorêlna hlauhawm tak, vântirhkoh pathumnain a
sawi \haih chu anmahni chungah an thlentîr dâwn a ni a. Pâwl dang
erawh chu, khawvêl mîte ang lo tak, “Pathian thupêkte leh Isua rinna
zawmte,” (Thupuan 14:9,12) an ni.
Vântirhkoh pathumna thuchah pawmtu tân chuan chutiang
thudikte chu a lo lang a. A lo kal vawihnihna puanchhuah a\anga
kum 1844 pelh thlenga an hriat dân thute an han chhuiin, an
beidawnna te pawh kha hrilhfiahin a lo awm a, beiseina leh
lâwmnain an thinlung a tithar leh a, biakbûk a\anga êng chuan
tunhmâ, tunlai leh tunhnû a ti-êng a, Pathian chuan Ama hruaina dik
lo thei lovin A hruai zêl tih an hria a. Tunah chuan rinna nghet zâwk
leh huaina thar neiin vântirhkoh pathumna zilhna sawitu zîngah an
tel ve a. Kum 1844 a\angin, vântirhkoh pathumna thuchahin a sawi
lâwkna tithleng turin, khawvêl mîtena an ngaihven turin Chawlhni
dik chu kawhhmuh a ni a, Pathian ni thianghlim serh turin mi an lo
pun belh zêl a.
* * *
339
BUNG 55
DINNA HMUN NGHET
Pawl khat, ngun taka vên leh nghet taka ding, an rinna dinchhuah
tawh tihchhiat tumte laka inpêk tum lo tawp chu ka hmu a.
Pathianin an tihdân chu a lâwmpui a. Kailâwn pathum, vântirhkoh
pakhatna leh, pahnihna leh, pathumna thuchahte chu min entîr a. Min
hruaitu vântirhkoh chuan, “Hêng thuchahte a\anga thu hnih khat
emaw dahsawntu chung chu a pik ê! Hêng thuchah hriatthiam theih
hi nasa taka pawimawh a ni. Hêng thuchah pawmdânah hian mîte
thlarau dinhmun tûr a inrêl a ni,” a ti a.
Hêng thuchahte hi mi chhuipui leh a, Pathian mîte chuan nasa
taka sengin an thil hriatte chu an lo hre chuak a ni tih ka hmu a. An
thil hriat chu nasa taka tuar leh nasa taka dovin an hre chhuak a ni.
Pathianin pên khat lek lek leh rakbi khat a\anga rahbi dang thleng
chauh zêlin, zawi zawiin A hruai a, a tâwpah chuan deh chêt theih
loh dinna hmun dawhkanah chuan A hruai thleng a. Chu dinna hmun
chu mîten an rawn pan a, a innghah chhan chu an endikin ka hmu a.
|henkhat chu lâwm takin an lâwn kai thuai a. |henkhat chuan a
innghah chhan chu sawisêlna an zawng a. Dinhmun chu a lo famkim
zâwk ang a, mîte an hlim zâwk ang e an tih avangin siam \hat an duh
a.
|henkhat chu dinhmun dawhkân a\angin endik turin an \um
thla a, a dawhdân a dik lo a ni an ti a. Nimahsela an zavai deuh
thâwin dinhmun dawhkânah chuan an ding nghet a, a chhukate pawh
chu phunnawi leh sawisêl lo turin an fuih a; a remtu bul ber chu
Pathian a ni a, amah chu an dodal a ni e an ti a. Dinhmun dawhkâna
Pathianin a hruai thlen thlengin a hnathawh ropui chu an chhût a,
lungrual takin vân lam an en a, ring takin Pathian an chawimawi a.
Chûng chuan sawisêla dinhmun chhuaksante rilru chu a dek a,
inngaitlâwm takin an en a, an lâwn chho leh a.
340
TLANNA THU
JUDA HRIATNA TIHTHARLEH A NI

Krista lo kal hmasak ber puanchhuah hun lai mi entîr leh a.
Elija thlarau leh thiltihtheihnain Johana hriattîrna duh lote chuan Isua
zirtîrna pawh chu an chhawr chuang lo va. A lo kal tur hrilhlâwkna
thuchah an lo dodâlna chuan Messia a ni ngei tih hriat chiantîrtu ber
tur te chu an pawm theih loh phah a. Johana thuchah duh lotute chu
Krista pawh duh lo va khêngbet turin Setana chuan a hruai zêl a.
Chutianga an thiltih avang chuan Pentikos nîa malsawmna hmu thei
lo turin an insiam a; Pentikos nîa malsawmna chuan vân biakbûka
kalna kawng a zirtîr tur a ni.
Biak in puanzâr tihthlêr chuan Judate inthawinate leh an
sakhaw serh leh sangte chu pawm a ni tawh lo vang tih a entîr a.
Inhlanna ropui chu hlan a ni a, pawm a ni bawk a, Pentikos nîa
Thlarau Thianghlim lo thleng chuan zirtîrte rilru chu lei biakbûk
a\anga vân biakbûk lam a thlîrtîr a, chu vân biakbûkah chuan Isua
chu Amâ thisen, a tlanna chu a zirtîrten an chan ve theih nâna chhuah
tur chuan a lût a. Judate erawh chu thim zînga hnutchhiahin an awm
a. Chhandamna ruahman an hriat theihna tûr êng chu an hloh va, an
inthawinate leh an thil hlan hman tlâk tawh lote an la ring a. Vân
biakbûk chuan lei biakbûk a lo luahlân tawh a; nimahsela chu mi chu
tihdanglam a ni tih an hre lo va. Chuvangin hmun thianghlima
Kristan a dîlsakna chu an hnemhnânpui lo a ni.
Judaten Krista an duh lohva an khenbeh hi mi tam takin
maktiin an en a. An tihnawmnahzia chanchin te an chhiarin Amah
chu hmangaih a, Petera anga phatsan lo va, Judate anga khêngbet lo
turah an inruat a. Nimahsela Pathian, mi zawng zawng rilru hretu
chuan „Isua tâna hmangahihna kan nei e‘ an tih chu a rawn fiah a ni.
Vântirhkoh pakhatna thuchah an lo pawmdân tur chu vân mi
zawng zawngin ngaihsak takin an lo en reng a. Nimahsela „Isua ka
hmangaih e‘ ti a, kros chanchinte chhiar a mittui titlâte chuan A lo
kalna tur chanchin \ha chu an nuihsan a. Thuchah chu pawm tâk
ahnêkin rinna dik loah an sawi a. A lo kalna duhtute chu an hua a,
kohhran a\angin an hnawt chhuak a. Thuchah hmasa duh lotute
341
DINNA HMUN NGHET
chuan thuchah pahnihna pawh an hnemhnânpui lo va, vân biakbûka

hmun thianghlim bera rinnaa Isua nêna lût tûra puahchahtu tur zanlai
âuthâwm pawh chu an \hatpui hek lo. Thuchah hmasa pahnihte chu
duh lovin an hriat thiam theihna an lo tingawng nasa tawh a,
vântirhkoh pathumna thuchah, hmun thianghlim bera kalna kawng
kawhhmuhtuah pawh chuan êng an hmu thei tawh lo a ni.
* * *
BUNG 56
SETANA BUMNATE
S etanan mî a bumna chu Eden huanah a \an tawh a. Evi hnênah,

“In thi tawp lo vang,” a ti a. Hei hi thlarau thih theih loh thû
Setanan a zirtîr hmasakna ber a ni a, he mi hnû tun thleng hian a
chhunzawm ta zêl a, Pathian fâte sal tânnaah chuan an chhuah leh
hmâ chu a la chhunzawm zêl ang. Eden huana Adama leh Evi chu
min kawhhmuh a. Ei phal loh theirah chu an ei a; Nunna Thing vêlah
chuan khandaih mei anga alh an dah a, nunna thingrah chu an ei ang
a, thi thei lo mi sual an ni dah ang e tih hlauh avangin huan a\anga
hnawhchhuah an ni a. Hê thing rah hi thih theih lohna awmtîr zêltu
tur a ni. Vântirhkoh pakhatin, “Adama chhûngte zîngah tuin nge
khandaih mei anga alh chu tâwn tlang a, Nunna Thing rah chu ei?”
tia a zawh ka hria a. Vântirhkoh dangin, “Adama chhûngte zînga mi
tumah khandaih mei anga alh chu paltlang a, nunna tingrah ei an
awm lo: chuvangin mi sual thi thei lo pakhat mah an awm lo,” tia a
chhân ka hria a. Thlarau sualte chu chatuana thihnain an thi ang, chu
thihna a\ang chuan thawhlehna beiseina a awm lo vanga tichuan
Pathian thinurna pawh a reh ang.
Pathian thu, “Thiltisualtu apiang chu an thî ang,” (Ezekiela 18:4)
tih hi „thlarau sual chu a thi lo vang a, hrehawm tuarin chatuanin a
nung ang‘ tihna a ni e tia Setanan mîte a awihtîr thei hi mak ka ti
ngawt mai. Vântirhkohvin, “Natnain emaw, hlimnain emaw nunna
342
TLANNA THU
chu nunna a ni, thihna chu natna awm lo, lawman awm lo, huatna
pawh awm hek lo a ni,” a ti a.
Eden huana Evi hnêna sawi hmasak ber dâwt thu, “In thi tawp
lo vang,” tih chu puang darh tura bei zual bîk turin Setanan a
tirhkohte a hrilh a. Chu dâwt thu chu mîten an lo pawm a, mihring
chu thi thei lo va an lo ngaih chuan Setana chuan mi sual chu
chatuana hrehawmin a nung reng ang tih a lo rintîr ta zêl a. Setana
tân chuan a awiawhtute hmang a, mipuite hnêna Pathian chu phuba
lâk hmang, nun râwng tak, amah tilungni lotute chu hrem hmuna
paih a, A thinurna hre reng tura tuartîr a, hrehawmna nasa tak leh
chatuan meidîla an tuar lai pawha lungawi taka entu anga lantîr
theihna tur kawng a lo inhawng ta a ni. He thil dik lo hi mi‗n an
pawm chuan, Pathian chu miin an hmangaih a, an biak aiin mi tam
takin an hua ang tih Setanan a hria a; mi tam tak chuan Pathian mi
duhsakna rilru nei leh hmangaihtu chuan A mi siamte ngei chu
chatuan hremnaa paih tura Pathian thuin a vauna chu a hlen tak tak
êm lo ang tih an ring ang tih a hria a.
Setanan mipuite ngaihdân a hruai kawi dân kawng dang leh
chu, Pathian rorêl dikna leh a vauna thu chuengah mah ngaisâng lo
va, Pathian chu khawngaihnaa khat a ni a, tumah an boral lo vang a,
mi zawng zawng, mi thianghlim leh mi sual pawh A ramah
chhandam an la ni vek ang tia entîr tum hi a ni.
Thlarau thih theih lohna leh chatuana hrehawm tuarna,
vântlang ngaihdân dik lo changchawiin Setana chuan mi \henkhat
chu Bible hi Pathian thâwkkhum a ni lo ve tia ngai turin a hruai a.
Bible-in thil \ha tam tak zirtîr chuan an ring a, nimahsela, a chungah
rinna an nghat thei lo va, chatuana hrehawmna zirtîrna a puan
avangin an hmangaih thei lo.
Mi \henkhat chu Pathian a awm pawh ring hlel turin Setana
chuan a hruai zêl a. Bible Pathian chuan mihring zînga \henkhatte
chatuan hrehawm nasa tak a tuartîr dâwn chuan a ziaktu chu an ring
lo va, thihna chu chatuana muthilhnaah an ngai a ni.
343
SETANA BUMNATE
Pâwl dang pakhat chu \i tak leh hlâuthâwng thei mi an la awm

