You are on page 1of 84

Island 1.

0
bbrace@eskimo.com
x Di fos setlaz: Rong 1500 BC the Mayan
Sivilizayshan mi bigin tu
expan tu wat da now Bileez.
Di Diskoveri: Eena 1501 Kristifa
Kolombos sayl aaf di koas a
Bileez bot neva did stap fi eksploar.
Weh wi noa bowt di fos Yooropeeyan
Lagwud kotin da-mi di mayn ting di
akyupayshan goh bak tu 1638.
kalani mi projoos. Jooring
Di rekadz kaal di kolonaizaz Inglish
dehnya 150 yaaz, di oal Spanish kalani
saylaz hoo mi shiprek. Wahn neks
Wen di lan bikom wahn kalani di dehn oanli mi-di atak op. Royal Vizit tu Bileez: Kween Elizabeth
groop layta jain dehn, ahn fainali
Soopintendant mi chaynj tu wahn ahn di Dyook a Edinburgh: Layta, di
skyata eena 1655 afta di Spanish
Lootenant Govna weh mi kohn anda di British staat gayn moa kanchroal a
kyapcha Jamayka.
Govna a Jamayka. di lan, an eena 1862 British Honduras
bikom wahn chroo chroo kalani.
Foat Jaaj, wen da mi wahn ailan weh di Hai klaas pipl eena Bileez selibrayt di
Inglish mi tek refyooj nyoo senchri da Govament Hows.
eena di erli 19th Sentri.
St. Jan’s Anglikan Choch eena Bileez Senchral paak eena Bileez Siti, now
Siti; da slyavz bil kaal Batlfeel Paak, mi bil eena 1897.
dis oalis choch eena Senchral Noatis di taksi dehn frahn dat dehdeh
Amerika. Di klay briks mi kohn frahn taim.
Ingland az balas.
Waid vyoo a Bileez Siti eena 1883, rong Di wud brij frahn 1900 chaynj tu dis
Krismos taim. Senchral Swing Brij.

Eena 1809 Kyaptin G. Henderson Di Koat Hows eena Bileez Siti mi bil en
inchrochoos kanoo rays tu di Krismos 1818.
bram.
Lindbergh, di fos pailat fu kraas di Selibrayshan a di Maas fu aana di soalja
Atlantik, mi kohn tu Bileez ahn St. dehn a di Nationalist Unioní hoo gaan
Johnís College eena Loyola Paak mi da Werl Waa I.
welkom ahn. Too yaaz layta, di 1931 Eena 1894, wahn big big moni kraisis Pahn Septemba 10, 1931, wahn
horikayn brok op di skool. kohn bowt frahn wahn chaynj eena schrang schrang horikayn hit Bileez
di way pipl doz du bizniz. Dis mi kaaz ahn kil wan towzan a di 15,000 pipl
wahn big big big proates frahn di deh.
werkaz eena di kalani.
Wen di flag kohn dong Joon 1, 1973, Govament Hows pahn Reegent Schreet,
dat mi signal di en a di koloanyal taimz. now kaal Hows a Kolcha, deh eena
Di kalani chaynj nayhn frahn British wahn stail laik di oal taim plantaysan
Honduras tu Bileez. Horikayn Hati hit Bileez pahn Aktoaba big hows. Di Bileez Riva wen ih flod afta
30, 1961 ahn kil at lees 262 pipl. Horikayn Hati. Di horikayn kaaz bowt
60,000,000 Bileez dalaz eena damij.
Di Bileez Flag: ih kala da fu di too Di Poblik Bildings eena di oal kyapital,
politikal paati (PUP, UDP), an ih koat-a- Bileez Siti.
aamz da fu di difrant etnik groop dehn
eena di konchri. Di Senta fu Adminischrayshan eena Sevral kain a chranspoat aal tugeda
Belmopan, di kyapital a Bileez sins da di Senchral Swing Brij eena Bileez
1971. Di siti deh eena di midl a di Siti.
konchri ahn gat wahn papulayshan a
bowt 5,400 sitizin.
Di Haloava Krik mowt eena Bileez Siti. Radisson Foat Jaaj Hotel ahn Marine
Parade eena Bileez Siti.

Naat Front Schreet eena Bileez Siti. Di Roaman Kyaatolik Choch fu Hoali
Rideema eena Bileez Siti.
Bileez geh ih indipendens frahn Inglan Bileez Siti staat op az di govament
pahn Septemba 21, 1981. kyapital, wid 46,000 peepl di liv
deh. Dis da-mi qwaata a di kontri. Moas
Di kontri get Indipendens an wahn a di peepl da wahn mix a Afrikan an Bileez mek op a lat a difrant groop
nyoo kanstityooshan. Yuropeeyan. weh mingl op mongst dehnself,
laik di Mayas.
Di papulayshan a Bileez mek op wit lat Di ‘Baron Bliss Memorial’ an Laithows,
a difrant groop weh liv tugeda, laik di Mareen Parayd, Bileez Siti.
Kriol weh gat Afrikan bakgrong.
Di papulayshan a Bileez mek op wit lat Fu evri skwyaa mail eena Bileez, 8.6
a difrant groop weh liv tugeda, laik di pipl deh.
Mestizos.
Govament promoat spoats laik Inglish da di ofishal langwij, bot lat a
baaskitbaal, futbaal ahn laik dat. pipl taak Kriol ahn Spanish. Dehn teech
Spanish eena skool aal chroo di sistem
Di foan sistem dehn aal oava di now, ahn moa ahn moa inchres di kohn Moa ahn moa pipl di trayn eena helt,
konchri. Yu kuh kaal dairek tu aal bowt eena sohn paatz fu teech reedn laik moa ners, moa teknishan ahn moa
oava di werl. ahn raitn eena Kriol. speshalis dakta.
Dehn gat lat a poblik skool eena di Bram taim fu di Indipendens selibrayshan
kontri, weh mek di lichrasi rayt pahn Septemba 21.
bowt 74%
Styoodents eena praimri skool mi Skool deh aal oava di konchri.
nomba 62,000 eena 2004 ahn 244
priamri skool mi deh.
Infamayshan fu tooris deh eena moas Difrant indoschriz
hotel, reschrant ahn yaapoat. help di kontri get hed.

Eena 1993, weh di avrij persn mi mek Chapin wud eena Pain Rij.
da-mi 4,146 Bileez dalaz.
Wahn Bileez Siti lomba yaad. Gud kaynfeel eena naat Bileez.

Toleedo rais Kayn chroks da Towa Hil, Orinj Waak.


weh wahn yooz eena di kontri.
Kyatl faamin da Kaayo Distrik. Konk kleenin da San Pedro.

