1.

Transformatrlerin Genel Yaps

NEM: Elektrik enerjisinin en nemli zelliklerinden biride retildii yerden ok uzaklara tanabilmesidir.Bu tanmann verimli bir ekilde yaplabilmesi iin gerilimin yeteri kadar yksek olmas gerekir. Santrallerde generatrler yardm ile retilen elektrik enerjisinin gerilimi ok yksek deildir.Generatr k gerilimleri 0,4-3,3-6,3-10,6-13,0-14,7-15,8 ve 35 Kilovolt (kV) deerlerindedir.Bu gerilimler enerjinin ok uzak blgelere tanabilmesini salayacak kadar yksek olmadndan Gerilimi ykseltilmesi ancak transformatr ile gerekletirilir. Transformatrler, gerilimi alaltma ve ykseltme ekline gre iki eittir: Alaltc Transformatrler: Primer sargsna uygulanan gerilimi sekonder sargsndan daha alak bir ekilde aldmzda bu tip transformatrlere alaltc tip transformatrler denir. Ykseltici Transformatrler: Primer sargsna uygulanan gerilimi sekonder sargsndan daha yksek bir ekilde aldmzda bu tip transformatrlere ykseltici tip tran sformatrler denir. SINIFLANDIRILMASI: Transformatrler eitli zellikleri dikkate snflandrlr: 1-Manyetik nvenin yapl ekilnde: a-ekirdek tipi b-Mantel tipi c-Datlm nve tipi 2-Faz saysmna gre a-Primer ve sekonder akm ayn sayda faza sahip olanlar b-Primer ve sekonder farkl sayda faza sahip olanlar 3-Soutma ekline gre a-Kuru transformatrler b-Yal transformatrler 4-Kurulu yerlerine gre a- tipi b-Ak hava tipi 5-Sarg tiplerine gre a-Silindirik sarg b-Dilimli sarg 6-alma prensibine gre a-Sabit akml b-Sabit gerilimli 7-Sarg durumlarna gre a-Yaltlm sargl b-Oto transformatrler 8-Soutucu cinsine gre a-Hava ile soutma b-Ya ile soutma c-Su ile soutma

9-Kullan amalarna gre a-G transformatrleri b-l transformatrleri c-eitli aygt ve makinalarda kullanlan transformatrler YAPILARI: Transformatrler ince,zel silisli saalardan oluan kapal bir manyetik gvde ile bunun zerine,yaltlm iletkenlerle sarlan sarglardan oluur.En basit ekilde iki sarg bulunur.Bu sarglardan birine PRMER veya birinci devre dierine ise SEKONDER veya ikinci devre ad verilir. Primer ve sekonder sarglarnn birbirlerine elektriksel bir balants yoktur. E1-E2 U1-U2 I1-I2 Q Manyetik ak ALIMA PRENSB: Transformatrn primer sargsna alternatif bir gerilim uygulandnda,bu sarg deiken bir manyetik alan oluturur.Bu alan,zerinde sekonder sargsnnda bulunduu manyetik demir nve zerinde devresini tamamlar.Primere uygulana alternatif gerilimin zamana bal olarak her an yn ve iddeti deitiinden oluturduu manyetik alannda her an yn ve iddeti deiir.Bu alann sekonder sarglarn kesmesi ile sarglarda alternatif bir gerilim endklenir. Transformatrlerin primer sarglarna doru gerilim uygulandnda gene bir manyetik alan meydana gelir.Ancak bu manyetik alan,sabit bir alandr.Bu alann yn ve iddeti deimeyeceinden sekonder sarglarnda bir (elektro motor kuvveti) emk indklemesi sz konusu olmaz. TRANSFORMATR SARGILARI Transformatr primer ve sekonder sarglar sarllarna gre ikiye ayrlrlar: 1-Silindirik ekildeki sarglar 2-Dilimli sarglardr. Transformatr nvesi hangi tipte olursa olsun sarg ekli bu iki sarg eklinden birisidir.Hangi sarg tipinin uygun olaca transformatrlerin tipine,gerilimine,akm iddetine,yaltma ve soutma durumlarna gre deiir.Sarglarn sipir saylar,iletken kesitleri ve yaltkanlar belirlendikten sonra,sarglarn nveden yaltlmalar belirlendikten sonra,sarglarn nveden yaltlmalar iin ya makaralar veya baka yaltma yntemleri kullanlr. SLNDRK SARGILAR: Silindirik sarglar nve zerine makara eklinde sarlan sarglardr.Kk gl transformatrlerde alak