UNIVERSITETI I PRISHTINS

FAKULTETI FILOZOFIK
STUDIMET POSTDIPLOMIKE - MASTER
DREJTIMI KOHA E RE

ESE

LNDA: HISTORI E LUFTS

TEMA: STRATEGJIA USHTARAKE E GJERGJ KASTRIOTIT-

SKNDERBEUT

MENTORI: KANDIDATI:
PROF.DR. HAXHI FERATI SAMED KRASNIQI

PRISHTIN, 2017

Jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit - Sknderbeut

Gjergj Kastrioti - Sknderbeu lindi rreth vitit 1405. Ishte djali m i vogl, dhe fmija i
parafundit i familjes me shum fmij t Gjonit dhe t Vojsavs, familia e s cils banonte n
krahinn e Pollogut. Ata kishin katr djem (Stanishin, Reposhin, Kostandinin dhe Gjergjin)
dhe pes vajza ( Marn, Jelln, Angjelinn, Vllajkn e Mamicn). Gjergji lindi n nj koh
kur Principata e Kastriotve ishte e fuqizuar. Kur osmant morn Krujn (n fund t vitit
1414 ose n fillim t vitit 1415), q ishte n kufi me Principatn e Kastriotve. Gjoni, i cili
m 1410 u kishte dhn nj djal peng osmanve (ndoshta Stanishin) u detyrua edhe tani tu
jepte atyre peng djalin e vogl, Gjergjin.
Pr nj periudh rreth 10-vjecare, Gjergji vazhdoi shkolln e iogllanve t Edrenes, ku
prgjithsisht futeshin djemt e sundimtarve t posa nnshtruarve e vasal, pr ti prgatitur
e edukuar me frymn osmane, si komandant t zot e feudal t bindur.
Natyra e kishte pajisur Gjergj Kastriotin m dhunti t veanta, shum t muara. Ai ishte
shtatlart e shum i fuqishm. Ishte mendjempreht dhe msoi disa gjuh t huaja. Gjat
viteve t shkollimit Gjergji u dallua nga t tjert. Atij ia vu emri mysliman Sknder dhe mori
pjes n fushata t ndryshme ushtarake n Ballkan dhe n Azin e vogl. Luftonte mbi kal e
m kmb dhe ishte mjeshtr i pashoq n prdorimin e shpats e t armve t tjera. Pasi
mbaroi shkolln e iollganve, Sknder hyri n kuadrot ushtarake dhe mori titullin e beut,
duke prparuar shpejt n karrier shtetrore: nga spahi arriti deri n postin e lart t
sanxhakbeut.
N mesin e viteve 20 ai u drgua n Shqipri dhe qndroi si kuadr i Perandoris osmane
deri n fund t viteve 30. Si spahi Sknderbeu pati nj timar t madh n zonn midis Lezhs
dhe Rubikut, ku ndodheshin edhe porti i Shufadas dhe kriporet e Shn kollit. N vitet 1437-
1438 Sknderbeut iu tha posti i subashit t Krujs, kurse me detyrn e sanxhakbeut t
Sangjakut Shqiptar ishte i biri i Teodor Muzaks, Jakup Beu.
Gjat viteve t qndrimit n Shqipri Sknderbeu, ashtu si dhe Jakup Beu, favorizoi
elementin shqiptar n marrdhnie me administratn osmane dhe u kujdes pr mbarvajtjen e
Principats s Kastriotve.
N fund t viteve 30 kur n Ballkan po fillonin trazirat antiosmane, sulltan Murati II
transferoi Jakup Beun dhe Sknderbeun nga postet e larta q kishin n Shqipri. Emrimin e
tij si sanxhakbej larg Shqipris, ndoshta n Nikopol t Bullgaris. Sknderbeu nuk mund ta
shikonte si nj gradim, por si shprehje t mosbesimit t sulltanit ndaj tij dhe ndaj elementit
shqiptar q ishte prfshir n administratn e shtetit osman, (aq m tepr q n at koh atij i
kishte vdekur i ati dhe dy vllezr dhe n krye t Principats duhej t vihej ai me Stanishin)
N fillim t viteve 40 t shek. XV n Evrop po gjallroheshin shpresat pr dbimin e
osmanve nga Ballkani. N kt drejtim kishte vepruar pozitivisht vendimi i bashkimit t
kishave ortodokse m at katolike, nn kryesin e ksaj t fundit, dhe disfata e rnd q psoi
ushtria osmane n shtator t vitit 1442 prej trupave t Mbretris s Polonis dhe t
Hungaris, t komanduara nga Janosh Huniadi.
Pas ksaj fitoreje Papa Eugjeni IV veproi aktivisht pr t nxitur ballkanasit t ngriheshin
kundr pushtuesve osman.
N shtator t vitit 1443, Gjergj Arianiti filloi veprimet luftarake n viset qendrore. Kurse m
n jug forcat e Gjin Zenebishit kaluan nga rrethinat e Sarands e t Gjirokastrs n drejtim t
kosturit, ku u thyhen prej osmanve.
N tetor t vitit 1443 trupat polake e hungareze, t komanduara nga Janosh Huniadi, pasi
kaluan Danubin iu drejtuan viseve verilindore Shqiptare, dhe, si shkruante ai, ushtria e tij
rritej nga dita n dit me shum bullgar, shqiptar, serb e boshnjak. Beteja u zhvillua m
3 nntor 1443 n afrsi t Nishit, ku ishte i pranishm edhe Sknderbeu.
Shpartallimin e forcave osmane n kt betej, Sknderbeu e gjykoi si astin m t
prshtatshm pr lirimin e tokave shqiptare. Pasi grumbulloi rreth vetes disa qindra
bashklufttar, pjesmarrs n betejn e Nishit dhe i shoqruar nga i nipi, Hamza Kastrioti,
Sknderbeu u nis n drejtim t Principats s Kastrioteve. Gjat kalimit u ndal n Dibr,
mblodhi menjher krert e vendit dhe u tregoi planin e veprimeve. Shumicn e
bashklufttarve e nisi q t fshiheshin n rrethinat e Krujs, kurse vet u paraqit para
autoriteteve osmane t Krujs, sikur ishte riemruar subash i saj.
Pasi mori n dorzim Krujn, Sknderbeu futi natn n kshtjell bashklufttart e fshehur
n rrethinat e saj dhe, n bashkpunim me krutant, shpartalloi garnizonin osman. T
nesrmen, m 28 nntor 1443, kur t gjith qytetart i kishte pushtuar nj gzim i
paprmbajtur dhe, si shprehej Barleti, t gjith kishin n goj lirin, kudo ofshtinte zri i
mbl i liris, mbi muret e kshtjells s Krujs u ngrit flamuri i Kastriotve. Lajmi i fitores
historike, i lirimit t Krujs, u prhap me shpejtsi dhe u prit me gzim t paprshkrueshm
n mbar vendin.
Ai i dha nj hov t papar lufts lirimtare. Pas Krujs, lufttart e Sknderbeut liruan
radhazi kshtjellat e Petrels (ne jug t Tirans), t Gurit t Bardh n Mat, t Stelushit dhe
Sfetigradit n Diber etj. Kryengritja e vitit 1443 prfshiu vise t tera.
Si rrjedhoj, n hapsirat e Shqipris s Veriut e Qendrore dhe deri te lumenjt Devoll e
Seman u rimkmbn nj numr principatash e zotrimesh t rndsishme si ajo e
Dukagjinve, e Stres-Balshajve, e Zahariajve, e Spanve, e Dushmanve, n veri t
Principats s Kastrioteve, dhe n jug t saj, Principatat e Arianitve, e Topijave, dhe ajo e
Muzakajve.