Boat bildin fu di fishin indoschri da Fishin da wan a di strang strang


paat a weh peepl eena di koas indoschri dehn da Bileez.
du evri day.
Bilding boat eena Bileez Siti. Di labsta indoschri big big eena Bileez,
ahn lat a di konchri faren moni kohn
frahn dis.
Boats kohn tu Mareen Parayd wid Di shrimp indoschri aalso mek lat a
dehn seefood an ting fu di loakal moni fu Bileez.
maakit.
Moas a di taim, Bileezhans shap da di Dis modern bildin da di poblik maakit a
poblik maakit fu evriday food Bileez Siti weh yu ku get aal
laik greenz, froot, beenz an soh. yu dayli food.
Modern grayn sailoz. Bileez Siti now gat chree brij; di laytis
da di ‘Bel-China’ baskyool brij.
Di ‘Radisson Fort George’ da wan a di Di loakal an di faren playn dehn yooz di
oalis hotel dehn eena Bileez Siti. Bileez Intanashanal Yaapoat.

Di ‘Ramada Hotel’ eena Bileez Siti (now Bileez gat op-tu-dayt road dehn tu aal
kaal ‘Princess Hotel’). paat a di kontri; di mayn wan
dehn da di Naadan, di Sodan, di
Westan an di Hominbod.
Bileez gat difrant hotel fu tooris, laik di Paat a wahn pain plantaysh da Pain Rij.
Bileez ‘Biltmore Plaza’.

Wahn groop frahn Yoorop bak wen, Di Menonait dehn stil yooz kyat laik
weh nayhn “Mennonite’ kohn ahn liv dehnya fu kehr dehn faam gudz.
da Bileez frahn Kanada ahn Meksiko.
Di paak dehn da Bileez weh pipl goh Di mayn ting dehn weh Bileez expoat da
heng owt ahn relax. sichros, shuga, kloaz, fish, shelfish,
banana, rom, lomba, areenj ahn
Lat a vilij yooz wel an da wel waata graypfroot kansenchrate. Di kanschrokshan indoschri gi werk tu
weh dehn yooz eena dehn hows. lat a pipl eena Bileez.
Fu mek Bileez Siti geh hed, lat a di “Benque Viejo del Carmen” deh kloas
swamp lan wahn haftu bil op bak fu gat kloas tu di boada wit Gwatemaala, bowt
lan fu bil hows. wahn kopl honjrid yaadz. 3,600 pipl liv
Wahn schreet eena ‘Benque Viejo del deh. Wan mail di kohn dong bak frahn Haakswert Brij eena “San Ignacio”.
Carmen’. Bengke da di vilij a “San Jose Succotz”.
Da eena Sokotz yu ku fain di grayt
Maya rooyin nayhn
“Xunantunich”.
Maakit selaz eena Belmopan. Wahn rilijos festival fu aana di
paychron saynt eena di vilij a “San
Antonio”.
Dangriga da wan a di braitis tong Wahn tooris infamayshan senta eena
dehn eena Bileez – sohn kaal it di di Kaayo Dischrik.
kolcha kyapital a Bileez. Yet fu di
moas paat tooris noh kohn ya sayhn
way dehn go da ada
tooris plays eena di konchri.
Wahn tach hows jos laik di wan dehn Kechi ahn ada Maiyaz a di Toleedo
weh sohn Maya tudeh liv eena. Dischrik.

Haikin eena Pain Rij. Di tong a Areenj Waak deh tu di lef


a di Nyoo Riva, bowt 55 mailz naat a
Bileez Siti; bowt 11,000 pipl liv deh. Di
shuga fakchri mi staat op eena 1965.
Wahn big vyoo a di tong a San Payjro Laafin Bod Kee ahn di res a di reef rong
eena Amergris Kee. it da di laytis nashanal paak da Bileez.

Kee Kaaka; aalso kaal ‘ Cayo Hicao’. Waatasaid hows kaman eena Bileez.
800 pipl live pahn dis ailan. Lat a
fishaman kech labsta, konk ahn fish fu
sel ya an abraad.
Lang Kee jos di bil op; ih gat wahn Dangriga da ki kyapital a Stan Krik. Ih
hotel weh aalwayz di gat fishin kantes. deh rait midl a weh dehn groa oreenj
fi sen owtsaid fi sel. Bowt 6,400 pipl
Dikyapital a Kaayo Dischrik da too liv deh, moasli Garifuna an Kriol. Dehn Di Bileez Yaat Klob deh nais an neet
tong weh luk sayhn. Dehn nayhn San selibrayt Garifuna Setlment Day pahn di pahn di priti priti beech dehn da Sah
Inaasyo an Santa Ilayna, an dehn gat nainteent a Novemba. Pejro da Ambergriz Kee, Bileez.
bowt 8,900 pipl. Dehn bil di
Haakswert Brij eena 1949. Da brij jain
di too tong dehn, Cahal Pech and
Sunantunich, weh da too Maiya senta
deh kloas tu San Inaasyo.
Wahn kyoot lee Karibeeyan fishin tong Wahn beech hows da Plasensya.
weh gah sohn nais plays weh yu ku
stay pahn Ambergriz Kee, Bileez.
Dis da how wahn regla schreet Di majik werl da Ramon Vilij Hotel
udda luk da Kee Kaaka. eena Ambergriz Kee, Bileez
Beech hows eena Kee Kaaka. Moho Kee da wahn ailan bowt 1000 m
frahn di koas a Bileez. Wahn boat shelta
ahn condominiums di geh bil op deh.
Di Bileez “Barrier Reef” da di sekan Sowt Waata Kee pahn di Bileez Barya
bigis koaral reef eena di werl. Reef da hoam tu Blue Marlin Resort.
Oanli di “Great Barrier Reef” eena
Astraylya langa dan dis. Di koaral an
di meet-eetn fish dehn eena di reef
da oanli sohn a di lat a grayt ting
dehn weh deh eena di see.
Gloavaz Reef nayhn afta wahn pairat Di Bloo Hoal da wan a di bes spat fu
frahn di 17th senchri. Now, da wahn daiv eena di hoal werl. Ih deh migl a
mareen riserv weh deh bowt faati mailz Lait Hows Reef, 1000 fut kraas ahn 480
frahn di koas a Bileez. Eena di paas, dis ailan da-mi wahn fut deep. Di Hol Chan Mareen Riserv.
meetn plays fu pairatz.
Wahn layt aftanoon da Bileez. Wahn laimstoan kayv.

Sohn mangroh swamp da di Sohn waata faal wehhaid weh eena di


lowa lan bai di ej a di koas. Mongtin Pain Rij vali dehn.
Puente Natural eena Kaayoh Dischrik. How wahn riva luk joorin jrai seezn.