gerilim ve yksek gerilim iin hazrlanan makara eklindeki sarglar,alak gerilim sargs altta olacak ekilde yerletirilir. DLML SARGILAR: Byk akml transformatrlerde silindirik sarglar kullanlarak akmn dinamik etkileri ve soutma zorluklar bakmndan sakncaldr.Dilimli sarg tipinde Primer ve s ekonder sarglar blmlere ayrlarak sarlr.Her bir sarg dilimi,alt ve st sarg dilimlerinden yaltlr.Bu sarg dilimleri bir primer sarg dilimi bir sekonder sarg dilimini izleyecek ekilde sralanr.Yaltkanl salamak bakmndan alak gerilim sargs bir dilimi ikiye

ayrlp bacann en alt ve en st ksmna yerletirilir. SARGILARIN YALITILMASI: Transformatrlerin primer ve sekonder sarglar deiik gerilimlerdir.Bu sarglar birbirlerinden yaltldklar gibi,nveye karda yaltlrlar.Sarglar yaltlm iletkenlerden sarlm olsa da sarm katlar arasna ayrca yaltkanlar koyularak yaltlrlar.Yaltkan olarak presbant,kat,mika,baz plastik maddeler,eitli yalar,pamuk reine,aa takozlar ve pertinaks gibi baz maddeler konularak yaltlmaktadr.8Havann delinme gerilimi 20 kV/cm. presbantn 30 kV/cm. yalarn ise 100 kV/cm. ile 200 kV/cm, arasndadr. Kk gl transformatrlerde alak gerilim sargs ile nve arasnda presbanttan yaplan makaralar bulunur.Buna karlk byk gl transformatrlerde yalnz gvde presbant kullanlmaktadr.Sarm katlar arasnda ve alak alak gerilim sargsnda nveden yaltlmasnda,presbant kullanlmasna karlk,yksek gerilim sarglarnda havalandrma kanallar oluturmak ve sarg silindirlerinin ba taraflarn nveden yaltmak iin pertinaks levhalar kullanlr. TRANSFORMATRLERN DNTRME ORANLARI Bir iletkende emk. indklenebilmesi o iletkenin sabit bir manyetik alan ierisinde hareket ettirilmesi veya deien bir manyetik alan iine bulundurulmas gerekir.Bir transformatrn birinci devre sarglarna alternatif bir gerilim uygulandnda ikinci devre ularna bir yk balanmasa yani ikinci devre ular ak olsa da,birinci devre sarglarnda ok kk bir bo alma akm geer.Geen bu akmn oluturduu deiken (alternatif) ak,sekonder sarglarn keserek bu sarglar etrafnda alternatif bir emk. endklenir. Transformatr botaki akmn oluturduu manyetik aknn sekonder sarglarn kestii ve botaki nve kayplarnn sfr olduu var saylrsa byle bir transformatr ideal bir transformatrdr.deal bir transformatrde sekonder sargsn kesen kuvvet izgilerinin tamam primer sargsnda keser.Bu durumda transformatrn her iki sargsnda da sipir bana ayn gerilim indklenir.Primer ve sekonder sarglarda indklenen bu gerilimler ayn Q aks tarafndan oluturulduundan aralarnda bir faz fark yoktur. Transformatrn primerinde oluan E1 emk. Lenz kanuna gre kendisini oluturan U1 gerilimine ters ynde olup yaklak olarak eit deerdedir.(Gerekte E1 emk.U1 den %1 ila %2 orannda kktr.) Transformatrn dntrme oranlarnn ve dier bilgileri u ekilde bulabiliriz: E1:Primerde indklenen emk. E2: Sekonderde indklenen emk. U1:Primer gerilimi U2: Sekonder gerilimi N1:Primer sipir says N2: Sekonder sipir says I1:Primer akm I2: Sekonder akm US: Sipir bana indklenen gerilim a,Kntrme oran f:frekans 4.44: Sabit say 10(-8):ndklenen E.M.K.nin Volt cinsinden kmas iin kullanlan sabit sayy ifade eder. Q:Manyetik ak Bir fazl transformatrde indklenen e.m.k. deeri genel olarak u formlle yazlr; E=4,44 . f . Q . N . 10(-8) Bu formlden yararlanarak primer ve sekonder iin; U1=4,4 . f . Q . N1 . 10(-8) ...Volt U2=4,44 . f . Q . N2 . 10(-8) ...Volt bulunur. Sipir bana indklenen gerilim ise Us=U1 / N1 veya Us=U2 / N2 (Volt/sipir)dir. K=U1 / U2=N1 / N2=I2 / I1 Bu orana dntrme oran denir.

