You are on page 1of 32

Kohhran Beng

January, 2013
A chhnga thu awmte

Hun
(sms: 8575692055)

@ Hma i sawn z>l ang u - Rev. Dr.Raltawnga 3

@ Hun khawhral mai mai chuan @ Sap Upa leh Pu Buanga lawina Kohhran mahni a inthat a ni. - Upa Lalzirmawia 10 - Bred Beck @ - Lalremsanga 13 I siam duh loh chuan hun remchang i hmu ngai lo @ Mi dangte tana vang. - Charles Burton Malsawmna -Upa Lalhmunmawia 19 @ Kan thil duh zawng tih nan @ Thupui Thlurbing: chuan hun kan nei zel thin. Thilpeka Fiahna - John Spaulding - Rev. Lalchhuangliana 23 @ A hun vawng \ha chu amah a invawng \ha tihna a ni. - Mike Murdock
Thla Tina Tel thn

@ Economic Gospel

Editorial - 2 Tunhnai Khawvel - 8 Zawhna leh Chhanna- 18 @ Minute khat hi i thuhnuai Chhiartute aw ka - 22 theih chuan chu chuan SUNNATE-29 darkar khat i hman dan chu a hril mai. Upa C. Saihleia - Peter Drucker Upa Thangkhuma
January, 2013 hian Kohhran
Beng copy 10,500 chhut a ni

Upa Dr.T. Lalsangliana

Kohhran Beng

Editorial:

KUM THAR LAWMAWM


Kohhran Beng chhiartu zawng zawngte kum thar chibai kan b<k che u a; duhsakna kan hl^n a che u. Kan nghah kum thar lawmawm chu a lo thleng I zai ang hlim takin aw; Nun hlui ngaih a sawt lo, Kan hma lam i thlir ang tih hla \ha leh awmze nei tak mai hi eng ti ang chiaha hluin nge kan hman dawn le? Print media hi kan kalsan \an tawh nia \henkhatin an sawi laiin chanchinbu lam thlirna a\ang chuan a teuh lo mai. Kum danga kan tih \hin angin kuminah hian President hnen a\angin kum thar thuchah kan dawng a, hlu kan tih tawh teh r>ng nen a b^k zawng pawh hi amaha mal din tlak kum thar thuchah a ni hawlh vek mai. A chhung thu i luhchilh hunah Sap Upa leh Pu Buanga lawina Kohhran chanchin ngaihnawm loh zet i chhiar ang a; mahse a dawt leh chiaha Economic Gospel i chhiar meuh chuan eng emaw ti takin harhtharna i chan ngei ka beisei. Heti ang thu khal \ha hi kum 100 kristian Zofate hian kan mamawh tawh r>ng a ni. Tun hnaia kan thuchhuah tur dawnte hi Kohhrante tana chhiar tura pho chhuah thuai thuai chakawm tak tak vek a ni a, lawmawm tak a ni. Editorial ka ziak lai hian thinlung takin ka lawm a. Ziaka rawngbawlna tinungtu ziak mite hi an hlu a, an thuziak hian Kohhran min tiphur a, min ti\hang a, beiseina thar min siam a. Chu chu Pathian ram zau nan te, a ngheh lehzual nan te, a lanfiah deuh deuh theih nante Lalpan \angkai takin a hmang mai a ni si a.

January 2013 President Kum thar thuchah:

HMA I SAWN ZEL ANG U


- Rev. Dr. Raltawnga He lungpui chungah hian ka kohhranho ka rem chho vang a, mitthi khaw kulh kawngkharte chuan an ngam lo vang (Mt. 16:18) Pathian chenna in chu a thianghlim si, chu in chu nangmahni in ni e (IKor 3:17) Keini zawng Pathian nung Tempul kan ni si a (2Kor 6:16) Pathian chhungte chu Pathian nung kohhranho, thutak ban leh innghahna chu an ni (1Tim 3:16) rinnaa Amah zawmtute, a Kum thar chibai \heuh u le thisena a tihthianghlim leh a Kum thar kan lo chuangkai thuzawmtute sawi nan a hmang leh ta. Kohhran hoten hlim taka thin. Pawl emaw, hnam bik in hman ka duhsak a che u. In emaw, chi bik emaw sawina a tan vanneihna leh lawmna thlentu ni lo. Hnam tin zinga Isua ringtu, ni zel rawh se. Lalpa tana nasa rinna avanga thiamchang te, zawka thawh theihna hun Lalpan chatuan nunna neitu te, Thlarau min pe leh ta a ni. I lawm ang u. thianghlim neitu te an ni kan ti Lalpan eng thil nge min tihsak thei ang (Tirh. 2). Thuthlung ang tih lam thlir aiin Lalpa Hluih chuan Pathian be tura chawimaw nan, atana tam zawk Lalpa hmaa pungkhawm hote thawh chhuah nan leh kan nun sawina a ni a (Qahal). Thuthlung kawng hrang hranga hmasawn Tharah chuan Isua Krista nan i hmang ang u. Chu chu ringtute, sual atanga koh Lalpa l^wm z^wng a ni si a. chhuahte, Pathian mite Kohhran chu eng nge? (ekklessia) an ni. Chu Pathian Bible-in kohhran tih thu a kohhran chu tualchhung kohsawi hian kohhran pawl hming hran hmun hrang hrangah awmin (denomination) sawi nan a khawvel ram hrang hrangah a lo hmang lo va, Krista ringtu, darh ta a ni. Kohhran chu

Kohhran Beng hlawhchham chiang hle. Pathian in sak, Zion khawpui, Krista Lungpui chunga sak chu engmah hian a ngam thei lo a ni. Lalpa chu fakin awm rawh se. Kohhran hlutna: Kohhran chuan Pathian a chawimawi a, a chanchin a puangchhuak a, Pathian ch>nna hmun, ama mite nena an intawhna hmun a ni. Chanchin |ha a hril a, kohhran dang a din zel a, Pathian ram ti zautu a ni. Vantlang \hatna leh hmasawnna turin tihdamna, zir thiamna a buatsaih a, kawng hrang hrangin mihring nun leh khawsakna a tihmasawn a ni. Lalpa hmanraw chak tak, Pathian thu dik vawngtu leh hmangtu a ni a, Pathian khawngaihna lantirtu a ni. Mi chi hrang hrangte kuah khawmtu leh hmang \angkaitu a ni a, ngaih pawimawh tur a ni. Hma i s^wn z>l ang u: Kum thar thuchah atan Hma i s^wn z>l ang u tih ka thlang a. Hei hi Pathian duh zawng a ni. Khawvel finna, thiamna leh hausaknate a pung zel a, kawng hrang hranga hmasawnna a chak hle.

pumkhat (one) thianghlim (holy) darhzau (Catholic) leh Apostol hote zirtirnaa innghat an ni. Krista thilsiam thar, Krista taksa leh Amaha remkhawm an ni. Hnam bik inthliarna awm lovin mi chi tin an leng vek a, Isua Lalna leh thuneihna hnuaiah hlim takin amah fakin a rawng an bawlho a ni. Kohhran chu a chakin thil a tithei: Mihringin pawl (organizations) kan din ang mai hi a ni lo va, chung lam thiltihtheihna keng leh Pathian duh zawng tipuitling tur atana din a ni. A chakzia sawi nan mitthi khaw kulh kawngkharten an ngam lo va, vanram chabi a kawl a, a phuar chu tu ma phelh rual a ni lo (Mtt 16:18f). A innghahna lungphum chu Isua Krista a ni a, thuneitu leh Lalber a ni. Pathian chenchilh a nih avangin tu ma ngam loh leh tihchhiat theih loh a ni. Tu pawhin Pathian in chu a tihkhawloh chuan chu mi chu Pathianin a tikhawlo vang (1Kor 3:16). Kohhran tihchhiat tumtu Saula te, Sanhedrin hote leh Rom ram lal thenkhatte kha an

January 2013 Hmasawn lo ringtu, sawrkar, kohhran leh mimal chu an hnung tawlh mek a ni. Hma sawn tur pawla mi kan ni a, Lalpa tana rah awm reng chhuah tura thupek kan ni (John 15:16) Eng kawngah te hian nge hma kan sawn ang? BCM rawngbawlna hi thuang thumin sawi ta ila Chanchin |ha hrilh, Kohhran enkawl leh mi dangte \anpui hna (mission/evangelism, administrations & Social services) te an ni. Hengte hian a huam zau hle. Hotu lian pathumte chanpual tur tam tak siam sak an ni. Ram chhung leh ram pawn lama Chanchin |ha hrilhna hian kohhran din leh enkawl zel te a huam a. Vantlang thatna tura thawhna hian zirna lam te, hriselna leh tihdamna lam te, mi dang \anpui hnate a entir a. Kohhran inrelbawlna \ha a awm theih nan Committee hrang hrang siam leh enkawl leh rorelna \ha neihna lam hi a ni. Hmasawn dan tur kawng tarlang ta ila:

1. Mahni kohhrana rinawmna: Hei hian kohhran rorelna zawm \hat te, hruaitute thuawih te, kohhran \hatna tura thawhte a huam a ni. Hei hi tualchhungah te, bialah leh Headquarters laka rinawm leh a thuawihte a huam vek mai. Inkaihhruaina siam anga kal hi a \ha ber a, mahni duh dan ang \heuhva kal chuan kohhran a buai a, \han dan a chiang thei lo va, hmasawn a \ha thei lo. Khawiah pawh awm ila mahni kohhran hi belin a thatna leh chakna turin theih tawp i chhuah zel ang u. 2. Thilp>ka hmasawnna: Pathian ringtu leh hmangaihtu chuan Pathian tan pe lovin a awm thei lo, pek tur a ngaihtuah a, a thilphal a, a pe thin. Pathian a hmangaihna leh rinna chu thilp>kin a lan tir thin. Thilp>k hi a pawimawh a, mi tinin kan tih theih leh tih tur a ni a, Pahtian lawm z^wng rawngbawlna a ni. Kum tharah hian thilpek kawngah hma i s^wn ang u, ram lak tur atam hle si a. Pe rawh u, tichuan p>kin in awm ang tih hi a dikzia i hre thar ang u.

