Auf den Spurer t der Allmachtige n (1. kitap ) Raumfahr t im Altertu m (2.

kitap ) YCE TANRI'NI N ZND E Eric h von Dniken'i n aratrmas Trkeletiren : Esat Nerm i Erendo r

ERICH von DANIKEN

C. BERTELSMAN N Verlag Gmbh , Mnche n 1993/ Cep Kitaplar A.. , stanbu l 1993

YCE TANRILARI N ZND E

ev: Esat Nermi Erendo r

ISBN: 975~480-088- X

Cep Kitaplar: 125 / Bilgi Dizisi: 24 Birinci bask: Nisan 1995

Ofset hazrlk: Cep Kitaplar A..

Bask: Mart Matbaas , stanbu l

Piyerlot i Caddes i 7-9 emberlita-ISTANBU L

NS Z

"Yce Tanr'n n izinde" adyla yirmi be blml k bir televiz yon dizisi hazrlama k dnces i Frank Elstner'l e yaptmz bir ko numada n dodu. Frank Elstner'd e TV iin gerekli tm bilgiler var d; gemie ve gelecee yaplacak byle bir maceral yolculua katl maya hevesli insanlar , rejisrleri , kamera ekiplerini ve bilgisayar elemanlarn tanyordu . Bende de konunu n zne ilikin bilgiler vard; dnyay ve bu gezegen zerindek i srlar , henz zlmemi muammalar biliyordum . Bize Ren Steiche n de katld. inin ehli TV rejisr olara k onun byk deneyiminde n hem ok yararlandm , hem ok ey rendim . Yanmzda kamera ekibi olduu halde , onunl a birlikt e Dnya'y dolatk: Peru'd a Nazca'm n kzgn lnde n Trkiye'd e yeralt kentlerine , Hindistan'd a esrarengiz tapnaklarda n Pasifik't e kck Paskalya Adas'na kadar eit eit yerlere gittik . Frank Elstner' e sznde her durduu ve bu kitap iin bana y nla resim verdii iin teekkr borluyum . Ren6 Steichen' e de hi bir zaman sinirlenmede n iini yrtt iin teekkr bor bili rim. Luxemburg'd a Cerise-Team'i n gen bilgisayarclarn a da, bi raz ar cretkran e olan dncelerimi , harika bilgisayar resimle rine dntrdklerinde n dolay teekkr ederim. Kameramanlar a da teekkr borluyum ; onlar drt bin metre yksekliklerd e de ye raltndak i darack maaralard a da bir an bile szlanmada n ilerin i yrttler . Ayrca allm cinsten olmayan grleri geni halk y nlarna aktarma k yrekliliini gsterdikleri iin de SAT'n prog ram mdrlerin e teekkr ederim . Erich von Dnike n

I. KTAP YCE TANRI'NI N ZND E

darkmalt1 tarafndan taranmtr

1. Blm
NDEKLE R

ZAMAN MAKNELER
Piramitler na Etmek Pek mi Kolay? - Kefedilmemi Dehlizler ve Odalar - Kaybolmu Firavun - Evren Nasl skn Edilir? Stone- henge zerindeki Mehtap - Taocandan Bir Gezegenler Modeli.

nsz 1. Blm/ZAMA N MAKNELER 2. Blm/YERALT I KENTLER 3. Blm/TANRILARI N UAKLAR I 4. Blm/ MUAMMAL I ADA 5. Blm/CHICHE N ITZ A VAH ORMANDAK MAYA KENT 6. Blm/KUTSA L ZGLE R 7. BlmTANRILAR A RESMLE R 8. Blm/SANATKRLAR-SAHTEKRLA R 9. Blm/FATHLE R NASI L TANRI OLDU ?

6 7 17 23 32 38 50 60 70 78

10. Blm/AKL ERMEZ TEKNOLOJLE R 11. Blm/AZTEKLERN BYKKENT 12. Blm/LMS Z MESAJLAR 13. Blm/TALARI N DL OLSAYDI

87 95 104 113

Merakl msnz? Ben meraklymdr . Birok konud a yneltil mi sorular a bir zamanla r verilmi cevaplar var; ben , bu cevaplarl a yetinmeye n tiplerdenim . Bunlar a yeni cevapla r aryorum ; nk es kiler beni doyurmuyor . Aslnda nedir istediim ? Elbett e ki her ey den kukulanma k deil; ama sorular sormak , daha ok da sorular n ardnd a yatan baka sorular sormak istiyorum ve amacm , sizler i de soru iaretlerini n bu byleyici , bu artc, bu grkeml i lkesi ne alp gtrmek . Bu yolculuumuzd a hibir eyi kantlamay a kalk acak deilim; ancak yine de ucund a baz muammalar n yatt, ge rilim ykl birtak m eyleri gzler nn e sereceim . Bunu yapar

ken bilimsel bir tutum izlemek gibi bir niyetim hi yok. Niyetim sa dece u Dnya'mzd a bugne kadar ne olduunu anlayamadm z eylerin bulunduun u gstermek. Soru iaretlerinin bu byleyici lkesine yolculukta ltfen beni izleyiniz. En eski soru iaretlerinde n biri, Nil kysndaki lkede. Burad a Firavun Keops'un Byk Piramit'i var. Kimdi bu Keops? Ne za man yaad? Ne biliyoruz onun hakknda ? Aslnda bildiklerimiz pek az. Byk Piramit denilen bu dev ya pya M.O. 2551 yllarnda balanm olmal. Peki, nasl baarmla r bu ii? Kimse bilmiyor. Byk Piramit'in yaplna ilikin olarak , tek bir szck olsun, sylemi ne bir ii, ne bir rahip, ne bir mi 1 mar, ne de bir firavun var. Koca yap tam bir bilinmezlik rts al tnda. Keops piramidini n iinde de ne bir yaz paras bulundu ne de herhangi bir yazl belge. Piramitleri n yapmnda elverili alet olarak tahta kzaklar gs teriliyor. Buna gre kocaman ve kocaman olduu kadar da ar ta
7