leh a. Hêng mîte hi thil tisual turin Setanan a thlêm a, thil an tihsual
zawh chuan an hnênah sual man chu thihna a ni lo va, hrehawm nasa
tak tuara nunna a ni a, chu hrehawmna chu chatuan chatuana tuar tur
a ni tiin a tih\haih a. Chatuana hrem hmuna tuarna chu rilru chak lo
mi hnênah a sawi uar a, an rilru a hneh a, an ngaihtuah thiam theihna
an hloh a. Setana leh a tirhkohte an lâwm a, sakhua leh Pathian ring
lote chuan Kristianna an sawichhia a. Hêng thil \ha lote hi Bible leh
a ziaktu rin avanga lo chhuak a ni e an ti a, nimahsela zirtîrna dik lo
pawm avanga lo awm a ni zâwk sî a ni.
PATHIAN LEHKHATHÛTE KAN HIMNA
Diau lo taka Setana chêt dân an hmuhin vân mipuite chu an
thinrim hle mai a. Pathian vântirhkohte chuan engkim an ti thei a,
chêt phalsak an nih dâwn phawt chuan hmêlma thiltihtheihnate chu
an tichhe thei si a, engatinge hetianga mîte bumna a awm hi phal a
nih le tiin ka zâwt a. Setanan mihring tichhe turin a thiamna a hmang
ang tih Pathian chuan A hria tih ka hria a, chuvangin a thu chu a ziak
chuahtîr a, mihringte tâna A thil tumte chu mi rilru chak lo berte
pawh an bo loh nân chiang takin a tilang a. Mihring hnêna thû A pêk
hnu chuan Setana leh a tirhkohte emaw, a aiawhtute leh a mi rawihte
emawin thu ziak chhuah chu an tichhiat loh nân fîmkhur takin a
vawng \ha a. Lehkhabu dangte chu tihchhiat theih ni mah se he
lehkhabu hi chu boral lo tûr a ni. Hun tâwp dâwn lamah, Setana
bumna a pun lehzual hunah chuan a duh apiangin an neih theih nân
he lehkhabu hi tihpun a ni ang; rin an duh phawt chuan Setana dâwt
thu mak leh bumna lakah an invent theihna a ni ang.
Bible chu Pathianin a vêng bîk tih ka hmu a; amaherawhchu
Bible a tlêm laiin lehkha thiamten a changing a thu awmzia kan
tichiang e tiin thu \henkhatte an thlâk a, dik takin anmahni ngaihdân
pangngai lam hawiin thu tluang sa kha hriat harsa zâwkin an kaikawi
a ni; an ngaihdân pangngaite chu upa thu rochhiah ang a ni si a.
Nimahsela, Pathian thû chu a pumpuia ngaihtuahin, khaidiat inzawm
chhâwng famkim tak ang a ni a, a bung leh chang khatin a dang a
zawm a, a
344
TLANNA THU
inhrilhfiah chhâwng a. Nundân thu a sawinaah Pathian thû chu a

tluangin a mâwl chang a ni lo va, nundân tur a kawhhmuh theihna
tûrin Thlarau Thianghlim chu hruaitu atân pêk a ni bawk.
Pathian vântirkhkohte chuan duhthlan theihna chungah thunei
hauh tur an ni lo tih ka hmu a. Mihring hmâah Pathianin nunna leh
thihna a dah a, mihringin a duh duh a thlang thei, mi tam takin nunna
an duh a; nimahsela kawng zauah chuan an la kal fo si. Anmahni
tâna thi tura A Fapa ngei pe khawpa lainattu leh hmangaihtu Pathian
rorêlna lakah chuan hel an la thlang a. Chuti taka man tova
chhandamnain a lei tawh thlang duh lotute chu hrem an ni ang.
Nimahsela Pathianin hremhnunah chatuana hrehawm tuar tûr chuan
a khung lo vang a, vânah pawh a hruai lo vang tih ka hmu a; mi fai
leh thianghlimte zînga awm chu an tân hrehawm tak a ni dâwn si a.
Nimahsela la awm ve ngai lo ang maiin a tiboral dêr ang;
chutichuan, A rorêl dikna chu a lungawi ang. Lei vaivut a\angin
mihring A siam a, thu awih lote leh thianghlim lote chu meiin a kâng
ral ang a, vaivutah an chang leh ang. He mi thua Pathian hmangaihna
leh mi a khawngaih theihna hian Amâ mizia fak tur leh A hming
thianghlim zah leh duh turin mi zawng zawng a hruai ang. Lei
a\anga mi suaksualte tihborala an awm hnuin vân mi zawng zawng
chuan, “Amen!” an ti ang.
Krista hming chhâla, Setana bumnatea tihchhuah sîte chu Setana
chuan lungawi takin a en a. A hnathawh chu bum dân thar ngaihtuah
chhuah lehzêl a ni a, he mi kawng lama a thiltihtheihna leh a thiamna
chu a pung tial tial bawk a. A aiawhtu pope te leh puithiamte chu
inchawimawi tur leh a bumna thûte awih lo apiang chu nasa taka
tihduhdaha, tiboral tura mipui chawk tho turin a hruai a. Krista
zuitute chuan natna leh rilru lungngaihna an va han tuar nasa tehrêng
êm! Vântirhkohten chûng zawng zawng chu rinawm takin an
chhinchhiah vek a. Hêng mi thianghlim natna leh lungngaihna
tuartûte rawngbâwl saktu vântirhkohte chu Setana leh a tirhkohte
chuan hnehtu ni awm taka uangin, leia Kristian dik pakhat mah an
awm loh nân tihboral vek tur an ni tiin an vau va. Chûng lai chuan
345
SETANA BUMNATE
Pathian kohhran chu a thianghlim a ni tih ka hmu a. Kristian dik,

mahni rina sawi chhuak leh \an ngam ngat chuan Setana leh a
tirhkohten an ngaihtuah chhuah emaw, mihringte an hrehawmna chi
tinreng kha an tuar huam a \ûl sî avangin, rilru sual pûa mîte an lo
luh hlauhna a awm lo.
* * *
BUNG 57
THLARAU BIAKNA
M ihring thih theih lohna zirtîrna chuan tunlai thlarau biak

theihna an tih kawng hi a lo buatsaih a ni. Mithi tawhte chu
Pathian leh vântirhkoh thianghlimte awmnaah an luh nghâl a, tûn
hma lama an hriat aia nasa tak hriatna an neih phal ni tase chuan, leia
mite chu zirtîra tiharh turin engah nge leiah an lo lêt loh reng ang?
Thihnaah mihringin hriat theihna an nei tih ringtute chuan thlarau
chawimawite hmanga vân lam ênna anga an hnêna lo lang chu engtin
nge an duh loh theih ang? Setanan a thil tumte puitlinna tûr a
thawhna tûrin thil remchâng tak, thianghlima ngaih sî a lo awm a ni.
Thlarau chênna khawvêl a\anga vântirhkoh, vân a\anga tlâ, Setanan
a thû thûa a hmante chu thu thlentu angin an lo lang a ni. Mi nung
leh mithîte inbiaktîrtu niin a insawi a, Setana chuan an rilru chu a
dâwi â a ni.
Setana chuan mîte hnênah an \hiante thi tawhte ang tak rawn
lantîr theihna thiltihtheihna pawh a nei a. Lemchanga lo lang chuan a
ang hle mai; an hmêl te, an âw te, an \awngte pawh an dam lai ang
takin an lantîr thei a ni. Mi tam tak chu an ngaih êm êmte vân hlimna
changin an awm tiin an hrilh a, an thlamuang êm êm a; thlarau hruai
sualna leh ramhuai zirtîrna chu hlauhthâwnna nei lovin an ngaithlâ a.
346
TLANNA THU
Mithîte chu anmahni be turin an lo kîr tak zet a ni tia a rintîr

theih hnuah chuan, Setana chuan inpeih lo va thlâna phûmate kha a
rawn lantîr a. Anni chuan vânah hlim taka awm a, hmun sâng deuh
pawh luah ang hialin an insawi a; chutichuan mi felte leh mi sualte
pawh thliarna reng a awm lo tih thudik lo chu hmun tinah an theh
darh a. Thlarau khawvêl a\anga lo kala insawite chuan a châng chuan
zilhna leh fîmkhurna tûr thûte an sei a, a lo dik mial bawk a.
Chutichuan, mi rin an han kai hnuin Pathian Lehkhabu thu kalhna
zirtîrnate an sawi a. Leia an \hiante chungchâng ngaihsak awm takin
an lang a, thil dik lo hlauhawm takte zawi zawiin an tilût hlek hlek a.
Thudik \henkhatte an sawi a, a châng chânga thil lo awm turte an
sawi lâwk dik avangin an thu sawite chu an ring a; an zirtîrna dik
lote chu Bible thudik thianghlim berte angin mipui chuan an pawmin
an ring thuai thei a. Pathian dân chu an hnâwl a, khawngaihna
thlarau chu an hmusit a, thuthlung thisen chu thil thianghlim loah an
ngai a. Thlaraute chuan Krista Pathian a nihna an dodâll a, Siamtu
ngei pawh chu anmahni tlukpui chauhvah an dah a. Chutichuan,
bumna dân tharin, hmêlmapa chuan vân a\anga a \an tawh, Pathian a
dona chu kum sangruk lai lei chunga a chhunzawm tawh chu a la bei
ta zêl a ni.
Thlarau inlârna hi mi tam tak chuan mi nung zînga thlarau be
theitu bumna leh a kut chêtdân thiam vang chauhah ruat an tum a.
Inbumna mai mai pawh inlârna dik anga ngaihte chu a awm tak a,
thiltihtheihna sang tak lanna pawh a awm ve ngei a ni. Tunlaia
thlarau biak theihnain an tih \an dân chu kawngkhâr emaw, thil dang
emaw tihrîkin a ni a, hei hi mihringin a bumna leh an thiamnaa an
tihchhuah mai a ni lo va, tirhkoh sual thlarau tichhe nasa thei tak
bumna tichhuaktu hnathawh ngei a ni zâwk. Thlarau biak theihna
chu mihring inbumna mai a lâwm tia rinnaah mi tam tak chu an âwk
ang a. Mihring tih theih bâk thil an tih an han hmuh chuan bum an ni
ang a, Pathian thiltihtheihna ropui tak nia pawm tura hruai bo an ni
ang.
Setana leh a tâna thawktuten thil mak an thawh chungchâng
thua Pathian Lehkahbu hriattîrna chu hêng mîte hian an hmuh hmaih
347
THLARAU BIAKNA
a. Setana hnathaawhin a ni Faroa dawithiamte chuan Pathian

hnathawh anpuite an tih theih ni. Zirtîr Johanan nakin hun tâwp
dâwn lama thilmak tih theihna lo lang tûr chu a sawi a, “Mihring
mithmuhah vân a\anga leia mei tlâktîr thei khawp hialin thilmak
ropui tak a ti \hîn. Leia awmte hnênah, sakawlh khandaiha hliam hnu
la dama chawimawi nân, amah lem an siam tur a ni tih sawiin,
sakawlh mithmuha thilmak ti tura thû a hmuh, chûng thilmak avang
chuan leia awmte chu a bum bawk a,” (Thupuan 13:13,14). Hetah
hian mihring inbumna mai a sawi a ni lo. Setana mi hmanten an tih
theih loh titheia insawi an tumna ni lo vin, an thil mak tih ngei
hmangin mihringte chu an bum zâwk a ni.
Mi tamtak chu thlarau biakna hmanga bum an ni ang
TÛNLAI MÎ NGAIHTHIAM ZÂWNGA DÂWITHIAMNA

Tunah chuan dâwithiamna tih a hming ngawt pawh hi hmusit
awma ngaih a ni a. Mîin ramhuaite an be thei an tih chuan hmanlai
mi ât laia thawnthu ang leka ngaih a ni a. Thlarau biakna zuitu sang
sawm chang pawh ni lo, maktaduai eng emaw zât, mi fingte
348
TLANNA THU
leh kohhran zîngahte pawh a lût zêl a, rorêlna pâwl zîngah pawh
duhsakna a hlawh a, lal rorêlnaahte thlengin duhsakna a hlawh a; he
inbumna lian tak hi hmâsânga an lo duh tawh loh dawithiamna kha
kawng dangin a lo lang leh chauh a ni.
Setanan Eden huana Evi a bum angin, hriat loh tura khap hriat
châkna chawk thovin, tûn thlengin mîte a la bum a. “A chhia leh a
\ha hriain Pathian ang in ni ang,” (Genesis 3:5) a ti a. Nimahsela,
thlarau biak theihna a zirtîr finna chu zirtîr Jakoban a hrilhfiah chu a
ni: “Chu finna chu chunglam a\anga lo chhuak chu a ni lo va,
khawvêl leh taksa châkna leh ramhuaia mi a ni zâwk e,” ( Jakoba
3:15 ) tiin.
Thimna lal fa hian rilru fing tak a nei a, a thlêmnate awmdân
ang zêl enin thiam takin a thlêmnate chu kawng hrang hrangin a
hmang a. Mihring fâte chunga thu a neih theih nân “fel lohnaa bumna
zawng zawng nên” a thawk a, nimahsela a thil tum chu mihring fâten
anmahni thua a thlêmnaa an inpêk chauhvin a puitlin thei a ni.
Anmahni \hat lohna lam bân tum lo va zawm zêl a, thimna lal fa
thuneihna hnuai inpête chuan, an tâwpna tûr an hre chiang lo a ni.
Thlêmtu chuan an chhiatna a thawh zawh hnuin mîte tichhe tûrin a
ruat zui leh a ni.
TÛMAH BUMA AN AWM A |ÛL LO
Nimahsela thlarau biak theihnain titheia an insawina dâwt thûa
bumin tumah awm a \ûl lo ve. Bumna tûra thang kam chu hmu
chhuak turin Pathianin khawvêl hnênah êng A pe tam tâwk a ni.
Hriatna dang pawh awm ta lo sela, hêng thlaraute hian felna leh
sualna an thliar hrang lo va. Krista zirtîrte zînga mi \ha ber leh
thianghlim ber leh Setana rawngbâwltu sual ber pawh a thliar hran
loh hi Kristiante tân chuan hriatna tâwk a ni. „ Mihring sual
berte pawh vân ramah an awm a, nasa taka chawisân a ni‗ tia an
sawiin Setana chuan khawvêl hnêna hetianga sawi tluk hi a ni: ‗Eng
anga sual pawh ni ula; Pathian leh Bible in ring emaw, ring lo emaw,
In nawm in mâkin awm mai mai rawh u; vân chu in in a ni e.‗
349
THLARAU BIAKNA
Chu lovah pawh hêng thlarau dawtheite hi zirtîrte kan ni tia

