TURKMSIC GR BLDRGES

ULUSLARARASI GENLK YILI, LKEMZ GENLERNN SORUNLARI VE ZM NERLER

59. TurkMSIC Ekim Genel Kurulu, Kayseri, Trkiye Kabul Edili Tarihi: 17.10.2010 Geerlilik Tarihi: 12.08.2011

ZET
Dnya zerinde yalar 15 ila 24 arasnda 1,2 milyar gen yaamakta ve genler dnya nfusunun yzde 18ini oluturmaktadr. Uluslararas Genlik Yl genlerin yaadklar toplumlara yaptklar katklarn vurgulanmasn ve toplumsal yaama tam ve eksiksiz katlmalarnn nndeki engellerin kaldrlmasn amalamaktadr. Bu gr bildirgesi ile Trkiyedeki tp fakltesi rencisi genlerin temsilcisi olan Trk Tp rencileri Uluslararas Komitesi (TurkMSIC) lkemiz genlerinin sorunlarna zmler bulmak ve genlerin toplumsal yaama katlmlarn salamak amacyla yrtlen almalar kendi iinde ve dnda tevik edeceini ve destekleyeceini beyan eder.

GR
18 Aralk 2009 tarihinde toplanan Birlemi Milletler Genel Kurulu genlerin topluma katlmlarnn nemine ve genlerin yz yze kald sorunlara dikkat ekmek iin 12 Austos 2010 ile balayp 11 Austos 2011 ile sona erecek dnemi Uluslararas Genlik Yl olarak ilan etmitir. Uluslararas Genlik Yl boyunca Diyalog ve Karlkl Anlay temas ilenecektir. Diyalog ve Karlkl Anlay temasnn ilenecei yl boyunca insan haklar ve bara sayg ile kuaklar, kltrler ve medeniyetler aras dayanmann glendirilmesi hedefleniyor [1]. Dnyadaki ilk Uluslararas Genlik Yl Birlemi Milletler tarafndan 1985 ylnda ilan edilmiti. Genlik konularnn gndemden dmemesi gerekliliinin bilincinde olarak takibinde 10 yl sonra Birlemi Milletler Genlik iin Dnya Eylem Programn oluturdu. Bu program dnya genliini ilgilendiren 10 ncelikli konuda harekete geilmesi iin devletleri yerel ve ulusal dzeyde politikalar oluturmaya tevik etmeyi amalyordu [2]. Bu programdaki ncelikli konular eitim, istihdam, alk, fakirlik, evre, uyuturucu, bo zaman etkinlikleri, genlik sular, gen kzlar ve kadnlar ve genlerin karar mekanizmalarna tam ve etkili katlmdr. Bu programdan 15 yl sonra tekrar Uluslararas Genlik Yl ilan edilmesi genliin uluslararas alanda olduka nemsendiini gstermektedir. Hazrlanan bu gr bildirgesi ile Uluslararas Genlik Ylnda, Genlik iin Dnya Eylem Plan konularn da gzeterek lkemiz genlerinin sorunlarna ve bu sorunlarn zlmesine ynelik yaplmas gerekenlere dikkat ekmeyi amaladk.

ANA METN
Biz, TurkMSIC yeleri olarak, genlerin toplumlara olan nemli katklarnn ve gelecek iin nemininin farkndayz. Ayn zamanda genlerin sorunlarnn uluslararas olarak tanmlanp, yerel ve