bloklar , bu kzaklar n stnde n kaydrlara k tanm , kzaklar n al 2 tnda da yine aata n altlklar varm. Belki dorudu r bu; ama ille de byle olmutu r denilemez . nk bugn olduu gibi o zamanlar da da Msr'd a aa ok kttr ve tahta kzaklar , yine aata n yumu ak altlklar stnde , ar ta ykn basman yiyince ok abuk par alanr . Ayrca bir nokta daha var: Bu i iin nasl bir ip kullanlm t? pin dayankll k derecesi neydi? Kzak kalaslar ne kadar zaman da paralanyor , ipler ne zaman kopuyordu ? Arlk ton olunc a m , be ton ya da elli ton olunc a m? Bunlar bilmiyoruz . Sadec e hep varsaymda bulunuyor , hep kabul edilebilir sandm z zm ler bulmaya urayoruz . Buluna n en akllca zm , en aznda n imdiye kadarkileri n en akllcas , bir rampayd . Buna gre piramitleri n inasnd a uygula nan ynte m aslmda ok basitti , ie Nil kysnda n balanyordu ; n k yap malzemes i oraya getiriliyordu . Talar ve tulalar st ste konuyor , bunlara kerestele r katlyordu . Bylece bir rampa ina edi liyordu. Nil kys , piramidi n yapm alannda n ukurd a bulunduun dan , byle bir rampan n kilometr e uzunlukt a olmas gerekiyor . Bu durumd a rampa , en tepe noktad a 147 metre ykseklie ular ve hacmi de Byk Piramit'i n 2 hacminde n birka kat fazla olur. s telik bu rampan n eiklik durumund a da bir deiiklik yaplamazd . rnein , bir dirsek , bir dneme yaplmas olanakszd . Rampan n her ykseltiliini n de tm uzunlu u kapsamas gerekiyordu , yan i rampan n tamamnd a kesintisiz bir ykseli uyumu olmalyd . Dah a pragmati k dne n baz kimseler ise Nil kysnda n ina at alann a bir rampa yaplmasn a gerek olmad , tmyl e baka bir sistemin uygulanara k -piramidin evresini dolanan salyangoz ka buu biimind e bir rampa yaplabilece i kansndalar . Aslnda bu da olas; ancak bu rampan n ok geni tutulmas art. nk ayn anda birok kzan , yani yukar ekilenlerl e aaya kaydrlanlar n yan yana hareke t etmesi gerekiyor. Bu spiral rampan n hacmi de, asl piramidi n hacmin i yine birka kat aacaktr . Ksacas , piramitle rin yapm muammas hl zmlenmi deildi . Bu konud a kafamz kurcalayan , dolaysyla dnmemiz i ge rektire n birka nokta daha var. Bunlar , sz konusu piramitl e ba lantl matematikse l ve geometri k baz garip olgulardr : Ekvator'd a Dnya'n n ap tam 12.756.326 metredir . Bir gn mz 24 saate; saatler de dakikalar a ve saniyelere blnmtr . s telik hayli eski zamanlarda n beri byledir bu. Eskia'd a Kaidel i

gkbilimcile r bile, ne gariptir , bu lm yapmay biliyorlard ? Bir gnde topla m 86.400 saniye vardr. imdi u kk oyunu yapalm : On iki milyon ksur olan Dny a ap saysn , gnein saniye says na blelim , ne kar? Piramidi n ykseklii kar , 147.64 metre . Bu rada eletirmenle r heme n araya girip eski Msrllar n l olara k metre kullanmadklarn syleyeceklerdir . Olsun , yine de sonut a bu orant ve bu olgu deimez . Msrlla r eer arn veya endazeyl e hesap yapmlars a sonu olarak elbette farkl bir say kar. Ne var ki Dnya'n n ap ile piramidi n ykseklii arasndak i iliki yine de ayn kalr . Buna benzer daha baka gariplikler var: - Piram it , drt yn doru olarak gsterece k bir konumda dr. - Piramit , Dnya'n n kara kitlesini n tam merkezind e bulun maktadr . - Piramitte n geen meridyen , denizlerl e karalar iki by k eit paraya ayrmaktadr . Bu meridyen , ayrca , tm yerkreni n ku- zey-gne y dorultusund a karalar zerinde n geen en uzun meridye nidir . - Gizeh'i n piramidini n konum u alt alta Pisagor'u n gen i iindedir . Kenarlarnd a 3-4-5 orants vardr . - Pirami t dev bir gne saatidir . Ekimi n ortasnda n mart ba na kadar den glge , mevsimler i gsterir; piramid i evreleye n ta plakalar n uzunluu , bir gnn glge uzunluudur . - Piramidi n drtge n tabann n kenar uzunlu u 365.342 Ms r arndr . Bu say , tropik gne ylnn gn sayma eittir . - Byk Piramit'i n Dnya'n n merkez noktasn a olan uzakl ile kuzey kutbun a olan uzakl birbirin e eittir . Bu piramitle r hakknd a bildiklerimi z neler? Kesin konuma k gerekirse bilinenle r pek az. Bilinenle r birka koridor , birka oda bunlarda n biri kralie odas , biri de bunu n st yanndak i kral odas . Ne var ki bilinen odalar n ve dehlizleri n topla m hacmi , piramidi n hacmini n ancak yzde birini oluturuyor . Bylesi dev bir yapda , sa dece yzde birlik bir kesimin bo olmas garip deil mi? Birka yl nce Japonya'da n bir ekip buraya geldi; Tokyo'd a 4 Nased a niversitesi'nde n bilim adamlaryd bunlar. Getirdikler i malzem e arasnd a ok moder n aygtlar vard; bunlarl a talarn ii bile grlebiliyordu . Japonlar , piramidi n en az yzde lk bir ke-

emet , Byk Piramit' i yaptran , Keops'ta n ok daha ncele ri yaamt . Kapdak i mh r krlmam olduundan , ierde meza r soyguncularn n eline dmemi bir mumy a bulunaca umud u be lirmiti . Gerekte n de yerin altnda , kayalar n iine oyulmu bir odaya ulald ve odan n ortasnd a olaanst bir lahit vard. Lahi t olaanstyd ; nk tek para beyaz bir kaymaktanda n yaplm t. Ayrca baka lahitlerde n farklyd. Geneld e bu lahitle r kapakla rnda n alp kapatlrlar ; Sakkara'dak i lahitt e ise her ey baka tr lyd. Lahiti n yannd a srgl bir kap bulunuyor ; kap , bir oluk iinde inip kalkyord u ve bu grnyl e bir hayvan kafesini ar tryordu . Lahiti n stnd e bir iek hevenginin kalntlar bile duru yordu . Lahiti n alnd a gazetecile r hazr bulundu . Film kameralar , fotoraf makineler i almay a balad. K k kk zorlamalarl a kapak yava yava , milim milim yukar kaldrld . Lahiti n ii botu . Bir muammayl a karlalmt . iek hevengini n kalntlar , len bi rine son bir selamla sayg duruund a bulunulduun u apak biim de kantlyordu . Her ey mhrl ve kapalyd. Meza r soyguncular buraya asla ayak basmamlard . Peki , firavunu n mumyas nerdeydi ? Kendi ken dine kalkp gitmi miydi? Yoksa grnme z olabile n tanrlarda n my