PROBLEMLER: 1-Dntrme oran 10 olan bir transformatrn sekonder gerilimi 150 Volttur.bu transformatrn primer gerilimi hesaplaynz. a=U1 / U2 =U1= a . U2 =U1 =10 . 150 =750 Volt 2-Bir fazl transformatrn primer sarglarnda N1 =500 sipir bulunmaktadr.Bu transformatrn primerine 220 V uygulandnda,sekonderde 110 V okunmaktadr. a-Bu transformatrn dntrme orann b-2. devredeki sipir saysn c-Sipir bana indklenen gerilimi hesaplaynz. U1:220 V N1:500 US: ? U2:110 V N2: ? K=U1 / U2 olduundan K=220/110 =2 bulunur. U1 / U2 =N2 / N2 eitliinden 220/110 = 500 / N2 N2=500 . 110 / 220 = 250 sipir sekonder sargsdr. c-US=U1 / N1 =220 / 500=0,44 volt/sipir 3-Primer gerilimi U1220 volt,sekonder gerilimi ise U2=55 volt olan bir transformatrn primer sarglarndan I1=4 Amper akm gemektedir.Bu transformatrde sipir bana indklenen gerilim US=0,5 volt olduuna gre istenenleri bulunuz. a-Sekonder akm I2 yi, b-Primer ve sekonder sipir saylarn N1 ve N2 yi, U1220 I1=4 U2=55 US=0,5 U1 / U2 =I2 / I1 I2=U1 . I1 /U2 =220 . 4 / 55 =16 Amper. US = U1 / N1 N1=220 / 0,55 = 440 sipir primer sargs US= U2 / N2 N2=55 / 0,5 = 110 sipir primer sargs SARIM SAYILARININ BULUNMASI: Transformatrde sipir saylar gerilimlerle doru orantldr.Bir transformatrn sipir sasylarn bulabilmek iin,dntrme oranndan faydanld gibi,indklenen emk. formlndende faydanalnr.Bunun iin alma gerilimi,frekans,nve kesiti ve manyetik endksiyonun bilinmesi gerekir.Bu deerler yardmyla sipir saylar bulunur.

TRANSFORMATRLERDE KAAK AKILAR Bir transformatrn primerine alternatif bir gerilim uygulandnda,bu sarg dan geen akmn oluturduu manyetik aknn oluturduu manyetik aknn tamam ikinci devre iletkenlerini kesmez.Akmn kk bir ksm devresini havadan tamamlar. Devresini havadan tamamlayan bu aklarn tamamna KAAK AKILAR denir.Kaak ak ne kadar ok olursa Faydal ak o kadar azalr.bunun sonucunda ikinci devrede sipir bana indklenen gerilim birinci devrede indklenen gerilimden ok daha az olur.bunun sonucunda sekonderde emk. azalr. Bo alma durumunda kaak ak faydal aknn % 5i kadardr. Kaak aky azaltc nlemler: 1-primer ve sekonder sarglarnn uygun bir ekilde sarlm olmalar 2-Nve iin kullanlan salarn manyetik gerginlie ve havaya gre ok yksek olmas 3-Transformatr primer ve sekonder sarglarnn st ste ve ayn ayaa sarlmas kaak aky azaltr. Primer ve sekonder sarglardan geen akmlarn oluturduklar kaak aklar, faydal aky azalttklarndan, primer ve sekonder i gerilimlerinin dmelerine neden olmaktadrlar.Bunun sonucunda sekonder knda gerilim azalmas grlr.kaak aklarn oluturduklar gerilim dmleri tam indktif zellikte olup,akmdan 900 ileridedir.Kaak aklar transformatr devresine seri balanm reaktanslar eklinde gsterebiliriz.Bu reaktansalar primer ve sekonder iin ayr ayr gsterilir ve KAAK AKI REAKTANSI adn alrlar. Baz zel transformatrlerde kaak aklar istenir.

