PRIKAZI NA SREDNOVEKOVNO ORU@JE NA FRESKITE VO MAKEDONIJA Srednovekovnite istoriski izvori davaat golemi mo`nosti za prou~uvawe na oru`jeto i voenata oprema

na makedonskite voini od ovoj period, me|utoa za rasvetluvawe na ova pra{awe ne davaat mnogu bitni podatoci. Vo raznite `ivotopisi, hrisovuli i drug pi{an materijal se nao|aat delovi vo koi se zboruva za oru`jeto, negovata upotreba ili izrabotka, no detalni opisi na oru`jeto i voenata oprema nema. Ostatoci od srednovekovnata kultura vo vid na materijalni dokazi nema mnogu, bidej}i petvekovnoto tursko ropstvo, raznite voeni pusto{ewa, balkanskite i dvete svetski vojni, kako i raznite ,,qubiteli,, na na{ata materijalna kultura, go imaat napraveno svoeto, pa taka imame edna `alna slika vo pogled na nasledstvoto na voenata kultura. Muzejskite eksponati na srednovekovno oru`je se retki i nedovolni, a golem del od niv se nao|aat vo razni muzei i privatni zbirki nadvor od granicite na Republika Makedonija. Vo ovaa ne mnogu vesela situacija, svoeviden dokazen materijal za srednovekovnoto makedonsko oru`je se nao|a na likovnite dela od sredniot vek, a toa se raznite freski i eden pomal del od ikonite koi nastanale vo toj period, a se nao|aat po crkvite i manastirite vo Makedonija. Iako freskoslikarstvoto vo crkvite i manastirite ima pred se religiozen karakter, dava mo`ebi najve}e materijal za prou~uvawwe na oru`jeto i voenata oprema od sredniot vek i vremeto na mnogubrojnite samostojni feudalni vladeteli. Vo toa vreme teritorijata na dene{na RM e podelena na pove}e samostojni vladeteli (Oliver - po te~enieto na Bregalnica, Zletovo, Morodvis, Pijanec, Ugqe{a - vo okolinata na Strumica, Volka{in i Marko - Prilep, Grgur ohridskiot kraj itn). Feudalcite ja koristat crkvata za zajknuvawe na svoite pozicii, pa taka imame situacija na feudalci-ktitori na razni manastiri. Pretstavite na oru`jeto se usloveni so vnatre{ni i nadvore{ni vlijanija.Interesna karakteristika e golemata i bogata raznovidnost na pretstavenoto oru`je. Odgovor na ovaj interesen detal mo`ebi treba da se bara vo razli~nite ekonomski mo`nosti na feudalcite. Sekoj feudalec gi vooru`uval svoite vojnici spored ekonomskite mo`nosti. Naemnicite i platenicite bile dol`ni da imaat sopstveno oru`je, a bidej}i bile od razli~ni zemji nosele i razli~no oru`je. Pokraj toa vr{en e i uvoz od zapadnite zemji (pred se Italija, Dubrovnik)no i viznatiskoto vlijanie, doma{nite rabotilnici, krstonosnite vojni, raznite sudiri so neprijatelski vojski go pravat oru`jeto i voenata

oprema neednakva. Slikaj}i edno isto oru`je pove}e pati slikarite dale mnogu negovi elementi na razni na~ini. (prodol`uva) Jovan Dulev