siminin bo olmas, yani iinde baka odalar , dolaysyla da kefe dilmemi koridorla r bulunmas gerektiin i saptadlar . Bunda n ok daha oluml u bir sonuc a ise, ksa bir sre nce , Frans z aratrma clar vardlar . Bu ekip de burad a incelemele r yapt; onlar n da ok moder n aygtlar vard. Franszlar a gre , piramidi n iinde yz

de on be orannda bo meknlar bulunmas gerekiyormu. Bu du rumda bizi bekleyen nelerdir acaba? Pek yaknda yeni odalar a lrsa nelerle karlaabiliriz? Yeni mesajlarla m? Avrupa'da insan larn henz maaralarda barnd bir zamana ilikin ileri uygarlk gstergesi bilgilerle mi? Ya da herhangi bir retici stadn bildi rileriyle mi? Veya izini srp durduum Yce Tanr'n n bildirdikleriyle mi? Msr'da garip eyler kefedildi ve -emi n olun - ilerde ok da ha garip eylerle karlalacaktr. Soru iaretleri dnyas byyor.
Bunlarda n biri , basamakl piramidiyl e nlenmi Sakkara'n n l ta-

d? Ya da eski firavunlarn gerekten atalar olduuna inandklar o varlklardan, o gkten ya da bugn denildii gibi uzaydan insanlar a bir eyler retmeye gelmi o statlardan biri miydi? Msr firavun lar, ldkten sonra, bir gne kayna binip yukarlarda, evrenin bir yerinde bulunan atalarnn yanna varacaklarnda n emin olarak yaamlard . Byle bir ey olas m? nsanlk dardan ziyaret edildi mi? Ya da dardan birilerinden etkilendi mi? Yoksa bu tez ok mu ar? Henz yeni yetme bir delikanl olduum zamanlar dillerde do laan "Uzanma yldzlara, ulaamazsn onlara!" diye bir ark vard. Acaba gerekten ulaamaz myz yldzlara? Yldzlararas dev uzak
lklar, sonsuza kadar hep alamayaca k m? Yoksa bu i gerekleti

pnandadr. En eski piramit bu. Keops'un Byk Piramiti'nde n daha nce yaplm. Sakkara'da yerdeki bir delik, 1954'te, Msrl arkeolog Goneym'i n dikkatini ekti. Toprak kazld ve bir kapyla karlald. Kapnn her yan Firavun emet'in hi bozulmada n kal 5 m mhrleriyle sslenmiti.
10

rilebilir mi? Nasl gerekletirilebilir? Yldzlara, rnein en yakn mzdaki sabit yldza ulalabilir mi? Evet! Gelecein insanlar bu dev uzaklklar amay, hem de ok rahatlkla baaracaklardr. Bu nu nasl gerekletireceklerdir? te imdi niyetim buna deinmek . Amerikan uzay mekiini herkes bilir. Bu tat, her kalknda

otuz ton yk belli bir yrnged e tayor. u anda tepemizd e dola np duran uydular var, uzay istasyonlar var. Bu uzay istasyonlar gi derek daha da bytlecek . Bunlar kuracak yap paralarn n ima l edilmesi hi de uzak bir gelecekte olmayacak . Uzayd a dev aynala r yer alacak; prefabrik yap paralar birbirlerin e uzayda taklp per inlenecek . O zaman insanlar Ay'a gidip orada tesisler kuracaktr . Aydaki kraterleri n st kubbelerl e kapatlaca k ve Dnya'n n uydu sunda n hammadd e elde edilecek . Bunu n iin de elbette robotla r a ltrlacak ; ama ben insan n da maceray a katlmakta n kanmayaca kansndaym . Ay stnd e kendisi de doruda n eylemlerd e bulu nacaktr . Ay ile Dny a arasnd a buluna n L.5 noktasn a uulacaktr . (L.5 noktas hem Dnya'n n hem Ay'n ekim glerini n etkileye medii blgedir. ) Bu noktaya , giderek daha da bytlece k uzay te sislerinde kullanlma k zere , hammaddeler , madenler , izolasyo n malzemeler i tanacaktr . 6 Orada , L.5'te dev tekerlekle r kurulacaktr. Nii n tekerlek ? Tekerlek dner nk ve bu dn hareketiyl e merkezka g do ar. Bu gcn etkisini evimizdek i aygtlardan , rnei n amar ma kinesinde n biliyoruz. Kasnak ne kadar hzl dnerse , amarla r da o kadar ok yan cidarlar a sktrlr. Ayn fizik ilkesinde n uzay da yararlanlacaktr . Tekerlek dnmey e balaynca , iinde buluna n her ey artk arln yitirmi halde bolukta dolanmayacaktr . n san ayann altnda her zaman gvenle basabilecei bir yer bula caktr . Bizim Samanyolumuzu n tamam da belirli bir noktada n ie ko yularak iskn edilebilir. yle ki: ind e birka kuak insan n yaa yaca bir uzay gemisi Dnya'da n hareketl e on k yl tedeki bir yldza doru yola kacak. Bu uan tatn hz , k hzn n sadec e 7 yzde ikisi kadar olacaktr. Bu hzla on k yl olan uzakln al mas iin be yz Dny a yl gerekmektedir . Uzay yolcularn n vara ca ilk gezegend e ikinci bir uzay gemisi ina etmek iin bir be yz yl daha zaman ngrlmektedir . Bu durumd a uzayda , yine on k yl uzaklktak i iki yere , iki uzay gemisi gidebilecektir . Birka yzyl sonra iki gemi daha hazrlanacanda n gemi says drt olacak; bu say, ayn sistemle sekize , on altya , otuz ikiye ve daha fazlaya ka caktr. Btnyl e buna "kartopu sistemi" denilmektedir . On k yl tutan uzaklk iin , be yz Dny a yl sren bir yolculuk ve yine be yz Dny a yl sren bir duraklay ngrlmesi , her yzyl ban a bir k yllk yaylma hz

