Projekt

Tema:Historia e Shqipris prmes kalave

Objektivat:T tregojm se ku dhe kur jan ndrtuar kalat n

territorin shqiptar dhe cilat kan qen rndsit e saj gjat
historis s vendit.T tregojm s cilt kan qen sunduesit e
tyre,cfar roli kan luajtur gjat historis,lidhjen e saj me t
sotmen,si dhe traditat dhe zakonet e zons,ku ndodhen kalat.

Punoi:Lili Tashi

Lista e kalave n Shqipri

1.Kalaja e Drishtit 20.Kalaja e Gjirokastrs
2.Kalaja e Beratit 21.Kalaja e Prezs
3.Kalaja e Badhrs 22.Kalaja e Rodonit
4.Kalaja e Elbasanit 23.Kalaja e Shkodrs
5.Kalaja e Bashtovs 24.Kalaja e Shtpzs
6.Kalaja e Borshit 25.Kalaja e Skels
7.Kalaja e Durrsit 26.Kalaja e Skraparit
8.Kalaja e Grazhdanit 27.Kalaja e Tepelens
9.Kalaja e Kanins 28.Kalaja e Tirans
10.Kalaja e Kardhiqit 29.Kalaja e Tujanit
11.Kalaja e Krujs 30.Kalaja e Vokopols
12.Kalaja e Lkursit
13.Kalaja e Lezhs
14.Kalaja e Libohovs
15.Kalaja e Margllcit
16.Kalaja e Peqinit
17.Kalaja e Petrels
18.Kalaja e Pogradecit
19.Kalaja e Porto Palermos

Kalaja e Tepelenws dhe kalaja e Gjirokastrws

Kalaja e Tepelenes ose sic njihet ndryshe,e Ali Pashes
ndodhet ne veri te Tepelenes.Sundimtari I saj kryesor ka qene
Ali Pashe Tepelena.Pas demeve te shumta te perballimit te
luftrave historike,ku luajti rol mbrojtes,me rendesi shume te
madhe ajo u rindertua ne vitin 1819.Ajo ka tre hyrje dhe 3
kulla me nje siperfaqe prej 4-5 ha.

Kalaja e Gjirokastres daton qe ne vitin 1336.Ajo eshte

sunduar nga feudale te ndryshem dhe eshte perfshire ne
sundime te ndryshme ku permendet perfshirja e saj ne
Epirt.Pas sundimit te saj zoterimin e mori Ali Pashe
Tepelena.Kalaja eshte e ndertuar nga gur I gdhendur.Ne kala
ndodhet nje oborr I gjere I drejtuar nga lindja ne
perendim.Kjo kala u pushtua nga turqit ne vitin 1417 pas nje
rrethimi te gjate.Me kalimin e viteve ajo luajti rol per
qendrimin e sunduesit.Ajo u rindertua ne vitin 1812.

Kalaja e Beratit dhe kalaja e Elbasanit

-Kalaja e Beratit ndodhet ne nje koder,ne te majte mbi gryken
e Osumit.Emri I saj I lashte eshte Antipatrea qe permendet
tek romaket e lashte.Ajo tregon me formen e spikatur
trekendore,kulturen e ndertimit te keshtjellave.Sundimtari qe
njihet pas pushtimit te keshtjelles eshte Mihali I nga Despoti I
Epirit.Ne hyrje te saj per arsye sigurie e taktike mbrojtje
ndodhen dy porta te ndertuara me tulla te kuqe sipas modelit
bizantin.Ka sherbyer si mjet lufte e vendstrehimi.

-Kalaja e Elbasanit ne ndertimin e saj ka luajtur rol kryesor ne

rendesine ushtarake ne mbojtjen e qytetit.Ajo ben pjese ne
kohet e hershme osmane.Ne muret e saj shume pjese e
materialeve datojne qe ne periudhat romake.Sundimtar qe ende
permendet eshte Mehmeti II.Kalaja ndodhet madje ne mes te
vies Egnatia.Ne baze te kultures qe ende eshte
trasheguar,jane gdhendjet neper mure qe ende realizohen.

