T.C.

MANİSA CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

MEKANİK TASARIM PROJESİ

KAYNAKLI BİRLEŞTİRME İLE YAPILMIŞ GEZER VİNÇ TASARIMI VE

MALİYET ANALİZİ

Berkay UYSAL 180304016

Ramazan ÇALIŞKAN 180304063
Berk Kemal USUL 180304015

Danışman

Doktor Öğretim Üyesi Halit DOĞAN

MANİSA–2022
 ÖZET

MEKANİK TASARIM PROJESİ

KAYNAKLI BİRLEŞTİRME İLE YAPILMIŞ GEZER VİNÇ TASARIMI VE

MALİYET ANALİZİ

Berkay UYSAL
Ramazan ÇALIŞKAN
Berk Kemal USUL

Manisa Celal Bayar Üniversitesi

Mühendislik Fakültesi
Makine Mühendisliği Bölümü

Danışman: Halit DOĞAN

Bu projede kaynaklı birleştirme ile yapılmış taşıyıcı vinç kolu, vinç tasarımı ve
maliyet analizi yapılması amaçlanmıştır. Vincin konstrüksiyonunu ele alıp üzerine
gelen dinamik ve statik yük hesabı yapılıp sonlu elemanlar analiziyle emniyetli olup
olmadığı gözlemlenmiştir.

I
 Projenin Ekibi ve Katkı Oranları
Bu çalışmada, tanımlanan problemin çözümü için ekipte yer alan kişilerin
görevleri ile projeye katkı oranları aşağıda belirtilmiştir.

Proje Projeye
Firmadaki Gerçekleştirdiği
personeli Ünvanı katkı
/Projedeki görevi proje faaliyetleri
oranı,%
Adı-Soyadı
Berkay Öğrenci Sunum, Tasarım, Literatür taraması, 33
UYSAL Araştırma, Literatür konu araştırması,
Taraması, Analiz projenin tasarımı-
analizi ve sunumun
hazırlanması
Ramazan Öğrenci Sunum, Tasarım, Literatür taraması, 33
ÇALIŞKAN Araştırma, Literatür konu araştırması,
Taraması, Analiz projenin tasarımı-
analizi ve sunumun
hazırlanması
Berk Kemal Öğrenci Sunum, Tasarım, Literatür taraması, 33
USUL Araştırma, Literatür konu araştırması,
Taraması, Analiz projenin tasarımı-
analizi ve sunumun
hazırlanması

II
 Projenin MÜDEK Program Çıktılarını karşılama seviyesi
Sayın Öğretim Elemanı, danışmanlığını yaptığınız bu tez çalışmasının
aşağıda verilen program çıktılarını hangi seviyede karşıladığını “X” ile işaretleyiniz.

(0) (1) (2) (3) (4) (5)

MÜDEK Çıktıları Hiç Çok Zayıf Orta İyi Çok
Zayıf İyi

ii- Karmaşık mühendislik problemlerini

tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi;
bu amaçla uygun analiz ve modelleme
yöntemlerini seçme ve uygulama becerisi.

iii-Karmaşık bir sistemi, süreci, cihazı veya

ürünü gerçekçi kısıtlar ve koşullar altında,
belirli gereksinimleri karşılayacak şekilde
tasarlama becerisi; bu amaçla modern tasarım
yöntemlerini uygulama becerisi.

iv- Mühendislik uygulamalarında karşılaşılan

karmaşık problemlerin analizi ve çözümü için
gerekli olan modern teknik ve araçları seçme
ve kullanma becerisi; bilişim teknolojilerini
etkin bir şekilde kullanma becerisi.

v-Karmaşık mühendislik problemlerinin veya

disipline özgü araştırma konularının
incelenmesi için deney tasarlama, deney
yapma, veri toplama, sonuçları analiz etme ve
yorumlama becerisi.

iv-Disiplin içi ve çok disiplinli takımlarda

etkin biçimde çalışabilme becerisi; bireysel
çalışma becerisi.