inchhâalin an lo lang a, zirtîrte chu leia an awm laia Thlarau
Thianghlim hruaia an ziakte ngei kalhin an \awng\ai a. Hêng
thlaraute hian Bible hi Pathian hnên a\anga chhuak a nih an hnial a,
chutichuan, Kristian beiseina innghahchhan chu an phet a, vân
kawng êntu êng chu an timit a.
Setana chuan Bible hi thawnthu suangtuah chhuah mai a ni a,
a nih loh vêk pawhin hnam naupan lai atâna an lehkhabu chhiar tâwk
leka siam a ni a, tunah chuan engahmah ngaih tlâk loh, hlui lutuk,
hlui hlâwn tawh tur a ni tiin khawvêl mîte a rintîr a. Pathian thu aiah
chuan thlarau inlârna hi hman tûrah a târlang a. Hetah hian tihdân
kawng, amâ thu hnuai ngeia awm chu a nei a; hêng hmang hian a
duh ang ang chu khawvêl mîte a rintîr thei dâwn a ni. Amah leh a
zuitute rorêltu tur lehkhabu chu a duhna takah a dah bo va: khawvêl
Chhandamtu chu mihring narân maiah a siam a. Puithiamte leh
upaten Isua thawhlehna zêp an duh avangin Isua thlân vêngtu Rome
sipaite hnênah dâwt thu sawi tura an tih a, annin dâwt thu chu an
sawi puang ta angin thlarau inlârna ringtute chuan Chhandamtu
damlai chhûnga a thiltih leh a nundânah engmah thilmak a awm lo
ve tia tihlan an tum a. Isua chu sawi lan loh an tum hnuah anmahni
thilmak tih chu an târlang a, an thilmak tih chuan Krista hnathawhte
chu khûm a ni an ti a.
Zâwlnei Isaian “Miin, „Ramhuai aienthiam zâwl leh dawi thiam
hrâm chuap chuap leh phun nuah nuahte chu râwn rawh u,‘ an tih
hunah che u chuan heti hian chhâng rawh u: „Mîten an Pathian chu
an râwn zâwk tûr a ni lo‘m ni? Mi nungte tân chuan mithî an râwn
tûr em ni? Dân thu leh hriattîrna thû chu râwn tur a ni‘ tiin. Chu mi
thû ang zêla an sawi loh chuan anmahniah êng a awm lo a ni.” Isaia
8:19, 20 . Pathian Lehkhabua chiang taka ziak, mithîten engmah an
hre lo tih thudik hi mîten pawm duh sela chu, thlarau biak theihna
inlârna leh thil titheia an insawinate chu Setana thiltihtheihna leh
chhinchhiahna leh dâwt thûa thilmakte a thawh a ni tih an hria ang.
Nimahsela mahni duh ang anga thil tih theih, tîsa rilru châkzâwng
350
TLANNA THU
leh an duhzâwng tak sualna han bânsan ai chuan, mipuite chuan êng
an hmuh loh nân an maimit chhîng a, zilhna pawisa lo vin, an kal zêl
a, chutih lai chuan Setanan an kiang vêlah thang a lo kam a, a saseh
an lo ni ta. “Chhandama an awm theihna tûrin thutak hmangaihna
chu an pawm loh avang a ni. Chuvang chuan dâwt thû chu an awihna
tûrin Pathianin sual hnathawhna an hnênah a thlentir ang.” (2
Thesalonika 2:10,11).
Thlarau biak theihna zirtîrna dodâltûte chuan mihring chang
an bei a ni lo va, Setana leh a tirhkohte pawh an bei a ni. Lalna te leh
thuneihna te, leh hmun sânga thlarau sualte nêna inbeihnaah an lût a
ni. Vân a\anga tirhkohte thiltihtheihnain an ûm lêt chauh loh chuan
Setana chu hniak khat pawh a tawlh lo vang. Chhandamtuin a hneh
angin Pathian chuan “Tih ziak a ni” tiin an hneh thei ang. Krista
hunlai pawha Pathian thu chângte a sawi theih ang bawkin Setana
chuan a la sawi thei fo va, a bumna chu a tih zêl theih nân Pathian
thu zirtîrna chu a dik lo zâwngin a hmang ang. Nimahsela inbeihna
engah pawh Bible thusawi tluang tak chu hmanraw thiltithei tak a ni
ang.
Hlauhawmna huna awm turte chuan mihring awmzia leh mithi
awmzia chungchânga Pathian Lehkhabu hriattîrna an hre tûr a ni, rei
lotêah ramhuai thlaraute chu mi \henkhat laina bul leh \hian duh tak
anga lo langin, zirtîrna dik lo hlauhawm tak tak sawite an la tawng
dâwn. Hêng mi rawn inlârte hian kan khawngaih hlawhna tur ber ang
zêlin an rawn thawk ang a, an thiltihtheihna hum turin thil tihmak
pawh an ti ang. Bible thudik, „Mithîin engmah an hre lo‘ tih hian kan
lo \ang tûr a ni a, chungtianga rawn inlâr chu ramhuai thlarau an ni.
Khawvêl bum a tumnaa a theihpatâwp chhuaha tûrin Setana chu
rei tak chhûng a inpuahchah tawh a. A hnathawh \an tirhna lung
phûm chu Eden huana Evi hnêna a sawi, “Thi teh suh e,....... in ei nî
apang chuan in mit a lo vâr ang a, a chhia leh a \ha hriain, Pathian
ang in ni dâwn,” (Genesis 3:4, 5), tihah khân a lo phun tawh a, zawi
zawiin mi a bumna chu a thawk a, bumna sâng bera
351
THLARAU BIAKNA
ngaihtuah chhuah thlarau biak theihna atân hian a puahchah a ni. A

tum tak puitlinna chu a la thleng famkim lo va, mahse hun hnuhnung
la awmah chuan a la thleng ang a, khawvêl chu bumnain a tuam ang.
Pathian thinurna lo thawk chhuakina a tihthawh chauh tûrin, him
takin emaw kan awm tiin muang takin an awm a ni.
* * *
BUNG 58
RING TAKA ÂUNA
T hil engemaw ropui tak lo thleng tur buatsaih ni âwm takin

vântirhkohte chu vânah hmanhawmh takin an thlâwk tawn ruai
a, leiahte an chhuk a, vânahte an lâwn chho lehin ka hmu a.
Vântirhkoh ropui tak pakhat leia chhuka, vântirhkoh pathumna zuk
âupuia, a thuchah hrilh tur chu tichak tûr leh thiltihtheihna neihtîr
tura tirh ka hmu bawk a. Vântirhkoh hnênah chuan thiltihtheihna leh
ropuina nasa tak pêk a ni a, leia a chhuk lai chuan a ropuinain lei chu
a ên a. He vântirhkoh ênna chuan hmun tin a chhun êng a, aw ring
takin, “Babulon khaw ropui chu a tlâwm ta, a tlâwm ta, ramhuaite
awmna leh, thlarau bawlhhlawh tinreng kulhbîng leh, sava
bawlhhlawh leh tenawm tinrêng kulhbîng a lo ni ta,” a ti a (Thupuan
18:2).
Vântirhkoh pahnihnain Babulon tlâwmna thuchah a sawi chu
sawi nawn leh a ni a, kum 1844-a china kohhranahte chhiatna lo lût
tâte chu a sawi tel a. Vântirhkoh pathumna thuchah hnathawh ropui
tak pui tura he vântirhkovin aw ring taka a aupui a, a rawn thawk hi a
hun hlâ mai. Chutichuan, Pathian mîte chu thlêmna an tawh thuai tur
laka an din ngheh theih nâna an lo inpuahchah theih phahna tur a ni.
Pathian mite chungah êng nasa tak fuin ka hmû a, vântirhkoh
pathumna thuchah chu hlau lo takin an puanpui a.
Vântirhkoh ropui kha \anpui turin vân a\angin vântirhkoh dangte
tirh an ni a, hmun tina hriat aw rîte ka hria a, “Ka mîte u, a sualnate
352
TLANNA THU
in tel lohna tur leh, a hremnate in tawrh vê lohna turin, a chhûng a ta

lo chhuak rawh u. A sualnte chuan vân pawh a tawng ta hial a,
Pathianin a thiltih fel lote pawh chu A hre reng si a,” tiin (Thupan
18:4,5). Zanlai âuthâwmin kum 1844-a vântirhkoh pahnihna thuchah
a zawmpui ang bawk khân, hê thuchah hi thuchah pathumna
belhchhahtu leh a zawmpui ni âwmin a lang. Pathian ropuina chu mi
thianghlim, dawhthei taka nghâktûte chungah a awm a, hlau lovin
zilhna khûn tak chu an sawi a, Babulon tlâwmna chu an puang a, a
chan tur hlauhawm tak chu an pumpelh theih nân Pathian mîte chu a
chhûng a\anga lo chhuak turin an ko va.
Nghâktute chunga êng awm chuan kil tin a ên chhuak a,
kohhran chhûnga êng nei, thuchah pathumte hre ve lo leh duh ve loh
chuan kohna chu an awih a, kohhran tlûte chu an chhuahsan a. Hêng
thuchahte hi an sawichhuah hnuah chuan mi tam tak chuan an
chanchin an sawi hnu an thleng a, an chungah êng a awm a, thihna
leh damna thlen theihna an nei a. |henkhatin nunna an thlang a, an
LALPA lo kalna nghâk leh a thupêkte zawng zawng zâwmtûte nên
an ding ho va. Thuchah pathumna chuan a hnathawh tur chu a thawk
\an dâwn a; thuchahah hian mi zawng zawng fiahin an awm ang a,
sakhaw pâwl a\angin mi hlûte chu koh chhuah an ni ang.
Tihluih theihna nei thiltitheihna chuan mi rinawmte chu a chawk
tho va, amaherawhchu Pathian thiltihtheihna lo lang chhuak chuan
mi rinawm chhûngte leh an \hiante ring lo mi hnênah chuan hlauhna
leh khapna a thlen thung a, chutichuan, an chungah Pathian Thlarau
hnathawh a awm tih hretute chu an dâl ngam lo va, dâl theihna
thiltihtheihna pawh an nei hek lo. Kohna hnuhnung ber chu bawiho
hnên chauhah a thleng a; an zîng mi sakhaw mîte chuan hlimawm
taka chhanchhuah an nihna tur avang chuan nasa takin an hlimna hlâ
an sâ a. An hotute chuan an khap thei lo va; hlauhna leh mak tihna
avangin an ngawi reng a. Thil mak ropui takte tih a ni a, damlote an
tidam a, ringtute chu chhinchhiahna leh thilmakin a zui a. An
hnathawhah chuan a hnua thil awm thei hlauhna nei lo vin anmahni
chhia leh \ha hriatnain a hriattîr ang chu a zâwm a; Pathian thupêk
353
RING TAKA ÂUNA
zawng zawng zawmtûte nên an inkawp a; thiltihtheihna nên thuchah

pathumna chu ram tinah an puang chhuak a. He thuchah hi
thiltihtheihna leh chakna, zanlai âuthâwm aia nasain a tâwp dâwn tih
ka hmu a.
Pathian rawngbâwltute, chunglam a\anga thiltihtheihna pâk,
an hmêl ênga, inhlanna thianghlima êngin, vân a\anga thuchah chu
puang turin an kal chhuak a. Sakhaw pâwl hrang hranga darh tawhte
chuan kohna chu an chhâng a, Sodom chhiat hmâa rang taka Lota
chhuahtûr a nih ang bawkin mi hlûte chu kohhran thiam loh changte
a\anga tihchhuah thuai an nia. Pathian mîte chu an chunga ropuina
\ha tak awm \heuh chuan a tichak a, thlêmna hun chu tuar chhuak
thei turin a buatsaih a. Hmun tinah mipui awin, “Hetah hian mi
thianghlim, Pathian thupêkte leh Isua rinna thu zâwmtûute chhelna
lan theihna a awm,” (Thupuan 14:12) ti ka hria a.
* * *
354
BUNG 59
ENLÂWKNA HUN TÂWPNA
V ântirhkoh pathumna thuchah tâwpna lam hun chu mi entîr a. A