Wahn oavaraal vyoo Hidn Vali da Di hoal faris ayrya da


Kaayoh Dischrik. Mongtin Pain Rij weh deh anda
protekshan deh eena Kaayoh Dischrik;
bowt 300 skwyaa mialz big.
Di Chechem Hah Maiyan Kayv. Gyaadn eg
kaman eena di Karibeeyan. Di plaant
bayr 5 monts afta dehn plaant it, an
Akee - wahn chree weh noh soh big, wen di skin get daak purpl an ih swel Di kristofeen da wahn froot weh
wid lat a leefan smaal flowaz weh luk op, dat da wen ih redi fi pik. shayp laik wahn pyaa. Di skin
greenish waitish. Di froot groa wahn gah difrant kain ñ fahn wait tu lait
tik redish areenj skin weh yuk uh eet. yelo er brait green. Pahn di
owtsaid, di skin luk mash op mash op.
Ponkin: dis froot groa pahn vain, an ih Papaaya - Yu gah difrant saiz eena dis
kohn fahn di skwash famili. Ih gah wahn froot - ih ku way op tu ten pong er
brongish skin an ih groa eena lat a moa. Di meet yelowish-oreenjish wen ih
dehn chrapikal konchri, an da lat a Bileez gah lat a feel weh plaant owt raip, an ih gah sohn smaal daak seed. Kaan -- dis plaant ku groa op tu
dehn Karibeeyan konchri. wid lat a ting laik vejitabl, an difrant sebm fut hai an ih groa man an uman
kain a grayn an soh. flowaz. Dis da-mi wan a di mayn food
weh di Maiyan dehn yoostu groa fi
eet.
Kaan groa rong an rong Bredfroot: Dis chree groa op tu sixti fut
lat a Karibeeyan an Senchral Amerikan hai ahn yu ku fain it aal oava di
ayrya dehn laik Bileez, an weh lat Kyaribeeyan. Di froot groa eena bonch
a di pipl dehn eet evriday. Di Koako kohn frahn Senchral ahn ahn ih rong. Wen ih raip, di flesh saaf Plaantin difrant frahn banaana.
Sowt Amerika. Now, yu ku fain it aal ahn yela-brong, ahn rich wid staach ahn Plaantin noh geh raip how banana geh
oava di chrapiks, speshali eena Wes vaitamin A, B ahn C. raip; dehn aalwayz les sweet. Plaantin
Afrika. Yu ku tel di chree sayk a ih langa dan di sweet banana ahn moas a
hansom daak green shaini leaf. Dehn di taim shayp laik wahn haan.
yooz di seed fu mek chaaklit.
Kuknat: Dis chree deh eena aal Pijin Peez: Diz plaant da wahn shrob
chrapikal sandi beech. Di froot deh eena weh groa aal yaa rong an ih groa tu
wahn not weh deh eena wahn green er bowt nain fut hai. Di raip podz lait
yela-brong hosk. Barbados Cherry: Dis froot groa tu green tu daak brong. Di seed gray tu Kaafi chree groa eena wahn nomba
bowt di sayhn saiz laik di aadinari yela eensa kala. a Kyaribeeyan konchri ahn yoozhali
cheri. Di kala a di froot pen pahn di reech op tu ten er fifteen fut hai. Di
stayj a di froot. Fos ih lait areenj den froot groa eena bonch a beriz ahn ton
ih geh daaka til ih redish-brong wen frahn green tu red wen dehn raip.
ih raip. It aalso gat vaitamin C.
Pepa: Dis froot groa pahn smaal bush. Soril da wahn smaal plaant weh groa op
Yu gat too kain: di red pepa ahn di tu six fut hai. Wen ih don flowa, eech a
sweet pepa. Di red pepa yooz fu hat di bloom dehn shribl weh ahn jrap aaf;
spaisi saas, ahn di sweet pepa yooz moa Painaapl: Dis kohn frahn chrapikal dehn lef bihain protektiv sepalz. Di soril Tambran: Di tambran chree groa op
fu put oava food. Amerika; Kolombos geh fu noa bowt seed yooz fu mek nais joos, wain, jam tu fifti fut hai. Di raip froot da wahn
dis froot eena 1492. Di skin lain op ahn jeli. smaal brong pod bowt foa inch lang,
ahn priki. Di froot ku gat op to faiv ahn wen ih redi, di eensaid geh polpi
pong. polpi rong sohn big seed. Dehn mek
jrinkz frahn di froot.
Di chree groa op tu bowt fifti fut. Yu Banaana: Dis da wahn big leefi plaant
ku eet di froot, bot dehn kaina sowa, weh groa tweni fut er moa. Di flowa
soh ih beta fu mek gud jeli er jam outa groa eena lee bonch ahn heng dong
dehn. Sowasap. Dis chree kohn frahn di pahn lang staak. Di froot sel abraad. Cashu: Di cashu aapl da wahn spesal
Amerikaz ahn yu ku fain it aal oava di kain a plaant. Di aapl ihself da di
Kyaribeeyan; di sowasap froot oanli staak a di flowa weh swel op ahn da
papula eena di Kyaribeeyan. Di froot di not weh ih projoos weh impoatant.
big, oaval ahn gat wahn daak green Eena sohn Kyaribeeyan ailan, dehn
kala. Yu ku noa it bai ih priki skin. Di styoo di fleshi cashu aapl ahn eet
froot ku groa op tu ayt inch ahn laik vejitabl. Yu ku aalso mek jeli
lang ahn ku gat bowt six pongz. frahn it.
Pyaa: Avocado kohn fran Senchral Graypfroot: Dis froot gat wahn nais
Amerika. Di chree groa op tu bowt tirti smel bot tays lee bita. Di skin tik tik an
fut hai; ih flowaz green. Di froot shayp ih redish-yela eena kala.
laik wahn pyaa; di skin tik ahn nabi Ugli: dis froot da wahn kraas wid Waatamilan: Dis froot groa big ahn
nabi, ahn di flesh eensaid dehn rong wahn graypfroot ahn wahn areenj. sohn a dehn mait gat op tu tweni
wahn oavl shayp seed. Noh main dat di skin tik ahn lompi, pong. Di skin smood ahn sohntaim gat
di flesh eensaid moch sweeta dan daak lainz eena wahn patan. Di flesh
graypfroot ahn gat les seed. eensaid yela er pink, wid
wahn lat a smaal wait, red er blak
seed.
Kostad aapl. Smaal chree er shrob weh Notmeg: Di notmeg chree fos get tu di
lat a pipl groa; yu ku eet di froot. Di Kyaribeeyan eena 1824. Di chree groa
froot yela-green, haat-shayp, ahn gat op tu bowt faati fut hai, an ih lee
