‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻏﯿﺮ ﺑﻬﯿﻨﻪ )ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ( ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺸﮑﻞ اﮐﺜﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی دوﻟﺘﯽ ﮐـﺸﻮرﻣﺎن‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪی ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ از دو دﯾﺪﮔﺎه ﺧﺮد و ﮐﻼن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻼن ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻈﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی و ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و در دﯾﺪﮔﺎه ﺧﺮد ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮای ﺑﻮدﺟـﻪ و‬
‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ آن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺿﻤﻦ ارﺗﻘﺎء ﮐﺎرآﯾﯽ و اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﻣﻮﺿـﻮع ﺑـﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤـﯽ ﻣـﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ و ﻓﻬﺎﻟﯿﺘﻬﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎری در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺑﺮآن ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺧﻮﺑﯽ ﻫﻢ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮآورد و ﺗﻨﻈﯿﻢ‪ ,‬ﺗﺼﻮﯾﺐ‪ ,‬اﺟﺮا و ﮐﻨﺘﺮل را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﺪام از اﯾـﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد در ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر روﺷﻬﺎی ﻏﯿـﺮ ﻋﻠﻤـﯽ و ﺳـﻨﺘﯽ‪ ,‬ﻋﺎدﺗﻬـﺎی‬
‫رﻓﺘﺎری ﻏﻠﻂ و ﻋﺪم دﻗﺖ و‪ ...‬در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق زﻣﯿﻨﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﯽ ﯾﮑﺴﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ دارای اﻫﺪاف ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﻮده و ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻤﻠﯿـﺎت و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬـﺎی ﻣﻌﯿﻨـﯽ اﺳـﺖ و در ﺟﻬـﺖ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ و ﮐـﺎراﯾﯽ اﺳـﺖ ﻣـﯽ ﺑﺎﯾـﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﺎی ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت و ﻣﯿﺎن ﻣﺪت ﺗﺪارک ﺑﺒﯿﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻮدﺟﻪ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﯿـﺎن‬
‫ﻣﺪت ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ را ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯾﮑﺴﺎﻟﻪ )ﺑﻮدﺟﻪ( ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی ﻧﻤﺎﯾﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﺎل اول ﯾﮑﯽ از ﭘﻨﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﻣﺎﻟﯽ ﯾﮑﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪ ,‬ﻣﯿﺎن ﻣﺪت و ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﯾﮑﯽ از اﻟﺰاﻣـﺎت اﺛـﺮ ﺑﺨـﺸﯽ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﻧﺘﻈﺎر اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ را داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﯾﮑﻪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻮدﺟﻪ‪ ,‬ﻧﺤـﻮه ﺗﺨـﺼﯿﺺ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺻﺮف ﺷﺪن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﺤﯿﺢ ﺗﺨﺼﯿﺼﯽ دارد و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌـﺪ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ از ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ,‬اﻃﻤﯿﻨﺎن ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ در آن ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ ﺗﺨﺼﯿﺺ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺻﺮف ﻣﯽ ﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﯿﺰ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ادﻋﺎ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨـﺎﺑﻊ را ﺧـﻮب‬
‫ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﯽ دﻫﯿﻢ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺿﺮوری اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺎﯾﺪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ اﺧﺘﺼﺎص داد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺎﯾﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺧﺘﺼﺎص ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺻﺮف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ .3‬ﺑﺎﯾﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﭘﯿﺪا ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﮐﺎرا و ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺻﺮﻓﻪ ﻫﺎی ﻻزم اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ اول ﺑﻪ دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻼن ﺑﻮدﺟﻪ ای و ﺑﺨﺸﻬﺎی دوم و ﺳﻮم ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ و درﺳـﺖ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺖ در ﺳﻄﻮح ﺧﺮد اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮ اﺳـﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺻـﺤﯿﺢ ﺗﺨـﺼﯿﺺ داده‬
‫ﻧﺸﻮد‪ ,‬اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ ﺗﺨﺼﯿﺺ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﺻﺮف ﻧﺸﻮد و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ رﯾﺨﺖ‬
‫و ﭘﺎش ﻫﺎﯾﯽ در ﻧﺤﻮه ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ و ﮐﺎراﯾﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻨﮑـﻪ اﺗـﻼف ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺳﺮﻟﻮﺣﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻏﻠﺐ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﭘﯿﺸﺮو ﻗﺮار دارد‪ ,‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻣـﺴﺘﻤﺮ و ﺣـﺬف ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻏﯿـﺮ‬
‫ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﺿﺮوری و ﺣﺬف آﻧﻬﺎ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ,‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻣـﻮرد ﻏﻔﻠـﺖ ﻗـﺮار ﻣـﯽ‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی از راﻫﺒﺮدﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺿﻤﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺻﺤﯿﺢ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﻣـﺴﺘﻤﺮ ﭘﺮداﺧـﺖ‪ .‬ﭼﻨـﯿﻦ‬
‫ﻧﮕﺮﺷﯽ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪاوم ﺑﺮای ﺣﺼﻮل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اﻣﺮ ﮐﺎراﯾﯽ و اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫اﺗﻼف در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻫﻼک ﮐﺮدن‪ ,‬ﻧﯿﺴﺖ ﮐﺮدن‪ ,‬ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮدن‪ ,‬از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﯾﺎ ﻣﻌﯿﻮب ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎل ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺪون ﺗﻘﺼﯿﺮ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺗﻘﺼﯿﺮ و اﺗﻼف ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اﺳﺮاف ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻣﻨﺎﺑﻊ )‪ (Resource‬ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ,‬ﻣـﻮاد‪,‬‬
‫ﭘﻮل و ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮی ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﻬﺎ و ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮای ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ از ﻃﺮﺣﻬﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ )‪ (Resource Wasting‬در ادﺑﯿﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻏﯿﺮ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ اﺛـﺮ ﺑﺨـﺸﯽ و‬
‫ﯾﺎ ﻧﺎﮐﺎراﻣﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻮده ﮐﻪ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﯾﻌﻨﯽ اﻧﺠﺎم دادن »ﮐﺎرﻫﺎی درﺳﺖ« و ﮐﺎرآﯾﯽ‪» ,‬درﺳﺖ اﻧﺠﺎم دادن ﮐﺎرﻫﺎ« ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻪ )‪ (Lost Cost‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺨﺎرﺟﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻧﻔﻌﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ آورد‪.‬‬
‫اﺑﻌﺎد اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ در اﺑﻌﺎد زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺑﻌﺪ ﻣﺬﻫﺒﯽ و اﻋﺘﻘﺎدی ‪ -2‬ﺑﻌﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ‪ -3‬ﺑﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ‪ -4‬ﺑﻌﺪ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺨﺘﺼﺮ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﺑﻌﺎد ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺑﻌﺪ ﻣﺬﻫﺒﯽ و اﻋﺘﻘﺎدی‪:‬‬
‫در دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﺳﺮاف و رﻋﺎﯾﺖ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﺗﻔﮑـﺮ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ از اﺻﻮل اﻋﺘﻘﺎدی آن ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮ ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ و در ﯾـﮏ ﺳـﺎزﻣﺎن در راﺳـﺘﺎی‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﻬﺎن ﺧﻠﻘﺖ اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺑﯿﻨﺶ ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳـﺎس اﯾـﻦ ﺑﯿـﻨﺶ‪ ,‬ﻣـﺪﯾﺮ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻋﻀﻮی از اﻋﻀﺎی ﻧﻈﺎم آﻓﺮﯾﻨﺶ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﺮاه و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻠﯽ آن ﺑﺎﺷﺪ زﯾﺮا ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﯽ ﮐﻪ‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺑﻪ وی ﺳﭙﺮده ﺷﺪه‪ ,‬ﻫﺪﻓﺶ در ﺟﻬﺖ ﻧﻈﻢ ﮐﻠﯽ ﺟﻬﺎن و ﺑﺮای ﭘﯿﺸﺒﺮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺑـﺸﺮی ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر دﺳـﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑـﻪ ﺳـﻄﻮح‬
‫آرﻣﺎﻧﯽ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎن ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﯾﮕﺎﻧﻪ‪ ,‬ﯾﻌﻨﯽ اﷲ در ﺳﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از وﻇﺎﯾﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و‬
‫ﺷﺮﻋﯽ ﻣﺪﯾﺮ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﺳﺮاف ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺮاف ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺗﻼف و زﯾﺎده روی‪ ,‬ﺗﺠﺎوز از ﺣﺪ اﻋﺘﺪال اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺮاف ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺗـﻼف و زﯾـﺎده روی را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮق ﺑﯿﻦ اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ‪ ,‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺮاف ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ زﯾﺎده روی در ﻣﺨﺎرج و ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺗﺒﺬﯾﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﺗﻼف‬
‫و ﻣﺼﺮف اﻣﻮال در راﻫﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺮاف اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم رﻋﺎﯾـﺖ ﺣـﺪ اﻋﺘـﺪال ﻣـﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﻮی و اﺧﺮوی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ اﯾـﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪ در ﺟﺎﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﻧﻤﻮده‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل آﯾﮥ ‪ 27‬ﺳﻮره اﺳﺮاء‪ ,‬ﺳﻮره اﻧﺒﯿﺎء آﯾﻪ ‪ ,9‬ﺳﻮره اﻧﻌﺎم آﯾﻪ ‪ ,141‬ﺳﻮره اﻋﺮاف آﯾﻪ ‪ ,31‬ﺳـﻮره ﻣـﺆﻣﻦ‬
‫آﯾﻪ ‪ 43‬و ‪ 28‬و ﻏﯿﺮه‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺳﯿﺮه اﺧﻼﻗﯽ‪ ,‬ﻋﻤﻠﯽ و ﮐﻼم اﺋﻤـﻪ ﻣﻌـﺼﻮﻣﯿﻦ )ع( ﺑـﺮ رﻋﺎﯾـﺖ ﺻـﺮﻓﻪ ﺟـﻮﯾﯽ و ﻧﮑـﻮﻫﺶ‬
‫اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺑﻌﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪:‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف آﻣﻮزه ﻫﺎی دﯾﻨﯽ‪ ,‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﺗﺆام ﺑﺎ اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣـﺎ ﻗـﺒﺢ‬
‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده و ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ارزش ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽ آﯾﺪ‪ .‬در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﺸﺨّﺺ‬
‫اﺳﺖ و ﻓﺮد ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮ‪ ,‬ﺧﺴﯿﺲ و ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺻﺤﯿﺢ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺼﺮف آﻣﻮزش داده ﻧﺸﺪه و در زﻣﯿﻨﮥ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪک ﮐﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﺼﺮف زدﮔﯽ و ﺧﻮی اﺷﺮاﻓﯿﮕﺮی ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ اﯾﻨﮑﻪ ﯾﮑﯽ از اﻫـﺪاف و‬
‫آرﻣﺎﻧﻬﺎی رﯾﺸﻪ ای اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻮده‪ ,‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ آن ﻣﺮﺣﻠﻪ ای ﻧﺮﺳﯿﺪه ﮐـﻪ ﺑﺘـﻮان آن را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﯾـﮏ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻣﺮوز ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺮور ﺑﺎ ﭘﺸﺖ ﭘﺎ زدن ﺑﻪ اﯾﻦ آرﻣﺎن ﻣﻠﯽ‪ ,‬ﺑﻪ ﻧﺎﻫﻨﺠـﺎری ﻣـﺼﺮف زدﮔـﯽ و‬
‫ﺧﻮی اﺷﺮاﻓﯿﮕﺮی روی ﺧﻮش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻫﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎری اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﭼﺎه ﻋﻤﯿﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ آن را ﭘﺮ ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ را در‬
‫ﮐﺎم ﺧﻮد ﻓﺮو ﺑﺮد و ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدی ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﻫﻢ اﮐﻨﻮن اﻓﺮادی ﺑﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺨﻨﯽ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ رﯾﺰ ﻗﻀﺎﯾﺎی ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫ﺑﻨﮕﺮﯾﻢ ﺣﻘﯿﻘﺘﺎً رﯾﺸﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻌﻀﻼت ﻣﻬﻢ از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ,‬ﻓﻘﺮ‪ ,‬ﺗﻨﻔﺮﻫﺎ و ﻓـﺴﺎد ﻣـﺎﻟﯽ‪ -‬اﻗﺘـﺼﺎدی را در ﻫﻤـﯿﻦ‬
‫ﻣﺼﺮف زدﮔﯽ و ﺧﻮی اﺷﺮاﻓﯿﮕﺮی ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫رواج ﭼﻨﯿﻦ ﺧﺼﻠﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از دﻟﺴﻮزان ﻣﻤﻠﮑﺖ زﻧﮓ ﺧﻄﺮ را ﺑﻪ ﺻﺪا درآورﻧﺪ و در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن رﻫﺒـﺮ‬
‫ﻣﻌﻈﻢ اﻧﻘﻼب ﺑﺎ دﻟﻨﮕﺮاﻧﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ اﯾﻦ ﻫﺸﺪار را ﻣﻄﺮح ﻣـﯽ ﺳـﺎزﻧﺪ و اﺧﺘـﺼﺎﺻﺎً ﺧﻮاﺳـﺘﺎر ﭘﺮﻫﯿـﺰ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺠﺮﯾﺎن ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ و ﻫﺮ ﻓﺮدی ﮐﻪ ﻧﺸﺎن و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﯽ در ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ دارد‪ ,‬ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ -3‬ﺑﻌﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪:‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﻀﻼﺗﯽ ﮐﻪ آﺛﺎر ﺑﺴﯿﺎر ﺷﻮﻣﯽ در ﺷﺌﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮔﺬارد و ﻧﻈﺎم ﺧﺎﻧﻮاده‪ ,‬ﺳﺎزﻣﺎن و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻓﻠﺞ ﻣـﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ,‬ﻣﺼﺮف ﮔﺮاﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ اﮔﺮ اﺻﻞ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ و ﭘﺮﻫﯿﺰ از اﺳﺮاف ﮐﻪ ﯾﮏ اﺻﻞ ﻣﺤﮑﻢ اﺳـﻼﻣﯽ اﺳـﺖ‪ ,‬رﻋﺎﯾـﺖ‬
‫ﮔﺮدد ﮔﺮﻓﺘﺎری ﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از اﺳﺮاف ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﮥ اﺗﻼف )اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ( در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﯿﺎن ﻣـﺪت )‪5‬ﺳـﺎﻟﻪ(‪ ,‬ﻗـﻮاﻧﯿﻦ ﻋـﺎدی‪,‬‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ‪ ,‬ﺗﺪاﺑﯿﺮ و دﺳﺘﻮرات ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈـﻢ رﻫﺒـﺮی ﻣﮑـﺮراً ﺗﻮﺟـﻪ ﺷـﺪه و ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮی از آن‬
‫ﺗﺄﮐﯿﺪات ﻓﺮاوان ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد آن اﺷﺎره ای ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت آﯾﺖ اﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪ ای رﻫﺒﺮ اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ ..." :‬اﯾﺮان ﮐﺸﻮری ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋـﻼوه ﺑـﺮ اداره وﺿـﻊ اﻣـﺮوز‬
‫ﺧﻮد‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی آﯾﻨﺪه را ﻧﯿﺰ ﭘﯽ رﯾﺰی‪ ,‬ﺗﻀﻤﯿﻦ وﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﺮﻫﯿﺰ از اﺳﺮاف و زﯾﺎده روی در اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺛﺮوت ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬اﺳﺮاف از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﯽ ﮔﻨﺎه و ﺣﺮام اﺳﺖ و از ﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﻋﻘﻼﻧﯽ و اداره ﮐﺸﻮر ﻧﯿـﺰ ﮐـﺎر ﻣﻤﻨـﻮع و زﺷـﺖ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺴﺌﻮﻻن دوﻟﺘﯽ و ﻫﻤﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮر اﻧﺠﺎم وﻇﺎﯾﻔﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﺣﺎد ﻣـﺮدم وﻇﯿﻔـﻪ‬
‫دارد ﮐﻪ از اﺳﺮاف در ﺛﺮوت ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﻮﺟﻮدﯾﻬﺎی ﮐﺸﻮر‪ ,‬اﺳﺮاف در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ و زﯾﺎده روی در ﻣﺼﺮف ﻧﺎن‪ ,‬آب‪ ,‬اﻧـﺮژی‪,‬‬
‫و ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺴﺌﻮﻻن دوﻟﺘﯽ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﻫﺴﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﺸﺎن در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪" :‬در ﻫﻤﻪ اﻣﻮر ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﻋﺎدت ﺑﮑﻨﯿﻢ‪ ,‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﯾﻌﻨﯽ آن ﭼﯿﯿـﺰی‬
‫را ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﺑﮑﻨﯿﻢ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﺎ ﻫﻮس رﻓﺘﺎر ﻧﮑﻨﯿﻢ ‪ ...‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﮐﺸﻮر راه ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﺳﺮاف را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﯾﺎد ﺑﺪﻫﻨﺪ ‪ ...‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺴﺌﻮﻻن‪ ,‬ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ از ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎی‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ و اﺟﺘﻨﺎب از اﺳﺮاف را ردﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ و آن را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ و ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺷـﻮد ﺻـﺮﻓﻪ ﺟـﻮﯾﯽ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮی در ﺟﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪ :‬اﻧﻀﺒﺎط اﻗﺘﺼﺎدی و ﻣﺎﻟﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ رﯾﺨﺖ و ﭘﺎش‪ ,‬زﯾﺎده روی و اﺳـﺮاف‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻣﻮرد اوﻟﻮﯾﺖ ﮐﺎری ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﯿﻦ ﺑﺮای ﺻﺮف ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ؛ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﻫﺴﺘﯿﺪ و ﺑﺨﺸﯽ از ﺑﻮدﺟـﻪ در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ,‬در ﺧﺮج ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺧﯿﻠﯽ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎی ﺗﻘﻮای ﺷﻤﺎ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻃﻮر ﻧﺒﺎﺷـﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﺮ اﻗﺪاﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﮑﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻫﺰﯾﻨﻪ ای اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻗﺪام‪ ,‬اﻗـﺪام ﻣﻔﯿـﺪی اﺳـﺖ‪,‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺻﺮف ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﮐﺎر ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ را ﺑﮑﻨﯿﻢ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ‪ ,‬ﺑﺎﯾﺪ اوﻟﻮﯾﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪون اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺣﺴﺎب و ﻣﺆاﺧﺬه اﻟﻬﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ در ﺧـﺼﻮص ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬
‫ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی اﺳﺘﻔﺎدۀ ﺑﻬﯿﻨﻪ اﻋﺘﺒﺎرات از ﻃﺮﯾﻖ اﺻﻼح ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﺳﺘﺎد ﮐﻞ دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪" :‬ﺳﺘﺎد ﮐﻞ اﯾﻦ اﻗﺪام ﻣﻔﯿـﺪی‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫اﺳﺖ و ان ﺷﺎءا‪ ...‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺧﻮﺑﯽ )از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺠﺎ ﻣﺼﺮف ﺷﺪن اﻋﺘﺒﺎرات‪ ,‬ﻧﻈﻢ در ﻫﻤﻪ ﮐﺎرﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ‪ ,‬ﻋـﺪم ﺗﮑـﺮار و‬
‫ﻣﻮازی ﮐﺎری‪ ,‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ‪ ,‬ﺟﻠﻮ اﻓﺘﺎدن ﮐﺎرﻫﺎی اوﻟﻮﯾﺖ دار و ‪ (...‬ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﻮد‪".‬‬
‫اﺻﻞ ‪ 43‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﻨﺪ ‪ 6‬ﺑﻪ »ﻣﻨﻊ اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮ در ﻫﻤـﻪ ﺷـﺌﻮن ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻗﺘـﺼﺎد‪ ,‬اﻋـﻢ از‬
‫ﻣﺼﺮف‪ ,‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری‪ ,‬ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ,‬ﺗﻮزﯾﻊ و ﺧﺪﻣﺎت« ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺒﺼﺮه ‪ 35‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ دوم ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ,‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮه وری‪ ,‬ﺑﻬﺒـﻮد‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ و روش ﻫﺎ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی و ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﯿـﺰ ﯾﮑـﯽ‬
‫از اﻫﺪاف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در ﺳﺎل ‪ 1377‬اﺻﻼح ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ دوﻟﺖ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪,‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﻧﻀﺒﺎط ﻣﺎﻟﯽ در ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی ﺳﻨﻮات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ آن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻓﺮاوان ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺑﻌﺪ اﻗﺘﺼﺎدی‪:‬‬
‫اﻣﺮوزه در ﺟﻬﺎن‪ ,‬ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﮐﻪ از ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪ اﺳﺘﻮار ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎد‪ ,‬ﻋﻠـﻢ ﺗﺨـﺼﯿﺺ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود و ﮐﻤﯿﺎب ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺸﺮی اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﻃﺮﺣﻬﺎی ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔـﺬاری ﺑـﻪ‬
‫ﮐﺴﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺑﺎزده اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﻮﺟﻪ دارد‪ .‬ﯾﮏ ﻧﮕﺎه ﮐﻼن و ژرف ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﮐﺎرﺑﺮد ﻏﯿﺮ اﺻﻮﻟﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ,‬ﭼﺸﻢ اﻧﺪازی را ﭘـﯿﺶ‬
‫روی ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮان ﻣﯽ ﮔﺸﺎﯾﺪ ﮐﻪ در آن رﯾﺸﻪ ﻫﺎی اﺻﻠﯽ اﺳﺮاف را ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد‪» .‬اﺳﺮاف ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﺑﻪ رﯾﺨﺖ و ﭘﺎﺷﻬﺎی ﻇﺎﻫﺮی اﻃﻼق ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ اﺳﺮاف در اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼن ﻧﯿﺰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺻﺮف اﻋﺘﺒـﺎرات‬
‫و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان ﺑﺴﯿﺎری از اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮﻫﺎ و رﯾﺨﺖ و ﭘﺎﺷﻬﺎی ﻣﻮردی را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﺒـﻮد ﯾـﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﮐﻠـﯽ‬
‫ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت رواج ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺳﻄﺢ ﮐﻼن ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻓﺮاد ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ از اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮردی ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد و ﺳـﺮاﻧﺠﺎم اﯾـﻦ ﻓﺮﻫﻨـﮓ اﺻـﻮﻟﯽ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺷﺨﺼﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ آﻧﻬﺎ را اﺻﻼح ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺗﮏ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ اﺳﺖ و ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺎﺑﻊ ارزی ﺑﻪ ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ ﺧﺎم )ﮐﻪ ﺑﻪ درﺳـﺘﯽ‬
‫در ﻧﻈﺎم ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﺑﺎ ﻋﻨﻮان واﮔﺬاری داراﯾﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ای ذﮐﺮ ﺷـﺪه اﺳـﺖ( ﺑـﻪ ﺷـﺪت واﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ و اﮐﺜـﺮ‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ اﺳﺮاف ﻣﯽ ﺷﻮد وارداﺗﯽ ﺑﻮده و ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن آﻧﻬﺎ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎن را ﺑـﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﻣﯽ ﻓﺮوﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫وﯾﻠﺪاوﺳﮑﯽ در ﻣﻮرد وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی و ﺑﻮدﺟﮥ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺟﺎری ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔـﺬارﯾﻬﺎی ﺟﺪﯾـﺪ )ﺑﻮدﺟـﻪ‬
‫ﻫﺎی ﻋﻤﺮاﻧﯽ( را ﻣﯽ ﺑﻠﻌﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﺮان ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﺎدی اش را ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل درآورد ) واﯾﻦ ﻫﻤـﺎن ﭼﯿـﺰی اﺳـﺖ ﮐـﻪ اﻧﺠـﺎم‬
‫دادن آن ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ دوﻟﺘﻤﺮدان اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻨﻤﺎﯾﻨـﺪ( آﯾﻨـﺪه‬