Danışman Öğretim Elemanı

Halit DOĞAN

…../…../20…

İmza

III
İÇİNDEKİLER

Sayfa
ÖZET ............................................................................................................. I
İÇİNDEKİLER ............................................................................................... II
ŞEKİLLER DİZİNİ ........................................................................................ III
TABLO DİZİNİ .............................................................................................. IV
KISALTMALAR VE SEMBOLLER…………………………………………. V
1. GİRİŞ ......................................................................................................... 1
2. PROBLEMİN TANIMI ve ÇALIŞMANIN AMACI……………………… 2
3. GENEL BİLGİLER .................................................................................... 3
3.1 TRANSPORT TEKNİĞİ VE TAŞIMA MAKİNELERİ .......................
3.1.1 KALDIRMA MAKİNELERİ TİPLERİ......................................... 4
3.2 VİNÇ ÇEŞİTLERİ................................................................................ 5
4. GEZER KÖPRÜLÜ VİNÇLER. ................................................................. 6
4.1. GEZER KÖPRÜLÜ VİNÇLERİN TEKNİK YAPISI ..........................
4.2. KÖPRÜLÜ KRENLERDE KULLANILAN ELEMANLAR ............... 7
5. MALİYET ANALİZİ.................................................................................. 8

IV
1. GİRİŞ

Eskiden insanlar ağır yükleri kaldırmak ve taşımak için çeşitli araçlar

kullanırlardı. Zira bu yükleri taşımak için kol kuvveti yeterli olmamaktaydı. Ağır
endüstride her an bir yerden başka bir yere büyük yükler taşımak zorunluluğu şimdi
de mevcuttur. Dolaysıyla bu işe uygun araçların, makine ve tesislerin kullanılması
günümüzde de gereklidir.

Ancak günümüzde bu makine ve cihazların sadece el kuvvetinin yetmediği

ağır yükleri taşıması değil, istenilen yere ulaştırması da beklenir; Ayrıca çeşitli
alanlarda üretimi arttırır. Taşıma sistemlerini kullanan büyük bir ticari şirketin
ofisleri arasında yazışma ve evrakların dağıtılması ve gerekli malzemelerin şantiyeye
veya iş yerine düzenli olarak ulaştırılması dahi büyük bir verim artışı sağlamaktadır.
Bu bağlamda, kaldırma ve taşıma makinelerinin modern endüstrideki rolü giderek
artmaktadır.

Kaldırma ve iletme makinelerinin sanayimizde kullanılması kaçınılmazdır.

Hem sağladığı verim hem de kolaylıklar tartışılmazdır. Atölyelerin içerisinde
kullanılan köprülü krenlerin hesabında transport tekniği formüllerinden faydalanır.
Transport tekniği kaldırma ve iletmede kullanılan makineleri konu edinen ve makine
elemanlarının zengin bir uygulama alanı olarak görülen bilim dalıdır.

1
2. PROBLEMİN TANIMI VE PROJENİN AMACI

Bu çalışmada gezer köprülü kren vinç tasarımı statik, mukavemet ve maliyet

analizi yapılmıştır. Bu projede amacımız, vincin konstrüksiyonunu tasarlayıp vincin
üzerine gelen toplam gerilmeleri hesaplayıp motor hesaplarını yaparak uygun
maliyetli hale getirmek amaçlanmıştır. Bunun için nümerik analizler ve deneyler
yapılıp yaygın olarak kullanılan sonlu elemanlar programı ANSYS kullanılacaktır.

2
3. GENEL BİLGİLER

3.1 TRANSPORT TEKNİĞİ VE TAŞIMA MAKİNELERİ

İnşaat şantiyeleri, makine sanayi, depolar, limanlar tersaneler vb. yerlerde

yapılan endüstriyel taşımada yüklerin sadece kaldırılmadığı, yatay olarak da taşındığı
görülmektedir. Bu nedenle yakın mesafe transport işlerinde kullanılan araç ve
tesislere ‘Kaldırma ve taşıma makineleri’ veya ‘Transport makineleri’ demek doğru
olur. Bu makinelerin incelenmesi ile birlikte, yüklerin depolama tekniklerinin,
tesislerin kullanım ve işletim sistemlerinin de bir arada ele alınmasına ‘Transport
tekniği’ denir. Kaldırma ve taşıma makinelerinin birbirinden ayrılan en önemli
özelliği ‘‘Kesikli çakışma’’ veya ‘Sürekli çalışma’’ durumlarıdır. Kesikli çalışmada
periyodik olarak yapılan hareketler söz konusudur. Makine yükü istenilen yere
götürmek için bir periyotta, ‘durma-hızlanma-düzgün hareket-yavaşlama’ evrelerini
geçirir. Yeniden bir taşıma için tekrar geri döner ve her yük iletiminde bu hareket
tekrarlanır. Oysa sürekli (kesintisiz) çalışan transport makinelerinde, çalışma ve yük
iletimi hep aynı yönde olmaktadır. Kesikli çalışan transport makinelerine ‘‘Kaldırma
makineleri’’ ; sürekli çalışan transport makinelerine ise ‘‘Taşıma makineleri’’ denir.