wahn wait grayni polp wit lat a seed. Naseberry. Dis da wahn nex naym fu flowaz projoos smaal froot weh shayp Laim: Dis smaal priki chree kohn frahn
di sapodili, weh kohn frahn Senchral laik peech wit wahn not eensaid. Naatees Indya ahn Malayzha, bot now
Amerika ahn di Wes Indiz. Di flowaz ih groa aal bowt di chrapiks, laik eena
smaal ahn wait. Di froot rong, bowt di Kyaribeeyan. Di froot ku gat difrant
foa inch kraas, wit wahn redish-brong saiz ahn pipl groa it fu di sowa joos
skin. Di polp gat smaal blak seed ahn weh mek wahn nais nais laim joos.
tays sweet.
Gwaava: di gwaava chree kohn frahn Peenot: Dehn haavis di seed fu ail ahn
chrapikal Amerika ahn groa op tu moa proateen. Di ail yooz fu food ahn bota.
dan tweni fut wit smaal wait flowaz. Eena Bileez, moas pipl laik eet roas
Di froot shayp laik pyaa, bowt too inch Maami aapl: Dis chree da wahn peenotz. Dasheen. Dis da wahn grong food weh
lang ahn ih kala ton tu wahn yela- big evagreen, an ih kohn frahn di groa aal yaa rong eena di chrapiks.
areenj wen ih redi. Kyaribeeyan. Di Dis plaant rich eena staach.
froot ihself rong wit wahn rof brong
skin.
Jinja: Dis groa aal yaa rong; ih kohn Kasaava: wahn shrob bowt sevn fut hai,
frahn sowtees Ayzha bot now deh aal wit wahn dol green paam-laik leef. Ih
oava di chrapiks. Dis plaant groa eena impoatant fu agrikolcha kaaz a ih big
leefi bonch between too ahn chree fut Vejitabl ahn kaan feelz. Di Menonaitz tyoob root. Kasaava da wahn papula Sweet Pitayta: Dis da wahn impoatant
hai. laik du dis kain a faamin. grong food. tyoob plaant ahn dis da weh lat a pipl
eena di chrapiks eet lat. Di plaant da
wahn leefi vain weh groa big swel-op
rootz andaneet di ert an ih rich eena
staach.
Yam: dis kohn frahn chrapikal Amerika. Fain owt bowt wahn hoal nyoo kwaiyet
Da di swel-op root tyoobz weh yu eet; werl weh gah aal kain a ting weh gah
ih gat lat a staach. difrant shayp ahn brait brait byootiful
Aro Root: wahn naym fu di staach kala. Da di koral reef weh aal kain a Lee bit paas weh di waata showl yu
prodok a difrant plaant. Di staach fish ahn ting liv. gah di deep deep reef weh da wahn
kohn frahn di andagrong stem. hoal werl bai ihself. Di reef bowt 25
tu 60 fut deep, ahn oanli pipl weh
noa fi daiv ahn weh gah aksijen tank
ku float lang widowt no chrobl soh
dat dehn ku luk pahn aal di wandaful
ting dehn weh di reef gah.
Di Mundo Maya Karibeeyan koas gah Aal di difrant kain a laif weh deh eena
wahn lang schring a wandaful koral di reef dehdeh fi oava faiv milyan yaaz.
reef weh goh fahn di sowt paat a Livin an ded animal mek op moas a di
Kintaana Roo tu Handyooras. Di koral reef da wahn gud plays fi reef. Di laiv koral an di lat a animal Lat a difrant way deh how dehn
shoa how aal difrant kain a animal dehn weh liv eena di reef faam wahn diskraib di koral reef dehn, bot di bes
ku liv tugeda. See fan, anemoni, ahn kova oava di ded ting dehn weh way weh dehn wan weh noa it gud ku
see sponj lach aan tu di koral. Kraab, mek op di fongdayshan diskraib it da fi kaal it koral gyaadn.
labsta ahn soh liv stok anda di hed a a di reef itself.
di koral dehn. Di lee see animal dehn
feed aaf a di reef an dehn haid monks
di lat a plant dehn weh groa pan it.
Den di biga animal dehn ton rong
ahn feed pahn dehn wan deh.
Finga koral. Dehn gah difrant kain an Sponj - aldoa dehn wudda luk kain a
dehn oanli groa wahn fyoo inchiz hai an komplikaytid, di sponj dehn da sohn
dehn luk laik wahn lee nuku finga. livin ting weh mek fi lat a waata paas
Elkhaan koral - dehnya groa tik an chroo. Sohntaim aal honjrid gyalan a Branchin faiya coral - dehnya da
dehn kova wahn waid ayrya, espeshali waata paas chroo soh dat di akchwali sohn livin animal an dehn
eena shaloh waata. Dehn doz wash sponj dehn ku geh food ahn aksijen. da sohn difrant kain a Gorgonia koral
lang shoa wen taid loa. ahn sohn ada saaf koral. Dehn da
sohn groop a laiv koral weh luk laik
sohn lang choob an dehn groa rong
sohnting weh luk laik spaiki chree.
Koral polip - dehnya da sohn koral weh Gorgoanyanz - dehn wan ya groa waid
shayp laik sohn choob. Dehn saiz goh ahn spred owt. Yu gah perpl, oreenj
fahn di saiz a wahn pin hed tu wahn kala, bloo, green ahn yelo. Sohn luk laik
fut waid. Dis kloas-op pikcha a dis Faiya koral - Dis kain kaman eena feda, sohn luk laik wip, ahn sohn laik See fan - dehnya brait brait yelo ahn
groop a dehn shoa yu shaloh waata ahn groa plenti dehsoh. fan. Dehn eezi fi si green ahn yu yoozhwali fain dehn
dehn foa taim di akchwal saiz. pahn di koral reef. eena shaloh waata weh rof.
Pila koral - Dis wan kaman. Da wan a Taiga kyatí - dis da wahn paat a Bileez
di fansiyis kain dehn ahn wen ih deh nachral heritij weh dehn yoostu hont
eena wahn ayrya weh gree wid it, ih fi geh ih byootiful fer. Rait now ih deh
ku groa op tu ten fut hai er moa. Dehn Staghaan koral - dehnya groa spred anda di wail laif protekshan laa dehn a Dyaa - dehn stil deh bowt eena Bileez
yoozhwali 2-5 fut hai. owt bowt faati fut waid. Eena waata Bileez. faris dehn. Laik how dehn hont dehn
weh noh geh disterb, dehn groa op tu fi gaym meet, dehn di geh leebita ahn
