So snh cu to t bo procaryot v t bo eucaryot ? T bo l n v cu trc v chc nng ca a s sinh vt (tr nhng dng sng tin t bo chng hn nh virus).

Nhng sinh vt n bo nh vi khun, c th ch gm mt t bo. Cc sinh vt a bo cu to t nhiu t bo; v d con ngi gm khong 1014 t bo. Mi t bo u c mt s kh nng sau:

Sinh sn thng qua phn bo.

Trao i cht t bo bao gm thu nhn cc vt liu th, ch bin thnh cc thnh phn cn thit cho t bo, sn xut cc phn t mang nng lng v cc sn phm ph. thc hin c cc chc nng ca mnh, t bo cn phi hp thu v s dng c ngun nng lng ha hc d tr trong cc phn t hu c. Nng lng ny c gii phng trong cc con ng trao i cht. Tng hp cc protein, y l nhng phn t m nhim nhng chc nng c bn ca t bo, v d nh enzyme. Mt t bo ng vt thng thng cha khong 10.000 loi protein khc nhau.

p ng vi cc kch thch, hoc thay i ca mi trng bn trong v bn ngoi nh nhng thay i v nhit , pH hoc ngun dinh dng.

Di chuyn cc ti tit.

=> V c nhng chc nng chung nh- vy nn mi t bo s c nhng c im cu to ging nhau v do s tin ho thch nghi vi iu kin sng khc nhau nn cc loai t bo khc nhau s mang nhng c im cu trc ring.

Cc dng t bo

Cc t bo sinh vt nhn chun v sinh vt nhn s. - Hnh trn y m t mt t bo ngi in hnh (sinh vt nhn chun) v t bo vi khun (sinh vt nhn s). T bo sinh vt nhn chun (bn tri) c cc cu trc ni bo phc tp nh nhn (xanh nht), hch nhn (xanh l), ty th (da cam), v ribosome (xanh sm). Trong khi t bo vi khun (bn phi) n gin hn vi ADN c lu gi trong vng nhn (xanh nht) cng vi cc cu trc n gin nh mng t bo (en), thnh t bo (xanh da tri), v ngoi (da cam), ribosome (xanh m) v mt tin mao (cng mu en). Xt v cu trc ni bo, cc t bo c th ch lm 2 dng chnh. T bo sinh vt nhn s ( Procaryot ) thng c cu trc n gin, ch thy sinh vt n bo hoc tp on n bo. Trong h thng phn loi 3 gii, cc sinh vt nhn s l thuc gii Vi khun c v Eubacteria. Sinh vt nhn s l nhm t bo khng c mng nhn. y l c im chnh phn bit vi cc t bo sinh vt nhn chun. Sinh vt

nhn s cng khng c cc bo quan v cu trc ni bo in hnh ca t bo sinh vt nhn chun. Hu ht cc chc nng ca cc bo quan nh ty th, lc lp, b my Golgi c tin hnh trn mng sinh cht. T bo sinh vt nhn s c 3 vng cu trc chnh l: 1. tin mao (flagella), tim mao, hay lng nhung (pili) - cc protein bm trn b mt t bo; 2. v t bo bao gm capsule, thnh t bo v mng sinh cht; 3. vng t bo cht c cha B gene, cc ribosome v cc th vn (inclusion body).

Cc c tr-ng: T bo cht ca procaryot l phn dch lng chim hu ht th tch t bo, khuch tn vt cht v cha cc ht Ribsome nm t do trong t bo. Mng sinh cht l lp phospholipids kp phn tch phn t bo cht vi mI tr-ng xung quang. Mng sinh cht ny c tnh bn thm hay cn gi l thm c chn lc. Hu ht cc t bo procaryot u c thnh t bo (tr Mycoplasma, Thermoplasma v Plancommycetales). Chng -c cu to t peptidoglycan v hot ng nh- mt ro cn ph chn lc nhng cht vo ra t bo. Thnh t bo cng gip vi khun gi nguyn hnh dng v khng b tc ng ca p sut thm thu trong mI tr-ng nh-c tr-ng. Nhim sc th ca t bo sinh vt nhn s thng l mt phn t ADN dng vng (tr vi khun Borrelia burgdorferi gy bnh Lyme). Mc d khng phi c cu trc nhn hon chnh, ADN c c c trong hch nhn. T bo sinh vt nhn s cn cha nhng cu trc ADN ngoi nhim sc th gi l plasmid, n cng c dng vng nhng nh hn ADN nhim sc th. Trn cc plasmid thng cha cc gene c chc nng b sung, v d khng khng sinh. T bo sinh vt nhn s mang cc tin mao gip t bo di chuyn ch ng trong mi trng.