mîte chungah Pathian thiltihtheihna chu a awm a; an hnathawh
chu an zo tawh a, an hmâa hun harsa tak atân chuan an inpuahchah
tawh a. LALPAN a awmpuina hnuhnung chu an tem tawh a,
hriatpuina nung chu chawh thawh thar leh a ni tawh a. Zilhna
hnuhnung ber chu hmun tinah an puang tawh a, leia thuchah pawm
duh lotûte chu a chawk thovin a tithinrim hlê a.
Vântirhkohte chu vânah an phî ruaiin ka hmu a. Vântirhkoh
pakhat lehkha ziakna keng, lei a\anga lo kîr chuan Isua hnênah a
hnathawh chu a thawk zo ta a, mi thianghlimte chu chhiar an ni a,
chhinchhiah an ni e tiin a hrilh a. Thu sawm pêk awmna bâwm bulah
chuan rawngbâwlin Isua chu ka hmu a, ani chuan rimtui hâlna chu a
paih a. A kut a phar a, ring takin, “Zawh a ni tâ,” a ti a. Chutichuan,
Isuan thu a puan chuan vântirhkohte chuan an lallukhum an dah a,
Isua chuan, “Mi fel lo chu, tihfel lohvin awm reng rawh se; mi
bawlhhlawh chu, tihbawlhhlawhin awm reng rawh se; mi fel chu
tihfelin awm reng rawh se; mi thianghlim chu, tihthianghlimin awm
reng rawh se,” (Thupuan 22:11) tiin a puang a.
Mimal tin chu thi tûr nge an nih dam tûr tih chu rêl fel a ni ta
a. Isuan biakbûka rawng a bâwl lai chuan, mi fel thi tawhte tâna
rorêlna a awm a, chu mi hnuah chuan mi fel la nungte tâna rorêlna a
awm leh a. Krista chuan a mîte tân tlanna a siam tawh a, an sualte a
tihbo tawh avangin a ram chu a chang a. A rama khua leh tui tûrte
siam a ni a. Beram no inneihna chu tihfamkim a ni a. Vân pumpui
hnuaia ram leh a ram ropuina chu Isua leh chhandamna ro luahtû
tûrte hnâna pêk a ni a, Isua chu lalte Lal, leh L ALPA anga rorêltu
tur a ni.
Hmun thianghlim a\anga Isua kal chhuak ka hmuhin a kawrfuala
dâr khai rîte chu ka hria a; a han chhuahsan chuan leia chêng mîte
chu thimna chhûmin a khuh ka hmu a. Chu mi hnuah chuan thiam
loh chang mihring leh Pathian tih lungnih loh kârah palai a awm
355
ENLÂWKNA HUN TÂWPNA
tawh lo va. Pathian leh thiam loh chang mihring kâra Isua a din
chhûng chuan mihringte khuahkhirh a vênna a awm a; nimahsela Pâ
leh mihring inkâr a\anga a kal sawn tawh chuan khuahkhirhna a bo
va, a tâwp thleng pawha sim lo chu a duh thû thûin a ti a.
Biakbûka Isuan rawng a bâwl lai chuan hremnate thlentîr theih
a ni lo va; nimahsela chu mi hmuna a hnathawh chu a zawh tawh
avang leh, mi tâna a dîlna hun a tâwp avangin Pathian thinurna chelh
tur engmah a awm tawh lo va, mi sual thiam loh chang, chhandamna
ngaisâng lo leh zilhhauhna huate chungah chuan Pathian thinurna
chu nasa takin a tlâ a. Chûng hun hlauhawm, Isua palaina hun tâwp
hnû chuan mi thianghlimte chu Pathian thianghlim hmaah dîlsaktu
awm lovin an awm ta a. Thu tin chu rem a ni a, lunghlu tin chu
chhiar a ni. Vân biakbûk pindan pâwnah chuan Isua chu a awm deuh
hlek rih a, hmun thianghlim bera a awm laia sual puante chu sualna
tichhuaktu Setana chunga dah a ni a, an hremna* chu a tuar tur a ni.
A TLÂI LUTÛK ! A TLÂI LUTÛK !
Isua chuan puithiam anga a inthiamna chu a hlîp a. A lalna puan
ropuia a inbel ka hmû a. A lûah lallukhum tamtak, lallukhum chunga
lallukhum a khum a. Vân mipuite hual vêl chungin vân chu a kalsan
a. Leia chêng mîte chungah hremnate a thleng a. Mi \henkhatin
Pathian an sawichhia a, ânchhia an lawh a. Mi \henkhatin Pathian
mîte hnênah an tlan a, a rorêlnate an pumpelh theih dân zirtîr turin an
ngêna. Nimahsela mi thianghlimten an tân engmah an nei lo va. Mi
sualte tân a tuarpuina avanga mittui hnuhnung ber chu a tla tawh a,
zahngaihna âw thlum tak chuan a sâwm leh dâwn
NOTE: *Setana tuarna hi mîte aia tlanna atana tuarna a ni hauh lo. Bung hmasaa sawi
angin, “Mihringte aiawhtu ang leh an zakham nan Krista chungah mihring sualna chu
nghah a ni.” Krista inhlanna pawmtute tlan an nih hnu chuan Setana, sual tichhuaktu
chuan hremna hnuhnung ber chu a tuar tur a ni reng a ni. Mrs. Whitein hmun danga
sawi angin, “Vân biakbûka tlanna hna tihzawh tawh a nih hnu chuan Pathian leh vâna
vântirhkohte leh tlante hmuhin Pathian mîte sualna chu Setana chunga nghah a ni ang a;
thil sual a tihtir zawng zawng chu amah thiam loh a ni, tiin an puang ang.”
356
TLANNA THU
tawh lo va. Mi thianghlimte leh vân mi zawng zawngten an

chhandamna tur an ngaihsakpui laiin anmahni inngaihtuahna an nei
lo va. An hmaah nunna leh thihna thlan tûr pêk a ni a. Mi tam tak
chuan nunna hmu turin engmah an ti lo va. Nunna chu an thlang lo
va, tûnah chuan thiam loh chang tithianghlim turin tlanna thisen a
awm tawh lo va, an tâna dîlsaktu tur mi khawngaih thei
Chhandamtu, “Zuah rawh; mi sual chu zuah rih rawh,” titu tur a awm
tawh lo. Thu hlauhawmtak, “ A lo thleng ta. A kin ta,” tiin vân mi
zawng zawngin Isua thu sawi chu an zawmpui a. Chhandamna thil
ruat chu tihfamkim a ni ta a; nimahsela tlêm tê chauhvin duh turin an
thlang a. Khawngaihna aw thlum chu a rehin, hlauhna leh \ihnain mi
suaksual chu a man a. Chiang tak leh hlauhawm takin, “A tlai lutuk!
A tlai lutuk!” tih chu an hria a.
Pathian thu ngaisang lo \hînte chu hnung lam leh hma lamah
an tlân vêl ruai a, tuifinruat a\anga tuifinriatah leh, hmâr lam a\anga
khawkhhak lamah LALPA thu zawng turin an tlân vêl ruai a.
Vântirhkoh chuan, “An hmu lo vang. Ramah hian \âm a tlâ a ni; ei
tur lama \âmna ni lo va, tuihâla \âmna pawh a ni hek lo; LALPA thu
benga hriat nâna \âmna a ni zâwk e. Pathian remtihpuina \awngkam
khat mai atân pawh enge pêk ngam loh an neih ang! Nimahsela, ni lo
ve, an ril\âmin an tuihâl zêl tur a ni. Nî tinin chandamna an
ngaihthah fo va, vâna ro hlû leh sawmna aiin lei hlimna an ngaisâng
zâwk a. Isua an duh lo va, a mi thianghlimte an hmusit a. Mi
bawlhhlawh chu tihbawlhhlawhin awm reng rawh se,” a ti a.
Pathian hremna chu an tuar avangin mi \ha lo tam tak chu an
thinur êm êm a. Tuarna hlauhawm tak a ni a. Nû leh pâten an fâte
nasa takin an hau va, fâten nû leh pâte an hau bawka, nu\âten an
farnû, farnûten an nu\âte an hau va. Kil tinah ring taka \ap thâwm
hriat a ni a. “He hun hlauhawm laka min chhandam tûr thudik ka lo
pawmna tur hi nangmah hi mi dâltu i ni,” an inti a. An
rawngbâwltute pawh nasa takin an hua a, an hau va. “Min lo zilh loh
a lâwm. Khawvêl zawng zawng hi inlamlêt tur a ni in ti a, mîte
hlauhna lo tho tireh turin „muanna a ni e‘ in ti a. He mi hun tur hi
min lo hrilh lo a
357
lâwm, min hrilhtute lah chu nangnin sakhaw dik lo va kai pêngtû leh
mi \ha lo, min tiboraltu tur an ni in ti a,” an ti a. Pathian thinurna chu
a rawngbâwltu intite pawhin an pumpelh lo va. An hote tuarna ai
chuan an tuarna chu a lêt sâwmin a nasa zâwk a ni.
* * *
BUNG 60
JAKOBA MANGANNA HUN
M i thianghlimte chuan khawpuite leh thingtlâng khuate

chhuahsanin, hmun fianrial tak taka pâwl hrang hranga an
awm hlawm ka hmu a. Mi suaksualten ril\âm leh tuihâl an tuar laiin
anni chu vântirhkohten chaw leh tui an pe a. Khawvêl mihring hotu
deuh deuhte chu an inrâwn khâwm a, an vêlah chuan Setana leh a
tirhkohte an lo \ûl ruai bawk chu ka hmu a. Lehkha ziak, amah ang
chiah ram hrang hrang hmun tina an thawn darh chu ka hmu a, chu
lehkha ziak chuan mi thianghlimten an rinna mak tak chu an bân a,
Chawlhni an bân bawk a, haptaa ni hmasa ber chu an serh zâwk loh
chuan eng hunah emaw chuan mipuiin an tihhlum pawh a thiang ang
tiin thû a pe a. Nimahsela, hêng fiahna hunah hian mi thianghlimte
chu an lungmuangin an rilru a buai lo va, an tân pumpelhna hun siam
a ni ang tia thutiamah chuan an innghat a, Pathian ringin an awm a.
Thupêk hman hun tûra ruat a thlen hmain hmun \henkhatah chuan
mipuite chuan mi thianghlimte tihlum turin an bei a; nimahsela
vântirhkohte chuan sipaite anga insiamin anmahni chhanin an lo do
va. Chungnungbera mi thianghlimte tihboral chu Setanan a châk êm
êm a, nimahsela anmahni vêng turin Isuan a vântirhkohte a tîr a.
Pathianin a dân zâwmtûte nên chuan thu thlung sela, an vêla ring lo
mîte ngaihin Pathian chu chawimawi a ni ang a; Isuan a lo kal
nghâktûte, mi rinawmte chu thihna tem lo vin la sela, Isua chu
chawimawi a ni ang.
358
TLANNA THU
Rei lote hnuah mi thianghlimte chuan rilru natna nasa taka an tuar
ka hmu a. Leia mi suaksualten an hual vêlin an lang a. Thil lang thei
tinreng chu an lama \ang lo an ni a. Mi suaksualte kuta boral turin
Pathian hian a kalsan ta a ni ang tih \henkhat chuan an hlau va.
Nimahsela an mit chu han meng thei sela, Pathian vântirhkohvin an
hual vêl tih an hmu tûr. Mi thianghlimte that tûra mi suaksualte
tihmanhmawh turin mi suaksual thinur tam tak an lo thawk a, a
dawtah tirhkoh sualte an lo kal a. Nimahsela Pathian mîte an pan
theih hmain mi suaksualte chuan vântirhkoh thianghlim leh chak
rualte an paltlang tur a ni. Chu chu thil tih theih loh a ni. Pathian
vântirhkohte chuan an nawr kîr a, an vêla a nawrtu tirhkoh sualte
pawh chu an tawlhtîr a.
CHHANCHHUAH DÎLNA
Mi thianghlimte tân chuan tuarna nasa tak leh hun hlauhawm
tak a ni. Nî tin zan tinin Pathian hnênah chhanchhuah an nih theihna
an dîl a. A lang mai chuan pumpelh leh chhuah nih rual a ni lo va.
Hnehtu ni zâwk angin, “Engatinge ni Pathianin kan kut ata a
chhanchhuah loh che u? In nunna chhandam tûrin engatinge in dîl
loh?‖ an ti a. Mi thianghlimte chuan an ngaisâng lo va. Jakoba angin
Pathian chu an buan a. Vântirhkohte chuan chhanchhuah an châk a,
nimahsela rei lote an la nghâk rih tur a ni; Pathian mîte chuan an no
chu an in rihin, baptismaa baptisin an awm tûr a ni. An tih tûrah
chuan rinawm chhuak turin vântirhkohte chuan an vêng zêl a. Ring
lote zînga a hming tihchhiat chu Pathianin a phal lo vang. A
thiltihtheihna ropui entîrna a mi thianghlimte ropui taka A
chhanchhuah hun a thleng dâwn dâwn tawh a ni. Dawhthei taka a lo
kal nghâktûte leh lehkhabua an hming chuangte chu an zavaiin, Amâ
hming ropui nân, Pathianin a chhanchhuak vek ang.
Mi rinawm Nova chu min kawhhmuh a. Ruah a lo sûr a, tui
lian a lo thawhin Nova leh a chhûngte chu lawngah chuan an lût a,
Pathianin a kalh khum a. Tuilêt hmâa mîte chu Novan a zilh lâwk a,
anni erawh chuan an nuihsan a, an châksawlh a. Ruah a lo sûr a,
359
JAKOBA MANGANNA HUN
pakhat khata tuia an tlâk hlum laiin, an nuihsan leh an chêksawlh

