73'e Kadar (Dahil) PDF

T.C.
KADR HAS NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS LETME ANABLM DALI LETME (MBA) BLM DALI
YAZILIM SEKTRNDE PROJE YNETM

Yksek Lisans Tezi Ertrk KIR
Eyll,2007
T.C. KADR HAS NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS LETME ANABLM DALI LETME (MBA) BLM DALI

Yksek Lisans Tezi Ertrk KIR
DANIMAN:YARD.DO.DR CEMAL ZEHR
Eyll,2007
GENEL BLGLER sim ve Soyad Anabilim Dal Program Tez Danman Tez Tr ve Tarihi Anahtar Kelimeler : Ertrk Kr : letme : letme (MBA) : Cemal Zehir : Yksek Lisans Eyll 2007 : Proje, Proje Ynetimi ZET

Deien ve gelien teknoloji mal ve hizmet retiminde rekabeti artrm, iletmeleri retimde bu geliime ayak uydurmaya yneltmitir. Bu anlamda iletmeler projelerini gerekletirmede Gantt, CPM ve PERT gibi bilimsel proje ynetimi tekniklerini kullanmaya balamtr. Projeyi balang ve biti zaman belirlenmi, bir ama dorultusunda yazl hale getirilmi, bte ve zaman kstyla tanmlanm geici ve her biri birbirinden farkl i aktivitesi olarak, proje ynetimini ise belirli ama ve hedeflere ulaabilmek iin iletme kaynaklarnn verimli ve etkin bir ekilde planlanmas, organize edilmesi, ynetilmesi ve kontrol olarak tanmlayabiliriz. Projeleri, proje ynetimi teknikleri kullanlarak planlanan zamanda, planlanan bteyle, belirlenmi ve grev tanmlar yaplm personelle, tm kaynaklar en iyi ekilde kullanarak yapmak hedeflenmitir. Bu almada proje ynetiminin yazlm sektrndeki yeri ve nemi anlatlm ve yazlm sektrndeki bir projenin incelenmesiyle detaylandrlmtr. i
GENERAL INFORMATION
Name and Surname : Field : Programme: Supervisor : Degree Awarded and Date : Keywords :
Ertrk Kr Management MBA Cemal Zehir Master September 2007 Project, Project Management
ABSTRACT PROJECT MANAGEMENT IN SOFTWARE SECTOR
The changing and improving technology has increased the competition in providing product and service, and had directed entities to work in accordance with there improvements. To realize their projects, the enitites have started to use scientific project management technics like Gantt, CPM and PERT We can define project as a working activity which has certain beginning and ending date, based on a purpose, and defined with budget and time limit, and project management as efficient planning, organisation, management and control of resources in order to reach certain goals. The aim is to complete the projects by using project management technics,in planned time, with planned budget and, chosen and mission objectives given personnel, by using all of the resources efficiently. This paper shows the place and importance of project management in software sector and it has been detailed with working on a project in software sector. ii
NSZ
almalarmda bana yardmn esirgemeyen Sayn Yard.Do.Dr.Cemal ZEHRe teekkr ederim.
Ertrk KIR
Eyll,2007
iii
NDEKLER SayfaNo. TABLO LSTES....IIX EKL LSTES.....IX BLM 1. GR BLM 2. PROJE YNETM ve TEMEL KAVRAMLAR
2.1 Proje Nedir?...................................................................4 2.2 Proje Ynetimi ....7 2.2.1 Proje Ynetiminin Tarihesi.............7 2.2.2 Proje Ynetimi Nedir?.................................................................8 2.2.3 Proje Ynetiminin Faydalar..13 2.2.4 Proje Ynetiminin Avantajlar..14 2.2.5 Proje Ynetiminin Dezavantajlar...15 2.3 Proje Yonetiminin Gereksinimi......16 2.3.1 Neden Proje Ynetimi ?...................................................................16 2.4 Proje Ynetimi Metodolojileri....18 2.4.1 Proje Ynetimi Metodolojisinin Uygulanabilirlii.20 2.4.2 Proje Ynetimi Metodolojisinin Biimlendirilmesi...21 2.4.3 Proje Tanmnn Proje Ynetimi Metodolojisi indeki nemi...21 2.5 Proje Ynetimi Sreleri.23 2.6 Proje Ynetimi Hayat Dgs..24 2.6.1 Proje Hayat Dngs ve Proje Ynetim Sreci...25 2.6.1.1 Ana ve Yardmc Sreler.....27 2.6.2 Hayat Dngs Aamalar .....27 2.7 Proje Ynetiminde Planlama.28 2.7.1 Proje Planlama Nedir? .................................................................28 2.7.1.1 Proje Balang Aamasnda Planlama...30 2.7.1.2 Uygulama Aamasnda Planlama..30 2.7.1.3 Proje Kapama Aamasnda Planlama..31 2.7.2 Proje Planlama Hatalar..31 2.8 Proje Ynetiminde Organizasyon....32 2.8.1 Proje Organizasyonu ve Kontrol.....32 2.8.2 Fonksiyonel Yaplar ve Matris Organizasyonu..34 2.8.3 Fonksiyonel Organizasyon ve Proje Organizasyonlar...34 2.8.4 Proje Organizasyonlarnn Temel Amac.......36 2.8.5 Proje Organizasyonlarnn Baarszlk Nedenleri.....37 2.9 Proje Ynetimi Bileenleri....38 2.9.1 Proje Entegrasyon Ynetimi.....39 iv
2.9.2 Proje Kapsam Ynetimi...39 2.9.3 Proje Zaman Ynetimi.....39 2.9.4 Proje Maliyet Ynetimi...39 2.9.5 Proje Kalite Ynetimi...40 2.9.6 Proje nsan Kaynaklar Ynetimi...40 2.9.7 Proje letiim Ynetimi....40 2.9.8 Proje Risk Ynetimi......40 2.9.9 Proje Tedarik Ynetimi...40 2.10 Proje Ynetiminde Kullanlan Modeller........40 2.10.1 Geleneksel Proje Ynetim Modellerinin ncelenmesi....40 2.10.1.1 Gantt Modeli....42 2.10.1.1.1 Gantt Modelinin Hazrlanmas..43 2.10.1.1.2 GantT Modelinin Yetersizlikleri..44 2.10.1.2 Cpm Modeli.....44 2.10.1.2.1 Cpm Oluturma Admlar......46 2.10.1.2.2 Cpm Kullanmann Yararlar.....47 2.10.1.3 Pert Modeli......48 2.10.2 Geleneksel Proje Ynetim Modellerinin Yetersizlikleri.......50 2.10.3 Yazlm Projelerinde Kullanlan Dier Modellerin ncelenmesi......51 2.10.3.1 Ve-veya Grafikleri....51 2.10.3.2 Petri A Modeli....52 2.11 Proje Yneticisi.....53 2.11.1 Proje Yneticisinin Fonksiyonlar ......54 2.11.2 Proje Yneticisinde Aranan zellikler.55 2.11.3 Proje Yneticisinin Sorumluluklar....57 2.11.4 Proje Yneticisinin Becerileri...57 2.12 Proje Ekibinin Belirlenmesi....57 2.12.1 Proje Ekibi......57 2.12.2 Proje Ekibinin zellikleri.......58 2.12.3 Proje Personelinde Aranan zellikler..58 2.13 Bir Projenin Baarl Olmasn Salayan Etkenler..59 2.14 Proje Programlama......60 2.14.1 nceliklerin Tanmlanmas....62 2.14.2 Kritik Yolun Tanmlanmas....62 2.14.3 Proje Program..63 2.14.4 Kaynak Programlama....64 2.15 Proje Ynetiminde Denetim...64 2.15.1 Yetki Devri ve Denetim Mekanizmalar..65 2.16 Proje Deiim Kontrol Sreci....66 2.17 Proje Kontrol Ak..66 2.17.1 Proje Kontrol Programlar....68 2.18 Projenin zlenmesi....71 2.18.1 Neden zleme ve Takip ? ..............................................................71 2.18.2 zleme Ne Zaman Yaplmaldr?..................................................72 2.18.3 Proje lerlemesinin Raporlanmas....72 2.18.4 Projenin Gncelletirilmesi.....72 2.19 Proje Toplantlar...73 v
BLM 3. YAZILIM SEKTR

3.1 Yazlm Sektrne Genel Bak...74 3.1.1 Yazlm Endstrisinde nsangc ve nemi..77 3.1.2 letmelerde Bilgi lem Altyaps ve Yazlm Gerei......78 3.1.3 Yazlm Gelitirme Projelerinde Organizasyon.....79 3.2 Yazlm Gelitirme Projelerinde Yaam Dngs ve Sreleri....82 3.2.1 Yazlm Gelitirme Metodolojisinin Seilmesi......83 3.2.2 Proje Ynetim Sreleri.....84 3.2.2.1 Gelitirme ncesi Sreler.84 3.2.2.2 Gelitirme Sreleri84 3.2.2.3 Gelitirme Sonras Sreler....85 3.2.2.4 Btnleyici Sreler...85
BLM 4. RNEK UYGULAMA:YATIRIM FONU PROJES

4.1 Yatrm Fonu Projesi..88 4.1.1 Proje Kararnn Alnmas..88 4.1.2 Neden Proje Ynetim Teknikleri Kullanld?.89 4.1.3 Proje Ekibinin Belirlenmesi.....90 4.1.4 Aratrma Sreci....90 4.1.5 Zaman Planlamas.....91 4.1.6 Gereksinim Analizi...92 4.1.7 Tasarm...93 4.1.8 Kodlama.....93 4.1.9 Test...93 4.1.10 Ykleme.94 4.1.11 Eitim......94 4.1.12 Pilot Uygulama...94 4.1.13 Proje Toplantlar..94 4.2 Yatrm Fonu rn....95 4.2.1 Yatrm Fonu Nedir..95 4.2.2 rn Tanm...95 4.2.3 rn Kapsam.....96 4.2.4 rnn zellikleri....96 4.2.5 Hedef Kitle...97 4.2.5.1 Sistem Yneticisi.97 4.2.5.2 lem Operatr....97 4.2.5.3 Onaylayc.98 4.2.5.4 Portfy Yneticisi.....98 4.2.6 Ekran ve Rapor rnekleri.98
vi
SONU...107 KAYNAKLAR110
vii
TABLO LSTES
SAYFA NO Tablo 1 Tablo 2 Tablo 3 Tablo 4 Tablo 5 Tablo 6 Tablo 7 Tablo 8 Tablo 9 Tablo 10 Tablo 11 Tablo 12 Tablo 13 Ynetim ekillerinin Avantajlar ve Dezavantajlar.......12 Proje Kategorizasyonu......21 Proje Yneticisi ve Fonksiyonel Ynetici Arasndaki Farklar......34 Yazlm Hizmetleri Pazar....76 Sisteme Giri Senaryosu.......98 Sisteme Giri Sayfas......99 Hisse Senedi Tanmlama Senaryosu........100 Hisse Senedi Tanmlama Ekran........101 Hisse Senedi lem Giri Senaryosu.....102 Hisse Senedi lem Giri Ekran.....103 Hisse Senedi Kapan Senaryosu.......104 Hisse Senedi Kapan Ekran..105 Rapor...106
viii
EKL LSTES
SAYFA NO ekil 1 ekil 2 ekil 3 ekil 4 ekil 5 ekil 6 ekil 7 ekil 8 ekil 9 Proje Ynetimi......8 Proje Ynetimi Metodolojisi......18 Proje Planlama, Programlama,Kontrol..23 Proje Yaam Dngs....25 Klasik Proje Ynetim Sreci......26 Proje Ynetimi Bilgi Alanlar...38 Projede Deiikliin Ynetimi..70 Bilgi Sistemlerinin Organizasyondaki Yeri80 letmelerde Organizasyon Unsurlar ve Bilgi Sistemleri Arasndaki Bamllk.....81
ix
BLM 1. GR
inde bulunduumuz yzylda bilim ve teknoloji, belirlemede en etkili g konumundadr.
toplumlarn geleceini iinde yer ald
Bilim ve teknoloji,
toplumsal, siyasal ve ekonomik sistemleri etkilemektedir. Bilim ve teknolojinin yzylmzda gsterdii ilerleme byk bir retkenlik artna yol amtr. Bu gelime, iletmeleri de gelimeye ayak uydurmak zorunda brakmtr. letmelerin gelimesinin tek yolu yeni projeler gelitirmekten gemektedir. Bu nedenle projelere duyulan ilgi gittike hzlanm ve proje ynetimi daha geni kitleler tarafndan kullanlmaya balanmtr. Proje, genellikle bir sistemin, rnn veya hizmetin teslimi ile sonulanan, hedeflenen bir sonuca ulamay baarlmasna imkan klan bir etkinlikler serisidir. Bu tanma gre, bir inaat firmasnn yeni bir bina ina etmesi, karayollarnn modernize edilmesi, hastaneye yeni bir bakm nitesinin eklenmesi, yeni bir yazlm gelitirilmesi gnmzdeki projelere rnektir. Her projenin farkl zellikleri olmakla birlikte, projelerde ortak olan birtakm zellikler bulunmaktadr. Projeler, bir amac gerekletirmek iin balangc ve sonucu aka belirlenmi aktivitelerin toplamndan oluur. Projenin sonunda bir kt elde edilir. Bu nedenle sonu odakl bir yaklamdr. Projeler, balang aamasnda yksek dzeyde belirsizlik ierir. Bunun nedeni projelerin planlanrken dikkat edilmesi gereken insan kayna,ara-gere,zaman,corafi faktrler,hkmet kararlar, gereksinimler v.b. etkenlerin proje sresince deiebilir olmasdr. Bu belirsizlikler projenin ilerleyen safhalarnda riske dnebilmekte ve projenin baarsz sonulanmasna neden olabilmektedir. Bu nedenle proje kararnn alnmasndan sonra oluturulacak proje ekibinin, belirsizlikleri tahminleme ve buna yant gelitirme becerisinin yksek olmas nemlidir. Riskler nceden tahmin edilerek uygun risk planlamasyla proje gidiat kontrol edilebilir.
Proje ynetimi, bir projenin gerekletirilmesi iin harcanan insan gc, sermaye, zaman, mteriler, sponsorlar gibi birok bileenin birlikte deerlendirildii ve btn bu bileenlerin tek bir noktaya odaklanmasna ynelik bir disiplindir. Proje kararnn alnmasyla birlikte proje ynetim sreci balar. Proje hedeflerine ulamada sorumluluk stlenecek proje yneticisi belirlenir. Projede yaplacak iin niteliine gre iletme ii veya dndan konusunda deneyimli personel istihdam salanarak proje ekibi oluturulur. Proje yneticisi, projede yaplacak ileri en alt seviyeye kadar detaylandrp proje plann oluturur. Proje plan zerinde hedefler, zaman, maliyet, kaynaklar ve aamalar belirtilir. Belirlenen plana gre yaplacak iler proje ekibine datlr. Planlama aamas, belirsizliklerin en youn yaand sretir. Plann kontrol edilmesi iin birtakm metodlar kullanlarak belirsizliklerin en aza indirilmesi amalanr. Uygulama aamas, belirsizliklerin nispeten azald ve bunlarn aktivitelere dntrlmesiyle retim safhasnn gerekletirildii aamadr. Uygulama aamasnda ortaya kan deiiklikler yeniden planlanarak sre tekrarlanr. Proje hedefi dorultusunda hedeflenen kt bu aamada elde edilir. Proje kapama aamasnda, elde edilen rn veya hizmet gzden geirilerek proje ekibi, tedarikiler, sponsorlar ve mteriler arasnda yaplan kapan toplantsyla sre tamamlanr ve projedeki tm belgeler arivlenir. Proje ynetimi iletmelere yeni bak alar salar. Farkl bir rgt yaps oluturulmas sonucu yeni renme teknikleri, daha ekonomik rn gelitirme imkan, kaynaklarn etkin kontrol edilmesi, yksek dzeyde motivasyon, daha karl i yapabilme imkan salamaktadr. letme, projede edindii bilgi ve tecrbeyi yeni projeler iin kullanr. Bu alma proje ynetimi ve yazlm sektrnde proje ynetim srelerini konu almtr. Proje ynetimi konusunda literatr taramas yaplm ve bilimsel anlamda kabul grm proje ynetimi kavram ve metodolojileri incelenmitir. Uygulamada 2
iletmelerin metodolojileri, kendi rgt yapsna gre
ekillendirdikleri ve her
iletmenin hizmet ettii sektre gre proje ynetimi iinde farkl tekniklere yneldii ortaya kmtr. Trkiyede yazlm sektrnn incelenmesi ve yazlmn nemi vurgulandktan sonra son blmde, finans sektrne hizmet veren bir yazlm firmasnn Yatrm Fonu Projesi detayl incelenerek yazlm sektrnde proje ynetim metodolojisinin uygulanabilirlii deerlendirilmitir.
BLM 2. PROJE YNETM ve TEMEL KAVRAMLAR

2. 1 PROJE NEDR? Proje balang ve biti zamanlar aka tanmlanm bir sretir ve maliyet ile zaman kstlar altnda dier bir kst olan yeterli kapsama ulamaya alr. Her proje belirli bir ama dahilinde yazl hale getirilmi, geici bir sretir. nsan, para, teknik ekipman gibi kaynaklara ve bu kaynaklar salayacak sponsor ya da mteri gibi finansrlere ihtiya duyar, belirsizlik ve risk ieren bir sretir. Balama ve bitii aka tanmlanm aktivitelerle bte ve zaman kst altnda iyi tanmlanm hedef ve amalara ulama eylemidir. 1 Bir proje genellikle aada yer alan minimum zellikler grubundan oluur;2 Belirli zelliklere sahip tanmlanm bir hedef Tanml balang ve biti tarihleri Finansal limitler (bte ) Kaynaklarn tketimi ( r. Para, insan, ekipman) Bununla birlikte projenin bir ok tanm yaplmaktadr; Projenin genel amalar ve sresi bellidir. Projeler geici ilerdir yani her projenin balangc ve bitii vardr. Her proje kendine zgdr. Hibir proje dierine benzemez. Hibir proje, ayn biim ve koullarda kendini tekrarlamaz. Her i bir ama iin yaplr. Projelerde ise ama bir odak noktasdr, projenin varolu nedenidir. Ama olmazsa proje de olmaz. Her i, belirli kstlar altnda ve belirli kaynaklar kullanlarak gerekletirilir.
akar, Sava. Proje Ynetimi Metodolojisi , Eriim Tarihi :(ubat 2007)
(http://members. tripod. com/war_project/projeler/proje1. html)

2
Liu, Lung-Chun. and Horowitz, Ellis. A Formal Model For Software Project Management, IEEE Transactions For Software Project Management.1989,Vol.15,No.10, IEEE
Proje;sistem gelitirme yaklamdr. Sistem yaklam, sorunlar belirlemek ve bunlar zmek iin birbiriyle ilikili birden fazla parann birletirilmesiyle alld yntemdir. Sistem girdi alr, iler ve kt oluturur. Ayrca sistem btnsellik, verimilik, iletiim, etkileim ve sreklilik ilkelerini iermektedir. Bunlarn sistematik bir biimde dzenlenip planlanmas ve gelitirilmesi projeleri gerektirir. nk projeler ilerin kolayca grlebilir bir biimde yaplandrlmasna , sistemler iinde dnme ve alma yolunun almasna olanak salamaktadr.
Proje;Bilginin aratrlmas, planlanp dzenlenmesi ve raporlanmasndan oluur Proje;kapsam, zaman ve bte kstlamalar altnda yaplan almalar gerektirir;3 Kapsam: Belli ve tasarlanm bir projenin temelindeki asl nedendir. Zaman:rn veya hizmetin gerekletirilmesine ilikin takvimin ortaya konulmasdr. Bte:Projenin maliyetinin ne olacan belirler. Proje;Kltrel ve evresel gereksinimlere duyarldr. Pek ok proje farkl kiilerin ve/veya gruplarn ibirliini gerektirmektedir. Katk ve katlmn yan sra yaratclk ve yenilik gerektiren almalar ierir. Proje bir faaliyet kmesidir. Projeler belirli stratejiler dorultusuna, bu stratejileri hayata geirmek iin ve bu dorultu zerindeki belirli hedeflere ulaabilmek amacyla oluturulur ve gerekletirilir. Her projenin gerisinde stratejiler ve hedefler vardr.
Burhan Albayrak, Proje Ynetimi, Ankara: Nobel Basmevi, 2005, s. 5
Proje; tek ve ortak bir amaca ulamak iin zerinde uzlalm, bileenlerini ieren bir prosestir. 4
zaman,
maliyet ve kalite kstlarndan etkilenen; risk, insan kaynaklar, iletiim ve datm
Proje; ngrlen hedeflere belirli bir sre iersinde ulamak amacna ynelik olarak insan ve maddi kaynaklar planl bir alma iersinde bir araya getiren ve kendi iersinde bir btnlk tayan yatrm ve etkinlikler btndr. 5 General Electric firmas proje kavramn spesifik bir amacn elde edilmesi iin , snrl bir zaman aral iin tanmlanm faaliyetler olarak tanmlam ve projenin bir defaya mahsus olarak yapldn vurgulamtr. Projenin bir defalk ve karmak olmas, gerekli ilemler, program ve
kaynaklarn datmn kapsayan egdml bir plan gerektirir. Btn projeler baz ortak zelliklere sahiptirler;6 Ama :Proje faaliyetlerinin, maliyet, kalite ve sre cinsinden tanmlanabilir bir sonu, kts ya da rn vardr. Karmaklk:Proje amalarna ulaabilmek iin birok farkl faaliyetin tamamlanmas gerekir. Bu faaliyetler arasndaki ilikiler, zellikle de proje faaliyet says fazla olduunda karmak olabilir. Rutin ilerin planlanmas bir ka gn veya hafta ncesinde yaplabilirken projelerin planlanmas aylar srebilir. Teklik :Bir proje genellikle bir kereye mahsus, tekrar etmeyen bir yapdr. Yinelenen projeler bile, ayn zellikte baka bir kimyasal fabrikann kurulmas gibi, kaynaklar ve projenin gerekleecei evre asndan ayrt edici farkllklara sahiptir. Projeler tekrarlanan olaylar olmadndan problem ve zmleri de rutin deildir.
4
Paul Steinford, Project Management, (evrimii)
http://www. psaproject. com. au/home/default. asp?/pm/whatisaproject. shtm~Main)