‫‪٥‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫اش ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺗﮑﺮار ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ دوﻟﺘﻤﺮدان ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻨﺎﺑﻬﯽ از درآﻣﺪﻫﺎی ﻧﻔﺖ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﺻـﺮف ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻮد ﮐﻤﺎﮐﺎن ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺧﺮج ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ,‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮای ﻫﻤﺎن اﻣـﻮری ﮐـﻪ ﺗﺤـﺖ ﮐﻨﺘﺮﻟـﺸﺎن‬
‫ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺻﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‬ ‫ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫اﻟﻒ( دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻼن‪:‬‬
‫ﻧﻈﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی و ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮرﻣﺎن دارای ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ و ﮐﺎراﺋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ذﯾﻞ ﺑﻪ ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻣﻮرد آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﺷﺎره ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺿﻌﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻠﻤﯽ و ﻋﻤﻠﯽ آن ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ در ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﻪ رﯾـﺰی اﯾـﺮان ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ وﺳﯿﻠﻪ‪ -‬ﻫﺪف و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎری‪.‬‬
‫‪ .2‬در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ دﻗﯿﻖ و ﻋﻠﻤﯽ اوﻟﻮﯾﺘﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻦ روﺷﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اوﻟﻮﯾﺘﻬـﺎ و ﺗﺨـﺼﯿﺺ ﺑﻬﯿﻨـﻪ در ﻧﻈـﺎم‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺿﻌﻒ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﯿﺎن ﻣﺪت )‪ 5‬ﺳﺎﻟﻪ( ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ اﻫﺪاف ﮐﻮﺗﺎه ﻣـﺪت‬
‫در راﺳﺘﺎی اﻫﺪاف ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﮑﺮدن دﻗﯿﻖ ﻫﺪف‪ ,‬در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻫﺪف و اﻣﮑﺎن وﺻﻮل ﺑﻪ آن‪ ,‬در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﻋﺎﻣﻞ زﻣـﺎن‬
‫در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻫﺪف‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ روش و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻻزم ﺑﺮای ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺿﻌﻒ در ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺑﻮدﺟﻪ‪.‬‬
‫‪ .6‬ﻋﺪم ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺿﺮورت‪ ,‬ﻣﺎﻫﯿﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﺮآورد ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻄﻮرﯾﮑـﻪ ﺑﻮدﺟـﻪ رﯾـﺰی ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﻣﻘﺪاری اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﻗﯿـﻖ ﻋﻠﻤـﯽ و ﺑﺮرﺳـﯽ ﻋﻠـﻞ‪ ,‬ﺿـﺮورت و‬
‫اﻫﺪاف ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺿﻌﻒ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ از ﻗﺒﯿﻞ؛ ﻋﺪم ﺗﻌﯿﯿﻦ دﻗﯿﻖ اﻫﺪاف‪ ,‬ﺳﯿﺎﺳـﺘﻬﺎ و وﻇـﺎﯾﻒ ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت و ﻣﯿﺎن ﻣﺪت ﻫﻨﮕﺎم اﺑﻼغ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﻮدﺟﻪ و ‪...‬‬
‫‪ .8‬ﮐﻢ دﻗﺘﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﻋﻠﻤﯽ در ﺑﺮآورد ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻧﺮﻣﻬـﺎﯾﯽ ﺑـﺮای ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ و ﻧﯿﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻓﺮﺻﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﺑﺮآورد ﺑﻮدﺟﻪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺠﺎری اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮآورد ﺑﻮدﺟـﻪ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﮥ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺠﺎی ﺑﺮرﺳﯿﻬﺎی ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺒﻨﺎی ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻗﺮار ﮔﯿﺮد در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺨـﺸﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺨﺸﻬﺎ در ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽ ﮔﯿـﺮد ﻟـﺬا ﺗﺨـﺼﯿﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﻪ‬