Ushtria Shqiptare dhe arti i saj ushtarak nn udhheqjen e Sknderbeut

 Prballimi me sukses i lufts kundr pushtuesve osman krkonte n radh t par
krijimin e nj ushtrie t aft dhe me cilsi t lart luftarake.

Si njohs i mir i ushtris osmane, i organizimit dhe i armatimit t saj, Sknderbeu, q n

fillim, vuri n qendr t vmendjes organizimin dhe fuqizimin e forcave ushtarake t vendit,
q t ishin n gjendje t prballonin nj kundrshtar aq t fuqishm. N Kuvendin e Lezhs t
marsit 1444 u vendos q, me kontributin e pjesmarrsve t tij, t krijohej nj ushtri e
prbashkt. Brthamn kryesore t saj e formuan lufttart q i mobilizonte vet Sknderbeu,
si komandant i prgjithshm i ushtris. N fillim forcat ushtarake t Beslidhjes Shqiptare
kishin karakter federal, sepse fisnikt shqiptar, jasht ushtris s prbashkt q ishte nn
komandn e Sknderbeut, mbanin nj numr jo t vogl forcash ushtarake. Kto trupa, gjat
procesit t formimit t shtetit t bashkuar shqiptar, u shkrin me forcat e ushtris s
prbashkt.