5
Erdal Balaban, Temel Kavramlar , http://www. isletme. istanbul. edu. tr/ogrelem/balaban/) Nigel Slack ve dierleri, Operations Management, 1998 s:590
Belirsizlik :Bir proje planlanrken, tamamlanm ve birebir rnek alabilecei baka bir proje olmadndan birtakm belirsizliklerle karlalr. Bu yzden proje alanlar her zaman bir baarszlk riski tar. Geici Yap:Projeler tanmlanm bir balag ve sonuca sahiptirler. Dolaysyla projenin gerekletirilebilmesi iin ihtiya duyulan kaynaklar geici bir sre iin kullanlr. Proje amalar gerekletirildikten sonra, kaynaklar genellikle baka bir i iin ynlendirilir. Yaam Erisi:Bir proje iin kaynak ihtiyalar, projenin yaam erisi boyunca deiir. Bir proje iin tipik kaynak ihtiyac tahmin edilebilir bir yol izler. Bu yzden planlama ve kontrol asndan bakldnda projenin yaam erisini proje aamalarna blmek gerekir. Btn bu tanmlardan karlacak sonu , projenin bir ihtiyaca cevap verdii , bir amaca ynelik olduu , yalnzca bir defalk yapld , balama ve biti tarihlerinin belli olduu , bir organizasyon yaps iinde gerekletii ve kaynak tkettiidir. 2. 2 PROJE YNETM 2. 2. 1 Proje Ynetiminin Tarihesi Piramitler, bilinen en eski proje ynetimi uygulamalar olarak kabul edilirler. M. . 10. 000 yllarna kadar eski olduu iddia edilen bu devasal yaplarn nasl ina edildiine dair bugn baz tahminler olsa da bu projelerin nasl planlandna ve nasl kontrol edildiine dair elimizde yeteri kadar kant yoktur. Bizim bugn kullandmz teknikleri ieren proje ynetimi uygulamalar aslnda en fazla 1790lara uzanyor. 1790larda Amerikada balayan sanayi devrimi rnlerin zelliklerinde eitlilik, mterilerin beklentilerinde ve i yapma yntemlerinde deiiklikler oluturuldu. Ulamn hzlanmas, pazarn yeniden ekillenmesi anlamna geldi. Btn bu deiiklikle insanlarn i, ev ve iletiimde, kanunlarda, mteri davranlarnda, alveri yntemlerinde nne geilemeyen deiimler, kurumlar iin de yeni frsatlar ortaya kard gibi tehditleri de beraberinde getirmitir. 7
Bir kurumun bu deiikliklerden en az etkilenmesinin tek yolu, hzl ve etkin bir adaptasyon srecini tamamlamasdr. Adaptasyon srecinde ncelikle hedeflerin doru tanmlanmas, mevcut kaynaklar iyi kullanabilmek, sorumluluklar arasnda iletiimi iyi koordine edebilmek, maliyetleri ve riskleri kontrol altnda tutabilmek dikkat edilmesi gereken en nemli srelerdir. 7 2. 2. 2 Proje Ynetimi Nedir? En basit anlamda proje ynetimi, bir projenin gerekletirilmesi iin harcanan abalarn tmdr. Dier bir ifadeyle proje ynetimi, belirli ama ve hedeflere ulaabilmek iin iletme kaynaklarnn verimli ve etkin bir ekilde planlanmas, organize edilmesi, ynetilmesi ve kontroldr.
Mteri likileri
Zaman Kaynaklar
Maliyet
Performans
ekil 1. Proje Ynetimi
Gkrem Tekir ,Proje Ynetimi Kavramlar-Metodolojisi ve Uygulamalar,stanbul: alayan Basmevi, 2006, s.1
ekilde, proje ynetiminin iletme kaynaklarnn ynetimi ve kontrolnde, verilen zaman, maliyet ve performans kriterleri ierisinde mteri tatminini salamak zere nasl nem kazand grlmektedir. 8 Proje ynetimi, uygulama gelitirme ekibinin kullanmnda ve yapm maliyetinde verimlilik salayan bir program hayata geirirken sarfettii planlama, organize etme, ynetme ve denetleme abalaryla ilgilenir.9 Proje yonetimi karmask girisimlere guclendirilmis, yogunlastirilmis ve butunlestirilmis yonetimler kazandrmak icin tasarlanmstir. unlari icerir;10 Belirli bir konuda toplam rgtsel kaynaklarn onemli ksmnn odaklanmas Byk lde birbirine bal uzmanlam aktiviteler Maliyet hakknda nispeten g kstlamalar ve urun sonu performans. Proje ynetimi; Belli bir hedefi gerekletirmek iin insanlarn, kaynaklarn ve zamann birbirleriyle uyumlu ve verimli kullanlmas ile ilgili bir birimdir. Proje ynetim bilimi u konular kapsar;11 Planlama:Proje ynetiminden beklenen sonularn tanmlanmas, bu sonularn elde edilmesi iin i gereksinimlerinin, i miktarnn, gereken zamann, btenin ve kaynaklarn belirlenmesi ilemidir. Organize Etme:Projenin organizasyon yaps ierisinde ynetilebilir ilemlere ayrlmas ve bu ilemleri yrtecek alanlarn tanmlanmas, seilmesi ve yerletirilmesi ilemidir.
8
Harold Kerzner, Ph. D. , Project Management A Systems Approach to Planning, Scheduling and Controlling. van
Nostrand Renhold Company 1984, New York, s. 4-5 Felix, G. Robert. Project Management Considerations for Distributed Processing Applications, MIS Quarterly, 1984,Vol. 8, No. 3. Jstor Arthur G. Butler Jr. Project Management: A Study in Organizational Conflict, The Academy of Management Journal,1973, Vol. 16, No. 1. Jstor
11
10
Burhan Albayrak, a. g. e, s. 9
Yneltme:lemlerin baarl bir biimde yaplmas iin gerekli bilginin salanmas, yerletirilmesi, tevik edilmesi, deme yaplmas ve iletiimin srekli salanmas eylemidir. Kontrol Etme:Kontrol ltlerinin belirlenmesi, yaplanlarn izlenmesi, sapmalarn belirlenmesi ve gerekli nlemlerin alnmas ilemidir. Proje ynetimi; entegrasyon, kapsam, zaman, maliyet, kalite, insan
kaynaklar, iletiim, risk, satn alma ynetimi gibi dokuz bileenden oluur. Projenin tanmlanmasn, kategorize edilmesini ve gerekletirilmesini
salamaya ynelik almalar btndr. Bu suretle her projede yer alan tanmlama, planlama, uygulama ve kontrol srelerine ilikin aktiviteler proje ynetiminin bir parasdr. letme ya da ynetim bilimleri bal altnda incelenen insan gc, sermaye, zaman, retim sreleri ve rgtlenme gibi birok bileenin birlikte ele alnd planlama ve uygulamaya ynelik bir disiplindir. 12 Proje ynetimi proje faaliyetlerinin proje hedeflerine ulamak iin planlanmas, izelgelenmesi ve kontroldr. Bu faaliyetler gerekletirilirken performans, maliyet , zaman snrlamalar iinde kalmak ve proje byklnn kabul edilebilir snrlar ierisinde tutulmas zorunluluklar vardr. Proje ile ilgili balca drt adet deiken tanmlanmtr;13 Performans: Projenin amalarnn ne lde ve ne nitelikte gerekletirdiinin bir lsdr. Maliyet: Maliyet fiyat ile kartrlmamaldr. politikasdr. Fiyatlandrma bir irket
Maliyette nemli olan rnn ne kadar harcama yaplarak
retilebileceinin hesaplanmasdr. Faaliyet ayrlm i yaps, kaynak verileri, faaliyet
12
Erdal Balaban, Temel Kavramlar , (evrimii) http://www. isletme. istanbul. edu. tr/ogrelem/balaban/ ) Proje Ynetimi Nedir?(2006). http://enm. blogcu. com/1146814/ (24 Ekim 2006)
13
10
sresi tahminleri, tecrbe ve hesap grafikleri kaynak alnr. Sektrel alanlarda yllk olarak karlan birim fiyat kataloglar da nemli maliyet hesab kaynaklardr. izelge veya Zaman: Projenin ne zaman tamamlanaca ve hangi faaliyetlerin ne zaman yaplacan belirtir. Proje lei veya Bykl: Proje bykl , nceden tespit edilememi, gzden kam baz gereksinimlerin projenin icra safhasnda ortaya kmasyla iyice artabilir , bu gz nnde tutularak , planlama safhasnda proje ayrntlaryla belirlenmeli ve mteriyle veya projeyi isteyen kiilerle bu bymenin ne kadar olabilecei ve hangi snrdan sonra projenin terk edilecei belirlenmelidir. Gnmzde, yaplacak iin niteliine gre ynetim ekilleri e ayrlmaktadr. Bunlar, fonksiyonel, dengelenmi ve proje ynetimlerdir. Fonksiyonel ynetim endstriyel bir tesiste dzenli retim, hizmet sektrnde bankaclk veya sigortaclk gibi, birbirini takip eden rutin ilerin gerekletirildii alanlardr. Proje ynetiminde kapsaml bir rnn bir kerelik retimi iin hazrlanm organizasyon sz konusudur. Dengelenmi ynetimde ise fonksiyonel alan yneticilerin bana projeden sorumlu bir birim getirilir ve proje yneticisi sorumluluu ile yetkisi altnda fonksiyonel yneticiler alr. Fonksiyonel ynetimin disiplinli bir yaps vardr. Buna karn proje btnl zayftr. Proje ynetimi, kiisel zelliklerin n plana kt reaksiyon sresi hzl bir yapdr. Yaplacak iin niteliine gre proje ynetim ekilleri e ayrlmaktadr. Fonksiyonel ynetim, dengelenmi ynetim ve proje ynetimi. Fonksiyonel ynetim;endstriyel bir kuruluta dzenli bir retim, hizmet sektrnde bankaclk veya sigortaclk gibi birbirini izleyen rutin ilerin gerekletii alanlarda sz konusudur. Proje ynetiminde geni kapsaml bir rnn bir defaya mahsus retimi iin hazrlanm bir organizasyon sz konusudur. Dengelenmi ynetimde ise, fonksiyonel alan yneticilerin bana projeden sorumlu bir birim getirilir ve proje yneticisinin yetki ve sorumluluu altnda fonksiyonel yneticiler alr. Tabloda bu ynetim ekilleri, avantaj ve dezavantajlar ile birlikte gsterilmektedir. 11
Tablo 1. Ynetim ekillerinin Avantajlar ve Dezavantajlar Fonksiyonel Ynetim Avantajlar Kaynak Yeterlilii Proje Btnl Disiplin Salanmas Esneklik Bilgi Ak Seviyesi Dezavantajlar G atmalar Uyumazlklar Reaksiyon Sresi Tesbit ve Kontrol Zorluklar Stres Yksek Zayf Yksek Orta Orta Orta Dk Orta Orta Orta Dengelenmi Ynetim Yksek Orta Orta Yksek Yksek Yksek Orta Yava Yksek Yksek Proje Ynetimi Yksek Gl Dk Orta Orta Orta Orta Hzl Dk Orta
Kaynak:David I. Cleland , William R. King, System Analysis and Project Management, Third Edition. Singapore:McGraw-Hill Book Company , 1983, 2:144-145
Proje ynetimi, projenin etkin bir ekilde planlanmas, organizasyonun ynetilmesi ve kontrol iin kullanlan bir dizi prensipler, metotlar ve tekniklerdir. Proje ynetiminin amac, bir rn veya hizmeti retmek amacyla bir projenin oluturulmas, koordinasyonu ve ynetimi iin gerekli sreleri ve kullanlacak kaynaklar tanmlamak, planlamak ve izlemektir. Bu srecin uygulanmas sonucunda: - Proje kapsamnda yaplacak i tanmlanr. - in tamamlanmas iin gerekli zaman, planlanr, izlenir ve llr. - Dier proje ve organizasyonel birimlerle arasndaki arayzler tanmlanr ve ynetilir. - Proje hedeflerinden sapld durumlarda, dzeltici nlemler alnr. kaynak ve maliyet ngrlr,
12
Etkin bir proje ynetimi ile harcanan zaman, aba ve parann minimizasyonu salanarak kalitenin ykselmesi, projenin planlanan srede tamamlanmas ve personelin katlmnn salanarak verimliliin ykseltilmesi mmkn olmaktadr. 2. 2. 3 Proje Ynetiminin Faydalar Proje ynetimi ilk bakta daha iyi kontrol, deerlendirme salar ve mteri ilikilerinde mkemmellii ngrr. ktlardr. Daha ksa retim sreci, azalan maliyetler, yksek kalite ve gvenilirlik , yksek kar marjlar baarl proje ynetimlerinin Bununla birlikte organizasyon blmleri arasnda iletiimi salayarak koordinasyon abalarna deer katar. alanlarn birlikte hareket etmesini salayarak moral deerleri korur. Bununla birlikte birtakm dezavantajlar da yok deildir. En nemli yan etkisi organizasyonel karklklara sebebiyet vermesidir. Genel anlamda proje ynetiminin iletmelere salad yararlar u balklar altnda toplanabilir.
14
Daha ekonomik gelitirme sreleri Kaynaklarn daha verimli kullanlmas ve daha etkin kontrol Dk maliyet ve yksek kar Yksek kalite ve gvenlik Etkin koordinasyon ve motivasyon Mteri ilikilerinde iyiletirme
Ama ve hedeflere ne zaman ve nasl ulalacan nceden belirler Srekli raporlama gereksinimini minimum dzeye indirger Proje iin gerekli zaman batan belirler
14
Burhan Albayrak, . a. g. e, s. 8
13
Projenin maliyetinin nceden belirlenmesini salar Gerekli kaynaklarn neler olduunu ortaya koyar Kullanlacak teknolojiyi aklar Kontrol sisteminin kurulmasn salar Tm grevlerin organizasyon emalarn gsterir Proje ekip yelerinin proje gelitirme , uygulama ve tahmin yeteneklerinin gelitirilmesini salar. Bunun dnda proje ynetiminin salad dier yararlar da aada belirtilmitir; Personel devirdaimi gznnde bulundurulmakszn, aktivitelerden
meydana gelen grev ve fonksiyonlarn tanmlanmas alnabilmesi 2. 2. 4 Proje Ynetiminin Avantajlar letmeler proje ynetim tekniklerini kullanarak aadaki avantajlar salar. Daha iyi kontrol Daha iyi mteri ilikileri 14 Devaml raporlama yknden kurtulma Aktiviteler iin zaman limitlerinin belirlenebilmesi Kar zarar ikilemi iin hazr bir metodolojiye sahip olmak Planlamalara karn baarlanlar dorudan gzlemleyebilme yntemleri Problemlerin erken tehisi, bylelikle hzl dzeltici nlemler
Gelitirme zamannn ksaltlmas Maliyetlerin azaltlmas Yksek kalite ve gvenirlilik Yksek kar paylar Hzla sonu elde etmeye ynelme Blmler aras/disiplinler aras daha iyi kontrol
Proje yonetimi yeni organizasyonel giriimlerin duzenlenmesi ve degitirilmesi iin yapsal alternatiflere olanak saglar15 2. 2. 5 Proje Ynetminin Dezavantajlar Proje ynetiminin pekok avantajnn yannda aada belirtilen dezavantajlar da beraberinde getirebilmektedir. Karmak organizasyonlar Kurulu politikalarnn bozulmas eilimi Ynetim gl Personel kullanm zorluu
15
Arthur G. Butler Jr. Project Management: A Study in Organizational Conflict, The Academy of Management Journal,1973, Vol. 16, No. 1. Jstor
15
2. 3 PROJE YNETMNN GEREKSNM 2. 3. 1 Neden Proje Ynetimi ? Proje ynetimine iletmelerin neden ihtiya duyduklar aadaki gibi sralanabilir;16 Ksa zamanda gerekletirilmesi istenen iler ve dinamik i ortamlar Artan koordinasyon gerektiren oalan igc ve karmaklaan
organizasyon yaplar Snrl iletme kaynaklar Yeniliklere adapte olma zorunluluu letiimin karmaklamas lenecek bilgi kaynaklarnn ve miktarnn artmas
Bu yzden, proje ynetimini aslnda deien zaman, maliyet, performans ve insan kayna koullaryla karmaklaan durumlar iin gelitirilen bir yap olarak da alglayabiliriz. Gnmzde iletmeler, giderek karmaklaan sorunlarla ve i hayat ile kar karya kalmaktadrlar. cretlerde ve hammadde fiyatlarndaki artlar, retilen mal ve hizmetlere ihtiyacn artmas, hissedarlardan veya irket ortaklarndan gelen basklar, yksek enflasyon ve akabinde alm gc ve bor alma olanaklarnn azalmas gibi ekonomik dengelerin deimesi bu karmakln sebeplerindendir. Artk yneticiler, tm bu iletme sorunlarnn zmnn daha iyi kontrol ve iletme kaynaklarnn daha verimli kullanlmas olduunda mutabk kalrken, sorunun dardan deil daha ok i yapdan kaynakland fikrini benimsemektedirler. letme ierisinde aranan bu zm, onlar faaliyetlerin ynetilme ve organizasyon ekillerinde
16
Rory Burke, Project Management: Planning and Control Techniques, Fourth Edition, 2003. s. 10-11
16
bir araya itmektedir. te bu noktada proje ynetimi, gnmzn modern ynetim anlaylarndan biri olarak karmza kmaktadr. Proje ynetimi, bu kark dzene uygun, brokrasiyi engelleyen, modern ve gelimi bir organizasyonel form ve ynetim anlay olarak birok iletmede kabul grmektedir. 17 Proje ynetiminin son yllarda yaygnlamasnn birka nedeni de aadaki ekilde sralanabilir: Firmalarda alan insan kaynanda azalma olmasna ramen ortaya
karlan ilerin niteliinde ve kalitesindeki art. Projelerin daha kapsaml olmaya balamas. Kresellemenin getirdii rekabet ortam. letiimin kolaylamas. Mterilerin etkisi. ok uluslu i yapma olanaklarndaki art ve gelimeleri merkezden
dzenli olarak izleyebilme ve gerekirse mdahale edebilme istei. Proje ynetiminin irketlere kazandrdklar aadaki gibi zetlenebilir:18 1. Sermaye ve igc daha verimli kullanlr. 2. Projeler baznda irket karll artar. 3. Kaynaklarn ne kadar verimli kullanldklar izlenebilir. 4. Oluan bilgi birikimi ile sonraki almalarda daha doru kararlar alnr. 5. Daha gereki kar hedefleri belirlenebilir.
17
Kerzner, a. g. e, s. 1-2 Ali leri, Proje Ynetimi Temel Kavramlar, 2003. T. C. stanbul niversitesi, SBE, s. 8
18
17
6. Olas risk ve krizlere kar daha hazrlkl olunur. 7. Benzeri iler tekrar tekrar yaplmaz. 8. Yatrmclar attklar admlarn ekonomik sonularn deerlendirebilir. 9. Pazar kayb ve mteri memnuniyetsizlii en aza indirilir. 2. 4 PROJE YNETM METODOLOJLER Proje ynetimi metodolojisinin amac ;Bilgi ilem projelerinin standart bir yntemle, disiplinli, iyi ynetilen rnlerin ya da sonularn kaliteli teslimini gvence altna alarak belirli bir bte ve zaman kst altnda gerekletirilmesidir. Proje ynetimi ierdii deikenlerin fazlalndan tek ve standart bir yol olarak zm sunmamaktadr.
ekil 2. Proje Ynetimi Metodolojisi

Kaynak: www. projeyonetimi. com, Eriim Tarihi (ubat 2002)
Yukardaki ekilde de grld gibi proje ynetimi devaml bir sretir. Sreler iiedir ve birbirlerinden ayr dnmek imkanszdr. Kontrol, gzden geirme ve raporlama ie tm evrimde batan sona devam eden ilemlerdir. Metodoloji projenin ynetimi ile ilgili ak gsterir fakat gelitirme almalarnn proje zel ve tek olmas sebebiyle uygulama detaylarn gstermez.
18
Metodolojinin amalar aadaki gibidir;19 Bte iinde kalacak ve mteriyi tatmin edecek ekilde, proje yneticisine projeyi zamannda teslim edebilmesi iin yardmc olmak Kolay uygulanabilir olmas ve az insan kayna gerektirmesi Kontrol ve implementasyon aamasnda kalite ve standardizasyon salamas Projenin idare, teknik implementasyon ve ekonomik ynetim alannda proje yneticisine gerekli aralar salamas Her projenin belirli ihtiyalarna adapte edilebilir olmas
Proje Ynetim Metodolojisi aadaki alt balklarla yrtlr;20 Proje Organizasyonu ve Planlama: Projeyi yrtmekle grevli bir Proje Yneticisi atanr. Proje Yneticisi proje organizasyonunu yapp proje ekibini oluturur. Metodolojiye uygun olarak proje plan hazrlanr, zerinde anlamaya varlr. Proje Yneticisi, kaynak ve zaman ngrlerini gz nne alarak ve izelgeleme programn kullanarak proje izelgesini oluturur. Proje Yrtme ve Kontrol: Proje Yneticisi oluturulan proje izelgesini yrtme ve kontrolnden sorumludur. Proje ekibi ile periyodik toplantlar gerekletirir. Bu toplantlarda proje etkinlikleri deerlendirilir ve gelecek dnem iin planlama yaplr. Projede aamalar belirlenip aama sonlarnda proje ekibi toplanp deerlendirme yaplr. ortaklarna yaptrlmas dnlen iler alm sreci ile balantl olarak planlanp takip edilir. Proje ekibi ve projenin dier taraflar (Mteri, 3. parti vb. ) arasnda oluacak bilgi alveriinin salkl bir ekilde yrmesini salayacak iletiim yntemi belirlenir.
19
Kostas Metaxiotis, Ioannis Zafeiropoulos,Konstantina Nikolinakou and John Psarras. Goal directed project management methodology for the support of ERP implementation and optimal adaptation procedure, Information Management &Computer Security,2005, Vol. 13, No. 1. Emeraldinsight,
20
Sava akar, Proje Ynetimi Metodolojisi , (Eriim Tarihi Mart 2007) (http://www. projeci. com)
19
Proje Deiiklik Ynetimi: Proje Yneticisi proje hedeflerini etkileyen deiiklik nerilerini belirler. Deiikliin projeye getirecei ek maliyet belirlenir. Proje Yneticisi , Proje Deiiklik stei Raporu ile onaya sunar. Deiikliin proje kapsamna alnmas iin Proje Ynlendirme Kurulu tarafndan onaylanmas gereklidir. Proje Kabul ve Kapan: Proje Yneticisi projenin kabul amacyla proje kapan raporu hazrlar. Proje Ynlendirme Kurulu ile toplant dzenlenir. Toplantda projenin tamamlanmasna onay verilir. ynlendirme kurulu, mteri memnuniyet anketi yaplr. Kk bir organizasyondaki basit projeler iin zerinde anlalm kilometre talar, birka kontrol listesi ve projeyi yrtecek birka kii yeterli olur. Byk bir organizasyondaki byk projeler iin ie projeyi kurup altrmak, ilerlemesini takip etmek, problemlerini zmek, sonuta ortaya kacak rne ulamak ve projeyi Detayl bir yaam dngs kapatmak iin daha yapsal bir yaklama ihtiya vardr. Metodolojiyi anlamak iin projenin yaam dngsne bakmamz gerekir. unsurlardr. 2. 4. 1 Proje Ynetimi Metodolojisinin Uygulanabilirlii Proje ynetimi metodolojisi tm projelerinde genel olarak uygulanabilir olarak dzenlenmitir. Proje ynetiminin hangi projelerde uygulanacana irket politikalar ile karar verilir. Bu karar projenin bykl ve riski belirlemelidir. organizasyonun ve projenin byklne ve tipine baldr ve bunlar birbirine benzer Rapor hazrlanr ve proje ekibi, proje kalite gvence yneticisine datlr. Proje kapan sonras
20
2. 4. 2 Proje Ynetimi Metodolojisinin Biimlendirilmesi Metodolojinin tasarm projelerin genel yaps zerinden belirlenmitir. Bu suretle metodolojinin gerekli esneklie sahip olmas ngrlmtr. Projelerin ierik ve nitelik itibariyle incelenmesi sonucu byk ve karmak projelerde izlenecek yol ile daha kk projelerde izlenecek yolun birbirinden ayrlmas gerekmektedir. Unutulmamas gereken byk ve kompleks projelerin ynetimsel kontrole ve gzden geirmelere daha ok ihtiyac olduudur. Kk projelerde ie kontrolden ok uygulama temelli i gerekletirmelerine ynelinmesinde fayda vardr. Metodoloji sabit ve deimez deildir. Projelerdeki deneyimler ve neriler ile gelimeli, yaanan srelerin organizasyon asndan deerlendirmeleri yaplmal, bildirmek isteyenler cesaretlendirilmelidir. edildike metodolojiyi de gelitirecektir. 2. 4. 3 Proje Tanmnn Proje Ynetimi Metodolojisi indeki nemi Proje;Balama ve bitii aka tanmlanm aktivitelerle bte ve zaman kst altnda iyi tanmlanm hedef ve amalara ulama eylemidir. Proje Kategorizasyonunun u ekilde olmas ngrlmtr ; Tablo 2. Proje Kategorizasyonu BYK PROJE SRE MALYET DUYARLILIK KARMAIKLIK 4 AY 1000 i gn MAJ. 4 Birim ORTA PROJE 1-4 AY 100-1000 gn INT. 2-4 Birim i KK PROJE 1 AY 100 i gn MIN. 2 Birim bu konuda gr
Sreler organizasyona gre optimize
Kaynak : akar , Sava. Proje Ynetimi Metodolojisi , Eriim Tarhi :(Mart 2007) (http://www. projeci. com)
21
Aktivitelerin bitii projenin amacna ulamasn salayacak ekilde tm proje ekibi tarafndan belirlenmelidir. Birok projenin bitmemesinin sebebi ie projeyi neyin sonlandracann tanmlanmam olmasdr. Sponsor st ynetiminde hem fikir olduu son rn tanmlamaldr. Projenin baar kriteri taraflar arasnda ak ve net bilinmelidir. Projenin baar kriterinin tanmlanmas iin sorulabilecek en basit soru: "Bu projeyi neden yapyoruz?" olacaktr. Baar kriteri llebilir olmal ve ynetimsel deerlerle dile getirilmelidir. Ynetimsel dile getirme rnn piyasa aratrmas, reklam beklentisi, tantmnn nasl olaca, rakiplerin durumu vb. koymaktr. Projeler genellikle ideal koullar altnda gerekleirler, ancak istenmeyen almalarn sonucunda rnn kabul edilebilirliini ortaya
ortamlar ki; personel direnleri vb. baary olumsuz ynde etkileyecektir. . Proje ynetimi genel ynetim bilgisini gerektirir. Genel ynetim kurallar, almalar, kavramlar, teknikleri, aralar ve yetenekleri proje ynetimi iin temel oluturur. Ayrca, bakalaryla kolay alabilme, sorumluluk alabilme, gruba liderlik edebilme ve karar almada bu istenen zellikler ierisindedir.
22
2. 5 PROJE YNETM SRELER Proje Planlama 1. Amalar belirlemek 2. Projeyi tanmlamak 3. analiz yaps 4. Zaman belirli proje aktivitelerinin ihtiyalarn belirlemek 5. Takm organize etmek Proje Programlama 1. Belirli aktiviteler iin kaynaklar belirlemek (insan, para, malzeme) 2. Aktiviteleri birbirleri ile ilikilendirme Aralar Zaman/Maliyet tahminleri Bteler Personel Eldeki materyaller
Aralar Pert, Cpm, Gannt diyagramlar
Proje Kontrol 1. Kaynaklarn, maliyetlerin, kalitenin ve btelerin izlenmesi 2. Planlarn yenilenmesi ve deitirilmesi 3. Zaman, maliyet ve kalite taleplerini karlayabilmek iin kaynaklarn deitirilmesi
Aralar Bte raporlar, ertelenmi aktivite raporlar
Proje Sonlandrma Proje teslimi
Aralar Proje sonu raporu
ekil 3. Proje Planlama, Programlama, Kontrol