bir k yl mesafe alacaktr . Bylece Samanyolumu z on milyo n yl iinde tmyl e iskn edilebilecektir . imdi u soru yneltilebilir : Kim kalkar da bylesine geni bo yutlarda dnebilir ? Elbett e ki btn bunlar grecedir . Burada n grlen on milyon yl, Samanyolumuzu n yann ancak binde biri kadar bir zaman dilimidir . Buran n ya on milyar yldr. Yani eer istenirse ve eer zavall zaman lmzle ; politikaclarmz n trl hokkabazl k yaptklar yllarmzla dnme k zorund a kalnmazs a bu i pekl baarlabilir . Bizleri bir zamanla r ziyaret etmi olanlar , herhalde , u gze lim Dny a zerind e izler ve iaretler brakmakta n baka eyler de yapmlard . Uzay yolculuunu n gelecei nmzd e durmakta . Bu gelecekte n gemie ynelme k iin bir zaman makines i kullanaca m; nce imdiki zamana , ardnda n uzak gemie , M.. 3100 ylla rna gideceiz , yani gnmzde n be bin yl kadar gerilere. O za manda n beri insanlk tarihini n bir muammas , bugnk ngiltere'd e varln srdr p duruyor : Stonehenge ! Dev boyutlu bir yer buras. Bir daire halind e dizilmi kocama n ta bloklarda n oluuyor . Bu daireni n dnda , zerin e delikler al m talarn sraland baka daireler yer alyor ve en dta da ok daha byk bir daire bulunuyor . Stonehenge , insanolunu n gemii 8 ne derinlemesin e uzanmaktadr. Yapmn a M.. 3100 yllarnd a gerekleece k demektir . Yani bir yzyld a

12

balanm . O zamanla r renm e merakls baz rahiple r ya da astro nomlar , gkyzn gzlemlemey e balam olmallar . Bu adamla r Ay'n , Gne'i n ve baz yldzlar n gkte grnmelerini n hep belirl i zamanlard a olduun u anlamlardr . Bu olguyu yerde ipliklerle ia retlemi olabilirler , belki de kk talarla yapmlard . nk ke sin olan bir nokta var: O zamanlar , yani gnmzde n be bin yl n ce yaz yoktu. Ta a planclar soyutlayc bilimsel dnm e yete neine sahiptiler . Oysa bizler bylesi bir yetenei onlara asla yak- tramamzdr . Ta a'nd a kimdi bu dne n kafalar? Kimdi gelecee alabil diince derinlemesin e bakm , bakabilmi bu yap ustalar? Bu nok tada kafam srekli kurcalam olan baka bir soru daha kyor or taya: Bu insanlar yapm olduklar eyleri aslnda niye yapmlard ? Btn bunlar sadece bir takvim miydi? Hayr , bunu n ok daha te sinde bir eylerdi amalar . Mevsimler i belirleme k iin elbette ki bylesine dev Ta a gereleri kullanlaca k deildi. ok eski a13

da bu yaplar planlay p kurdurmu kimseleri n asl niyetlerini n ne olduun u hibir zaman tmyl e kestiremeyeceiz . Bununl a birlikt e yirmi yl kadar nce , bir ngiliz astronomu , Profes r Dr. Geral d Hawkins , bir bilgisayarda toplam 7140 olas balanty 9 sralamt. Bylece rastlantlar n olaslklar dnda ne gibi ilikilerin ortaya kabilecein i anlama k istemiti . Bunu n sonucund a Stonehenge'ni n hem gezegenler e hem de yldzlara ynelik gzlemleri n yaplabildi i bir gzlemevi (rasathane ) olduu saptand . Ardnda n da tartma lar patlak verdi. Baz bilginler , ngiliz profesr n bilgisayar alma snda eletirilece k noktala r bulunduun u ortaya 10 koydular. Bun a ramen buran n astronomiyl e ilgili hizmetle r yaptn kesinlikl e gsteren topla m krktan fazla nokta salam dayanakla r halind e ayakta kald . Stonehenge'ni n tm ayrntlaryl a bir yeniden-yapmn (rekonstrksiyonunu ) gerekletirme k istedik; bunu n iin de bir bilgi sayardan yararlandk . Sonund a talarn ne biimd e durduun u ve daha nceler i nered e bulunduklarn anladk . Ayrca delikleri n bulu nu durumlar m da, talarn yksekliklerin i de saptadk . Btn bun lar ve rendiimi z daha baka bilgileri bir araya getirdik. Sonut a tertemiz , stelik boyutlu bir bilgisayar animasyon u elde ettik . Btn veriler deerlendirildi . Bylece Stoneheng e grnmn ol duu gibi aa vurmu oldu . Anlald ki buras M.. 3100 yllarnd a yapm bitirilmi bir yer deildi; deiik zamanlard a yeni yaplar eskilerine eklenmiti . imdi ise karmza , bilgisayar animasyonunu n da saptad gibi, drt bin yddan fazla bir zaman temsil eden grntsyl e kmak tayd. Peki , bu astronom i merkezinde n yararlanma k iin ie nerde n balanmalyd ? 21 Haziran'da , yaz gndnmnde , gne Stonehenge'ni n d nda bulunan , topukta denile n bir monoliti n tam zerin e geldi. Sonra byk kapn n iinde n geti ve bu arada biraz daha byd , daha parlak , daha gz kamatrc oldu. Gne buna benzer bir gs teriyi 21 Aralk'ta da yapt. Bylece gne , yoluna devam etmede n nce , adeta iki blok arasnd a ksa bir an durup kalmak istiyormu gibi bir izlenim uyandryordu . Burada belirleyici olan , monolitle r zerindek i k ve glge oyunuydu . Byle bir gsteri , tpatp bir
(*) Monolit: Tek bir ta tomruunda n yontularak elde edilen dikilita. (.N. )