ulusal dzeyde zlmesi ve genlerin topluma katlmlarnn artrlmas gerektiini dnyoruz. Bu ama dahilinde: 1. Genlik Politikalar lkemizde oluum ve geliim srecine genlerin zerk bireyler olarak katld ve farkl genlerin farkl ihtiyalarn dikkate alan ihtiya odakl bir genlik politikas bulunmamaktadr. Bu yzden allagelmi spor odakl genlik politikalar dnda genlik almalar ekseninde bir genlik politikas gelitirilmesi gerekmektedir [3]. Bu konuda: Genlerin ihtiyalar ile genlerin ihtiyalarna gre hizmetler sunan farkl kurumlarn ihtiyalar karlama dzeylerini birbirine yaklatracak ve dier tm yasalarn genlerle ilgili blmlerine referans salayabilecek bir genlik ereve yasas karlmaldr. Bu yasada devletin genlere ynelik sorumluluklarnn erevesi izilmeli ve genlerin haklar belirtilmelidir. Genlik ereve yasasnn oluturulmas srecinde hkmetler, genlik sivil toplum kurulularn ve genlik zerine alan akademisyenleri payda olarak kabul etmeli ve toplumun en dezavantajl genlerini de bir diyalog sreci ile kapsayacak ekilde toplumsal mutabakat ierisinde almalar yaplmaldr. Genlik politikalarnn geliimini deerlendirmek iin lke artlarn ve gereklerini temel alarak zgl koullar erevesinde ve llebilir gstergelerden oluan hem kamu kurumlarnn kendi hizmetlerini izlemesini ve deerlendirmesini kolaylatracak hem de sivil alandaki genlik kurulularnn politika nerileri oluturmasna imkan salayacak bir deerlendirme sistemi oluturulmaldr. lkemizde rgtl genlerin yerel, blgesel ve ulusal dzeyde lke ynetimine katlmalarna olanak salayacak ve lkemizi Avrupa Genlik Forumunda temsil edecek bir genlik konseyi kurulmaldr. Okul ve aile hayat dnda genlerin sosyal hayata hazrlanabilecekleri, kendi deneyimlerini paylama olana bulabilecekleri ve toplumsal katlmlarn salayacak genlik merkezlerinin kurulmas ve yaygnlatrlmas gerekmektedir. Genlerin hayat becerileri edinmelerine ynelik bir ereveye sahip olan genlik almalarnda belirli standartlar olmal ve bu almalar devlet tarafndan tannan resmi bir yap ile sertifikalandrlmaldr. Genlik almalar ierisinde nemli bir yer tekil eden formel olmayan renmenin tevik edilmesi, gelitirilmesi ve yaygnlatrlmas gerekmektedir. Genliin hareketliliini salayacak, renci ve genlik deiim programlar ve bu ynde alan genlik rgtleri kamu kurulular ve akademik evreler tarafndan ekonomik ve teknik bakmdan desteklenmelidir. Genlik zerine alan devlet kurulularnn toplant salonu ve konferans salonu gibi imkanlar genlik almas yapan sivil toplum kurulularnn kullanmna almaldr. Genlere hizmet veren kurulular genlerin hizmetleri izlemesi ve takibi iin effaflatrlmaldr. Devlet genlie harcanan finansal kaynaklar artrmal ve zel sektr genlere ynelik sosyal sorumluluk projeleri gelitirmelidir. Genlik Hizmetleri Dairesi Bakanl sadece tescilledii genlik rgtlerine deil, renci birliklerine ve kendini kantlam genlik sivil toplum kurulularna da finansal destek salamaldr.

lkemizde sivil alanda yaplan genlik almalarnn kamu kurumlarnca izlenmesi, kamu kurumlarnn genlik almalarn renmesi ve iyi uygulamalar yaygnlatrmak iin nlemler almas gerekmektedir.

2. Genlerin sizlik Sorunu Trkiyede gen nfus sadece istihdam etmekle alamayacak nemli sorunlarla kar karyadr. Gen isizliinin azaltlmas sorunlarn zmnde kritik bir eik deildir fakat sorunlarn boyutunun arlamasnda bir faktrdr [3]. Bu konuda: Artan eitimli i gcne paralel olarak, nitelikli eitimli i gcne ihtiyac olan sektrlerin istihdam olanaklar artrlmaldr. Genler iin zel olarak tasarlanm ve zellikle g etmi, cesareti krlm ve dezavantajl genleri tevik edecek eitim, rehberlik ve i eletirme kurumlar kurulmaldr. Genlerin kendi ilerini kurma, giriimcilik ve yaratclk yeteneklerini gelitirebilmelerine ynelik olarak eitim, danmanlk ve semaye salayan kamu ve zel kurumlarn yaygnlatrlmas gerekmektedir.