Masa e lufttarve vinte kryesisht nga radht e fshatarsis. Ajo mbante nj qndrim t
papajtueshm ndaj pushtetit osman dhe ishte n gatishmri t till t prhershme luftarake aq
sa, si shprehej Barleti, "burrat me njrn dor lronin arat dhe me tjetrn mbanin shpatn".
Fshatarsia u b burim i pashtershm forcash njerzore pr formimin e nj ushtrie t madhe
popullore, t fuqishme, me shpirt t lart vetmohimi, t panjohur n kushtet e luftrave t
zakonshme feudale.

Ushtria shqiptare prbhej nga trupat e prhershme dhe nga lufttar q mobilizoheshin
vetm gjat kohs s lufts. Trupat e prhershme ishin ndar n dy njsi kryesore. Njra
prbhej prej 2 mij deri 3 mij kalors t armatosur leht, t cilt strviteshin prej
Sknderbeut dhe shrbenin si gard personale e tij. Pjesa tjetr ruante fortesat dhe kshtjellat
e vendit, si dhe brezin kufitar lindor. Trupat n viset kufitare lindore i komandonte Moisi
Arianiti (Golemi) dhe, sipas M. Barletit, prbheshin nga 2 mij kalors dhe 1 mij
kmbsor. Masn kryesore t ushtris shqiptare e formonin lufttart q mobilizoheshin
gjat kohs s lufts sipas parimit "burr pr shtpi". Kur rreziku ishte tepr i madh,
mobilizoheshin t gjith banort q mund t luftonin. Kur bhej mobilizimi i prgjithshm,
forcat ushtarake shqiptare arrinin nga 20 mij deri n 30 mij lufttar, duke formuar nj
ushtri t madhe pr kohn.

Komanda e ushtris ishte n dorn e Sknderbeut, q ishte komandant i prgjithshm. Pr t'u

konsultuar gjat veprimeve ushtarake pran tij qndronte Kshilli i Lufts, i prbr nga
komandantt m t shquar, t cilt zakonisht dilnin nga radht e fisnikve. Kishte edhe
komandant q dilnin nga radht e njerzve t thjesht, t cilt drejtonin formacionet e
ndryshme luftarake, sidomos kur shpallej mobilizimi i prgjithshm.

Pjesmarrja e gjer e shqiptarve n ushtrin e Sknderbeut la gjurmt e veta n taktikn dhe

armatimin e saj. N kushtet e vendit ton mori prhapje t gjer lufta guerile, form
tradicionale kjo e lufts s fshatarsis n epoka e vende t ndryshme. Ushtria shqiptare
prbhej nga kalorsia, q prgjithsisht ishte e pakoracuar, prandaj lvizte me shpejtsi, dhe
nga kmbsoria. Lufttart e saj prgjithsish kishin armatim t leht dhe nuk mbanin
armatime t rnda si ato q prdoreshin n ushtrin feudale t kohs. Sknderbeu e mbshteti
strategjin dhe taktikn ushtarake n trimrin dhe heroizmin e lufttarve t tij, n traditn
luftarake t shqiptarve, n njohjen prej tij t organizimit e t artit ushtarak t armikut etj.

Ushtria shqiptare kishte si detyr parsore moslejimin e trupave osmane q t futeshin n