1 4

benzerlikl e ay tarafnda n da gerekletirilmekteydi . O da, parlakl hayli az olmakla birlikte , n ayn ekilde yere gnderiyordu . Ayn belirli evreleri vardr; kuzeyde incecik bir hilal olur , sonra ya nmaya dnr , ardnda n dolunay halini alr ve bir gneyde bir de kuzeyde dn m yapar. Btn bu oluumla r gzlemlenir . Ay do duu ya da batt zaman , Stonehenge'de , talar zerind e trl k oyunlar meydan a gelir. Rahipler , hangi glgenin ne zaman , nerey e geleceini biliyorlard . Bu olaylarn , u ya da bu gn meydan a gele ceini , kendilerinde n ok emin bir tavrla halka bildiriyorlar , insan lar da bu bilgelie ap kalyorlard . Bir ey daha var. Bugn heme n herkes Gne sistemimizi n ya psn biliyor. Merkezd e Gne yer almakta , onu srasyla Merkr , Vens , Dny a ve teki gezegenler evrelemektedir . Astrono m Mi- ke Saunders , Stonehenge'ni n Gne sistemimizi n 11 kk bir model i olduun u saptamtr. Bu modeld e gezegenleri n yrngeler i elip tik deildir; yrnge mesafeleri de sadece ortalam a bir orand a yan stlmtr . En iteki daireni n ortasnd a Gne bulunmaktadr ; bun u kuata n ikinci daire Merk r iindir ; ncs Vens ve drdnc s Dny a iindir. Dah a d kesimde Mars iin bir daire bulunmak tadr. Mars ile Jpite r arasnd a geni bir ara vardr; burada astroid - ler kuam n irili ufakl binlerce paras hareke t halindedir . Sonun cu halka olarak en dta topuktalar unutulmamtr . Bunlar Jpi ter'in ortala ma yrnge uzakln gstermektedir . Btn bunlar ok acayip gibi grnyor . Bilgisizliimizi n ka ranln a gml uzak gemite n bizlere bir mesaj m gnderme k istemilerdi ? Bunu istemi olanlar kimlerdi ? Gne sistemimizi n or talama yrnge mesafelerin i taa insanlarn n bildii elbette ki ileri srlemez . O halde onlar n reticiler i mi vard? Bu retici ler Stonehenge'y i kurmakl a neyi amalamlard ? Rus jeologu Dr . Vladimir Tyurin-Avinskiy , Stonehenge'ni n gelecek 12 kuaklar iin bir eit snav devi olduu grnde. imdiye kadar ise kimleri n bi ze bu mesaj gnderme k istediini ve ortaya konula n verilerin ardn da neyin sakl olduun u anlayabilmi deiliz .

15

Kaynaka 1. Eggebrecht, Eva: Die Geschichte des Pharaonenreiches. Aus: Das alte Agypten, Mnih 1984 2. Goyon, Georges: Die Cheopspyramide. Bergisch Gladbach 1979. 3. Sicilyal Diodor: Geschichtsbibliothek, 2. Kitap. ev: Dr. Adolf VVahrmund, Stuttgart 1867. 4. Yoshimura, Sakuji: Non-Destructive Pyramid Investigation by Electromagnetic Wave Method. Waseda University, Tokyo 1987. 5. Oniken, Erich von: Die Augen der Sphinx. (Sfenksin Gzleri, nklap Kitabevi, st.) Mnih 1989. 6. O'Neill, Gerard K.: Unsere Zukunft im Raum. Bern/Stuttgart 1978. 7. Papagiannis, Michael: The need to explore the asteroid belt. Tebli, International Astronautical Federation 33. Kongre, Paris, 27 Eyll - 2 Ekim 1982. 8. Dniken, Erich von: Die Steinzeit warganz anders. (Ta Devri Bildiiniz Gibi Deildi, Cep Kitaplar, 1993, istanbul). 9. Havvkins, Gerald S.: Stonehenge Decoded. New York 1965. 10. Atkinson, R.J.C.: Moonshine on Stonehenge; Antiquity, cilt 40,1966. 11. Saunders, Mike: Planetarium Stonehenge. Caterham, Surrey, ingiltere, 1980. 12. Awinskij, VVladimir: New Arguments in Favour of the Reality of Space Paleocontacts, Tebli, Ancient Astronaut Society, 16. Dnya Kongresi, Chicago, 26 Austos 1989.

16

9 km. uzaktaki Kaymakl'da n bir grnt Yukarda : Derin kuyu yeralt odalar ve koridorlar

Aada : Yuvarla k ta kaplarl a giriler kapatlyord u

Hattua Kentinde n kalanla r

2. Blm YERALTI KENTLER

Anadolu'da Ay Arazisi - Lav Talarndan Gkdelenler - 300.000 n san in Koruganlar - Binlerce Yl nce Hava Saldrlar Patates Kilerinde Labirentler - Eski Msr'da Matkap Delikleri.

Tpk bir Ay arazisi grnmndek i bu blge Trkiye'dek i Kapadokya'n n Grem e Vadisi'ndedir . Burada yanarda kllerini n tor tusunda n acayip kuleler olumu , katlam , sonra da rzgrn , ha vann ve yamuru n etkisiyle birbirinde n farkl biimler alm . Miladi takvime gre 8. ve 9. yzyllarda buran n insanlar , kule lerin iini oymaya ve onlar konut olarak kullanmay a baladlar . Hatt a bu lav talarn oyarak grkemli kiliseler yaptlar ve duvarlar n harika renkli ikonalarl a bezediler. Ne var ki bu Kapadoky a blge sinin asl heyecan uyandra n yan yerin altnda sakldr. Topran al tnda kurulmu ok byk kentler vardr; binlerce ve binlerce insa n barndrm dev boyutlu kentlerdi r bunlar. lerind e en nls de bugnk Derinkuy u Ky'nd e bulunandr . Yeralt dnyasn a gi riler deiik yerlerdedir , bazlar ise evlerin altnda gizli girilerdir . Her yanda havalandrm a delikleriyle karlalmaktadr , bunlar top ran derinliklerinde n yukarya uzana n hava bacalardr . Yrenin tm yeraltnd a kazlm tneller ve odalarla doludur . Derinkuyu'd a yeralt kentini n en st kat , drt kilometr e karelik bir alan kaplamaktadr . st katlar olutura n be katta , inanmayacaks nz ama , be bin insan barndraca k kadar yer vardr. Bugn yre nin tamam iin , zaman zaman yz binden fazla insann yeralt na snabilmi olduu tahmin i yaplmaktadr . Yalnz Derinkuy u yeralt kentind e 52 havalandrm a bacas , ay rca 15 bin kadar daha kk apl kuyu vardr. Kuyular n en by 85 metre derinlie inmektedir . Yeralt kentini n en dipteki kesi mi , ayn zamand a su deposu hizmeti grmektedir . Yeralt labirent lerini kefeden ise Demi r Bey'dir. Bu keifte rastlant ok neml i bir rol oynam; nk Derinkuy u Ky'nde , evlerin altnda bulu -