Kohhran Beng ram hmasawntirtu, mi dangte belh tlaka min siamtu a ni. Inpumkhatna a thlen a, mi tam tak tana hna thawh tur siam saktu, \hangtharte tana rotling (assets) siamtu, nasa taka darhzau theihna bul a ni. Kan inrelbawlna hi pioneer missionary ten kan ram leh mipuite tana \ha ber tura an ngaih a ni. Hemi avang hian mahni inrelbawl thei, in thlah pung leh inenkawl theiin kan lo awm theih phah a ni. Hetiang hian kal lo ila, pawl dangin min lem zo hial emaw a nih loh pawhin kan chak lo hlein ral lam kan pan ngei ang. I ngai pawimawh ang u. 4. Mi dangte \anpui leh tih hmasawnna kawngah: Kohhran eng pawh mahni tan chauha nung chu an t> tawlh tawlh thin. Mi dangte tana inphal leh pe thintute an lianin an chak z>l. Mahni Biak in, mahni kohhran, mahni tualchhung thil atan chauha inhman vek hi Pathian duh zawng a ni thei lo. Kohhran pachhia leh retheite \anpui tam thei zawngin hma i la z>l ang u. Mizo nunphung chu sem sem

3. Kohhran inpumkhatna vawn \hat: Kan kohhran hian kohhran dang tih dan ang bawkin Headquarters neiin inrelbawlna kan siam a, rorelna pakhat hnuaiah awmin rawng kan bawlho \hin. Budget neiin pawisa kan chh<ng l<t a, a \ul ang z>lin kan hmang thin. Department hrang hrang siamin chungte chuan anmahni zawnah theihtawpin an thawk a, chutih laiin Tualchhung kohhran, bial leh ABC rorelna pawh a kal zel. Kan \hahnem ngaihna hi a insu lo zawng leh a inpumkhat zawnga kan kalpui a, hlawm khata kan awmna (centrali-zation policy) hi kan tihchak zel a pawimawh. BCM hnuaia mi chu kohhran hrang hrang kan ni lo va, chhung khat kan ni a, chhung khat angin rawng kan bawl a, kan thawkho a ni. Hei hi kan chhawm nun z>l a pawimawh. A chhan chu Bible a kalh lo va, a tifamkim zawk a. Kohhran chakna leh inpumkhatna bul a ni. Kohhrante harsa leh retheite khaichhuaktu, \han lenna leh

January 2013 dam dam, ei bil thi thi tih a ni thin. Tun hunah hian mahni, mahni, kei, kei (individualism) tih nunah kan l<t m>k. Pathian thu chuan intluktl^nna, in\anpui leh inhmangaihna, mahni tluka v>ngte hmangaih turin min zirtir si. Mihring thu zawm aiin Pathian thu zawm hi a \ha z^wk e, i zawm z.l ang u. Kan target tam tak pawh hi mi dangte \anpuina tur leh hmasawnna lam thil a ni a, phal takin i pe z>l ang, Pathian ram zauna tur leh a ropuina tur a ni. Kohhran rawngbawlna avangin hnam tenau leh ch>nbeh hote pawhin hma an sawn \an ve zel a, Pathian an hriatchian a, an fak a, a rawng an bawl ve theihna turin theihtawp i chhuah ang u. 5. Mission lamah hma i sawn ang u: Kan rawngbawl tawhnaah lawmna tur a tam hle. Kan zirna in lamah te results \ha kan nei zel. Mission lamah pawh Bru leh Chakma lamah te baptisma chang an pung a, kohhran a ding thar m>k z>l. Tualchhung kohhrante thlarau lama kan chak theih nan

evangelist team te pawh an che nasa hle. BWA lam hian he lam rawngbawlna hi a fuih nasa a, Baptist mi tawh phawt chu missionary kan ni a, kan mission chu mission a ni e an lo ti m>k bawk. Arunachal lama kan thawhna rama Muslim hote zingah pawh baptisma chang thar tam tak an awm niin hriat a ni. Pathian thu hi a nung a, thil a ti thei a, mihring ngaihtuahna piah lamah daih hian hna nasa takin a thawk thin a ni. Kal rawh u, hril rawh u, zirtir rawh u, baptis rawh u a tih hi kohhran hote hnapui ber chu a ni. BCM rawngbawlna tura kan thupui Pathian ram a lo zauva, a lo ngheh a, a lo lan fiah zel theih nan tih hi tipuitling turin kohhran hoten Lalpa chakna ringin hma i la thar z>l ang. He lamah hian hma i sawn z>l ang u. Kohhran hote Lalpan mal sawm z>l che u rawh se. Amen
(A ziaktu: Rev.Dr. Raltawnga hi BCM President a ni a. Kan ngenna tihlawhtlinga kum thar thuchah \ha tak a ziak hi kan lawm hle)

Kohhran Beng

TUN HNAI KHAWVEL


Kohhran 9-in Centenary lawm
Nov./Dec. thla chhung khan kan hriat theih chinah heng Koh-hran 9-te hian Centenary an lawm hlawm: M^mte, M^mpui, Bunghmun, Buarpui, Mualcheng South, Bulpui V, Bualpui H, Zion (Chawngte L), Muallianpui North. Kan hotuten heti angin an hmanpui: Mampui- Rev.Dr. Raltawnga (President), Mualcheng S- Rev.H. Lianngaia (Gen. Secy.), Bualpui VRev.C. Ngurhnema (AGS). 17 an lawm luhte nen 31 in belhchhah an ni a. Tin, December 3, (Thawh\anni) khan Mamit Pastor bial huam chhung Nalzawl Kohhranah member 30 zet lawm luh an ni bawk a, an zingah hian Kohhran Upa 2 leh KTP hruaitu ni lai mekte an tel a. Bungtlang S pastor bial huam chhung Hmawngbu Kohhranah pawh Presbyterian leh EFCI a\angin member 25 lawmluh an ni bawk.

Pastors Conference
Mizoram Baptist Kohhran hnuaia Pastor-te puala inkhawmpui (Pastor Conference) chu Sap Upa leh Pu Buanga Hall, Serkawnah December 69, 2012 khan neih a ni. Tun \umah hian Pastor an kal khawm \ha hle a, bialtu pastor 72, Pro Pastor 18, Minister 26 leh pensioner 11, an vaiin 127 an tel thei a; palai kal \hat ber \um a ni. Thupui atan Lalpa Hman Tlak tih an hmang a; Paper present, Worship service, Bible Study leh Discussion hmangin thupui hi zirho a ni.

Tun hnaiah BCM pung nasa


Tun hnai ni rei lote chhung hian Mizoram chhim leh hmar lamah Mizoram Baptist Kohhran kan pung nasa viau mai a, a lawmawm hle. Champhai pastor bial huam chhung Tualch>ng Kohhranah \um hnih lawmluhna inkhawm neih a ni a. General Secretary, Rev.H. Lianngaia pawh Nov.29 khan zan khat riaka han kalin Presbyterian Kohhran a\angin member 14 a lawm lut a, a hma lawka member

January 2013

Kan Chenna Khawvel hi! NCCI- National Ecumenical Consultation Tunah hian khawvelah mihring
NCCI Commission on Youth leh Ecumenical Christian Centre \angkawp buatsaih National Ecumenical Consultation leh NCCI Commission on Youth, National Executive Meeting chu November 2-4, 2012 khan White Field, Bangalore-ah neih a ni a. He meeting pawimawhah hian BCM aiawhin MTKP Orgsaniser, Rev.Samuel Lalremsanga a tel. tluklehdingawn 7 kan awm ta. Heti zat mihring hi 100-ah insawr t> ta ila, kan dinhmun tur chu heti ang hi a ni ang.... * 60 chu Asia mi an ni ang a * 12 chu European an ni ang a * 15 chu North & South American an ni ang a * 13 chu South African an ni ang. * 48 chu mipa an ni ang a * 52 chu hmeichhia an ni ang. * 30 chu Kristian an ni ang a, * 70 zet chu Kristian lo an ni ang. * 70 te chu vunngo an ni ang a * 30 te chu vunngo lo an ni ang * 70 te chuan ziak leh chhiar an thiam lo vang a * 50 te chuan chaw \ha ei tur an hmu zo lo vang. + Khawvel hausakna zawng zawng 100-a 59 hi mi 8 kuta awm vek ang a ni a; chung mi 8 te chu USA mi vek an ni ang. + 1 chu thi \epin a awm ang a + 1 chu piang \ep a awm ang + 1 chuan College a kal ang a + 1 chuan computer a nei ang. (Source: The Speakers Quote Book)

NEICC Mission Partnership Consultation


December 13-15, 2012 khan Agartala, Tripura-ah North East India Christian Council (NEICC) leh SIM-NEI \angkawp chuan Mission Partnership Consultation an nei a. He meeting hi TBCU in Mission Compound-ah thlengin thupui atan Together in the Gospel of Christ hmangin Tripuraa Kohhran pawl hrang hrang a\angin palai 85 zet an kal khawm a. BCM aiawhin kan Field Director, Rev.L. Vanlalsanga leh mi dang 8 an tel. He meeting hian thawkho pawl Partnership Coordination Committee dinin adhoc hruaitu pawh an inruat nghal.