T bo sinh vt nhn chun (Eukyryote) thng cha cc bo quan c mng ring. Sinh vt n bo nhn chun cng rt a dng nhng ch yu l sinh vt a bo. T bo eukyryote bo gm cc sinh vt l ng vt, thc vt v nm. T bo sinh vt nhn chun thng ln gp 10 ln (v kch thc) so vi t bo sinh vt nhn s do gp khong 1000 ln v th tch. im khc bit quan trng gia sinh vt nhn s v sinh vt nhn chun l t bo sinh vt nhn chun c cc xoang t bo c chia nh do cc lp mng t bo thc hin cc hot ng trao i cht ring bit. Trong , iu tin b nht l vic hnh thnh nhn t bo c h thng mng ring bo v cc phn t ADN ca t bo. T bo sinh vt nhn chun thng c nhng cu trc chuyn bit tin hnh cc chc nng nht nh, gi l cc bo quan Cc c tr-ng: T bo cht ca sinh vt nhn chun thng khng nhn thy nhng th ht nh sinh vt nhn s v rng phn ln ribosome ca chng c bm trn mng li ni cht.

Mng t bo cng c cu trc tng t nh sinh vt nhn s tuy nhin thnh phn cu to chi tit li khc nhau mt vi im nh. Ch mt s t bo sinh vt nhn chun c thnh t bo. Vt cht di truyn trong t bo sinh vt nhn chun thng gm mt hoc mt s phn t ADN mch thng, c c c bi cc protein histone to nn cu trc nhim sc th. Mi phn t ADN c lu gi trong nhn t bo vi mt lp mng nhn bao bc. Mt s bo quan ca sinh vt nhn chun c cha ADN ring. Mt vi t bo sinh vt nhn chun c th di chuyn nh tim mao hoc tin mao. Nhng tin mao thng c cu trc phc tp hn so vi sinh vt nhn s.

M hnh mt t bo ng vt in hnh. Cc bo quan gm: (1)hch nhn (2) nhn (3) ribosome (4) ti tit,(5) mng li ni cht (ER) ht, (6) b my Golgi, (7) khung xng t bo, (8) ER trn, (9) ty th, (10) khng bo, (11) t bo cht, (12) lysosome, (13) trung th.

M hnh mt t bo thc vt in hnh T nhng c im trn ta c th thy t bo procaryot v t bo eucaryot coa nhng c im ging v khc nhau nh- sau: c im ging nhau: - Mi t bo (bt k sinh vt nhn chun hay nhn s) u c mng t bo hay mng sinh cht, dng bao bc t bo, cch bit thnh phn ni bo vi mi trng xung quanh, t bo sinh vt nhn chun gi l mng sinh cht. Mng ny cng c cc t bo sinh vt nhn s nhng c gi l mng t bo. Mng c chc nng bao bc v phn tch t bo vi mi trng xung quanh, iu khin nghim ngt s vn chuyn vo v ra ca cc cht, duy tr in th mng v nng cc cht bn trong v bn ngoi mng.. Mng c cu thnh bi mt lp lipid kp v cc protein. Cc phn t protein hot ng nh cc knh vn chuyn v bm c nm khm vo lp lipid mt cch linh ng (c th di chuyn tng i). - Bn trong mng l mt khi t bo cht c (dng vt cht chim ton b th tch t bo) l ni thc hin cc phn ng chuyn ho ca t bo. - Mi t bo u c cc phn t ADN, vt liu di truyn quan trng v cc phn t ARN tham gia trc tip qu trnh tng hp nn cc loi protein khc nhau, trong c cc enzyme. Bn trong t bo, vo mi thi im nht nh t bo tng hp nhiu loi phn t sinh hc khc nhau. Ngoi ra t bo prokaryotic v t bo eukaryotic con mt s c im ging nhau sau: -B xng t bo, b khung nng ca t bo, cng nh mi bo qua khc, n nm trong t bo cht. N c trong mi t bo nhn chun (t bo eukaryotic) v nhng nghin cu gn y cn cho thy n c trong cc t bo cha c nhn chun na (t bo prokaryotic). B xng t bo l mt cu trc vng chc, gip duy tr hnh dng ca t bo, bo v t bo v gip t bo di ng (cc cu trc lng v roi). Ngoi ra, n cn c vai tr quan trng khng nhng trong s vn chuyn bn trong t bo v d nh cc chuyn ng ca cc ti mng v cc bo quan m cn trong s phn chia t bo. y l mt cu trc ging nh b xng ng vt v ni trong t bo cht.