Kaynak:Jay Heizer, Barry Render Operations Management, Fifth Edition USA:Pritice Hall International, Inc. , 1999, s:625
23
Yukardaki tabloda grld gibi genel anlamda projelerin ynetimi drt aama ierir;21 1-Planlama :Bu aamada ama belirlenir, proje ve takm organizasyonu tanmlanr. Planlama sreci, ncelikle yine amalarn ve proje tanmnn daha detayl olarak sunulduu proje hedeflerinin net olarak belirlendii, performans kriterlerinin kesin olarak saptand can alc sretir. 2-Programlama:Bu aamada insan, para ve kaynaklar belirli aktiviteler birbirleri ile ilikilendirilir. Proje ynetim teknikleri kullanlarak proje programlanr. 3-Kontrol:Bu aamada firma, kaynaklar, maliyeti, kaliteyi ve bteyi gzler. Ayrca planlar revize eder ya da deitirir. Zaman ve maliyet taleplerini karlamak iin kaynaklar kaydrr. 4- Proje Sonlandrma: Son aama proje balangc kadar nemlidir. Projeyi sonlandran bir aktivite mutlaka yerine getirilmelidir. rnein, bir final raporunun teslimi, retilen rnn aktive edilmesi, rnn piyasaya srlmesi iin yaplan bir anlama v. s. bunlar projenin gerek anlamda bitirildiini ve ilevliini kazandn belirleyecektir. 2. 6 PROJE YNETM HAYAT DNGS Proje hayat dngs 4 ana safhadan meydana gelmektedir. imdi bu fazlar ksaca aklayalm: Faz 1 Hazrlk: Proje yneticis zerindek fonksiyonel ynetim projeyi belirler, amalar dorultusunda deerlendirir ve balang onayn verir. Faz 2 Planlama: Bu fazda, detayl proje planlamas yaplr. Proje takmn oluturur. Proje sponsorlar ya da mteri tarafndan onaylanan planlama sonras uygulama srecine geilecektir.
21
Adedeji B. Badiru-P. Simin Pulat, Comprehensive Project Management:Integrating Optimization Models, Management principles and Computers, Prentice Hall, 1995, NewJersey, s. 7-9
24
Faz 3 Uygulama: Projede grev alan herkes bu safhada aktif rol oynar. Projenin planlanan tm aamalar bu srete gerekletirilir. Faz 4 Proje Sonu: retilen rn ya da hizmet gerek ortamda uygulama iin teste hazr olduunda bu aamaya geilir. Proje sponsorlar ve mteri onay ile proje teslim edilir. Harcanan Gc
Hazrlk
Planlama
Uygulama, zleme, Kontrol
Kapan
Zaman
ekil 4. Proje Yaam Dngs

Kaynak:Baktr, Elif. , Proje Ynetimi, Ekim 2002
Yukardaki ekilde grld gibi hazrlk ve planlama aamas, harcanan igc asndan snrl iken, kullanld aamadr. 2. 6. 1 Proje Hayat Dngs ve Proje Ynetim Sreci Proje hayat dngs deyince birbirine baml ve birbirini takip eden aamalar anlalmaldr. Genellkle bu dng, tanm ve gereksinimlerin saptanmas, gelitirme, izleme, kontrol ve sonu safhalarndan olumaktadr. Proje ynetim sreci dedimizde ise bir hiyerari ya da ncelik sras olmakszn birbirini tamamlayan fonksiyonlar anlalmaldr. Planlama, 25 listeleme, uygulama aamas proje kaynaklarnn en youn
kaynak planlama, izleme ve deerlendirme, raporlama gibi temel fonksiyonlar sreci oluturur. ekilde proje ynetim srecini bir Gantt grafi eklinde gzlemleyebiliyoruz. Sre, bir dizi aktivitenin birleiminden oluan zaman birimidr. Gerekletirilen aktivitenin ekline gre eitlenebilir. rnein planlama , uygulama, kontrol v. b.
Sonulandrma
Performans lm Raporlama zleme
Kaynak Planlama Listeleme Fonksiyonlar Fizibilite Tekrar
Planlama
Zaman ekil 5. Klasik Proje Ynetim Sreci

Kaynak: Adedeji B. Badiru-P. Simin Pulat, Comprehensive Project Management:Integrating Optimization Models, Management Principles and Computers, Prentice Hall, 1995, NewJersey, s. 8-10
26
2. 6. 1. 1 Ana ve Yardmc Sreler PMIn (proje ynetim enstits) proje ynetimi konusundaki nemli referanslarndan biri olarak PMBOKye gre ana sreler, projelerde ayn srayla izlenmesi gereken, olmazsa olmaz, balayc nitelikteki aamalardr. rnein planlama ve zamanlama almalar, bte almalar v. b. Yardmc sreler ise;projenn gidiatna bal olarak istenildiinde uygulanabilecek aamalar olarak karmza kyor. rnein proje sresince deien koullara gre gereken satnalma, insan kaynaklar, risk ynetimi, kalite ynetimi gibi sreler bu gruba girmektedir. 22 2. 6. 2 Hayat Dngs Aamalar Proje hayat dngs aamalar aadaki gibidir;23 1-Bir Fikrin Douu (Konsept Gelitirme ) Aamas :Bir ihtiyacn ortaya kt ve dile getirildii aamadr. Bu yeni bir rn veya hizmet olabilir. Bir sonraki admda doru tanmlamalar yapabilmek adna fizibilite almalarnn hayata geirilmes gereken aama konsept gelitirme aamasdr. 2-Tanmlama ve Planlama Aamas :Yaplacaklarn kesin olarak belirlendii aamadr. Problemin zm iin doru problem tanmlar karlm olmaldr. Bu aamada hedefler, uygulamaya ynelik stratejiler, detayl i planlar, kontrol sistemleri, kalite gvence prosedrleri gelitirilmi olmaldr. Ayrca, projeye dahil olacak katlmclar aralarndaki iletiim iin kullanlacak rapor tipler ve periyodlar tanmlanm olmaldr. 3-Tasarm Aamas :Tasarm aamas, her projede bulunmayabilir veya gelitirme aamasyla birletirilmi olabilir. Bu aamada projenin devamnda ortaya kacak maliyet, zaman ve performans deerleri ilk bataki hedeflere denk dmeyebilir. Bu yzden planlarda revizyona gidilebilir. Tasarm aamasnda ortaya
22
David L. Cleland, Field Guide to Project Management. Van Nostrand Reinhold, 1998, USA, s:49-53 Gkrem Tekir, a. g. e. s. 9-10
23
27
kan yeni problemler veya frsatlar projenin detaynn daha iyi grlmesini salayacandan bu aamada yaplacak revizeler, projenn geri kalannn daha salkl yrmesini salayacaktr. 4-Gelitirme veya retim Aamas :Bu aama projeden beklenen
rnn/hizmetin ortaya karld aamadr. rnn istenen kritelerde olup olmadna dair testlerin yaplmasnn ve gerekli onaylarnn alnmasnn yansra, proje planlarnda belirlenen zaman, bte ve performans hedeflerine ne lde ulaldna dair deerlendirmeler de bu aamada yaplr. 5-Uygulama Aamas :Mteriye proje rnnn teslim edilmesi srecidir. Bu aamada proje rn/hizmeti mterinin kullanabilece ekilde sisteme entegre edilir. Son kullanc eitimleri , pilot uygulamalar bu aamada hayata geirilir ve mteriden onaylar alnr. 6-Sonlandrma Aamas :Proje yneticisi ve takm geriye dnp, bu projeden neler rendiklerini, ne tip riskler/zorluklar yaadklarn ve nasl zmler yarattklarn dile getirdikleri bir dkman hazrlayarak projenn kapann gerekletirirler. 2. 7 PROJE YNETMNDE PLANLAMA 2. 7. 1 Proje Planlama Nedir? Proje planlamas, projenin nasl gerekletirileceinin tanmlanmasdr. Proje plannn amac ise aktiviteleri tanmlamak, gereken zaman ve kaynak tahminlerini yapmak ve ynetimin gzden geirme, kontrol vb. faaliyetleri yapmasn salamaktr. Proje planlama, proje emri ile balar. Proje kararnn verilebilmesi iin st ynetim, aadaki bilgilere ihtiya duyar;24
24
Kostas Metaxiotis, Ioannis Zafeiropoulos,Konstantina Nikolinakou and John Psarras. Goal directed project management methodology for the support of ERP implementation and optimal adaptation procedure, Information Management &Computer Security,2005, Vol. 13, No. 1. Emeraldinsight
28
Proje ad Proje sponsoru veya mterisi Gemi bilgiler Proje amac Proje hedefleri Proje kstlamalar Bte
Proje planlamann hedefleri aadaki gibidir;

Projeyi tanmlayc ve balayc baarlacak ilerin belirlenmesi Proje ile ilgili tm tahminlerin yazl hale getirilmesi. Proje kontrol ve raporlama noktalarnn belirlenmesi Kaynak kullanmlarnn izlenmesi (Zaman, para, insan vb. )
Proje planlamann aadakileri iermesi beklenir;25 Snrl ve somut aktiviteler, bylece datlacak ve analiz yaps tarafndan
tannm deerler retilir. Bu proseste projenin amalarn gerekletirebilmek iin gerekli olan aksiyonlar belirlenmelidir. Aktivitelerin kesin olarak sralanmas, bylece gelecek byme gereki ve
olas ekilde desteklenir. Geecek olan srenin doru hesaplanmas, belirlenen her aktivitenin
tamamlanmas gereken periyotlar ierir.
25
Kostas Metaxiotis, Ioannis Zafeiropoulos,Konstantina Nikolinakou and John Psarras. Goal directed project management methodology for the support of ERP implementation and optimal adaptation procedure, Information Management &Computer Security,2005, Vol. 13, No. 1. Emeraldinsight
29
Zaman izelgesinin gelitirilmesi. Bu proje aktivitelerinin balang ve biti
gnlerinin belirlenmesi demektir. zellikle 1970lerden sonra gelitirilen stratejik planlama yaklamlarna gre, planlama vizyoner bir bak asndan ele alnmaya balanmtr. Bu yaklama gre vizyon, misyon , organizasyonel hedef ve amalar iletme bilimi kavramlar arasna girmitir. Bu yaklama gre planlama vizyon ile balar. Vizyon zihin tarafndan
yaratlan irkete ait bir hayaldir. Bu irketin ileride ne olmak istediini belirtir. Btn strateji ve politikalar bu vizyona gre ekillendirilecektir. Bir projenin yaplma karar da bunun vizyona hizmet edip etmediine baklarak alnr. Vizyonun belirlenmesinden sonra sra misyon belirlenmesine gelir. Misyon ksaca irketin hangi ile uratnn ve toplumun onu kabul ediinin bir ifadesidir. Planlamadaki ama gemite yaanan sapmalardan, risklerden, problemlerden ders alarak her defasnda daha iyi planlar yaratabilmektir. 2. 7. 1. 1. Proje Balang Aamasnda Planlama Balang aamasnda proje ekibi bir balang toplants yaparak proje ynetim plan genel olarak deerlendirilir. 2. 7. 1. 2. Uygulama Aamasnda Planlama Deiiklikler meydan geldiinde yaplr. Proje planlarnn deiebilecei ve yeniden planlamann belirli durumlarda gayet doal olduu taraflarca bilinmeli ancak deiikliin boyut ve skl konusunda disiplinli davranlmaldr. Deiiklik istekleri proje yneticisinde toplanmal, belli bir sklkta ileme sokulmal, deiiklik isteklerinin sebepleri tanmlanmaya allmaldr.
30
2. 7. 1. 3. Proje Kapama Aamasnda Planlama Kapama sreci proje, hedeflerine ulatnda balar. Kapama ilemleri
genellikle rutin bir sretir. lk aama kullanclarn sistemi onaylamalardr. Proje onaylandktan sonra tm dkmanlar arivlenir. Proje planlama sreci aadaki grevleri ierir; 26

Projenin ana aamalar tanmlanr. Proje teslimatlarnn gerekletirilmesi ile ilgili aktiviteler tanmlanr. Her aktivite iin gerekli kaynaklar belirlenir. Aktiviteler arasndaki ilikiler tanmlanr. Bu ilikiler Balang-
Balang, Balang-Biti, Biti-Balang yada Biti-Biti olabilir.

Aktiviteler ile ilgili sre tahminleri yaplr. Aktiviteler programlanr. Akrtivitelerin bteleri/maliyetleri tanmlanr. Proje riskleri tanmlanr. Kaliteyi salamak iin gerekli aktiviteler tanmlanr Kontrol, izleme ve raporlama aktiviteleri tanmlanr.
2. 7. 2 Proje Planlama Hatalar Proje yneticileri planlama esnasnda genellikle iki nemli hata yapar. Birincisi;Projede grev alacak dier departmanlarn bireylerinin zaman planlarna dikkat etmeden kendi projelerine dahil etmeleridir. Projeye dahil edilecek kaynaklarn i ykleri, tecrbeleri, eitim dzeyleri gibi faktrler gz nne alnmadan yaplan proje planlarnn geerlilii tartmaya aktr. zellikle kaynaklarn aktivitelere atanmas ve
26
Adedeji B. Badiru-P. Simin Pulat, a. g. e. , s. 7-9
31
srelerin tahminlenmesinde proje yneticileri ilgili kaynaklardan bilgi almadan plan hazrlamakta ve bu durum planlarn sapmasna sebep verebilmektedir. Proje banda projeye destek vermesi gereken kaynaklarn, proje srecinde yeterli destei verememesi, proje yneticilerini zor durumda brakacandan pekok proje yneticisi dier kaynaklarn yapaca ileri kendi kendilerine renirler ve uygulamaya geerler. Yukardaki uygulamann saysnn artmas proje yneticilerinin joker eleman olmasna sebep verecek ve zamanla proje ynetiminin bir takm ruhu gerektirdii gereinden uzaklalacak, bireysel yaplan her i proje olarak adlandrlmaya balanacaktr. Gemite yaplan planlara sadk kalnmamas, planlarda sapmalarn yaanmas, proje yneticilerinde plan yapmaya kar bir isteksizlik uyandrr. 27 2. 8 PROJE YNETMNDE ORGANZASYON 2. 8. 1 Proje Organizasyonu ve Kontrol Bir projeye balanabilmesi iin st ynetimin buna gerek grmesi ve kaynak ayrmas zorunluluk arz eder. Ancak bundan sonra igc teminine gidilebilir, proje ynetim grubu oluturulabilir ve proje kaynak tahsisi gerekletirilebilir. Proje grubu; proje yneticisi, tam gn grevliler ve zamann normal hat grevleri ile proje zerinde paylatran grevlilerden oluur. Proje yneticisinin proje amalarn anlayacak ve bunlara ulaacak teknik bilgi ile ynetsel beceriye sahip olmas gerekir. Ynetici, st ynetim tarafndan kendisine verilen projeyi tamamlama sorumluluk ve otoritesi ile hareket eder. Proje organizasyonu da, iletmenin eitli fonksiyonlarndan personel olarak kullanan bir seme organizasyon niteliindedir. Proje gruplar, projenin tamamlanmasndan sonra ya baka projelere ya da hat grevlere kaydrlrlar.
27
Gkrem Tekir, a. g. e. s. 13
32
Planlama,
organize etme,
denetleme,
koordine etme ve gdleme gibi
ynetsel sreler gz nne alndnda, proje ynetiminin esaslar genel ynetim esaslarna paralel bir durum arz etmektedir. Proje yneticileri faaliyetleri planlamak, programlamak ( eitli olas evre koullarna gre alternatif hareket tarzlar belirlemek, faaliyetler veya blmler arasndaki ilikiler zerinde durmak ) ve proje faaliyetleri tamamlandka kontrol etmek zorundadrlar. Herhangi bir proje ynetimi, birbirleri ile ilgili bir ka faaliyetin snrl
olanaklarda planlama, koordinasyon ve kontroln gerektirir. Bu snrl olanaklar, insanlar, makinalar, para ve zamandr. Bundan baka proje ynetimi, balangta oluturulan, bundaki herhangi bir deiikliin plana dahil edilmesini ve bu deiikliin etkisinin hemen bilinmesini gerektirir. Bu nedenle yneticiler, en iyi olacak ekilde sadece plan ve listelemeye dayanmaya mecburdurlar. Bu ise, dinamik koullardaki deiikliin ani etkilerini yeterli lde karlayamayabilecek plan ve listelemede uygun deiikliklerin yaplmasn gerektirecektir. Ynetim bilimciler etkenlii arttrmak , tanmlamlardr. otorite sorumluluk ve hesap Btn
sorulurluu datmak iin , bir organizasyonu alt birimlerine ayrmann eitli yollarn Bunun yaplmas yoluna Departmanlara Ayrma denir. durumlarda ama birbirine baml paralar arasnda iyi bir dzen elde etmektir. Departmanlara Ayrma delegasyon sreciyle btnleiktir. Balca departmanlara ayrma tipleri:28 Fonksiyonel: Organizasyonel birimler imalat, birbirinden farkl ortak zelliklerine gre ayrlrlar. rn: Ayrk organizasyon birimleri ana bir rn veya rn hatt etrafnda organize olmulardr. Mteri: Organizasyon birimleri zel olarak tek bir mteriyle i yapacak ekilde oluturulmutur. rnein Trkiyede Karayollar mhendislik ve finans gibi
28
Proje Ynetimi Nedir?(2006). http://enm. blogcu. com/1146814/ (29 Ekim 2006)
33
Corafi: Ynetim ve alanlar corafi olarak tanmlanm blgeler etrafnda organize olmutur ; Mesela Dou Karadeniz Blgesi gazete datm a gibi . Sre: nsan ve dier kaynaklar bir petrol rafinerisi gibi i ak etrafnda organize edilmitir. 2. 8. 2 Fonksiyonel Yaplar ve Matris Organizasyonlar Tablo 3. Proje Yneticisi ve Fonksiyonel Ynetici Arasndaki Farklar
Kaynak: http://www. turk-cad. com/content/view/638/144/
2. 8. 3 Fonksiyonel Organizasyon ve Proje Organizasyonlar Proje organizasyonunun fonksiyonel organizasyona gre avantajlar ve dezavantajlar aada belirtilmitir;29 Proje Organizasyonu Avantajlar; bulurlar. Proje konusu ve i ak bir ekilde belirlenmitir. Belirgin sorumluluk ve yetki. nsan kaynan tm dikkati projeye yneliktir. Tm proje konular iin, sponsor ve mteri firmalar tek bir muhatap
29
Leonard R:Sayles and Margaret K. Chandlers, Managing Large Systems, Harper & Row Publishers, 1971, New York, s. 185
34
Proje Organizasyonu Dezavantajlar ; Benzer i ve fonksiyon iin tekrarlanan aba ve kaynak Ksa dnemlerde geni gereksinimler Deien oranda ve tecrbede insan kayna performans hem seilen organizasyon yapsna hem de insan
kaynann kapasitesine nemli lde baldr. Fonksiyonel organizasyonunun proje organizasyonuna gre avantajlar ve dezavantajlar aada belirtilmitir;30 Fonksiyonel Organizasyon Avantajlar ; Benzer projelerde fikir ve zmlerin deiimi Geni zamanda kendini amorti eden kaynaklar ounlukla deimez ve benzer igc Genel verimin organizasyon yapsna duyarszl.
Fonksiyonel Organizasyon Dezavantajlar ; Part-time zaman ayrabilirler Birok odak noktas szkonusudur Zayf proje konsepti. Yetki ve sorumluluk kargaas
30
Leonard R:Sayles and Margaret K. Chandlers, a. g. e , s:185
35
2. 8. 4 Proje Organizasyonlarnn Temel Amac Proje organizasyonlarnn asl amac, proje amalar dorultusunda alan ynetime, organizasyon kaynaklar kullanmnda bir yntem ve kolaylk salamaktadr. Temel bir proje organizasyonu u ana fonksiyonlar salamak iin meydana gelir: Proje gereksinimleri salandktan ve birtakm tehditler yerine
getirildikten sonra, projenin hz kazanmasna nclk eder. Proje yneticisi, proje birim yneticileri, proje takm yeleri dier
itirakilerin arasndaki ilikileri dzenler. ve aktiviteleri aka ynlendirir. Emir-komuta kanallarn, yetki, otorite ve iletiim kanallarn belirtir.
Proje organizasyonu karar srecinde, st ynetimin verimli bir organizasyon oluturmak iin cevaplamas gereken sorular:31 Prensip olarak, st ynetim hali hazrdaki organizasyon yapsnda ne
kadar deiiklik yapacaktr? Projenin iletmenin gelecei iin nemi nedir? Proje ekibi hangi
niteliklere sahip olmaldr? Proje kontrol nasl ve hangi yntemlerle salanmaldr? Organizasyonel arayzler (organizasyonel birimlerin ilikileri ve
dzenleyici kurumlar, mteri, ihale sahipleri gibi d evre ile ilikiler) nasl dzenlenmelidir?
31
Davis B. Gordon, Management Information Systems, McGrawHill, 1985, USA, s. 331
36
2. 8. 5 Proje Organizasyonlarnn Baarszlk Nedenleri ou yazlm projesi aslnda az ya da ok baarsz sonularla doludur. Bunun nedeni, bu projelerden ounun, belirlenen maliyet, zaman ve gereksinim kriterlerine uygun sonulanmamasndan kaynaklanmaktadr. Burada ilgin olan bir nokta ise her ne kadar bu baarszlklar belirlenip dkmante edilse de birok yazlm projesi onlar tekrar yaamaya devam etmektedir. Bir baarszlk, yazlm projesinde ciddi anlamda zamanlama ve maliyetlerde meydana gelen sapmalar ile sonular proje ertelemesine kadar varabilecek kalite ve performans problemlerini anlatmaktadr. Yazlm endstrisinde ok uzun sreler sonunda edinilen tecrbeler dorultusunda, baarszla etki eden en nemli faktrler arasnda, kullancnn yetersiz katks, iletme sahiplerinin farkl istekleri, belirsiz ve aklanamayan gereksinimler, zayf zaman ve maliyet tahminleri, yetersiz bilgi ve tecrbede insan gc, hesaplanamayan maliyet unsurlar v. b. nedenler saylabilir. 32 Proje organizasyonu aadakiler saland zaman en iyi ekilde alr;33 1-ler belirli bir ama ve biti tarihi ile tanmlanabilir olmaldr. 2- varolan organizasyon iin allmam ve tektir. 3-, uzmanlam yeteneklere ihtiya duyan kompleks ve birbirleri ile ilikisi olan grevler iermelidir. 4-Proje, geici fakat organizasyon iin kritiktir.
32 33
Lorin J. May, Major Causes of Software Project Failures, s:1 David Cleland I, R. Gareis, Global Project Management Handbook, USA: McGrawHill, 1994, s. 14
37
2. 9 PROJE YNETM BLEENLER
PROJE YNETM
Proje Entegrasyon Ynetimi Proje Plannn Gelitirilmesi Proje Plannn Uygulanmas Tm Deiim Kontrol
Proje Faaliyet Alan Ynetimi Balang Faaliyet Alan Planlamas Faaliyet Alannn Tanmlanmas Faaliyet Alannn Dorulanmas Faaliyet Alan Deiim Kontrol
Proje Zaman Ynetimi Faaliyet Tanm Faaliyet Sralamas Faaliyet Sre Tahminleri Program Gelitirme Program Kontrol
Proje Maliyet Ynetimi Kaynak Planlama Maliyet Tahmini Maliyet Btesi Maliyet Kontrol
Proje Kalite Ynetimi Kalite Planlama Kalitenin Garantilenmesi Kalite Kontrol
Proje nsan Kaynaklar Ynetimi Organizasyonel Planlama Personelin Atanmas Takm Oluturulmas
Proje letiim Ynetimi letiim Planlamas Bilgi Dalm Performans Raporlar dari Bilgi Dzenleme
Proje Risk Ynetimi Risk Tanmlamas Risk lm Risk Karl Gelitirilmesi Risk Karl Kontrol
Proje Tedarik Ynetimi Tedariin Planlanmas Talebin Planlanmas Talep Kaynak Seimi Kontrat Ynetimi Kontratn Kapatlmas
ekil 6. Proje Ynetimi Bilgi Alanlar