10

Kohhran Beng

He thu, Sap Upa leh Pu Buanga te lawina Kohhran chanchin thar hi a ziaktu hian min p>kna a rei tawh a; mahse ka chhuah ngam lawk lo a ni. Mit ngeia hmutu ziak hi awih lo ngawt chi a ni si lo! He thu lungchhiatthlak hian keiniho hi min b>ng harh sela, an t^n i \awng\ai z^wk ang u. -Editor) HIGHGATE ROAD BAPTIST CHURCH

An vui liam ta!


- Upa Lalzirmawia Chhangte Sap ram nge nge chu civilisation upa leh changkang hmasa, Sap ho awmna ram a ni a, kawng tinreng ah an changkangin a nawmna pawh a tam na ngiang e. Amaherawhchu, nuam famkim chu a ni bik hauh lo mai. A bikin khawhar ti na mi tan chuan khawharna tur a tam awm hlein ka hria. A zawng a zain mi an in len pawh lo va, an inkawm mai mai hman lo va, an khawlai kal pawh tihtur nei an nih avangin an kal hmanhmawhin an hun an hmang khat em em a ni. Hun hi an hmang khat bikin an hmang tha hle bikin ka hria. Sawrkar duhsakna in chu tualchhung Kohhran atanga Olympic 2012 London-a neih missionary-a chhuak an ni a. kha a tawp lam ni 8 chhung Tunah chuan kha Kohhran kha cham chilhin ka zuk thlir ve a. chak lohna hrang hrangin a lo Khaw hawi tih zauh nan khawi tlakbuak a, Baptist hming pawh khawi hmun emaw pawh ka fang an lo pu ta lo hial a. Zawmpui ve a. Dr. C.L. Hmingan thu min nei lovin Free Church an lo ni rawn angin Pu Buanga leh Sap ta. Member 650 ni reng thin kha Upa te missionary-a an chhuah tunah chuan member 20 chauh hmaa an lawina Kohhran Biak an ni. Ka thlenna Hotel atangin in zawng chhuakin ka tlawh a, Tube(rel) in ka kal a, Tufnell rilru a khawih kawp mai. Station ah chhukin he Biak in hi Kan hre theuh awm e, anni ka zawng chhuak a. London pasal\ha 2 kha Highgate Road khawpui chhung hmar thlang lam Baptist church-a lawi thin leh deuh Chetwynd Road ah ka va

January 2013 hmu chhuak a. Sap ram hri vei, Biak in hralh hian a lo hmaih bik hauh lo mai a. A Biak in tak chu kum 2004 khan Pound 20,00,000/- (maktaduai hnih)in an lo hralh tawh a, ch>nna in (flats) ah a chang vek tawh. Amaherawhchu, a hnung lamah Biak in t fel rn rwn, a chh^wngin an sa a, a chung chu inkhawmna hall leh Pastor Office a ni a, a hnuaiah Pastor chhungkua an cheng. Pu Buanga te an lo chhuah hma leh an lo chhuah hnu hun rei tak chhung kha chuan Kohhran chak tak an ni ngei ang a, mahse Indopui-I na hnuah khan zawi zawiin Kohhran a lo buai chho hlek hlek a, member pawh an tlem tial tial a. Kum 2000 a lo nih meuh phei kha chuan Biak In pawh an enkawl hlei thei tawh lo va, Biak in building te lah chu hman hleih theih lohvin a lo sawprawp ta viau mai a. Kohhran Committee pawhin hreh tak chungin Biak in chu an hralh ta a, Sunday Sikul Hall hmun hluiah Biak in thar t fel rn rwn sa in April 2008 khan an hawng ta a ni.

11

Eng vangin nge chutia Kohhran a chak loh va, tun dinhmun duhawm lo tak an thlen tak tih ka zawhna chu, 1980 vel atang khan Kohhran member thenkhatin naus>n baptisma te duhin thurinah leh practice (tihdan phung) an lo ham pawlh viau tawh a. Kohhran member lo kiam z>l bawk nen, Baptist tih pawh pu thei ta lovin Free Church ah an lo inlet ta a. Tunah chuan Baptist pawh anni tawh chuang lo va, an Kohhran hming pawh Highgate Road Chapel a ni ta. Baptisma channa pawh a duh tan hnim phuma chan theih turin an la nei tho. Pastor bak chu kawm tur an awm remchang mai lo va, amah Pastor pawh chu kum 2008 atanga chu Kohhrana Pastor hna thawk tan chauh a ni a, tunhma thu han zawh thui tur a awm chuang lo reng reng a. Mak ti takin Member 20 chauh maw in nih? ti a ka zawh nawn pawhin 20 chauh an nih thu min hrilh a. Pathianni inkhawm-ah erawh chuan mikhual te nen 40/ 50 an tlin ch^ng a awm ve thu min hrilh bawk. An Pastor hi Dr. Andrew Hill a ni a, Metallurgical

12

Kohhran Beng tak frank taka sawi hi an kalphung deuh a ni a, sakhaw chungchangah pawh hian thu an z>p l>m lo viauin alang. United Kingdom sawrkar-in Citizenship Survey figure a tihchhuahah, kum 2005-a ram pum pui mihring ch>ng zat atanga 77% Kristian ni \hin kha, 2010 ah chuan 70% ah an tlahniam ta a. Chutih laiin Biak in-a inkhawm thin erawh chu 31% atangin 33% ah an pung thung. Prime Minister David Cameron chuan King James Bible kum 400-na lawmna a a thusawi ah, United Kingdom hi Kristian ram a ni, chutianga sawi chu kan hlau tur a ni lo, a la ti fan mai. Mizoramah pawh hian 2011 census-ah chuan Kristian chu 86.97% chauh kan ni ve bawk e.
(A ziaktu: Upa Lalzirmawia Chhangte hi Aizawl Chaltlang Kohhran Chairman a ni a; sawrkar hna lamah chuan Sports & Youth Services Deptt. Director a ni a;

Engineering-a Ph.D anih bakah Theology zirna nei a ni bawk. Pu Buanga leh Sap Upate thlarau an zahawm hle mai. Sap ramah hian Kristianna hi a tlahniam tiin mi sawi kan hre thin a, chanchinbuah pawh kan chhiar thin awm e. A ram pum pui thua tlahniama an lan laiin, Kristian ni v>k v>k erawh chu an rinna leh rawngbawlnaah an rinawmin an nghet hlein ka hmu. 2001 census-ah khan Kristian hi a ram pum pui population atangin 71.58% an la ni pha a, 15.49% erawh chu eng sakhua mah zawm lova in chhal (sakhaw nei lo) an ni. Kristian leh Kohhran Statistic dik tak hi hmuh a har hle a, Research beitu, Ceri Peach rin dan chuan Kristian zing atanga 62% hi Anglican, 13.5% hi Roman Catholic, 6% Presbyterian, 3.4% Methodist leh a dang chu Protestant pawl hrang hrang te an ni. Sapho hi thu khuh emaw, thu uar emaw an ching lem lo viau a, a nihna

Kohhran Beng hi \ha i tih chuan mi dangte hriattir la; \ha lo i tih chuan keimahni min hriattir ta che.

January 2013

13

ECONOMIC GOSPEL
- Lalremsanga Ti ti phungl>ng leh pulpit tl^ng thleng pawhin Social Gospel kan sawi \hin a. Kan thlirna huang hi a zau t^wk loh fo avangin tam tak phei chuan kan hmu rau lovin kan s>l deuh thin a ni awm e. Tun \uma kan sawi tur pawh hi a hming a\ang ngawt pawhin kan ei lo sa viau mah na. Sawisel huam leh zuamin ka ziak a ni. Chanchin |ha puanzarna leh kohhran \hanlen z>lna tura pawimawh leh \ul ni a ka hriattte zinga langsar tak chu a chunga ka thupui vuah economic gospel kan tih ve ngawt hi a ni. Tuna kan lan dan hi chuan Mizote hi kan kohhran mi hle a, Chanchin |ha hril pawh kan tuipui viau a ni. A tawi zawngin sawi ila kan chhungril lam hi chu a hmin a ni. Nimahsela \hang lian z>l tur hian kan chakna laitha hian eng chen chiah nge fuat a la neih dawn tih erawh hriatthiam har tak a ni. Pathian ropuina tura thui deuh hlek kan thlir peih a \ul ta hle. Awmhmun nghet nei lova insawn chh>n \hinte thlah kan ni a, chu thisen chu kan la pai a, a bul th<m nghet leh \ha ai chuan a chhehv>l leh phawvuaka chawng chen chiam ching kan ni. He rilru hi ezawnna leh sakhaw thilah pawh kan pu a, han lepse chuan kan nun leh khawsak pawh hi a lo nghet ru viau z>l a nih hi. Kan tinz^wn hi sum ngainat leh khawvel thil taka len th<r th<rna lam ni lovin Pathian ram thilp>k a lo punna tura eizawnna awmze nei leh hl^wk z^wk dapchhuah a, chumi hmanga chak z^wka luan chhuah a ni. |umkhat, Missionary kan kawm \umin Rawngbawltu pakhat chuan rubber k<ng ka phun a, ka thih hnuah pawh he rubber kung hian Pathian rawng a la bawl reng thei dawn tih ka hre chhuak a, ka hlim hle a ni a ti a. Tunlai \awng takin a long term hle. Heti ang harhtharna hi kan mamawh viau tawh a ni. Kan insawi dan takah chawmhlawm state ni chunga heti chen kan kal a, heti zat thil kan tithei hi mak tak mai a ni. Zawhna awm thei ta chu kohhran hmasawnna hi a