F.2 / Yce T a n r 'n n n zinde

17

nan bodrumla r zaten souk hava mahzeni , bir eit buzhan e olara k kullanlyormu . Gn n birind e Demi r Bey , bodrumd a dolarke n aya bir delie taklara k sendeliyor . Bunu n zerin e merak edip de lii kazmay a balyor. Bylece byk kefi yapyor . Gnmz e kadar bu arazid e kefedilen yeralt kentlerini n say s 36 kadar. Bunlar n hepsi kukusuz Derinkuy u veya Kaymakl kentler i kadar byk deil; ama yine de hepsi birer kentti r ve bu arada planla n da izilebilmitir. Blgeyi tanyanlar , bu yeralt kent leri blgesind e daha pek ok eyin bulundu u grndeler . imdi ye kadar kefedilmi olan kentler , tnellerl e birbirlerin e bal du rumdadrlar . Kaymakl ile Derinkuy u arasndak i balant galeris i tam on kilometr e uzunluktadr . Yeralt kentleri ! Onlar yerlerind e duruyor ; peki ama kim kur mu bu kentleri ? Ne zama n kazm yerin altn? Ne amal a kullanl m buralar ? Bu konud a eitli dnceler , speklasyonla r var; ger ekler de var. Bu gereklerde n biri , Hristiyanln ilk dneminde , hen z yeni yeni yaylan bu dinin yandalarn n burad a kendilerin e snacak yer aram ve bulmu olmalar . lk dalga herhald e 2. veya 3. yzylda buraya gelmitir . Dah a sonralar buras bir kez daha sak lanm a yeri olarak kullanlm, bu seferki Bizans dneminde ; Ara p

ordular Bizans devletinin bakentti Konstantinopol' n (bugnk s tanbul'un ) kaplarna dayand zaman. O gnlerde Hristiyanlar , bu yeralt tesislerinde gerek snaklar bulmular. Ne var ki bura nn asl yapmclar Hristiyanlar deildi. Hristiyanlar yeralt kentle rini hazr buldular. Kim kurmutu bu kentleri ve ne zaman? te bu noktada speklasyonlar balyor. Tartlmayan zellik, yeraltnn volkan kayalarndan olumu bulunmas. Yaknlarda snm yanardalar bulunuyor. Eer elde kullanlabilecek akmakta varsa, volkan kayalarn oymak hi de zor bir i deildir. Blgede ise bu talardan yeterince vard. Yerin alt ite bu sayede kazlmtr; bu i elbette ki sadece bir nesil bo yunca yaplmamtr. nk kimi yerde kentler on kattr. Dah a alttaki tabakalarda Hititler andan kalma teberi bile bulunmu tur. Hititler kimdi ? Hititler M.. 1800'den 1300'e kadar blgede egemen olmu 1 eski bir halkt. Bakentleri Hattua , Derinkuyu'da n yuvarlak hesap 300 kilometre uzaklktayd. Hititler bir ara eski kral kenti Babil'i bi le fethetmilerdi . Balang dnemind e Hitit krallar da tpk eski

Msr' n firavunlar gibi tanr saylmlardr . Ancak daha sonrak i d nemlerd e birer ad almlardr . ou kez uzun apkala r giyerek ss lenmekteydiler . Bugn byle apkalar cce bal diye nitelendiri yoruz. Oysa bu tr apkan n da kendin e zg bir gelenei vardr . Bu gelenee yeryzn n eitli yrelerind e rastlyoruz . Bence , by le bir bal kafalarn a takan insanlar , gkten gelmi retici stat larn n ok iri kafalarn taklit etmek , bir eit gzellik ideali saydk lar o iri kafalara benzeme k istemilerdir . Biimi uzunlamasn a bo zulmu kafatasla n dnyamzd a yaygn grle n bir olaydr ; eitl i blgelerde , rnei n eski Msr'd a heykellerd e Ve resimlerd e byl e 2 uzun kafalar ebediletirilmilerdir. Ama beni m sorum hl cevapsz: Bu insanla r niin, Tanr ak na niin byle saklanyorlard ? Besbelli ki bir dmanda n korkuyor lard. Peki , bu dma n kimdi , kim olabilirdi ? nce dnyamzdak i bir dman n ordusuyl a geldiini varsaya lm. Bu dma n hi kukusuz yrede ilenmi tarlala r ve bo evler le karlaacakt . Gelgeleli m yeralt kentlerind e de mutfakla r vard . Hava bacalarnd an evreye yaylabilece k en arpc koku yemek ko kular olacakt . O zama n da yer stndek i herhang i bir komuta n iin , yeraltndak i insanlar kapan a kslm fare gibi alkta n ldr mek, hatt a hava almalarn nleme k pek kolay bir i olurdu . Bu ne denle ben diyorum ki, yeraltn a gizlene n insanla r yalnzca dnyal

dmanlarda n korkuyor deillerdi, kayalarn iine konutlar ilk oyanlar bunu "uan" dmanlarda n korktuklar iin yapmlard. Bu nun bir anlam var m? Elbette var. Eski Habelerin kutsal kitab Kebra Negest't e Kral Sleyman'n uan bir arabayla, srf ibret olsun diye, bir yreye
3

nasl korku sald anlatlmaktadr.

Hem yalnzca kendisi deil, o

lu da havalarda dolam ve ona biat edenler de uan arabada yanndaymlar. Arap tarihisi El Mesudi de Kral Sleyman'n ve -bi raz senli benli bir deyile - tm soy-sopunun yapt bu yolculuu
4 ,5 , 6

anlatr.

nsanlar n uan bu nesneden nasl korktuklarn gz

18

mn nne getirebiliyorum. Belki de tecavze, talana, toplu kyma uramlard; yle ki ne zaman "Geliyorlar!" diye alarm lklar yanklansa, btn halk yeralt kentine kouyordu. Bir hava saldrs halinde bugn bizim de yeralt snaklarna koarak yaptmz bun dan farkl bir i deil. Bu sylediim sadece bir teori; ama rahata savunulabilece k
bir teori. Zira zama n zama n saylar yz bine varan halk ynla -