Kaynak:Project Management Institute Standarts Committee , Project Management Institute Body of Knowledge, Automated Graphics Systems Charlotte NC USA 1996, s:7
38
Proje ynetimi dokuz ayr sre elemanndan oluan bir btn olarak incelenebilir. 34 2. 9. 1 Proje Entegrasyon Ynetimi Proje iinde koordinasyonun salanmas amac ile bir proje plannn yaplmas, uygulanmas ve daha sonra bu proje plannda gerekli deiikliklerin yaplabilmesidir. Entegrasyon ynetimiyle ilgili elverisiz planlama, entegrasyon ynetimi, uratabilir. 2. 9. 2 Proje Kapsam Ynetimi Projenin gerektirdii btn ilerin ve yalnzca projenin gerektirdii ilerin belirlenmesi amacyla kapsamn planlanmas, tanmlanmas, dorulanmas ve kapsam deiikliklerinin ynetimidir. 2. 9. 3 Proje Zaman Ynetimi Projenin zamannda tamamlanmas amacyla; aktivitelerin tanmlanmas, nceliklendirilmesi, hedef srelerinin belirlenmesi, izelgelenmesi ve izelge denetiminin yaplmas ile gereken deiikliklerin programlanabilmesi ynetimidir. 2. 9. 4 Proje Maliyet Ynetimi Projenin onaylanan bteyi amadan tamamlanmas amacyla; kaynak planlamas, maliyet hesaplar, bteleme, maliyet denetimi gibi konular kapsayan bir finansal analiz ve denetim ynetiminin uygulanmasdr. zayf kaynak atama, zayf salksz gzden geirme gibi riskler projeyi baarszla
34
Project Management Institute. (1987) Project Management Institute Body of Knowledge, s:7
39
2. 9. 5 Proje Kalite Ynetimi Projenin ngrlen istekleri karlamas amacyla kalite planlamas, kalite gvencesi ve kalite denetimini amalayan ve balangta hedeflenen sonularn proje tamamlandnda standartlara en uygun ekilde alnabilmesini temel alan ynetimdir. 2. 9. 6 Proje nsan Kaynaklar Ynetimi Proje ekibinde alanlardan en etkin ekilde yararlanlmas amacyla, proje yeleri arasnda akc bir organizasyon ve ibirliinin planlamas, yeler arasnda takm ve alma ruhu ykseltilerek bilgi paylamnn salanaca bir eleman istihdam yaplabilmesi ve baarl bir proje ekibi kurulabilmesi ynetimidir. 2. 9. 7 Proje letiim Ynetimi Bilginin en etkili ekilde kullanlmas amacyla ; iletiimin planlanmas, bilginin datm, performansn raporlanmasn ierir. 2. 9. 8 Proje Risk Ynetimi Risklerin belirlenmesi, analizi ve gerekli nlemlerin alnmas amacyla; riskin tanmlanmas, niceliklendirme, nlem alma ve nlemlerin denetimi gibi konular ierir. 2. 9. 9 Proje Tedarik Ynetimi Mal ve hizmet almlarnn gereince yaplmas amacyla; satn alma planlamas, teklif planlamas, teklif alma, yklenici seimi, szleme ynetimi, szlemenin tamamlanmas faaliyetlerini ierir. 2. 10 PROJE YNETMNDE KULLANILAN MODELLER 2. 10. 1 Geleneksel Proje Ynetim Modellerinin ncelenmesi Proje ynetimi modern formuyla birka on yllk gemie dayanmasna ramen baz evreler tarafndan Msr Piramitleri ve in Seddinin yapm birer proje olarak dnlmektedir. Birok kii ise proje ynetiminin modern konseptinin 40 Amerika
Birleik Devletleri
askeri kuvvetleri tarafndan
atom bombasnn gelitirildii
Manhattan Projesi ile baladn kabul eder. 1900l yllarn banda tekniklerinin bilimsel Frederick Taylorun (1856-1915) ynetim
olarak analiz edilebileceini ve gelitirilebileceini kefetmesi
ile birlikte ynetim anlaynda yeni bir sayfa ald. Taylorun almalarndan nce verimlilii artrmann tek yolu iilerin daha uzun saatler boyunca daha sk altrlmasyd. Taylor i srelerini, en basit paralarn tek tek analiz ederek, daha verimli hale getirdi. 1917 ylnda Henry Gantt (1861-1919) birlikte proje mhendislerinin ii iyice kolaylat. PERT modeli (1958de kullanlmaya baland) olarak adlandrlan karmak ebeke diyagramlar ve proje boyunca en uzun yolu ve en ksa tamamlan sresini hesaplamaya yarayan kritik yol metodu CPM (Critical Path Method) nce askeri alanda silah gelitirilmesi konusunda kullanlan bu geldi. proje yneticilerinin, projenin ak zerindeki kontrollerinin artmasna yardmc oldu. lk teknikler deien rekabeti piyasalarn etkisiyle endstriyel projelerin de vazgeilmez aralar haline Bilgisayar kullanmnn yaygnlamas ve yazlmlarn gelimesi sayesinde gnmzde Microsoft Project gibi yazlmlarn da yardmyla iletme uygulamalarnda proje ynetiminin kullanlmas kolaylat ve yaygnlat. 35 Programn tipi projenin karmaklk dzeyine gre deiir. Byk ve proje takvimini oluturmada byk
kolaylklar salayan Gantt Diyagramlarn gelitirdi. Bilgisayarn da devreye girmesiyle
kompleks projelerde PERT modeli kullanlr. PERT, aktiviteleraras oklu ilikilerin gsterilmesinde ve bu ilikiler dorultusunda projenin planlanmasnda rol oynar. En nemli zellii kritik yolu gstermesidir. Kk projelerde GANTT modeli kullanlr. Grevleri ve grevlerin tamamlanma srelerini gsteren iki boyutlu gsterimdir. likilerin gsterimi iin ok
35
Ali leri, Proje Ynetimi Temel Kavramlar, 2003. T. C. stanbul niversitesi, SBE, s. 7
41
uygun
olmadndan
byk
ve
kompleks
projeler
iin
tercih
edilmez.
Raporlama olarak ise kk projeler iin uygundur. Proje ynetim modellerinden, PERT ve CPM, aktivitelerin birbirine bamllklarn ve ncelik ilikilerini gz nne alma yeteneklerine sahiptirler. Ancak karmak projelerde bile ounlukla kompterize edilmi olan PERT ve CPM programlama tekniklerinin bir aya basitletirilmi Gantt emalar zerindedir. Gantt emalar projenin durumunu zetlemek iin kullanlabilir ancak dier ebeke yaklamlaryla tamamlanabilir. 2.10.1.1 GANTT Modeli
Sk kullanlan proje programlama yaklamlarndan biri Gantt Modelidir. Gantt emas, bir zaman izgisi boyunca projenin tm safhalarnn planlanan ve gerekleen srelerinin, balang ve biti zamanlarnn belirtilmesi ile oluturulur. Faaliyetler stten alta, zamanlar ise soldan saa doru sralanmtr. Gantt emalarnda zaman izgisi boyunca her proje aktivitesi iin yatay barlar izilir. 36 Gantt emalarnn anlalmas kolaydr. Bu emalar herhangi bir zamanda hangi aktivitenin gerekletirilmesi gerektiini, daha da nemlisi projenin ilerleyiini gnlk olarak gsterebilir ve bylelikle alnabilmesini salar. 37 Gantt emas , az sayda alan kapsayan kk boyutlu projeleri tanmlamak, izlemek ve projeyi rapor etmek iin uygun bir yntemdir. Daha geni bilgiler ve teknik isteyen ok geni projelerde yetersizdir. Kontrol mekanizmas olarak ok az yarar vardr. Bu emann en nemli zellii ok abuk hazrlanabilmesidir. Eer uygun olarak izlenebilirse zaman ynetmede ve sorunlar bulmada kullanlabilir. gerektiinde dzeltici nlemlerin
36
James R Evans, Production Operations Management:Quality, Performance, and Value, Fifth Edition. Minneapolis: West Publishing Company, 1997, s. 748 37 Jay Heizer, Barry Render, Operation Management, Fifth Edition USA:Pritice Hall International, Inc. , 1999, s:632
42
2. 10. 1. 1. 1 GANTT Modelinin Hazrlanmas Gantt modelinin hazrlanmasnda yntem kullanlr;38 a) Gantt emas Doldurma Yntemi :Bu yntemde her aama kendi iinde
alt ilemlere ayrlr. Doldurma ynteminde, ilemler alfabetik bir biimde belirtilir. b) Gantt emas Blok Yntemi :Burada proje aamalar bloklar eklinde
gsterilir. Bu ema, projenin her aamasnn planlanan ve gerekleen tarihlerini gsteren i programn ifade eder. c) Gantt emas Sembol Yntemi :Bu yntemde genellikle gen sembol
kullanlr. i bo olan genler planlanan, ii dolu olan genler ise gerekleen balama ve biti tarihlerini gsterir. Dk maliyetli olan Gantt emalar yneticilere unlar salar;39 1-Btn aktivitelerin planlanmas 2-Bunlarn performans sralarnn dikkate alnmas 3-Aktivite zamanlarnn tahmin edilip kaydedilmesi 4-Btn proje iin gereken zamann ortaya karlmas Gantt emas ile alrken u hususlara dikkat edilmesi gerekir;40 v.b. Her faaliyet hakknda zaman tahminleri, faaliyetler tek tek ve birbirinden Zaman tahminleri iin en iyi kaynaklardan yararlanlmaldr. Gemi
yllara ait rakamlar, ii yapacak olan personel, malzeme tesliminde satn alma blm
ayr bir ekilde ele alnarak yaplrlar. Bir faaliyet hakknda tahmin yaplrken dierinin onun zerinde etki edecei dnlmemelidir.
38 39
Burhan Albayrak, a. g. e. , s. 345-346 Jay Heizer, Barry Render, a. g. e, s:632 40 Hasan Erkion, Alev Turgut, Ycel Erturul. retim-Yatrm-Proje Planlama ve Kontrol Modern Teknikleri, stanbul, mer Ltfi Sugan Kltr ve Eitim Merkezi, 1973, s:18
43
Her faaliyetin zaman tahmini, normal ve uygulamada kullanlan miktarda
ii, makina ve malzeme kullanld dnlerek yaplr. Gantt emasnn avantaj ok abuk hazrlanabilmesidir. Karmak olmayan projelerde bu tip programlama emalar yalnz balarnda kullanlabilir. Bu emalar yneticilere her bir aktivitenin ilerlemelerine, problemli alanlar aa karmalarna ve stesinden gelmelerine izin verir. Ancak Gantt emalar aktiviteler ve kaynaklar aras ilikileri gerei gibi gsteremez. 41 2. 10. 1. 1. 2 GANTT Modelinin Yetersizlikleri Gantt modelinin yetersizlikleri unlardr; 42 Aamalar arasndaki zayf ilikileri tanmlamaz. Bir aamadaki gecikmenin, kendisinden sonra gelen dier aamalara nasl
bir etki yapacan gstermez. Kritik noktalar gstermez. Ekibin karlaaca sorunlar gstermez. Gereken kaynaklar veya gereksinimleri koordine etmez.
2. 10. 1. 2 CPM Modeli Kritik yol yntemi (CPM=Critical Path Method), ilemlerin ve tm projenin srelerini tahmin etmekte kullanlan bir a analiz yntemidir. 1957 ylnda Remington Randdan J. E. Kelly ve Du Pontdan M. R. Walker tarafndan gelitirilmitir. Kritik ilemlerin belirlenmesi ve kaynaklarn kritik ilemlere atanmas mantna dayanr. Proje yazlmnda CPM baz olarak alnm, bilgisayar donanm ve yazlm konusundaki gelimelere bal olarak da CPM kullanm artmtr.
41 42
Jay Heizer, Barry Render, a. g. e, s:633 M. C. Thomsett, Proje Ynetimi, eviren:Mert Yetki, stanbul:Epsilon Yaynclk, 1996, s. 91
44
CPM, maliyet, nakit ak ve kaynak tahsisi ile ilgili zellikleri de kapsamaktadr. Bu yaklam etkinlikler arasndaki, onlarn ardl ve ncelleri, ara balantlar vurgular. Etkinlikler ve balantlarn toplam ynlendirilmi bir evrimsiz grafik oluturur. Her etkinlik iki olayla ilikilendirilir: etkinliin balangc ve etkinliin tamamlanmas. Etkinliklerin hangi sraya gre yaplaca ardl ile ncelin olaylar ve etkinlikler zerindeki ilikilerine dayanr.43 Kritik yol, an balama ve biti olaylarn birletiren kritik ilemler zinciri olarak tanmlanabilir. Bu yol, projenin en uzun yoludur. Dolaysyla projenin tamamlanabilecei en ksa sreyi belirtmektedir. A diyagramnn doru bir ekilde hazrlanabilmesi iin;hangi faaliyetler birbirinden bamszdr ve hangisi dierinden nce veya sonra bitirilmelidir, hangileri paralel yaplabilir belirlenmelidir. Kritik yolun tanmlanmas iin projenin minimum sresinin ve ilemlerin ne zaman balayacann ve CPM anda birbirine bal ilemlerin izledii en uzun yoln veya srann belirlenmesi gerekir. Bunun iin nce proje ann temel kurallarna uygun olarak izilmesi gerekir. 44 Krititk yolun belirlenmesi iki aamada gerekletirilir. Birinci aamada ileriye doru hesaplama yntemiyle olaylarn en erken balama zamanlar belirlenir. kinci aamada geriye doru hesaplama yntemiyle olaylarn en ge biti zamanlar hesaplanr. CPMin avantajlar ;45 Planlamann iskeletini oluturur. Proje program ve kontroln salar. Btn grevlerin ve alt grevlerin birbirleri ile ilikilerini belirler.
43
Liu, Lung-Chun. and Horowitz, Ellis. A Formal Model For Software Project Management, IEEE Transactions For Software Project Management.1989,Vol.15,No.10, IEEE, (16 Austos 2007) 44 Burhan Albayrak , a. g. e. , s. 359-360 45 David L. Cleland, a. g. e, s:268
45
Blmler ve faaliyetler arasndaki ilikilerin kurulmasn salar. Proje iin tahmini bir biti belirler. Projenin sresine etki edecek kritik faaliyetleri belirler. Faaliyetlerin birbirleri ile ilikilerini belirler. Faaliyetlerin balang tarihlerini belirler. Hangi faaliyetin hangi kaynakla ilikili olduunu ve faaliyetlerin
srelerini belirler. Hangi faaliyetlerin e zamanl olduunu belirler. 2. 10. 1. 2. 1 CPM Oluturma Admlar CPM oluturma admlar unlardr;46 Projeyi tanmlamak, paralanm i yapsn hazrlamak Aktiviteler aras ilikileri kurmak. Hangi aktivitelerin nce hangisinin,
sonra hangisinin geldiine karar vermek. Btn aktiviteleri balayan a izmek Her bir aktivite iin zaman ve maliyet saptamak Bu a boyunca en uzun zamanl yolu hesaplamak.
Kritik yol bulunmas, bir projenin kontrolndeki en nemli basamaktr. Kritik yol zerindeki aktiviteler, zamannda tamamlanmad takdirde tm bir projeyi geciktirecek ileri temsil ederler. Yneticiler bu kritik ilerin tamamlanmas iin ihtiya duyduklar esneklii, kritik olmayan aktivitelerin tamamlanmas ve yeniden planlanmas, yeniden programlanmas ve de eleman ve finans gibi kaynaklarn yeniden
46
Jay Heizer, Barry Render, a. g. e, s:629
46
tayin edilmesi yolu ile kazanabilirler.
47
Faaliyetlerin biti sresinin erken veya ge
olmas projenin biti sresini etkilemiyor ise bu faaliyete kritik olmayan faaliyet ad verilir. Projenin minimum biti sresini salayacak faaliyet ve sre deerlerinin dizildii yrngedeki faaliyetler ise dorudan proje biti sresini etkileyecekleri iin kritik yrnge adn alrlar. Projenin almas srasnda arlk verilecek faaliyetlerin belirlenmesi asndan kritik yrnge belirlenmesi nemlidir. 2. 10. 1. 2. 3 CPM Kullanmann Yararlar CPM metodunun kullanlmasnn yararlar unlardr;48 belirlenmesi, ngrlen faaliyetler iin en ekonomik zaman tablosunun elde edilmesi, aknn zamana bal bir kontrol altna alnmas, Projenin bir diyagramla gz nnde tutularak faaliyetlerin kontrolnde almann her aamasnda analitik bir sistemin kullanlmas, almann sresi ve maliyetini etkileyecek tm faaliyetlerin
kolaylk salanmas, Projenin en optimum bitirilme zamannn hesaplanmas, Proje sresince en uygun personel ve ara seimlerinin yaplabilmesi, Alternatif zmlerin hzl retilebilmesi, En basit faaliyetlerin bir proje zerindeki etkilerinin gzlenebilmesi, almalar srasnda terslik karabilecek gelimelerin mantkl ve
llebilir deerlerle hesaplanmas olanann salanmas,
Nigel Slack, Stuart Chambers, Chrstine Harland, Alan Harrison, Robert Johnston, a. g. e, s:589 James M Antill, Ronald W Woodhead, Critical Path Methods in Construction Practice, Second Edition, NewYork : John Willey &Sons, 1970, s:244
48
47
47
Maliyet ve finans deerlerinde rasyonellik salanmas, deiimlerinin sre ve maliyet hesaplarnn yaplabilmesi.
2. 10. 1. 3 PERT Modeli PERT (Program deerlendirme ve gzden geirme teknii) Polaris fzelerinin gelitirilmesinde Amerikan donanmasnn almalar sonucu ortaya kmtr. 1950li yllarn sonlarna doru Polaris fze programnn gerekletirilmesi amacyla Booz, Allen ve Hamilton firmasnn danmanlnda Amerikan donanmas ile birlikte bir ekip kurulmu, bu ekip istatistiksel ve matematiksel teknikler kullanarak projenin planlama, deerleme ve kontrol safhalar zerinde yaptklar incelemeler neticesinde bu teknii gelitirmilerdir. 49 PERT diyagram, gsterir. PERT teknii aktivite sre tahminlerinde yksek derecede belirsizlik olmas durumunda kullanlmaktadr. tahminine uygulamaktadr. lerin sreleri belli deilse 3 farkl sre tahmini yaplarak bu srelerin arlkl ortalamalar bulunur. Bu tahmini sre aadaki gibidir:50 (a) Ktmser Sre (Pessimistic Time): in tamamlanmasn gletirebilecek tm koullarn gereklemesi durumunda iin tamamlanmas sresidir. (b) yimser Sre (Optimistic Time): i etkileyen tm koullarn olumlu olmas durumunda gerekleen, mmkn en ksa sredir. (c ) En Olas Sre (Most Likely Time): Normal koullarda gereklemesi en yksek ihtimalli sredir. PERT, kritik yol yntemini arlkl ortalama sre ileri, sreyi ve iler arasndaki bamllk durumunu
49 50
Burhan Albayrak , . a. g. e. , s. 368-369 Burhan Albayrak , . a. g. e. , s. 369
48
Baz projelerde btn aktivitelerin sreleri kesin olarak bilinemeyebilir. Sresi kesin olarak bilinmeyen aktivite, ebeke diyagramnda kritik yol zerinde deilse ve uzun bir geveklik zamanna sahipse sresi dikkate alnmayabilir. Ancak yine de kaynak dengeleme ve maliyet hesab yaplamaz. Byle durumlarda belirsiz sreler de olaslklarn hesaba katlabildii PERT (Program Evaluation and Review Technique) teknii kullanlr. PERT teknii ile projenin programa gre yzde ka olaslkla tamamlanabilecei de hesaplanabilir. Bu teknik uzun zamanl, faaliyetleri bir ok arta bal olan kark yatrmlarda tercih edilmektedir. Sreleri tam bilinmeyen faaliyetlerin programlamada kullanlabiliyor olmas PERTin kapsamn CPMden daha geni yapmaktadr. Hatta CPMe PERTin faaliyet srelerinin kesin olarak bilindii zel bir durumu da denebilir. Her iki teknikte de kullanlan analizler birbirleri ile ok benzerlikler gsterirler. ki teknik arasndaki temel fark, PERT her bir aktivite iin ayr sre tahmininde bulunur. Her bir tahmin bir gerekleme olaslna sahiptir ve bunlar aktivite zamanlarnn beklenen deerlerinin ve standart sapmalarnn hesaplanmasnda kullanlr. CPM ise aktivite zamanlarnn kesin olarak bilindii varsaymndan yola kar ve bu yzden her bir aktivite iin bir zaman faktrne ihtiya duyar. PERT ve CPM binlerce aktiviteden oluan projeler hakknda aadaki gibi sorulara cevap verebilmesi asndan nemlidir;51 1-Tm projenin tamamlanma sresi nedir? 2-Bir proje ierisindeki kritik aktivite ya da grevler nelerdir? 3-Gecikmesi halinde tm projenin sresini etkilemeyecek olan yani kritik olmayan aktiviteler nelerdir? 4-Projenin belirli bir tarihte tamamlanabilme olas nedir?
51
49
5-Proje sresince belirli bir zamanda, proje programnn nnde mi, gerisinde mi yoksa programn tam belirttii yerde midir? 6-Verilen bir tarihte, harcanan para btelenen miktardan daha az, daha fazla ya da btelenen miktara eit dzeyde midir? 7-Projeyi zamannda bitirebilmek iin yeterli kaynak var mdr? 8-Eer proje daha ksa srede tamamlanacaksa, bu amac en dk maliyetle baarmann en iyi yolu nedir? 2.10.2 Geleneksel Proje Ynetim Modellerinin Yetersizlikleri u ana kadar incelediimiz model (Gantt, Cpm, Pert) etkinlikleri zaman boyutunda incelemektedir. Bu modelleri incelemi olarak onlarn eksikliklerini yle zetleyebiliriz;52 Bu modellerin hibiri, yneticinin etkinliklerin geliimini analiz etmesini ve sorgulamasn salayacak bilgiler vermemektedir. Mevcut modeller, i dalm yapsn olarak tantmakta yetersiz kalmaktadr. Mevcut modeller etkinlikleri otomatik olarak yeniden oluturmaya ve yeniden programlamaya uygun deillerdir. Mevcut modeller ayrc bamllk zellikleri salamaya uygun deillerdir. Mevcut modeller bir etkinliin balangcn tetikleyen olaylar kayt etmemektedirler. sistemin tamamlayc bir bileeni
52
50
2.10.3 Yazlm Projelerinde Kullanlan Dier Modellerin ncelenmesi Bu blmde yazlm gelitirme srecinde kullanlan iki model zerinde duracaz. Yazlm geliim srecini tm ynleriyle tanmlayacak tek bir model olmamakla birlikte, model oluturmada gerekli grlen bir dzine zellik aada belirtilmitir;53 Model, yazlm geliiminin bir tasarm sreci olduunu tam anlamyla aklamaldr. Tasarm, doal olarak atlan admlardan srekli geri dnlen, ve daha da sklkla, bu admlarn yerine yenilerinin koyulduu evrimsel bir sretir. Model, byk apl bir yazlm geliimi projesinin, pek ok insann ezamanl olarak belirli grevler yklenmesiyle paralel bir sre olduunu mutlaka iermelidir. Model, bir etkinlie giriilmeden nce farkl durumlarn oluturulmas gerekliliini belirtebilmelidir. Model, srecin farkl noktalarnda oluturulan her trl yapayl belirtebilmelidir. Eer etkinlik baarsz olursa model, bundan etkilenen etkinlik ve kaynaklar belirtebilmelidir. Etkilenen ksmlarda tekrar dzenleme gerekebilir. Model, bir alt grevde yer alan, insanlar, tketim ve tketim d kaynaklardan oluan, kaynaklarn doas ve kaplamn belirtmelidir 2.10.3.1 Ve-veya Grafikleri Ve-veya grafikleri, bir grevin hedef ve alt hedefler olarak modelinin
kartlmasndaki yapay zekalarda kullanlr. Her hedef bir dmle ifade edilir ve onun ardl dmleri de, bir anlamda, daha ilkel hedeflerdir. Bu hedefler, ki sadece alt hedefler yerine getirildiinde karlanm olurlar, VE dm ile ifade edilirler. Dier hedefler, alt hedeflerinden herhangi birisi yerine getirildiinde karlanm olanlar, VEYA dm ile
53
51
ifade edilirler. Pek ok uygulamada, grafik, program asl hedefi tamamlamak iin alrken oluur. Bir Ve-Veya grafiktir:
54
grafii 3 tip dmden oluan
ynlendirilmi, evrimsiz bir
Bir VE dm tm ardllarnn dmlerinin toplam olan bir nesneyi ifade eder.
Bir VEYA dm sadece ardllarndan birinin dm tarafndan tanmlanan bir nesneyi ifade eder. YAPRAK dm atomik varlklar ifade eder. Dar kan yaylar yoktur.
Balangc sresince, bir yazlm projesi batan sona, tm yazlm fonksiyonel birimlerinin tahmin edilen, planlanan ve uygulanan kadar yeterince ufak olana kadar ayrtrlr. 2.10. 3.2 Petri A Modeli Petri a modeli, asenkron kesien sistemlerde bilgi ve kontrol aknn tanmland ve analiz edildii somut bir modeldir. Sistemin blmleri arasndaki ilikiler grafik veya a ile belirtilebilir. Grafik iki tip dmden oluur: bir ya da daha fazla iaretin (kk noktalarla ifade edilir) bulunduu yerler ( dairelerle ifade edilir) ve iaretlerin bir girdiden bir ktya atelenmesini salayan geiler. aretlerden oluan Petri ana iaretli Petri a, ve bir yerdeki iaretlerin saysna da o yeri iaretlemek ad verilir. Tm girdilerde iaretler olduunda bir gei alr duruma gelir. zet olarak, Petri an kullanarak ezamanl bir sistem modellemenin eitli avantajlar vardr.55
54
55
52
Grafik tantm, asl sistem hareketlerinin sezgisel ve grnmn sunar.
resmi olmayan bir
Analiz tekniklerinin varl, tasarmcya bir sistemin zelliklerini retme ve modeli yaplan sistemin zorluklarnn olup olmadn tespit etme olana tanr. Bir sistemi hiyerarik olarak modelize edebilmek tasarmcya, dizayn evresi boyunca batansona veya sondan-baa eitli yaklamlarda bulunabilme imkan tanr. Bu da tasarmcnn yazlm tasarm srecinde potansiyel uygulamalar aratrabilmesini mmkn klar. 2. 11 PROJE YNETCS Bir projeyi ynetmek zere grevlendirilen ve projeyi mmkn olan en yksek retkenlik, en dk belirsizlik ve risk ile yrtmekten sorumlu kiidir. Proje ekibini kurar ve projenin baarsndan sorumludur.56 Proje yneticilerinin zellii, dorudan st ynetime bal olmalardr. Her proje yneticisi kendi projesinin snrlar dahilinde st ynetici gibi davranmaktadr. Projeler proje yneticisinin liderliinde kurulan ekipler tarafndan
gerekletirilir. Tipik bir proje ekibinde, proje yneticisi, proje mhendisi, idari szleme yneticisi, proje denetmeni, proje muhasebecisi, imalat koordinatr, satn alma ve alt szlemeler koordinatr, yaparlar. Proje yneticisi ekip yeleri arasnda ncelikle lider roln stlenerek onlardan neyi baarmalarn istediini iyi anlatmal ve byk aba gstermelerini salayacak ortam oluturmaldr. Bunun yan sra, planlama, ncelik belirleme, karar verme, kaynak tahsisi, grev verme, izleme, sorun zme gibi ynetici ilevlerini de yerine getirmelidir. Proje yneticisi ayn zamanda projenin temsilcisi, szcs, grmecisi, saha proje yneticisi gibi elemanlar grev
56
Erdal Balaban, Temel Kavramlar , (evrimii) http://www. isletme. istanbul. edu. tr/ogrelem/balaban/
53
politikacs, uzlatrcs, cesaretlendiricisi, giriimcisi, projede disiplin salayc gibi rolleri de baaryla stlenmek durumundadr.
57
Bir proje yneticisi, bir fonksiyonel ynetici ile karlatrldnda aradaki farklar daha da belirginleir. Fonksiyonel yneticiler, bir iin nasl yaplacan, kimin ve hangi kaynaklar kullanarak yapacan ynetir. Bir proje ynetcisi ise herbirinin kendi zellikleri olan birok fonksiyonel alan ngrmelidir. Bu nedenle bir proje yneticisi, herhangi bir fonksiyonel yneticiye gre sentez ve analiz yetenekleri bakmndan daha gelimi olmaldr. Fonksiyonel ynetici teknik bir uzmandr. Proje yneticisi ise bir ya da iki konuda uzman olmann yan sra kontrol altndaki dier konularda da bilgili olmal ve btn bu alanlar bir arada kontrol edebilmelidir. Fonksiyonel ynetici analitik bir yaklam, proje yneticisi ise sistem yaklam kullanr. 2. 11. 1 Proje Yneticisinin Fonksiyonlar Proje yneticisinin fonksiyonlar aadaki ekilde tanmlanabilir:58 Hedefleri ve yaplacak ileri yeteri kadar ayrntl ekilde belirleyip,
proje leini ynetmek. Projeye dahil olan insan kaynaklarn ynetmek. Projeye dahil olan eitli taraflar arasnda bilgi akn salamak ve
projeyi izelge dahilinde yrtmek iin yeterli bilgiye sahip olmak. ynetmek. Zaman, planlama ve izelgeleme ile ynetmek. Proje sonularnn tatmin edici olmas iin kaliteyi ynetmek. Projenin en dk maliyetle ve bte iinde bitirilmesi iin maliyetleri
57 58
nci Uysal, Proje Ynetimi , http://www. aselsan. com. tr/DERGI/kasim97/prjyon. htm, 2002 Ali leri, , Proje Ynetimi Temel Kavramlar, 2003. T. C. stanbul niversitesi, SBE, s. 15
54
2. 11. 2 Proje Yneticisinde Aranan zellikler Projelerin baaryla tamamlanmasnda en nemli unsur phesiz ki iyi bir proje yneticisinin, projenin tm srelerinde etkin rol oynamasna baldr. yi bir proje yneticisinde aadaki zellikler aranmaktadr. rgtleme ve liderlik deneyimi Gerekli kaynaklara bavurma Deiik kaynaklar uyumlu olarak kullanabilme becerisi letiim ve eitli yntemleri uygulama Elemanlara sorumluluk verme ve onlar izleme becerisi Kiiler aras iletiimi gelitirmesi Gvenirlilik nisiyatif sahibi olma Hzl renebilme nsanlarla ilikilerde yksek niteliklere sahip olma Geni ufuklu gr asna sahip olma Birebir tartmalarda iyi konuabilme yi sunu yeteneine sahip olma Sze ve yazya dayal iletiimi iyi yapabilme Dili iyi kullanabilme Her seviyedeki ynetim kadrosuna eit derecede rahat davranabilme 55
Kendine gvenme Hayata iyimser bakma Planlama yapabilme Problemleri annda fark etme ve yaratc zmler bulma Stres altnda denetimi kaybetmeme Kaynak ynetimi Birden fazla alternatif ynelim iinde projeyi baarya gtrme Bteleme ve maliyet ynetimi yeteneklerine sahip olma Yeniliklere ak olma Her eit sonucun sorumluluunu tayabilme
PMIn (proje ynetim enstits) proje ynetimi konusundaki nemli referanslarndan biri olarak PMBOKye gre ana sreler, 1. Hedefleri ve yaplacak ileri yeteri kadar ayrntl bir ekilde , anlamay ve dzeltici faaliyetlere girimeye imkan vermek iin belirleyip , proje leini ynetmek. 2. Projeye dahil olan insan kaynaklarn ynetmek 3. Projeye dahil olan eitli taraflar arasnda bilgi akn salamak ve projeyi izelge dahilinde yrtmek iin yeterli bilgiye sahip olmak , iletiimi ynetmek 4. Zaman , planlama ve izelgeleme ile ynetmek 5. Projenin sonularnn tatmin edici olmas iin kaliteyi ynetmek 6. Projenin en dk maliyetle ve bte iinde bitirilmesi iin maliyetleri ynetmek
56
2. 11. 3 Proje Yneticisinin Sorumluluklar Projeye kaynak salayan her organizasyon birimine kar kaynaklarn verimli bir ekilde kullanlmas sorumluluu tar. getirmek iin aba sarfetmek durumundadr. Bir dier nemli konu ise proje yneticisinin etkili bir yetki devri ile grev ve sorumluluklarn devredebilmesidir. 2. 11. 4 Proje Yneticisinin Becerileri Proje yneticisinde kavramsal olarak tip beceri aranmaktadr; 59 a) Teknik Beceriler :Bu beceriler yntemleri, ilemleri, kurallar ve teknikleri ieren belirli bir eit ilemin bilinmesiyle ilgili becerilerdir. b) Beeri likiler Becerisi:Bu beceri temelde insanlarla birlikte almayla ilgilidir. Grup almalarna nderlik etme yeteneidir. c) Kavramsal Beceriler :almalarn, organizasyonun tm birimlerini nasl etkileyeceini belirleme yeteneidir. 2. 12 PROJE EKBNN BELRLENMES 2. 12. 1 Proje Ekibi Proje ekibi ;projenin kendi alanlar ile iletmenin alanlarndan ve baz durumlarda ise iletme dndan (yurtii-yurtd) salanan kiilerden oluturulur. Teorik olarak proje yneticisi tarafndan seilmesi gerekirken uygulamada iveren yneticisi tarafndan belirlenir. Proje alma ekibini oluturmak iki amaca hizmet etmelidir. Birlikte alarak ncelikleri belirlemek, iin sonularn iyiletirmek, gerektiinde takm liderleri, proje koordinatrlerine v. b. nsan kayna bunlar ierisinde en nemlilerindendir ve proje yneticisi onun etkin olabilme ve geliebilme isteini yerine
sorunlar zmek ve ekibin alma ilikilerini dzeltmek.

