SHTETI I PAVARUR SHQIPTAR

NN UDHHEQJEN E SKNDERBEUT
N fund t shek. XIV dhe n fillim t shek. XV turqit osman i nnshtruan
njrin pas tjetrit feudalt shqiptar, por gjat viteve 1419-1421, turqit filluan
regjistrimin e par t tokave shqiptare dhe vendosjen e sistemit t tyre feudal
ushtarak t njohur me emrin regjimi i timareve.
* Kryengritja e prgjithshme kundr regjimit t timareve (nntor 1443), oi n
lirimin e vendit nga pushtimi turk dhe n krijimin e principatave feudale
shqiptare si formacione shtetrore n vete, dhe midis tyre vendin kryesor e
zinte principata e Kastriotve me GJ.Kastriotin- Skndrbeun n krye.
Krijimi
i
shtetit
udhheqjen e Sknderbeut

prqendruar

nn

Mbas kryengritjes kundr regjimit t timareve, problemi kryesor n plan

kombtar ishte bashkimi i forcave politike-ushtarake dhe ekonomike t vendit
n nj front t vetm e t prbashkt antiturk, dhe pr zgjidhjen e detyrs
historike t bashkimit t popullit shqiptar dhe t klass feudale, kshtu
Skndrbeu organizoi mbledhjen e nj kuvendi t prgjithshm kombtar, i cili
ka hyr n histori me emrin Kuvendi i Lezhs.
- Kuvendi u mblodh m 2 mars 1444 n qytetin e Lezhs, q ishte nn sundimin e
Venedikut, dhe mori nj sr vendimesh t rndsishme,t cilat prcaktuan dhe
shprehn bashkimin e tyre n luft kundr pushtimit turk, ku m i rndsishmi ishte
vendimi pr krijimin e nj beslidhjeje midis feudalve shqiptar me emrin Lidhja e
princave shqiptar ose Lidhja e Lezhs ku Skndrbeu u zgjodh kryetar i saj.
Njherit Kuvendi i Lezhs vendosi t krijonte nj ushtri shqiptare e cila do t
rekrutohej nga Sknderbeu n principatn e Kastriotve si dhe nga feudalt e
tjer n zotrimet e tyre t veanta, me rast Skndrbeu u zgjodh komandant i
prgjithshm i ushtris s Lidhjs.
- Lidhja e princave shqiptar (Lidhja e Lezhs) prbnte nj aleanc politikoushtarake (beslidhje) midis bujarve shqiptar pr mbrojtjen e zotrimeve t tyre
feudale me forca t prbashkta.
* Me gjith rolin udhheqs dhe komandues t Skndrbeut n Lidhjen e princave
shqiptare, pozita e tij juridike, nuk ishte ajo e nj monarku por e nj t pari midis t
barabartve (primus inter pares).
Nga pikpamja politike Kuvendi i Lezhs ishte organ i vetm n shkall
kombtare brenda t cilit realizohej bashkimi i popullit shqiptar dhe i klass
feudale shqiptare n luft kundr pushtimit turk.
Nga pikpamja juridike Kuvendi i Lezhs ishte organ kushtetues, q procedoi n
krijimin e organeve t tilla me rndsi t prgjithshme, si Lidhja e princave
shqiptar, komanda unike e ushtris nn udhheqjen e Skndrbeut dhe
fondet e prbashkta pr prballimin e lufts.