3
 3.1.1 KALDIRMA MAKİNELERİ TİPLERİ

Basit kaldırma makineleri: Yükleri yalnız kaldıran ‘‘kriko, palanga ve vinç

’’ gibi konstrüksiyonu basit kaldırma makinelerdir.

Palangalar: Yüksek bir yere asılarak yerden kumanda ile yükleri yukarıya
doğru kaldırırlar. Yani yüklerin hareketi düşey eksen boyunca gerçekleşmektedir.

Vinçler: Malzemeleri ya da yükleri kaldırma, yeni bir yöne dönerek veya

hareket ederek aktarma, yerlerini değiştirme, yükleme, boşaltma işlerinde kullanılan
makinelere ‘Vinç’ veya ‘Kren (crena)’ denilmektedir. Vinçler İngilizce ‘‘winch’’
sözcüğünün karşılığı olarak dilimize geçmiştir. Bu kaldırma makineleri de,
palangalarda olduğu gibi, yüklerin kaldırılmasında veya çekilmesinde kullanılırlar.
Yüklerin hareketi tek eksen boyunca olmaktadır. Palangalara göre kaldırma
kapasiteleri ve yükseklikleri daha fazladır.

Krenler: Bu tür kaldırma makineleri, yüklerin kaldırılmasında veya

indirilmesinden başka yatay hareketlerine de olanak sağlar. Yüklerin hareketi üç
eksen doğrultusunca yani uzaysal olarak sağlanabilmektedir. Bu nedenle
bulundukları atölye, fabrika ambar tersane vb. yerlerde çok fayda ve etkili olan
kaldırma makineleridir.
Bu makineler genellikle ağır yüklerin kaldırılmasında ve zemine batmış
makinelerin kurtarılmasında kullanılırlar. Uzunlukları 10-40 m. kapasiteleri de 10-60
ton arasında değişir. Pinyon dişli üzerinde 360 derece dönebilen tipleri olduğu gibi
180 derecelik dönüş yapan çeşitleri daha çok kullanılır. Ön ve arkaya ilave edilen
destek ayaklarıyla yükler kaldırılabilir.

4
 3.2 VİNÇ ÇEŞİTLERİ

3.2.1 Hareket Kabiliyetlerine Göre;

a. Sabit Vinç
b. Lastik Tekerlekli Vinç
c. Paletli Vinç
d. Ray Üzerinde Hareketli Vinç
1. Kule Vinç
2. Köprülü Vinç
3.2.2 Kaldırma Kabiliyetlerine Göre;
1.Hidrolik-Halatlı Vinçler
a. Teleskopik Vinçler
b. Kurtarıcılar
2. Halatlı Vinçler
a. Açık Kafesli Vinçler
b. Sabit Vinçler
c. Fabrika Tipi Vinçler
3.2.3 Kumanda Sistemlerine Göre;
a. Mekanik Kumandalı Vinçler
b. Hidrolik Kumandalı Vinçler
c. Hava Kumandalı Vinçler
d. Elektrik Kumandalı Vinçler

5
 4. GEZER KÖPRÜLÜ VİNÇLER

Köprülü vinçlerin kullanılma yerleri genellikle açık fabrikalar, atölyeler, limanlar

tersaneler ve maden ocakları gibi çalışma alanlarıdır. Bu tip vinçlerin köprü altında
çalışan tipleri de vardır. Kaldırma kapasitesi 1 ton ile 80 ton arasında olup bu
uzunlukları 20 m. civarındadır.

4.1 GEZER KÖPRÜLÜ VİNÇLERİN TEKNİK YAPISI

Gezer köprülü vinçler teknik olarak 4 ana üniteden oluşur.