59
Burhan Albayrak , . a. g. e. , s. 75
57
Ekip yeleri arasndaki kiisel ilikileri dzelterek yaptklar iin sahibi
olmalarna izin vererek ileri baaryla yapmaktan elde edilen yararlara katlmalarn salayarak alma yaamnn niteliini iyiletirmek. 2. 12. 2 Proje Ekibinin zellikleri Baarl bir proje iin, proje ekibi oluturulurken aadaki zellikler dikkate alnmaldr. Hedefler ve amalar zerinde gr birlii salanmaldr. Hedef ve
amalar aka belirlenmeli, nereye varlmak istendii ve neler yaplaca kararlatrlmaldr. Ekip yelerinin grevleri ve rolleri zerinde anlama salanmaldr.
Kimin neden sorumlu olaca bilinmelidir. Ekip yelerinin ellerindeki olanaklar tam olarak kullanmalar
salanmal, ekibin neyi nasl yapacan bilmelidir. Bakanlk yntemi zerinde anlama salanmaldr. Ekip bakanln
kimin stlenecei, bu grevin ne zaman ve nasl yrtlecei belirlenmelidir. Karar verme yntemi zerinde anlama salanmaldr. Kararlarn nasl
alnaca belirlenmeli, herkesin grnn alnmas ve karara katlm salanmaldr. Ekip yelerinin davran kurallar zerinde anlama salanmal ve nasl
bir tutuma izin verilecei bilinmelidir. 2. 12. 3 Proje Personelinde Aranan zellikler Proje personelinde aranan zellikler yle sralanabilir:60 Yksek teknik yeterlilik
60
David Cleland , William R. King age s:92-93
58
Politik hassaslk Gl problem zme yetenei Hedef odakl olmalar Aadan yukarya bilgi akn salayabilmesi.
2. 13 BR PROJENN BAARILI OLMASINI SALAYAN ETKENLER Bir projenin baarl saylabilmesi iin hedefe ulalm olmas ve bunun maliyet, tarih ve performans toleranslar iinde yaplm olmas gereklidir. Baarl bir projenin en temel zellii iyi bir planlama srecinin ardndan mkemmel bir icra ve kontrolle sonulandrlmasdr. 61 Bir sistem ok maliyetliyse, uzun zaman alyorsa, hantal ve kullanlabilirlii dkse ve hatta bazen idari tasarruflar karl da olsa iyi bir yatrm gibi gzkmeyebilir. Bir sistem ok hantalsa, sistem kurulduktan sonra ynetimi iin ek insan kayna gerekebilir. Mevcut eksikliklerine ramen, her ne kadar planlanm ekonomik hedeflerine ulamay baaramasa da, ynetimde daha geni denetim veya ilemlerin daha verimli yaplmas bir sistemin baarl olarak grlmesini salayabilir.62 st Ynetimin Destei: Ekip yeleri, ynetimin desteini arkalarnda
hissetmelidirler. Bu his olumazsa, ekibin bataki heyecan kaybolur ve ynetimin projeyi nemsemedii duygusu oluur. Byle bir ekibin de baarl olmas mmkn olmaz. Amalarn Belli Olmas: Projenin amac, ulalmas istenen hedefler aka belirlenmelidir. Ama belirsiz olursa izlenecek yol da belirsiz olur. Amalarn Gereki ve llebilir Olmas: Amalar gerekletirilebilir, sonular nesnel bir biimde deerlendirebilmek iin llebilir olmaldr.
Ali leri, , Proje Ynetimi Temel Kavramlar, 2003. T. C. stanbul niversitesi, SBE, s. 19 Felix, G. Robert. Project Management Considerations for Distributed Processing Applications, MIS Quarterly, 1984, Vol. 8, No. 3. Jstor
62
61
59
alan Katlm: Proje ekibinde yer alan herkes projenin baarsna katkda bulunmaldr. Bu, alanlarn ii sahiplenmesi demektir. Motivasyon: Projenin tannmas, takdir edilmesi ve st ynetim tarafndan desteklenmesi alanlar motive edecek, onlara alma evki verecektir. Liderlik: Proje ekibinden sorumlu olan kiilerin yneticilikten ok gzetmenlik yapmalar gerekmektedir. Ekibi motive edebilmeli ve onlara yol gsterebilmelidir. Eitim: Proje ekibindeki her yenin proje amalarna ynelik gncel bilgilerle donanmas gerekir. Eitim, sadece kiilerin gerekli ve yeterli bilgiye sahip olmalarn deil ayn zamanda ayn dilden konumalarn, ekip yeleri ile iletiimde bulunmalarn da salar. Proje ynetiminde bir dizi grev ayn anda yaplacaktr. Btn dzeylerde kaynak kullanm, izelge ayarlama , bteleme , organizasyonel iletiim , teknik problemler ve insan ilikilerini ilgilendiren kararlar verilecektir. Stratejik, taktik, operasyonel temel konular belirlenmeli ve proje yneticisinin kritik olanlarn zerine odaklanmas iin ilere ncelikler atanmaldr. Tabii ki neyin kritik olduu , projeye ve projenin hangi safhasnda bulunulduuna gre deiecektir. 2. 14 PROJE PROGRAMLAMA Proje aktivitelerinin belirlenmesinden sonra, proje program oluturmak iin zaman tahminleri yaplr. balantlarn, Proje program;aktivitelerin, kilometre talarnn, kaynak gerekliliklerinin, aktivite srelerinin ve bitilerin grafiksel tamamlama sorumluluundaki kayna
gsterimidir. Proje program tm grevleri ortak bir zaman skalasnda birletirir. Proje program aktivitelerin tmn iermeli, gstermelidir. Proje programnn gelitirilmesiyle ilgili baz aktiviteler aadadr;63 gstermeli, balama ve biti tarihleri ile aktivitenin beklenen gerekleme sresini
63
Sava akar , Proje Ynetimi Metodolojisi , Eriim Tarihi :(Ocak 2007) (http://www. projeci. com)
60
Program tipinin tanmlanmas Kilometre talarnn tanmlanmas nceliklerin tanmlanmas Kritik yolun tanmlanmas Risklerin tanmlanmas Sonularn gzden geirilmesi
Kilometretalarnn Tanmlanmas; Projelerin baaryla tamamlanmas teslimatlarn tamamlanmasyla mmkndr. Terslimatlarn tamamlanmalarn genellikle bir onay aktivitesi izler. aktivitelere (Sre=0 gn) Kilometretalar denir. Kilometretalarnn Planlanmas; Kilometretalar, projenin gidiatn takip etme konusunda nemli yol gsterici bilgilerden oluur. Kilometreta plan, projede ara rnleri veya bir projenin son amacna ularken ortaya koyduu teslim edilebilir bilgileri gsteren bir geliim stratejisidir. Nasl yaplacan deil neyin yaplacan belirleyen kararl bir atdr. Bir grup aktivitesinin sonucudur ve gelecek proje geliim raporlar iin referans dokman temsil eder.64 Proje kilometretalarna baz rnekler aadadr; 65
64
Bu sresiz
Tanmlama Onay
Kostas Metaxiotis, Ioannis Zafeiropoulos,Konstantina Nikolinakou and John Psarras. Goal directed project management methodology for the support of ERP implementation and optimal adaptation procedure, Information Management &Computer Security, 2005, Vol. 13, No. 1. Emeraldinsight, (23 Austos 2007) Proje Ynetimi. 2006, http://www. kodyaz. com/files/323/download. aspx, (18 Eyll 2006)
65
61
Gzden Geirme Onay Prototip Onay Tasarmn Tamamlanmas Test Onaylar Sipari Verme Teslim Alma Onay Testinin Tamamlanmas Kullancnn Testinin Tamamlanmas Alternatifin Seilmesi Dokmann Teslimi
2. 14. 1 nceliklerin Tanmlanmas Grev nceliklerinin tanmlanmas, programlama yada kaynaklarla ilgili
atma ktnda zmleme iin nemlidir. Eer grevlerin ncelikleri ve ilikileri tam olarak anlaldysa her trl atma kolayca zmlenebilir. 2. 14. 2 Kritik Yolun Tanmlanmas lerin olas en erken tamamlanmasn gsteren yoldur. Kritik yolda oluaak bir gecikme projenin tamamlanma sresini uzatacaktr. Proje yneticisi kritik yolun nemini ve yorumlayabilmeyi bilmeli bu dorultuda hareketlerini dzenlemelidir. 66
66
Sava akar , Proje Ynetimi Metodolojisi , Eriim Tarihi :(Ocak 2007) (http://www. projeci. com)
62
2. 14. 3 Proje Program Planlanan balang ve beklenen biti zamanlarnn aktivite detay dzeyinde ierilmesidir. Kaynak atamalar, proje plan gelitirme son eklini aldnda kesinleeceinden, o ana kadar proje program yzeysel kalacaktr. Proje program master (zet) yada detayl olabilir. Deiik formatlarda da hazrlanabilir; 67
Tarih bilgisi eklenmi proje diyagram a- proje mantn proje kritik
yolundaki aktiviteleri gstererek kurmaya alr.
Gantt ubuklar - aktivitelerin balama ve biti tarihleri ile beklenen
srelerini gsterir. ounlukla ilikileri gstermez.
Kilometre ta izelgeleri - proglamlanan balang yada ana teslime
hazrlarn ve anahtar dsal ara yzeylerin tamamlanmasn tanmlar. Zaman skalal a diyagramlar - proje mantn aktivite srelerini ve program bilgisiyle tanmlar. Onaylanm proje programna program temeli denir ve bu tm proje plannn bir bileenidir. Proje uygulamasn ynetmek ve kontrol etmek iin kullanlan dkmandr. letiim ynetim plannda tariflendii ekilde ve detayda datlr. Projenin ana hatlaryla erevesinin izilmesini program hazrlama takip eder. Program aamasnda, Gantt emalar, CPM (Critical Path Method, Kritik Yol Metodu) ve PERT (Program Evaluation Research Technique) gibi proje ynetim teknikleri kullanlr. Bu teknikler yardm ile projeyi oluturan faaliyetler arasndaki ilikiler kurularak ncelik sralar belirlenir, faaliyet sreleri tahminleri yaplr, projenin
67
Sava akar, Proje Ynetimi Metodolojisi , Eriim Tarihi :(Ocak 2007) (http://come. to/proje )
63
balang ve biti zamanlar bulunur. Son olarak programlanm faaliyetler iin ayrntl bir bte hazrlanr ve gerekli personelin atanmalar gerekletirilir. 68 Proje programlama tekniklerinin fonksiyonlar;69 1-Her bir aktivitenin dierleri ve tm proje ile olan ilikilerini gsterir. 2-Aktiviteler boyunca ncelik ilikilerini tanmlar. 3-Her bir aktivite iin gereki zaman ve maliyet tahminlerinin yaplmasn salar. 4-Proje ierisindeki kritik darboazlar tanmlayarak insan, para ve malzeme kaynaklarnndaha iyi bir ekilde kullanlabilmesine yardm eder. 2. 14. 4 Kaynak Programlama Eer kaynaklar yeterliyse fakat talep proje yaam erisi boyunca ok deiiklikler gsteriyorsa, kaynaklar, kritik olmayan aktiviteleri erteleme yoluyla (geveklik sreleri kullanarak) talebin youn olduu blgelerden talebin az olduu blgelere kaydrlr ve bylece kaynaklarn daha iyi bir ekilde kullanlmas salanr. Bu ileme kaynak dzenleme denir. te yandan, eer kaynaklar talebin en youn olduu blgelerde talebi karlamakta yetersiz kalyor ise, baz aktivitelerin ge balama zamanlarnn ertelenmesi gerekir ve proje tamamlanma sresi uzayabilir. Bu ileme kaynak kstl programlama ad verilir. 70 2. 15 PROJE YNETMNDE DENETM Denetim sistemi, mdahale ile ayn anlama gelmemektedir. Denetim, neler olduu hakknda dzenli bir geribildirim yntemidir. Balangta sk aralklarla yaplmas gerekir ve delegasyon ii bir kez oturduktan sonra zaman aralklar uzar.
Aykut Top, retim Sistemleri Analiz ve Planlamas, nc Basm. stanbul:Alfa Basm Yaym Datm, Ekim 1996, s:161 69 Jay Heizer, Barry Render, a. g. e, s:629 70 Gray F. Clifford. , Larson Erik W. , Project Management:The Managerial Process. Boston:McGraw-Hill, 2000, s:192
68
64
Balca denetim rnekleri arasnda unlar saylabilir: toplantlar 2. 15. 1 Yetki Devri ve Denetim Mekanizmalar Proje yneticisi, beceri ve abasn daha nemli acil konularda Raporlar, ksa zetler, deerlendirmeler Toplantlar-zellikle gelime konulu toplantlar, ksa ve uzun dnemli
younlatrabilmek iin mutlaka yetki devrini verimli bir ekilde kullanmak zorundadr. Her yneticinin birtakm grev ve yetkileri devretmek iin dikkat etmesi gereken temel sorunlar aadaki gibi saylabilir. izlemelisiniz i devretme Delegasyonu ynetim rolnn bir paras olarak benimseme Hangi ii delege etmelisiniz? Kime delege etmelisiniz? in ne kadarn delege edeceksiniz? in yaplabilmesi iin gerekli eitim sreci ne kadar olmaldr? Motivasyonu nasl salayacaksnz? Yol gstermeye nasl dikkat etmelisiniz? Etkili bir denetim sistemi oluturarak devredilen iin yapldn
71
Bu konular arasnda phesiz ki en hayati nem tayan ilevlerden birisi, devredilen iin baarya ulama yolunda izleme ve kontroln saland denetim
71
Jonathan Coates and Claire Breeze, Gvenle Delege Edin. lk Kaynak Kltr ve Sanat rnleri Ltd. ti. , 1997, Ankara, s:63
65
mekanizmalarnn formel bir ekilde oluturulabilmesidir. nk yetki devrinde baar, delege edilen iin bitiminde kontrol ile deil, denetlenmesiyle salanabilir. 2. 16 PROJE DEM KONTROL SREC Proje, geliimi boyunca;d olaylardan, rn kapsamn tanmlamada hata ya da atlamalardan, proje kapsamn tanmlamada hata ya da atlamalardan ve deer katc deiikliklerden etkilenir. Bu etkenler projede deiim kontrol sistemi kurulmasn kanlmaz hale getirmektedir. Birok deiim kontrol sisteminde deiiklik taleplerini inceleyen, kabul ya da reddeden bir deiim kontrol ekibi vardir. Bu ekibin yetki ve sorumluluklar tm ilgililerce onaylanp kabul edilmi olmaldr. Deiim kontrol sistemi ayn zamanda gzden geirmelerde yaplabilecek deiiklikleri tanmlar. Tanmlanm deiim kategorilerinde otomatik ileyen bir sistem olarak deiim kontrol sistemi gelecekte sorun yaanmamas iin yazl olarak saklanmaldr. 2. 17 PROJE KONTROL AKII Proje kontrol aamasnda, dzenli raporlar ile maliyet, izelge ve teknik performans proje evrimi sresince devaml olarak kontrol edilmelidir. Bu sayede proje yneticisinin dikkatinin gerekli alanlara younlatrlmas salanarak problemler zamannda ve doru yaklamlarla zlebilir. Planlanm performanstan sapmalar meydana geldiinde dzeltici faaliyetlerin yaplmas mmkn olur. Proje yneticisi, proje planna bal kalarak projenin nasl gelitiini st ynetime aadaki bilgileri kapsayacak ekilde raporlar;72
72
iin gerekletirilme srecinde
Kaynaklarn kullanm Zaman izelgesi Kalite
Kostas Metaxiotis, Ioannis Zafeiropoulos,Konstantina Nikolinakou and John Psarras. Goal directed project management methodology for the support of ERP implementation and optimal adaptation procedure, Information Management &Computer Security, 2005, Vol. 13, No. 1. Emeraldinsight, (23 Austos 2007)
66
Sorumluluk izelgesi Deiiklikler/laveler Bekleme zaman zel problemler
Bir projenin ynetiminde proje kontrol yeterli planlarn gelitirilmesini, uygun standartlarn oluturulmas ve planlanm performansn gerekleenle karlatrlp projenin devaml olarak izlenmesini salayan bir biliim sisteminin kurulmasn gerektirir. Projenin kontrol aamasnda her faaliyetin zaman, maliyet ve performans asndan plan hedeflerine uygunluklar karlatrlr. Hedeften sapmalar olduu takdirde, plann tekrar gzden geirilmesi, fonlarn tahsisinin yeniden dzenlenmesi, personel deiiklii gibi dzeltici nlemler alnr. yi bir proje kontrol sistemi, basit mantkl, amacn yerine getirebilecek nitelikte, organizasyonun ihtiyalarna gre hazrlanm, uygulanmas kolay ve esnek olmaldr. Gelimi bir proje kontrol sistemi;73 Projenin herhangi bir aamasndaki ihtiyalar verebilmeli Proje personelinin performansn deerlendirebilmeli Planlama, program, tahminler ve bteyi deerlendirebilmeli Ortaya kan rnn ya da ktnn kalitesini deerlendirebilmeli Kontrol sisteminin kendisini deerlendirebilmeli Problem ktnda zm alternatiflerini ortaya koyabilmelidir.
73
Dick H. Brandon, Max Gray Project, Project Control Standards. New York, 1970, s:12
67
Proje, balangcndan sonuna kadar srekli kontrol altnda olmal ve sorunlar zlmediinde sonular etkileneceinden, sorunlarla karlald anda ertelenmeden annda zme gidilmelidir. Sorun kabileceini gsteren ilk ipularnn gzard edilmesi yanltr. Sorun daha bu aamada takibe alnmaldr. 2. 17. 1 Proje Kontrol Programlar Byk projelerin kontrol, herhangi bir ynetim sisteminin kontrolnde olduu gibi kaynaklarn, maliyetlerin, kalitenin ve btelerin yakn takibini kapsar. Proje kontrol programlarnn ilevleri;74 1-Her i iin detayl maliyet analizleri 2-Toplam i erileri program 3-Maliyet datm tablolar 4-Fonksiyonel maliyet ve saat zetleri 5-Hammadde ve harcama tahminleri 6-Sapma raporlar 7-Zaman analiz raporlar 8- durumu raporlar Proje esnasnda beklenmeyen durumlar , irket hedeflerinin deimesi,
personel deiimi, yeni teknolojilerin ortaya k , pazara ve hukuksal statye ait deimelerin ortaya k orijinal plan kullansz hale sokacaktr. Projenin baars bu olaan fakat nceden kestirilemeyen olaylar meydana geldiinde bunlar hemen tehis edilmesine ve bunlar dzeltici faaliyetlerin gerekletirilmesiyle , planlarn yenilenmesine baldr.
74
68
Proje ilerledike bu etki azalr , deiiklikler daha maliyetli olmaya balar. Projenin balangcnda deiiklikler daha ucuz ve kolaydr , projenin durumu ile ilgili geri besleme zamannda ve doru olmaldr. Kritik faaliyetlerin balama ve biti zamanlarna , kilometre talarna ulalp ulalmadna ve kabul edilebilirlik testlerine dayal olarak kurulabilir.
69
Aadaki ekilde; projede meydana gelen deiikliklerin deiim kontol srecine gre nasl ynetilmesi gerektii gsterilmektedir.
ekil 7. Projede Deiikliin Ynetimi