siks tu ayt fut hai. Ih delikid bad ahn leebita.
lat a taim di wayv dehn damij dehn.
Wen dehn jrap ship anka wehpaa
dehn groa, dat hambog dehn tu.
Spaida monki - dehnya liv eena chree Haligeta liv eena dehn riva ahn lagoon
tap an dehn kwait akrobatik. Dehn yooz weh di Maya dehn liv.
dehn tayl az wahn neks han. Di oanli
taim dehn kohn dong da grong da fi Di bigis wan a di faiv animal dehn Baabooní - dehnya moch moa ryaa,
jrink waata. fahn di kyat famili weh liv eena di an ih nayhn soh sayk a di way how
Mundo Maya faris dehn da di taiga. ih skreem weh mek di hyaa dehn rayz
Di lang taim Maya dehn yoostu tink ih pahn yu skin. Yu ku yehr dehn skreem
saykrid. fi bowt siks mailz.
Mongtin kowí da jos wan a di schraynj Tookan - dis da di nashnal berd a Bileez.
animal dehn weh pipl weh vizit Bileez Ih bowt 20 inchiz lang ahn moas a it
mait bok op pan. Ih soh hapm dat blak eksep fi ih brait yelo jaa ahn ches.
dendeh di ded owt. Hamadili - di mayn badi a dis foni-lukin Ih tayl red andaneet an ih gah wahn Di big hevi maka paaratí gah wahn
animal kova oava wid wahn tof shel wait pach weh yu ku noa it bai pahn di hevi beek ahn wen hihn flai, ih wing
weh mek owt a boan weh set pahn en a it. Ih big beek lait an ih gud dehn flap sloa ahn klomzi.
tap a boan. Dis protek ahn. Aal yu si fi dig owt insek fahn owt
da ih noaz weh ton op di shub owt a chree baak.
fahn anda it. Ih gah sohn big ayz weh
deh kloas tugeda.
Paarat kaman eena di faris dehn an di Disya haak weh nayhn di ospray ku liv
flat lan dehn da Bileez. eena difrant konchri eena di werl. Hihn
aalwayz flai kohn da Bileez eena koal
Oanli wahn lee bit a jabaroo berd deh, taim. Ih eezi fi spat, eevn fahn faar laik Owl - dis kain grayish brong pahn tap
bot yu ku fain som a dehn nes eena di how ih bak daak, ahn moas a ih hed ahn wait andaneet, bot ih gah sohn
faris dehn da Bileez. ahn anda ih beli wait. daak brong er blak schreek.
Brong Pilikin - dis da wahn berd weh Lee bloo gaaliní - Wen ih big, dis wan
eezi fi noa kaa ih gah wahn yeloish kala daak gray wid brong er redish
wait hed ahn silvri gray-brong badi. brong hed ahn nek. Ih beek bloo-gray
Big bloo gaalin - Moas a fi hihn hed wid blak tip an ih fut dehn blooish- Brong nadi - Dis wan moch daak a dan
wait, bot ih gah wan lang blak feda green. sohn ada see berd. Hihn daak smoaki
weh schrech owt bakway fahn di tap brong aal oava eksep fi wahn lait
a ih hed. Moas a di opa paat dehn gray er wait farid ahn hed tap. Ih tayl
gray; ih wait andaneet wid blak shayp laik wahn chraiangl.
schreek. Ih beek yeloh an ih fut dehn
yeloish brong.
Di yeloh hed nait heron moasli gray Red Leg Bod - dis berd kech yu aiy wid
wid blak schreek pan ih bak an ih wing ih gray-blak tayl wid wait pahn di tip
dehn. Ih hed blak blak wid wait er lait a di owtsaid feda dehn, an ih oreenj-
yeloh da tap,an ih jaa dehn wait. Ih Yu ku noa di perpl galinyool bai ih red ahn gray beek. Ih chin ahn chroat Sparo Haak - dis berd gah sohn
beek gray-blak an ih fut green bak, ih bloo er perpl hed ahn da wait wid op an dong blak schraip. Di powaful klaa. Ih tayl ahn anda ih beli
dehn lang ahn yeloh. beli, an ih wait farid. res a anda ih beli grayish er wait. da wahn lait kala wid sohn smaal blak
spat. Hihn gah too brait brait blak
schraip weh luk jos laik wiskaz.
Green-bak heron - di opa paat a di Grayt kaman gaalin - dis berd oanli
wing dehn luk kain a gray wid wahn noatisabl kaa di hoal a hihn wait wid
lee bit a green. Ih hed tap blak ahn wahn lang naroh nek, yeloh beek ahn
wen dehn ton big, di feda dehn op deh Warbler - dis kain ya difrant fahn di blakish greenish fut. Redish dok - dis wan ya smaal ahn
groa intu wahn tik blak klomp. ada wan dehn laik it. Dis wan gah stowt wid wahn stif tayl weh aalwayz
blak hed ahn nek, brongish-gray bak, kak op. Di mayl brait redish-brong wid
wing ahn tayl eksep fi wahn wait blak hed tap ahn an nek bak, wait
pach pan ih wing an di opa paat a ih jaa ahn braad bloo beek weh yu ku si
tayl. fahn fer.
St. Vincent Paarat - dis berd hed moasli Red-fut boobi - dis kain a berd wait
wait er yeloh wid sohn pach a maavish wid daak brong feda weh faam wahn
feda pahn di said ahn bak a ih hed. Ih ban rong di owtsaid paat a ih wing ahn
wing dehn moasli goalden-brong wid Wait-tayl chrapik berd - yu aalwayz naroh dong pahn di eensaid paat. Ih Maas Dok - dis smaal stowt dok deh
green, yeloh ahn perpl ej. si dehnya lang di koas eena di tayl wait an ih fut dehn red. kaman eena Senchral an Sowt Amerika.
Karibeeyan. Dehn moasli eet fish ahn Dehn liv moasli eena fresh waata layk
skwid weh dehn kech wen dehn daiv ahn pool. Dehn mek dehn nes monks
dong fahn hai. graas ahn soh weh groa da waata said
soh dat di nes dehn haad fi si.
Red Nek Pijin - Dis berd moa kaman Common Moorhen - dis da wahn waata
eena di rayn faris, bot dehn deh eena berd hoofa bak brong an di res a ahn
di jraiya lan weh flat ahn weh gah lee blak blak. Ih beli red rait op tu anda ih
chree ahn loa bush. Pectoral Sandpiper - Yu ku fain dehn beek weh shaat. Di tip a ih beek yeloh- Flame of Wood - dis lee plant gud fi
wan ya lang di lagoon dehn, da di green, an ih fut dehn green wid red jres op yu yaad, ahn yu ku eevn mek