 Ushtria shqiptare, e krijuar pr nevojat e mbrojtjes s vendit, si zotrimet e

Kastriotve ashtu edhe t bujarve tjer, ishte nj mjet i fuqishm dhe efektiv
kundr partikularizmit feudal.
Rndsi t veant pati fitorja e madhe q arriti populli shqiptar nn
udhheqjen e Skndrbeut gjat rrethimit t par t Krujs (1450), e cila rriti
edhe m tej autoritetin e Skndrbeut, si brenda dhe jasht vendit.
Prball politiks prqendruese t Skndrbeut nj pjes e feudalve shqiptar doln
nga Lidhja e Lezhs dhe filluan t krkonin mbshtetje te fuqit e huaja, pra e humbi
karakterin dhe rndsin e mparshme si nj aleance politiko-ushtarake e feudalve
shqiptar pr mbrojtjen e zotrimeve t tyre me forca t prbashkta.
Shteti shqiptar, i themeluar dhe i udhhequr pr erek shekulli nga Gjergj KastriotiSkndrbeu (1443-1468), e vazhdoi ekzistencn e tij edhe pas vdekjes s heroit
kombtar, deri n vitin 1478, kur ra Kruja kryeqyteti i tij dhe kshtjella kryesore e
mbrojtjes s vendit.
2. Organizimi politik n shtetin e Skndrbeut
Shteti i Skndrbeut prbn nj etap t re n organizimin politik t Shqipris
n mesjet, dhe qysh n fillim si organe me rndsi t prgjithshme n kuadrin
e lufts s prbashkt kundr pushtimit turk, si Lidhja e princave shqiptar,
Komanda e prgjithshme e ushtris, organet e financave etj.
(A). Organet e larta t pushtetit shtetror
*
Shteti i Skendrbeut ishte organizuar n formn e monarkis feudale t
prqendruar dhe sistemi i organeve t larta t pushtetit prbhej nga:
- Kryetari i shtetit (monarku),
- Kuvendi i princave shqiptar, dhe
- Kshilli i lart.
Kryetari i shtetit (monarku): - pozita e Skndrbeut n aparatin shtetror ishte
ajo e nj monarku feudal, megjithse ai nuk e ka prdorur asnjher kt titull.
Vet Skndrbeu, pas krijimit t shtetit shqiptar, ka prdorur titullin zyrtar
ZOT I SHQIPRIS (Dominus Albaniae) si n korrespodencn e tij t gjer n
marrdhniet ndrkombtare, ashtu edhe n vuln e tij zyrtare, plus emrin
Skendrbe, q tregonte gradn e gjeneralit n ushtrin turke.
Duke ushtruar funksionet legjislative ai nxirrte akte normative, (dekrete) pr
shpalljen e mobilizmit t prgjithshm t popullsis, pr caktimin e taksave, t
doganave dhe t detyrimeve tjera. Si komandant i prgjithshm i ushtris
shqiptare, ai drejtonte personalisht operacionet ushtarake, emronte ose
shkarkonte kuadrot e saj udhheqs, kryesonte dhe drejtonte Kshillin e lufts,
si organi m i lart kolegjial udhheqs e komandues pr problemet e mbrojtjes
s vendit. Pushteti i kryetarit t shtetit ishte i trashgueshm.

Kuvendi i princave shqiptar: -nn kryesin e Skendrbeut, vepronte Kuvendi i

princave shqiptar, si organ q realizonte bashkimin e klass feudale shqiptare n
trsi dhe ishte ai organ pushteti q mblidhej her pas here pr t prcaktuar masat
m kryesore me karakter politik, ushtarak dhe ekonomik pr mbrojtjen e vendit nga
pushtimi turk.
Vazhdimi i veprimtaris s ktij organi edhe pas krijimit t shtetit t
prqendruar shqiptar dshmoi se ky prqendrim nuk u arrit plotsisht.
3. Kshilli i lart: - biograft e Skndrbeut, M. Barleti dhe Dh. Frengu,
prmendin disa her ekzistencn e nj kshilli, duke dhn edhe mnyrn e
funksionimit t tij.
* Kshilli i lart ishte nj organ i prhershm kshillimor pran Skendrbeut,
q mblidhej nn kryesin e tij pr t shqyrtuar problemet m t rndsishme t
politiks s brendshme dhe t jashtme. Megjithse si organ kshillimor,
Sknderbeu ishte i detyruar t mbshtetej n mendimet e antarve t ktij
kshilli, t cilt prfaqsonin at pjes t feudalve shqiptar t bashkuar me
t pr luft pa kompromis ndaj armikut.
(B). Organet e administrats shtetrore
- Nga pikpamja e kompetencave, organet e administrats shtetrore
dalloheshin n organe qendrore dhe lokale, t lidhura me parimin e centralizimit
ndaj pushtetit qendror dhe n prputhje me funksionet dhe detyrat e shtetit t
Skendrbeut, vendin kryesor n sistemin e organeve t administrats e zinin:
- Komanda e ushtris,
- Organet e financave, dhe
- Organet e politiks s jashtme.
1.
Komanda e ushtris: - komanda supreme e ushtris shqiptare ishte
prqendruar n duart e Skndrbeut, por n kryerjen e ksaj detyre ai
ndihmohej nga nj organ kolegjial e kshillimor q quhej Kshilli i lufts, dhe n
kt organ bnin pjes disa nga kuadrot m besnik dhe m t aft nga rradht
e aristokracis feudale.
* Kshilli i lufts: - ishte organ i operacioneve ushtarake, i strategjis dhe i
taktiks s lufts, ku merrnin pjes, prveq oficerve madhor t Skndrbeut,
edhe komandant t reparteve t drguar nga bujart aleat.
2. Organet e financave: - luftrat e vazhdueshme pr mbrojtjen e vendit krkonin
shpenzime t shumta pr armatime, municione, ndrtime kshtjellash, furnizime
me ushqim, fortifikime etj, dhe pr administrimin e t ardhurave dhe
shpenzimet e shtetit shqiptar funksiononte nj aparat ekonomiko-financiar, i cili
zinte vend me rndsi n sistemin e organeve t administrats shtetrore dhe
n krye t ktij aparati qndronte protovestiari, ku n varsi t tij ishte
mbajtsi i thesarit (tesoriere del prencipe).