Kaynak: http://members. tripod. com/war_project/projeler/proje2. html
70
2. 18 PROJENN ZLENMES Genel anlamyla izleme, yaplan iin llmesi ve balangtaki planlarn karlatrlmasdr. lmleme esas olarak veri toplama ile e anlamldr ve proje ynetim sreci boyunca gerekletirilir. Proje ynetiminde kritik ve kritik olmaya aday ilemlerin dnda kalanlarn yksek bir duyarllkla llmesinin gereksiz olduu sylenebilir. Sre, maliyet ve igc miktar gibi herhangi bir unsurun mevcut performansnn llmesinden sonra llen deer, ngrlen performans deeri ile karlatrlr. lme ve karlatrma deiik ynetim dzeylerine gnderilen ilerleme raporlarnn kaynadr. 75 2. 18. 1 Neden zleme ve Takip ? Birer ynetim fonksiyonu olarak izleme ve denetim etkin ve etkili proje ynetimi iin vazgeilmezdir. Bu metodolojide izleme sorun bulma, takip ise sonularn deerlendirilmesi ve analizidir. Minimum izleme ve takip bileenleri; 76

Durum , imdiki aktiviteler ve planlanan aktiviteler Planlanan ilerle gerekleenleri karlatrarak imdiki pozisyonu
deerlendirmek.

Planlanan ve gerekleen aktivite balama/biti tarihleri Program sapmalarnn deerlendirilmesi ve projeye etkilerinin
tanmlanmas

Gerekleen harcama ile planlanan btenin karlatrlmas. Bugne kadar gerekleen harcamalar
75
Buram Kaleaas, Bilgi Teknolojilerinde Proje Risk YnetimiYksek Lisans Tezi, Marmara niversitesi SBE, 2002
76
Sava akar , Proje Ynetimi Metodolojisi , (Eriim Tarihi Ocak 2007) (http://www. projeci. com)
71
Bulunulan tarihte projeyi tamamlamak iin gerekli bte tahmini Proje bittiinde beklenen toplam harcama Projenin tm gelitirme aamalarndan gelen teknik performans ve kalite
gstergeleri 2. 18. 2 zleme Ne Zaman Yaplmaldr? zleme ve takip aktivitelerinin yaplma skl projenin bileenlerine, istenen detay seviyesine ve gzden geirme srelerinin deikenliine baldr. zetlenmelidir. 2. 18. 3 Proje lerlemesinin Raporlanmas lme ve rapolamann ana amac, dzeltici hareketler yani gncelletirme iin gerekli verilerin toplanmasdr. Toplanan verilerin geri bildirimi raporlama yolu ile olur. Proje ynetim srecinde tm faaliyetler izlenmez ve raporlanmaz. Aadaki faaliyetler izlenme asndan nemlidir; 1-Kritik Faaliyetler 2-Balama ve Bitirme Raporlar 3-Durum Raporlar 2. 18. 4 Projenin Gncelletirilmesi Projenin evresindeki ve iindeki deiiklikler sonucunda oluan etkilerin veri geri bildirimi yoluyla belgelenmesi ile oluturulan dzeltici eylem planlar ayn zamanda gncelletirme anlamna gelmektedir. Gncelletirme ile projenin senaryosu yeniden kurgulanr. zleme aktivitelerinin skl master programa not edilmeli proje izleme matrisinde de
72
2. 19 PROJE TOPLANTILARI Proje ynetim srecinin temel ta proje durum toplantlardr. Bu toplantlarda projenin mevcut durumu, projeyle ilgili ortak konularn deerlendirilmesi ve hedeflere uygun hareket edilip edilmedii gzden geirilir. Toplant srasnda gndeme gelen yeni iler varsa proje ekibine grev dalm yaplr. Alnan karalar toplant tutana ile proje ekibine delege edilir. Hazrlanan tutanakta gndem maddeleri, grevlerin ak tanm, sorumlusu ve hedeflenen tamamlanma tarihi ve tamamlanma durumu belirtilir. Proje yneticisi toplant akn ynetir. Proje yneticisi toplantda alnan
kararlarn yerine getirilmesini kontrol etme, olas sapmalara kar nleyici faaliyet gelitirme ve st ynetime bilgi verilmesinden sorumludur. Takm toplantlar genellikle haftada bir kere yaplmaldr. Projenin ilk
aamalarnda daha sk toplant yaplmas gerekebilir. Katlmc says proje ekibinin byklne gre deimekle birlikte bir nceki toplantda verilen grevle sorumlu kiiler mutlaka toplantya katlmaldr. Projede yer alan kiiler toplant ncesi hazrlklarn tamamlamas toplantnn belirlenen srede bitmesi asndan nemlidir. zellikle projede belirsizliklerin youn olduu proje balang ve analiz srecinde mteri, sponsor, alt yklenicilerin toplantya dahil edilmesi ileride oluabilecek anlamazlklarn nlenmesini salamaktadr. dari toplantlar proje yneticisinin st ynetime proje durumu hakknda bilgi vermesi amacyla yaplmaktadr. st ynetimin beklentilerini alma ve uygulamadan proje yneticisi sorumludur.
73
BLM 3. YAZILIM SEKTR

3. 1. YAZILIM SEKTRNE GENEL BAKI inde yaadmz bilgi toplumu ann en nemli mekanizmalarndan biri ve teknolojik gelimelerin taycs olan yazlm endstrisi, lkemizde kamu ve zel sektre ait her boyuttaki yazlm projelerinin yansra toplumsal boyuta sahip biliim projeleriyle de nemini yeterince vurgulamaktadr. Yine bugn, tm dnyada yaanan globalleme sreci iinde , ki ekonomik, ticari hatta sosyal boyutta derinlemesine yaanan byle bir srete yazlm endstrisi gibi zel sektrler aras etkileim nitelii ve etkileme gc asndan nemli bir yeri olan bu endstrinin, kulland birok disiplin ile (teknoloji ynetimi, proje ynetimi, sre ynetimi, kalite ynetimi, insan kaynaklar ynetimi v. b. )rnek bir sektr olduu tartlmaz bir gerektir. 77 Bugnk yazlm endstrisinin, tm bilgi teknolojisi rn ve hizmetleri ierisinde dnyada ve Trkiyedeki yerine deinmeden nce yazlmm kavram olarak ksaca tanmlamasn yapmak ve yazlm olarak hangi rn ve hizmetleri deerlendirdiimizi bilmekte fayda vardr. ISO tanmlarna gre yazlm, bir veri ileme sistemi operasyonuna bal olan programlar, yordamlar ve dkmantasyonlardr. dkmanlarn btndr.
78
Yazlm rn ise kullancya yordamlar ve
ulatrlmak zere tanmlanm bilgisayar programlar kmesi,
Yazlm deyince en genel anlamda u grup aklmza gelmektedir. 79 1. 2. 3.

77 78
Veri taban ynetim sistemleri Donanm rnleri yannda verim artrc aralar ve yazlm sistemleri Uygulama yazlmlar
TBD, 21. yyn Eiinde Trkiyede Yazlm Endstrisi, TBD Yaynlar, 1991, Ankara, s. 1 Mehmet zkan, Yazlmda Kalite, IMG Biliim Yaynlar, 2001, stanbul, s. 1 79 TBD, a. g. e. , s. 31
74
Sektrde en fazla rekabetin olduu, uygulama yazlm pazar, Trkiye yazlm pazarnn %80 ini oluturarak en byk pay almaktadr. Bu pazarn yine %80 i yerli yazlmlar, geri kalan ksm ise ithal rnlerden olumaktadr. Kalan %20 lik ksm ise dier yazlm gruplar olan veritaban, iletim sistemleri ve baml rnler ile tamamlanmaktadr. 80 OECD kaynaklarna gre 1985-90 yllar arasnda saptanan rakamlara gre dnyada, biliim sektrndeki iletmelerde, harcamalar baznda dalm u ekilde idi. nsan gcne denen para % 40, donanm harcamalar % 26. 3 , yazlm ve hizmetler % 14. 5, gereler, malzeme %9. 3, dier giderler % 5 seviyelerindedir. Yine Bat Avrupa toplumlarnda ayn rakamlar u ekildedir. nsan gc %39 , donanm %30 , yazlm ve hizmetler % 20 eklindedir. Bununla birlikte yine OECD nin belirttii bir veri de, yazlmn neminin gitgide artaca ynndedir. Yazlm ve hizmetlerin oran ortalama % 18 lerde iken %90 lara kacaktr. Trkiyede ise yine 10 yl ncesine ilikin rakamlara bakldnda sadece yazlm sektrndeki i hacmi baznda 90 larn banda ortalama 40 milyon dolarla % 10 larn hemen altndadr. Fakat 2000 li yllara geldiimizde, dnya piyasalarnda yaanan deiimler ve lkemizdeki ekonomik dalgalanmalarn biliim ve yazlm sektrn de olumsuz etkilediini ve bu geliim trendini biraz olsun aksattn syleyebiliriz.81 Interpronun 2006 ylnda yaynlad Trkiye Biliim Pazar aratrmas sonularna gre, yazlm hizmetleri pazarnn oran %3 ler seviyesine gerilemitir. ekilde bu oranlar grlmektedir.
80 81
TBD, a. g. e. , s. 10 TBD, a. g. e. , s. 4
75
Tablo 4. Yazlm Hizmetleri Pazar

2006 Trkiye Biliim Pazar
11% 7% Donanm Servisler 10% 3% 68% 1% Telekom Donanm Yazlm Tketim Materyalleri Tayc servisler
Kaynak: interpro http://www. interpro. com. tr/uploads/Turkiye_Bilisim_Sektoru2006. pdf
hracat Gelitirme ve Etd Merkezi (GEME) tarafndan hazrlanan Yazlm Sektr balkl aratrma Trkiye yazlm pazarn inceliyor. Dnya biliim sektr 2. 3 trilyon Euro hacme sahip, yazlm sektr ise bunun yaklak % 25ini oluturuyor. 82 Raporda, dnyadaki yazlm harcamasnn 2007 ylnda 740 milyar dolar
aaca tahmin ediliyor. Dnyada yazlm sektrnn nde gelen lkeleri ise ABD, Almanya, ngiltere, Hindistan, srail, rlanda ve sve. Trkiye, henz bu lkelerle yarabilecek kapasitede deil, ancak hzla ykselen ve gelien bir sektre sahip. Trkiyede yazlm sektrnn hacmi 2005 ylnda 540 milyon dolara ulat; bu yl ise % 20 byyerek 650 milyon dolara ulamas bekleniyor. 2005te yazlm ihracat 15 milyon dolar, ithalat ise 89. 5 milyon dolara olarak gereklemiti. Yazlm ihracat yaplan lkeler arasnda, ABD 2. 2 milyon dolar, Almanya 2 milyon dolar, Irak ise 1. 7 milyon dolarla ilk sray oluturuyor. GEME raporu, Orta Dou ve Orta Asya Trk Cumhuriyetlerinin yazlm ihracatnda asndan nemli potansiyel olduunu ortaya koyuyor. Rapora gre, Irak, Birleik Arap Emirlikleri, ran, Suudi Arabistan gibi ekonomileri arlkl olarak
IGEME. Yazlm Sektr D Pazar Aratrmas.http://igeme.gov.tr/tur/rapor/sektor/yazilim.pdf (10 Nisan 2007)
82
76
petrole dayal Orta Dou ekonomilerinde, vurguluyor.
petrol fiyatlarnn ykseliiyle byme
beklentileri artt. GEME, bu lkelere yazlm ihracatnn nemli frsatlar yarattn
Yazlm ithalatna bakldnda, ithalatta ABD ve AB lkeleri ba ekiyor. Trkiye, 2005 ylnda ngiltereden 14. 5 milyon dolar, Almanyadan 13 milyon dolar ve ABDden 11. 8 milyon dolarlk ithalat yapt. Raporda, yazlm sektrnn en byk sorununu mesleki eitim ve beyin g olduu belirtiliyor. GEME raporuna gre, biliim sektrnn salkl gelimesi iin her yl yaklak 70. 000 uzmann yetimesi gerekiyor. Trkiyede iyi eitim grm, nitelikli, konusunda uzman i gc daha iyi cret ve olanaklar elde etmek iin Bat lkelerine gyor. Bu da Trkiyedeki yazlm sektrnn en ok ihtiyac olduu gelimi eleman skntsna yol ayor. Beyin gnn nlenmesi iin, yetenekli ve alan genlere daha iyi cret verilmesi neriliyor. Raporda, yazlm ihracatnn artrlmas iin firmalarn stratejik olarak ihracata ynelmesi, Ar-Geye daha fazla denek ayrmas, zel rnlere arlk vermesi, pazarlama stratejilerinin gelitirilmesi, eitim ve insan kaynaklar konusuna zel nem verilmesi neriliyor. 3.1.1 Yazlm Endstrisinde nsangc ve nemi Yllarca yaplan gzlemleri ve literatr incelediimizde, sistem hatalarnn ounun teknik problemlerden ok rgtsel veya kiisel problemlerden kaynaklandn ileri srebiliriz. Teknik problemler genellikle sistem riske girmeden nce alglanabilir ve onarlabilir. Maliyet, bte veya i program asndan yksek rakamlarla ifade edilebilir ancak onarm yaplabilir durumdadr. rgtsel veya kiisel problemler ou kez tespit edilemez ve sistemin kendisinin baarsn riske atmaya devam eder 83 Yazlm sektr, retimin pahal olduu bir sektrdr. Her ne kadar byk alet ve ekipman kullanmyorsa da, nitelikli, uzmanlam insangcne ihtiya duymaktadr.
83
Felix, G. Robert. Project Management Considerations for Distributed Processing Applications, MIS Quarterly, 1984,Vol. 8, No. 3. Jstor (16 Austos 2007)
77
Dolaysyla ok iyi organize olmu bir insangc kayna, bata yazlm endstrisi iin baarnn temelini oluturmaktadr. Bunun iin sektrde daha ok yksek sermayeli, uzman insan gcne deer veren ve yetitiren, gl organizasyonlarn ayakta durabildiini grmekteyiz. Bu zorunluluktandr ki, daha nceleri 1980 lere kadar yazlm alannda alan irketler, insan kaynan kendi kurumlarnn personeli olarak bulundururken, artk daha profesyonel yaklamlar sergileyerek, yazlm reten firmalara, yani kullanclarn karsnda hizmet alabilecei kurulularn mensubu olan reticiler tarafndan yazlm yazlmlara ynelmeye balamlardr. 84 Artk belirgin bir biimde bilgisayar hizmetleri, uzmanlam kurumlarda odaklam uzmanlar tarafndan, insangc tarafndan retilmektedir. 3.1.2 letmelerde Bilgi lem Altyaps ve Yazlm Gerei Bir yazlm projesinin gerei eitli nedenlerle ortaya kabilir. Kurulularn alma tarzlarna damgasn vurmaya balayan yeni teknolojilerin pazarda yaygnlamas, yeni ilevsel gereklilikler, yeni i alanlarna girilmesi v. s. En basit anlamda bilgi sistemleri mevcut sistemlerin ve organizasyonun geliimini ve kalitesini u yollardan salayacaktr:85 letiim unsurlarnn dzenlenmesi ile karmakln engellenmesi,
verimliliin artrlmas Yine belirgin koordinasyon ve iletiim sistemleri ile alma ortamnn
fiziksel zorluklarn azaltlmas, stres faktrlerinin azalmas tanmlarnn, verimi artracak ekilde realize edilmesi ve tamamlanan
i yzdesinin yukarlara ekilmesi En nemli yararlardan biri de organizasyona, deien koullara daha
kolay ve hzl bir ekilde adaptasyon yetenei kazandrlmas.
84
TBD, a. g. e. , s. 29 Ralph H. Sprague, Jr-Barbara C. McNurlin, Information Systems Management in Practice, Prentice Hall, 1986, NewJersey, s. 484-485
85
78
3.1.3 Yazlm Gelitirme Projelerinde Organizasyon Daha nceki blmlerde de bahsettiimiz gibi yazlm, iletmelerde bilgi sistemleri ve teknolojik altyap unsurlarnn nemli bir ksmn oluturmaktadr. letmelerde teknoloji altyaps dediimiz zaman anlalmas gereken, tm bilgi teknolojisi insan kayna, teknolojik sreler ve fiziksel teknoloji unsurlar olmaldr. Bunlardan hibiri tek bana bir iletmenin bilgi sistemlerini oluturamaz. Ancak bu kaynan birleimi iletmenin teknolojik altyapsn btnler. Bu unsurlar ksaca aklarsak:86 nsan: Uygulama retim, sistem altyaps yrtlmesi, proje ynetimi, satn alma, ar-ge, kullanc, analist v. b. herhangi konumdaki alan gce teknolojideki insan gc diyoruz. Sreler:Stratejik planlama, uygulama, destek, ynetim, uygulama sonras destek v. b. birok i alan teknolojik altyap projelerinde sreler ierir. Teknoloji letmedeki tm bilgiye ve bilgi salayan servislere gvenli eriimi gerekletiren tm sistem ve elemanlar fiziksel teknoloji unsurlardr. Bilgisayarlar, dummy terminallerden, network protokolleri, disket ve cd lere kadar. Geleneksel yazlm gelitirme projelerinde, kullanc beklentilerini ynetmek, zamanlama almalarn yrtmek, spesifikasyonlar hazrlamak gibi ok nemli fakat birbirinden ayr grevler tek bir birim ya da alanda toplanmaktayd. Hatta gruplar arasnda iletiimi salamak bile bu konularda uzmanlamam kiilere derdi. Bu ise beklenmeyen olumsuz ilikilere bile neden olurdu. kullanc ya da mteriden bir temsilci elik etmezdi. Bugn anlald ki, kstl zamanlarda hzla tamamlanmas gereken dinamik projeler, iletmelerde deiik blmlerden ve grevlerden farkl nitelikleri olan takm yelerinin ortak bir ama iin biraraya gelmesini gerektirmekte, uzak ve datlm blgelerde alabilecek elemanlarn koordinasyonuna ihtiya duyulabilmektedir.
86
Geleneksel proje takmlarnda
Will Smith, Managing Intrastructure Deployment Projects, Microsoft Technet, 1997, s. 1
79
te bu ve bunun gibi birok nedenden dolay artk verimli proje takm yaplarnn kurulmas yaklam ortaya kmtr. Bylelikle takmdaki her alann proje baarsna katks salanmal, ak, belirgin, paylamay destekleyen, verimli ve takm ruhuna sahip gruplar bir kltr oluturmal, yazlm gelitirme srelerine tam anlamyla fokus olmu bir yaplanmaya gidilmelidir. 87
Ynetim
Organizasyon
Bilgi sistemleri
Teknoloji ekil 8. Bilgi Sistemlerinin Organizasyondaki Yeri Yukardaki ekilde amz iletmelerinin, deien organizasyon yaplar ile bilgi sistemleri arasndaki iliki belirtilmektedir.
87
Will Smith, a. g. e. , s. 1
80
Donanm
Stratejiler Prosedrler Sreler
Yazlm Teknolojileri
Veritaban
Telekomnikasyon
ekil 9. letmelerde Organizasyon Unsurlar ve Bilgi Sistemleri Arasndaki Bamllk
Yukardaki ekilde grld gibi yazlm teknolojileri, organizasyon unsurlar ile bilgi sistemleri unsurlar arasnda vazgeilmez bir arayz olarak grev yapmaktadr. Fakat burada vurgulanmas gereken nemli konu;bu bileenlerin herhangi birindeki deiiklik dier unsurlar da bir deiime itecektir. Dolaysyla organizasyon yaplar gnmz koullarna ayak uydurmaya altka, iletmenin tm enformasyon yaps da birlikte uyum salamak zorundadr. te yine yazlm teknolojileri, bu uyum srecinde en nde olmas gerekmektedir. Bununla birlikte, artk iletmelerdeki bilgi sistemlerinin oynad roller
arttka sistem ve uygulamalarn dzeyi ve kullanm alanlar da genilemektedir. Nitekim 1950 lerde bilgi sistemleri daha ok bilgisayar destekli muhasebe sistemleri gibi kstl alanlarda, dar personelle ve altyapyla organizasyonlara temel olutururken, bugn artk ynetim ve retim, pazarlama gibi ana alanlarla, iletmenin insan kaynaklar, sat pazarlama gibi birok blmnde yaygn bir ekilde 81 kullanlmaktadr. Bu gelimelere paralel olarak da yazlmn nemi gitgide artmaktadr.
Eskiden byk sistemlerin, sat retim, finans v. s. konularnda rettii kalp bilgiler artk yerini istenildii zaman deitirilebilen, bir kiiye ya da gruba ya da ie uygun zellemi uygulamalara brakmtr. Bunlar pcler zerinde alan tablolama uygulamalarndan, ynetim kademelerinin kulland destek sistemlerine kadar eitlenmilerdir. Artk yneticiler gelien bilgi sistemleri karsnda teknik bir personel gibi kendilerini gelitirmek ve ok ynl olmak zorundadrlar. 3. 2 Yazlm Gelitirme Projelerinde Yaam Dngs ve Sreleri kinci blmde yer verdiimiz klasik proje ynetim sreleri yazlm projelerinde nasl kullanlmaktadr? Bu sorunun cevabn, yazlm projelerindeki sreleri inceleyen uluslararas bir standart olan IEEE 1074de bulabiliriz. lk olarak 1990 ylnda yaynlanan ve kritik yazlm projelerinin gelitirilmesi ve desteine ynelik srelerin belirlendii bu referansta, yazlm projesi iin seilen bir modelin tanmlanmas ve aktivitelerin uygun ekilde datlmas amalanmaktadr. Birok yazlm irketi kendileri iin uygun sreleri ve yazlm gelitirme metodolojisini seebilmektedir. Ancak bu sreerin hepsinde, ortak birtakm sreler bulunmaktadr. Bu ortak sreler, yazlm hayat dngs srelerinin standartlamasn salamaktadr. IEEE 1074 standardna gre yazlm projelerini ynlendiren 6 ana grup vardr;88
88
Yazlm gelitirme metodolojisinin seilmesi Proje ynetim sreleri Gelitirme ncesi sreler Gelitirme sreleri Gelitirme sonras sreler
E. M. Bennatan, Software Project Management, A Practitioners Approach, McGrawHill, 1995, England, s. 63-65
82
Btnleyici sreler
3.2.1 Yazlm Gelitirme Metodolojisinin Seilmesi Yazlm projelerinde kullanlan metodoloji kategorilerini drt gruba ayrmak mmkndr:89 1-Yaz (Kodla) ve Dzelt: Bu yaklam genellikle kaotik ve dzensiz ve planszdr veya planlandklar zaman kolayca bozulabilirler. Tahminler, zamanlamalar yaplmasa bile pratikte ok az gerekleirler. 2-Sral ve Dzenli: Proje ekibinin az ya da ok sral bir ekilde ileri takip ettii iyi tanmlanm ve detayl prosedrlerin tanmland projeler bu kategoride yer alr. htiyalarn analizi yaplr, gzden geirilir ve onaylanr. Tasarm tanmlanr, gzden geirilir ve onaylanr. Ve bu ekilde devam eder. Aamalar arasnda geribildirim yer alr. Geri bildirimler de ayn ekilde nceden belirlenmi prosedrler tarafndan salanr ve deiiklikler gzden geirilerek onaylanr. Bu tip projelerde ilerlemeler belirli periyotlarda meydana gelen artlar gibi dnlebilir. 3-terasyonlu ve Dzenli: Bu kategorideki sreler iyi tanmlanm gelitiricilerin iteratif olarak uygulamas beklenilen ve ounlukla detayl prosedrleri ierir. rnein, balangta detayl olarak belirlenen gereklilikler sonradan ihtiya olduka tanmlanabilir. Sistemin kk bir paras balangta ortaya karlr ve sonradan ksa aralklarla yaynlanan versiyonlarla gelitirilir Rasyonel Btnletirme Sreci (Rational Unified Process-RUP) (Kruchten 2000) ve Kurumsal Btnletirme Sreci (Enterprise Unified Process (EUP) (Ambler 2001b) bu tr srelere rnektir. 4-evik: evik, projelerde insan odakl bir yaklam ierir. nsanlarn
deiime etkin bir ekilde karlk vermesini salar. imkan verir.