ej a di swamp, di layk dehn, an di oava ih nee dehn. Ih gah wahn wait ban hej wid it. Di floawaz dehn groa eena
wet graasi lan. Dehn aalwayz di feed oava ih hip paat, ahn anda ih tayl sohn rong klosta-op bonch an dehn
monks di bush dehn weh groa lee wait. yoozhwali red.
wayz fahn di ej a di waata.
Paypa Flowa. Dis da wan a di moas Aynjl Chrompet: Eech flowaz mek wahn
kalaful ahn kaman priti priti vain eena shayp laik wahn chrompet; sohn groa op
di Kyaribeeyan. Yu gat red, tu perpl tu tu ten inch hai. Aal di flowaz heng
deep majenta. Dehn gat difrant luks ahn Blak Aakid: dis da di nashanal flowa a dong ahn wen eevnin di kohn, di wan Maanin Gloari Bush: Dis shrob groa
moa kalaz laik wait, roaz, areenj ahn Bileez; di Blak Aakid gat greenish-yela dehn weh di bloom legoh wahn schrang op tu faiv fut hai. Di leef dehn simpl,
pink. petaz ahn sepalz wit perpl maaks schrang smel. Di leef ahn di flowaz gah paintid ahn haat-shayp. Ih projoos
kloas tu di batam. paizn. big, lait perpl flowaz weh shayp laik
chrompet.
Plumbago. Dis smaal shrob groa bowt Pain Rij aakidz.
too tu chree fut hai. Di flowaz lait bloo
ahn dehn stan owt gens di
brait green leef. Kanonbaal Chree: Dis da wahn big Zeebra Botaflai: yu kyaahn mis dis
chree, wit wahn tik, tof baak. Di botaflai weh blak wit braad yela
branch dehn shaat ahn krukid ahn straip. Di kyatapila kreemi wait wit
groa strayt owt frahn di trunk; da chree daak banz weh sirkl eech
dehnya branch weh sopoat di big sekshan.
redish flowaz ahn di rong froot.
Gold Rim Botaflai. Dehnya yoozali blak Wait Peekok Botaflai. Dis kaman botaflai
wit wahn rim a yela rektangula spat lait gray pahn di tap wit six blak dat.
pahn dehn loawa wing ahn dehn front
wing. St. Lucia Mestra Botaflai: dis botaflai Orange-Barred Sulphur Botaflai: dis
deh da di Winwaad Ailanz, bot aalso wan ku gat difrant kala, frahn wait
eena di naat paat a Sowt Amerika. Ih wit wahn lee bit a yela-ish kala er ih
gat wahn boarin yela gray kala wit ku gat wahn chroo chroo leman kala
lait waitish gray pach. er eevn nayli areenj.
Cocoa Mort Botaflai: dehnya moasli blak, Hall’s Sulphur Botaflai: moas a dehnya
daak brong ahn deep bloo. Dis botaflai smaal kain gat wahn maaja blak
gat wahn big aiy spat andaneet ih badi, traiyangl maak da di front a dehn front
wail da tap ih gat wahn midnait bloo ‘89’ Botaflai: Wahn smaalish blak wing. Dis green Chree Frag da wan a di
kala. botaflai weh shaini laik metal ahn weh kalaful animal dehn weh liv eena di
gat too goal straip pahn di front wing. raynfaris.
Wahn staar fish wit wahn brayn koaral Di Spaini Labsta shed ih oal shel evri
pahn di Bileez Barya Reef. now ahn den fu mek ih ku groa eena
wahn nyoo shel sotay ih reech op tu
Di Koaral Kraab gat schrang schrang tweni inch. Di Swirilfish da wan a di bigis ahn
klaaz weh ku krosh see orchin ahn moas kaman kain laik dis; yu si dehn
klam. bai dehnself er eena smaal aaganaiz
groop. Ih kala ku luk silva-pink tu lait
red, wit sohn red maak weh yu ku
bayli si.
Wahn Nassau Grouper heng rong ih Di Blak Margayt kaman ahn yu ku fain
sponj kayv da Haal Moon Kee nachral dehn oava di reef ahn sheli batam. Ih
monument. stay kloas tu di batam an andaneet
Di French Gront da di kain a gront yu lej an eensaid oal rek. Yu kyaahn mis Di Redban Paaratfish noh tu haad fu
moasli fain rong ya, eena big skoolz ihkala; ih silva-gray, fain; ih deh aal bowt di reef ahn raks.
weh yu gat reef, koral hed er raki with blakish finz. Di adolt mayl dehn moasli bloo-green
batam. Ih silva wit yela straip. Aal finz wit redish-brong fins da tap ahn da
luk yela. batam.
Di Kween Aynjl Fish da mosi di moas Di Foureye Butterfish da mosi di moas
majestik Kyaribeeyan aynjl fish, speshali kaman botafish eena di Kyaribeeyan. Ih
di adolt wan dehn. Ih moasli bloo tu payl gray wit sohn klyaa klyaa daak
greenish-bloo wit sohn yela skaylz weh Di Chrompet Fish kaman ahn kyaahn lain di ron kraas ih badi an andaneet Di Saajant Mayja deh aal oava di reef
kyaahn laas! laas! Da di oanli kain eena di ih beli. Yu ku yoozhali fain dehn eena ahn shaloz, bot yu ku speshali fain it
Kyaribeeyan ahn dehn deh bowt aal pyaaz lang di reef. eena big koaral hedz an eena wreks
oava di koaral reef. Dis kain laik weh deh eena shalo waata.
chaynj ih kala; ih moas kaman
kala da redish-brong wit payl lainz
kraas ahn sohn sapts yu ku bayli si.
Di Coney da wahn kaman groopa weh Di Yelabeli Hamlet deh bowt, bot ih noh
yu ku fain aal oava; ih chaynj kala soh kaman. Ih brong pahn di tap haaf a
several taimz. Yu wahn fain di moas ih badi ahn yela pahn di batam.
kaman eena shalo waata; ih redish- Di Flying Gurnard luk schraynj; yu Debl Raidin Haas da wahn big insek,
brong da tap ahn waitish kyaahn mis dis fish. Ih liv eena san yoozhali moa dan too sentimeeta, ahn
da batam. flatz ahn see graas medo. Ih moasli yu kyaahn mis how ih luk. Di front leg
yela-brong tu gray eena kala, with dehn gat spainz fu kech insek. Di debl
sohn wait spat. raidn haas wayt kyaam kyaam fu ih
nex meel wit dehnya legz tugeda ahn
rayz op, laik ih di pray, ahn da soh ih
get ih Inglish naym Praying Mantis.