14

Kohhran Beng thilp>k thuah hian beng kan chhi deuh a, neih zawng zawng pe ngam te, p>k tur p<k hialte pawh an lo awm tih ka hria. A cheng azawngin tam lo mah se neih percent a\anga chh<t chuan rura tak a ni. Neihin tlin $k sela mimal leh chhungkuaa missionary chawm duh pawh an tam ang. Hruaituten Financial campaign te pawh han bei ngial mah se p>k pun ngaihna awm lo chin hi a awm tlat a ni. A nawlpui thinlung hi thilp>kah chuan a inhawng reng mai, nimahsela sawi tawh angin kan pachhe lutuk hian min ti\hang thei lo a ni. Heta \ang mai pawh hian kan sawi tum pawimawhzia chu a hriat \an ta khawp mai. Kohhran pakhat pawh an member tam tham takin leilet \anpuina an hmu a, sawma pakhat an han pe tliar tliara, k^r lovah target an tl^k mai a ni. Sum pai hmuhna huan lo ram \ha tak, ch>ng sing,sang, nuai t>l kum tin t>l theihna nei ila Pathian ram thilp>k hi a va tam dawn >m. Khawvel hi a insingsa nasa hle. Duh leh mamawh a pung zel a, rethei kan bet tulh tulh mai. Din khawchhuah tuma khawsak kan rel fel lo a nih chuan neih-

tlovin kan daih rei ang em tih hi a ni. Kum za chu hmasawn nan kan hmang tawh a, kum za awm leh tur hi hmasawn nan tho kan hmang liam leh thei dawn em? Ram tarmit kan vuah chuan hmabak atan mang a ang tl^ng niin a lang a. Ram \han a \hut a, a hnuf<m tlat chuan kohhran hian a tuar lo thei lo. P>k duhna nei ngawt mah ila p>k tur a awm chuan si loh chuan hmasawn a har a ni. Kan economy a chhiat zel chuan thilpekah a hniam zawngin kan kal thei tih kan hriat a \ha khawp mai. Kohhran thilp>k han thlir vang vang hian thil langsar tak chu thingtl^ng leh khawpui inthlauhzia a ni. Khawpui mite hi an thlarau chan a th<k bik leh thilp>kah an harh thar bik pawh a ni lo. Per head-a chh<ta an s^n chhan hi eng dang vang a ni l>m lo, sum an lak luh tam vang a ni mai. Dik tak chuan thingtlangah pawh a khawt> apiang hi target leh eng ilo atana sum tuak thuah kan chung apik z>l. Eng nge a chhan, kan sum lakluh a tl>m vang a ni leh mai. Khawpui mite lakluh zat hi lalut ila anni ai hian thilp>kah kan che nasa hial ang chu. Pathian ram

January 2013 chhun thawh tur pawh kan nei lo thei dawn a ni. Baptist mite hi kan tlawktlaw viau chuan Baptist mi lo an chungnung a ni mai. L^m tuala lam luih luih reng ringawt hi kan thlarau hmathlir leh ramtiam thlenna tura zion panna lamlian ber emaw tia inawi lungmuang a, eizawnna kumhlun leh hlawk zawk te hi kan hmuh khawvel mai chuan kan tu leh fate hi taksa, rilru leh thlarauva chhanchhuah ngai hnamah kan chhuah dawn mai ni lovin kan chhuah \an tawh a nih hi.

15

chawp pe ngam te hian tu leh fate pe ngam tura zirtir ringawt lovin pe ngam tur leh pe tam thei tura an kawng kan lo sial sak hi kan tih ngei tur a ni. Ka chh<t mai mai danin Mizote hian retheih hi Pathian thuawihna emaw kan ti deuh tlatin ka hre thin. |henkhat phei chuan in \ha deuh sate hi khawvela insawhngheh tumah kan puh a, Biak in \ha te hi kan hmu khawvel roh tlat a, hausate hi vanram kai lo turah ngaiin kan hmu tisa mi deuh ngawt hian ka hre thin. Hei hi a Biblical em tih Khuang ri leh kan l^m thlan chh<t a \ul khawp mai. sa reh rualin p^wn lamah Hausak emaw, sum leh pai mamawh apui a lo tam a, chu mi han lakluh deuhva sual d^wn phurh<kna atan chuan chung tlata inhriat ngawtte hi rinna lam thlir lovin lei lam therhlo kawnga puitling lo rilru a ni. Sum thianghlim lo hmanga nun tumin ngah kan ch^k chhante hi kan hmanhlel leh a, silpaulin Pathian tana p>k chhuah tam thlengin kan inchuh titih leh lo kan duh vang a ni dawn lom ni. thei lovan kan lo heti ta nuai mai Rethei deuh, Pathian mamawh a nih ber hi. Chutichuan hlawk reng reng lo, Pathian r^wn ngai zawk kan thar chhuah a, Lalpa lo, nun hel r>n r^wn tak, Pathian tan tam z^wk kan p>k chhuah laka ral ngai lo, hausa luah mai theihna tur mai bakah kan te hi awm theih a ni. Mi hausa, politic leh society a lo Pathian hmaa tl^wm >m >m, thianghlimna turin chemtum Pathian hmaa k<na Pathian theology kan buaipui thar a \ul r^wn reng mai an awm tihte hi takzet mai. Damdawi lei ai kan chh<t ngai em? Sum leh pai thawhlawma thawh ngam, p<k aiin thinlung lampang ensak kan

Bible Chang thlan :Gal 4:5


16

Kohhran Beng

dam leh nunte hi a mai mai lo hle. William Carey-a pawhin Pathian hnen atangin thil ropui tak beisei la, Pthian tan thil ropui tak tih tum rawh a tih kha. Mizo kristianten kan chawilar riau chu tlachawp hi a ni. Tlachawp taka khawsa, eizawnnaah pawh kum khat piah lam thlir mang lo \halbe chhuak te kan ni bawk a, theology-ah pawh tlachawp hi kan tuipuiin kan hmu rau ta riau niin a lang. Sermon-ah pawh nasa taka inbuatsaiha nasa taka Pathian lo buan l^wk ai chuan tlachawp nghah mai hi mi tam takin an sawimawi fo. Buaithlak ta thin chu tlachawp chhar turin chunglam nen kan inzawmna a \ha leh si lo hi a ni. Tlachawp rilru hi mawl vang leh zelthel vangin kan chawilar a ni thei, thlarau thilah tlachawp chu a Khawvel hi kawng leh awm ngei. Nimahsela engkim hi lamah chuan Pathian nena hun tlachawp erawh a ni lo. hman chuan chawrno hlep hlepa Ka sawi lan duh tak chu v^n tem l^wk theihna hmun a sin. Nun hi a hluin a mawi a, a Pathian tan mahni tawka plan zahawm >m >m a ni. Hemi leh project tlo leh ti deuh alh hi i khawvela kan awm chhan leh buaipui ang u tih hi a ni. Pathian kan la nun ve chhan hi nuamtawl tan ser huan, Pathian tan kuhva turin a ni lo. Krista aiawha palai k<ng, Pathian tan rubber thing, hna thawk turin a ni. Chu vangin Pathian tan leilet, Pthian tan ni. Rethei, fahrah leh mimawlte ngaihtuahtu Pathian a nihna la v^wnga hausa, mi fing leh lehkhathiam zawng zawngte hnawl veka ngaihna hi ngaih dan pang khat, ziktluak lo tak a ni tih kan hriat a \ha awm e. Mizote hi thih hnu piah ram thlir mi kan ni a, hnam lungl>ng kan ni. Kan hla tam ber pawh hi vanram ngaih hla a ni ber. Kan suangtuahna leh rauthlain chung lam kan fang a, khawvel hi kan ralthlir a ni. Chung lam nun hmang tak tak si lo, hnuai lam nun hnualsuat t^wk v>l, a laklawh hian kan nung thinin ka hria. Lei hi kan ro khawlna hmun tur a ni lo va, khualzin zawng kan ni ngei mai. Hengte hi khawvel pawng-paw ngaihn>pna chhan turin Bible in a sawi lo. Ngaih dan dik leh nun uluk kan neih theihna tur a ni.