lawng chu tui chungah him takin a lâng a. Nova leh a chhûngte chu a
vawng him tih an hmu a. Chutichuan, Pathian mîte, a thinurna lo
thleng tur khawvêla mîte lo hrilh lâwk a, lo zilh \hînte chu
chhanchhuah an ni ang tih ka hmu a. Thihna tem lo va vâna lak
beiseite leh sakawlh thupêk hnuaia kûn duh lo leh, a chhinchhiahna
chang duh lote mi suaksualin an tihboral Pathianin a phal lo vang.
Mi suaksualten mi thianghlimte an thah phal a nih chuan Setana leh a
hote mi \ha lo zawng zawng leh Pathian hawtute an lâwm dâwn a ni
tih ka hmû a. Inbeihna hnu hnuhnung berah chuan an hmangaih,
hmuh an châk êm êm, nghâk fan fantûte chunga thiltihtheihna neih
chu Setana tân chuan a van uan thlâk dâwn reng êm! Mi thianghlimte
vâna an lâwn chhoh tûr thu nuihsantute chuan Pathianin a mîte a
enkawlzia an hria ang a, an chhanchhuahna mak tak chu an hmû ang.
Mi thianghlimten khawpui leh thingtlâng khua an chhuahsan
chuan tihhlum tumin mi sualte chuan an ûm a. Nimahsela Pathian
mîte thah nâna an lek chem hriamte chu buhpâwl anga thil tithei lo
va tihtliah a ni a. Vântirhkohvin mi thianghlimte chu an hliahkhuh a.
Chhûn leh zâna chhanchhuahna an dîl avangin an âu rî chu Pathian
hmaah a thleng a.
* * *
360
BUNG 61
MI THIANGHLIMTE CHHANCHHUAHNA
A mîte chhanchhuahna tûrin Pathianin zanlai hun a thlang a. Mi

suaksualten an chêksawlh laiin nî a lo lang ta phut a, nasa takin
a lo êng a, thlâ chu a ding reng a. Mi suaksualte chuan mak tiin an en
a, mi thianghlimte erawh chuan an chhanchuahna chhinchhiahna chu
lâwm takin an en a. Chhinchhiahna leh thilmak tak tak a lo awm ta
zut mai a. Engkim mai chu dân pangngai lo anga awmin a lang a. Lui
tête chu an luang ta lo va. Chhûm dum pui pui a lo awm a, an insûl
pêl zut zut a. Nimahsela hmun pakhat, nghet taka lang a awm a, chu
mi hmun a\ang chuan, lei leh vân tinghîng khawp, Pathian âw, tui
tam tak rî ang chu a lo chuak a. Lîr nasa takin a nghîng a. Thlânte a
inhawng a, vântirhkoh pathumna thuchah hnuaia rinnaa thi tawh,
Chawlhni vawngte chu an thlân a\angin tihropuiin an lo tho va. A
dân vawngtu nêna Pathianin muanna thuthlung A siam tur rawn
ngaithla turin an lo tho a ni.
Vân chu a inhawng a, a inkhâr leh a, a chhûngah chuan an buai
ruai mai a. Tlângte chu thli thâwa phairuang ang maiin an nghîng
lâwp lâwp a, lungte an vawrh darh ur ur a. Tuifinriat chu bêla tui
angin a so va, vaukamah lungte a phuh chhuak a. Pathianin Isua lo
kal hun tur nî leh dâr a sawi a. A mîte nêna chatuan atâna thuthlung
chu a pe a. Thu chang khat a sawi a, a thu sawi chuan khawvêl a fan
vêl chhûng chuan a lo châwl rih a. Pathian Israelte chu vânlam enin
an ding a, Jehova kâ a\anga thu lo chhuak chu an ngaithla a, a thû
chu khawpui ri ring ber angin khawvêl zawng zawngah a rî a. Chu
mi hun chu a ropuiin a zahawm ngei mai. Thu châng khat a sawi
zawh apiangin mi thianghlimte chuan, “Ropuina, Halleluia,” tiin an
lo chhâwn \hîn a. An hmêl chu Pathian ropuinain a êng a, Sinai
tlânga Mosia a lo chhuk a, a hmêl êng ang khan ropuinain an êng vêl
a. Ropuina avang chuan mi suaksualte chuan an en ngam lo va.
Chawlhni serh thianghlim a Pathian chawimawitute chunga
361
malsawmna tâwp nei lo an vûr thû an sawi laiin sakawlh leh a lem
hnehna chunga nasa taka âuthâwm a awm a.
Tlan chhuahna, lâwmna, ram chawlh hun chu a lo awm \an a.
Bâwihte chu hnehtu angin an tho va, an phuarna kawlte chu an thing
tla a, an hotu chu a mangang a, engtia tih tur nge ni ta tih a hre lo va,
mi suaksualte chuan Pathian âw \awngkam chu an hrethiam vê si lo
va.
Ropui nasa tak nen Isua a lo kal leh ang

362
TLANNA THU
KRISTÂ LO KAL VAWIHNIHNA

Rei loteah chhûm vâr tak a lo lang a, a chungah chuan Mihring
Fapa a chuang a. Hla taka a lo lan hmasak chuan chu chhûm chu a tê
a. Vântirhkoh chuan „Mihring Fapa chhinchhiahna a ni e,‘ a ti a. Lei
a rawn hnaih deuh deuh va, hneh tura a lo chuan chhuah chuan Isua
lalna leh ropuina \ha ber chu kan hmu thei a. Vântirhkoh thianghlim
pâwl khat, lallukhum tle tak khum chuan a kal kawngah an vêngin an
hruai a.
Chûng ropuizia chu eng \awng maha sawi fiah theih rual a ni
lo. Lalna chhûm nung leh ropuina khûm rual loh chu a lo kal hnai
deuh deuh va, Isua hmêl duhawm tak chu kan hmu thei a. Hlîng
lukhum a khum lo va, a lu thianghlimnaah chuan ropuina lallukhum
chu a awm a. „A puanah leh a malpuiah chuan hming ziak a awm a,
lalte Lal, hotute Hotu,‘ tih a chuang a. A hmêl chu chhûn chang lai ni
êng anga êng a ni a, a kête chu dâr tle tak ang a ni a. A âw chu
tumrik theih ri tam tak ang a ni. A hmâah chuan lei chu a khûr a, vân
chu lehkhabu zial mi ziala a bo angin a bo va, tlâng leh thliarkâr
tinrêng chu an awmna ata sawnin an awm ta hlawm a. “Leia lal te,
mi lian te, sipai hotu ber te, mi hausa te, mi chak te, bawih leh bawih
lo tinrêngte chu pûkah leh tlânga lungpuiah chuan an biru a; tlângte
leh lungpuite hnênah chuan, „Min delh ula, lal\hutphaha \hûa hmêl
lakah leh Beram No thinurna lakah min hliah rawh u; an thinurna ni
râpthlâk tak chu a lo thlen tak hi; tichuan, tunge ding thei ang i le?‘‖
(Thupuan 6:15-17)an ti a.
Tun hmâ lawka Pathian fa rinawm takte lei a\anga tihboral
vek duhte khân, tûnah chuan Pathian fate chunga Pathian ropuina
awm chu an hmû a. An hlauh thâwn lai takin mi thianghlimte âw
chuan hlim takin,‖Ngai rawh u, hei hi kan Pathian a ni; Ani hi kan
nghâk reng a, tichuan, min chhandam ang,” ( Isaia 25:9 ) an ti a.
THAWHLEHNA HMASA
Pathian Fapa âwin mi thianghlim muhîlte a koh thawh chuan
lei chu nasa takin a nghîng a. A kohna chu an chhâng a, thih theih
363
lohna ropui tak nêna inthuamin an lo chhuak a, “Hnehna, hnehna,

thihna leh thlân chunga hnehna! Aw thihna, i hnehna chu khawiah
nge a awm tâk?” (2 Korin 15:55) an ti a. Mi thianghlim la nung laite
leh tholehte chuan hnehna thu chu ring takin an âupui a. Natna leh
thihna chhinchhiahna nei a thlâna liam a kal tâte chu hrisêl leh
chakin an lo tho va. Mi thianghlim la dam rengte chu mit khap kâr
lovah tihdanglamin an awm a, tholehte nên lâk chhohvin an awm a,
boruakah an L ALPA chu an hmuak ho a ni. Intawhkhâwmna ropui
tak a va ni êm ve lê! In\hen leh tawh hauh lo tûrin thihna avanga
\hian in\hen tawhte chu an inhmu leh ta a ni.
Chhûm zîng ang mai tawlailîr sîr leh lam leh lamah chuan thlâ
a awm a, chu mi hnuaiah chuan vir thei thil nung a awm a; tawlailîr
chu vân lam pana a lirhin a hnuaia thil vir thei nung chuan,
“Thianghlim,” an ti a; an kal laiin a thlate chuan “Thianghlim,” an ti
bawk a; chhûm zînga a hruaitu vântirhkoh thianghlimte chuan
“Thianghlim, Thianghlim, LALPA Engkimtithei,” an ti a. Chhûm
zînga mi thianghlimte chuan “Ropuina, Halleluia,” an ti a. Tawlailîr
chu khawpui thianghlim lam panin a lîr chho ta a. Khawpui luh hmâ
chuan mi thianghlimte chu a kil tina inrual taka dintîr an ni a, a laiah
Isua a ding a. Mi thianghlim leh vântirhkohte aiin nasa takin a sâng
a. Chûng dingho zînga mi tupawhin a lalna hmêl leh a hmêl \hatzia
chu an hmu thei vek a.
* * *
364
BUNG 62
MI THIANGHLIMTE LÂWMMAN
V ântirhkoh tam takin khawpui a\angin lallukhum ropui tak tak mi

thianghlim tinin pakhat \heuhva chan tur, lallukhum anmahni
hming chuang \heuh an rawn lâ ka hmu a. Isuan lallukhum chu a han
lam a, vântirhkohten an pe a, mi thianghlimte lu chungah chuan Amâ
kut ding lam ngeiin a khumtîr a. Chutiang bawk chuan vântirhkohten
\ing\ang an rawn lâ a, mi thianghlimte hnênah Isuan a pê a.
Vântirhkoh hotute chuan \ing\ang an tum a, mi tinin lâwm leh hlimin
fakna hlâ an sa a, mi tin chuan \ing\ang chu thiam takin an tum a, a rî
chu a mawi êm êm a.
Tlante pâwlho chu khawpui kawngkhâr lamah Isuan a hruai ka
hmu a. Kawngkhâr chu a vuan a, A han hawng a, thudik vawngtûte
chu lût turin thu a pe a. Khawpui chhûngah chuan hmuhnawm tak
tak a awm a. Thil ropuina nasa tak tak chu hmuntinah an hmû a.
Isuan a tlan mi thianghlimte chu a‗n en a; an hmêl chu ropuinain a
êng a: duhsakna hmêlpua a en chuan, a aw mawi tak chuan, „”Ka
thlarau thawhrimna chu ka hmu a, ka lungawi e. He ropuina nasa tak
hi chatuana inchên tur a ni. In lungngaihna a tâwp ta. Thihna a awm
tawh lo vang a, lungngaihna leh \ahna a awm tawh hek lo vang a,
natna a awm tawh bawk hek lo vang,” a ti a. Tlanteho chu an kûn a,
Isua hmâah an lallukhum dahin ka hmu a, a kut mawi takin a kai tho
va, an rangkachak \ing\ang an tum a, Beram No hnehna hlâ leh
\ing\ang rî chuan vân a khâwk vêl a. Isuan a mîte chu Nunna Thing
lama a hruai ka hmu leh a; tah chuan thithei mihringte hriat zawng
zawng aia mawiin, “He thing hnahte chu hnam tin tihdamna tur a ni.
A vaiin ei rawh u,” a tih ka hria a. Nunna thing kûngah chuan rah \ha
tak tak a awm a, chûng chu mi thianghlim chuan an duh duhin an ei
thei a, khawpuiah chuan lal\hutphah ropui tak a awm a, chuta a\ang
chuan nunna tui lui fîm tak, krustal anga fîm a luang a. Chu mi lui
kam tuakah chuan Nunna
365
MI THIANGHLIMTE LÂWMMAN
Thing a awm a, lui kamah chuan thing dang, a rah chu chaw atâna
\ha tak tak a awm bawk a.
Vân ram chu hrilhfiah turin mihring \awngkam hi a tâwk lo
nasa a ni. Thil lo awmte chu ka mithmuha a lo lanin mak tiin ka
inkhâp thlu dêr a. A ropui nasatzia leh a ropuina mawizia chu mak ka
ti a, ka lehkha ziakna ka dah a, “Aw, hmangaihna! Chuti taka
hmangaihna mak,” tiin ka âu chhuak a. Vân ram ropuina leh
Chhandamtu hmangaihna thûk teh rual loh leh tûma tluk rual loh chu
\awng famkim leh \ha ber pawhin a hrilhfiah thei lo a ni.
* * *
BUNG 63
KUM SANGKHAT
L ei lam min entîr leh thung a. Mi suaksualte chu tihboral an ni a,