19

rnn bu yeralt tesislerine kotuun u bildiimiz gibi , elimizd e eski alarda uan arabalarda n sz eden , atalarda n kalma , ynla yazl 7 belge var. Bunlard a kinci hkmdarlarn , tm hare m halkyla bir likte , baz lkeleri nasl havada n dolatklar apak biimd e anlatl yor. te buna Hindistan'da n bir rnek : "Bylece Kral , hare m halk , karlar , yksek rtbeli maiyeti ve kenti n her kesiminde n davet edilmi insanlarl a birlikte gksel ara bada yerini ald. nce gn enginliin e ulatlar , soma da rzg rn rotasn izlediler. Gk arabas yeryzn okyanusu n zerinde n dolat , ardnda n da o srada bir enlik dzenlenmi buluna n AVANTS kenti ne doru dme n krd. Makinele r stop etti , byle ce kral enlie katlabildi . Ksa bir molada n sonra kral , akn a kn seyreden saysz merakln n gzleri nnde , gemiyi 8 yenide n ha reket ettirdi." Yeralt kentleriyl e ilgili olarak cevaplandrlmas gereken ba ka bir soru da, kayalar n oyulmasnd a nasl bir teknolojini n kullanl ddr. Anadolu'd a topra n alt akmaktanda n tokmaklarl a uyul mutur . Ger i zahmetl i bir alma olmutu r bu; ama baar da sa lanmtr . imdi ise akmakta tezini n ie yaramad bir olguya de ineceim : Abusir Msr'dadr , Gize'ni n Byk Piramiti'nde n 15 kilomet re uzaklktadr . Burada da pirami t vardr. Bunlar 5. haneda n za mannd a yaplmlar . Keops'ta n heme n sonraki dnemin , yani kaba hesapla 4 bin yl ncesini n eseridir. Abusir'de diyorit bloklar ilen mitir. Diyorit , ok sert bir tatr , direnci granitte n ok daha fazla dr. te bu niteliktek i talarn iine daire biimind e delikler alm tr. Nasl ? nsanol u her ada delikler amtr . Ta a'n n balarnd a bile obsidyan ubuklar kullanlara k granit paralarn a delikler al mtr. Kemiklerd e ve kaya yzeylerind e de alm delikler vardr . Gelgeleli m Abusir'deki delikler , bu trde n alelade delikler deil dir; bunlard a ekirdekse l burgulam a denile n bir delme teknii sz konusudur . Byle adlandrlmas , burguyla alm deliin tan e kirdein e kadar gitmesinde n deil de, ekirdei n ii bo burgud a kalp bir sucuk halind e dar karlabilmesinde n dolaydr . Delik amaya kalkan birisi , sadece elini kullanara k bir diyo rit blokun iinde byle bir delik aamaz . Gerek ta blokun gereks e kullanla n aletin smsk tespit edilmi halde olmas gereksiz. Abu sir' deki deliklerd e grdm z ekilde dorusal bir delme elde et-

mek iin burguyu ileri ynde itecek , ayn zamand a da basn sala yacak bir aygtn kullanlmas zorunludur . Sadece kol gcyle bu ni telikte bir delik almas olanakszdr . Deliin nce bir kalem kes kiyle alp ardndan , deliin iinin dzgn biime sokulmas iin, perdahlanm olmas da dnlemez . Matka p diye nitelendirecei miz bir burgunu n bu deliklerd e dnm olduu , hem deliin giriin de hem de deliin iinde aka grlmektedir . Abusir'deki ekirdekse l burgulaman n amzd a yaplm ola bilecei tezi de ileri srlebilir . Arkeologu n biri tan sertliini anla mak iin bu delikleri matkapl a amtr denilebilir . Ne var ki byle test niteliind e delmele r bir ya da birka tane olur. Abusir'de ise ekirdekse l burgulama , hem eit eit talar zerindedir , hem de yreni n her yanndadr . stelik jeologlar bu talarn sertlik derece lerini ok iyi bilmektedir . O nedenl e test niteliind e delik ama giri imi hi de gerekli deildir. Ayrca Mister Flinder s Petrie de, 4. ha neda n dneminde n kalma dedii bu diyorit talarndak i garip bur 9 gu deliklerini , yz on yl nce ayrntsyla anlatmt. Bu bakmda n amzd a yaplm test delmeler i sz konusu olamaz . Msrl yap ustalar besbelli ki bugne kadar neler olduklarn anlayamadm z baz ara ve gerece sahiptiler . ekirdekse l burgu lama gibi teknikle r herhald e bir gecede bulunmu deildir. Tekno lojinin de evrimi vardr , matkab n icad tek bana yetmez buna. Bu ekirdekse l burgulam a iin, rnei n elmasla donatlm burgu ucu gibi zorunl u malzem e gereklidir . Ayrca elmaslar burgularl a birle tirecek sert plastik maddeni n de gelitirilmi olmas gerekir. Bun dan baka matkab n verimli kullanm iin eitli gerelerde n olu an bir donatm n varl da zorunludur . Btn bu sorularn , 20. yzyln sona ermekt e olduu amz da dahi , hl cevaplandrlmam bulunmasn dorusu ahsen ben ok artc buluyorum . Bu da bizi uzun zamanda n beri bir kenar a itilmi eski sorunla r zerind e yenide n kafa yormaya zorluyor . ekir deksel burgulam a olaynd a da bu delme kanallarnda n bazlarn n granitlerd e alrken , bazlarn n ise niye diyoritlerde , hem de nii n bu kadar ok sayda aldn sormam z gerekiyor. eit eit ta trlerini n kullanlm bulunmas , bu talar ileyenleri n zerind e a ltklar malzemeni n direnm e kapasitesi ve dier zelikleri hakkn da bilgi sahibi olduklarn , almalarn da buna gre yaptklar m ortaya koymaktadr . Btn bunlar uzun yllar kapsayan bir bilgi birikimin i ve bu bi21

rikimi n renilmes i srecin i gerektirir . Peki , drt bin yl ncesini n insanlarnd a byle bir bilgi birikimi olabilir miydi? Yoksa beni m "Yce Tanrlar" m eski Msr'd a birazck yardm m vermilerdi ?