January 2013 thlawhhma, chuti ang zelin chunglam tan i che chhuak ang u. Chutah chuan Pathian che vel kan hmu ang a, a \hat zia, a mak zia te kan tem kan tem dawn a ni. Kan thawhchhuah a chungah hlimna kan chhar ang a, thilp>k hmangin Pathian kan buan dawn a ni. Gospel rilru pu zawkin zonu zopa te hian ram i valhin hma i la ang u. He rilru pu a hmalakna hian malsawmna pawh a keng ang. Hei hi kan ram leh hnam dinchhuahna tur pawh a ni. Chu rilru atang chuan hnathawk tura hmanrua kan lek rualin Lal hnathawk, Misison fehchhuak kan lo ni tawh ang. Chau taka kan tluk der chang leh kan damloh chang pawhin Lalpa karfung \ha tak kan nei reng dawn a ni. Lalpa nen hna kan thawk ang a, Lalpa kan tem ang a, hrehawm ti leh hah thi kula

17

kan r<mpui nghet nghet thinah hian testimony thar te kan dawng z^wk tawh dawn a ni. Lalpan mal min sawm ang a, min hlawhltintir ngei ang. Chutichuan mawi leh mawi lo ngaihtuah thei lo va, politic siper hna leh therhlo inchuh a reh ang a, tuna siam \hat hleih theih tawh loh nia kan ngaih thil tam tak pawh hi a thianghlim dawn a ni. Lakluh a tam chuan a chhuak pawh a tam ang a, thawhlawm a pun chuan thawktu an tam ang a, thawktu an tam chuan Pathian ram pawh a zau chak dawn a, kohhran pawh a arh chho z>l dawn a ni. He chona kan chh^nna hian \hangthar mission leh ram leh hnam tan awmzia a neiin kori a tu hle dawn a ni.
(A ziaktu: Pu Lalremsanga hi Buarpui Kohhrana mi a ni)

Kohhran Beng hi
Thu leh hla-a Kohhranho min phuarkhawmtu a ni

Kohhran Bengah hian


Thuziak turin sawm bik tu mah kan nei lo

Kohhran Beng hian


Baptist Kohhran chhungkaw tin thleng se kan ti

18

Kohhran Beng

Zawhna leh Chh^nna


Zawhna 1-na: BCM Constitution-a Kohhran O.B a ngai a term 3 bak awm loh nise tih hi tun atanga chhiar tur nge,a hma a an lo awm tawhna nen? - 9612558398 Chhanna: Lunglei North ABC-a hruaitu term chhiar \an hun chung chang AEC hrilhfiahna kan ngaihthlak dan chuan tuna kan Constitution & Rules kan hman \an a\anga chhiar tur a ni awm e. Zawhna 2-na: Bialtu Pastor-te hi bial level leh tualchhung level Committee-ah hian member pangngai ve ang maia ngaih dan an sawi zut \hinte leh agenda neia an han move ve hial a, rawtnate neia vote neia ban an phar ve zen maite hi a dik chiah dawn em ni? Constitution leh Rules-ah pawh ex officio senior adviser anga awm tura tih an ni zawk lo maw? Fiah deuh takin han chhang teh? - Upa Vanlalrema Chhanna: Fiah taka inchhan a har khawp ang. A chhan chu mimal mizia azira innghat a nih tlat avangin. Pastor \henkhat chu bialtu pastor ni awm renga zahawm tak leh rawntl^k tak an nih laiin \henkhat chu mihlim ang deuha ding zut mai, r^wn hman l>k lova inteit> an ni thei ve tho mai a. Inv>ntlan, inzirtawnthiam, infinchhuah leh mi dangte zai ngaia rorelna hmunah hian kan awm a pawimawh r>ng a ni.

Z awhna 3-na: Mizoram Chanchin |ha thlen ni March 15,1891 hi a dik em? Nge ni a March 20,1891,anih leh hei hi January 11,1894 eng ber nge ni ta ang le? Mizorama kan missionary te lo thlen kum leh ni leh thla min hrilh theih chuan ka lawm hle ang. - 9862763267 Chhanna: I zawhna hi tun hnaia lo piang a ni awm hle mai. Kan Kohhran hian Chanchin |ha thlen ni chungchangah harsatna kan nei lo. January 11, 1894
(Note: Tun hnuah chuan sms hmanga zawhna kan zawt anih pawhin hming leh address kan tilang zel tawh dawn nia.)

January 2013

19

MI DANGTE TANA MALSAWMNA


- Upa Lalhmunmawia Rawite Abrama mi dangte tana malsawmna ni tura Lalpan a koh dan hi a kawng a bumboh hle mai a, chung ang kawng a zawhnaa harsatna a tawh hmanga mi dangte tana malsamna a nih tak dan kawng li chauhin zirho i tum dawn teh ang. Abrama hi Rinna Pa tih a ni a, kohhranho entirna a ni. Ringtu mimal leh kohhrante mi dangte tana malsawmna ni tura koh kan ni. Ni tin khawsaknaah: lah hian hruaitu nihna hmanga Pathian kohna chhanga a kal ham\hatna chuhin party leh party chhuah lai khan Abrama chuan pawh kan inep ta nual mai a nih koh ve loh, a laichin Lota a hre hi. Eizawnna atana sawrkar hna ve a nih kha. Pathianin Abrama kan zawnnaah pawh a thiam leh malsawmna a v<r rualin a thla zar a \ha zawng lovin minister hnuaiah Lota pawh chuan hmelhriat nei \ha te dinchanna malsawmna tam tak a lo dawng ram niin a lang a, nang nang tih ve a. Chung ang malsawmna an ai chuan kei kei kan ti zo ta a dawn an ranrual enkawltute kara ni. In\henawm khawv>nna buaina a lo awm khan Abrama kawngah pawh inhmun patta leh chuan buainaah remna siamin a hungte pawh kan in\hiahsak ta nau Lota chu duh a thlantir a nih uaih uaih mai. Heng ang harsatna kha. Kan ram dinhmunah hian hrang hrang karah hian nang Chanchin |ha avanga Pathian nang ti a tlawmna, hmangaihna leh malsawmna kan dawn sorkar remnain mi dangte tana atanga ham\hatna kan dawnte hi malsawmna ni turin Abrama ang Zoram hian hmang thiam lovin bawkin Lalpan min ko ve a ni. buai nan kan hmang ta mai em? Heng buainaahte hian eng rilru Taksa chhandamna: Abrama leh Lotan ram an nge kan put thin le? Kan ram rorelnaah ruling party tan lo in\hen fel hnu chuan Lota chu chuan beisei a bo ta rum rum mai r^lin manin salah, a mite zawng zawng a nih hi. Ruling party-ah zawng nen hruai an nih lai khan

20

Kohhran Beng a, (Gen. 16:4-6) Abrama chu a nupui Saraiin fa hrinsak thei lo mah se a nupui nihna humhalhin a nupui tana malsawmna ni turin a nupui Saraii hnenah thuneihna a pe a, Hagari a pi laka a tlawm takzia kan hmu a ni.Kan ramah hian rilru n^ leh thinlung hliamte mahni nunna hial intihlum tate kan awm ta fo mai a. Tun hmaa inawkhlum leh mahni intihlumte hi mak leh \ihbaiawm a nih laiin tunah chuan eng huah mah kan ngai ta meuh lo niin a lang. Heng ang rilru n^, thinlung hliamte hi eng vanga lo awm nge? Min a duhthlanna avanga a tih ngei pawh ni se inchhira sim harsa tawh si ang nun inpuanchhuahna tur leh chhanchhuaktu ngai si, hmu mai lote hi an ni duh em em a, heng angah hian ruihhlo ngaite leh duh vang reng pawh ni lova KS ta mai te vanduaina avanga natna hlauhawm tak HIV (AIDS) veite, chhungkua leh \henrual zingah pawh tui tla lova rilru khawhar ngawih ngawiha awm \hinte, mahni tei teia tei mai mai te, \henkhat chhanchhuahna in leh home hrang hranga an enkawlte lakah hian eng ang rilru nge kan put thin le? Samari mi \ha ang khan

Abraman a lo hriat chuan hun kal tawh hre reng lovin chhan chhuak turin a chhiahhlawhte nen nun ch^n huamin chhan chhuahna hna an thawk a, an chhan chhuak ta ngei reng a. (Gen. 14:15-16) Keini pawh mi dangten damna an chan theihna turin min ko ve a, thu chauha inhmangaih lovin thiltih leh tih tak zeta inhmangaih turin min duh a. An mamawh pea hmangaihna lantir turin Lalpan min duh a. He thuah hian taksa taka chhandam ngai, dam lai thlan thima awm ka rilrua lang thar em em chu ph^r natna veite hi an ni. Ph^r natna veitute dinhmun hi kan ngaihtuah ngai em? Hringtu nu leh pa, u leh nau, mahni mihringpuite zingah pawh awm thei lovin khawvel hi an tan chuan dam lai thlan thim a ni ngawt a, TLM kaltlangin taksa damna an chan theihna turin Lalpan min ko a ni. Rilru na, thinlung hliamte tana malsawmna: Saraii ama remruatna leh duhna hmanhmawh tak avanga Lalpa remruat ngai chang hman lova a bawihnu laka a rilru leh thinlung hliam nasatzia kan hmu

January 2013 heng ang chhanchhuah ngai ngawih ngawihte hi chhan chhuak turin Lalpan min duh a. Biak in chhung leh kohhran programme chauhah ni lovin personal evangelism hnate hi kan thawh a va \ul tak >m.