an ruangte chu tuallaiah an let pheng phung a. Hremna hrang
pasarihin Pathian thinurna chu leia mîte chungah a thleng a, natna
tuarin an hâ an \hial a, Pathian ânchhia an lawh a. Beram vêngtu
suakte chu Jehova thinur chhan ber an ni a. An kea an din reng lai
chuan an mit leh an leite kan ral a ni a. Pathian âwin mi thianghlimte
a chhanchhuah hnuin mipui suaksualho inhuatna chu anmahni leh
anmahni chungah an \uan a. Lei chu thisenin a luang a, mithi ruang
chu hmun tinah a awm a.
Lei chu thlalêr reh tak ang a ni. Khawpui leh khaw tête pawh
lîrnghîng avangin a chhe vek a. Tlângte an awmna pangngai hmun
a\anga sawn a ni a, an awmna hmun pangngai chu khur thûk tak mai
ang a lo ni a. Lung te, tuipuiin a vawrh chhuah leh khawmual a\anga
chhuak te chu hmun tinah a awm a. Thing lian tak takte a tlu kar a,
kawng dal taktein an tlû a. He lei hi kum sangkhat chhûng chu
Setana leh a tihkohte awmna tûr a ni. He mi hmunah hian lei hmun
chhe tawha vêk vêlin Pathian dân chunga a helna hnathawh rah chu a
hmu dâwn a ni.
366
TLANNA THU
Kum sangkhat chhûng chu amahin a awmtîr a, ânchhe rah chu a tuar
dâwn a ni.
Lei chungah khuahkhirhin a awm ang a, khawvêl hranga mi la
tlu lote thlêm tur leh tibuai turin kal theihna a nei lo vang. He mi hun
chhûng hian Setanan nasa takin a tuar a. A tlûk chinah chuan a
suahsualna chu hmangin eng lai pawhin a che reng a. He mi hunah
erawh hi chuan a thiltihtheihna lâksak a ni ang a, a tlûk hnua a thiltih
kha ngaihtuah lêt leh tur a ni a, thil lo la awm tur chu hlau leh khûrin
a thlîr bawk ang a; chûng hnuah chuan a thil tih \hat loh zawng
zawng aiah a tuar ang a, mîte sualna a tihtîrte avang khân hrem a la
ni dâwn si a.
Setanan a thlêm a, a tihbuai dâwn tawh loh avang leh khawvêl
hmun danga mîte pawh thlêm tura a kal theih dâwn loh avangin
vântirhkote leh tlante chu an lâwm a, an hnehna âuthâwm chu thil ri
thei singkhat rî ang a ni a.
Lal\hutphahte ka hmu a, Isua leh tlante chu an \hû a. Mi
thianghlimte chu Pathian hnêna puithiam leh lal anga rorêlin an awm
a. Krista chuan a mîte nên mi suaksual thi tawhte ro an rêlsak a, an
thiltihte chu lehkhabu thu leh Pathian thû nên an khaikhin a, taksaa
Setana chu kum 1,000 lei ruakah awm luihtîr a ni.

367
KUM SANGKHAT
an thiltihte angin thu tin chu an rem a. An hnathawh ang zêlin mi

suaksualte chu an tuar tûr tâwk an ruat sak zêl a; thihna lehkhabua an
hming zâwnah an ziak zêl a. Setana leh a tirhkohte pawh chu Isua leh
mi thianghlimten ro an rêlsak a. Setana hremna chu a bumate hremna
ai chuan na zâwk daih tûr a ni a. A tuarna chu an tuarna nêna tehkhin
rual lo va nasa zâwk tûr a ni. A bumate chu an boral tawh a, Setana
erawh chu rei tak tuar turin a la nung tûr a ni.
Kum sangkhat ral hnu a, mi suaksual thi tawhte chunga
rorêlna an tih zawh tawh hnuin, Isua chuan khawpui a chhuahsan a,
mi thianghlimte leh vântirhkoh hovin an zui a. Isua chu tlâng lian
takah a chhuk a, chu tlâng chu A kêin a khawih veleh, a in\hen ta
phawk a, phai zâwlah a lo chang ta a. Kan dâk a, khawpui mawi tak
leh lian tak chu kan hmû a, chu khawpui chuan nghahchhan sawm
leh pahnih leh pâwn kawngkhâr sawmleh pahnih a sîr tinah pathum
\heuh a nei a, kawngkhâr tinah chuan vântirhkoh pakhat a awm a.
Keini chuan, “Khawpui chu! Vân ata Pathian hnên a\angin a lo
chhuk dâwn e,” kan ti a. A ropuina leh a mawina leh a tlêtnain a lo
chhuk a, Isuan a buatsaih phai zâwlah chuan a innghat ta a.
* * *
368
BUNG 64
THAWHLEHNA VAWIHNIHNA
I sua leh a vêngtu vântirhkohte leh tlan chhuah mi thianghlimte

chuan khawpui chu an chhuahsan a. Kalkawngah chuan
vântirhkohten an hotu chu an vêng a, an hnungah tlan chhuah mi
thianghlimte an kal a. Lalna hlauhawm tak leh râpthlâk takin Isua
chuan mi suaksual thîte chu A ko chhuak a; an thih laia an taksa chak
loh ang ang leh an natna tuar ang ang khân an lo chhuak a. An va
hmuh nawm êm! Thawhlehna hmasaah chuan thih theih lohna nêna
vulin an lo chhuak a, thawhlehna vawi hnihnaah erawh chuan an
taksaah ânchhe chhinchhiahna a lang a ni. Leia lalte leh mi \hate, mi
chhia leh mi hnuaihnung, thiamna nei leh nei lote chu an lo chhuak
a. An vaiin Mihring Fapa chu an hmu a; amah hmusit leh
chêksawlhtute ngei leh hlîng lukhum khumtîrtûte leh tianga vawtute
ngei chuan ropui taka a lalna chu an hmû a. A chungchâng rêl saka a
awmlaia a hmaia chil chhâktûte chu a hmêl ropuina leh a mitin a
hmuh chian hlauvin leh lam an hawi a. A kut leh a kêa khenbehna
thîr khêngtute chuan an khenbehna chhinchhiahna chu an en a. A
nâka feia chhuntûte chuan a taksa chunga an nunrâwnna
chhinchhiahna chu an en a. An khenbeha ngei leh natna nasa tak A
tuar laia an chêksawlha ngei kha a ni tih an hria a. Lalte Lal leh
hotute Hotu kiang a\anga biru tur awma an tlânin hrehawm nasa tak
tuara nasa tak leh rei taka rûm thâwm a awm a.
Tûnhma lama an hmuhsit \hin, a ropuina hlauhawm tak laka
inhum tumin an zavaiin lungpui kâra biru turin an tlân a, bihrûkna an
zawng a. A lalna leh a ropuina chuan an rilru a tinain a tihlau va, a
rualin, leh chiang takin an au va, “LALPA hminga lo kal chu a eng a
thâwl e!” an ti a.
Isua leh vântirhkoh thianghlim chu mi thianghlimte nên
khawpuiah an kal leh a, mi suaksual thiam loh changte lungngai leh
\ap thâwm chuan khawpui a khâwk vêl a. Setanan a hnathawh a \an
leh ta tih ka hmu a. A khua leh tuite chu a kan vêl a. Chak lo leh
369
THAWHLEHNA VAWIHNIHNA
hlau thâwngte chu a tichak a, amah leh a tirhkohte chu thil tihthei tak
an ni tiin a hrilh a. Maktaduai tam tak tho leh tâte chu a kawhhmuh
a. Chung zîngah chuan huaisen tak tak leh indo thiam lalte, ram tam
tak la tawh te an awm a. Mi lian tak tak leh huaisen tak tak, indonaa
hnung tawlh ngai hauh lote an awm a. Mi chapo leh duhâm
Napoleona, a hmaa ramte tikhûr \hîn pawh chu a awm a. Hneh tuma
beia indona hmuna tlu ta mi lian leh duhawm takte pawh an awm a.
Hêng mîte hi thlân a\anga an lo thawhlehin an thih dâwn laia
an ngaihtuah, thihnain a rawn tihbo tak chu, an ngaihtuah zawm leh
a. An thihlaia hneh an duhna rilru ang bawk chu an la pu ta zêl a.
Setana chuan tirhkohte a râwn a; chu mi hnuah chuan chûng lalte,
hnehtute leh mi ropui, thiltitheite chu a râwn leh a. A sipai pâwl tam
tak chu a en a, khawpuia awmte chu tlêm tê leh chak lo tak an ni a,
han kal ila kan la thei mai ang a, a chhûnga chêngte chu kan paih
chhuak ang a, a ropuina leh a hausakna chu kan tân kan nei thei mai
ang tiin a hrilh a.
Setana chuan a bum thei ta a, indo tur chuan an inbuatsaih ta
thuai a. Chûng sipai pâwl nasa tak zîngah chuan mi thiam tak tak an
tam a, indona bungraw tam tak an siam thei a. Setanan hmâ a hruai a,
mipui chu an kal ta a. Setana hnungah chuan lal leh mi huaiin an zui
a, mipui chuan pâwl hrang hranga insiamin an hnungah an zui a.
Pâwl tinin hruaitu an nei \heuh va; lei hmun chhia a\anga khawpui
thianghlim an pan chuan an hotûte thupêk an zawm \heuh va. Isuan
khawpui pâwn kawngkhâr chu a khâr a, hêng sipai tam tak hian an
hual a, indona bei turin an inpuahchah a, indona nasa tak a awm
dâwnin an beisei a.
* * *
370
BUNG 65
KRISTA LALLUKHUM KHUMTÎRNA
T unah Krista chu a hmêlmâte hmuhah a lo lang leh a. Khawpui

rangkachak nawhtlêt var nghahchhan a hman chungah chuan,
lal\huthlêng sâng taka khaikan a awm a. Chu mi chungah chuan
Pathian Fapa a \hû a, a vêlah chuan a ram khua leh tuite an awm a.
Krista thiltihtheihna leh ropuina chu \awng engmahina hrilhfiah rual
a ni lo va, lehkhain tumahin an ziak thei lo vang. Chatuan Pâ ropuina
chuan a Fapa chu a tuam a. A ênna chuan Pathian khawpui chu a
tiêng a, pâwn kawngkhâr pâwnlam thlengin a ên a, lei zawng zawng
pawh a ên chhuak a.
Lal\hutthlêng hnaih berah chuan tûn hma lama Setanan tâna
\hahnemngai tak, nimahsela tihduhdahna a\anga tihthianghlim tlan
chhuah, an Chhandamtu hnêna inpe tak taka zuitute an awm a. A
dawt lehah chuan dâwtthû leh Kristianna ramte pawhina engmah
lova an ngaih Pathian dân chawimawitute leh hmâsâng a\anga an
rinna avanga thihna tuar mi maktaduai tam takte an ni a. Chungho
piahah chuan, “Mipui nasa tak, tûmâ chhiarsên loh, hnam tin zînga
mîte, chi tin zînga mîte, mi tin zînga mîte, \awng tin zînga mite
puanvâr sin a, tûm kâu kengin, lal\hutphah hmâah leh Beram No
hmâa ding,” (Thupuan 7:9) an awm a. An indona chu a tâwp tawh a,
hnehna chu an chang ta. In tlansiaknaah chuan an tlân a, tiam chin
chu an thleng ta. Tûm kâu an ken chu an hnehna entîrna a ni a, puan
vâr chu Krista felna bawlhhlawh kai lo tuna anmahni ta lo ni ta
entîrna a ni.
Tlante chuan fakna hla an sa a, vânah chuan a thangkhâwkin, a
thangkhâwk lêt leh a, “Kan Pathian lal\hutphaha \hûa hnênah leh
Beram No hnênah chuan chhandamna,” tiin. Vântirhkoh leh Seraf-te
chuan chawimawiin an âu rual a. Tlanten Setana thiltihtheihna leh mi
tihchhiat a duhzia, tûn hma lama an hmuh ngai loh an hmuhin Krista
tihltihtheihna chauh lo chuan hnehtuah a siam thei lo vang tih an hria
a. Chûng mi pungkhâwm êng tak zîngah chuan mahni
371
thltihtheihna leh \hatna avanga mahnia chhandamna tlintu tumah an