3. Genlerin Sosyal Gvenlik Sorunu Genlerin salk hakknn olmas eitim sistemi ierisinde kalmalar iin en temel desteklerden biridir. Bu yzden genlerin ailelerinden ve dier kurululardan bamsz olarak kendi sosyal gvenlik imkanlarna eriebilmesi zerk bireyler olmalar asndan nemlidir [4]. Bu konuda: Sosyal gvenliin kapsam yar zamanl, mevsimlik ve geici ilerde alanlara ynelik, tam ve srekli istihdamdan bamsz, temel salk, sosyal emeklilik ve isizlik sigortas gibi konular da iermelidir. Kylerde yaayan ve tm hayatlar boyunca cretsiz aile iisi olarak alacak olan gen kadnlar sosyal gvenlik a ierisine alnmaldr. Genlere koruyucu salk hizmetlerinin gerektirdii ekilde ve hekim-mteri deil hekimhasta ilikisi dahilinde salk hizmetleri sunulmas iin gerekli dzenlemeler yaplmaldr. Btn niversite rencilerinin niversitelerin sunduu salk imkanlarndan yararlanabilmesinin n almaldr. Madde bamls genler iin cretsiz rehabilitasyon hizmeti veren merkezler oaltlmaldr. Genlerin reme sal ve cinsel yolla bulaan hastalklar konusunda bilgilendirilmesi salanmaldr.

4. Genlerin Barnma Sorunu lkemizde genler nemli bir barnma sorunu ile kar karyadr. Bu konuda: Kalabalk ailelerdeki genler kendilerini ifade edebilmek iin sokaklara ve kahvehanelere mahkum kalmaktadrlar. Kurulacak genlik merkezi genlerin kendilerini daha uygun koullarda ifade etmesine hizmet edecektir. Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu niversite rencilerinin barnma ihtiyacnn %44n karlamaktadr [5]. Bu imkandan yararlanamayanlar ya ok yksek cretler karlnda zel yurtlarda kalmakta ya da eitli cemaat ve ideolojilerin etkisinde olan yurtlarda zgrce dnemeyecekleri ve sorgulayamayacaklar bir ortamda

kalmaktadrlar. Bu yzden mevcut yurt olanaklarnn artrlmas ve mevcut yurtlarn gelitirilmesi gerekmektedir. Yurtlarda uygulanan disiplin ynetmelii tmyle yasaklayc ve genleri potansiyel sulu olarak gren bir ekilde hazrlanmtr. Disiplin ynetmelii yurtlarda kalan rencilerin zel hayatlar zedelenmeyecek ve genlere zerklik salayacak ekilde deitirilmelidir. Belediyeler ve TOK tarafndan yrtlen konut projelerinde genlere ynelik de sosyal konut imkanlar sunulmaldr.

5. Genlerin Yoksulluk Sorunu Kresellemenin ve teknolojik gelimelerin getirdii yoksulluk sorunu genlerin de gndemindedir [6,7]. Bu konuda Yoksul genlere ynelik mikro kredi imkanlar yaratlmaldr. Yoksul genlere ynelik mesleki yetenekler kazandracak eitim olanaklar sunulmaldr. Genlerin eitim almak iin ulamdan yararlanmalar en temel hakkdr. Bu yzden eitim alan genlere ulam konusunda artsz ve baka bir belgeye ihtiya duymayacaklar ekilde olanaklar sunulmaldr. Eitim alan genlere ynelik kredi ve burs olanaklar gelitirilmelidir.