21

Thlarau chhandamna: Lota chuan a duhthlanna ngeiin Sodom phai rai dup mai chu thlangin a puan in chu Sodom khaw thlengin a zar zawm ta a. Sodom sualna chuan Lalpa thinurna a ko thla ta hial a. An sualna hremna atan van ata mei leh k^t tirh Lalpan a tum ta a. Pathian hremna an pumpelh theih nan (Gen. 18:16-33) Abrama chu Lalpa hmaah dingin Sodom leh Gomora mipuite thlarau chhanchhuah an nih theihna turin ni khatah Lalpa hmaah vawi 6 a \awng\ai a, chu mi avang chuan Pathian inhnuhhniam nasatzia kan hmu a ni. Keini pawh taksa, rilru leh thlarau chhandam an nih theihna turin ringtu mimal tinte Chanchin |ha hril tura koh kan ni. Chanchin |ha hrilh rawng-bawlnaah hian tu mah ^wlna nei kan awm lo. Mosia hova biakb<k an sak danah hian (A ziaktu: Upa Lalhmuna hmei a pa in an thawk tih kan mawia Rawite hi Kawnpui W hmu a (Exo 35:22-29) Juda danah Kohhrana mi a ni)

chuan mipui sawi a nihin naupang leh hmeichhia sawi tel an ni ngai lo va, Biakbuk saka a hmei a pa in an thawhzia hian Chanchin |ha hrilhnaah awlna tu man kan nei lo tih a tilang chiang a ni. Kan talent dawn pawh a inang lo va, talent khat, hnih leh nga te an ni a. |henkhat chu thusawi thiam takte an ni ang, \henkhat chu sawi thiam lem lote kan ni ang. |henkhat rampawn leh ramthima kohte an ni ang a, \henkhat chu mahni chenpuite leh khawtlangah te a ni ang. |henkhat chuan thilpek hmangin Lalpa rawng an bawl ang a, malsawmna an dawn ang zia z>lin an pe tl>min an pe tam ang. |henkhat chu p>k tur nei mumal lote pawh kan ni ang. Thlarauva \awng\aiin Chanchin |ha an hril thei ang a, heng zawng zawngah hian Pathian min koh chhan ang taka lawm tak leh phur taka ti tute Lalpan a lawm ang hian taksa, rilru leh thlarau chhanchhuaka mite tana malsawmna ni turin Nang Malsawmna ni ang che.

22

Kohhran Beng

Chhiartute Aw ka
(sms: 8575692055)
Senior B a bu en chunga kan exam \hin hian Pathian thu hlutna a ti bo lo maw, 2013 atang chuan siam \hat a hun tawh. - 9612573684 Kum 2013 a\ang chuan Sunday school Exam zawhna siam turte reng reng chuan fimkhur takin siam sela; chhanna pahnih, pathum awm thei tur ang hi chuan siam loh ni tawh \hin se. - 8974115670 KB a \ha e. Kan BCM logo hi aw... Kraws, Bible, Globe a \ha, mahse a hnuaia ribon leh BCM inziak hi hei aia mawi zawk chuan a siam theih ang. Han enchiang mah teh u, a nalh lo tlat. Print, Electronic media-ahte kan hmang tam tawh si a, ka ngaimawh kan sawi ve mai a ni e. - 9436370610 Krismas Bazarah ^t so suh! Va \ha ve!! - Valrova Kan Kohhran member inngaihna suala tlute thununna dan a siam hi ennawn a \ha viau lo maw? Kohhran a zahawm zawk theih nan. A chhan chu Nulain nau a pai a, a rai a\angin Kohhranin an phuar a, nau pai chhung chu thla kua a ni si a. Phuar hun chhung chu thla 6 chauh a ni a. Rai puar ul chungin Kohhran dan puitlingin, Biak in hawngin inneih a buatsaih theih a, a zia lo tlat a ni. - Pui puii nu BCM hian Dant>a inneih d^n hi nei lo ila, dan puitlinga innei hi kan tam sawt ang. - 9862245455 Kan Pathian hi zahngai thei, sualte ngaidam theitu anihna hi kan hre hle mai,amaherawh chu phuba lak hmang, kan ral hmang anihna hi theihnghilh lo hram ang u. Pathianin min siam a, khawvel leh a chhunga awm zawng zawng dintu leh siamtu hian i thiltihte kha a hria asin. - 9089673540

January 2013 Thupui thlurbing:

23

Thilp>ka

FIAHNA

- Rev. K. Lalchhuangliana Lalpa rawng kan bawlnaa kan thawhhona \ha leh \angkai tak chu THILPEK hi a ni a. Kohhran hi rawngbawlna lama kan \han a, hma kan sawn poh leh thilpek a ngai tam a, target a sang tual tual a, kum tirah chuan kan huphurh viau thin a, kum tawpah chuan kan lo kh<m leh mai thin a. Kohhran rorelna kal tlanga target min p>k hi sawisel lova l^wm taka pawm hmiah zel tur a ni. Pathian min p>k a ni tih pawm tur. Chutih rual chuan kan pek tur pawh Aman min pe dawn tih pawm bawk tur. In theh tur chi chu a pe che uin a tihpun sak ang che u a tih kha. Entir nan: Rs. 100,000/- target min pek chuan Rs. 10,00,000/- Pathianin min pe dawn tih rin bawk tur. Pathianin thilpek dan min siam hi malsawmna kan dawn atanga sawma pakhat hi a ni a, Pathian hian ngaihtuah chiang l>m lovin min tuk/ pe mai mai lo tih pawh rin tur a ni. Pathian hian a thei lutuk tlat tih pawh rin bur mai tur. Chuvangin kohhran hruaitu, kohhran kal siamtute hian kohhran \hanna tur leh hmasawn tur, Lalpa kan rawna min hriattir chinah hian tim miah lovin Budget te hi siam zel mai tur. Kan neih sa pawh ni lo, rinnaa kan tih a ni tho tho a, eng vangin nge kan tim ang. Mihring ngaih dan, kohhran mite lo ngaih dan turte hi d^wn vak tur a ni lo. Pathianin a ti thei a, a ti duh bawk tih hi rin tur. Kohhran kal siam tute hian Pathian an rinna a n>p deuh leh kohhran hmasawn dan tur pawh a n>p deuh ang a, target min p>k sawisela phun phunte hi a \ul lo, a Pathian rin loh thl^k >m mai, i ti lo maw? Kohhran in Lalpa rawng kan bawlnaah hma kan sawna Lalpa ram a zau z>l dawn chuan budget te hi a tam ang a, kan target te hi a pung th<r th<r tur a ni. Chuti ang a nih chuan Lalpa ram a zau dawn tih ringin lawm zawk tur a ni dawn lawm ni? Malakia 3:10 thua Pathianin sawma pakhat p>kah

24

Kohhran Beng A fiahna dawl zova insiam \hat nana hmang thintute chu Lalpan a chawis^ng z>l ang a, fiah dawl lotute chu a ring ngam lo telh telh mai dawn a ni. Tl>mte chunga rinawm chu tam tak chunga dah a tiam kha. Sumah te hian kan rinawm hle tur a ni. A chang tam leh tl>m lam pawh a ni lo. Ch>ng sing a ni emaw, ch>ng sawm a ni emaw, thinlung lam entu chuan i rilru a tih duhna i neih kha alawm a duh loh zawk chu ni. I ta tur ni si lo, i ta atana i seng luh tlat te, receipt fel tak siama account lama fel ringawt pawh a ni lo. Pathian hian kan thinlung lama kan tum leh tih chhan nen lam hian min hre fai hneh hle a ni. Thilpek lama min fiah dan chauh kan thlur bing dawn a, eng ti hawi zawngin nge Lalpa hian kan thilp>kah te hian min lo fiah thin le? Hmangaihnaah: Kan hmangaihte lakah chuan kan thilphal khawp mai. An mamawh leh duh, kan laka an beiseite chu tih ngei kan tum a, kan tih theih bakah pawh mi dang pun ngai anih pawhin pun kan hnial lo va, mi dang ta p<k ngai anih pawhin tih kai kan hnial lo thin a

min fiah rawh u, a tih hi kan sawi uar a. A fiah ngamtute hi chu Lalpan a tiam angin malsawmnain a v<r thin a, an zawngchhanga, a pe tawh hi chuan an bansan mai mai tawh lo va, a \hatna an hre tawh tlat a ni. Vawiina ka sawi duh chu keimahniin Pathian kan fiahna lam ni lovin Pathianin min fiahna lam zawk sawi ka tum a. Ringtute hi Pathian hian min fiah reng a, mi tam tak chuan min fiah a ni tih pawh kan ngaihtuah lem awm lo ve. Pathian fiahna hi kawng hrang hrangin kan dawng a, kan nupui, pasal, tu leh fate, \henawm khawv>ngte, kan rawngbawlpuite kan hma-ngaihna, kan rinna, kan tuarchhel leh chhel lohte, kan \ha-hnemngaihnaah te, rinawmnaah, dawhtheihnaah, inngaih-tlawmnaah leh a dangah te pawh. Kan chunga lo thleng kan kalsan mai theih si loh, kan hmachhawn ngai si te hi kan ngaih dan leh duh dan leh beisei dan ni hauh si lote hmang hian min fiah reng a ni. Tute sual vanga tuar nia inhriat hi chuan tuar hram hram hi har deuh a nia. Mahse Lalpa min fiahna a ni tih hriat/rin hi chuan a tuar pawh hi a ziaawm a lawm.

January 2013 ni. Simona ina hmeichhe pakhat, sual ve taka ngaih khan Lal Isua a hmangaih tlat mai a. A hriak rimtui to tak kha Lal Isua chungah a leih baw fai vek mai a. Ama tan eng mah zuah pawh a nei lo va. Juda leh zirtir dangte khan Isua chungah chauh khati ang hriak rimtui man to tak han leih buak vek mai kha an lo ui a. A uihawm an ti a, an thin a rim a, an hau a. Eng atan nge hriak rimtui hi i tih boral mai mai ni, Isua tan chauh ni lo mi rethei tan pawh daih zai deuha hman theih tur a ni a, duli 300 laia hralh theih tur a ni si a te an lo ti vel a, an lo phun nasa mai a. Lal Isuan a lo hria a, eng mah tih suh u, engah nge in tihbuai ni, ka chungah hian thil tha a ti a nih hi, a ti ta mai a. Lal Isua hmangaih tak tak lo tan chuan dan anga ti ve mai mai, mi min ngaih dan tur thlira ti ve mai, mi in a ti\ha mang e, a thlarau mi, a inpe zo tih beisei vanga tite tan chuan thilpek hi kan ti lutuk tih mai hi awl tak a ni. Fellowship hovin target te an lo siam ve \euh bawk nen, chhungkaw pakhat atanga chhuak vek tur kha a ni bawk si. Kan ti lutuk tih mai pawh hi awl tak a ni. Mahse Lal Isua hi chuan ti lutuk min ti hauh lo vang le.

