Projekt Tema:Karakteristikat e ujerave nentokesore dhe burimet

Objektivat

Te njihemi me ujerat nentokesore Te dime klasifikimin e ujerave nentokesore Te dime rendesine e ujerave nentokesore Te njihemi me burimet

Cfare quajme burim dhe si e klasifikojme ate? Burim quhet dalja natyrore e ujit nentokesor ne siperfaqjen e tokes. Sipas ndertimit mund te jene:burime midis shtresave,burime ne falje dhe burime vokluziane. Zakonisht dalin ne rreze te kodrave dhe luginave. Sipas temperatures ndahen :ne burime te zakonshme,ne burime te ftohta,burime te ngrohta,burime termale. Cilat jane problemet e burimeve ujore ne Shqiperi? Shqipria ka burime t shumta natyrore t njohura pr ujin e tyre t pastr dhe t shndetshm, q gjenden si n zonat veriore dhe ato jugore. Duhet prmendur q pak prej ktyre burimeve arrijn t prdoren nga popullsia e qyteteve t mdha dhe akoma m pak nga zonat rurale. Sasira t mdha uji shkojn dm si psh. uji n Syrin e Kaltr, Bistrics, t cilt derdhen n det. Gryka e Krlcyrs ka me dhjetra burime natyrore uji q derdhen n lumin e Vjoss dhe vet Vjosa

derdhet n det. Burimet m t njohura t ujit jan n zonn e Thethit (n veri t Shqipris), Gjirokastr, Tepelen, Prmet dhe n malin e Dajtit. Statistikat europiane pr ujin e vendosin Shqiprin prkrah vendeve kryesore t pasura me burime natyrore dhe i vlersojn ato si dhurata jon m e muar natyrore Ashtu si u prmend edhe m sipr, burimet e tona natyrore t ujit jan nj pasuri kombtare, kshtu q do t ishte e prshtatshme t kryheshin prpjekje pr nj menaxhim dhe trajtim t mir t tij. Kjo do t ishte nj mnyr e mir pr t zvogluar mungesn e furnizimit me uj n shum familje shqiptare dhe pr t'i dhn fund ksaj situate ironike. Alarmi i reduktimit t burimeve t ujit n dispozicion pr njeriun sht n rritje gjithmon e m shum, kshtu q ne duhet t rrisim ndrgjegjsimin ton pr situatn e tanishme t tij.

SI NDIKON UJI NE BIMESI? Bim t ndryshme krkojn cilsi t ndryshme t ujit t prdorur pr ujitje. Pr kt arsye, testimi i cilsive t uji q do t prdoret pr ujitje duhet t shrbej si nj ndr faktort pr t prcaktuar bimt q do t mbillen n nj mjedis t caktuar. Cilsit e disa burimeve ujore mund t ndryshoj ndjeshm me kalimin e kohs ose n periudha t ndryshme (si pr shembull sezoni i that apo ai i shirave), kshtu q marrja e mostrave t ujit dhe analizimi i tyre duhet t bhet n periudha t ndryshme kohore. Burimet natyrore t ujit, mund t prmbajn prqendrime t mdha t disa elementeve t domosdoshm q krkon bima, sidomos kalcium dhe magnez. N ato zona ku uji merret nga vendgrumbullime me baz glqerore, jan t zakonshme prqendrime m t larta se 100 dhe 30 mg/l ppm prkatsisht pr Ca dhe Mg. Disa ujra natyror prmbajn prqendrime t mdha t natriumit dhe anione si jan bikarbonatet (HCO3-), karbonatet (CO23-), sulfatet (SO42-) dhe kloruret (Cl-).Siprfaqja e ujit apo uji i pellgjeve shpesh mund t prmbaj gjithashtu, organizma njqelizor apo alga, shkaktar t problemeve t ndryshme. N mnyr t vecant, algat gjejn kushte jashtzakonisht t mira pr tu rritur n sistemet e ujitjes me pika dhe n shumicn e sistemeve hidroponike t kultivimit, duke shkaktuar bllokime t shpeshta n tubat dhe n valvolat e kontrollit t sistemeve t ujitjes. Burimi kryesor natyror, i kriprave t tretura n ujin pr ujitje sht shprbrja e shkmbinjve dhe e mineraleve. Burimet t tjera dytsore prfshijn grumbullimin n atmosfer t kriprave t oqeaneve (kriprat n ujin e shiut), kriprat e shtuara pr shkak t rritjes s nivelit t ujrave nntoksor dhe pr shkak t deprtimit t ujit t detit n burimet ujore nntoksore CILAT JANE PROBLEMET E UJERAVE NENTOKESORE DHE BURIMEVE?