6. Genlerin Sosyal Dlanma Sorunu Genler ocukluktan yetikinlie gei dneminde olan bireyler olarak sosyal dlanma ve yoksulluk asndan nemli risk tayan bir gruptur. Yoksul genler, gen olduklar iin kendilerini sosyal dlanm hissetmektedirler. Genlerin yoksulluu da byk oranda hane halknn yoksulluuna bal olarak gelimektedir [8]. Bu konuda: Dezavantajl gruplardaki ve yoksul genlerin iletiim ve teknolojinin imkanlarndan yararlanabilmesi salanmaldr. Gecekondu mahalleleri, kntye uram ve cinsel tercih ve madde bamll nedeniyle dlanm kiilerin yerletikleri blgeler, farkl kltr ve kimlik olarak darda kalabilecek kesimlerin yerletikleri blgeler, romanlarn yerletii blgeler, g ettirilmi kiilerin youn oturduklar mahallelerde salk, eitim, barnma hizmetlerine yatrm yaplmal ve zel olarak dezavantajl genlere ynelik merkezler artrlmaldr. Yoksul ve dezavantajl genler sivil toplum rgtlerine daha az ye olmaktadr ve bu durum onlarn sosyal dlanmlk dzeylerini artrmaktadr. Bu yzden bu genlerin rgtlenmeleri tevik edilmelidir. Genlik sivil toplum kurulular dezavantajl ve yoksul genler arasndaki ilikileri artrabilecek faaliyetlerde (okullararas ilikiler, festivaller) bulunmaldr.

7. Genlerin Formel Eitim Sistemindeki Sorunu lkemizde genlerin eitimi ile ilgili pek ok sorun bulunmaktadr ve bu sorunlarn hepsine deinmek imkanszdr. Bu yzden en temel olarak zerine gidilmesi gereken konular unlardr: Eitime yaplan harcamalar ve yatrmlar arttrlmaldr. Snf mevcutlarnn dmesi salanmaldr Eitim iin gerekli teknik donanmlar salanmal ve ktphane saylar ve ierikleri arttrlmaldr.

Ezberci ve yaratcl desteklemeyen eitim anlaylar terk edilmelidir. Meslek okullarnn yeterli ve gncel mesleki eitim vermesi salanmaldr. Lise ve niversite giri sistemindeki arpklklar giderilmelidir. niversitelerimizin yeterlilikleri Avrupa Birlii dzeyine getirilmelidir. Ayrmclk olmayan ve herkesin eit olduu bir eitim sistemi oluturulmaldr.

KAYNAKLAR
1. United Nations (2009), GA/10906, General Assembly Proclaims 2010 International Year of Youth, to Encourage Dialogue Understanding Across Generations, Resolution: 04/134 2. Birlemi Milletler (2010), Uluslararas Genlik Yl Bror, nternetten eriilebilir: https://docs.google.com/viewer? url=http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/iyy/guide.pdf 3. Yentrk N., Kurtaran Y., Nemutlu G., Trkiyede Genlik almas ve Politikalar, stanbul Bilgi niversitesi Yaynlar 4. Stla M. (2007), Genlerin Salk Hakk, Salkl Yaama Hakk ve Salk Hizmetlerinden Yararlandklar Sradaki Haklar, niversite Genlii ve Sosyal Haklar Raporu, TOG, stanbul 5. Kurtaran, Y. (2007), niversite rencilerinin Barnma Hakk erevesinde Yurt-Kur Mevzuat, niversite Genlii ve Sosyal Haklar Raporu, TOG, stanbul 6. Yentrk, N. (2006), Demokratik Kitle rgtlerinden STKlara: Konjonktrel bir nceleme, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma Birimi Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazlar No:11, 2006, http://stk.bilgi.edu.tr/sivil-toplumseminer.asp 7. Bura, A. (2005), AB Mzakere Srecinde STKlar ve Yoksulluk, stanbul Bilgi niversitesi, STK Eitim ve Aratrma Birimi Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazlar No:11, 2006, http://stk.bilgi.edu.tr/sivil-toplumseminer.asp 8. Adaman, F. ve Kayder, . (2006), Trkiyede Byk Kentlerde Gecekondu ve knt Mahallelerinde Yaanan Yoksulluk ve Sosyal Dlanma, http://ec.europa.eu/employment_social/social_inclusion/docs/2006/study_turkey_tr.pd f 9. Avrupa Birlii (2001), Genlik iin Beyaz Kitap, http://ec.europa.eu/youth/archieve/whitepaper/index_en.html 10. Yurt-Kur (2006), Yksek renim Kredi ve Yurtlar Kurumu Klavuzu, Yurt-Kur, Ankara