‫‪٦‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺻﻮرت ﺑﻬﯿﻨﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ را در اﺧﺘﯿﺎر ﺑﺨﺸﻬﺎﯾﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ وﻗﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﺟﺬب آﻧﭽـﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﺗﺨﺼﯿﺺ داده ﺷﺪه‪ ,‬ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .9‬ﺿﻌﻒ اﻣﮑﺎن ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺣﺠﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ‪ ,‬ﻋﺪم ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ و ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻫﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎت‬
‫و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪.‬‬
‫‪ .10‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ اﯾﺮان اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﺮآورد ﮐﺎذب ﻣﯽ ﮐﻨﻨـﺪ و ﺑـﺮای ﺑـﻪ دﺳـﺖ آوردن‬
‫ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ واﻗﻌﺎً ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺎز واﻗﻌﯽ ﺧﻮد را درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ,‬از ﻃﺮف دﯾﮕـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ و‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﻫﻢ از اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻃﻼع دارد‪ ,‬ﻫﻤﻮاره ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ از ﺑﻮدﺟﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﮐﻢ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻫﺮ دو اﯾﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻏﯿﺮ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .11‬ﺿﻌﻒ در ﺑﺮرﺳﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ آﻧﻬﺎ و ﻫـﻢ از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و اﻫﻤﯿﺖ ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮ ﺑﻌﺪ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎدی ﺗﻮﺟـﻪ دارد و‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮ ﺑﻌﺪ ﮐﺎراﯾﯽ آن ﯾﻌﻨﯽ اﺟﺮای ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﻤﮑﻦ‪ ,‬ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .12‬ﺑﻮدﺟﻪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺤﻮر ﺑﻮده و ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﻨﺪه ﻋﻤﻠﮑﺮد‪ ,‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﺑﺎزدﻫﯽ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ ﻧﺎﺷـﯽ‬
‫از روش ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﺑﻪ ﮐﺎراﺋﯽ و اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ و ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ داده ﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎده ﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ .13‬ﺿﻌﻒ اﻃﻼع و آﮔﺎﻫﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ و ﺗﻼش ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ اﻋﺘﺒﺎرات ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ ﺟـﺎی ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫راﻫﻬﺎی ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ و ﺣﺬف ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﺿﺮور‪.‬‬
‫‪ .14‬ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺮ ﻫﺪﻓﯽ اﺑﺰار ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻬﻢ در ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی اﯾﺮان رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .15‬واﮔﺬاری اﻋﺘﺒﺎرات ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﺎﻧﻪ زﻧﯽ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﻮاﺑﻂ و ﻗﻮاﻋﺪ ﻋﻠﻤﯽ و دﻗﯿﻖ ﺑﻮده ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑﻂ‪ ,‬دوﺳﺘﯿﻬﺎ‪ ,‬ﺣﺐ و ﺑﻐﻀﻬﺎ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن‪.‬‬
‫‪ .16‬ﻣﻠﺰم ﻧﮑﺮدن ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﯿﺸﺒﺮد اﻫﺪاف و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ .17‬ﺿﻌﻒ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﯿﻦ اﺟﺰای ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮدﺟﻪ )در ﺳﯿﮑﻞ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ,‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ درون ﻫـﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ و‬
‫‪(...‬‬
‫‪ .18‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ ﻧﻈﺎرت ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻮدﺟﻪ و ﺿﻌﻒ ﺑﺎزﺧﻮرد اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﺳﯿﮑﻞ ﺑﻮدﺟﻪ‪.‬‬
‫‪ .19‬ﻋﺪم ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد واﻗﻌﯽ ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑـﺎ ﺑﻮدﺟـﻪ ﻣـﺼﻮب و اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ از ﻧﻈـﺮ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ای‪ ,‬ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ‪ ,‬اﻫـﺪاف و ‪...‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪم ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﮔﺰارش دﻫﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻮدﺟﻪ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ .20‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت‪ ,‬ﻣﯿﺎن ﻣﺪت و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪.‬‬
‫‪ .21‬ﺗﻌﺪد ﺗﺒﺼﺮه ﻫﺎ‪ :‬ﻧﺎرﺳﺎﯾﯿﻬﺎی ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی اﺟﺮاﯾﯽ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺒﺼﺮه ﻫﺎی داﺋﻤﯽ و ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﻣﺠﻮزﻫﺎی ﺧﺎص ﯾﺎ اﺻﻼح ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺼﻮب ﻣﻮﺟﻮد اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ب( دﯾﺪﮔﺎه ﺧﺮد‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ اﺧﺬ ﻣﺠﻮز دوﻟﺖ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﺳﺖ‪ ,‬راﻫﻨﻤﺎی اﺟﺮای ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎ‪ ,‬ﺣﺪود ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ و ﻋﻤﻠﯿﺎت دوﻟﺘﯽ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣـﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ,‬ﺑﻮدﺟﻪ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺑﺰار ﮐﻨﺘﺮل دوﻟﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻮدﺟﻪ‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی اﻣﮑـﺎن ﭘـﺬﯾﺮ‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻮ ‪...‬‬
‫ﻟﮑﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﻣﻨﺸﺎء اﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ اﺟﺮا ﺷﻮد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از اﺳﺮاف و ﺗﺒﺬﯾﺮﻫﺎ را ﻫﻢ ﻣـﯽ ﺗـﻮان‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﺒﻮد ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﻠﯽ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﯾﻦ دو ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﺪﯾﺪاً ﺑﺮ روی ﻫـﻢ ﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻣـﯽ‬
‫ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﺟﺮای ﺑﻮدﺟﻪ در ﮐﺸﻮرﻣﺎن دارای ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺿﻌﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﻣﮑﺎﻧﺎت در راﺳﺘﺎی اﻫﺪاف‪ ,‬وﻇﺎﺋﻒ و ﻣﺄﻣﻮرﯾﺘﻬﺎی اﺻﻠﯽ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠـﯽ ﻫـﺮ دﺳـﺘﮕﺎه‬
‫اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﺮای اﺟﺮای ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎی ﺧﺎص و ﺣﺼﻮل ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻣﺸﺨﺼﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺷﺪه اﺳﺖ اﮔﺮ ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ ﺧـﻮد‬
‫را در ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ و اﻧﺠﺎم ﻫﺰﯾﻨﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ داﻧﺪ در ﻋﻤﻞ از اﻫﺪاف اﺻﻠﯽ ﺧﻮد دور ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ و اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫‪ .2‬در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻋﺘﺒﺎرات ﻣﻌﻤﻮﻻً در آﺧﺮ ﺳﺎل واﮔﺬار ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻓﺮﺻﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﺼﺮف ﻧﻤﻮدن وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ در ﻣﺎﻫﻬﺎی ﭘﺎﯾﺎن ﻫﺮ ﺳﺎل ﺗﻼش ﻣﺪﯾﺮان ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی ﺗﺨـﺼﯿﺺ ﯾﺎﻓﺘـﻪ‬
‫ﺳﯿﺮ ﺻﻌﻮدی ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ! ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺟﺬب ﺑﻮدﺟﻪ اوﻻً ﺳﺎل آﯾﻨﺪه ﺑﻮدﺟـﻪ ﮐﻤﺘـﺮی ﺑـﺮای آن ﺳـﺮ ﻓـﺼﻞ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺛﺎﻧﯿﺎً ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮان اﺟﺮاﯾﯽ ﺟﺬب ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدﺟﻪ اﺳـﺖ! ﻟـﺬا ﻃـﯽ ﻣﺎﻫﻬـﺎی‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل ﺑﺴﯿﺎری ﺧﺮﯾﺪﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﺿﺮوری ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺟﺬب ﺑﻮدﺟﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺿﻌﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﻃﻮرﯾﮑﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﯿﺎز وﺟﻮه ﻧﻘﺪ دراﺧﺘﯿﺎر واﺣﺪﻫﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻗﺮار ﻧﻤـﯽ‬
‫ﮔﯿﺮد‪ .‬در اﺧﯿﺎر داﺷﺘﻦ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﭘﺪﯾﺪه ای ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎده‪ ,‬اﻣﺎ در واﻗﻊ ﺷﻤﺸﯿﺮ دو ﻟﺒﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ آن ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪی ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬ﺣﻔﻆ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻗـﻊ ﺗﻌﻬـﺪات دارای اﻫﻤﯿـﺖ ﻣـﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﮕﻬﺪاری وﺟﻮه ﻧﻘﺪ ﺑﯿﺶ از ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‪ ,‬ﻣﺴﺌﻠﻪ رﺳﻮب ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ و ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از آن را‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻓﻘﺪان ﻧﻈﺎرت ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ دﻗﯿﻖ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻧﻈﺎرت ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ,‬ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﮐـﺸﻮر‪,‬‬ ‫‪.4‬‬
‫ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ و ﻃﺮح ﻫﺎی ﻋﻤﺮاﻧﯽ از ﻧﻈﺮ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻫـﺎ و ﺳﯿﺎﺳـﺘﻬﺎی ﺗﻌـﯿﻦ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﺪون ﺷﺪه وﺟﻮد ﻧﺪارد و در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ روﺷـﻦ ﻧﺒـﻮدن‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺎر و ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﺳﻨﺠﺶ‪ -‬ﺑﻪ وﯾﮋه از ﻧﻈﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ -‬و ﻧﯿﺰ ﻋﺪم وﺟﻮد ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن آﮔـﺎه و‬
‫ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ,‬ﻧﻈﺎرت ﻓﻮق ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮ دوﻟﺘﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻓﺎل ﻧﯿﮏ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد اﻣﺎ در ﺑﺨـﺶ دوﻟﺘـﯽ ﭼﻨـﯿﻦ‬ ‫‪.5‬‬
‫ﻧﺒﻮده و ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻣﺸﮑﻼت ﺳﺎزﻣﺎن و ﯾﺎﻓﺘﻦ راﻫﻬﺎی ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪن ﻣﺪت زﻣﺎن اﺟﺮای ﭘﺮوژه ﻫﺎ و ﻃﺮح ﻫﺎ‪ :‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﭘﺮوژه ﻫﺎی ﯾﮑﯽ دو ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه دﻫﻬﺎ ﺳـﺎل‬ ‫‪.6‬‬
‫ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﺪ و دﻫﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﻋﺘﺒﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ رﺳﺪ و زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﭘﺮوژه اﻓﺘﺘﺎح ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫دو ﺳﻪ دﻫﻪ از ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی روز دﻧﯿﺎ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﺳﻨﺠﺶ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم داﺷﺘﻦ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺧﺎﻟﯽ و ﯾﺎ واﮔﺬاری اﻣﻮر و وﻇـﺎﯾﻒ ﭘـﯿﺶ از ﻇﺮﻓﯿـﺖ ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬ ‫‪.7‬‬
‫ﻋﺪم ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎ‪ .‬داﺷﺘﻦ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻣﺎزاد ﯾﺎ اﺿـﺎﻓﯽ در ﻫـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻣﻘﺎوﻣـﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎی ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ‪ ,‬ﺣﻮادث ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﺸﺪه ﯾﺎ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﯾﺪ در ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮔﺮدد‪ .‬ﮔـﺎﻫﯽ در راه ﺗـﺄﻣﯿﻦ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻫﺪﻓﯽ از ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت و ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ ﻣﻮﺟﻮدﯾﻬﺎ ﺑـﻪ ﻣﯿﺰاﻧـﯽ ﺑـﯿﺶ از ﺣـﺪ ﻣﺘﻌـﺎرف و در اﺳـﺘﺨﺪام‬
‫داﺷﺘﻦ اﻓﺮادی ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از ﻫﻤﻪ وﻗﺖ وﻧﯿﺮوی ﻣﺆﺛﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ای ﮐﺮد ﭼﺎره ای ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﺪﯾﺪۀ اوج ﻣﺼﺮف درآﻧﻬﺎ ﻣﺼﺪاق دارد ﭼﺎره ای ﺟﺰء ﺗﻦ دادن ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺪﺑﯿﺮی وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺨﺶ دﻓـﺎع‬
‫در ﻃﯽ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ آن ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس زﻣـﺎن ﺟﻨـﮓ و ﺑـﺎ ﺑﺪﺑﯿﻨﺎﻧـﻪ ﺗـﺮﯾﻦ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﻪ از ﺑﺎﻻﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﯾﮑﺘﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد در ﺻـﻮرﺗﯿﮑﻪ ﺑـﺎ ﯾـﮏ ﮐـﺎر‬ ‫‪.8‬‬
‫ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ دﻗﯿﻖ و ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن و ﻣﺘﺨﺼـﺼﯿﻦ از ﭘـﺎﯾﯿﻦ ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻ ﻧﯿﺎزﻫـﺎی ﻣـﺎﻟﯽ دﺳـﺘﮕﺎﻫﻬﺎ را‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﺟﻬﺖ آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺸﺎع‪ :‬در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ,‬ﺑﺮﺧﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻃﻮری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ واﺣﺪ‬ ‫‪.9‬‬
‫ﺧﺎص اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ آب‪ ,‬ﺑﺮق‪ ,‬ﮔﺎز ‪ ...‬ﮐﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺣﺴﺎب ﭘﺬﯾﺮی در آﻧﻬﺎ ذاﺗﺎً اﻧﺪک اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺬﯾﺮی اﻧﺪک ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺸﺎع‪ ,‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻧﺎﺑﺠﺎ در اﯾﻦ ﻗـﺴﻤﺖ ﺻـﻮرت ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﺿﻤﻦ ﺗﻼش ﺑﺮای ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‪ ,‬ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻤﯿﻨﮕـﺎه راﻫﺰﻧـﺎن ﺑﻬـﺮه وری‪ ,‬ﻣـﻮرد‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ .10‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﻮدن ﻣﯿﺰان ﺑﺎزدﻫﯽ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ در ﻗﺒﺎل اﻋﺘﺒﺎراﺗﯽ ﮐﻪ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﮑﯽ از اﺷﮑﺎﻻت ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫رﯾﺰی اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺷﻔﺎف ﻧﺒﻮدن و روﺷﻦ ﻧﺒﻮدن ﻣﻮارد ﻣﺼﺮف اﻋﺘﺒﺎرات‪ ,‬ﻣﻮﺟﺒﺎت اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ آورد‪ .‬ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻋﺘﺒﺎری ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾـﺪ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﻋﺘﺒﺎرات ﭼﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .11‬ﻗﯿﻤﺖ ﮔﺬاری اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ؛ ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺮای اراﺋﻪ و ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻣـﯽ ﺑﺎﯾـﺴﺘﯽ ﻋﻤﻠﯿـﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ روی آن‬
‫ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد و ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻃﯽ ﮐﻨﺪ‪ ,‬در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاﻗﻌﯽ ﺳﻮء ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺎی ﺗﻤﺎم ﺷـﺪه را‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﭼﻮن در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﻤﻮﻻً از روش »ﻫﺰﯾﻨﻪ ﯾﺎﺑﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ ای« اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐـﻪ در آن ﺑـﻪ ﻣﺮﮐـﺰ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻫﺮ ﻣﺮﮐﺰ‪ ,‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻮﺟﻮدی آن ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻨﻈﻮرﻣﯽ ﺷﻮد و ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪن‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎب اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﻬﺎی ﺗﻤﺎم ﺷﺪۀ ﮐﺎﻻ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻓﺎﻗـﺪ ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪی‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪی ﯾﮏ ﺑﺨﺶ‪ ,‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺨﺸﻬﺎ را ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .12‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﯾﺎراﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت واﻗﻌﯽ ﻧﺸﺎن داده ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ روزی اﯾـﻦ‬
‫ﯾﺎراﻧﻪ ﻫﺎی ﺣﺬف ﺷﻮﻧﺪ آن ﻣﻮﻗﻊ ارﻗﺎم ﻫﺰﯾﻨﻪ ای واﻗﻌﯽ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬واﻗﻌﯽ ﻧﺒـﻮدن ارﻗـﺎم ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﻋـﺪم‬
‫ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .13‬ﻫﻢ اﮐﻨﻮن ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﮐﺸﻮر ﺗﻬﯿـﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ ,‬ﮐﻨﺘـﺮل و ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ اﺟـﺮای آن‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻮاﻣﻞ وزارت اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدی و داراﯾﯽ )ذﯾﺤﺴﺎﺑﺎن( و دﯾﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﻧﻈﺎرت ﻣـﺎﻟﯽ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﺗﻄﺎﺑﻖ‪ ,‬ﻧﺤﻮه ﺣﺼﻮل درآﻣﺪﻫﺎ و اﻧﺠﺎم ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘـﺮرات ﺗﻮﺟـﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد و ذی ﺣـﺴﺎﺑﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی اﺟﺮاﯾﯽ و ﻣﯿﺰان ﮐﺎرآﯾﯽ آﻧﺎن ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ذﯾﺤﺴﺎب ﺗﻤﺎم اﺳﻨﺎد ﻣـﺎﻟﯽ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ذی رﺑﻂ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای وارﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﻮﻟﯽ ﺧﺎرج از ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﺟﺎری ﺧﺮج ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫اﮔﺮ از اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد ﯾﺎ ﺑﺎ ﮐﺎراﯾﯽ اﻧﺪک از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری ﮔﺮدد ذی ﺣﺴﺎب ﻫـﯿﭻ ﻧﻘـﺸﯽ‬
‫در ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﺪم ﮐﺎرآﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﯾﮏ رﯾﺎل اﺿﺎﻓﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷـﻮد ذﯾﺤـﺴﺎب ﺟﻠـﻮی‬
‫آن را ﻣﯽ ﮔﯿﺮد؛ اﻣﺎ اﮔﺮ آن ﮐﺎرﻣﻨﺪ در دﺳﺘﮕﺎه اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﯿﮑﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻫـﯿﭻ ﮐـﺎری اﻧﺠـﺎم ﻧﺪﻫـﺪ ﺑـﺎ آن ﻫﯿﭽﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردی ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﯾﺎ اﮔﺮ ﯾﮏ رﯾﺎل ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﮐـﺎﻻ ﺧـﺎرج از ﺿـﻮاﺑﻂ ﻣـﺎﻟﯽ و ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎﺗﯽ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﺷـﻮد‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ دﯾﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﮔﺰارش ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻣﮑﺎﻧﺘﯽ ﺧﺮﯾﺪاری ﺷﻮد و ﺳـﭙﺲ ﺧـﻮب ﻧﮕﻬـﺪاری ﻧـﺸﻮد ﯾـﺎ‬
‫اﺻﻮﻻً اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ آن ﻫﯿﭻ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .14‬در اﻏﻠﺐ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی‪ ,‬ﺣﺠﻢ وﺳﯿﻌﯽ از اﺑﺰار‪ ,‬اﻣﮑﺎﻧﺎت‪ ,‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ‪ ,‬وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻋﻮاﻣﻠﯽ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ وﺟـﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﺮآورد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫‪١٠‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿـﺮد و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﯽ‬
‫رﺳﺪ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿـﺮد در اﯾـﻦ ﺻـﻮرت‬
‫اداﻣﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﺟﯿﻪ اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﻫـﻢ ﭼﻨـﯿﻦ ﻋـﺪم ﺗﺤﻠﯿﻠﻬـﺎی ﻫﺰﯾﻨـﻪ‪-‬ﻓﺎﯾـﺪه ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬـﺎ و‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت در دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی دوﻟﺘﯽ‪.‬‬
‫‪ .15‬ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻧﻈﺎم اداری در ﺗﻬﺮان و ﻣﺮاﮐﺰ اﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺗﺎ اوﻻً وزارﺗﺨﺎﻧـﻪ ﻫـﺎ و ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی‬
‫دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺟﺰﺋﯽ و ﮐﻠﯽ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﺛﺎﻧﯿﺎً ﺣﺲ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و ﻗﺪرت اﺑـﺪاع و اﺑﺘﮑـﺎر در ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﻦ ﭘـﺎﯾﯿﻦ ﺗـﺮ‬
‫ﮐﻤﺮﻧﮓ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﮐﺸﻮر ﻓﺎﻗﺪ ﺿـﻮاﺑﻂ ﻣﺸﺨـﺼﯽ ﺑـﺮای ﺗﻬﯿـﻪ و ﺗﻨﻈـﯿﻢ وﭼﮕـﻮﻧﮕﯽ‬
‫اﺟﺮای ﻏﯿﺮ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﻋﺘﺒﺎرات ﺟﺎری و ﻋﻤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .16‬دوﺑﺎره ﮐﺎرﯾﻬﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺗﮑﺮاری‪ ,‬ﺗﺪاﺧﻞ و ﺗﺸﺎﺑﻪ وﻇﺎﯾﻒ‪ ,‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﺎﻣﻮزون و ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ وﻇـﺎﯾﻔﯽ و ﺗﻘـﺴﯿﻢ ﯾـﮏ‬
‫وﻇﯿﻔﻪ ﺑﯿﻦ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮕﺎه دوﻟﺘﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .17‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻋـﺪم ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺑﻬـﺮه وری‬
‫ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﺳﺘﻔﺎده ﻏﯿﺮ ﮐﺎرآﻣﺪ و ﻏﯿﺮ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ زﻣﺎن از ﻣﺼﺎدﯾﻖ اﺗﻼف ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .18‬رﺷﺪ وﮔﺴﺘﺮش ﺣﺠﻢ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ‪ ,‬وﻇﺎﯾﻒ و ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﻫﺎی اﺻـﻠﯽ دﺳـﺘﮕﺎه اﺟﺮاﯾـﯽ ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫اﺷﮑﺎﻻت ﻧﻈﺎم اداری ﻣﻮﺟﺐ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .19‬وﺟﻮد داراﺋﯿﻬﺎی راﮐﺪ و ﻏﯿﺮ ﻣﻮﻟﺪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﻣﻮﺟﻮدﯾﻬـﺎ از ﻗﺒﯿـﻞ ﻣﻮﺟـﻮدی اﺿـﺎﻓﯽ ﮐﺎﻻﻫـﺎ در‬
‫اﻧﺒﺎر‪ ,‬داراﺋﯿﻬﺎی ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﯿﻦ‪ ,‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ,‬ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت‪ ,‬ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت و ‪ ...‬اﯾﻦ اﺳﺘﻌﺪاد را دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‬
‫ﺑﻪ داراﺋﯿﻬﺎی راﮐﺪ و ﻏﯿﺮ ﻣﻮﻟﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد و اﺣﺘﻤـﺎل دارد ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑـﺪون ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻣﻄﻠـﺐ ﺑـﺮای ﺣﻔـﻆ و‬
‫ﻧﮕﻬﺪاری اﻧﻬﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯾﯽ را ﻫﻢ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ از ﻗﺒﯿﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻧﮕﻬﺒـﺎﻧﯽ‪ ,‬آب‪ ,‬ﺑـﺮق‪ ,‬ﻧﯿـﺮوی اﻧـﺴﺎﻧﯽ و ‪ ...‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدی اﻧﺒﺎر در ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎﺳﯽ را اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﺻﺤﯿﺢ آن ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮه‬
‫وری ﮔﺎم ﺑﺮداﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ .20‬ﻓﻘﺪان ﻧﻈﺎﻣﻬﺎ و روش ﻫﺎی ﻧﮕﻬﺪاری اﻣﻮال‪ ,‬اﻣﻼک داراﺋﯿﻬﺎ‪ ,‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺎرج از رده ﻧﻤﻮدن اﻗـﻼم‪ ,‬ﻟـﻮازم و‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﻗﻼم ﻧﻮ ﺑﻪ ﺟﺎی آﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫‪ .21‬ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﻣﯿﻦ ‪0‬ﺧﺮﯾﺪ( ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ )‪ ,Jast- In- Time (J.I.T‬ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﻣﺆﺳـﺴﺎت واﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ وزارت‬
‫دﻓﺎع آﻣﺮﯾﮑﺎ از ‪ J.I.T‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺰاﯾﺎی ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی ﺑﺮای آﻧﻬﺎ داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﮐﻤﺘـﺮﯾﻦ ﻧﻔـﻊ آن ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫ﮔﺬاری ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻮد ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١١‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺧﺮﯾﺪ »ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎ را از ﺑـﺎزار ﺗﻬﯿـﻪ ﮐﻨـﯿﻢ ﮐـﻪ ﮐـﺎﻫﺶ داﺋﻤـﯽ در‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﻧﯿﺰ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن« ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .22‬ﮐﻤﺒﻮد ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺠﺮب و آﻣﻮزش دﯾﺪه ﺑﺎ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻋﺎﻟﯿﻪ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ در اﻣﺮ ﺑﻮدﺟـﻪ رﯾـﺰی‪ ,‬ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣـﺎﻟﯽ‪,‬‬
‫اﺟﺮاﯾﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﺳﻄﻮح ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ واﮔﺬاری اﻣﻮر ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﻬﺪ و ﺗﺨﺼﺺ آﻧﻬﺎ‪ ,‬ﻧﺎﮐـﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﻮدن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری در ﺟﻬﺖ آﻣﻮزش ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰش اﻧﻬﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻞ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .23‬ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ :‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ آﻣﻮزه ﻫﺎی دﯾﻨﯽ )ﮐﻪ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ‪ ,‬ﺳﺎده زﯾﺴﺘﯽ‪ ,‬دوری از‬
‫اﺳﺮاف و ﺗﺠﻤﻞ ﮔﺮاﯾﯽ دارﻧﺪ‪ (.‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ آﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﺎ اﺳـﺮاف و ﺗﺒـﺬﯾﺮ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮی در دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی دوﻟﺘﯽ وارد ﺷـﺪه و ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺻـﺤﯿﺢ ﻣـﺼﺮف‪ ,‬ﺗﻮﻟﯿـﺪ و ﻏﯿـﺮه در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫آﻣﻮزش داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎﻻﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ اﺳﺴﺖ و ﻫﻨـﻮز ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺘﻪ‬
‫اﯾﻢ اﻗﺪاﻣﯽ ﺟﺪی در ﺧﺼﻮص اﺻﻼح ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺻﻮرت دﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬

‫اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻏﯿﺮ ﺑﻬﯿﻨﻪ )ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ( ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺸﮑﻞ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی دوﻟﺘﯽ اﯾﺮان ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎ ﮐﻨﻮن در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺪان ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ از دو دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻼن )ﻣـﺸﮑﻼت ﻧﻈـﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾـﺰی و ﺑﻮدﺟـﻪ‬
‫رﯾﺰی( و ﺧﺮد )ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮای ﺑﻮدﺟﻪ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ آن( ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮآورد و ﺗﻨﻈﯿﻢ‪ ,‬ﺗﺼﻮﯾﺐ‪ ,‬اﺟﺮا و ﮐﻨﺘﺮل را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﺪام از اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫در ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮر روﺷﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﻋﻠﻤﯽ و ﺳﻨﺘﯽ‪ ,‬ﻋﺎدﺗﻬﺎی رﻓﺘﺎری ﻏﻠﻂ‬
‫و ﻋﺪم دﻗﺖ و ﻏﯿﺮه ‪ ...‬در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻮق زﻣﯿﻨﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آورد‪.‬‬
‫در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ ﻓﺎرﺳﯽ اﺗﻼف ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻫﻼک ﮐﺮدن‪ ,‬ﻧﯿﺴﺖ ﮐﺮدن‪ ,‬ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮدن ﯾﺎ ﻣﻌﯿـﻮب ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻣـﺎل ﺑﻄـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺑﺪون ﺗﻘﺼﯿﺮ و ﯾﺎ ﺑﺎ ﺗﻘﺼﯿﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻣﯽ ﺗﻮان از زواﯾﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗـﺮار داد از‬
‫ﻗﺒﯿﻞ اﻋﺘﻘﺎدی‪ ,‬ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ,‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ,‬ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی‪.‬‬
‫در دﯾﺪﮔﺎه ﮐﻼن ﻣﻮاردی از ﻗﺒﯿﻞ ﺿﻌﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی‪ ,‬در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ اوﻟﻮﯾﺘﻬﺎ‪ ,‬ﺿﻌﻒ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﺎی ﻣﯿﺎن ﻣﺪت‪ ,‬در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ اﻫﺪاف ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت در راﺳﺘﺎی اﻫﺪاف ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪ ,‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ روش و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻻزم ﺑﺮای ﺗـﺪوﯾﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ‪ ,‬ﻋﺪم ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺿﺮورت و ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‪ ,‬ﺑﺮآورد ﮐﺎذب‪ ,‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺤﻮر ﺑـﻮدن ﺑﻮدﺟـﻪ‪ ,‬ﻋـﺪم ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﯾﯽ و‬
‫ﻏﯿﺮه ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ دﯾﺪﮔﺎه ﺧﺮد ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺿﻌﻒ اﺳـﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨـﻪ از ﻣﻨـﺎﺑﻊ و اﻣﮑﺎﻧـﺎت‪ ,‬ﺿـﻌﻒ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‪ ,‬ﻓﻘﺪان ﻧﻈﺎرت ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ دﻗﯿﻖ‪ ,‬ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷﺪن زﻣﺎن اﺟﺮای ﭘﺮوژه ﻫﺎ و ﻏﯿﺮه را ﻣﯽ ﺗﻮان ذﮐﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺳﺆاﻻت ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬

‫‪ .1‬اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪ .2‬ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺪر رﻓﺘﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪ .3‬اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﭼﻪ اﺑﻌﺎدی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪ .4‬ﻧﻈﺮ دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم در ﻣﻮرد اﺳﺮاف ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫‪ .5‬اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ را از زاوﯾﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .6‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺗﺄﮐﯿﺪﻫﺎی ﻗﻮاﻧﯿﻦ در ﻣﻮرد دوری از اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .8‬ﻋﺪم ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺿﺮورت‪ ,‬ﻣﺎﻫﯿﺖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد؟‬
‫‪ .9‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﺸﮑﻼت اﺟﺮا و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .10‬داراﺋﯿﻬﺎی راﮐﺪ و ﻏﯿﺮ ﻣﻮﻟﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد؟‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫روش ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻈﺮی‪ ,‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﺪﯾﺮ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ,‬اﻣـﺎ ﻋﻤـﻼً ﺑﻮدﺟـﻪ ﯾـﮏ وﺳـﯿﻠﻪ ﺑـﺎ‬
‫ارزش اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮان ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ وﺟﻪ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﺗﺬﮐﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان اﻏﻠﺐ ﻣﺎﯾﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ داده و ﺳﻬﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﺑﻮدﺟﮥ ﮐﻠﯽ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧـﻮد‬
‫اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‪ ,‬ﺑﺮآوردﻫﺎی ﻏﯿﺮ دﻗﯿﻖ ﯾﺎ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﺑﻮدﺟﻪ از ﻃﺮف ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑـﺎﻻ‪,‬‬

‫‪١٣‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫وﺿﻊ آﻧﻬﺎ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻧﺎﮔﻮار ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎری اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان و ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﻮﺟﯿـﻪ ﻋﻤـﻞ ﺧـﻮد‪ ,‬ﻣﻨﻄـﻖ و‬
‫دﻻﯾﻠﯽ را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﻣﺬﮐﻮر ذﻫﻦ آﻧﺎن ﺷﺪه و اﯾﻦ ﺷﺒﻬﻪ ﺑﺮاﯾـﺸﺎن ﺑﻮﺟـﻮد ﻣـﯽ آﯾـﺪ ﮐـﻪ ﺑﻮدﺟـﮥ ﻣـﻮرد‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ آﻧﻬﺎ واﻗﻌﺎً ﺑﺮای ﮐﺎری ﮐﻪ دارﻧﺪ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﯽ دﯾﮕﺮ از ﻣﺪﯾﺮان ﺑﺮای ﻧﺸﺎن دادن ﺻﻼﺣﯿﺖ و ﺷﺎﺳﯿﺘﮕﯽ ﺧﻮد‪ ,‬ﺑﻮدﺟﮥ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎزﺷﺎن را ﮐﻤﺘﺮ از آﻧﭽـﻪ واﻗﻌـﺎً ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺑﺮآورد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻌﺪاً در ﻋﻤﻞ ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ آن اﺻﺮار ﻣﯽ ورزﻧﺪ‪ ,‬ﮐﻪ در ﻫﺮ دوی اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋـﺪم ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﭼﻨﺪان ﻣﻄﻠﻮب ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺻﺤﺖ و دﻗﺖ در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﺒﺎرت از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر واﻗﻌﯽ و ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﻣﻮر ﺑﺮآورد ﺷﻮﻧﺪ و داﯾﻤـﺎً‬
‫دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﯿﺰ ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان در ﺻﻮرت ﻟﺰوم‪ ,‬ﺑﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﯽ را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﯽ ﻣﺬﮐﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در زﻣﯿﻨﮥ ﺗﺨـﺼﯿﺺ ﻣﻨـﺎﺑﻊ اﺿـﺎﻓﯽ‪ ,‬ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‪ ,‬ﻋـﺪم‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮ ﺿﺮوری ﯾﺎ ﻗﺒﻮل ﮐﺎرﻫﺎی اﺿﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺆﺛﺮ در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﯿﺸﺮو اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﻣﺪﯾﺮان و اﻃﻤﯿﻨﺎن وﺟـﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﯿﺸﺒﺮد ﮐﺎر واﺣﺪﻫﺎ ﺿﺮوری اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﮥ ﻫﺮ واﺣﺪ ﺑﺎﯾﺪ آﻧﭽﻨﺎن ﺻﺤﯿﺢ و دﻗﯿﻖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ در اﻗـﻼم آن ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن اﻧـﺪازۀ ﮐـﺎﻫﺶ در‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮدد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﺎﻫﯽ ﻻزم ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺎﯾﯽ در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ آﯾـﺪ‪,‬‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس اوﻟﻮﯾﺘﻬﺎ و ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ارزﯾﺎﺑﯽ ﻫـﺪﻓﻬﺎی‬
‫واﺣﺪ و اﺛﺮ آﻧﻬﺎ در ﺑﺎزده ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮد‪ ,‬ﻧﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﻫﺎ؛ ﺑﻌﻀﯽ از اﻗﻼم ﺑﻮدﺟﻪ را ﮐﺎﻫﺶ داد ﯾﺎ ﺣﺬف ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫روﯾﮑﺮد اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎﺻﯽ را ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮان ارﺷﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ آورد‪:‬‬
‫‪ .1‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی از اﻋﺘﺒﺎرات ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺪﯾﺮان را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ اﯾـﻦ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻓﺰاﯾﻨﺪه ﻣﻌﻤﻮﻻً اﯾﻦ ﻣﻌﻀﻞ را ﺣﺎدﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﻣـﯽ داﻧﻨـﺪ ﮐـﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ای اوﻟﯿﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ,‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﯾﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎ را )ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﯿﺎز واﻗﻌﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨـﺪ‪(.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ در دﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ اوﻟﯿﻪ‪ ,‬ﺑﻮدﺟﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ را درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ,‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻮدﺟﻪ درﯾﺎﻓﺘﯽ آﻧﻬﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ اوﻟﯿﻪ ﺧﻮد‬
‫را ﻣﺘﻮرم ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪(.‬‬