25

Hmeithai pakhat dar tangka dere pahnih thawhlawm bawma thlaktu kha, Isua khan a lo hmu reng a, a dang a neih loh dan pawh hre reng si kha. E, nang pitar kha lo inrawlh ve duh suh, hei mi hausaten an pe ruih ruih alawm tih mai awm, a ti hauh lo nia maw le. Mipui hmaah a fak zawk mah a, pe tam berah a puang ta nghe nghe a ni awm e. Kan pek chhuah chauh ni lo, kan la kawl, thingrema mi leh Bank a mite hmu fai vek tur hnena pe kan ni a, bum chi a ni lo hrim hrim. A malsawmna kan dawn atanga sawma pakhat pe kan nih phawt chuan tl>mt> pawh nise zahpui tur a ni lo. Pathian hian a note lam ngawt kha a chhiar dan a ni lo, sawmah eng zat nge tih kha a ni a lo en dan chu ni. Ch>ng sing tam tak pe ai khan sang khat lek petu kha Pathian chuan pe tam zawkah a chhiar mai thei che a sin, a pek dan a dik phawt chuan. Pek tam tur neih erawh chuan a \ha, a hlawk bawk a, pek tam tur neih theih nan taihmak chhuah tur erawh chuan min ti a nih kha. Kan thil p>k atang hian Lalpan a mah hmangaih tuah min pawm ang em le! Lalpan i thilpek atang

26

Kohhran Beng

hian tu nge i nih eng ang mi nge i a min tihdama min chinfel sak nih tih hi a lo fiah reng che a ni. chuan sum tam tak hu ang kha a ni tho mai a. Pe rawh u, tichuan Rinnaah: p>kin in awm ang te min ti a. I Pathian hian mi hausa leh ring ngam em? Pathian atanga retheite pawh min chawk rual vek dawn dan kawng chu a hnena p>k a. Malsawmna kan dawn atanga hi zu ni tlat a. Sem darh chu pun sawma pakhat tur a ni a. Kan pek lehzualna a ni, te a ti bawk a. theih loh chhana retheih Mihring chhiarkawpah chuan sem chhuanlamte hi chhuanlam tling lo darh chu tlakranna, p>k chhuah a ni a. Hmuh tl>m chuan p>k chu heuna/hekna a ni a. Pathian tl>m mai tur a ni a, p>k loh mai chhiarkawpah thung chuan pun leh mai tur a ni lo. Indaih loh hlauh zualna te hmuh leh z>l te, malsawm vang te, hek deuh duai dawna chhiar sen loh dawnna te a ni tlat inhriat avangte, chhungkuain buai si a. I thilp>k dan atang khan phah dawna inhriat avangte pawh Lalpan Amah ring zo viauah a ngai a pe \ha lote pawh a awm theih ang che ang em le? awm e. Malsawmnaa min v<r a tiam hi kan ring zo lo a ni phawt |hahnemngaihnaah: Thilp>k p>k dan atang hian mai ang a. Tin, sawma pakhat kan p>k hu ang lek pawha min Lalpan \hahnemngai taka peah min phurhr<k leh theih pawh kha kan chhiar ang em le? i han in enfiah ring zo lo tihna a ni thei bawk. leh ang hmiang. Sawma pakhat Amaherawhchu buh kan pea inchhal tam tak hian p>ka buh tam zawka min rul a, malsawmna an dawn zawng pawisa kan p>ka pawisa tam zawng atang hian an pe lo tih hretu zawka min vur tur a ni tihna erawh chu Amah Pathian bawk hi a nia. a ni kher lo. Malsawmna min vur Entir nan: Buh phur 55 i nei a, a tiam a, ei raltu ka khap sak ang phur 5 i pe a, phur 5 tur a ni a. che u, a ti bawk a. Kan tana \ha Chu ai chuan phur 6 han pe mai tur hi keini aiin a hre zawk daih a. la, Pathian lam chan ti vawng Kan sum, rilru leh ngaihtuahna zawkin. Phur 5 i pek chuan eiraltu kan hrisel lohna te, kan tu Pathian lam chan kha i r<k leh fate sualna te kha min khap sa \hensak tihna a ni. I hlawh Rs.

January 2013 20050/- a ni a, Rs. 2000 i pe a, Pathian lam chan i ruk heu sak a, Rs. 2005 tur a ni a, cheng nga han pek ai chuan Rs. 10 pe mai loa Rs. 2010 a ni ang a. I thinlung lam zawk kha i pawisa pek ai mah khan Lalpan a en chiang zawk tih hria la, i rilrua Pathian lam chan tihheuh zawk duhna rilru chhia kha Lalpa tan a lawmawm lo, a tlem leh tam chu thudang nise. Mahni chan lam tiheu zawka Lalpa chan lam tihbuk z^wk z>l hi Lalpa ngaihin a \ha a ni. Pathian ram thilpek pek dawn hian in nupa emaw chhungkuain in sawiho ngai em? Malsawmna in dawn kawng hrang hrang atangin in chhut ngai em? In chhunga MR hlawhte nitina inhlawh te, vawk leh ar vulh atang te in lova, buh leh thlai chi hrang hrang atang tein eng zatnge in dawn in chhut thin em? Lalpa malsawmna chhungkuaa kan dawn han sawi tlan te hi a nuam a ni. I huana i thlai thar i hralh chauh kha chhut suh, i ei ral zawng zawng pawh kha malsawmna i dawn a ni a, chhut vek tur. A chiah hriat a har thei a, a awm ang zat kha i thar chhuah zawng zawng i hralh leh in ei ral kha chh<t vek tur a ni.

27

|um khat chu Pathian ram pek dawnin kan nu nen malsawmna kan dawn kan chh<t dun a, kei khan ka hlawh atang leh a dang atnaga ka dawn atang khan Pathian ram ipah ka lo dah fel diam a, kan nu ka han zawt a, mi thilpek a dawn, a damloh laia amah kantute atanga a dawn kha an sawi ve chu a lo tam riau mai a, kan pawisa kawlsa khan a daih lo \ep ta mai a, mahse kan hriat chhuah ang ang chuan kan pe thova, rilru a nuam a ni. Malsawmna kan dawn hi a mal mala chhiar peih tur a malsawmtu tan hian a lawmawm a ni. Dawn tur lama thahnemngai a tawngtaia dil tlut tlut a, malsawmna anga pek hun tura malsawm dawn chhut tha leh duh mang hauh lo te hi chu an huat thlala ngawt a ni. Pathian hi zawng a \ha em a, kan rilru ang lek hi a pu ve lova, i thilpek dan atang hian \hahnemngai taka peah Lalpan a chhiar che em? Thuawihnaah: Pe rawh u, tichuan p>kin in awm ang. Sawma pakhat rawn la rawh u, malsawmna dawn s>n loh khawp hial ka v<r d^wn che u nge dawn lo che u, min han fiah teh reng u. Sem darh chu pun

28

Kohhran Beng thiha a ro a khawm a, bank-a sum tam tham tak a mawhphurhna lo ni ta reng mai kha a engto hle mai a. A thihsan mai kha a hlau si a. Lalpa rawngbawlna peng hrang hranga atan a pe ta hlawm a, a tawpa a tlangkawmnaah chuan Khawvela Bank-a sum dah ai chuan van bank-a dah hi a him zawkin ka ring a ni, a ti a. He a thusawi ka chhiar hian ka rilru a hneh khawp mai. Sawma pakhat kal p>l tawha inngai tam takte pawh hi inchh<t chiang nawn leh teh ang u. Malsawm kan dawnte hi chh<t hmaih, kan ngaihthah, haider luih te a lo awm palh ang e. Sawma pakhat pek harsa tite hian an ngaih dan a dik lo a ni ang. Sawma pakhat chauh min dila sawma pakua hi min pe zawk a lawm. Sawma pakua min chantir atang hian Lalpa leh a kohhran tana \ul dangte pawh ui lovin phur leh hlim takin i pe z>l ang u. Pathian chuan hlim taka petu a ni a hmangaih ni.
(A ziaktu: Rev. Lalchhuangliana hi BCM Pastor retired a ni a. Tunah Aizawl Zotlangah an awm)

lehzualna a ni a, mamawh tawka liam kawmpui chu tl^kranna a ni. Mi thil phal nunna chu tihthauvin a awm ang. Tui leih thintu chuan mahni pawh a inleih a ni. A dang pawh a tam mai. Pathian thu hi i awih dawn em? Nge nangma hriatna dan leh ngaih danah i innghat dawn. I thinlung zawng zawngin Lalpa ring la, nangma hriatnaah innghat suh (Thuf. 3:5) a ti mai. I thilp>k leh awm danah hian Pathian thu i awih leh awih loh chu Lalpan a hre ngawt ang le. Kan Pathian thu awih dan hi a percent zawngin min chh<t sak ta se la eng percent tak ni hlawm ang i maw. Nihnain a chelh hram hram, mawhphurhna leh tih turin a khalha a tihtir hram hram nihte hi awl deuh tur a nia. Assembly target chauh hi tinzawn lovin Pthianin mi tin hnena target a pek sawma pakhat petling vek ila chuan Assembly target hi a hrana sual vak pawh hi a ngai hauh lo tur a ni a, kan target hi kan kh<m nasa viau ang le. Sulr<l leh tui>kin a ei chhiat theih loh rukruten an reh pawha an r<k theih lohnaa sum khawl khawmna chi khat chu thilp>k hi a ni ve a ni. Missionary, C.T. Studd-a a pa