Kaynak makinelerinde,ksa devre akmlarnn azaltmada,paralel almay kolaylatrmada ve ark frnlarnn g devrelerinde kullanlan transformatrn kaak rektans byk istenmektedir. TRANSFORMATRLERDE REGLASYON Bir transformatrde primer gerilimi anma akm deerinde sabit tutulup,sekonderden anma yk akm ekilirse sekonder geriliminin botaki deerine gre deime grlr.Sekonderin bo ve tam ykl durumdaki gerilimleri arasndaki farka,transformatrn GERLM DEMES veya GERLM REGLASYONU denir.Bu farkn tam ykl durumdaki sekonder gerilimine oranna GERLM REGLASYONU YZDES denir. TRANSFORMATRLERN KAYIPLARI KAYIPLAR: Btn elektrik makinelerinde olduu gibi transformatrlerinde kayplar vardr.Bu kayplar ikiye ayrlrlar: 1-Demir Kayplar 2-Bakr Kayplar Transformatrlerin dner paralar olmadndan srtnme ve rzgar kayplar gibi bir takm kayplar yoktur.bu nedenle verimleri dier elektrik makinalarna gre daha yksektir.Demir kayplar bo alma deneyi ile bakr kayplar ise ksa devre deneyi ile bulunur. DEMR KAYIPLARI: Transformatrde bo almada oluan kayplara,DEMR KAYIPLARI denir.ok kk olan botaki akmn oluturduu bakr kayplar dikkate alnmazsa bo almada yalnz demir kayplar sz konusu olur.demir kayplarn nve veya ekirdek kayplarda denilmektedir.demir kayplar HSTERSZ ve FUKO (FUKOLT) kayplar olmak zere ikiye ayrlr. a)Histerisiz Kayplar:Nve molekllerinin frekansa bal olarak yn deitirmesi srasnda birbirleri ile srtnmeleri sonucu isi eklinde ortaya kar. b)Fuko Kayplar:Nve zerine indklenen akmlarn neden olduu kayplar s eklinde ortaya kan kayplardr. BAKIR KAYIPLARI: Bakr kayplarn sarglar oluturmaktadr.bakr kayplar ksa devre deneyi ile bulunur.transformatrn sekonderine bir yk baland zaman hem primerden hem sekonderden bir akm geer.Geen akmlar primerde I12 . R1 ve sekonderde I22 . R2 eklinde bakr kayplar oluur. Bakr kayplar 1000kVAnin altndaki glerde transformatrn grnr gcnn % 3 ile % 4 kadardr. TRANSFORMATRLERDE VERM Transformatrlerde verim,dier elektrik makinalarnda olduu gibi,alnan gcn verilen gce oran eklinde bulur.Buna gre verim:Palnan / Pverilen =PA/PVdir. Kayplar nedeni ile PA<PV dir.Transformatrde verilen g primer gc alnan g ise sekonder gcdr.Transformatrlerin gleri bydke verimleri artar.Transformatrlerin verimleri yk ile deiirler. Transformatrlerde verimi aklayabiliriz: a-Demir kayb transformatrn anma yknde,bakr kaybna eit olursa, transformatrn verimi anma yknde en byk olur. b-Demir kayb anma yknde bakr kaybndan daha kk ise transformatrn verimi, anma yknn altndaki bir ykte en byk deerindedir.