Demtimet dhe carjet ne rrjetin e ujit te pijshem, furnizimi me nderprerje, rrjedhjet e ujerave te zeza krijojne nje rrezik te vazhduar te infektimit te ujit te pishem nga ujerat e zeza per nje pjese te qyteteve.Ndertimet e reja vecanerisht ne periferite e qyteteve nuk po shoqerohen me rrjetin e kanalizimeve te ujerave te zeza, dukuri qe do te keqesoje me teper situaten mjedisore ne zonat urbane po qe se nuk akordohen urgjentisht fonde per ndertimin e rrjeteve te kanalizimeve.Aktualisht shumica e venddepozitimit te mbeturinave urbane jane terrene te papershtatshme per kete qellim, madje edhe prane shtreterve te lumenjve duke ndotur ne menyre konstante ujerat e tyre dhe duke rrezikuar seriozisht cilesine e ujerave nentokesore te cilat ne shumicen e rasteve jane burime te ujit te pijshem.Demtime te ndjeshme u jane shkaktuar parqeve e lulishteve brenda e prane qyteteve per shkak te ndertimeve te shumta ne vecanti te bareve e kioskave, ne kundershtim flagrant me kriteret urbanistike e te ruajtjes se mjedisit e peisazhit natyror. Cilat jane shkaqet dhe pasojat e mungess s ujit?

Nse e shohim n mbar botn, krkesa pr uj rritet me ritme dyfish m t shpejta se numri i popullsis. Sipas nj vlersimi t Kombeve t Bashkuara deri n vitin 2035 t paktn 40% e popullsis botrore do t jetojn n ato vende, ku mbizotron mungesa kronike e ujit. Krahas faktit t pandryshueshm, q uji sht nj burim i kufizuar dhe i shprndar n mnyr t padrejt nga pikpamja rajonale, dhe numrit n rritje t njerzve q jetojn n tok, pra, edhe konsumit n rritje t ujit, ka nj sr arsyesh t tjera pr krizn e ujit, ndaj t cilave mund t luftohet. Ktu bjn pjes:

Ndotja mungesa pesticidet ujrat e deprtimi i ujit t kripur

e e nga

ujit nga kanalizimeve bujqsia mbetura industriale

prmes

largimit

ujrave

nntoksor

Pasojat e mungess s ujit prekin para s gjithash shtresat e varfra t shoqris, t cilave u mungojn mjetet pr t siguruar mundsin e shfrytzimit t ujit t pastr. Pr njerzimin varfria sht njkohsisht simptom dhe pasoj e krizs s ujit, prmasat e t cilave po i prmbledh edhe njher m posht:

Pothuaj 80% e t gjitha smundjeve n vendet n zhvillim shkojn paralel me mungesn e ujit. Nj infrastruktur e munguar apo e mangt e furnizimit me uj t pijshm (p.sh. kur nuk ka puse ose linja ujsjellsi) dhe pr prpunimin e ujit (p.sh. kur mungojn impiantet e pastrimit) u kushton jetn do vit 12 milion njerzve dhe shkakton njvdekshmri t lart te fmijt.

Si pasoj e mungess s ujit lindin probleme t konsiderueshme me ushqimet. Mungesa e ujit sht shkaktar i largimeve nga fshati dhe rritjes s vrullshme t metropoleve. N bot numrohen rreth 25 milion njerz t larguar pr shkak t ujit.