Kalaja e Shkodrws
Kalaja e Shkodres ndodhet ne hyrje te qytetit te Shkodres
mbi nje koder.Ne te ka sunduar mbreti Gent ne kohen e
ilireve.Ka sherbyer si vendstrehim ne rast luftrash,mjet
lufte ndermjet mureve te saj,si
depo,administrate,magazine,etj.E gjithe kalaja eshte e
ndare ne tre oborre ku secili ndahet nga tjetri nepermjet
portave te medha.Oborri I trete eshte me I vogel se te
tjeret.Ne oborrin e dyte,ndodhet pjesa qendrore e kalase
dhe me e madhja brenda saj.Depozitat e ujit qe ndodhen
ne brendesi jane te shumta,gjithashtu edhe ato ushqimore
ne rast qendrimi per nje kohe te gjate te izoluar.Keshtjella
ne historine e saj eshte shekullore.
Gjithashtu ne te ndodhet nje galeri e vogel ne dy kate,qe
vizitohet nga turiste te shumte dhe mbahen armet,mjetet
e perdorura dhe informacionet historike te tyre.Ne kala ne
rast rreziku kemi disa tunele me dalje ne disa sektore
anembane kalase.Principata qe sundoi ne kala dhe
permendet eshte ajo e Balshajve.E gjithe keshtjella eshte
e veshur me gure te skuadruar.Kjo kala ka mure aq te
fuqishme sa arriti te perballonte bombardimet nga ushtria
turke ne shekullin e XV.
 Kalaja e Krujws
Kalaja eshte ngritur mbi nje koder ne qytetin e
krujes.Deshmohet se ajo ka qene e banuar qe ne
shekullin e III dhe kalaja ka qene e ngritur ne
shkullin VI-V p.e.s.Ne cdo pjese te ndertuar te saj
vihet re kultura e ndertimit arberorte kohes se
atehershme.Si kryekomandant i saj per nje periudhe
te gjate kohore eshte Skenderbeu ku realizoi mbi 23
beteja dhe fitoi ne shume prej tyre,ku humbi vetem
ne dy.Ne kete keshtjelle eshte gjetur edhe nje kulle
kembanore dhe varre i popullsise arberore.Sic e
thame Skenderbeu ka qene nje prej personave
kryesore jo vetem ne drejtimin e kalase,
por edhe te luftrave qe zhvilloheshin brenda dhe
jashte saj,sepse ato qene te shumta,ngaqe Kruja ne
ate kohe ishte kryeqendra e Shqiperise.Historia e
gjate e saj permendet qe ne netor te vitit 1443 kur
Skenderbeu braktisi ushtrine turke se bashku me
300 kalores shqiptare e u nis per ne Kruje,ku me 28
nentor 1443 shpalli rimekembjen e Krujes.Armiku
kryesor i asaj kohe ishte ushtria osmane,ku
Skenderbeu duke enjohur mire taktiken e luftes se
ushtrise osmanee organizoi ushtrine e tije ne tri
njesi:Njesia e vendosur ne keshtjellen e Krujes nen
drejtimin e Vrana Kontit,pjesa e vendosur dhe e
organizuar ne ceta nen drejtimin e Gjergj Arianitit
qe do te vepronte ne luginen e Shkumbinit dhe pjesa
qe do te vepronte rreth Krujes e drejtuar nga vete
Skenderbeu.
Kruja ka pesuar gjate historise se saj tre
rrethime.Rrethimi i pare i Krujes ishte ne korrik te
vitit 1450 ku sulltan Murati II me nje ushtri prej
100 mije vetash u fut ne territoret shqiptare,ku
gjate rruges pesoi deme te shumta nga Gjergj
Arianiti.Faktori kryesor qe e nihmoi ushtrine
shqiptare ishte terreni malor dhe njohja mire e
tij.Duke e pare se ishte e pamundur ta pushtonte
Krujen,sulltan Murati II i premtoi Vrana Kontit nje
shume te madhe te hollash,por ai e mbrojti me
vendosmeri keshtjellen,keshtu ai u drejtua me paqe
nga Skenderbeu,por ai nuk pranoi.
Ne rrethimin e dyte te Krujes ne korrik te vitit
1466 sulltan Mehmeti me nje ushtri prej 150 mije
vetash marshoi ndermjet rruges Egnatia.Skenderbeu
mori masa te menjehershme duke forcuar mbrojtjen
me shume se heren e pare,por pa ndryshuar
taktike.Ushtria osmane u sulmua ne menyre te
befasishme per dy muaj keshtu sulltan Mehmeti e
dinte se e kishte te pamundur,keshtu ai urdheroi
rindertimin e keshtjelles se Valmit,qe e quajti
Elbasan.

Ne rrethimin e trete te Krujes ne maj te vitit 1467

sulltan Mehmeti II mberriti ne Shqiperi me gjithe
ushtrine e perandorise se tij.Luftime te ashpra u
zhvilluan dhe gjate rruges,por pa sukses.Gjithsesi
sulltani u largua ne fund te veres me humbje,duke
mos arritur as kete here te marre Krujen me kalane
e saj.Pas disa vitesh,me 17 janar te vitit
1468,Skenderbeu vdiq nga ethet dhe duke qene nje
drejtues i zote ushtria shqiptare dhe qendresa e
kalase se Krujes do te dobesohej,derisa ne
vitin1478 sulltan Mehmeti II morri Krujen me gjithe
kalane e saj nepermjet nje pike strategjike duke e
bere Krujen e strehuar ne kala te dorezohej nga
uria ndermjet detyrimit.
 Pasuria Kulturore
Ne te gjitha keto kala jane trasheguar kultura te
ndryshme qe nga koha ilire,duke filluar qe nga gdhendja
mbi gure qe vihet re ne muret e tyre,por edhe ndertimi
i banesave ne territorin brenda kalase.Kjo gje vihet re
fare mire na Kalane e Elbasanit,ku shihen disa shtepi
brenda ne oborrin e kalase.Kultura eshte trasheguar
brez pas brezi,sepse edhe ne ditet e sotme ka shume
fjale e emra qe jane trasheguar qe nga koha Ilire,ku
mund te permendim fjale te ndyshme gjuhesore dhe
emra,si emrat e mbreterve te
lashte,Agroni,Teuta,Gent,Dhimiter,Gjergj,etj.

Megjithese deri ne keto kohe nuk jane perdorur shume

keto emra,ka familje qe ende e trashegojne venien e
emrave.Ne kala te ndryshme,shihet shume punime
artizanale qe tregojne se kultura Ilire eshte autoktone
dhe unike nga kultura e vendeve te tjera.Ne muze te
ndryshem vihen re mire keto dhe p.sh,ne Kalane e
Shkodres shohim se ende armet,pocet,tasa prej
balte,jane ruajtur aty per nje kohe te gjate.Kjo
verteton pasurine e madhe kulturore qe ndodhen ne to.