LIDHJA SHQIPTARE E PRIZRENIT

1. Kriza lindore q shnoi kulmin e vet n luftn ruso-turke t

vitit 1877,

2. dhe n Kongresin e Berlinit t vitit 1878,

e vuri Lvizjen Kombtare Shqiptare para nj situate t re t

krijuar nga rrziku i drejtprdrejt i aneksimit t tokave
shqiptare nga monarkit e Serbis, Malit t Zi dhe Greqis.

Dr. Sc. Isuf Ahmeti

 Populli shqiptar, gjat priudhs historike t vet, ka disa
ngjarje me rndsi t madhe pr mendime t larta. N kto
rrethana n Prizren u formua Lidhja Shqiptare e vitit 1878-
1881, e cila mori prsipr dy detyra t mdha historike:
- Luftn pr ruajtjen e trsis s tokave shqiptare kundr
coptimit t tyre n dobi t monarkive shoveniste
ballkanike dhe sigurimin e autonomis s Shqiperis,

- dhe Krijimin e nj shteti t njsuar shqiptar.

Dr. sc. Isuf Ahmeti
 - Lidhja Shqiptare e Prizrenit ishte faktori i par i
rndsishm q prmbysi kuptimin e keq t Europs
oxidentale rreth popullit shqiptar.

- Po ashtu kkesa pr bashkimin e trojeve shqiptare dhe

pr paprekshmrin e tyre ishte tregues i qart i
formimit t ndrgjegjes kombtare, t vetdijes q
Shqipria ishte nj etnitet i veant n gjirin e P.
Osmane.
Dr. sc. Isuf Ahmeti
 Formimi i Lidhjes Shqiptare t Prizrenit

Lidhja Shqiptare e Prizrenit u formua me 10.06.1878,

nga prfaqsues t krahinave t ndryshme t
Shqipris, midis t cilve kishte:
a) ifligar feudal,
b) mysliman,
c) krer malsorsh,
d) element borgjez,
e) dhe njerz nga shtresa popullore.
 Aktet e para themeluese t Lidhjes Shqiptare t Prizrenit t
miratuara m 18 qershor 1878 -in:
- Kararnameja (Libri i Vendimeve): - ishte nj akt q
prcaktonte programin e Lidhjes, por njkohsisht prmbante
edhe dispozita normative q u drejtoheshin si pjestarve t
saj, ashtu edhe t tjerve, dhe q n nenin 1 prcaktohej
qllimi i Lidhjes, q ishte mbrojtja me do mjet i trsis
territoriale t vendit.

- Talimati (Urdhresa): -ishte nj urdhres pr

organizimin e administrats dhe t ushtris s Lidhjes, q u
nxor n zbatim t Kararnames.
 * Evolucioni i ides s autonomis q nga themelimi i
Lidhjes Shqiptare e deri n shkatrrimin e saj, pasqyron
evolucionin e vet Lidhjes, diferencimin n radht e saj.

Dr. Sc. Isuf Ahmeti

 - Masat e hollsishme q parashikon Kararnameja dhe
sidomos Talimati pr organizimin e Lidhjes:
sht pr prgatitjen e nj ushtrie kombtare,

ndshkimin e dezertorve,

t t arratisurve nga fusha e lufts,

t dmtuesve t popullsis,

rekuizimin e sendeve t nevojshme pr mbrojtjen etj,

tregojn se q n themelimin e saj Lidhja Shqiptare

praktikisht merrte prsipr funksione qeverisse, nprmjet
organeve t saj qendrore dhe lokale dhe ushtris s vet.
 Por vija kryesore q karakterizoi veprimtarin e Lvizjes
Kombtare, dhe t organizats s saj prfaqsuese, Lidhjes
s Prizrenit, ishte edhe n kt periudh ajo e autonomis, n
kuadrin e Perandoris Osmane, ka d.m.th. se kjo vij
prligjej nga dshira pr t ruajtur trsin e tokave
shqiptare si rrjedhoj e njohjes s status quo-s n vet
Perandorin Osmane nga shumica e Fuqive t Mdha.

Dr. sc. Isuf Ahmeti

 * Programi i Lvizjes Kombtare pr autonomin e
Shqipris erdhi duke u zhvilluar, duke u pasuruar me
prmbajtje t re.
 Qndrimit refraktar t Ports s Lart ndaj problemit t
autonomis iu kundrvu nj lvizje e gjer popullore n tr
Shqiprin, dhe kjo oi brenda nj kohe shum t shkurtr,
pothuajse n t gjitha krahinat e Shqipris, e n radh t
par n Kosov, n realizimin faktik t krkesave t
parashtruara:
- refuzimi i pagimit t taksave n dobi t administrats s
huaj,
- kundrshtimi pr t drguar ushtar n rekrutim,
- prznia e npunsve turq nga gjykata dhe nga institucionet
qeverisese,
- ngritja e organeve t Lidhjes Shqiptare etj.
 Qndresa e shqiptarve u b m e ashpr n shkurt e
mars t vitit 1880, sidomos n Kosov u zhvilluan
prpjekje midis forcave t Lidhjes Shqiptare dhe
ushtris s rregullt turke.
- Ky proces revolucionar ndeshi jo vetm n
kundrshtimin e Ports s Lart, por edhe t krahut t
djatht t vet Lidhjes, t prfaqsuar nga ifligart m
reaksionar dhe nga disa klerik t lart.