89
Bu da bu projeden fayda Genellikle sinerjik
salayacak olanlarn ihtiyalarn karlayabilen alma ortamlarnn yaratlmasna Bu kategoride sreler st dzeyde tanmlanr.
Levent Karada, Proje Ynetimi, BR Proje Ynetimi Ve Baarszlk Nedenleri, www.projeci.com (21 Kasm
2006)
83
zmler veya felsefeler olarak sunulur. zellie Dayal Gelitirme Modeli (Feature Driven Development) (Palmer and Felsing 2002) ve XP Metodolojisi bu kategorideki srelere birer rnektir. 3.2.2 Proje Ynetim Sreleri Bu sreler daha nceki blmde deindiimiz klasik proje ynetim sreleriyle paralellik gstermektedirler. Yazlm projeleri her ne kadar kendine has rn gelitirme srelerine sahip olsa da, klasik proje ynetim sreleri e zamanl olarak gelitirme sreleriyle birlikte uygulanmas gerekir. nk bu sreler yazlm projelerinde esas ynetim fonksiyonunu gerekletiren kor srelerdir. 3. 2. 2. 1. Gelitirme ncesi Sreler Proje gelitirme sreci balamadan seilen proje yneticisi nderliinde gerekletirilecek nemli birka aktiviteden olumaktadr. gerekletirme nedeni, gerekletii aamadr. 3. 2. 2. 2. Gelitirme Sreleri Gelitirme sreleri tm yazlm projelerinde ortak olan 3 ana safhay ierir. 1-Gereksinimlerin Belirlenmesi:Bu aama tm yazlm gereksinimleri, arayz gereksinimleri ve bu gereksinimler arasndaki entegrasyonu ele alr. 2-Tasarm:Bu yapld aamadr. 3-Kodlama:Tasarmn kod cmleciklerine dnt her trl aama gereksinimlerin yapsal tasarmlara, bilgi ak ncelikle projenin proje konsepti ve balang gereksinimlerinin saptand
konsept aratrma sreci tasarm aamasna gemeden nce projeye ilk bakn
emalarna, veritaban ve arayz tasarmlarna dnt algoritmik yaklamlarn
dkmantasyonun hazrland, test verilerinin hazrland ana aamadr.
84
3. 2. 2. 3. Gelitirme Sonras Sreler Tm proje sonras entegrasyon aamalar bu balk altnda incelenmektedir. Kurulu, operasyon, destek, bakm v. s. burada kurulu aamas dikkatlice planlanmaldr. Bu sre aadaki aamalardan oluur: Kurulumun planlanmas Yazlmn datlmas (uygun datm ortamlarnda) Yazlmn yklenmesi Veritaban balarnn kurulmas Fonksiyonel ortamda uygulamaya geilmesi (kabul) Gncellemeler (gerektiinde) 3. 2. 2. 4. Btnleyici Sreler Btnleyici olmasna ramen yazlm rnnn geerliliini korunmas iin hayati nem tayan aamalar, test (geerliliin denetlenmesi), konfigrasyon ynetimi, dkmantasyon ve eitim mteri tatminini direkt etkileyen bir sreci oluturmaktadr. imdi bu aamalara ksaca deinelim: Test: Kodlamann tamamlanmasndan sonraki aamadr. Bu aama rnn daha nceden belirlenen gereksinimlerin dorulanmasyla gerekleir. Gereksinimlerin her biri rn zerinde denenerek rnn yeterlilii snanr. Test aamasnda karlalan sorunlar proje test ekibi tarafndan raporlanr. kadar sre tekrarlanr. Hatalarn raporlanmasyla birlikte gerektiinde analiz ve/veya gelitirme aamasna geri dnlr. Hi hata kalmayana
85
Test etmenin drt ayr seviyesi vardr ve bunlarn hepsi ayrca dikkate alnmaldr. 90 Program testi, ayr ayr programlarn veya birimlerin almasn ve fonksiyonlarn test eder(Sistem muhtemelen birimsel bir yapda yaplmtr). Sistem testi, sistemi alma, cevap verme sresi ve teknik zellikleri asndan test eder. Datk sistemin tasarmnda devam eden bir problem ise, cevap verme sresi, ekipman kapasitesi ve teknik tasarm arasnda bir dn vermektir. Sistem testi bu dn verme durumunun nicel olarak deerlendirildii ilk zamandr; Teknik mimarinin ilk testi haline gelir. Fonksiyonel test, sistemin zelliklerinin ve fonksiyonlarnn gerek veri kullanlarak ayrntl kontroldr. Her fonksiyon, hata kodu ve varsaylan dng, orada olmas, almas ve orijinal zelliklerle karlatrlmas asndan dikkatlice deerlendirilmelidir. Sistem testi teknik mimari asndan alyorken, fonksiyonel test ile kullanc gereksinimleri asndan alr. Son olarak, tercihen yerel blgede, kabul edilebilirlik testi vardr. Sistem her adan mkemmel olabilir ancak yerel blgede onunla alacak olan kiiler tarafndan kullanlabilir olmak zorundadr. Bu, sistemin baarsnn znel olduu gibi, tamamen znel bir lttr. Seilen ekipmann hantal olmas veya bazen yanl bir renkte olmas herhangi bir fark yaratmaz. En iyisi, bunu kabul edilebilirlik testinde bulmak ve sistem kurulduktan sonra dier blgelere sorunun yaylmasna izin vermeden dzeltmektir. Bu drt seviyeli test kavram neminin vurgulanmas ve yapldndan emin olunmas iin proje ynetimi iinde ayr bir adm olmay haketmektedir Konfigrasyon Ynetimi: Teslimatlar, dkmanlar, yazlm, satn alma ve szleme gibi proje rnlerinin nasl ve kim tarafndan kontrol edileceini takip eder. Sistem Bakm: Sistem kurulduktan sonra ve normal almas srasnda, kullanclarn kabiliyetlerinin artmas ve ara sra sistemde oluacak problemler
90
Felix, G. Robert. Project Management Considerations for Distributed Processing Applications, MIS Quarterly, 1984,Vol. 8, No. 3. Jstor (16 Austos 2007)
86
nedeniyle deiiklik istekleri olacaktr. Bu nedenle proje plannda periyodik sistem yenilemesinin yer almas gereklidir. Dkmantasyon: Proje sresince gerekli dkmanlarn hazrlanmas,
saklanmas ve gncellenmesi ile ilgili detaylarn belirlendii aamadr. Dkmantasyon her projede farkllk gsterebilmektedir. Standart olarak her yazlm projesinde olmas gereken dkmanlar; Proje Vizyon Dkman:Proje ama ve hedeflerinin aka belirtildii,
proje kstlarnn, projede grev alacak kiilerin yer ald proje tanm dkmandr. ekranlarn, Gereksinim Analiz Dkman: rnde olmas gereken zellikleri raporlarn, hata mesajlarnn, veritaban ile arayz ilikisinin nasl
fonksiyonel ve fonksiyonel olmayan gereksinimler olarak ayr ayr tanmlayan, salanacan belirten, programn hangi platform zerinde alacan anlatan teknik dkmandr. Bu dokman, proje analiz ekibi tarafndan hazrlanmakta ve gelitirme ekibi tarafndan kod gelitirme amal kullanlmaktadr. Ayrca test aamasnda rn dorulama amal kullanlmaktadr. Kullanc Dkmanlar: Mteriye verilmek zere hazrlanan kullanm
klavuzu, yardm sayfalar, pazarlama dkman gibi tantm amal dkmanlardr. Test Dkmanlar: Testlerin yaplmas iin gerekli olan yntemi
belirten, programdaki fonksiyonlarn hangilerinin ne ekilde test edileceini tanmlayan dkmandr. Mterilerin rn kullanrken uygulad admlar test dkmanlarnn ieriini oluturur. dkmandr. Eitim: rnn mteri ortamna yklenmesiyle birlikte yaplmas gereken bilgilendirme amal faaliyettir. rnde bulunan zellikler, mterilerin kullanaca ekranlar eitim srasnda kullanclara aktarlr. 87 Ykleme Dkman: Programn mteri ortamna yklenmesinde hangi
aamalarn uygulanacan, programn kurulumunun nasl yaplmas gerektiini anlatan
BLM 4. RNEK UYGULAMA:YATIRIM FONU PROJES

4. 1. YATIRIM FONU PROJES Tezin bu blmnde;1997 ylndan beri finans piyasasna yazlm zmleri getiren, sektrnde nc bir firmann Yatrm Fonu Projesi incelendi. Blmde; irketin neden byle bir projeye ihtiya duyduu, proje ynetim tekniklerini kullanarak neyi hedefledii, projenin hangi srelerden getii ve proje sonunda ortaya kan Yatrm Fonu rnnn zelliklerinden bahsedildi. 4. 1. 1. Proje Kararnn Alnmas 1997 ylnda kurulan firma, sermaye piyasalarndaki gelimeler, teknolojideki gelimeler ve sermaye piyasas mevzuatnn deimesine bal olarak rnlerini srekli gzden geirmekte ve buna bal olarak programlarnda gerekli deiiklikleri yapmaktadr. Yatrm Fonu Projesi de bu uygulamann son halkasdr. Projenin, firmann nceki projelerinden ayran en nemli fark, rnn
modern proje ynetim teknikleri kullanlarak analiz edilmesi,
dier rnlerinden
bamsz bir altyap standard uygulamas, srekli ilerlemeye ak kodlama teknolojisi, dkmantasyon standard, sadece yurtiine ynelik deil yurtdndaki gelimeleri de proje kapsamna almasyla irketin vizyonunu geniletecek rnek proje niteliindedir. Bu sayede;yurtiinde sektrnde en iyi yazlm rn gelitirilmesi hedeflenmekle birlikte yurtdna da pazarlanabilecek bir rn ortaya karlmas amalanmtr. Proje, 2006 Temmuz aynda balam ve 2007 Mays da gelitirmesi tamamlanmtr. Haziran 2007 tarihinde program, bir firmaya yklenerek pilot uygulamaya geilmitir. Projenin, akademik anlamda proje ynetim tekniklerini kullanarak ynetilmesi iin Boazii niversitesinden bir profesr ve iki doktora dzeyinde renci ile anlalarak rn analiz aamasnda danmanlk hizmeti alnmtr. Tbitak tarafndan krediyle desteklenmekte ve denetlenmektedir. Firmann neden byle bir projeyi uygulamaya aldn aadaki ekilde zetleyebiliriz; 88 Ayrca proje
Finans piyasasndaki gelimeler Teknolojideki deimeler Mevcut programda ilerlenemeyeceinin ortaya kmas Rekabet avantaj Pazarn durumu Yurtd hedefleri Mterilerin talepleri Firma iin projenin rnek oluturmas ve bundan sonraki projelerde
izlenecek yolun belirlenmesi. 4. 1. 2. Neden Proje Ynetim Teknikleri Kullanld? Bilimsel olmas, Matris rgtlenme yapsnn karar alma aamasndaki esneklii, Hzl bilgi paylamna imkan vermesi, Etkin kaynak kullanm, Konu ile ilgili uzman personel, Boazii niversitesi ile ibirlii, leriki projelere rnek oluturmas, Srelerin etkin ynetilebilmesi, Ekibin sorumluluklarnn net olarak ortaya konmas, Kolay izlenebilmesi ve denetlenebilmesi. 89
4. 1. 3. Proje Ekibinin Belirlenmesi Ynetim kurulu kararyla projenin onay alndktan sonra proje yneticisi atanarak almalara balanmtr. st ynetim ile proje yneticisi beraber alp proje ekibi ve ekibin sorumluluklar belirlenmitir. Proje takm aadaki sorumlulardan olumutur; Proje yneticisi Gereksinim sorumlusu Altyap sorumlusu Gelitiriciler Test sorumlusu Ykleme sorumlusu Pazarlama sorumlusu
4. 1. 4. Aratrma Sreci Aratrma srecinde nasl bir rn ortaya kmal? sorusuna cevap arand. ncelikle mevcut rnn hangi noktalarda yetersiz kald saptand. Mevcut programa gelen ve sistemde kayt altna alnan ikayet veritaban sisteminin son 6 aylk verileri incelendi. Bu eksikler ve neriler yeni rnde yaplmas gerekli iler olarak listelendi. Proje aratrmas iin yurtd rnekler bata internet olmak zere incelendi. Bunun yansra kendi tecrbelerimiz ve bu dorultuda yaplan toplantlar sonucunda nasl bir rn ortaya koyulmas gerektii netletirildi ve bu bilgiler hazrlanan proje vizyon dkmanna eklendi.
90
Proje Vizyon Dkmannda u bilgiler yer ald; htiya tanm Proje kapsam Hedefler Proje konular Kstlar Eitim Dkmantasyon Proje grubu ve i tanmlar Proje izleme ve kontrol
4. 1. 5. Zaman Planlamas Zaman plan yaparken ncelikle proje sreleri ana hatlaryla aadaki gibi ortaya karld. Aratrma Gereksinim analizi Tasarm Kodlama Test Ykleme Eitim 91
Pilot uygulama
Ana hatlaryla belirlenen srelerin her birinde yaplacak iler belirlenerek srelerin altna eklendi, kilometretalarnn belirlenmesinden sonra plan Gantt emasnda gsterildi. 4. 1. 6. Gereksinim Analizi Bu blmde; aratrma aamasnda ortaya konan iler listesi teknik bazda detaylandrld. Programda hangi fonksiyonlar olmal, kullanc arabirimi nasl tasarlanmal, kullanc ve sistem iletiimi nasl salanmal, ekranlar, raporlar, uyar mesajlar, kullanc yardm sistemi nasl almal gibi iler detaylandrlarak use case(kullanm senaryosu) terminolojisine gre gereksinim analiz dkmanhazrland. Gereksinim analiz dkmannda u bilgiler yer ald; Hedef Dokman standartlar Hedef kitle Okuma tavsiyeleri Projenin kapsam rn tanm rnn zellikleri Kullanc dkmanlar Gereksinimler Proje szl
92
Ksaltmalar Ek dkmanlar
Dkmann hazrlanmasyla projedeki gelitirme ekibinden istenen programn tm detaylar netletirildi. 4. 1. 7. Tasarm rn tasarmnda; gereksinim analiz dkmannda belirtilen kullanc ekranlarndan girilen bilginin nasl saklanaca detaylandrld. Tasarm almasnn sonucunda Tasarm dkman ortaya kt. Tasarm dkmannda u bilgiler yer ald; Tablo yaplar Deikenler Algoritmalar
4. 1. 8. Kodlama Kodlama aamasnda; gereksinim analiz dkmannda belirtilen ekranlar ve tasarm dkmanndaki verinin veritabannda saklanma yntemi esas alnarak programclar tarafndan kodlama yapld. 4. 1. 9. Test Test aamasnda; rn, test sorumlusunun hazrlad test senaryolar
vastasyla test edilerek rnn mteriye sunulmaya uygun hale gelmesi saland. Testler srasnda kan hatalar gelitiricilere yazl olarak iletilerek hatalarn giderilmesi saland.
93
4. 1. 10. Ykleme rnn mteri ortamna nasl yklenecei, ykleme yaparken nelere dikkat edilmesi gerektii konusunda Ykleme Dkman hazrlanarak programn mteriye yklenmesi srasnda bu dokman kullanld. 4. 1. 11. Eitim rn testleri tamamlandktan sonra mterilere ynelik dkmanlar hazrland. Hazrlanan dkmanlar zerinden mterilere program kullanm eitimi verildi. Bu dkmanlar, Program sunumu Kullanm klavuzu ak emas
4. 1. 12. Pilot Uygulama Pilot uygulama rnn mteri test ortamna yklenmesi ve kullanclarn kendi sistemlerinde girdii ilemlerin aynsn Yatrm Fonuprogramnda girmesi ve iki sistemin tutarl olmas admlarn iermektedir. 4. 1. 13. Proje Toplantlar Projenin gidiatn takip etmek, gelimeleri deerlendirmek, hedeflerin
durumunu sorgulamak ve yeni fikirlerin paylalmas amacyla proje sresince periyodik olarak toplantlar yapld. Toplantlar belirsizliklerin daha fazla olduu analiz aamasnda haftada iki sefer yaplrken analiz tamamlandktan sonra haftada bir yaplarak daha fazla ilerlemeye odaklanld. Toplantlar proje yneticisinin liderlinde yaplrken gerektiinde proje ekibi tek tek sz alarak grler karlkl olarak paylald.
94
Proje toplantlarnn yansra proje yneticisi ile st ynetim arasnda durum deerlendirme toplantlar, mterilerle ise programn gidiatn bilgilendirme amal toplantlar dzenlendi. Toplant sonular proe yneticisi tarafndan hazrlanan tutanaklarla ilgililere bilgilendirme yapld. 4. 2. YATIRIM FONU RN Bu blmde; ncelikle Yatrm Fonu Projesi sonucunda hazrlanan Yatrm Fonurnnn tanm yaplmtr. rn tanmnn ardndan, rnde yer alan baz ekran ve rapor rnekleri verilerek rnn alma prensiplerine deinilmitir. 4. 2. 1 Yatrm Fonu Nedir? Kanun hkmleri uyarnca halktan katlma belgeleri karlnda toplanan paralarla, belge sahipleri hesabna, riskin datlmas ilkesi ve inanl mlkiyet esaslarna gre, Teblide belirtilen varlklardan oluan portfy iletmek amacyla kurulan mal varldr.91 4. 2. 2 rn Tanm Yatrm fonu rn, Trkiye ve dnya sermaye piyasalarnda yatrm yapmak zere yerli veya yabanc bankalar tarafndan belli bir sermayeyle kurulmu olan, tzel kiilii olan, kendi i tzk ve Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) Yatrm fonu ynetimi tebliine gre, yatrm portfynn ynetilmesi, raporlanmas, yatrm stratejilerine gre limitlerin kontrol edilmesini ve fona yaplan ilemlerinin sermaye piyasas muhasebe ilkelerine gre muhasebe kaytlarnn tutulmasn salamaktadr.
91
Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii, SPK leri Dzey Lisanslama Snav,2007,
http://www. tspakb. org. tr/egitim/egitimnotlari/menkul_diger_arac_ileri. Pdf, (18 Temmuz 2007)
95
4. 2. 3 rn Kapsam Menkul kymet tanmlama Yatrm ilemleri girii Menkul kymet kapan bilgileri Nakit ynetimi Gider ynetimi Raporlama Muhasebe
4. 2. 4 rnn zellikleri alabilmesi Tm ilemlerin iz takibinin yaplabilmesi Hatalarn e-posta yoluyla sistem yneticisine iletilebilmesi Personel baznda yetki kstlamasnn yaplabilmesi Tm yatrm fonlarnn ynetilmesini destekleyebilmesi 96 Muhasebeden bamsz alabilmesi N katmanl yap Sistem mimarisinin yeniden kullanlabilmesi Farkl sistemlerle entegre alabilmesi Her lkede almasn salayacak oklu dil Sql (Structured Query Language) tabanl tm platformlarda
Kullanc baznda rapor yaratlabilmesi Ksayol tular ile ok kullanlan ekranlara kolay eriim salanabilmesi Kullanc hatalarn gidermeye ynelik online yardm dosyalar Java tabanl tm uygulama sunucularyla alabilmesi Farkl web tarayclaryla alabilmesi nternet zerinden versiyon gncellenebilmesi Microsoft office rnleriyle uyumlu alabilmesi
4. 2. 5 Hedef Kitle 4. 2. 5. 1. Sistem Yneticisi Sistem parametrelerini tanmlamak Kullanc tanmlamak Kullanc gruplar tanmlamak Kullanc yetkilerini vermek veya almak Sistemi yedeklemek Veritabanndan gelen hatalar izlemek Versiyon gncellemesi yapmak
4. 2. 5. 2. lem Operatr Menkul kymet tanmlamak Yatrm ilemlerini girmek D sistemden gelen verileri sisteme okutmak 97
Fon fiyatn karmak Raporlama yapmak Muhasebe filerini oluturmak
4. 2. 5. 3. Onaylayc lem operatrnn girdii ilemleri onaylamak veya reddetmek
4. 2. 5. 4. Portfy Yneticisi Yatrm stratejileri oluturmak Rapor almak
4. 2. 6 Ekran ve Rapor rnekleri Bu blmde proje kapsamnda hazrlanan ekran ve raporlara ilikin rneklere yer verilmitir. rnekler verilirken ncelikle Gereksinim Analiz Dkmannda yer alan, ekrann nasl olmas gerektiini tanmlayan tablo use case (kullanm senaryosu)eklinde, altnda ise bu senaryoya gre gelitirilen ekran belirtilmitir. Tablo 5. Sisteme Giri Senaryosu Aama 1 3 Aktr Aksiyonu Aama Sistem kullancs ekran 2 giri sayfasna girer. Sistem kullancs kullanc 4 ad ve ifresini girer. 5 Sistemin Cevab Kullanc ad ve ifre ister. Sistem bilgileri kontrol eder. Ana sayfa alr.
Bu senaryoda kullancnn Yatrm Fonu Programna nasl giri yapaca aklanmtr. Kullanc ncelikle sisteme giri sayfasna eriir. Sistem, kullancnn kullanc ad ve ifresini giri yapmasn ister. Girilen bilgiler sistemde kaytl ise kullanc sisteme giri yapar. Kullanc, kullanc adn , ifresini ya da her ikisini hatal 98
girerse uyar mesaj kar ve giri ekranna tekrar ynlendirilir. Parametrik olarak belirlenmi olan yanl ifre girme says alncaya kadar kullanc bilgilerini tekrar girebilir. Yanl ifre giri says aldnda kullanc kilitlenir. Kullanc kilidi ancak sistem yneticisi tarafndan kaldrlabilir. Yine sistemde parametrik olarak belirlenen ifre deitirme periyoduna gre eer kullancnn ifre deitirme periyodu gelmise kullanc sisteme giri yaptnda otomatik olarak ifre deitirme ekranna ynlendirilir. Tablo 6. da sisteme giri sayfas yer almaktadr. Tablo 6. Sisteme Giri Sayfas
99
Tablo 7. Hisse Senedi Tanmlama Senaryosu