1) Gezer köprü ve makinesi: Çelik profilden imal edilen gezer köprünün uzunluğu
(köprü açıklığı) 40-50 m.ye kadar olabilir. Ray uzunlukları boyunca iki hızlı olarak
(kurulu tesisin boyu) hareket edebilir. Gezer köprü makinesi; çift devirli iki elektrik
motoru, kavramalar, dişli kutuları ve fren çözücülerinden oluşmaktadır. Köprü
yürütme mekanizmasının transmisyon milleri bağlantısında kullanılan kavrama
türleri de sabit kavrama, kasnak kavrama, dişli kavrama, yıldız kavrama, hidrolik
kavrama, elektro magnet kavramalardan biri olabilir.

2 ) Gezer araba ve makinesi: Çift köprü kirişi üzerinde hareket eden araba; kendi
hareket mekanizmaları ile vinç mekanizmalarını üzerinde taşır. Araba hareketlerini
düzenleyen makine çift devirli bir elektrik motoru, kavrama dişli kutusu ve fren
çözücüden oluşmaktadır.

3) Kaldırma makinesi ve kaldırma elemanları: Araba üzerindeki kaldırma

makinesi (vinç )Tek tamburlu olabildiği gibi ana vinç ve yardımcı vinç için iki
tamburlu da olabilir. Büyük yükler için ana kaldırma tamburu, küçük yükler için
yardımcı yük kaldırma tamburu kullanılır. Kapasiteler vinç üzerindeki etiketlerde
gösterilmiştir. Ana ve yardımcı kaldırma makineleri; yük kaldırma motorları,
kavramalar, dişli kutuları ve frenlerden oluşur. Frenler genellikle balata kasnaklıdır.
Tahrikleri elektromanyetik veya elektro hidrolik olabilir. Kaldırma elemanları da
tamburlar, halatlar, makaralar ve kancalardır. Hareket yollarında limit şalterleri
mevcuttur. Bu şalterler ana yük kaldırma ve yardımcı yük kaldırma yolunun
sınırlarını, köprü yürütme ve araba yürütme yollarının sınırlarını emniyetli mesafeler
içinde tahsil edilir.

6
4) Kontrol ünitesi ve kumandalar: Elektrik akımı güç devresi için 380V, kumanda
devresi için 220 Volttur. Kumandalar, kumanda kabininden ve yerden yapılabilir.
Yerden yapılan kumandalar kablolu ve/veya kablosuz (radyo frekanslı) olabilir.
Köprü, araba ve vinç hareketleri levyeli veya butonlu kumandalar ile operatör
tarafından bu işlevleri kademeli olarak seçmek mümkündür.

4.2 KÖPRÜLÜ KRENLERDE KULLANILAN ELEMANLAR

Krenlerin ve vinçlerin konstrüksiyonunda kullanılan standart kaldırma

makineleri elemanları mevcuttur. Bu elemanların seçimi ve dizaynı gerek DIN
gerekse de TS göre yapılmaktadır. Krenlerde kullanılan belli başlı standart elemanlar
aşağıda belirtilmiştir:

a) Tel halatlar

b) Yük tutma elemanları (kanca ve blokları, kelepçeler)

c) Makaralar ve makara donanımları (palangalar)

d) Tamburlar

e) Frenler

f) Tekerlek ve raylar

7
 5. MALİYET ANALİZİ

Toplam maliyet masrafları da nispeten küçük olması taşıma işletmesinin

uygunluğuna bağlıdır. Malzemenin ham olarak çıkarılmasından tam işlenmiş hale
gelerek ilgililere teslimine kadar taşınması gerekmektedir. Bu yüzden transport
masraflarının toplam maliyete olan etkisi yadsınamaz. Bu etki ortalama olarak %25
mertebesindedir. Bazı hallerde bu oran %80’e kadar ulaşmaktadır. 1 ton çelik
üretmek için 60 ton hammadde gerektiğinden bu üretimde transport işleminin
maliyete etkisinin ne kadar önemli olduğu görülmektedir. İşte bundan dolayı
transport masraflarının indirilmesi suretiyle maliyetlerin düşürülmesine gayret edilir.
Bu amaçla transport işleminin makineleşmesi için yapılan yatırımlar uygun makine
veya tesisler seçildiği takdirde kendini ortalama 2 yılda amorti edebilmektedir.