thellsi t viseve t lira pr t grabitur e shkatrruar vendin. Ktij qllimi i shrbente sistemi
mbrojts i brezit kufitar, t cilit iu kushtua kujdes i veant. Pasi trupat osmane pushtuan
Stefigradin, shqiptart, pa vones, ngritn n viset lindore nj baz tjetr ushtarake e t
fortifikuar, kshtjelln e Modrishs. Zakonisht ushtrit armike sulmoheshin e
shpartalloheshin n zonat kufitare. Kur ushtrit osmane ishin shum t mdha dhe nuk mund
t shkatrroheshin n brezin kufitar, Sknderbeu ndrmerrte masa energjike pr t prballuar
zhvillimin e luftimeve n thellsi t vendit. Popullsia e paaft pr luft largohej prej zonave
q mund t shkeleshin prej ushtrive armike dhe strehohej prkohsisht npr vende malore e
t sigurta, duke marr me vete bagtin, rezervat ushqimore e sende t ndryshme. Materialet
e prodhimet, q nuk mund t transportoheshin, asgjsoheshin me qllim q trupave pushtuese
t'u hiqej mundsia e prdorimit t tyre. Ndrkoh kshtjellat prforcoheshin, duke i furnizuar
me lufttar, armatime e rezerva ushqimore. Kur trupat osmane arrinin t futeshin n thellsi
t vendit, lufttart e brezit kufitar trhiqeshin t organizuar dhe bashkoheshin me pjesn
tjetr t forcave shqiptare. Gjat trheqjes ata sulmonin pareshtur trupat osmane,
ngadalsonin marshimin e tyre, duke u shkaktuar dme t mdha.

Kur arrinin t deprtonin n thellsi t vendit, synimi kryesor i trupave osmane ishte pushtimi
i Krujs, q ishte kryeqendra administrative dhe ushtarake pr viset e lira shqiptare. N kto
raste Sknderbeu i organizonte veprimet luftarake n mnyr t till, q pesha kryesore e
luftimeve t binte jo mbi mbrojtsit e kshtjells, por mbi lufttart q vepronin jasht saj.
Me shumicn e ushtris ai qndronte jasht kshtjells dhe organizonte me to, ditn dhe
natn, sulme t pandrprera e t befasishme, q u shkaktonin dme t rnda forcave
pushtuese. Vmendje t veant i kushtonte Sknderbeu edhe prerjes s rrugve t furnizimit
t armikut. Sulmoheshin karvant q vinin nga lindja pr t furnizuar ushtrin osmane me
ushqime e sende t tjera t nevojshme, si dhe ato q vinin nga drejtime t tjera. Kt detyr e
kryenin sidomos etat e armatosura.

Sknderbeu i kushtoi kujdes edhe organizimit t zbulimit. Zbuluesit shqiptar gjendeshin

kudo, n krahinat fqinj, n zonn ku marshonte, qndronte e vepronte ushtria armike dhe n
qendr t Perandoris Osmane,. Nprmjet tyre siguroheshin t dhna t karakterit strategjik,
operativ e taktik q kishin t bnin me kohn e ardhjes s ushtris armike, me madhsin e
organizimin, si dhe me lvizjen e veprimet luftarake t saj etj. Zbuluesit i paraprinin ushtris
shqiptare, kur kjo futej n vise t pushtuara. Ata organizoheshin n grupe, lviznin n largsi
t caktuara ndrmjet tyre dhe kontrollonin mir terrenin pr t shmangur pritat e armikut,
drgonin shpejt n drejtim t Sknderbeut informacionin e grumbulluar.

Variantet taktike q prdorte Sknderbeu pr t shpartalluar ushtrin armike ishin t

larmishme e mbshteteshin n bashkrendimin e mbrojtjes me sulmin, t msymjes s
ushtris s rregullt me goditjen e etave, t ndeshjeve ballore me sulmet e befasishme, duke
futur n prdorim si kmbsorin ashtu edhe kalorsin e armatosur leht. N do luftim
Sknderbeu prpiqej ta parashikonte ecurin e tij, sulmonte e hapte beteja n kushte q i
dukeshin m t prshtatshme. Ai grshetoi dhe prdori gjersisht manovrn e shpejt t
forcave t veta me sulmet e befasishme mbi ushtrit armike n do koh, ditn dhe natn,
duke i shoqruar kto n mnyr t prsosur me prita e kurthe t ndryshme.

Sknderbeu kishte aftsi t jashtzakonshme ushtarake. Ai ishte n t njjtn koh strateg dhe
ushtar, hartonte e ndryshonte n prshtatje me situatat planin e lufts, udhhiqte ushtrin dhe
njkohsisht luftonte edhe vet.