B khung t bo - H vn ng

- B khung t bo l mt thnh phn quan trng, phc tp v linh ng ca t bo.n l h thng mng si v ng protein( vi ng , vi si, si trung gian an cho nhau. N cu thnh v duy tr hnh dng t bo; l cc im bm cho cc bo quan; h tr qu trnh thc bo (t bo thu nhn cc cht bn ngoi); v c ng cc phn t bo trong qu trnh sinh trng v vn ng. cc protein tham gia cu thnh b khung t bo gm nhiu loi v c chc nng a dng nh nh hng, neo bm, pht sinh cc tm mng. - Ribosome - b my sn xut protein: Ribosome c c trong t bo sinh vt nhn chun v sinh vt nhn s. Ribosome c cu to t cc phn t protein v ARN ribosome (rRNA). y l ni thc hin qu trnh sinh tng hp protein t cc phn t ARN thng tin. Qu trnh ny cn c gi l dch m v thng tin di truyn m ha trong trnh t phn t ADN truyn qua trnh t ARN quyt nh trnh t axt amin ca phn t protein. Qu trnh ny cc k quan trng i vi tt c mi t bo, do mt t bo thng cha rt nhiu phn t ribosomethng hng trm thm ch hng nghn phn t. Nhng c im khc nhau: Bng: So snh cc c im ca t bo eukaryote v t bo prokaryote T bo prokaryote vi khun, archaea ~ 1-10 m vng nhn; khng c cu Cu trc nhn t bo trc in hnh mt phn t (v thng DNA genome / Nhim sc dng vng), mt s phn th t c thm dng vng Sinh vt in hnh Kch thc in hnh V tr xy ra qu trnh phin m v dch m Cu trc ribosome Cu trc ni bo Vn ng t bo T bo eukaryotes protista, nm, thc vt, ng vt ~ 10-100 m (tinh trng khng k ui) cu trc nhn in hnh vi mng nhn c cc cu trc l nhn mt hoc mt vi phn t DNA dng thng c bao bc bi cc protein histone trong cu trc NST tng hp RNA (phin m) nhn t bo

din ra ng thi trong t bo cht tng hp protein (dch m) ti t bo cht Cu trc tiu n v ln Cu trc tiu n v ln v tiu n v tiu n v nh: v nh: 50S+30S 60S+40S c t chc phc tp v ring bit bi rt t cu trc h thng mng ni bo v b khung t bo tin mao c to thnh t tin mao v tim mao cu to t tubulin cc ht flagellin mi t bo thng c hng chc ty th (ph thuc vo cng h hp ni bo (ch c mt s t bo khng c ty th)

Ty th

khng c

Lp th

Khng c

c t bo to v thc vt

Lc lp Mng l-i ni cht Th Golgi

khng c -

c cc t bo to v thc vt + +

Lysosom

Thnh t bo Mc t chc c th

C hu ht cc t bo thng l n bo Phn ct (mt hnh thc phn bo n gin)

ch c mt s t n bo, tp on, v cc c th a bo vi cc t bo c bit ha r rt Nguyn phn Gim phn

Phn bo