3. Organet e punve t jashtme: - pr zhvillimin e marrdhnieve ndrkombtare

funksiononte nj aparat i posam i prbr nga njerz t kulturuar q dinin
gjuh t huaja dhe kishin prgaditje juridike. Pr realizimin e lidhjeve
ndrkombtare, Skendrbeu me cilsin e kryetarit t shtetit, drgonte n vende
t tjera ambasador, t cilt mund t ishin laik ose klerik, ato paiseshin me
letra kredenciale dhe konsideroheshin prfaqsues personal t shtetit.
4. Kancelaria: - pran Skndrbeut ekzistonte, gjithashtu, nj zyr kancelarie
ku shrbenin njerz t prgaditur, t cilt siguronin korrespodencn e gjer t
tij, si brenda ashtu dhe jasht shtetit, prpilonin dokumentet diplomatike n
gjuh t huaja, dhe shrbenin edhe si prfaqsues t Skndrbeut si brenda
dhe jasht vendit kto quheshin edhe logofet.
5. Ushtria-organet e zbulimit: - fillimisht brthamn e ushtris shqiptare rreth
e prbnin repartet e mobilizuara nga Skendrbeu n zotrimet e Kastriotve,
pjesn tjetr afrsisht e dergonin bujart aleat, kurse kuadri drejtues i
ushtris shqiptare vinte nga rradht e aristokracis feudale.
* Ushtria e Skendrbeut ndahej n dy pjes:
- n ushtrin e prhershme me pages dhe
- n ushtrin ndihmse.
- Ushtria e prhershme me pages: - prbhej, n rradh t par, nga garda
pretoriane, e rekrutuar kryesisht nga radht e rinis krutane, prbnte nj arm
t fuqishme n duart e Skendrbeut, po ashtu bnin pjes edhe repartet e
kufirit q komandoheshin nga Moisi Golemi.
- Ushtria ndihmse: - prbhej sipas parimit krahinor burr pr shtpi,
pra mobilizim i prgjithshm.
(C). Flamuri, stema dhe vula zyrtare e Skendrbeut
Lufta e madhe e popullit shqiptar kundr pushtimit turk u zhvillua nn flamurin
e udhheqsit t tij t shquar Gjergj Kastriotit-Skndrbeut. Flamuri i
Skendrbeut ishte ai i familjes se Kastriotve, me fush t kuqe e me
shqiponjn e zez me dy krer n mes, i cili gjat shekujve u b simbol i lufts
pr liri e pavarsi dhe fitoi rndsin e flamurit kombtar shqiptar.
- Familjet e mdha n mesjetn feudale prdornin stemat si shenj dalluese t
fuqis dhe madhshtis s tyre, dhe stema e Kastriotve paraqiste shqiponjn
me dy krer dhe mbi t nj yll me gjasht cepa.
Skendrbeu kishte vul t vogl dhe t madhe. Vula e vogl ishte n form
unaze dhe shrbente pr dokumente personale, kurse vula e madhe kishte
form t rrumbullakt dhe n pjesn qendrore t saj paraqiste shqiponjn me
dy krer t Kastriotve dhe mbi t nj yll me gjasht cepa.
3. Shteti i Skendrbeut n marrdhniet ndrkombtare
- Lufta heroike e popullit shqiptar nn udhheqjen e Skndrbeut e rriti n
mnyr t dukshme prestigjin e shtetit shqiptar n arenn ndrkombtare, sepse