Mungesa e ujit sht motiv i konflikteve krcnuese ndr- dhe brendashtetrore. Mungesa e ujit shkakton edhe shfrytzimin e natyrs dhe shkatrrimin e burimeve natyrore.

Disponueshmria e ujit prdoret si instrument pushteti dhe shtypjeje. Eleminimi i varfris, ndryshimi i zakoneve jo t qndrueshme t konsumit dhe mnyrave t prodhimit si dhe mbrojtja e burimeve natyrore nga mbishfrytzimi dhe ndotja jan kushtet paraprake thelbsore pr zgjidhjen e krizs s ujit, e cila edhe pse jo n t njjtn mas na prek t gjith. T zhvilluarit e vetdijes n lidhje me kt sht nj ndr detyrat m t rndsishme t edukimit pr zhvillim t qndrueshm. Uji sht nj e mir e prbashkt e t gjith njerzimit, e cila duhet ruajtur n respekt t brezave t ardhshm. Andaj pjes e prmbajtjes s edukimit pr zhvillim t qndrueshm duhet t jet edhe primi i mundsive t shfrytzimit t ujit si nj e drejt njerzore.

Sa burime ujore ndodhen ne Shqiperi? T dhnat demografike tregojn se vendi yn, me nj popullsi t prgjithshme me 3.087 milion banor dhe siprfaqe 28.748 km katror dhe nj dendsi 107 banor pr km katror, sht mjaft i pasur me burime ujore, ujra nntoksore dhe siprfaqsore. Ka rreth 150 burime ujore me prurje mesatare 1 mij litra n sekond dhe rreth 210 burime me prurje 100 litra n sekond. Ktu nuk jan prfshir burimet e tjera, t cilat kan nj prurje m t ult se 100 litra n sekond. Shqipria sht mjaft e pasur me burime karstike, q lidhen me shkmbijt e tretshm lehtsisht glqeror si Syri i Kaltr Sarand, i cili ka nj prurje prej 6 metra kub n sekond. T njjtn natyr

burimi ka dhe Selita n Tiran. Numrohen gjithashtu rreth 6 basene ujore, duke filluar nga Drini e Buna, e deri posht n Vjos. Uji I pijshem Uji mund t prmbaj brenda tij ern dhe shijen e substancave t tjera. Pr t pir, ne preferojm ujin q vjen nga mali apo ujin e pastr q vjen nga burimet nntoksore... Shija e ujit t burimeve ose ujit mineral, faktikisht sht shija e mineraleve t tretura n uj. Edhe ngjyra e ujit mund t ndryshoj n vartsi t substancave apo papastrtis q ka brenda.Myshku (algat) brenda n uj e tregojn at si me ngjyr jeshile.

Uji sht nj trets shum i mir pr shum substanca t tretshme.. Vetm 1% e atmosfers prbhet nga avulli i ujit.

Duke thn "Uji sht jet" ne pohojm t vrtetn m t thjesht... Uji sht burimi natyror m i rndsishm i t gjitha gjallesave... Sot, n shum fusha si prdorimi i ujit nga njeriu, zhvillimi ekonomik, prodhimi i energjis, siguria kombtare etj ka diskutime n lidhje me ujin...... Burimet e ujit prballen me probleme shum t rndsishme... Shkenctart kan krkuar prgjigje pr pyetjen "Nga ka ardhur ky uj?"... Ka diskutime dhe t dhna shkencore plot detaje t ngatrruara dhe t gjata q kan nisur q me procesin e krijimit t toks e kan vazhduar deri n ditt tona... Pa hyr n diskutime mund t themi se 97% e ujit q gjendet n bot prbhet nga uji i kripur i oqeaneve dhe deteve...3/4 e 3% t ujit t mbl prbhet nga akujt n pole... kurse e prbjn ujrat nntoksore, t lumenjve dhe liqeneve ... Tani po ju bjm t ditur nj realitet m trondits:

Nga 3% e ujit t mbl vetm 1% ka cilsin e ujit t pijshm. Pra nga 3 mij e 334 gota uji vetm 1 got uji sht i pijshm... CILAT JANE BURIMET E UJERAVE TERMALE KURATIVE NE SHQIPERI ? 1 - Burimet e ujrave termale t Biljat pran Fush-Krujs. Kto jan burime termale, t cilt ndodhen m pran kryeqytetit. Ato gjenden n rrugn nacionale Vor - Fush Kruj n fshatin Bilaj, pran urs s Gjols. Burimet e ktyre ujrave termal dalin nga depozitimet e lugins s Ishmit. Jan ujra t pasura sulfurore me lnd minerale si: Ca, Na, K, Fe, Mg etj. Kto t fundit kan efekte kurative mbi probleme t remautizms, lkurs dhe sistemit nervor.

2 - Llixhat e Elbasanit.Ndodhen pran qytetit t Elbasanit. Kto burime jan t njohura dhe t prdorura q gjat periudhs romake. . Analizat e ujrave t ktyre burimeve jan kryer n mnyr t specializuar nga ana e inxhinierve ek, t cilt kan evidentuar vlera t larta terapeutike. Ktu trajtohen smundje t shumta t rrugve t frymmarrjes, sistemit nervor, t lkurs, stomakut, etj. Llixhat e Elbasanit kan edhe vlera kozmetike. 3 - Burimet e ujrave termale t Bnjs.Kto burime gjenden 14 km larg qytetit jugor t Prmetit n komunn Petran, vetm 3 km larg nga vendi ku lumi Vjosa bashkohet me prroin e Lngarics. Jan gjithsej 6 burime. E veanta e tyre sht se kto jan burime t hapura n natyr. Njri burim shrben pr trajtimin e smundjeve t stomakut, nj tjetr pr trajtime t lkurs. Trajtime t tjera jan pr smundjet kronike t remautizms. Shfrytzimi i par i ktyre ujrave me prmbajtje biokarbonatike sht br q prej vitit 1964. 4 - Burimet e ujrave termale t Vronomeros.Kto burime gjenden 10 km n jug t qytetit t vogl t Leskovikut. Jan burime termale t pasura me kripra t ndryshme, t cilat trajtojn disa lloje smundjesh. 5 - Llixhat e Peshkopis.Ndodhen pran qytetit veri lindor t Peshkopis. Ato burojn nga formacionet e gipseve t malit t Korabit. Jan dy burime sulfurore me temperatur 35 - 43,5 grad C dhe me nj prurje prej 14 litra/sek. Krahas ktyre burimeve, n Shqipri gjenden burime ujrash t pijshm me efekte pozitive pr shndetin, si sht burimi i "Kroit t Bardh" n Komunn e Selits n rrethin e Mirdits, (i njohur pr kurimin e gurve n veshka) si dhe banjat e avullit t Postenanit pran Leskovikut. Cfare jane gejzeret? Gejzert jan fenomene t veanta dhe t rralla natyrore n bot, t cilt paraqesin burime t ujit t nxeht t cilt shprthejn n siprfaqen e toks nga brendsia e toks shpesh edhe n lartsi deri 100 m. Gejzert kryesisht paraqiten n regjionet vullkanike dhe zakonisht si manifestim postvullkanik. Parqiten edhe n ato vise ku dikur ka pasur vullkane. Gejzert krijohen me veprimin e avullit t nxeht me prejardhje magmatike nga uji i cili gjendet n kanalin e vullkanit. Nxehtsia e brendshme e toks q ushqen vulkanet, nxe edhe ujrat e burimeve t nxehta. Uji i ftoht i nntoks arrin n gurt e nxeht t zons vullkanike, nxehet dhe fillon t valoj. Presioni

i avullit e shtyn ujin jasht dhe kshtu gejzeri qetsohet derisa vjen nj sasi tjetr uji. Gejzert jan t lidhur me vullkanet dhe mund t jen aktiv dhe t shuar.Por edhe vullkanet edhe gejzert jan shum atraktiv pr vizitoret.