‫‪١٤‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻫﺪاف ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﺑﻪ ﻃﺮح ﻫﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ )و ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎ( ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ روﺑﺮو ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻏﺎﻟﺒـ ًﺎ‬ ‫‪.2‬‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻫﺎ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬اﮔﺮﭼﻪ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ رﺷﺪ ﻣﺴﺘﻠﺰم آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘـﺮوژه ﻫـﺎ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﻋﺘﺒﺎرات ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬ﭘﺮوژه ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً اوﻟﯿﻦ ﻣﻮاردی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از درﺧﻮاﺳﺖ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮزه ﻫﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﻠﯿﺪی ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ارﻗﺎم اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﺑﺪون آن ﮐﻪ روش ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺮای اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮد‬ ‫‪.4‬‬
‫ﯾﺎ ﺳﻄﻮح ﺑﻮدﺟﻪ ای ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﺑﻪ وﯾﮋه ﺳﻄﻮح ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ( ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻓﻮری ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎ و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ,‬زﯾﺮا ﺣﺠﻢ ﮐﺎر ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﺸﺨﺺ ﻧـﺸﺪه‬ ‫‪.5‬‬
‫اﺳﺖ‪) .‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﯾـﺎﺑﯽ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﮐﻨﺘـﺮل ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ,‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﺎزﻣﺎن‪ ,‬اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﻣﯿﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و اﻫﺪاف ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‪ ,‬ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ,‬و ﺑـﻪ وﺿـﻮح ﻣـﺸﺨﺺ ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ‪ ,‬و ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐـﻪ‬ ‫‪.6‬‬
‫دﺳﺘﻮر "ﮐﺎﻫﺶ ‪ 10‬درﺻﺪی" ﺻﺎدر ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ,‬اﻋﺘﺒﺎرات ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً اوﻟﯿﻦ ﻣﻮرد اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای رﻓﻊ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯿﻬﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺳﻨﺘﯽ‪ ,‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑـﻪ دو ﺳـﺆال اﺻـﻠﯽ ﮐـﻪ در اواﯾـﻞ دﻫـﻪ ‪1950‬‬
‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ,‬ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻫﻮور )‪ (Hoover commission‬ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ −‬ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻮب ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺑﺰرگ دوﻟﺖ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ و ﺳﻬﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﮐﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ دوﻟـﺖ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان اﺳﺖ؟‬
‫‪ −‬ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺼﻮب ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎرآﻣﺪ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ اﺟﺮا درآﯾﺪ؟ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ,‬آﯾـﺎ ﯾـﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺒﺎﺗﯽ دﯾﮕﺮ ﯾﺎ در ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺮ اﺟﺮا ﺷﻮد؟‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺳﺘﺪﻻﻟﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻘﺎﻃﯽ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮای اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨـﺪی ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺮﺧﯽ اﻫﺪاف ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﻬﻢ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ,‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎ ﻓﺮﺻﺘﯽ را ﺑـﺮای‬
‫ﻣﺪﯾﺮان ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺧﺎص ﺧﻮد دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ,‬ﯾﮏ ﻣﺪﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ,‬وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮﺧـﯽ ﻣﻼﮐﻬـﺎی ﻣـﻮرد ﺗﻮاﻓـﻖ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﯿﺰان دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺷﻮد‪ ,‬ﺷﺎﻟﻮده ای اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫آن‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ را اﺻﻼح ﻧﻤﻮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﺮای ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﺳﺎزﮔﺎر ﮐﺮد‪ .‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ,‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﯿـﺰان دﺳـﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑـﻪ ﯾـﮏ‬
‫ﻫﺪف ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﮥ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﻬﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‪ ,‬و ﻃﺮﺣﻬﺎی ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺪﯾﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٥‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺑﺴﯿﺎری از اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎی رو ﺑﻪ رﺷﺪ‪ ,‬درﺻﺪد ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺧﻮد و ﺣﺮﮐـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑﻨـﺪی ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﮕﻮی ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎی اﺻﻠﯽ آن ﻣـﯽ ﺗـﻮان اﻣـﻮری‬
‫ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ,‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷـﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ آن آﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺴﺘﻠﺰم ﭼﻬﺎر ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻼﺣﯽ ﻋﻤﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ,‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ در اﻓﻖ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮی از ﻃﺮح ﺑﻮدﺟﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ و ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﯿﺎن‬
‫ﻣﺪت ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺎً اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ,‬ﻧﻮﻋﺎً ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺠﺪد و اﺻﻼح ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً اﺣﺘﻤﺎﻻً‪ ,‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻮدﺟﻪ و ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻌﺎً _ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻣﺸﮑﻞ ﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ_ اراﺋﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺪﯾﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ و ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺸﻮﯾﻘﯽ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﺪام از اﯾـﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﺶ ﻧﯿﺎزی ﺑﺮای اراﺋﻪ ﻣﻮﻓﻖ اﻟﮕﻮی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ,‬ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ دﻗﯿـﻖ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻘﺎط آﻏﺎزﯾﻦ ﺑﺮای ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﯾﺠﺎد زﺑﺎن ﻣﺸﺘﺮک ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺪم اﯾﺠﺎد زﺑﺎن ﻣـﺸﺘﺮک ﯾﮑـﯽ از دﻻﺋـﻞ ﺷﮑـﺴﺖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺑﺪون زﺑﺎن ﻣـﺸﺘﺮک ﻣﺤﮑـﻮم ﺑـﻪ ﻧﺎﮐـﺎﻣﯽ و ﻋـﺪم‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در روزﻫﺎی اوﻟﯿﻪ‪ ,‬ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺎﺳﯽ در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻣﻔﯿـﺪی‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻼﺣﺎت‪ ,‬ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﺳـﯿﺘﻢ ﻫـﺎی ﺣـﺴﺎﺑﺪاری‪,‬‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﮐﺎﻣﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎت دوﻟﺘﯽ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ و ﻣﺤـﺪود ﺑـﻮدن ﺳـﻨﺠﺶ ﻫـﺎی در ﺣـﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن در اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻠﮑـﺮد ﺷـﺪﯾﺪاً ﻧـﺎﻗﺺ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در ﻋﻤـﻞ‪,‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ,‬وﻗﺖ ﮔﯿﺮ ﺑﻮده و ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﻤﺎﯾﺖ اداری ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ,‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﯾﺎﺑﯽ‪ ,‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺳـﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﮑـﺮد ﻫـﺮ ﮐـﺪام از‬
‫اﻟﺰاﻣﺎت ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﮔﺬاران ﻧﯿﺰ اﻏﻠﺐ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽ دادﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﯿﺎت و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺻﺮﯾﺢ ﻣﻄﺮح ﻧﺸﻮد و‬
‫ﺳﻄﻮح ﻋﻤﻠﮑﺮدی در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدﺟﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮد و ﮐﻼً ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻏﯿﺮ ﺷﻔﺎف و ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در ﻋﻤﻠﯿﺎت دوﻟﺘﯽ‪ ,‬ﺑﻪ ﻃﻮر روز اﻓﺰوﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﺶ ﺷﺮط ﻣﻬﻢ ﺑﺮای ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺧﻮب و رﺷـﺪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی ﭘﺎﯾﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮای اﻗﺘﺼﺎدﻫﺎی رو ﺑﻪ ﻧﻤﻮ‪ ,‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺟﻨﺒﮥ ﻣﻬﻤﯽ از ﺣﻔﻆ اﻋﺘﻤﺎد در دوﻟﺖ و‬
‫از اﯾﻦ رو ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﺳﯿﺘﻢ دﻣﻮﮐﺮاﺗﯿﮑﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮرد اﺧﯿﺮ ﺑﺎ در ﻣﻌﺮض ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎی‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻣﺎﻟﯽ در ﺑﺎزارﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﺴﺮ ﻣﺎﻟﯽ از ﺑﺎزار را‪ ,‬ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺧﺎﺻـﯽ ﺣـﺎد ﺟﻠـﻮه ﻣـﯽ دﻫـﺪ‪ .‬ﭼﻨـﯿﻦ‬
‫ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺑﺴﯿﺎری از دوﻟﺖ ﻫﺎ را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ اﺻﻼح ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و از اﯾﻦ رو در رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﻈﻢ ﻣﺎﻟﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﺟﺮای اﻟﮕﻮی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿـﺰ ﺑـﺴﯿﺎر ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿـﺖ ﻣـﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﻘﺎء ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ,‬اﺑﺰاری ﺑﺮای ﺗﺤﮑﯿﻢ اﺻﻼﺣﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﯿﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزﺳﺎزی اﻧﮕﯿـﺰه ﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺗﻤﺮﮐـﺰ ﺑـﺮ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪاران در ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﻪ‪ ,‬ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﻫـﺎﯾﯽ ﻧﯿـﺎز اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﻬـﺮه ﻫـﺎی ﻣـﺸﺘﺮﯾﺎن را ﺑـﺮای ﺣﻤﺎﯾـﺖ‬
‫اﺻﻼﺣﺎت‪ ,‬ﻓﻌﺎل ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن داده ﺷﻮد و ﺑﺎزﺧﻮرد ﻣﺸﺘﺮی ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه و ﺷﻔﺎف ﺗـﺮ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی وﺳﯿﻊ ﺧﻮد دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻫﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ای دارد ﮐﻪ درﺻﺪد ﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪن "اﻧـﺪازه ﮔﯿـﺮی‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ" ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻼﺣﻈﻪ ای ﻣﻬﻢ در ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻮدﺟﻪ ای اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ‪ ,‬ﺑﻮدﺟـﻪ »اﻫـﺪاف ﻫﺰﯾﻨـﻪ‪,‬‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی "ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی" ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﺑﺮای آن اﻫﺪاف‪ ,‬و ﺳﻨﺠﺸﻬﺎ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻫﺮ ﯾـﮏ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎ« را ﻧـﺸﺎن ﻣـﯽ دﻫـﺪ‪ .‬ﻟـﺬا‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ذﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ −‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی دوﻟﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی ﮔﺴﺘﺮده‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ‪ ,‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬـﺎ‪ ,‬و ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﺗﻘـﺴﯿﻢ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾـﮏ ﮐـﺎرﮐﺮد‬
‫)‪ (Function‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻫﺪﻓﯽ ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮای دوﻟﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ )‪ (Program‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ای از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﺳـﺖ‬
‫ﮐﻪ اﻫﺪاف ﺧﺎص ﻣﺰﺑﻮر را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ,‬زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﮔﺮوﻫﻬﺎﯾﯽ ﻣﺘﺠـﺎﻧﺲ‬
‫)ﻫﻤﮕﻦ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻧﻬﺎده ﻫﺎ‪ ,‬و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯾﯽ ﺗﻌﻬﺪی اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺿﺎﺑﻄﮥ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮای ﻣﺮزﺑﻨﺪی ﮔﺮوه ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ‪ ,‬ﺳﻄﺤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺗـﺎ آن ﺳـﻄﺢ ﺗﻔـﻀﯿﻞ‬
‫داده و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ‪ ,‬ﺑﺮای ﻫﺮ ﺳﺎل ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ −‬ﺷﺎﺧﺼﻬﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه‪ ,‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺷﺪه‪ ,‬و ﮔﺰارش ﺷـﺪه ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﺑﺘـﺪای ﺷـﮑﻞ ﮔﯿـﺮی‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﻼش ﺷﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ )ﻗﺎﻋﺪه ﻫﺎ‪/‬ﻧـﺮم ﻫـﺎ( )‪ (Norms‬در ﺑﻮدﺟـﻪ ﺗﻌﺒﯿـﻪ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺗﺮدﯾﺪﻫﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ روﺑﺮو ﺷﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻨﺠﺎررﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﻬﯿﮥ ﺑﻮدﺟـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﯿــﺎﺗﯽ دارﻧــﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕــﺎﻣﯽ ﮐــﻪ ﺣﺠــﻢ ﻋﻤﻠﯿــﺎت ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از روﺷــﻬﺎی اﻧــﺪازه ﮔﯿــﺮی ﺣﺠــﻢ ﮐــﺎر ) ‪Work‬‬
‫‪ ,(Measurement‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺷﺪ و ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﻪ روﺷﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﯿﻞ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤـﺎم ﺷـﺪه‬
‫)‪ (Cost Accounting‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ,‬ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻼک ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ در ﺑﺪو ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی اش از ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی داد و ﺳﺘﺪ دوﻟﺖ؛‬
‫‪ .2‬ﺳﻨﺠﺸﻬﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد؛‬
‫‪ .3‬ﮔﺰارش دﻫﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد؛‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻂ روﺷﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻣﯿﺎن ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای و ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ رﺳـﻢ ﮐـﺮد‪ .‬زﯾـﺮا ﮐـﻪ در واﻗـﻊ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮی از ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ای اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻌـﻀﯽ از ﻧﻮﯾـﺴﻨﺪﮔﺎن از ﺟﻤﻠـﻪ واﺗﺮﺳـﻮن ﺣﺘـﯽ اﯾـﻦ دو‬
‫اﺻﻄﻼح را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﺮادف و ﯾﺎ ﻫﻤﺮاه آورده اﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ در روش ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای‪ ,‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی دوﻟﺘﯽ ﺑـﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﺷﺪه و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﻗﺎﻟﺐ ﻓﺼﻮل و ﻣﻮاد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ در ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺣﺠﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮازﯾﻦ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻨﯽ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺷﺪه و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻮل‬
‫و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﻮﯾﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺷﻬﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه‪ ,‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر‪ ,‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ روش اﺑﺘﺪا ﻋﻤﻠﯿﺎت داﺧﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺑﺘﻮان واﺣﺪی ﺑﺮای ارزﯾـﺎﺑﯽ‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت داﺧﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﻮن ﯾﺎد ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﻫﺰﯾﻨﻪ واﺣﺪ ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ را ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ و در ﭘﺎﯾـﺎن‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ را ﺑﺮای ﺳﺎل ﺑﻮدﺟﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺗﻔﺎوت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﯿﻦ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای و ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺒﻘـﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺳﻠـﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ادارات دوﻟﺘﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺷﯿﺎء و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺧﺮﯾـﺪاری‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﻌﻄﻮف ﺷﻮد‪ ,‬ﻫﺰﯾﻨﮥ ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺑﺮآورد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ در ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺣﺪود ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ و‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ای ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻬﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ در ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی در درﺟﻪ اول ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻣـﻮاد‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ و ﯾﺎ واﺣﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﯾﺪ‪ ,‬ﻣﺒﺘﻨـﯽ ﺑـﺮ اﻧـﻮاع ﺧـﺪﻣﺎت ﮐـﻪ وﺟـﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ و وﻇـﺎﯾﻒ دوﻟـﺖ و ﻫـﺮ ﯾـﮏ از‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی اﺟﺮاﯾﯽ دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﻮدﺟﻪ ای ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ و روﺷﻦ ﺷﻮد و‬
‫اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻤﮏ زﯾﺎدی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻠﯽ ﮐﻪ در ﺗﻬﯿﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی دوﻟﺘﯽ وﺟﻮد دارد ﻟﺰوم اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣـﺴﺎﺑﺪاری ﺑﻬـﺎی ﺗﻤـﺎم‬
‫ﺷﺪه‪ ,‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﻣﺬﮐﻮر اﮐﺜﺮاً ﻓﺎﻗﺪ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺣﺠﻢ ﺑﻌﻀﯽ از اﻧﻮاع ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی دوﻟﺖ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪۀ ﻫﺮ واﺣﺪ در ﺑﻌﻀﯽ‬
‫از ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﯿﻖ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪١٨‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی از ﻋﻨﺼﺮ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷـﺪه ﺑـﺮای‬
‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﻤﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد و روﺷﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ و اﺳﺎﺳﯽ ﺧﻮد را در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑـﺮآورد‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺑﻮﺟﻪ ای اﯾﻔﺎ ﮐﻨﺪ و ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﻨﻈﯿﻢ و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎی دوﻟﺘﯽ را روﺷﻦ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺑﻮدﺟﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻈﺎم ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ‪ ,‬ﻃﺮﺣﻬﺎ‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫـﺎی ﭘـﺮوژه ای‪ ,‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه ﺷﻮد و ﻧﻮع ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ و ﻧﺘـﺎﯾﺠﯽ ﮐـﻪ از ﻣﺨـﺎرج دوﻟـﺖ‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺑﺰار ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺮوژه ﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫـﺎ اﺳـﺖ و ﺿـﺮورت‬
‫دارد ﮐﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ آن ﺗـﻮﺟﻬﯽ ﺟـﺪی ﻣﺒـﺬول دارﻧـﺪ‪ .‬ﺗﻨﻈـﯿﻢ ﺑﻮدﺟـﮥ ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ ﻣـﺴﺘﻠﺰم اﺻـﻼح ﻧﻈـﺎم‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی از روﺷﻬﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﯽ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺪاﺑﯿﺮ و ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن اﺗﺨـﺎذ و اﺟـﺮا‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادی از ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﮐﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ را ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ,‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻧﺪﮐﯽ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺘﻌـﺪدی ﺑـﺴﺘﮕﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮده اﻧﺪ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺐ آﻣﻮزش ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﺟﺮاﯾﯽ‪ ,‬ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی و وﻓـﻖ دادن‬
‫روﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اداری ﮐﺸﻮر‪ ,‬ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﺗﻔﻮﯾﺾ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ و اﺧﺘﯿﺎرات ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺮﮐﺰی ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻧﻈﺎم ﻫـﺪاﯾﺖ و‬
‫ﮐﻨﺘﺮل‪ ,‬و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ روش ﺣﺴﺎﺑﺪاری در ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و ﺑﺨﺼﻮص از ﺗﺪاﺑﯿﺮ اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﻮدﺟﻪ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺑﺰار ﻣﻔﯿﺪی ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺖ ﻟﺬا ﺿﺮورت دارد ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﻪ را ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫رﯾﺰی ﺳﺎﻻﻧﻪ و اﺟﺮای آن ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ اوﻟﻮﯾﺘﻬﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ,‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔـﺬاری‪ ,‬ﻃﺮﺣﻬـﺎ و‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﻬﺎده ﻫﺎ و ﻣﺤﺼﻮﻻت آﻧﻬﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻮدﺟﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﮑـﺎﻧﯿﺰﻣﯽ را در داﺧـﻞ ﺧـﻮد ﺑﮑـﺎر‬
‫ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺎ از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﮔﺎه ﺷﻮد و ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬاران را ﺟﻬﺖ اﺻﻼح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺗﺪوﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎی ﺑﺎزﺧﻮرد )ﯾﺎ ﺗﻐﺬﯾـﻪ(‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻮدﺟﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﯾﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺮ اﺳﺎس وﻇﺎﯾﻒ‪ ,‬ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﭘﺮوژه ﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی دوﻟﺘـﯽ‬
‫ﺗﺼﺪی اﺟﺮای آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺗﻨﻈﯿﻢ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ‬
‫ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺳﺘﯿﻞ اﺟﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ‪ ,‬ﺧﻮد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﻣﺨـﺎرج ﮐﺎرﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﺷﻮد‪ ,‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫در ﺑﻮدﺟﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻔﮑﯿﮏ اﻋﺘﺒﺎرات ﺑﻪ وﻇﺎﯾﻒ‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ‪ ,‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ و ﻃﺮﺣﻬﺎ ﺣﺠﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎی اﺟـﺮای‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت دوﻟﺖ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی دوﻟﺘﯽ ﻃﺒﻖ روﺷﻬﺎی ﻋﻠﻤﯽ ای ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ارﻗﺎم ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه در ﺑﻮدﺟﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻋﻤﻠﯿـﺎت و ﻧﯿـﺰ ﻗﯿﻤـﺖ‬