Aama Aktr Aksiyonu Aama Sistemin Cevab
1 lem operatr hs tanmlama ekrannda tanm iin gerekli olan bilgilerin girilerini listeden seer ya da manuelgiri yapar. Mk Tr (Def. Hs gelecek. , Hs-Yeni, Muvakkat Makbuzu, Bedelli Arttm Kuponu, Bedelsiz Artrm Kuponu, Temett Kuponu) Mk Ad (Hsnin ad yazlr. rn;AKBNK, SAHOL, VESBE gibi) hrac Kurum (Sistemde mevcut tanml kurum listesinden kymeti ihra eden kurum seilir. ISIN Kodu (Kymetin isin kodu manuel olarak girilir. rn;TRTAKBNK67018) Dviz Cinsi (Def. YTL gelecek. Sistemde tanml dier dviz cinsleri listeden seilir. Hs lem Durumu (def. aktif gelir, pasif, tahtas kapal) 2 Bilgileri kaydeder. 3
Sisteme girilen ve sistemden seilen bilgiler ekrana gelir.
Bilgileri onaylar.
Sistem girilen bilgilerin eksiksiz ve doru olduunu kontrol eder. Girilen bilgileri onaylamas iin ilem operatrne onaylama sayfasn gsterir. Sistem girilen bilgileri kaydeder.
Bu ekranda hisse senedi alm satm ilemleri yapabilmek iin ilgili hisse senedinin tanm yaplmaktadr. Tanm yaplrken baz bilgiler sistemde yer alan listelerden seildii gibi baz bilgiler de kullanc tarafndan girilir. 100
Hisse senedi tanmlama senaryosunda bir hisse senedinin tanm iin hangi bilgilerin girilmesi gerektii belirtilmitir. Girilen bilgiler karsnda sistemin ne yapmas gerektii detaylandrlarak ekran yapacak gelitirmeciye aklayc ve yol gsterici olmas hedeflenmitir. Tablo 8. de hisse senedi tanmlama ekran yer almaktadr. Tablo 8. Hisse Senedi Tanmlama Ekran
101
Tablo 9. Hisse Senedi lem Giri Senaryosu Aama 1 3 Aktr Aksiyonu Aama Sistemin Cevab lem operatr hisse senedi 2 Hisse senedi ilem ekran alr ilem mensne girer Fon se kullanm senaryosundan ilem yapmak istedii fonu seer 4 Aadaki bilgileri 5 girer/seer lem Tarihi (def. Gnn tarihi gelir, deitirilemez) Menkul Kiymet Sec kullanm senaryosundan ilem yapmak istedii kymeti seer. Seans seer (def. 1. seans gelir) lem tr seer (A/S) (def. alm gelir) Birim fiyat girer Adet girer lem Tutar Komisyon oran girer (1/1000) Komisyon tutar Bsmv tutar gsterilir.
Birim fiyat ve adetten tutar hesaplayp gsterir Girilen komisyon oranndan komisyon tutarn hesaplar ve ekranda gsterir. Parametre tanmla senaryosundan bsmv oran alnarak kom tutar zerinden bsmv tutar hesaplanr.
Bu ekranda hisse senedi alm satm ilemleri yaplmaktadr. Senaryoda ilem giriinin nasl yapld, girilen bilgiler dorultusunda sistemin ne yapmas gerektii detaylandrlmtr. Ekranda baz bilgiler listeden seilir, baz bilgiler kullanc tarafndan girilir, bazlar ise girilen bilgiler dorultusunda otomatik olarak ekrana gelir. Tablo 10. da hisse senedi ilem giri ekran yer almaktadr.
102
Tablo 10. Hisse Senedi lem Giri Ekran
103
Tablo 11. Hisse Senedi Kapan Senaryosu Aama Aktr Aksiyonu Aama Sistemin Cevab 1 lem operatr Kapan 2 lem ekran alr Aktarmmensne girer 3 O gnk kapanlarn aktarm Aktarm isteinde bulunur 4 balar. (online) 5 Aktarm ilemi bitince Aktarm Tamamland bilgisi kar.
Bu ekranda alm satm yaplan hisse senetlerinin ilem yaplan gnlerde piyasada ilem gren fiyatlarndan oluan kapan fiyatlar sisteme girilmektedir. Kapan bilgileri , hisse senedi kapan bilgilerini yaynlayan veri yayn kurulularndan internet zernden online olarak aktarlabildii gibi yine bu kurululardan dosya halinde alnarak sisteme aktarlabilir. Kullanc dilerse kapan bilgilerinin tamamn ya da bir ksmn elle yazarak sisteme giriini yapabilir. Tablo 12. de hisse senedi kapan ekran yer almaktadr.
104
Tablo 12. Hisse Senedi Kapan Ekran
105
Tablo 13. Rapor Girilen ilemler sonucunda sistemde girilen bilgilerin takibi, gerekiyorsa yaplan ilemlerin analizi, yaplan ilemlerin fonun deerine etkisi , fonun menkul kymet stou gibi programda yaplabilen tm ilemler raporlanabilmektedir. Raporlar ieriklerine gre filitreleri araclyla tarih aralna, menkul kymete, ilem tipine gre vb. esnek olarak ekillendirilip alnabilmektedir. Aada bir fonun gnlk olarak girilen ilemleri sonucunda oluan bilgilerini gsteren rapor rnei bulunmaktadr.
106
SONU
nsanolunun kurduu ve yaatt medeniyetler dikkatlice incelendiinde, projelerin planlanmas ve ynetimi sreleriyle kar karya kalrz. Bir binann ina edilmesi, yollarn tasarm, salk sektrndeki gelimeler, iletiim sektrndeki deimeler ayr ayr proje almalar olarak ele alnabilir. Hzla ilerleyen teknolojik gelimeler, iletmelerin ayakta kalabilmesi ve
rekabet edebilmesi iin, etkin bir ynetim tarz benimsemesi, evredeki deiikliklere ayak uyduracak esnek yapya sahip olmas, verimlilii artrc nlemler almas ve ynetimin be temel fonksiyonuna (planlama, organize etme, yneltme, koordinasyon, kontrol) sk skya bal kalarak geliimini salamas kanlmazdr. Daha iyi mal ve hizmet retebilmek, maliyetleri kontrol altnda tutarak
karll salamak ve mteri beklentilerine hzl cevap verebilme ynteminin proje ynetimi olduu kantlanmtr. Kreselleen dnyada, rekabet koullarnn daha da zorlamas, esnek rgt yapsn ve iletmedeki btn birimlerin koordinasyon ierisinde ynetilmesini gerektirmektedir. Bu sayede verimliliin artrlmas hedeflenmektedir. Proje ynetimi bu konuda firmalara nemli bir avantaj sunmaktadr. Proje ynetimi sayesinde iletmeler, hedef odakl alabilmekte, yksek motivasyon salayabilmekte, firma ii denetim kolaylamakta ve belirgin kalite artna olanak salanmaktadr. Proje ynetimi, projelerin boyutuna ve zaman aralna baklmakszn her trl uygulamada kullanlabilir. Oluturulan projeler firmann bir blmn ilgilendirebilecei gibi ayn anda farkl birimleri de ilgilendirebilir ve apraz rgtlenme yoluna gidilerek projeler ynetilebilir. Burada projenin ynetsel anlamda karlaaca sorunlar nceden grebilmek, riskleri belirlemek, gerekli nlemleri almak ve proje ekibini hedefe gtrmek asndan proje yneticisine nemli grevler dmektedir. Projenin balang aamasndan itibaren tm srelerin ierisinde etkin rol oynamas, ynetimle proje ekibi, firma ile mteriler arasnda kpr grevi grerek projenin belirlenen tarihte ve istenen nitelikte tamamlanmas proje yneticisinin ana sorumluluundadr.
107
phesiz ki projeler balar, geliir ve nihai rn ortaya ktnda sonlanr. Her projede olduu gibi yazlm projelerinde de durum byledir. Yazlm irketlerinde proje ynetimi adl almada ncelikle proje ynetimi ile ilgili kavramlara yer verilerek klasik ynetim anlayna gre farklar, yazlm sektrnn genel durumu, uygulandna yer verildi. proje ynetiminin avantajlar ve iletmelere salad yararlar anlatld. Sonraki blmde, yazlmda proje ynetim srelerinin nasl Son blmde ise yazlm sektrnde proje ynetim
tekniklerini kullanlarak gelitirilen Yatrm Fonurn incelenerek, yazlm sektr zelinde proje ynetiminin nasl etkin bir ekilde uygulanabilecei vurguland. Yazlm retimi, youn teknoloji bilgisi gerektiren, konusunda uzmanlam teknik personele ihtiya duyan, nemli lde dikkat gerektiren, her aamasnda planlanmas ve risklerin en ince detayna kadar belirlenmesi gereken bir retim trdr. Bir yazlmda hatann ortaya kmas; zaman, para, prestij gibi geri dndrelemeyecek kayplara sebep olabilmektedir. Bu nedenle birok yazlm rn hayata geirilememi veya mterilere teslim edilmesinden bir sre sonra geri ekilmek zorunda kalmtr. Yazlm retilmesinde tm srelerin ayr ayr nemi byktr. Planlamaya gereince nem vermeden, teknik ekibi yeterince eitmeden , analizi iyi bir noktaya getirilmeden kodlanan, zaman basks nedeniyle geni apl testleri yaplmayan rn, uzun vadede kullanlmaz hale gelmekte ve eksik altyap zerine ina edilen yazlmn geri kazanlmas mmkn olmamaktadr. yi bir yazlm retimi iin izlenmesi gereken yol aadaki gibi olmaldr. Planlamann yaplmas Teknik ekibin belirlenmesi Uygun altyap kurulmas Hizmet verilen sektrn gelimelerinin takip edilmesi Gereksinim analizi 108
Mimari tasarmn yaplmas lerlenebilir kodlama tekniklerinin seilmesi Temiz kod retilmesi Testlerin yaplmas Yazlmn doru yklenmesi Yazlmn desteinin salanmas
Yukarda belirtilen srelerin tmn proje olarak ele alp her bir sreci kendi iinde planlamak ve uygulamak proje ynetim tekniklerini kullanarak gerekletirilebilmektedir.
109
KAYNAKLAR
Aka ,Utku. ERP Proje Ynetimi, http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_list.php?id=3 (21 Kasm 2006) Aka, Utku, ERP Uygulamalar in "Btnleik Sre Yaklam: Yazlm Seimi, mplementasyon, Uygulama, http://www.biymed.com/pages/erp.htm (21 Kasm 2006). Aut, Mahir B., Proje Ynetimi, http://www.asut.net/ (18 Ocak 2007). Albayrak, Burhan. Proje Ynetimi. 1.Basm, stanbul:Nobel Kitabevi,2005. Albayrak, Burhan. Proje Ynetimi ve Danmanlk.1.Basm, Mersin:Selim Ofset,1997. Aykol,Meri, Biliim Projeleri Ynetimi , Trkiye Proje Dernei, 2003 . Aykol,Meri, Yazlm Sre yiletirme Modelleri ve Proje Ynetimi, Trkiye Proje Dernei, 2003 . Baktr,Elif , Proje Ynetimi, ASELSAN Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu. 3 Ekim 2002, www.tyd.org.tr/elif_ProjectManagement.pdf ( 7 Mart 2007). Balaban, M.Erdal, Proje Ynetiminde Maliyet Planlama ve Performans-Kazanlm Deer Analizi, stanbul: Nisan 2005. Bayraml,Burak, "Projelerde blm", http://www.bilgidata.com/localhost/bilgidata/yazi_liste.jsp@kategori=Proje.html ( Bildem.Requirements Analysis with Use Cases. Ankara: Bildem Yaynevi, 2002 Cleland, David. Project Management Strategic Design and Implementation. 3. Edition , USA : Irwn McGraw-Hill, 1999. Cleland, David ve L.Field. Guide to Project Management. USA: Van Nostrand Reinhold , 1988. Cleland, David ve Roland Gareis. Global Project Management Handbook. USA: Irwn McGraw-Hill, 1994.
110
Clifford , F. Gray ve Erik W. Larson. Project Management. USA : Irwn McGraw-Hill, 2000. etindamar, Dilek, Teknoloji Ynetimi, www.tyd.org.tr/teknolojiyonetimi.pdf. ( 10 ubat 2007). Demirkap,Ouz, Proje Ynetim Aralar, http://demirkapi.net/blogcfc/index.cfm?mode=entry&entry=445F47FF-B234-9FD3DB6FC9D575C75CB5 ( 12 Ocak 2007)
Davidson J. Frame, Managing Project in Organization. San Fransisco: Josse-Bass Inc, 1999. Dereli, Umut.Biliim Sektr Proje Ynetimi , http://www.bendevar.com/v3/makale_oku.php?id=363 ( 2 ubat 2007) Erling S. Andersen ve Kristoffer V. Grude, Tor Haug. Goal Directed Project Management. 2. Edition, Kogan Page Limited, 1995. Erkion, Hasan ve Turgut Alev, Erturul Ycel. retim-Yatrm-Proje Planlama ve Kontrol Modern Teknikleri. stanbul:mer Ltfi Sugan Kltr ve Eitim Merkezi, 1973. Felix,G.Robert. Harrison, L.William. Project Management Considerations for Distributed Processing Applications, MIS Quarterly,1984, Vol. 8, No. 3.Jstor Giray, A., Proje Hazrlama ve Deerlendirme Yntemleri. Ankara:Gazi Bro Kitabevi, 1993. Gvenli, O.Chambers ve R.N.Ime,M. Yatrm Projelerinin Dzenlenmesi,Deerlendirilmesi ve zlenmesi. 6.Basm, stanbul:Muhasebe retim yeleri Bilim ve Dayanma Vakf, 1997. leri, Ali. Proje Ynetimi Temel Kavramlar, T.C.stanbul niversitesi, SBE, 2003. Kaner, Cem ve Bach James, Pettichord Bred. Lessons Learned in Software Testing. New York: Wiley Computer Publishing, 2002. Karada , Levent. Proje Ynetimi, BR Proje Ynetimi Ve Baarszlk Nedenleri ,Trkiye Biliim Dernei, 2004. Kerzner, Harold ve Ph.D. Project Management A Systems Approach to Planning,Scheduling and Controlling . New York: Van Nostrand Renhold Company , 1984.
111
Kksal, Glser , Proje Ynetimi Orta Dou Teknik niversitesi EitimdeToplam Kalite Ynetimi Semineri , Yalova, Haziran 2001. Kulolu,Figen. Proje Ynetimi altay , Tbitak Kariyer Program , Haziran 2005. Kurt,Mert. Proje letiim Ynetimi, IMS Mhendislik Danmanlk ve Ticaret Ltd.ti., 2005 Kwak, Hoon Young.ve William C. Project Management Process Maturity (PM)2 Model,Journal of Management In Engineering,2002, Vol. 18, No. 3
Maylor, Hervey. Project Management. 2. Edition ,Geat Britain :Prentice-Hall Inc., 1996. Meredith , R. Jack ve Samuel J. Mantel. Project Management. 3. Edition, Canada :John Wiley&Sons Inc, 1995. Murch, Richard. Project Management-Best Practices for IT Professionals. 2001. Myerson, M. Risk Management Processes for Software Engineering Models.(HardcoverNovember 1996). Nicholas, M. John. Project Management for Bussiness and Technology. 2. Edition, New Jersey: Prentice-Hall Inc., 2001. zkan ,Memet. "rnek Bir ERP Proje Plan", http://ppm-turkiye.blogspot.com/ , (24 ubat 2007) . zkan ,Memet. Proje Ekibinin Oluumu ve Geliim Aamalar, http://ppmturkiye.blogspot.com/2005/11/baarnn-karanlk-yz.html , ( 2 Mart 2007) . zkan,Memet. Yatrm Projeleri Ynetimi, http://www.danismend.com/konular/projeyon/fihrist.htm , (2 Mart 2007) . Project Management Body of Knowledge. PMBOK Guide. Project Management Institue, 2000. Sardoan, Erhan. Yazlm Mhendislii. 1.Basm,stanbul:Papatya Yaynclk,2004. Schwalbe, Kathy. Information Technology Project Management. 2. Edition, Canada: Thomson Course Technology,2006.
112
Software Engineering Standards Committee, IEEE Standard for Software Project Management Plans, IEEE-SA Standards Board,1998,IEEE Spinner, M. Pete. Project Management Principles and Practices. New Jersey:Prentice-Hall Inc., 1997. ahin ,H. Yatrm Projeleri Analizi. 2.Basm, Bursa:Ezgi Kitabevi, 2000. Tekiner, I. Oktay, Proje Ynetimi, http://www.anafikir.com/goster.asp?t=842 (12 Aralk 2006) . Tekir, Gkrem. Proje Ynetimi Kavramlar-Metodolojisi ve Uygulamalar.1.Basm, stanbul: alayan Kitabevi, 2006. Tekir, Gkrem. Etkili Toplant , http://www.projeyonetimi.com/downloads/mak6.pdf , (10 Nisan 2007). Tekir,Gkrem. Proje Riski ve Doru Tahminleme, http://www.projeyonetimi.com/downloads/mak4.pdf , (1 Mart 2007). Tekir,Gkrem, "Teknolojiyle Gelien Proje Kontrol Sistemleri", http://www.projeyonetimi.com/downloads/mak5.pdf , (10 Nisan 2007). Thomsett, M.C. Proje Ynetimi. eviren:Yetki Mert, stanbul: Epsilon Yaynclk, 1996. Top, Aykut.retim Sistemleri. 3.Basm, stanbul: Alfa Basm Yaym Datm, 2001. Uysal, Mithat. Bilgisayar Bilimi ve Mhendisliine Giri. 1.Basm, stanbul: Beta Basm Yaym Datm A..,1999. lgen, H. letmelerde Organizasyon lkeleri ve Uygulamalar. ..letme ktisadi Enst., 2.Basm, stanbul: ahinkaya Matbaaclk, 1993. William, C. Cave,Salisbury,B.Alan. Controlling the Software Life Cycle-The Project Management Task, IEEE Transactions On Software Engineering,1978, VOL.SE-4,NO.4,IEEE
Ylmaz, S. Yatrm Projeleri Analizi ve Ynetimi. Bursa :Uluda niversitesi Basmevi, 1995.
113
http://ieeexplore.ieee.org http://portal.isiknowledge.com
http://ppm-turkiye.blogspot.com
http://site.ebrary.com http://web.ebscohost.com http://www.bilgiyonetimi.org http://www.erpcrm.com http://www.engineeringvillage2.org http://www.journals.cambridge.org http://www.jstor.org http://www.kalder.org http://www.pmbok.com http://www.pmi.org http://www.projeci.com
http://www.projeyonetimi.com
http://www.psaproject.com http://www.sciencedirect.com http://www.spk.gov.tr http://www.tbd.org.tr

http://www.tekim.com.tr
114
http://www.turkuaz.net
115

73'e Kadar (Dahil) PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

73'e Kadar (Dahil) PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

YAZILIM SEKTRNDE PROJE YNETM

YAZILIM SEKTRNDE PROJE YNETM

DANIMAN:YARD.DO.DR CEMAL ZEHR

YAZILIM SEKTRNDE PROJE YNETM

ABSTRACT PROJECT MANAGEMENT IN SOFTWARE SECTOR

almalarmda bana yardmn esirgemeyen Sayn Yard.Do.Dr.Cemal ZEHRe teekkr ederim.

BLM 3. YAZILIM SEKTR

BLM 4. RNEK UYGULAMA:YATIRIM FONU PROJES

inde bulunduumuz yzylda bilim ve teknoloji, belirlemede en etkili g konumundadr.

toplumlarn geleceini iinde yer ald

iletmelerin metodolojileri, kendi rgt yapsna gre

BLM 2. PROJE YNETM ve TEMEL KAVRAMLAR

akar, Sava. Proje Ynetimi Metodolojisi , Eriim Tarihi :(ubat 2007)

(http://members. tripod. com/war_project/projeler/proje1. html)

Burhan Albayrak, Proje Ynetimi, Ankara: Nobel Basmevi, 2005, s. 5

maliyet ve kalite kstlarndan etkilenen; risk, insan kaynaklar, iletiim ve datm

Paul Steinford, Project Management, (evrimii)

http://www. psaproject. com. au/home/default. asp?/pm/whatisaproject. shtm~Main)

ekil 1. Proje Ynetimi

Maliyette nemli olan rnn ne kadar harcama yaplarak

retilebileceinin hesaplanmasdr. Faaliyet ayrlm i yaps, kaynak verileri, faaliyet

ekil 2. Proje Ynetimi Metodolojisi

Sreler organizasyona gre optimize

Aralar Pert, Cpm, Gannt diyagramlar

Aralar Bte raporlar, ertelenmi aktivite raporlar

Proje Sonlandrma Proje teslimi

Aralar Proje sonu raporu

ekil 3. Proje Planlama, Programlama, Kontrol

Uygulama, zleme, Kontrol

ekil 4. Proje Yaam Dngs

Performans lm Raporlama zleme

Kaynak Planlama Listeleme Fonksiyonlar Fizibilite Tekrar

Zaman ekil 5. Klasik Proje Ynetim Sreci

Proje planlamann hedefleri aadaki gibidir;

tamamlanmas gereken periyotlar ierir.

Zaman izelgesinin gelitirilmesi. Bu proje aktivitelerinin balang ve biti

Balang, Balang-Biti, Biti-Balang yada Biti-Biti olabilir.

Adedeji B. Badiru-P. Simin Pulat, a. g. e. , s. 7-9

koordine etme ve gdleme gibi

Proje Ynetimi Nedir?(2006). http://enm. blogcu. com/1146814/ (29 Ekim 2006)

Kaynak: http://www. turk-cad. com/content/view/638/144/

Leonard R:Sayles and Margaret K. Chandlers, a. g. e , s:185

Davis B. Gordon, Management Information Systems, McGrawHill, 1985, USA, s. 331

2. 9 PROJE YNETM BLEENLER

Proje Kalite Ynetimi Kalite Planlama Kalitenin Garantilenmesi Kalite Kontrol

ekil 6. Proje Ynetimi Bilgi Alanlar

askeri kuvvetleri tarafndan

atom bombasnn gelitirildii

olarak analiz edilebileceini ve gelitirilebileceini kefetmesi

kolaylklar salayan Gantt Diyagramlarn gelitirdi. Bilgisayarn da devreye girmesiyle

Her faaliyetin zaman tahmini, normal ve uygulamada kullanlan miktarda

Jay Heizer, Barry Render, a. g. e, s:629

tayin edilmesi yolu ile kazanabilirler.

Faaliyetlerin biti sresinin erken veya ge

llebilir deerlerle hesaplanmas olanann salanmas,

Burhan Albayrak , . a. g. e. , s. 368-369 Burhan Albayrak , . a. g. e. , s. 369

Jay Heizer, Barry Render, a. g. e, s:635

grafii 3 tip dmden oluan

ynlendirilmi, evrimsiz bir

Bir VE dm tm ardllarnn dmlerinin toplam olan bir nesneyi ifade eder.

Grafik tantm, asl sistem hareketlerinin sezgisel ve grnmn sunar.

resmi olmayan bir