c-Demir kayb anma yknde bakr kaybndan byk ise, transformatrn verimi anma yknn zerinde bir ykte en byk deerdedir. VERMN BULUNMASI: Transformatrlerde verim iki ekilde bulunur: a-Direkt metotla verimin bulunmas; Bu metotla daha ok kk gl transformatrlerde uygulanr.Sekonder yk sfrdan balanarak tam yke kadar yava yava arttrlr.Her ykte primer ve sekonderdeki wattmetreden okunan deerler alnarak n=P2 / P1 eklinde verimi bulunuz. b-Endirekt metotla verimin bulunmas; Endirekt metotla verimin bulunmas byk gl transformatrlerde uygulanr.Bunun iin bo alma deneyi ile, transformatrn demir kayplar;ksa devre deneyi ile bakr kayplar bulunur. Bundan sonrada n=PA / PA + Ptk eklinde verim bulunur. TRANSFORMATRLERDE POLARTE VE PARALEL ALIMASI Polaritenin nemi: Transformatrlerin primer ve sekonder sarglarnn her iki ular,alternatif gerilim frekansna bal olarak zaman zaman iaretleri deiir.Bunu iin transformatrlerin hangi ularnn hangi iareti tad bilinmesi gerekir.Yani polaritenin bilinmesi ok nemlidir. Sarglarn polaritelerinin bilinmeleri,Transformatrlerin birbiri ile paralel balanmalarnda byk kolaylklar salar. Polaritenin Tanm:Transformatr sarglarnn indklenen gerilimlerinin ani ynlerini veya sarg ularn iaretlenmesinin belirlenmesine POLARTE denir. PARALEL ALIMASI: NEM:Elektrik enerjisinin beslenmesinden srekliliini salamak,transformatrlerin bakm veya arza hallerinde yedekte bulunan transformatrleri devreye alabilmek iin transformatrler kendi aralarnda paralel balanrlar. Transformatrlerin besledikleri yklerde artma olursa ikinci veya ok sayda transformatr birinciye paralel balanrlar. Ayn yerde bulunan transformatrler ortak bir bara sistemi,uzak mesafede bulunan transformatrler ise enterkonnekte sistemi ile paralel balanrlar. Paralel Balama artlar: 1-Transformatrlerin primer ve sekonder gerilimleri birbirine eit olmaldrlar. 2-Transformatr normal ykndeki ksa devre gerilimleri birbirine eit ve ya birbirine yakn olmaldrlar. 3-Transformatrlerin gleri birbirine eit veya yakn olmaldrlar. 4-Transformatrlerin sekonder sarglarnn ayn adl ve ayn polariteli ularn birbirine balanmaldr. OTO TRANSFORMATR TANIMI:Primer sargsnn bir ksm veya tamamnn sekonder sarg olarakta kullanld ve ayn manyetik alann etkisinde kalan tip transformatrlere OTO TRANSFORMATR denir. YAPISI:Normal transformatrlerde primer ve sekonder olmak zere iki ayr sarg bulunur.Oto transformatrlerde ise tek bir sarg bulunur.Primer ve sekonder sarg grevini yaparlar.Sarg says bire drldnde kaak reaktanslar azalmtr. Oto transformatr lerinde ok sayda darya u ckartlarak deiik deerlerde gerilim elde edilir. Bu bakmdan oto transformatrleri potansiyometre gibi kullanlr. KAYNAK TRANSFORMATRLER TANIMI:Kaynak makinelerinde kullanlan transformatrlerin normal iki sargl transformatr ile oto transformatrlerinden baz farkl zellikleri vardr. Kaynak transformatrlerinde aranan zellikler unlardr:

1-Kaynak akmnn mmkn olduu kadar sabit olmas, 2-lk atelemenin yaplmas iin yeterli gerimin bulunmas Kaynak ve Elektrikli Kaynak Makineleri: aaaallerin ve alamlarn ayrca bir aaaal kullanlarak ve ya kullanmadan scaklk ve basn etkileri ile birletirilmelerine KAYNAK ad verilir. Ark kayna ve Diren kayna olmak zere ikiye ayrlr. AKIM TRANSFORMATRLER Akm transformatr,sekonder akm primer akm ile orantl olan ve bu akmlar arsnda yaklak 00 faz fark bulunan bir transformatrdr.Akm transformatrnn primer sargsndan llmesi istenen yk akm,sekonderden ise l aletleri, rle benzeri aygtlarn akmlar geer. Akm transformatrleri gerilimin yksek veya alak olmasna baklmakszn byk akmlarn llmesinde kullanlr.Buna gre; 1-Alak gerilim ebekelerinde l aletleri ile llemiyecek kadar byk akmlarn llmesi iin, 2-Yksek gerilim ebekelerinde de akmn gvenlik iinde llmesi iin yani l aletini yksek gerilimden yaltmak iin akm transformatrleri kullanlr. Akm transformatrleri primer sarglar kaln telden az sipirli,sekonder sarglar ise ince telden ok sipirli olarak sarlr.Nveleri mantel ve ekirdek tipinde olabilir.Bu lme yanllklarn azaltmak iin nemlidir.Primer akmlar 10-12,5-15-20-25-30-40-50-60-75-100-150200-300-500-600-1000-2000 amper ve daha yksek olabilirler.Sekonder akmlar ise daha 5 amper olabilir.Ancak 1 ve 2 amper bulunabilirler. GERLM TRANSFORMATRLER Genel olarak 600 volttan daha byk gerilimlerin dorudan doruya l aletleri ile llmesi tehlikelidir.nk l aletlerini yksek gerilimden yaltmas ok zordur.bu nedenle yksek gerilimin llmesinde gerilim transformatrleri kullanlr. Gerilim transformatrleri yapl,normal iki sargl gerilim drc transformatrlere benzer.Primer llmek istenen yksek gerilim ebekesine balanr.Bunun iin primerin ok iyi yaltlmas gerekir.Sekonder ise l aletine balanr. l transformatrlerine gerektiinde sekondere birden fazla l aleti balanr.Ancak bunlarn gleri toplam,transformatrn anma gcnden byk olamaz.Gerilim transformatrlerinin anma gleri 10-15-25-30-50-75-100-150-200-300-400 ve 500 VA dir.Duyarllk snflar ise 0,1-0,2-0,5-1-3 ve 5 dir.Gerilim transformatrlerinde sekondere balanan l aletlerinin direnleri ok fazladr. L TRANSFORMATRLERNN DEVREYE BALANII VE KONTROL l transformatrlerinde,iki sargl transformatrde olduu gibi eitli deneyler yaplabilir.Bunlardan biride dntrme oranlarnn kontroldr. Akm Transformatrlerinin Kontrol:Primer akm,ayarl diren ile yava yava arttrlr.Her durumda primer ve sekonder akmlar llr ve birbirlerine blnr,dntrme oran bulunur.kan sonu her ykte ayn olmas gerekir. Gerilim Transformatrlerinin Kontrol:Oto transformatr ile primer gerilimi deitirilir.Her durumda primer ve sekonder gerilimleri llr.Dntrme oranlar hesaplanp kontrol edilir.Sonular duyarl ekilde kontrol edilmelidir. BR FAZLI TRANSFORMATR YAPIM HESABI Yaplacak bir fazl transformatrlerde u n bilgiler verilmelidir. Transformatrn sekonder gc,(k gc) ; S2:500 VA

Verim:% 92 Primer gerilimi:220 V Sekonder gerilimi:110 V Manyetik ak younluu:12000 Gaus Frekans:50 Hz. 1-Manyetik Nve Kesitinin Bulunmas: Sn...Manyetik nve kesiti (cm2) S1...Sekonder devre gc (VA) C... Nve kesiti ve transformatr gc arasndaki ilikiyi veren bir katsays olup 0 ,7 ila 1 arasnda alnabilir Nve kesitini bulmak iin S=C. S2 2-Primer ve Sekonder Sipir Saylarnn Bulunmas: E=4,44.f.Q.N.10-8 formlnden faydalanlarak; Primer sipir says: N1=U1 / 4,44.f.Q.10-8 Sekonder sipir says: N2=U2 / 4,44.f.Q.10-8 3-Primer ve Sekonder letken Kesitleri: Kullanlacak iletken ap: S=.d2/4 = d=4.Sa / forml ile bulunur.