Sknderbeu dhe strategjia e tij luftarake

 Sknderbeu formoi nj Ushtri pr her t par t Kombit Shqiptar diku rreth 25 mije
ushtar n krahasim me 1.00.000 ushtar osman q merrnin pjes aktive n ekspeditat
ushtarake t Perandoris Osmane drejt tokave shqiptare. Sknderbeu ishte nj talent i rrall
ushtarak. Ai gjith strategjin e tij t perfeksionuar nn Perandorin Osmane dhe betejat e saj
e konvertoi n strategji unike shqiptare dhe harmonizonte taktikat luftarake n territoret e
origjins s lidhjes s tij. Sknderbeu n strategjin e tij taktike, shfrytzonte jashtzakonisht
mir konfiguracionin e gjeografik t territorit t vet, t disfavorshm pr ushtrin osmane. Ai
i fuste ushtrit osmane n gryka shkmbore shum t larta ku rrall her madje deprtonte
edhe dielli. Nga kjo lartsi dhe eprsi n taktikat operative luftarake t tij sulmonte nga lart
posht. Duke realizuar operacionet ushtarake sulmuese t cilat taktika i prdorte kryesisht
natn pr shkak t lodhjes dhe molisjes s ushtarve osman, arrinte t dominoj me aftsin e
tij taktiko - strategjike dhe t neutralizoj ushtart osman lehtsisht me nj kreativitet komod
luftarak pr kushtet e kohs. Duke shfrytzuar mir infrastrukturn kodrinore , si gurt
shkmbor, pritat e improvizuara dhe aftsia e sulmit t befasishm n vend dhe koh t
caktuar, arrinte Sknderbeu n at koh ajo q quhet n terminologjin e sotme ushtarake
Aftsia e neutralizimit masiv.

Andaj Sknderbeu duke qen njohs shum i mir i ushtris Osmane dhe gjeneral i
Perandoris n njrn an dhe njohs i mir i territoreve shqiptare n ann tjetr, edhe pr
shkak t klims s egr q mbanin grykat, shfrytzonte klimn dhe njohjen e kapaciteteve
logjistike si n aspektin t armatimit, t veshjes etj. q posedonte ushtria Osmane, e sidomos
gjat periudhave dimrore arrinte rezultate brilante ushtarake duke shkaktuar vdekje t
sigurta n formacionet ushtarake osmane.

T gjith Principatat Shqiptare i ofruan ushtrit e veta n dispozicion, dhe fillon krijimi i
ushtris dhe i shtetit shqiptar. Sfida e dyt ishte pr tu marr vesh me shqiptart. Me princat,
sepse edhe ishin lider, komandant ushtarak, pronar, administrator etj.

Figura emblematike, gjithkombtare e Sknderbeut, konsiderohet si nj nga karakteret

kryesore t identifikimit evropian t shqiptarve, Ai me portretin e tij uni kat ka arritur t
tejkaloj t gjitha prmasat gjeografike, gjeopolitike dhe gjeostrategjike pr kohn, si i till
futet n doktrinat ushtarake e diplomatike t shum vendeve dhe me prezencn e tij n shum
qytete e kryeqytete Shqiptare, evropiane e botrore mbetet n ndr kolost m me ndikim n
gjith historin evropiane e botrore.
N t gjitha fazat e zhvillimit t historis kombtare dhe ndrkombtare n raport me
shqiptart roli i tij prtej strategu e diplomati ka zgjuar domethnie t nj rndsie t veante
pr Shqiprin dhe shqiptaret gjat gjith historis s debatit n mbrojtje t prjashtimit t
Sknderbeut nga rregullat e studimit si do objekt tjetr jan sjell dy lloje argumentesh:
argumentet shkencore dhe argumentet praktike, (ose me terma t tjer, argumentet
`prudenciale', pragmatiste, politike). Prmbledhtas jan sjell kto argumente teoriko-
shkencore:
1-Sknderbeu sht mbrojts i Evrops pr erek shekulli;
2-Sknderbeu sht krijuesi i miqsis s popullit shqiptar me popujt e tjer t Ballkanit
(sllavt dhe grekt);
3-Sknderbeu sht shmblltyra e lufts s nj populli pr liri dhe pavarsi;
4-Sknderbeu sht krijues i shtetit shqiptar;
5-Sknderbeu sht mit dhe simbol i shqiptarve dhe teorikisht sht argumentuar se mitet
dhe simbolet duhet t lihen t kryejn funksionin e tyre si t tilla etj.