Dr. sc. Isuf Ahmeti

* Kuvendi i Gjirokastrs 23.07.1880, duku u br interpreti i
ndjenjave t masave popullore q po e realizonin n
praktik krkesn e autonomis, miratoi nj platform t re
q prfaqsonte pozitn m t prparuar pr sa i prket
organizimit t shtetit shqiptar autonom, n raport me
P.Osmane.

Dr. sc. Isuf Ahmeti

 Kjo platform, q u miratua nga Kuvendi i Gjirokastrs,
i doli prpara rrezikut konkret t kapitulimit t Ports s
Lart ndaj pretendimeve greke dhe rndsia e saj
parimore ishte e madhe sepse ajo shprehu qart iden e
krijimit t nj shteti shqiptar me nj status
ndrkombtar.
 Realizimi faktik i autonomis

Rishtruarja e platforms s Gjirokastrs, ultimatumi q

ju drgua Stambollit se shqiptart do t`a shpallnin vet
autonomin, n qoft se nuk ju jepej nga qeveria turke,
uan n rrokullisjen e mtejshme t pozitave t
administrats osmane.

Dr. sc. Isuf Ahmeti

* Pikrisht n kto rrethana realizimi faktik i autonomis
arriti shkalln m t lart n ri-organizimin e Lidhjes
Shqiptare duke menjanuar prkrahsit e ports, dhe me
kthimin, n janar 1881, t Komitetit t Lidhjes n
Qeveri t Prkohshme Guverne e Prdorme.
 Organizimi gjyqsor n kohn e Lidhjes Shqiptare
Ushtrimi i pushtetit nga ana e Lidhjes Shqiptare u shpreh,
prve t tjerave, edhe n realizimin e funksioneve
gjyqsore, ku n aktet e para t Lidhjes Shqiptare nuk bhej
fjal pr gjyqe kombtare shqiptare, por normat
ndshkimore q parashikonin kto akte nnkuptonin
krijimin e nj sistemi juridik t veant.
Ky problem sht trajtuar n mnyr t qart n programin e
Lidhjes Shqiptare t botuar n Terxhumani Shark m 15
shtator 1878, ku n pikn katr t ktij programi krkohej
krijimi i gjyqeve me njerz q njohin gjuhn e popullit.
Dr. sc. Isuf Ahmeti
 N Kosov, q n mars t vitit 1878, n nj varg
kuvendsh ishte parashtruar kkesa q sulltani t lejonte
krijimin e gjykatave shqiptare dhe shprehte haptas
mosbesimin n gjykatat e sulltanit.

Dr. sc. Isuf Ahmeti

 Karakteristikat e Lidhjes Shqiptare
dhe rndsia e saj historike
Realizimi faktik i autonomis dhe bashk m t edhe
Qeveria e Prkohshme morn fund n prill 1881, kur
Lidhja Shqiptare u mbyt n gjak, nga forcat e shumta
osmane t komanduara nga Dervish Pasha.
Qeveria e Prkohshme Shqiptare pati egzistenc t
shkurtr por ve ksaj ajo nuk pati as nj njohje
ndrkombtare.

Dr. sc. Isuf Ahmeti

 Por Lidhja Shqiptare ishte nj organizat politike me
karakter dhe qllime kombtare lirimtare, dhe
njkohsisht ka rndsi n rolin q luajti, me parimet q
mbrojti, u b prekursore e nj praktike t re q u
afirmua n shkall ndrkombtare, n nj epok t m
vonshme.
 Lidhja Shqiptare nuk arriti t realizoj programin e saj
pr krijimin e shtetit autonom kombtar,

dhe as t ndaloj grabitjen e tokave shqiptare t Veriut

nga shtetet shoveniste fqinje,

por kjo nuk e ul aspak vlern e madhe historike t

krkesave programatike t Lidhjes dhe sidomos t
lufts s saj pr krijimin e Shtetit Kombtar Shqiptar.
 Lvizja dhe parimet kombtare t Lidhjes s Prizrenit,
n sy t Bots dhe n faqet e Historis dhan rezultatet
q shnojm m posht:
- Bashkimi i gjith elementve shqiptar pa ndryshim
feje e krahine,
- Formulimi i projektit pr nj autonomi Kombtare,
- Shfaqja e nevojs pr gjuhn letrare shqipe n
dokumentat zyrtare dhe politike pr t parn her,
- Shfaqja e nj fuqie-armate pr nj qllim kombtar,
- Marrja parasysh e ksaj fuqie kombtare prej
shteteve ndrkombtare.
Dr. sc. Isuf Ahmeti
Lidhja shqiptare e Prizrenit
Patriot shqiptar duke shkuar n Lidhjen shqiptare t Prizrenit
Lidhja e bess n Lidhjen shqiptare t Prizrenit
Duke kuvenduar n Lidhjen shqiptare t Prizrenit
Vula e Lidhjes shqiptare t Prizrenit
Mic Sokoli lufttar i Lidhjes
Shprngulja e shqiptarve gjat Lidhjes
Stema e Lidhjes shqiptare t Prizrenit