FAZLI TRANSFORMATRLERN GENEL YAPISI YAPISI: fazl alternatif akm sistemi aralarnda 1200 faz fark bulunan ayr fazdan oluur.Bu sistem adet ayr bir fazl transformatrlerin yldz veya gen balanarak olumasdr.Bunun iin primer ve sekonder sarglar ayn ayakta olan ekirdek tipi transformatrlerden nn sargsz ayaklar yan yana getirir.Sargsz ayan oluturduu orta ayak her transformatrn manyetik aklarn bir araya getirir.Bilindii fazl yldz bal sistemlerde faz akmlarnn yldz noktasndaki toplamlar her an iin sfr olmaktayd.Bu dzenlemede orta ayaktaki manyetik ak har an iin sfr olduundan bu ayaklar kaldrlabilir.Bylece adet bir fazl transformatrden oluan bir adet fazl transformatr elde edilir.BU dzenlemede transformatr zellikleri ayn olmaldr. NVE YAPILII: Transformatrlerin nveleri,silisyum alaml zel transformatrlerden salarndan yaplr.Kayplar,iilik ve ekonomik nedenlerden dolay nve 0,35 mm kalnlktaki salardan yaplr. Bu salarn birer yzleri yaltkan tabaka (lak,kat,karlit vb.)ile kaplanmtr.Nve kesiti transformatrn gcne gre yaplr. Byk gl transformatrler iin soutma kanallar alr.Nveyi oluturan sa paketi,kayplar azaltmak amacyla saf sellozdan yaplm ince kat levhalarla,kk paketlere ayrlmtr.Nve sktrma plakalar ile sktrldktan sonra,epoksit yatay reine ile emdirilmi cam elyafl bantlarla iyice sarlr.Daha sonra bu bantlar civatal kilitlerle gerdirilir. SARGILAR: Sarg iletkenleri elektrolitik bakr ve alminyumdan yaplrlar.Kesitleri dikdrtgen ve yuvarlak eklindedir.Yal transformatrlerde sarg izolasyonu katlarla yaplr.Saf sellozdan ince kat eritler,sarg gerilimine gre iletkenlerin zeri birka kat sarlr.Kuru transformatrlerde kullanlan iletkenlerin yaltlmalar iin,iletkenlerin zerleri,pamuk veya cam elyafl ipliklerle sarlr,daha sonra lak emdirilir. SARGI ETLER: fazl transformatrlerde 3 eit sarg vardr: 1-Basit bobin sarglar,

2-Dilimli sarglar, 3-Silindirik sarglar eklindedir. BAST BOBN SARGILAR: Basit bobin sarglarda yaltkan makara stne ikinci kat,daha sonra nc kat ve teki katlar atlr.Bu tr sarmda her defasnda,bir katn balangc ile teki katn bitimi stste gelir.Bu iki kat arasnda yksek gerilim meydana geldiinden aralara presbant koyulur.Basit bobinli sarglar daha ok kk gl transformatrlerde kullanlr. DLML SARGILAR: Dilimli sarglarda nce ift bobinli dilimler sarlr.Her dilim iin ok katl iki ayr bobin bulunur.Bu bobinler ieride birbirleri ile balantldr.Bu yzden dilim dnda yalnz iki u bulunur.Her iki bobinin sarm ynleri manyetik alana ayn olacak ynde olmaldr.Hazrlanan dilimler transformatr aya zerine yerletirilen yaltkan silindirin zerine geirilir. SLNDRK SARGILAR: Silindirik boru sarglar dikdrtgen eklinde byk kesitli iletkenlerle yaplr.bunlar tek katl veya ok katl olmak zere transformatr aya boyunca sarlr.Boru sarglar,alt gerilim sargs olarak,sipir az olan byk akml transformatrlerde kullanlr. TRANSFORMATRLERN ETKETLER VE TEKNK ARTNAMELER ETKETLER: Her transformatrn atmosferik koullara dayankl bir maddeden yaplm ve aadaki bilgileri ieren bir etiketi plakalar vardr.Transformatrn etiket plakalas zerinde bulunan bilgiler,birok konunun aydnlanmasna yardmc olur.Kurulu,iletme,bakm ve laboratuvar deneyleri srasnda bu bilgilere bavurulur. PLAKA ZERNDEK GEREKL BLGLER: Transformatr plakas zerinde bulunmas gereken bilgiler neler olduu,TRK STANDARTLARInn Mart-1978 tarihli 267. saysnda belirtmitir.Buna gre etiket zerinde bulunmas gereken bilgiler unlardr: Transformatrn tipi Standartn iaret ne numaras Yapmcnn ticaret nvan veya ksa ad Yapmcnn verdii seri numaras Yapm yl Faz says (ALINTI)
Alnt ile Cevapla