mbronte jo vetm vendin e vet, por gjith qytetrimin evropian nga pushtimi
turk, megjithat, gjat gjith periudhs 25 vjeare t ekzistencs s shtetit t
pavarur shqiptar, Skndrbeu luftoi pr t siguruar ndihmn e nevojshme dhe
bashkpunimin ndrkombtar kundr Turqis.
- Marrdhnie m t shumta shteti i tij pati n rradh t par me Napolin,
Papatin, Venedikun, Republikn e Raguzs, Hungarin, Dukatin e Milanos,
Burgonjen etj, dhe kto marrdhnie midis shtetit t Skndrbeut dhe ktyre
shteteve u zhvilluan mbi fazn e formave dhe t praktikave t njohura t asaj
kohe n fushn e diplomacis, t cilat kishin arritur nj zhvillim t dukshm n
pragun e rilindjes evropiane.
* Rndsi t veant ka Traktati i Paqes me Venedikun i vitit 1448 si dhe
Traktati i Gaets me Alfonsin e Napolit i vitit 1451.
1. Republika tregtare e Venedikut ishte fqinji m i afrt i shtetit t Skndrbeut
pr shkak t zotrimeve t saj n bregun shqiptar t Adriatikut, dhe duke qen
kshtu, Skndrbeu hyri n marrdhnie me Venedikun qysh n ditt e para pas
fitores s kryengritjes s pergjithshme kundr regjimit t timareve (1443),
mirpo sundimi i Venedikut ka qen vazhdimisht armiqsor, dinak dhe hipokrit
ndaj krijimit dhe forcimit t shtetit shqiptar nn udhheqjen e Skndrbeut.
Pas fitores s Skndrbeut kundr Venedikut, midis Lidhjes s princave
shqiptar dhe Republiks s Venedikut u lidh Trakti i Paqes m 4 tetor 1448, dhe
sht dokumenti i par dhe i vetm q njohim, n t cilin Lidhja e princave
shqiptar del si pal dhe si subjekt i pavarur n marrdhniet ndrkombtare.
2. Midis marrdhnieve ndrkombtare t shtetit t Skndrbeut nj vend me
rndsi zn ato q pati me Alfonsin mbretin e Napolit, t Sicilis dhe t
Aragons s Spanjs, t cilat u prcaktuan n Traktatin e Gaets 26 Mars 1451
dhe n baz t ktij traktati, Alfonsi i Napolit merrte n mbrojtje Skndrbeun
dhe baront e tjer shqiptar farefis me t dhe detyrohej t jepte ndihm
ushtarake dhe financiare pr vazhdimin e lufts kundr Turqis.
*
Prfundimi i Traktatit t Gaets ishte nj hap i rndsishm taktik i
Skndrbeut n fushn diplomatike pr t siguruar aleat n luftn kundr
pushtimit turk dhe qndrimit armiqsor t Venedikut.
3. Shteti shqiptar nn udhheqjen e Skndrbeut n marrdhniet me shtetet
tjera ka zbatuar nj sr normash juridike ndrkombtare q njiheshin n at
periudh historike, ku krahas traktatit, n marrdheniet midis shtetit shqiptar
dhe shteteve t tjera sht prdorur edhe zakoni ndrkombtar, po ashtu jan
respektuar nj sr rregullash e parimesh t njohura nga e drejta e lufts, si
pjes prbrse e s drejts ndrkombtare t athershme.
4. E drejta n shtetin e Skendrbeut
1. Karakteristik e prgjithshme e s drejts n shtetin e Skendrbeut.
* E drejta q ka vepruar n shtetin e Skndrbeut ishte e tipit feudal, ajo i
prgjigjej shkalls s zhvillimit t forcave prodhuese dhe tipit prkats t
marrdhnieve n prodhim, si e till e drejta q ka vepruar n shtetin e