January 2013

29

SUNNATE
UPA C. SANGHLEIA (1935-2012) Parva III Upa C. Sanghleia hi C. Zanuaiala leh Alleifawmi fate zinga 2-na a ni a, August 20,1935 khan Serhmunah a pianga unau 5, hmeichhia 4 leh mipa 1 an ni. Kum 1962 December ah Liantlemi nen an innei a, fa 7, hmeichhia 5 leh mipa 2 an nei a ni. Kum1957-ah kum 22 mi niin Rev.Hrangchhingpuian baptisma a chantir a, |halai leh kohhranah phak ang tawkin a inhmang a, 1960 khan Rawngbawltuah lak a ni a, kum 7 Rawngbawltu a nih hnuah 1967 Rev. Lawmzualan puipa nghet ni turin a ordain a ni. Amah hi tonic sofa thiam a nih avangin zaipawl hruaitu (conductor) a ni thin bawk. Kum 45 chhung upa niin Tualchhung Kohhranah leh Pastor bialah theih ang tawkin rawng a bawl a ni. Kum 2008 BCM Assembly-ah kum 50 chhung SS a a thawh lawmpuina medal leh certificate p>k a ni. Mi tui thei tak leh Pathian ram thilpek vei em em a ni a, Lalpan a rawngbawlna pawh mal a sawm hle a ni. Tualchhungah nihna hrang hrang a chelh bakah Bialah Treasurer hna a chelh lai mekin January 8, 2012 zan dar 6:30 Pm ah a hruai lai Beramte kalsanin a rawngbawlsak thin Lalpa hnenah kumkhuaa awm reng turin thlamuang takin a chawl ta. In lamah thlahna inkhawm hman a nih hnuah Biak inah inkhawmna neih a ni a, bialtu Pastor, Rev. H. Lalremruatan thlamuanna thuchah sawiin a lei taksa chu vuiliam a ni ta a ni. S. Ngaihkhama Secretary BCM Parva III UPA THANGKHUMA (1924-2012) Bungtlang West Upa Thangkhuma hi kum 1923, May 25-ah a piang a, a pa hi Hrangdailova a ni a, a nu Zachhungi a ni. Kum 1959-ah

30

Kohhran Beng BKHP,TKP Senior Adviser te pawh niin a dam phawt chuan ABC leh Assembly-ah te taima taka kal thin mi a ni. Amah hi paiem tah thiam em em, a hunlaiah chuan Lunglei Districtah a aia thiam hi an awm lo vang tih tur a ni, a paiem tah hian Zoram dung leh vang a fang chhuak a ni. Hun eng emaw a\ang khan chak lohna neiin Biak In pawh min rawn thlenpui peih tawh lo va. Zawi zawia chau zelin March 14, 2012 zan dar 8:16 khan a rawng a lo bawl thin Lalpa hnenah thawhlehna ni ropui nghak turin kohhran hote min lo kalsan ta a ni. Heti anga kan kohhran dintu leh khaipa berin min kalsan ta hi kohhran hoten kan ui em em a ni. A vuina inkhawm hi ama chenna inah neih a nih hnuah Upa leh Rawngbawltuten Biakin lamah kalpuiin Rev.B. Zirsangliana, Bialtu Pastorin vuina inkhawm hun a hman hnuah thlanmualah ui >m >min kan thlahliam ta a ni. Upa Sangluaia Secretary, BCM,Bungtlang (W)

Pi Aikungi nen dan puitlingin an innei a. Fa mipa 2 leh hmeichhia 6 an nei. An unau hi mipa 5 leh hmeichhia 1 an ni. Kum 1936ah Baptisma a chang a, 1946ah Rawngbawltuah lak a ni a, kum 1948-ah Kohhran Upa a nemngheh a ni. Kum 1947 atangin Sunday Sikul zirtirtu a ni a, kum 50 chhung S.S zirtirtu niin chawimawina medal pawh Assembly-ah pek a ni. Kum 1949-ah Bible School Serkawnah a zir a, Bungtlang (W) kohhran dintu a ni. Khawtlang leh kohhrana a hna lo chelh tawhte VCP hna hi rambuai hun chhung khan a thawk a,vai ho kut pawh hi nasa takin a tuar a ni. Khawtlangah Scout te pawh din puiin, tun hma G.A. (hmeichhe pawl hmasa) te pawh a hoin an lo din tawh a. Mizo Upa Pawl pawh hi ama hovin Bungtlangah hian din a ni. Kum 1996-ah kohhranah pension a dil angin pawmpui a ni. Kohhran lamah village pastor hna hi hun rei tak a lo thawk tawh a. S.S. Superintendant te, Bial Standing hun laia committee member niin

January 2013

31

UPA (Dr.) T. LALSANGLIANA


(1960-2012) Ramhlun S Upa Dr. T. Lalsangliana hi Upa Lalsawma Tlangte leh Lalzari Sailo te inkarah Oct.10,1960 khan Leite-ah a piang a, unau pianpui mipa 8 leh hmeichhia 1 a nei. Amah hi lehkha thiam thei tak a ni a, a nungchang a \hain nu leh pa thuawi thei tak a ni. Mi pawi sawi hlau mi tak a nihna hi a nuna entawn tlak tak pakhat a ni. Feb.8,1988 ah PC. Lalbiakkungi nen innei in fanu 3 an nei. Pawl sawm thleng Hnahthialah a kal a, PU atanga BA (English hounour) hi Lunglei Govt College ah a zir zova, MA (English) hi shillong-ah zovin 1996 khan Imphal atangin MA (Pol. Sc) a zo nawn leh a ni. Manipur Unviersity atangin The Chakmas in Mizoram 19001972 tih thesis ziakin January 9, 2008 khan Ph.D degree a hmu Kum 1991-1994 chhung khan World Vision hnauaih thawkin Imphal-ah a awm a, 1995 khan Guwahati ah transfer niin heta a awm lai hian Govt

Aizawl North College ah Lecturer atan hna hmuin Dec.5,1996 khan zawmin a thih ni thlengin a thawk ta a ni. A hnaah kaisang zelin a thih lai hian Associate Professor a ni. Kum 1997-ah Ramhlun South Kohhranah a lawi tan a, rawngbawl tura inpe leh rawngbawl hna ngai pawimawh mi tak a ni a, a kova chanvo leh mawhphurhna awm te hlen chhuah tum tlat mi a ni. Hruaitu mawhphurhna hrang hrang pawh a chelh nual tawh a, 1997 ah Unit TKP Asst. Secy leh 1998 ah Vice President a nia, 1999 ah BMP ah President ah thlan ani leh a, 1999 ah Rawngbawltu atan thlan a ni a. 2006-ah Kohhran Upa atan thlan tlin niin AizawlEast ABC- ah Rev. Dr. PL. Lianzualan a nemnghet a ni. Heti anga mi inpe, lehkhathiam ni bawk chu Kohhranah a \angkai hle a, nihna leh chanvo pawimawh tam tak a kutah a awm a, kan sawi vek seng lo vang. April 24, 2012 zing tawngtai inkhawm bang inlama a haw hnuah a insaka thawk tur ngaihtuahin a chhuak leh a, Biak in bul step-ah hian ke rah pial vang a ni tiin a tlu palh a, a b^n

32

Kohhran Beng lungphu chawl avangin 11:35Am khan chatuan ram min lo pansan ta a ni. A tuk April 25 chhun dar 12-ah an chennaah thlahna hun hman anih hnuah a lawina kohhran Ramhlun South Aizawlah chawhnu dar 1:00 ah thlahna hun hmangin Rev.R. Lalrinlianan thlamuanna thuchah a sawi a, kohhran zaipawlten Van Jerusalem tharah chuan hlimin kan intawk leh ang tih la sain thlanmualah ah Pro Pastor C. Lalhmangaihzaman tawngtaiin hun a hmanga, a lei taksa chu kan thlah liam ta a ni. Upa H. Lalmuankima Secretary BCM Ramhlun S

leh hnunglamte pem na lutuk lovin a sawh a. A rawngbawlpui Upa LP Lalawia te in lamah chawlin a haw dawn hian an ngaihtuah deuh avangin taxi a haw tura an r^wn angin Taxi-in a haw nghe nghe a, in a thlen hnuah hahchawlin \hutthlengah a mu zal a, chawte an ei kham hnuah a hna thawhna Aizawl North College-ah kal turin a insiam a. A chhungten kal lova inentir mai tura an rawn pawhin a dam tawh thu leh hna \ul a neih thuin a chhang mai a. College a thlen hnuah zing lama a chanchin hriaten a awm dan te zawt a, a sawi lai mekin nikhaw hre lovin a tlu ta mai a, Bethesda damdawi in panpui nghal vat a ni a, chhan theih a ni ta lo va,

A ber Panga Ni \ha ber : Vawiin Sual hlauhawm ber : Hlauhna Thilpek hlu ber : Ngaihdamna Kan mamawh ber : Inhriatthiamtawnna Buaina tipunluntu ber: |awng thlahdah

You might also like