Di Red Skimmer da di moas kaman kain a Di Skyarab Beetl da wahn fast beetl
dragonflai. Ih gat brait kala an ih badi weh feed pahn lat a difrant ting laik
shaata dan ih wingspan. plaant, root ahn leef.
Besbog laava. Yu ku fain besbog Di Hover Fly da wan a di moas priti
eensaid a rotn wud; di laava ahn di flai mongs di insek. Lat a dehn gat
adolt liv tugeda. Noh main dat dehn brait kala an aal a dehn flai bowt laik
big fu bogz ahn schrang tu, dehn noh akrobat.
bait.
Raba Flai. Dehnya kaman; dehn flai faas, Santapi. Santapi ahn ‘millipedes’ badi
noh tu big nar smaal. Dehn da predata lang ahn jreg owt, laik wom, wit lat a
ahn hayri wit aiyz yu kyaahn mis, jos leg. Santapi gat wan set a leg pahn evri
laik moas petadata aiyz. Sikaada. Eech kain a sikaada gat ih sekshan a dehn badi, ahn “millipedes’ Kila Bee. Di bee dehn da wahn laaj
oan speshal sang, ahn di man wan gat too. Aal santapi gat paizn jaa weh groop a insek weh feed pahn flowaz.
dehn sing wit wahn lowd lowd song dehn yooz fu paralaiz weh dehn kech fu Dehn gat lat a difrant kain a bee ahn
weh dehn mek wit speshal aaganz eet. nayli aal mek honi.
kaal ‘tymbals’ weh deh pahn
dehn beli.
Shaat Haan Graas-hapa. Yu ku aalwayz Di krikit dehn luk laik graas-hapa wit
tel graas-hapa ahn krikit sayk a dehn lang haan, bot yu ku tel da krikit sayk
lang, mosl-op bak leg weh dehn yooz a ih tayl da di beli batam. Di naiz a di
fu jomp bowt. Graas-hapa feed pahn “Orb Weaver”. Mongs di spaida dehn krikit moch haiya dan di graas-hapa “Sphecid” Wasp. Dehnya blak er bong,
plaant ahn dehn ku brok op wahn gud weh bil web, dehnya da di wan naiz ahn di krikit eet lat moa ting dan ahn sohntaim blak ahn yela wit wahn
krap wen dehn choo op pahn di faama evribadi noa bowt kaaz da lat a di graas-hapa; lat a krikit eet leef ahn klyaa klyaa wayslain. Lat a dehn dig
dehn leef. dehn ahn di web rong. Dehn web ku meet. nes eena san ahn stak dehn op wit
heng kraas er dong er slaant, bot ih bogz, krikit ahn graas-hapa.
aalwayz rong wit sopoat lainz owt
frahn di senta a di web.
Weewi Aants. Dis kain a aant deh bowt Skaapyan da araknidz weh evribadi
lat eena di Kyaribeeyan. Yu ku fain it noa bowt. Dehn gat difrant saiz, op tu
eezi eezi wan wen ih di kot bot mongs 130mm lang. Deh nayli waahn luk laik
leef ahn yu si dis lain a aants di bak Besbog. Dis da how di adolt luk wen ih labsta, wit big lim weh luk laik klaa Moa dan 3000 yaaz abak, disya paat
leef laik ambrela pahn dehn bak. Di kohn owta di laava. ahn wahn lang stinga da di en a dehn a di Amerikaz da weh di Maya dehn
aant noh eet di leef rait soh. Ih choo beli. Evribadi frayd fu di skaapyan sting, staat op wan a di bes sivilizayshan
ahn op fu food ahn fu mek fongos eena bot wail di sting wahn hat yu, ih dehn eva eena di Oal Werl. Wen dehn
ih nes. Da disya fongos weh di aant noh yoozhali wahn kil yu. mi deh rait aan, dehn bil op sohn siti
yooz fu food. weh noh goh soh! Plos dehn mi gat
sentaz fu serimoniz aal oava di Maya
werl.
Noh mata wat, sivilizayshan dehn brok Joorin di 18th ahn 19th senchri, peepl
op ahn di Maya mi brok op tu. Aal di frahn Yoorop weh mi yehr bowt oal
Maya dehn mi lef aal di big Maya siti templs eena di jongl kohn kraas ahn
dehn bai 900 A.D. ahn di jongl bush Aal di hischri bowt how di fos Maya mi fain lat a dehnya oal siti. Wahn hoal lat a peepl weh stodi
staat tek oava. liv gaan wen di Spanish mi kohn eena rooyinz fala op di fos groop. Dehn
di 16th senchri. Oanli wan wan pilgrim kleen owt ahn fix op lata a di siti
weh mi stil prayz op di gaadz eena dehn an da soh dehn laan moa bowt
seekrit wuda vizit di oal templ dehn. di Maya. Tudeh day, peepl weh stodi
rooyinz tink dat wi stil gat towzanz a
Maya plays eena di jongl weh wi noh
fain yet.
Di rooyinz weh deh bowt di plays da di Rilijan da-mi di bigis ting eena how di
fos ting weh kohn tu yu main wen yu oal oal Maya dehn mi liv ahn dehn mi
tink bowt di oal oal Maya siti dehn. pray tu lat a difrant gaad. Wahn buk
Mayan prees da noh mi oanli fu rilijan. nayhn di Dresden Codex lis moa dan 30 Peepl mi tink dat di Mayan gaad dehn
Dehn mi aalso teech di yoot, kip di gaad ahn wahn pees a raitn frahn di mi liv eena di hevenz, di ert ahn hel.
kyalinda, set op serimoniz, reed di 18th senchri seh da-mi bowt 166 gaad Dehn mi tink dat dehnya gaad den mi
Maya raitin, pridik di fyoocha ahn seh dehn mi gat. kanchroal di weda, laif, det, how moch
weh jreemz meen. pikni wahn baan, waar, di son, moon
ahn eevn taim. Di gaad dehn mi eevn
kanchroal ada tingz bowt how peepl
werk ahn liv.
Di Maya eena di sowt mi liv eena plays Mayan skolpcha mi shoa sohnting bowt
wi noa tudeh az Campeche, Tabasco, dehn rilijan, kolcha er hischri. Frahn
Chiapas ahn Quintana Roo eena Mexico; dehnya, peepl weh stodi rooyinz laan
Peten ahn di mongtin paat a Guatemala; Di Maya prees dehn prayz op dehn lat bowt how smaat di Maya doz bi. Mayan seramik vays mi gat lat a
di westan paat a Honduras ahn aal a gaad dehn. Di mayn Maya gaad dehn pikcha ahn raitn, bot da noh jos fu
Bileez. Da mi eena Bileez weh di Maya mi kanchroal haaves, di rayn ahn ting dekorayshan. Ih aalso mi tel dehn
Old Empire divelop. dehn fu du wid faamin. hischri.