‫‪١٩‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺗﻤﺎم ﺷﺪۀ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل در ﺑﻮدﺟﮥ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪۀ ﯾﮏ ﺗﺨﺖ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﭼﻘﺪر ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﯾﮏ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺻﺪ ﺗﺨﺘﺨﻮاﺑﯽ ﭼﻘﺪر ﻫﺰﯾﻨﻪ و زﻣﺎن ﻧﯿﺎز دارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻫﻢ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ ﻫـﺎی ﺑﻮدﺟـﻪ ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﻧﻤـﻮد و اﻏﺮاﻗـﺎت‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد ﺗﺎ اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼﺣﯽ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد و اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی آﺗﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﭘﻠﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬
‫در ﺑﺴﯿﺎری ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺑﯿﺶ از آن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬ﭘﺮ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﺷﮑﺎف‬
‫ﺑﺮای ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻫﻢ ﺑﺮای دوﻟﺖ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮﺿﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪی ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺎﺷﺪ و آن ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﺷﮑﺎف را ﭘﺮ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻫـﺪف‬
‫ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ و ﺑﺴﻂ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻌﺪادی از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﺠـﺎم اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﯾﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﭘﯽ در ﭘﯽ در ﺟﻬﺖ ﯾﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺎﻣﻞ از ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨـﺪی ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺮاﺣـﻞ‪ ,‬ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ را‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺮده و ﻣﺮاﺣﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺮﺣﻠﮥ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜـﺎل ﺣـﺪاﻗﻞ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎی‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ در ﭘﯿﺶ رو ﺑﺮای ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻌﺪی ﻻزم ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ و ﺑﺴﻂ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﻣﻨﻈﻢ و ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم اﻧﺠﺎم ﮔﯿـﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ در زﯾﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ﺷﻤﺎره ‪ -‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﭘﻠﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬

‫ﻃﺮﺍﺣﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎﯼ ﻫﺰیﻨﻪ‪ -‬ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﯽ‬

‫ﻃﺮﺍﺣﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭﯼ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎﯼ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩﻭ ﺳیﺴﺘﻢ ﻫﺎﯼ ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﯼ ﺧﺪﻣﺎﺕ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎﯼ ﻣﺎﻟﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﮔﺮﻭﻩ ﺑﻨﺪﯼ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺨﺸﻬﺎ‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﻭ ﻓﻌﺎﻟیﺖ ﻫﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻭ ﺷﻨﺎﺳﺎیﯽ ﺟﺮیﺎﻧﺎﺕ ﻧﻘﺪﯼ‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ .1‬ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻧﻘﺪی ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻧﻘﺪی ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻨﺘﺮﻟﻬﺎی ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ,‬اﻣﺎ در ﯾﮏ ﻣﻔﻬﻮم وﺳﯿﻊ ﺗﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد و ﻧﺤﻮۀ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾـﺰی‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪-2‬ﮔﺮوﻫﺒﻨﺪی ﺗﻌﻬﺪات دوﻟﺖ در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺨﺸﻬﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب دﺳﺘﻮری ﺑﺮای ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨـﺪی ﺗﻌﻬـﺪات دوﻟـﺖ ﻻزم اﺳـﺖ ﮐـﻪ در آن ﻣﺨـﺎرج و درآﻣـﺪﻫﺎ‬
‫اﻧﻌﮑﺎس ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺑﺴﻂ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎی ﻣﺎﻟﯽ و ﺣﺴﺎﺑﺪاری‬
‫از ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎ و اﺳﻨﺎد ﺑﻮدﺟﻪ ای ان ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪ −‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺑﺨﺸﻬﺎ‪ ,‬ﻣﺤﺪوده ﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ −‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺑﺨﺸﯽ )ﻫﻤﭽﻮن ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧـﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺷـﺪه( و اﻫـﺪاف ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎی ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎﻟﯽ آن ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎ‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎزد‪ ,‬ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺗﻬﯿﻪ و اﺟﺮا ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻘﺎﺻﺪ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ دوﻟﺖ ﭼﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ را ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺧﻮاﻫﺪ داد ﯾﮑـﯽ از ﻣﺮاﺣـﻞ ﮐﻠﯿـﺪی در ﺑﻮدﺟـﻪ‬
‫رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪی و ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎی ﺑﺨﺸﻬﺎی ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻣـﯽ‬
‫آﯾﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ راﻫﻬﺎ و اﺑﺰارﻫﺎی ﺣﻞ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد آﻧﮕﺎه ﻣﻘﺎﺻﺪ روﺷﻦ و اﻫﺪاف ﻣﻌﯿﻦ ﺑـﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﺎ و ﺑﺮون دادﻫﺎی آن ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .5‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد وﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد در ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ )ﻃﺮح رﯾﺰی‪ ,‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی‪ ,‬ﮐﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت و ارزﺷـﯿﺎﺑﯽ( ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ .6‬ﻃﺮاﺣﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎی ﺑﻬﺮه وری و اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺳﻨﺠﻪ ای ﮐﻪ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﯾﮏ ﻫﺰﯾﻨﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬آن ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺪف ﻣﻠﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﻨﺠﮥ ﻫﺰﯾﻨﻪ _اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺬﮐﻮر ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ را ﻫﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ .7‬ادﻏﺎم ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮدﺟﻪ‬

‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﻓﻮق از ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣـﻨﻈﻢ ﺑﻮدﺟـﻪ ادﻏـﺎم‬
‫ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﯿﺎن دﺳﺖ اﻧﺪرﮐﺎران ﺑﻮدﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪:‬‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮ ﭼﻬﺎر اﺻﻞ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫ب(روش اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر‬ ‫اﻟﻒ( ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه‬
‫د(اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ج(ﻧﺮم‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎی ﻓﻮق ﻣﯽ ﺗﻮان ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺮ واﺣﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ را ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ روش ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ و ﻣﺆﺳﺴﺎت دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ در ﭼﻬﺎر ﭼﻮب ﺣﻘﻮق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ اداره ﻣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ﺻـﻮرت ﻣـﯽ‬
‫ﮔﯿﺮد‪ .‬در ادارات دوﻟﺘﯽ ﻧﻈﯿﺮ وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ و دﯾﮕﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ دوﻟﺖ در آﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷـﻮد و ﮐﺎرﻫـﺎی‬
‫ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ,‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﯾﻨﮑﻪ از ﯾﮏ ﻃﺮف اﺳﺘﻬﻼک در اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻧﻤـﯽ ﺷـﻮد و از ﻃـﺮف دﯾﮕـﺮ‬
‫اﺻﻮﻻً ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه واﺣﺪ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ دﺷﻮارﺗﺮ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ,‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ روش ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در اﯾﻦ ﻧﻮع ادارات ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﯿـﺮد‪ .‬در ﺑﺤـﺚ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺪﻣﺎت د‪.‬ﻟﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﯽ ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤـﻮد‬
‫‪:‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب واﺣﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎت )ﯾﺎ واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی( ‪ :‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ .2‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش)ﺳﻨﺠﺶ(‬ ‫‪ .1‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش)ﺳﻨﺠﺶ(‬
‫‪ .1‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ‪:‬‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ آﻧﻬﺎ واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد ﻣﺜﻞ‪ :‬ﯾﮏ ﺗﺤﻘﯿـﻖ ﮐـﻪ ﻧﺘﯿﺠـﮥ آن ﻗﺎﺑـﻞ ﭘـﯿﺶ‬
‫ﺑﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮان واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺑﺮای آن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر آن را در روش اﻧﺪازه ﮔﯿـﺮی ﮐـﺎر ﻣـﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ‪:‬‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺑﺮای ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﯽ ﺗﻮان واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد ﻣﺜﻞ‪ :‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﯾﺮ ﺑﻨﺎ‪,‬‬
‫اﺳﻔﺎﻟﺖ ﺧﯿﺎﺑﺎن و ‪...‬‬
‫در روش واﺣﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎﯾﺪ واﺣﺪی اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣـﺜﻼً راه ﺳـﺎزی ﮐـﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﺎی وزارت راه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﻣﺜﻼً وزارت راه ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی راه آﻫﻦ ﻏﺮب ﮐـﺸﻮر را ﺑـﺮآورد ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪,‬‬
‫ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﯾﮏ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ راه آﻫﻦ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮآﻣﻮرد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از آﻧﮑـﻪ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﯾـﮏ‬
‫واﺣﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﻮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺳﺎل ﺑﻮدﺟﻪ ای ﺑﺎ ﺿﺮب ﮐﺮدن ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﯾـﮏ ﮐﯿﻠـﻮﻣﺘﺮ راه‬
‫در ﺗﻌﺪاد ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ راﻫﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺑﻮدﺟﻪ آن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ در ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﯾﮏ واﺣﺪ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻞ )از ﺟﺰء ﺑﻪ ﮐﻞ( ﻣﯽ رﺳﯿﻢ‪ .‬واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫دارای ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺼﻄﻠﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻌﻤﻮل و ﻣﺘﻌﺎرف ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﺮف و ﺳﻨﺖ ﻣﺤﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا و ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺛﺒﺎت ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﻌﺮف ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻣﯿﺰان ﮐﻮﺷﺶ واﻗﻌﯽ ﮐﺎر را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﻋﺎﻣﻞ اول را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ اورد‪ ,‬اﻣﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻨﺠﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﯾﺎﻓﺘﻦ واﺣﺪی ﻣـﺸﺨﺺ در ﺧـﺪﻣﺎت دوﻟﺘـﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﮔﻮﯾﺎی ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻣﺮور زﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺣﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺣﺠﻢ ﻋﻤﻠﯿـﺎت‪ ,‬ﯾـﺎ ﻫﺰﯾﻨـﻪ‬
‫واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی در ﻣﻮرد ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎر و ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺳﺎﻟﻬﺎی ﮔﺬﺷـﺘﻪ و ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺷـﺮاﯾﻂ و‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات آﯾﻨﺪه ﻣﺸﮑﻞ را ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ب( روش اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر‬
‫روش اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر ﻋﺒﺎرت از ﺑﺮﻗﺮاری ﯾﮏ راﺑﻄﻪ ﺻﺤﯿﺢ و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﯿﺎن ﺣﺠـﻢ ﮐـﺎر اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﺑـﺎ ﻧﯿـﺮوی اﻧـﺴﺎﻧﯽ ﯾـﺎ‬
‫ﻣﺎﺷﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺗﮑﻤﯿﻞ آن ﻣﻘﺪار ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه اﺟﺮاﯾﯽ دوﻟﺘﯽ روﺷﻦ ﻣﯽ ﺳـﺎزد‬
‫ﮐﻪ ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫از اﯾﻦ رو اﻫﻤﯿﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری از زﻣﺎن و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﮐﺎری ﮐﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن آن ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺠـﺎم ﻣـﯽ دﻫﻨـﺪ وﺟـﻮد دارد و‬
‫ﺑﺮآورد اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار از اﯾﻦ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ رﺑﺎی ﺳﻨﺠﺶ ﻣﯿـﺰان ﮐـﺎر واﻗﻌـﯽ اﺣﺘﯿـﺎج ﺑـﻪ‬
‫وﺳﺎﯾﻞ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر دارﯾﻢ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ و ﻧﻮع ﮐﺎر ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺪاد ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺎی رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺷﺪه در ﯾﮏ اداره‪ ,‬ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺷﺪه در ﯾﮏ درﻣﺎﻧﮕﺎه‪ ,‬ﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎی ﻣﺎﺷـﯿﻦ ﺷـﺪه‪,‬‬
‫ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺻﺎدر ﺷﺪه و ‪...‬‬
‫وﻗﺘﯽ واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﯿﺰان ﺣﺠﻢ ﮐﺎر واﻗﻌﯽ واﺣﺪﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎب ﺷـﺪه را ﻧﯿـﺰ ﺗﻌﯿـﯿﻦ و ﻣـﺸﺨﺺ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ﺻﺪور ﯾﮏ واﺣﺪ ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺧﺪﻣﺖ اﻓﺴﺮ و ﮐﺎرﻣﻨﺪ و ‪ ...‬ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻣﻮر دﻓﺘﺮی و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و ‪ ...‬ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻣﻌﯿﺎری از ﺟﻬﺖ ﺳﻨﺠﺶ آﯾﺎ از ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ؟‬
‫دﺷﻮار ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮای اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ارﺗﺒﺎط ﺣﻘﯿﻘﯽ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣـﺼﺮف ﺷـﺪه‪ ,‬از روﺷـﻬﺎ‪ ,‬و ﻓﻨـﻮن ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣـﯽ ﺗـﻮان‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و ﺑﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻧﺤﺮاﻓﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ روﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی از ﮐﺎر‪ ,‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻣﺎﻧﯽ‪ ,‬ﺑﺮآوردﻫﺎی ﻓﻨﯽ‪ ,‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی آﻣﺎری و زﻣﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎس ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداری از ﮐﺎر ﻣﺸﺎﻫﺪات اﺗﻔﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪر ﻣﺸﺎﻫﺪات زﯾﺎدﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداری ﻧﯿﺰ ﺻﺤﯿﺢ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ﺗﻌﺪاد و اﻧﺪازه ﻫﺎی ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺗﺎﯾﭗ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﺸﺨﺺ‪ ,‬ﻫﺰﯾﻨـﮥ‬
‫ﺳﺮاﻧﮥ ﯾﮏ داﻧﺸﺠﻮ و ‪ ...‬ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر دو ﻣﺰﯾﺖ ﻋﻤﺪه دارد‪:‬‬
‫‪ .1‬ارﻗﺎم ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﻧﺰدﯾﮑﯽ زﯾﺎدی ﺑﺎ واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر داﺷﺘﻪ‪ ,‬زﯾﺮا ﺑﺎ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺗـﻮان ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺑﺮای ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ,‬و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دﻗﯿﻘﺎً ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر در ﺑﻮدﺟﻪ ﯾﮑﻨﻮع ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮدﮐﺎر در اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬زﯾـﺮا در‬
‫اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ دﻗﯿﻖ ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎی اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺣﺠﻢ ﮐﺎر را ﺳﻨﺠﯿﺪ ﻧﻪ ﺣﺠﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎت را‪.‬‬
‫ﻫﺪف ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻮدﺟﻪ از اﯾﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺎﻟﯽ و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ را ﺗﻠﻔﯿﻖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻫﺰﯾﻨـﻪ را‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ واﺣﺪﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﻧﺪ‪ ,‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه واﻗﻌﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﺗﺌﻮری ﺑﺴﯿﺎر ارزﻧﺪه ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺑﻮد وﻟﯽ اﺟﺮا ﯾ‪Ĥ‬ن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺳﻌﺖ و ﺗﻨﻮع ﻋﻤﻠﯿﺎت دوﻟﺘﯽ ﺟﺎی ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺎر اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺷﺎﯾﺪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﻣﻌﯿﺎر آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت در ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد واﺣﺪی وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪٢٤‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ج(ﻧﺮم‬
‫در ﻣﻮاردﯾﮑﻪ ﺑﺘﻮان از ﻧﺮم ﺑﺮآورد ﻫﺰﯾﻨﻪ واﺣﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﮐﺎر ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺳﻬﻞ ﺗﺮ و ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮم ﻋﺒﺎرت از ﻧﺘﯿﺠﻪ آﻣﺎری و ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ در ﻃﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ ﻣﺜﻼً در اداره ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮای ﺻﺪور ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ‬
‫اﻓﺴﺮ و ﮐﺎرﻣﻨﺪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺗﺤﺼﯿﻼﺗﯽ و ﭼﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﻻزم ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ از ﻧﺮم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ,‬دﻗﺖ آن ﮐﻤﺘﺮ از اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا ﻃﺮﯾﻖ ﻋﻠﻤﯽ‬
‫ﻃﯽ ﻧﺸﺪه وﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی دوﻟﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ از ﻧﺮﻣﻬﺎﺋﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﺮآورد و ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﮐـﺮد‪,‬ﺗـﺎ ﺑـﺪﯾﻦ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ و در ﻋﻤﻞ‪ ,‬ﮐﺎر ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻮدﺟﻪ را آﺳﺎن ﺗﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫رﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻧﺮﻣﻬﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاری ﺣﺴﺎﺑﻬﺎ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ رﯾﺰ و ﺟﺰء ﻣـﻮاد‬
‫در ادارات ﮐﻞ اﻣﻮر ﻣﺎﻟﯽ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ آوردو از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﻮل رﯾﺎﺿﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓـﺖ‪ ,‬ﮐـﻪ‬
‫اﻣﮑﺎن ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ را ﺳﻬﻞ و آﺳﺎن ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﯾﮑﺒﺎر ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻧﺮﻣﻬﺎی ﺑﻪ دﺳـﺖ آﻣـﺪه‪ ,‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘـﺮرات ﺟـﺎری ﮐـﺸﻮر و ﻋﻤﻠﮑـﺮد‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫د(اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮ از ﻧﺮم و ﺣﺘﯽ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﻮارد اﺳﺘﻌﻤﺎل آن در ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی دوﻟﺘﯽ ﺑـﺴﯿﺎر‬
‫اﻧﺪک اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻋﮑﺲ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪارد وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻧـﺴﺎﺟﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻋﻤﺮ ﻣﻔﯿﺪ‪ ,‬اﺳﺘﻬﻼک‪ ,‬ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﭘﺮﺳﻨﻠﯽ‪ ,‬و ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻧﻈـﺎﯾﺮ‬
‫آن ﺑﺮای ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در واﺣﺪﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻬﺎی ﺗﻤﺎم ﺷﺪۀ ﯾﮏ واﺣﺪ‪ ,‬ﻫﻤﯿﻨﻄﻮر ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز و ‪ ...‬را ﺑـﺮآورد‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﭘﺲ از ﻃﯽ دوره ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ اﻃﻼﻋﺎت واﻗﻌﯽ‪ ,‬اﻧﺤﺮاﻓﺎت را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد و ﻋﻤﻠﮑﺮدﻫﺎ را ﻣـﻮرد‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫‪٢٥‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻣﺜﻼً در ﺑﺤﺚ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ راﺑﻄﮥ زﯾﺮ ﺑﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی واﻗﻌﯽ‪ -‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد = اﻧﺤﺮاف‬

‫ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ‪ ,‬دﺳﺘﻤﺰد ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺳﺮﺑﺎر ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫وﻇﺎﯾﻒ و ﻧﻘﺶ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺪﯾﺮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ,‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ,‬اﺛﺮ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻫﺎ و وﻇﺎﯾﻒ ﮔﺮوه ﻫﺎی ﮐﺎری در ﻫﻤﻪ ﺳﻄﻮح ادارات دوﻟﺘـﯽ دارد‪ ,‬از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫اﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫• ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی آﻧﻬﺎ‬
‫• ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪی ﻫﺎ و ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ‬
‫• ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻫﺪاف ﮐﻠﯽ‪ ,‬ﻣﻘﺎﺻﺪ‪ ,‬اﻫﺪاف ﺟﺰﺋﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ‬
‫• دﯾﺪه ﺑﺎﻧﯽ ﻣﻨﻈﻢ از ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و اﺟﺮای ﺑﻮدﺟﻪ‬
‫• ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف و ﮔﺰارش ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزی ﺑﻮدﺟﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ و ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪی ﻣﻘﺎﺻﺪ‪ ,‬اﻫﺪاف ﺟﺰﺋﯽ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر‬
‫اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺳﻨﺘﯽ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺎﻟﯽ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ,‬ﻧﻘـﺶ‬
‫ﻣﻬﻤﯽ در آﻣﺎده ﺳﺎزی ﺑﻮدﺟﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﮐﻠﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﺳﺮ و ﮐﺎر داﺷﺘﻪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻧﻘﺶ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﮐﻨﻨﺪه )‪ (Coordinator‬ﻓﺮاﯾﻨـﺪ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ را اﯾﻔﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺑﺨﺶ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮای ﯾﮏ ﺗﻌﺪاد از وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻔـﺼﯿﻠﯽ ﺑـﻪ وزارت ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪﮔﯽ‬
‫داده ﺗﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﻮزﯾﻊ وﺟﻮه ﻣﯿﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و زﯾﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺸﺨﺺ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای واﺣﺪﻫﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﺘﯽ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ راﻫﻨﻤـﺎی ﻋﻤﻠـﯽ‬
‫ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮده و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ دﯾﺪه ﺑﺎﻧﯽ ﻣﻨﻈﻤﯽ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﯾﻦ ﮐﺎر اﺿﺎﻓﻪ ای ﺑﺮای ﻫﻤﻪ وزارت ﻫﺎی ﺑﺨـﺸﯽ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ در واﺣﺪﻫﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﺗﻌﻬﺪ ﮐﺮدن ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﻫـﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ و اﯾﻨﮑـﻪ ﻣﻨـﺎﺑﻊ )وﺟـﻮه(‬
‫ﺗﺨﺼﯿﺺ ﯾﺎﻓﺘﻪ و در ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮﯾﻦ و اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺗﺮﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈـﺎت اﺳـﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻣﻌـﯿﻦ ﺷـﺪه ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﺷـﻮﻧﺪ دارﻧـﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻧﻘﺶ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎ ﺑﺮای ﭘﺬﯾﺮش وﻇﺎﯾﻒ ﺟﺪﯾﺪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎی دﯾﮕﺮ دﺳـﺖ‬
‫اﻧﺪرﮐﺎران اﯾﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻫﺪاف ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﻬﯿﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎی ﺧﺎﺻـﯽ ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد و در واﻗﻊ ﻫﯿﭻ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﺪون ﻫﺪف وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺪﻓﻬﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎ دﻗﺖ ودوراﻧﺪﯾﺸﯽ ﻻزم ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﻧﮕـﺮدد‪,‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ,‬زﯾﺮا ﻫﺪف‪ ,‬ﻋﺒﺎرت از ﻧﺘﯿﺠﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺼﻮل آن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻼوه ﺗﺸﺮﯾﺢ و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻫﺪﻓﻬﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮای وﺣﺪت ﻋﻤﻞ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﮐﺮدن ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﮕﺎه و ارزﯾـﺎﺑﯽ ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎت )ﮐﻨﺘﺮل( ﻻزم اﺳﺖ‪ ,‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺼﺮﯾﺢ و ﺗﻔﻬﯿﻢ ﻧﮕﺮدد اﺟﺮای اﺻﻞ ﻋﺪم ﺗﻤﺮﮐﺰ دﺷـﻮار ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪,‬‬
‫زﯾﺮا ﻻزﻣﻪ ﻋﺪم ﺗﻤﺮﮐﺰ اﻋﻄﺎی ﺣﻖ اﺧﺬ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ رؤﺳﺎی ادارات و دواﺋﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ و آزادی ﻋﻤﻞ ﺑـﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ از ﺑﺮوز ﻫﺮج و ﻣﺮج ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯿﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی واﺣﺪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎی ﺑﯿﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای و ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬

‫در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻏﺼﻮل و ﻣﻮاد ﻫﺰﯾﻨﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ در ﺑﻮدﺟـﻪ‬ ‫‪.1‬‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ,‬روﺷﻬﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر ﺟﺎی ﻣﻮاد ﻫﺰﯾﻨـﻪ را در ﺑـﺮآورد ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎ ﻣـﯽ‬
‫ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﻓﻘﻂ ﺑﻤﻨﻈﻮر راﻫﻨﻤﺎﺋﯽ ﻣﺪﯾﺮان ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی دوﻟﺘﯽ در اداره اﻣﻮر ﻋﻤﻮﻣﯽ و اﺧﺬ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﻔﯿﺪ واﻗـﻊ‬ ‫‪.2‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ,‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻋﻼوه ﺑـﺮ اﯾـﻦ راﻫﻨﻤـﺎﺋﯽ‪ ,‬ﻋﻤﻠﮑـﺮد ﮐﻠﯿـﻪ واﺣـﺪﻫﺎی ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﮐﺎرﮐﻨـﺎن‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت و ادارات دوﻟﺘﯽ را ﻧﯿﺰ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار ﻣﻌﻄﻮف ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫﺎﺳـﺖ وﻟـﯽ در ﺑﻮدﺟـﻪ ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ ﻣﻌﻄـﻮف ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﯿـﺎت‬ ‫‪.3‬‬
‫واﺣﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ واﺣﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﻣﺆﺳﺴﻪ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ در ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻗـﺮار‬
‫دارد‪ ,‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬وﻟﯽ واﺣﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳـﻄﻮح ﭘـﺎﯾﯿﻦ ﺗـﺮ‬
‫ﻗﺮار دارﻧﺪ اﻏﻠﺐ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺪون ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ دﻗﯿﻖ ﻣﺨﺎرج ﻫﺮ واﺣﺪ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی دوﻟﺘﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﺳﺎس‬ ‫‪.4‬‬
‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻠﯽ دوﻟﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﺷﺮط اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪ ﺑﻮدﺟـﻪ ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ و ﻣﻘﺪار ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی دوﻟﺘﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺮ واﺣﺪ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﺳـﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯿﮑـﻪ ﺑﻮدﺟـﻪ ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ ﺣـﺪود‬ ‫‪.5‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺳﻄﻮح ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ .6‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای از ﻧﻈﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﭘﯿﺶ ﻧﮕﺮ اﺳﺖ و ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف اﻗﺘـﺼﺎدی و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ دوﻟـﺖ روﻧـﺪ آﯾﻨـﺪه‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی دﺳﺘﮕﺎه را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻫﻤﻮاره ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ارﺗﺒـﺎط ﻣﯿـﺎن ﻣـﻮاد و ﻫﺰﯾﻨـﻪ و‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻬﺎﯾﯽ واﺣﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرب و ﻧﺮﻣﻬﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺗﮑﯿﻪ دارد‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯿﻬﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‪ ,‬ﻣﺰﯾﺘﻬﺎی آﺷﮑﺎری دارد‪ .‬ﺑﻮﯾﮋه ﻣﺪﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راﻫﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﺎ ﺑـﺎ وﺟـﻮه در دﺳـﺘﺮس ﺧـﻮد‪,‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ,‬از ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺎم ﺑﻮدﺟـﻪ رﯾـﺰی ای اﺳـﺘﻘﺒﺎل ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﺪون در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻧـﻮﻋﯽ‬
‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻋﻤﻠﮑﺮد‪ ,‬ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮان دﺷﻮار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎی ﺧﻮد را ﺑﺮای ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻼوه‪ ,‬اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﯾﻨﺪه ای ﺑﺮای ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﻬﻢ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﯾﯽ ﻣـﺆﺛﺮﺗﺮی را درﺑـﺎرۀ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن وﺟﻮه ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ,‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎ واﺣﺪﻫﺎﯾﯽ از دوﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﺑﯿـﺸﺘﺮﯾﻤﯽ ﯾﺎﺑـﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ,‬ﺑﻪ روﺷﻨﯽ اﻧﺪازه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و اراﯾﮥ ﻓﺰاﯾﻨـﺪۀ ﻋﻤﻠﮑـﺮد‪ ,‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﺗـﺪارک ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی را در ﭘﯽ دارد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ,‬واﺣﺪﻫﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دوﻟﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎری وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻮﯾﮋه در ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت‪ ,‬ﺑﻪ ﺳـﺎدﮔﯽ ﻧﻤـﯽ ﺗـﻮان‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ آﻧﻬﺎ را اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ,‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮاواﻧـﯽ ﺑـﺮای ﮐﻮدﮐـﺎن‪ ,‬ﻣﻌﺘـﺎدان و ﺑﯿﻤـﺎران‬
‫روﺣﯽ و اﻣﺜﺎل آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ زﯾﺎد‪ ,‬ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﮐﻪ از اﻋﺘﺒـﺎر‬
‫و رواﯾﯽ و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ,‬ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﭼﻨـﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎﯾﯿﺮا ﺑﺘـﻮان ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﻧﻤـﻮد‪ ,‬ﮐﻤﺒـﻮد وﻗـﺖ و‬
‫ﺗﺨﺼﺺ و ﺑﻮدﺟﻪ ﻻزم ﺑﺮای ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺴﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ‪ ,‬اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد را دﺷﻮار ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ,‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ آﻧﭽﻨﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻮرد وﻓﺎق ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﺎﻻی ﻋﻤﻠﮑﺮ آﻧﻬﺎ‪ ,‬ﺣﺎﻣﯿﺎﻧﺸﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻣﯿﺪوار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ و دﻓﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺗـﺸﺮﯾﺢ‬
‫دﻗﯿﻖ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ آﻧﻬﺎ در ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻣﮑﺎﻧﭙﺬﯾﺮ ﻧﯿـﺴﺖ در اﯾـﻦ ﻗﻠﻤـﺮو ﻗـﺮار ﻣـﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪ و در ﺑﻮدﺟـﻪ ﺑﻨـﺪی ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗﯽ ﺑـﺎ‬
‫ﮐﺎﺳﺘﯿﻬﺎﯾﯽ روﺑﺮو ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت‪ ,‬ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ,‬و ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص‪ ,‬ﺑﺎ وﺟـﻮد ﺑﺮﺧـﯽ ﻗﻠﻤﺮوﻫـﺎی‬
‫آﺷﮑﺎر و روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ,‬در ﻋﻤﻞ آﻧﭽﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ,‬ﻫﻤـﻮاره ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﯽ و ﺑـﺎ ﻫﺰﯾﻨـﮥ ﻣـﺎﻟﯽ‪ ,‬زﻣـﺎﻧﯽ و‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻤﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬

‫‪٢٨‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﺑﻬﺮه وری در واﺣﺪﻫﺎی ﺳﺘﺎدی ﻗﺪری ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻏﯿﺮ ﺿـﺮوری و‬
‫ﺣﺬف آﻧﻬﺎ در ﺑﺨﺸﻬﺎی ﺳﺘﺎدی ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺑﺨﺸﻬﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻗﺎﺑﻞ رؤﯾﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ ,‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻣﻮرد ﻏﻔﻠﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎ ﺑﻬـﺮه‬
‫ﮔﯿﺮی از راﻫﺒﺮدﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺿﻤﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﺳﺘﺎده ﻫﺎی اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮕﺮﺷﯽ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪاوم ﺑﺮای ﺣﺼﻮل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در اﻣﺮ رﻗﺎﺑﺖ و اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ و رﺷﺪ ﻣﺪاوم ﺑﻬﺮه وری ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺎرآﻣﺪ و ﻣﺆﺛﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺗﻮﻟﯿـﺪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎﺗﯿﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎی اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬـﻮم ﺑـﺎ ﮐﯿﻔﯿـﺖ ﻫـﻢ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮑﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻬﺮه وری ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺤﻮری ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ‪ ,‬ﺑﻪ رﻓﺘﺎر‪ ,‬ارزﺷﻬﺎ اﻟﮕﻮی ﮐﺎر ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﺮای اﯾﺠﺎد‬
‫ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ در دﺳﺘﺮس‪ ,‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ رواﺑﻂ ﮐﺎری‪ ,‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ و ﭘﺮﺳـﻨﻞ و ‪ ...‬ﮐﻤـﮏ ﻣـﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯿﺎﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎی آﻣﺎری‪ ,‬ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺑﻬﺎی ﺗﻤﺎم ﺷﺪه‪ ,‬ﻧﺮﻣﻬﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﻮاد و ﻓـﺼﻮل‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻮاد و ﻓﺼﻮل ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﯿﺎز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﯽ روﺷﻬﺎی دﻗﯿﻖ ﺗﺮ‬
‫و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮده‪ ,‬ﺑﻪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎرآﯾﯽ و اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ از اﺗﻼف‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫در روش ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻤﻠﯿﺎت داﺧﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻧـﻮﻋﯽ ﻣـﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ آﺳـﺎﻧﯽ ﺑﺘـﻮان‬
‫واﺣﺪی ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﯿﺎت داﺧﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﻮن ﻣﺬﮐﻮر ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﻮرد‬
‫ﻧﯿﺎز را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮان اﺟﺮاﯾﯽ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎر ﺧﻮد ﻣﺴﺌﻮل ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯽ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬روﯾﮑﺮد اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﻨﺘﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎﺻﯽ را ﺑـﺮای ﻣـﺪﯾﺮان‬
‫ارﺷﺪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آورد از ﻗﺒﯿﻞ‪ :‬درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﯿـﺸﺘﺮر از اﻋﺘﺒـﺎرات ﻣﻮﺟـﻮد‪ ,‬اﺷـﮑﺎل در ﺗﺒـﺪﯾﻞ اﻫـﺪاف ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﺪت ﺑـﻪ‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ )و ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎ(‪ ,‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﻮدن ﺣﻮزه ﻫﺎی ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻣﻬﻢ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﻠﯿﺪی‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای رﻓﻊ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ ﻫﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺳﻨﺘﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال ﻫﺎی اﺻﻠﯽ زﯾﺮ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻮب ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ ﺳﻬﻢ ﻣﻄﻠﻮب ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑـﻪ ﭼـﻪ ﻣﯿـﺰان اﺳـﺖ؟ ﯾـﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻣـﺼﻮب‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎرآﻣﺪ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ اﺟﺮا دراﯾﺪ؟و ‪...‬‬

‫‪٢٩‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در ﻋﻤﻠﯿﺎت دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر روز اﻓﺰوﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﺶ ﺷﺮط ﻣﻬﻢ ﺑﺮای ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺧﻮب و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﭘﺎﯾﺪار ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی‬
‫وﺳﯿﻊ ﺧﻮد دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻫﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی دارد ﮐﻪ درﺻﺪد ﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪن »اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻧﺘﺎﯾﺞ« ﺑﺒﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻼﺣﻈـﻪ ای ﻣﻬـﻢ‬
‫در ﺗﺨﺼﯿﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ روش اﻫﺪاف ﻫﺰﯾﻨﻪ‪ ,‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫـﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎی ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎدی ﺑـﺮای آن اﻫـﺪاف و اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺳﻨﺠﻪ ﻫﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺮای ﺳﻨﺠﺶ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻂ روﺷﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻣﯿﺎن ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای و ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ رﺳﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺑﺮای ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺘﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮاﺣﻞ زﯾﺮ را ﭘﯿﻤﻮده‪:‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯾﮑﻢ‪ -‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮدﺣﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ -‬اﻧﺘﺨﺎب واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی‬
‫ﮐﻪ در ﮐﺎرﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ و ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬واﺣﺪﻫﺎی اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی دارای ﺧﻮاص )ﻗﺎﺑﻞ ﺷـﻤﺎرش‪-‬‬
‫ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه واﻗﻌﯽ ﺑﻮدن ﮐﺎر‪ -‬ﺛﺒﺎت داﺷﺘﻦ در اﺛﺮ ﻣﺮور زﻣﺎن‪ -‬ﻣﻌﺮف ﻣﺼﻮل ﺑﻮدن( ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪ -‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﯾـﺪه اﺳـﺖ ﻓﻨـﯽ ﺗـﺮﯾﻦ ﻗـﺴﻤﺖ و ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻮدﺟﻪ و اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ﻣﺎﻫﺮ دارد ﮐﻪ ﯾﺎ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺻﻨﻌﺘﯽ )ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه( و ﯾﺎ ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ‬
‫ﺗﮑﻨﯿﮏ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﮐﺎر ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی واﺣﺪ ﮐﺎر را ﺑﺮآورد ﺑﻨﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت‬

‫‪ -‬ﭘﺲ از ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ واﺣﺪ ﮐﺎر و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن در ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم و ﺳﻮم از آن ﺑﺤـﺚ ﺷـﺪ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎت دوﻟﺖ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ و ﺑﺮآورد ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮ ﭼﻬﺎر اﺻﻞ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ :‬ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺣـﺴﺎﺑﺪاری ﻗﯿﻤـﺖ ﺗﻤـﺎم ﺷـﺪه‪ ,‬روش اﻧـﺪازه ﮔﯿـﺮی ﮐـﺎر‪ ,‬ﻧـﺮم و‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ واﺣﺪی ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮای اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﯿﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎی ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ دﺷـﻮار اﺳـﺖ‪ .‬زﯾـﺮا‬
‫ﻧﺮم و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﻌﯽ ﺑﺮای ﺗﺤﻘﻖ اﯾﻦ واﺣﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ,‬ﻧﻈﺎرت ﺻﺮف ﺑﺮ ﺟﻨﺒﮥ ﻣﺎﻟﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺗﻨﻬﺎ از ﺻﺤﺖ ﻣﺨـﺎرج ﻣـﺼﻮب‪ ,‬ﺑـﺮای ﺗﻮزﯾـﻊ‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﺎﻟﯽ ای ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻤﻠﮑـﺮد ﻧﯿـﺎز اﺳـﺖ ﺗـﺎ ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و‬
‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ دوﻟﺖ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن‪ ,‬ﮐﺎرﮔﺸﺎ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﯿﺶ از وﻗـﻮع ) ‪Ex‬‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ :‬ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻮدﺟﻪ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪www.Accportal.com‬‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﯿﺎز‪:‬ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﯾﺮان‬

‫‪ (ante‬ﯾﺎ ﭘﺲ از وﻗﻮع )‪ (Ex post‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﭘﯿﺶ از وﻗﻮع اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﺑﯿﻦ ﺷﻘﻮق ﺑﺪﯾﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﮔﯿﺮی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻧﺪ‪ ,‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﭘﺲ از وﻗﻮع‪ ,‬ﺑﺮای ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﺎﺑﻄﮥ ﺗﻌﺮﯾـﻒ‬
‫ﺷﺪه در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ,‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪" ,‬ﻋﻤﻠﮑﺮد" ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﺳـﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﺳﯿﺎﺳـﺖ ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ,‬و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻗﺘﺼﺎد‪ ,‬ﮐﺎرآﯾﯽ و اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫"اﻗﺘﺼﺎد" اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﺪه ﻫﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎ‪ ,‬ﺑﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﭘﯿـﺸﯽ ﺑﮕﯿﺮﻧـﺪ؛ "ﮐـﺎراﯾﯽ" ﻣـﺴﺘﻠﺰم اﻧﺠـﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ و "اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ" ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺒﺎ ﻫﺪف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﯾـﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ اﺛـﺮ‬
‫ﺑﺨﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ درﺳﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﯾﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ,‬درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ,‬ﻟﺰوﻣﺎً اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫اﮔﺮﭼﻪ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﺷﺎﻟﻮده ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺮای آن ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮای ﺑﻘﺎء‪" ,‬ﭘﺲ از" دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺗﺤﻘﻖ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ‪ ,‬ﮐﺎرآﯾﯽ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺸﺎﺑﻬﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪ ,‬ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎی ﻣﻬﻤﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯿﻬﺎ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺮای ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺆاﻻت ﻓﺼﻞ ﻫﻘﺘﻢ‬

‫روﯾﮑﺮد اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﺑﻮدﺟﻪ ﭼﻪ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ را ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮان ارﺷﺪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آورد؟‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای رﻓﻊ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯿﻬﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﺳﻨﺘﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺳﺆاﻻﺗﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ؟‬ ‫‪.2‬‬
‫در روزﻫﺎی اوﻟﯿﻪ ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﭼﻪ ﺑﺮداﺷﺘﯽ از ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ؟‬ ‫‪.3‬‬
‫ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻤﻮده و ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﯽ آن را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪.4‬‬
‫ﭘﻠﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬ ‫‪.5‬‬
‫اﺻﻮل ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ را ﻧﺎم ﺑﺮده و ﻫﺮ ﮐﺪام را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪.6‬‬
‫وﻇﺎﯾﻒ و ﻧﻘﺶ ﻫﺎﯾﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺪﯾﺮان را در ﺑﻮدﺟﻪ رﯾﺰی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪.7‬‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎی ﺑﯿﻦ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای و ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ را ﺑﯿﺎن ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪.8‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯿﻬﺎی ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ را ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪.9‬‬

‫‪WWW.ACCPORTAL.COM‬‬

‫‪٣١‬‬