Skndrbeut paraqitej si nj e drejt privilegji, dhe ajo sanksiononte pabarazin

ekonomike, politike dhe juridike midis klasave dhe shtresave t ndryshme t
shoqris, madje ndrmjet individve t veant nga radht e klass sunduese.
- Privilegjet e bujarve feudal prbnin nj t drejt t veant dhe nj
prjashtim n kuadrin e s drejts pozitive q vepronte brenda vendit.
Krahas s drejts laike t krijuar ose t sanksionuar nga pushteti qendror, e
drejta pozitive ekzistonte dhe ruhej si edhe e drejta zakonore q vepronte
aktivisht n t gjitha zonat e vendit si dhe e drejta kishtare (kanonike) pr nje
kategori t caktuar shtjesh.
2. E drejta e krijuar nga pushteti qendror dhe degt e saj:
* Burimet historike letrare dhe arkivore dshmojn pr ekzistencn e nj t
drejte mjaft t zhvulluar n Shqipri gjat periudhs s Skendrbeut, e cila
njihte dhe zbatonte disa nga institucionet kryesore t s drejts penale dhe
civile.
* Nj nga degt kryesore n sistemin e s drejts ishte e drejta penale e
periudhs s Skendrbeut e cila njihte nocionin e krijimit dhe t mbrojtjes s
nevojshme, po ashtu kjo e drejt parashikonte disa lloje denimesh n prputhje
me shkalln e rrezikshmris s veprs penale ku dnimet veanrisht t rnda
zbatoheshin pr krijimin e spiunazhit dhe t tradhtis.
- E drejta penale parashikonte kto denime:
- Dnimin me vdekje,
- Dnimin me burgim t prjetshm,
- Dnimin me konfiskim t pasuris,
- Dnimin me konfiskim t pronave toksore etj.
N fushn e s drejts civile njiheshin dhe zbatoheshin institute me rndsi t
prpunuara prej kohsh nga e drejta romako-bizantine t tilla ishin:
- Prfaqsimi me ose pa prokuror,
- kontratat e llojeve t ndryshme etj.
* Nj pjes e rndsishme e s drejts civile n shtetin e Skndrbeut ishte ajo
q rregullonte marrdhniet kontraktore po ashtu pr kalimin e mallrave npr
territorin e shtetit t Skendrbeut, tregtart e huaj paguanin taksa dhe dogana
* Martesa: - n rradht e bujaris feudale shqiptare ishte, n rradh t par, nj
akt politik, ajo synonte t forconte pozitn politike dhe ekonomike t familjes
feudale si dhe t siguronte kalimin e zotrimeve t tyre te trashgimtart
ligjor, dhe kshtu martesa e Skendrbeut me Donikn, vajzn e Gjergj Arianitit,
kishte pr qllim t forconte lidhjet midis ktyre dy familjeve t mdha feudale,
n luft kundr Turqis.
N fushn e trashgimis njihej:

- Trashgimia ligjore, dhe

- Trashgimia testamentare.
3. E drejta kishtare (kanonike)
Zbatimi i ksaj t drejte realizohej nga klerikt, t cilt ushtronin kultin fetar si
dhe funksione gjyqsore, penale e civile, pr nj kategori t caktuar shtjesh,
njlloj si n principatat feudale shqiptare.
* N fushn e s drejts penale n kompetencn e kishs ishte gjykimi i
klerikve pr do vend t kryer si dhe gjykimi i laikve pr vepra penale q
kishin t bnin me respektimin e kultit, dnimi i heretikve, disa krime kundr
martess dhe familjes etj.
* E drejta kanonike romake njihte nocionin e krimit kundr fronit papal dhe si
dnim kryesor pr kt krim ishte shpallje e fajtorit i pabes dhe mallkimi i tij
publik, pastaj si dnime plotsuese jepeshin:
- Ndalimi i shrbimeve fetare,
- Privimi nga t gjitha t drejtat,
- Konfiskimi i pronave toksore t dhna nga kisha,
- Ndalimi i rents feudale etj.
4. E drejta zakonore shqiptare n shek. XV
* Krahas me t drejtn pozitive, t nxjerr ose t sanksionuar nga pushteti
qendror, n shtetin e Skendrbeut vepronte edhe e drejta zakonore shqiptare
pr rregullimin e marrdhnieve shoqrore.
- E drejta zakonore q ka vepruar n trevat e Kastriotve (Mat, Kruj,
Dibr) njihet deri n ditt tona si Kanuni i Skndrbeut, me gjase ajo q ka
vepruar n pjesn veriore dhe verilindore t Shqipris me afrsisht atje ku
shtrihej edhe principata e Dukagjinve, njihet me emrin
Kanuni i Lek
Dukagjinit.
Pr sa i prket gjakmarrjes, mund t themi se n shek. XV, n kushtet e lufts
lirimtare kundr Turqis, u zvendsuan tri norma t vjetra kanunore me tri t
reja:
- pr nj t mir dy t kqinj-- si i miri dhe i keqi jan njsoj,
- gjaku shkon pr fis--- gjaku shkon pr gisht,
- gjaku ngel pr faj--- gjaku nuk ngel pr faj etj.