Di Mayan royal faamli dehn mi geh beri Tudeh Maya mek gud kaavins ahn aat
wid lat a tingz fu help dehn eena dehn frahn katn, wul, klay er wud.
nyoo laif. Disya pat da wahn eksampl.
Wahn Maya uman di kuk eena wahn Wahn Maya uman weh mek tingz frahn
oal stail Yucatecan kichin. klay.
Maya tach roof. Wahn Maya uman du ih howswerk
mongst di chrapikal byooti a di Rio
Grande eena di Toledo Dischrik.
Wahn Maya uman toas koako beenz Dehn fain Maya objeks wen dehn dig
eena di Toledo Dischrik. op Maya templ ahn hows.
Wen ih kohn tu di mek baaskit, di Maya Dis dehaan stoan kaavin, eena
mi-di du dis lang lang lang taim, fu moa Xunantunich, taak bowt di hevenz ahn
dan 6,000 yaaz. shoa di Son Gaad, di Moon Gaad ahn di
Altun Ha diskova moa dan 2,000 yaaz planet Veenos. Xunantunich deh bowt 80 mailz frahn
now; ih deh bowt 33 mailz frahn Bileez Siti, nyaa di westan boada
Bileez Siti. Sohn dehaan ting diskova eena San Jose Succotz. Di paat a
ya, laik di jayd hed a di Mayan son Xunantunich weh evribadi noa bowt
gaad, Kinich ahau. da El Castillo, wahn piramid weh taala
dan 130 fut.
Lubantun deh naatees a Punta Gorda, Sohn priti corbelí aach deh da di Chal
nyaa San Pedro Columbia vilij. Di big Pech Maya rooyin.
big piramid ahn koatyaad dehn mek
owta stoan weh kot eksak eksak fu fit Smaal klay mask frahn wahn 12th Soaso rooyin lef weh shoa dat
tugyeda widowtn plasta. senchri Lamanai bildin. dehndeh peepl kuda bil gud.
Di bigis rooyin da Honduras nayhn Copan Laimstoan mask, terteen foot hai, pahn
an ih faymos fu ih priti plaaza ahn tap a wahn six senchri Lamanai templ.
stoan kaavins. Frahn dehnya, peepl weh
stodi rooyinz laan lat bowt di hai klaas Di Mayan Sivilaizayshan ron chroo Di Maya dehn mi noa lat bowt di
Mayan ahn royal leedaz. moas a Senchral Amerika ahn paat hevenz. Moas a dehn templ dehn mi bil
a Meksiko. Tudeh, Maya rooyinz deh fu mach op wid di starz ahn tingz.
eena di tik tik chrapikal jongl.
Dis big taim templ di shain eena di Tulum, wahn siti weh sorondid bai
eevnin lait. Ih oava 130 foot hai ahn waalz, sidong priti wan pahn wahn klif
dehdeh di kip wach oava di oal oal siti so yu get wahn dehaan vyoo dong di
nayhn Edzna eena Campeche. Tazumal deh eena di mongtins a hoal Quintana Roo waatasaid. Becan deh eena di bush nyaa di
naadan El Salvador. Da fu dehn oalis Quintana Roo boada.
Maya rooyin. Ih gat wahn set a templ
ahn smaal pyramid. Peepl tink da mosi
mi wahn impoatant plays fu seremoniz.
Deep eena di Quintana Roo jongl, di Bikaaz a deh dehaan kaavin dehn, peepl
haiyes piramid eena di Cobam Maya tudeh weh stodi rooyinz laan lat bowt
rooyin nayhn Nohoch Mul. Ih shoot rait how smaat di Mayan people mi smaat.
op chroo di jongl. Di big big piramid an dehaan plaza Wahn Mayan toom, mosi weh big taim
dehn eena Tikal deh eena di tik tik royal faamli mi beri.
jonjl a Peten. Wan taim Tikal da-mi di
moas impoatant siti eena di Maya werl,
bot di peepl lef it fu gud moa dan
wahn towzan yaaz now.
Di piramid da Kukulcan dehdeh laik Evribadi noa di Mayan rooyin nayhn
kween a di jongl eena Chichen Itza, di Kohunlich sayk a ih dehaan kalaz. Da ya
faymos Maya rooyin eena Yucatan. di Yooropeeyan mi set op dehn difens
Comalcaco da di moas faymos Mayan da priti San Felipe ahn Bacalar lagoon. Peepl tink di jongl rooyin Coba mi
rooyin da Tabasco. Peepl tink dehn impoatant fu di oal oal Maya serimoni
doz chrayd wid Palenque da Chiapas, ahn chrayd. Wahn hoal set op mi deh
Uxmal eena Yucatan an az fer az fu link op Coba wid adarels Maya siti
Xochialco eena senchral Meksiko ahn eena Yucatan. Dis da di pyramid nayhn
Tikal eena Gwatemaala. Nohoch Mul.
Di taimles wait siti Palenque da wan a
di moas impoatant Maya rooyin. Wahn
dehaan toom fu wahn Maya leeda mi Di Dance of the Conquest mi prifaam aal
diskova ya. Mayas tudeh wid Maya jres ahn kaan. oava di Maya werl. Wahn oal oal Maya siti pahn di
Kaan da weh di Maya mi eet nayli waatasaid bai di Atlantik.
evriday.
Uxmal da wan priti priti priti Maya Dzilbilchaltum da wan a di oalis Mayan
rooyin. Da di bigis rooyin eena di Pucc siti. Di moas impoatant rooyin da di
rooyinz. Templ a di Sevn Daalz weh nayhn fu di
Mayan templ mi bil hai hai ahn da oal oal klay stachyu dehn fain deh. Peepl weh mi waahn teef di rich
pahn dehnya di Maya dehn mi prayz chrezha a di Maya brok op lat a di
op di gaadz dehn. rooyinz. Da soh dis paat a di werl laas
lat a di hischri a di Maya.
Peepl weh stodi rooyinz stil noh shoar Cottage Colony Hotel eena St. Jaajiz
wai di Maya dehn mi lef dehn siti. Weh Kee.
wi noa da dis: di Maya da-mi di moas
op-tu-dayt peepl bak den. Bileez gat lat a riva ahn beech. Tooris beech eena San Pejro, Ambergris
Kee.
Wahn big vyoo a di Maya Mongtinz. Wahn priti paat a waata spoats da
profeshanal fishin fu bloo maalin.

Captain Morgan Hotel, wid ih wait Winserfin pahn di klayr waata a


sandi beech, eena San Pejro, Ambergris Bileez, bai Ambergris Kee.
Kee.
Javierís Flying Service, wan a Bileez Wahn laimstoan kayv.
loakal ayrlain.

Sohn mangroh swamp da di Sohn waata faal wehhaid weh eena di


lowa lan bai di ej a di koas. Mongtin Pain Rij vali dehn.

You might also like