awm lo. An thil tih leh an tuar thûte engmah sawi a awm lo va, an
hlâ leh thu châng thunawn chu, “Kan Pathian lal\hutphaha \hûa
hnênah leh Beram No hnênah chuan chhandamna,” ( Thupuan 7:10 )
tih a ni reng mai a ni.
Lei leh vâna mîte an awmkhâwm laiin Pathian Fapa lallukhum
khumtîrna chu a awm a. Lalna leh thuneihna tâwpkhâwk chu pêk a
ni a, lalte Lal chuan a rorêlna chunga helte hremna thu a paung a. A
dân bawhchhiate leh a mîte tihduhdahtute chungah dik takin ro a rêl
a. Pathian zâwlneiin “Lal\hutphah lianpui vâr tak leh a chunga \hu
chu ka hmû a, a hmâ ata chu lei leh vân an tlân bo va, an tân hmun
rêng a awm ta lo va. Mithîte, a lian a têin, lal\hutphah hmâa ding ka
hmu a; lehkhabute an kêuva; lehkhabu dang Nunna Bû chu an kêu
bawk a; mithîte chu lehkhabute ziak, an thiltih ang zêla rêlsakin an
awm ta a,” ( Thupuan 20:11,12 ) a ti a.
Chanchin ziakna lehkhabûte an kêu veleh Isuan mi suaksualte
A han en chuan sual an tih tawh zawng zawngte chu an inhre chhuak
372
TLANNA THU
a. Thianghlimna leh faina kawng a\anga an kê a kal pên tirh lai tak
leh chapona leh helnain Pathian dân a bawhchiattîr nasatziate an hmu
a. Thil sual an tih avanga thlêm sualtu an fuihpawrh zêl te,
malsawmna an hman sual te, khawngaihna thiltih te, an rilru khauh
leh simna chang hriat lohnain a hnar te chu mei hawrawpa ziak anga
chiangin an hmû a.
INBEIHNA ROPUI THLÎRNA
Lal\hutphah chungah chuan Kros a lang a; a bul a\anga a tâwp
thlenga thlîrnaa lang angin Adama thlêmna leh a tlûkna leh tlanna
ruahmana thil hrang hrang lo awmte chu a lang a. Chhandamtu
tlâwm taka a pianna; a naupan lai, thu awih leh nuntlang taka a awm
lai, Jordan luia baptisma a chan; châw a nghei leh thlalêra thlêmna a
tawh; vântlang rawng a bâwla vân malsawmna hlu berte a hrilh thu;
hmangaihna leh khawngaihna hnâ a thawh lai nî te, tlâng fianriala
zân a \awng\ai leh a vên lai te; a thiltih \hat an chhawr êm êm
thungrulh nâna îtsîkna leh huatna leh tihchiat duhnain a phiar vêlna;
khawvêl sualna rit tak hnuaia Gesthsemania a rilruin a tuar nasatzia
te; thah tumtu mipuite hnêna mantîra a awm te; chu mi zân
hlauhawm thil lo awm te; a zirtîrte zînga a duh berte pawhin a
tlânsan a, Jerusalem kawtlaia mawi lo taka sawisaka tân in tâng a nih
lai te; Pathian Fapa, puithiam Anna hmâa hruai, puithiam lalber
Kaiafa leh Pilata rorêlna leh, Heroda, mi dawih leh sual hmâa hêk
leh, nuihsan leh tihnawmnah leh, sawisak leh thi tura thiam loh
chanter a nih te chiang takin a lang a.
Mipui sa mur mur hmâah chuan hun hnuhnung ber lai chu
lantîr a ni a. Tuartu dawhthei tak chuan Kalvari kawng a pan a. Vân
Lal Fapa chu Krosa khaikânin a awm a; a natna tuar chu puithiam
chapote leh chêksawlhtu mipuiin an nuihsan a, khawvêl Chhandamtu
thih hun chhinchhiah nân khua nasa takin a lo thim a; lîrte a nghîng
a, lungpuite a khî a, thlânte a inhawng a.
Chûng thil hmuh hrehawm tak chu a nih ang takin a lo lang leh a.
Setana leh a tirhkohte leh a khua leh tuite chuan anmahni hnathawh
373
lo lang chu an en lo thei lo va. Thiltih lo nei ve tawh phawt kha

chuan a thiltih sual chu an hre chhuak leh a. Israel lal tihboral tuma
Bethlehem nausên, thiam lohna engmah nei lo, thattu Heroda te;
Johana Baptistu lu latu Herodii te; mahni hmasial, rilru dâwihzep
Pilata te; nuihsantu sipaite, puithiamte, leh upate leh mipui, “A thisen
chu kan chungah leh kan fâte chungah awm rawh se,” titû te; hêngho
zawng zawng hian an thiam lohna chu an hmû a. A hmêl ropui tak,
nî ai pawha êng lakah chuan bihrûk an tum a, an biru thei si lo va,
tlante erawh chuan Chhandamtu ke bulah an lallukhum an dah a, “Ka
tân a thî a ni!” an ti a.
Tlante zîngah chuan Krista zirtîrte an awm a, mi huaisen Paula
te, \hahnemngai thei Petera te, hmangaih leh hmangaihtu Johana te
leh an ûnau rinawm tak takte leh martar tam takte an awm a. Pâwn
lamah chuan martar chantîrtute, a tiduhdahtute, lung in tântîrtute, leh
tihlumtûte kha thil tenawm leh hmuhsit awm tinrêng zîngah chuan
an awm a. Neroa, sualna leh nunrâwnnaa khat, mi nasa tak chuan
hrehawm taka a ngaihsak, an natna tuar hlim taka a en \hîn te chu,
hlimna leh chawimawina changin a hmu a. A hnathawh rah hmu
turin a nû pawh a awm ve a; amaha mihrinzia \ha lo chu a fapaa
rilrua a lo intuhzia leh ama nun dânin a zirtîr a, a chunga thu a
neihdân leh khawvêlin an khurh phah hial khawp sualnate a thlenzia
en turin a awm a.
Roman puithiam leh bishop, „Krista palai ka ni‘ tia inchhâl,
innghaisakna hmanrua leh tân in leh inhâlhlumna thil, Pathian mîte
chhia leh \ha hriatna khuahkhirh tura hmang sîte pawh an awm a.
Pope leh bishop Pathian aia ropuia insiam a, Chungnungbera dân
tidanglam theia inruatte an awm a. Chûng kohhran pâ intite chuan
Pathian hnênah insawifiah tûr an nei a, chu mi pumpelh theihna chu
an duh kher ang chû! Engkim hmu lâwk theia chu a dân chung thuah
chuan a thîkthu a chhe hlê a, thiam loh changte chu a chhuah hauh lo
vang. Krista chuan a mîte natna tuarte chu ama tuarna angah a ngai
tih an hre chhuak a, ama thu sawi ngei, “Hêng ka unau tê berte zînga
mi pakhat chunga in tih chu, ka chunga ti in ni,” (Matthaia 25:40) a
tihte an hre chhuak leh a.
374
TLANNA THU
RORÊLNA HMÂAH
Pathian rorêlna hmâah chuan khawvêl mi suaksual pumpui
chu hêkin a awm a, an hêkna chu vân rorêlna duh lo va hel tih a ni a.
Chhuanlam engmah an nei lo va; an chungah chatuan thihna thupêk
a ni a.
Sual hlawh chu mahnia tal hranna, leh chatuan nunna a ni lo
va, bawih nihna, chhiatna leh thihna a ni tih mi zawng zawng tân a
lang chiang ta a. An helna avangin mi suaksualte chuan an thil chân
chu an hmu chhuak a. Chatuana ropuina hlui an nih laiin an hmusit a,
tûnah chuan duhawmin a va lang nasa leh ta êm! Thlarau bo chuan,
“Hêng zawng zawng hi ka neih theih tur a ni a; nimahsela ka hnên
a\angin ka lo dah bo ta si a, âw, âtna mak tak a va ni êm! Muanna leh
hlimna leh zahawmna chu retheihna leh hming chhiatna leh
beidawnna nên ka lo thlengpui ta a ni,” an ti a. An zavaiin vân rama
awm ve lo tura an ruat chu dikin an hria a. An damlai ngeiin, “He
Isua hi kan chunga rorêltuah kan duh lo vang,” an ti a.
Makti takin mi suaksualte chuan Pathian Fapa lallukhum
khumtîr chu an en a. A kutah chuan Pathian dân ziakna phêkte chu
an hmû a, chu dân chu an hmusitin an bawhchhe tawh a.
Chhandamten makti leh lâwm leh chibai bûka an âu chu an hria a,
aw pakhat angin an hla chu a rî a, “I thiltihte chu a ropuiin a mak a;
nang, hnam tin Lalber, i kawngte chu a felin a dik a ni,” an ti a,
(Thupuan 15:3) an bawkkup a, Nunna Lal Fapa chu chibai an bûk a.
* * *
375
BUNG 66
THIH HNIHNA
S etanan Krista lalna leh ropuina chu a hmuhin engmah ti thei lo

anga awmin a lang a. Vêngtu cherub lo ni ve tawh chuan khawi
a\anga tlu nge a nih a hre reng a. Seraf êng tak, “Zing fapa” chu a lo
va danglamin a lo va tla hniam ta êm!
Ama duh thua a hlen chuan vâna chêng tlâk lovah a siam a ni
tih a hmu a. A thiltihtheihna chu Pathian do tûrin a puahchah a; vâna
inremna, thianghlimna leh inlungrualna chu a tân chuan intih
hrehawmna nasa tak a ni ang. Pathian khawngaihna leh a rorêl dikna
a sawichhiatna chu tûnah chuan a reh ta a. Jehova a sawichhiatna chu
ama chungah a awm a. Tûnah chuan Setana chu kûnin a chunga
rorêlna chu a dik a ni tiin a puang a.
Hun rei tak chhûnga inhnialnaah chuan thudik leh dik lo thu
chu chiang takin a lang ta a. Pathian dikna chu a lang chiang ta a.
Mihring tâna Pa leh Fapain inhlanna ropui tak an pêk chu khawvêl
pumpui hnênah tihlan a ni ta a. Kristan a chan tûr rêng hmun a luah
hun chu a lo thleng ta a, lalna leh thuneihna zawng zawng leh hming
sak tinreng chunga chawimawi a nih hun a thleng ta a ni.
Setana chuan Pathian dikna chu puang lo thei lo va tihluih leh,
Krista thuneihna hnuaia kûn tûra tih ni mah sela, a mizia chu
tihdanglam hleih theih lohvin a awm a. Helna rilru chu tuilian angin
a lo lian leh \hîn a. Nasa taka thinrimin inhnialna ropuiah chuan
tlâwm lam zâwk nih loh a tum tlat a. Vân Pathian dodâl a, nasa taka
beih hun hnuhnung ber chu a lo thleng ta a. A khua leh tuite zîngah
Setana chu a zuang lût a, amah tluka thinur tûr leh chawp leh chilha
indo peih turin a fuih a. Nimahsela mi maktaduai tam tak hel tûra a
thlêm thlûkte zînga pakhat mah chuan thunei thei ber tûrah an lo ngai
ta lo va. A thiltihtheihna chu a tâwp ta. Setanan Pathian a huat ang
bawkin mi suaksualte chuan an haw ve; nimahsela engmah an ti thei
lo va, Jehova chu an hneh thei lo tih an hria a. Setana leh a tâna
hnathawktute
376
TLANNA THU
chunga an thinrimna chu a zual a. Ramhuai thinrimna angin an

chungah an \uan a, nasa taka indona a lo awm ta a.
Chutichuan, zâwlnei thu, “LALPA chuan hnam tinrêng
chungah chuan lungni lohna a neiin, an sipaiho zawng zawng thahah
a pe ta a,” (Isaia 34:2) tih chu a lo thleng a ni. “Mi suaksualte
chungah chuan mei leh kât a surtîr ang a, thlipui nasa nên an no chan
tûr a ni ang,” (Sâm 11:6). Vân ata Pathian hnên a\angin mei alo
chhuk a. Lei chu a kehsawm a. A chhûnga hriamhei thuhrûkte chu
lâkchhuah a ni a. Lei chat khuar a\angin kângral thei mei a alh
chhuak a. Lungte pawh a kâng a. “Thuk anga kâng tûr‖ hun chu a lo
thleng a (Malakia 4:1). A sat êm avangin thilbulte chu em ralin an
awm tawh ang a, lei leh a chhûnga hnathawh awmte hi a kâng ral
ang,” (2 Petera 3:10). Tofet mei chu lal, helna hruaitu tâna buatsaih a
ni a, thûk tak leh zau taka siam a ni a; “LALPA thâw, kât lui luang
ang chuan a tikâng hluah hluah a,” (Isaia 30:33). Lei chung chu mei
alh hluah hlauh dîl ang a ni. Rorêlna leh Pathian ngaihsak lote thiam
loh chan ni a ni: “LALPA phuba lâk nî a ni tawh a, Zion hnialna
kawng thua thungrulhna kum chu,” (Isaia 34:8).
Mi suaksualte chuan thungrulhna chu leiah an hmû a, “Buh
pâwl an ni ang a; ni lo thleng chuan a kâng ral ang,‗ mipuite L ALPA
chuan a ti,” (Malakia 4:1). Mi \henkhat chu mit khap kâr lo vah an
boral a, \henkhat chuan ni rei tak an tuar a. An thiltih ang zêlin an
zavaiin hrem an ni a. Mi felte sualna chu Setana chungah bel a ni a,
ani chu thil sual tichhuaktu a ni a, mi felte tuar ai tuar tûr a ni.
Chutichuan, ama hel ai chauh a tuar a ni lo va, Pathian mîte thil sual
a tihtîr âiah a tuar a ni. A mi bumte tuarna chu nasa tak tûr a ni a. A
bumnaa lo tlûte an boral vek hnu pawhin ani chu la dam a, tuar zêl
tûr a ni. Tihfaina Meiah chuan mi suaksualte chu tihboralin an awm
a, a zung leh a zâr chenin. Setana chu a zung a ni a, a zuitute chu a
zâr an ni. Pathian rorêl dikna chu a lungawi a, mi thianghlimte leh
vântirhkohten aw ring takin, “Amen,” an ti a.
Pathian phuba lâkna meiin lei a tuam laiin mi felte chu khawpui
thianghlimah him takin an awm a. Thawhlehna hmasa bera telte
377
THIH HNIHNA
chungah chuan thih hnihnain thiltihtheihna a nei lo ( Thupuan 20:6 ).

Mi suaksualte tân Pathian chu kângraltu mei a nih laiin Amâ mîte tân
chuan nî leh phâw a ni si a ( Sâm 34:11 ).
* * *
378
BUNG 67
LEI THAR CHU
V ân thar leh lei thar ka hmû a; vân hmasa leh lei hmasa chu a
boral tawh a,” ( Thupuan 21:1 ). Mi suaksualte kâng raltu mei
chuan lei a tifai a. Ânchhia zawng zawng chu a bo tawh a. Chatuana
mei alh hrem hmun chuan tlante hmaah sual avanga thil hlauhawm
lo awm chu a vawng tawh lo vang. Chûng hun hriatna awm chhun
chu pakhat chauh a awm a; kan Tlantu chuan khenbehna
chhinchhiahna chu A pu reng ang. A lûah leh a kut a keah sual
hnathawh chhinchhiahna chu a awm a ni.
“Aw, nang ran rual kulh, Zion fanu awmna tlâng, i hnênah a lo
thleng ang a ni, lalna hmasa chu a lo thleng ang,” (Mika 4:8). Sualna
vânga A hloh tawh chu Krista chuan a chang leh a, tlante chuan an
\âwmpui dâwn a ni. “Mi felte chuan ram hi an luah ang a, a
chhûngah hian kumkhuain an awm ang,” (Sâm 37:29). Mi
thianghlime roluah tûr hi taksa thil thû angin a lang lutuk ang e ti a
hlauhna avangin lei thar kan in anga ngaihna tur thudik ngei chu
thlarau lam thua sawi boin a awm zâwk mah a. Krista chuan zirtîrte
chu an tân hmun siama A kal dâwn thû a hrilh a. Pathian thu zirtîrna
pawmtute chuan vân hmun chungchâng thu hre hauh lo chu an awm
lo vang a. Nimahsela, zirtîr Paula chuan, “Mita hmuh ngai loh, benga
hriat ngai loh, mihring rilrûa lût ngai lo, Pathianin a hmangaihtûte
tân a buatsaih apiangte chu,” (1 Korin 2:9) a tia. Mi felte lâwmman
tûr chu mihring \awngin hrilhfiah rual a ni lo. A hmutûte chauhvin
an hria ang. Pathian Paradis ropuina chu mihring rilruin a hre pha lo
a ni.
Bible-ah chuan chhandamte roluah tûr chu „ram‘ tia sawi a ni
(Hebrai 11:14-16). Chûngah chuan Berampu ropui chuan a beram
rual chu nunna tuikhurah chuan a hruai a. Nunna thing chu thla tin a
rah a, a thing hnahte chu hnam tin tihdamna tûr a ni. Luite tui kang
lo va luang reng a awm a, Krustal anga fîm a ni a, a sîrah chuan L
ALPA tlante tâna kawng ruat tihlim turin thingzâr a awm a, Pathian
tlâng lian tak te a hnungah chuan a awm bawk a. Chûng phaizâwl
379
LEI THAR CHU
muanna hmun, tui nung lui luannaah chuan Pathian mîte, chu leh
chen ram \ha zawng leh vâkvaite chuan in an nei ang.
JERUSALEM THAR
Jerusalem thar Pathian ropuina nei, a ênzia lungman tam ber
ang, Jaspi lung ang mai hi a ni a, Krustal lung angin a tlê a ni
(Thupuan 21:11). LALPA chuan, “Jerusalem chungah chuan ka hlim
ang a, ka mite chungah pawh ka lâwm ang,” (Isaia 65:19) a ti a.
“Pathian bâwktê chu mihring zîngah a lo awm ta, Ani chu an hnênah
a awm ang a, anni chu A mîte an ni ang a, Pathian ngei chu an
hnênah a awm ang a, an Pathian a ni bawk ang: an mit ata mittui
zawng zawng A hrufai ang a; thihna a awm leh tawh lo vang a,
lungngaih te, \ah te, natna te pawh a awm leh tawh hek lo vang; thil
hmasâte chu a ral ta,” ( Thupuan 21:3, 4 ).
Pathian khawpuiah chuan “zân a awm lo vang.” Tumahin
chawlh an duh lo ang a, an mamawh hek lo vang. Pathian duhzâwng
tih leh a hming fakna hlâ chu sak nin a awm lo vang. Zînga kan harh
380
TLANNA THU
angin kan harh reng ang a, a tâwp hun chu kan hlat reng fo ang.
“Khâwnvâr êng leh ni êng an ngai lo ang a; LALPA Pathian chuan
anmahni a ên dâwn si a,” ( Thupuan 22:5 ). Ni êng chu êng tak, mit
tinaa êng ni sî lo, nî aia êng zâwk sîin a thlâk ang. Pathian leh Beram
No ropuina chuan khawpui thianghlim chu êng chuai chuang lovin a
ên a. Tlante chu ni tla ngai tawh lovah ni êng lova ropuinaa êngah an
lêng a ni.
“A chhûngah chuan biak in rêng ka hmu lo va: LALPA
Pathian, Engkimtitheia leh Beram No chu an biak in an ni si a,”
(Thupuan 21:22). Pathian mîte chuan Pa leh Fapa chu eng hun leh
eng hmunah pawh biak theihna an nei a. Tûnah chuan “dârthlalangah
kan hmu riai ruai a,” (1 Korin 13:12). Pathian anpui chu dârthlalanga
a lang chhâwng angin khawvêl awmdân hna thawhah leh mihringte
nêna an inhman dânah kan hmu a; chutih hunah erawh chuan
inhmatawnin, engmah hliahtu awm lovin kan hmu ang. A kiangah
kan awm ang a, a hmêl ropuina chu kan en reng ang.
Thil siam nâna thiltihtheihna leh tlanna atâna hmangaihna
thurûk chu ning lo leh nuamti takin mîte rilru thi thei lo chuan an zir
ang. Pathian theihnghilh tûra thlêmtu hmêlma sual leh bum hmang
an awm lo. Rilru lam thiltihtheihnate a lo \hang deuh deuh ang a,
thiamnate a lo pung ang. Hriatna hmuh chhuah thar zêlte chuan rilru
a tihah lo vang a, thahrui pawh a tichau hek lo vang. Chu mi hmunah
chuan thil ropui takte tihzui zêl a ni ang a, tumna sâng takte pawh an
thleng thei zêl ang a, beisei sâng tak tak tih tûr a awm zêl ang a, thil
mak tak tak te a awm ang a, thudik thar hriat tûr pawh a awm bawk
ang a, rilru leh taksa thiltihtheihna chawk tho tûr thil thar pawh a
awm zêl ang.
Chatuan kumte chu a lo ral zêlin, Pathian hriatna ropui zâwk
leh tam zâwk an rawn thlen ang. Hriatna hi \hang zêl a ni angin
hmangaihna, inzahna leh hlimna a pung zêl ang. Mihringin Pathian
chungchâng thu an zir nasat poh leh a mizia an fakna a zual deuh
deuh ang. Isuan an hmaa tlanna hausakzia leh Setana nêna inhnialna
ropuia a thiltih puitlin mak takte an hmâa a sawiin, tlante rilru chu
381
LEI THAR CHU
Ama hnênah an inpe deuh deuh a, rangkachak \ing\angte chu an tum

uar deuh deuh va; sang sawm hmun sang sawm leh sang tam tak âw
chu fakna hla sain an zai hlawm a.
“Vân leh, lei chung leh lei hnuai leh, tuifinriat chunga thil siam
tinreng awmte leh, chûngho chhûnga awm zawng zawngten,
„Lal\hutphaha \hûa leh Beram No hnênah chuan, malsawmna te,
chawimawina te, ropuina te, rorêlna te chatuanin awm rawh se,‘ an ti
a,” (Thupuan 5:13). Sual leh mi sualte an awm tawh lo, Pathian ram
pumpui chu a fai a ni, inhnialna ropui chu a tâwp hlen ta.
―Ka Pa inah awmna tam tak a awm a…In tân hmun buatsaihsak tûr che uin ka kal dawn a…. ka lo
kir leh anga. Ka awmnaa awm tûrin ka hruai ang che u”

Tlanna Thu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tlanna Thu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Hê lehkhabû hi Mrs. White lehkhabu ziak hmasak a\ \ anga

A CHHÛNGA THU AWMTE

V ârparha chu a hel hmaa vâna a awm lai chuan vântirhkoh

VÂRPARHA A TLÂK THU

Vârparha vân a\angin leiah paih thlak a ni

pawh a la danglam chuang hauh lo ti te pawhin an hrilhfiah a. Krista

VÂRPARHA A TLÂK THU

a. Vântirhkoh tupawh a duhna lam apianga a \an chu a remti zâwk a;

maw?” a ti a. Krista thuneihna dodal turin a inpeih a, thiltihtheihna

VÂRPARHA A TLÂK THU

chuan, “Kan anpuiin mihring i siam ang,” A ti a. Adama chu Siamtu

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

A dinhmun a danglam tâk avang chuan Pathian a hmangaihna

Setana chu a hoten an zawn lai chuan a lo ding chhuak a, a

Chuan vântirhkoh thianghlimhote tlukin an lo chak leh ang a,

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

Tihluihnain Pathian chuan thu a zawmtîr lo vang a, a thu dodâl

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

Pâ thupêk an zawm chhûng chuan a bum thei hauh lo vang. Setana

THLÊMNA LEH TLÛKNA

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

tih chhinchhiah nâana Pathian thupêk chu Evi chuan a lo bawhchhe

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

khan chhanhim an nitur a ni a, L ALPA chuan chhia leh \ha hriatna

Evi chu Adama thlêmtuah a \ang ve ta

vâwtin an hre ta a. Sualna neiin an inhre dûn ta a. Hun lo la thleng

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

kawngah pawh A la ngaidam duhin, hremna pawh nêp deuh la tuartir

a. Pathianin hmeichhe hnênah chuan, “I thiltih hi engtizia nge ni le?”

HELNA AVANGA THIL LO AWMTE

CHHANDAMNA KAWNG BUATSAIHNA

M ihring tlûk thu leh Pathianin khawvêl a siam chhûngah chuan

CHHANDAMNA KAWNG BUATSAIHNA

Eden huan a\anga hnawhchhuah an ni ta

ang chu tuarchhuak vekin a awm ang a; a tawpah, zirtîrtu anga a

CHHANDAMNA KAWNG BUATSAIHNA

chhanchhuah an duh theih nân; amaherawhchu an thil hmuhah te

CHHANDAMNA KAWNG BUATSAIHNA

inchhîrna neiin Pathian Fapa tlanna chu mihringin a rin chuan, a

CHHANDAMNA KAWNG BUATSAIHNA

leh thil tlâwm ber ang a lo ni zo ta a. Mihring chhandamna kawng

CHHANDAMNA KAWNG BUATSAIHNA

KAINA LEH ABELA LEH AN THIL HLAN TE

KAINA LEH ABELA

nau chungah a thinur ta a. Pathian Kaina zuk be tur chuan A

KAINA LEH ABELA

bawlhhlawh nasat êm êm avanga Pathianin tui tilêt a lei chunga mi

An Eden in chu kawng tinrenga a famkimzia thûte chu a fa te,

SETHA LEH ENOKA

S etha chu mi nun \ha tak a ni a, thil tih\hat kawngah chuan

SETHA LEH ENOKA

chuan thimna leh lungngaihna chu a tikiang a, Adama avanga thihna

S etha thlahte chu „Pathian fâte‘ tih an ni a; Kaina thlahte chu

awm lo va. Chhâwng thuma sak a ni a, êng luhna turin a chhîpah

Tuilêta chhiatna thleng chu a rapthlak hle mai

Tui kâm leh hlan chu Nova leh a chhûngte chuan an

Nova’n Pathian hnenah inthawina a hlan

ka thuthlung chhinchhiahna chu a ni. Chhûmah ka chhimbâl ka

N ova thlah \henkhatte chu an kal sual \an leh ta thuai a.

ABRAHAMA LEH THUTIAM CHU

L ALPA chuan A thupêk hlentu atân Abrahama a thlang a.