22

Kaynak a
1. Lehmann, Johannes: Die Hethrter. Mnih 1975. 2. Dniken, Erich von: DieAugen derSphinx. Mnih 1989. 3. Kebra Nagast, Die Herrlichkeit der Knige. Bavyera Kraliyet Bilimler i Akademisi'nin Felsefe-filoloji semineri tutanaklar, deri. Cari Bezold, 23. Cilt, 1. Blm, Mnih 1905. 4. B-Mesudi:Biszu den Gvnzen der Erde. Tbingen/Basel 1978. 5. Christensen, Arthur: L'lran sous les Sassanides. Kopenhag 1944. 6. Schmidt, Erich: Flights ver ancient cities of Iran, Chicago 1940. 7. Kanjilal, Dileep Kumar: Fliegende Maschinen im atten Indien; Dniken, Erich von: Habe ich mich geirrt? (Yoksa Yanldm m? Cep Kitaplar, 1988, istanbul) 8. Laufer, Berthold: The Prehistory of Aviation; Field Museum of Natura l History, Arthropological Series, cilt 18, sa.1, Chicago 1928. 9. Petrie, Flinders W.M.: The Pyramids and Temples ofGizeh. London 1883.

3. Blm TANRILARI N UAKLAR I

Tantlar lkesi - Yanl Anlalan Teknolojiler - ndra'nn Uzay Yol culuu - Mahabalipumm ve Tantlarn Arabalar - Eski Hindis tan'da Pilotlar in Kontrol Listeleri - Binlerce Yl ncesinin Yldz Savalar - Oksijen Maskeleri ve Fil Hortumla Bambudur - Uza ya Tam Yol leri -

Tanrla r lkesi nerededir ? Hibi r yerde; nk tanrlar n olmadn hepimi z biliyoruz . Grkeml i bir evrensel yaratl vardr , hepimi z onun birer paras yz. Ancak u dnyamzd a baz lkeler var ki, buralard a insanla r binlerc e yldan beri oktanrl bir inan sistemin e baldr. Bir yn tanrya ve yar-tanry a inanmaktadrlar . Onlar n inand bu tanrla r ve yar-tannla r evrensel yaratcmzl a elbette kyaslanamaz . Sayla n bir hayli fazla olan bu tanrla r genellikle insan hayalgcn n rn dr; ya yldrm, gk grlts , depre m gibi doal olaylarda n orta ya kmlardr , ya da yanl anlala n teknojilerde n domulardr . nsanlar n ne olduun a akl erdiremedikler i teknikleri n ardn da tanrsal bir eyler aramas , keifler andan gnmz e kadar s rp gelmitir. Teknoloj i bakmnda n geri kalm kltrler , gelimi insanlar n tekniind e hep doast bir eyler bulunduun u sanm lardr. Bu insanda n da ou kez tapnmala r ve dinler meydan a gel mi, yani inanla r bir yanlgdan domutur . Tanrlar n lkeleri , bugn Uzakdou'dadr : Endonezya'da , Ca va'da ve dev byklktek i Hindista n ktasndadr ; tanrla r buralar binlerc e yldan beri yurt edinmilerdir . Hindistan' a her gidiimde bende uyana n izlenim, burada pek az eyin deitii olmutur . Sokaklar yine eskisi gibi pistir; derm e atm a barakala r dkk n ilevi grmektedir ; biraz varlkl kimsele r ise teneke daml ta bir binaya gemilerdir . Yol kavaklarnda h l ylan oynata n frkler e ya da bir kobrayla bir mungo arasn daki dvlere rastlanlmaktadr . Dv kazana n da her zama n

23

mung o olmaktadr . Otomobiller , motosikletle r ve binlerc e bisikle t tozlu yollarda , eskiden olduu gibi, imdi de bir trafik kemekei ya ratmakt a ve ayn yollarda yzylmz n sonun a geldiimiz halde in sanlar , dnyan n en ucuz taksisini, rikalar hl ekip durmakta dr. nsanlard a acma duygusu uyandrma k isteyen , pislikten grn mez hale girmi sakatlar , lks otelleri n ve byk maazalar n yan banda yine dilenmekte , krsal kesimde yoksul kyller verimsi z tarlalar m bugn de yine eskisi gibi kzleri n ektii basit sapanlar la srmektedir . Hindista n renklidir , grkemlidir ; hem zengin hem fakirdir. n sanlar scakkanl, alakgnll ve dindardr ; nk lkeleri tanrla rn yurdudur . Aalarn glgelerind e okul ocuklar oturu p eski des tanlar Ramayan a ve Mahabharata'da n paral ar bellerler . Tapna k okullarn n bakmn a zen gsterilir ve zengin Hintlile r buralar a pa ra yardm yapar tpk binlerc e yl ncesind e olduu gibi. O zaman lardaki gibi bugn de her iki cinsten genler karmak , Batllar iin artc , ama zarif ve harika tapna k danslarn yaparlar . Gelene k Hindistan'd a neml i bir rol oynar. Manevi miras can ldr; ok eski alardak i tanrlar n kahramanlklar arklarla tekra r ve tekrar anlatlr , tapnaklard a verilen temsillerd e sk sk canland rlr. Bir tapna k aslnda nedir? lk bakta kilise gibi , katedra l gibi

bir yerdir. Batlnn dinsel dnya grne gre kilise Tanr'nn evi dir. Hindistan'd a tapnaklar tanrlarn evleridir; tanrlara ball gstermek iin yaplm, ok fazla ssl ve ok pahalya mal olmu mimari eserleridir. Tapnaklar bulutlardan aaya inerek insanlar eitmi olan kudretli ve esrarl varlklarn ansna ve erefine ina edilmitir. Tanrlar yalnzca gklerde deil, yeryznde de kendile rini rahat hissetmeliydiler. Tanrlar iin, dinsel dnceler iin insa nolu her eyini feda etmitir: Yaratc gcn, gzyalarn, kan n. , Cava'da, Prambanan'dak i byk iva tapna geri 19. yzyl da yaplmtr; ama ok daha eski bir yapnn temelleri zerind e ykselmektedir. Bugnk asl tapnak, heybetli bir kule ile Brahm a ve Vinu adna yaplm ve kulenin iki yannda yer alan daha kk iki kuleden olumaktadr. Bunlarn nnde daha kk tapnak ya plar yer alr; bu yaplar tanrlarn tatlarn simgeler. Dar merdi
venlerde n klarak karanl k ana kapya varlr. Burada Tanr iva'-

2 4

nn yanndakilerl e birlikte tapna a nasl girdii kolayca gz nn e getirilebilir . Merdiveni n parmaklklar sanatkran e bezeklerle , ka bartmalarl a donatlmtr . Bu ta kabartmalard a kahramanl k desta n Ramayana'da n aktarlm ykler betimlenmektedir . Bunlar in sanlar ve tanrlar , onlar n fkelerini, neelerini , umutlarn , umut suzluklarn ve de yanl anlalm teknolojiler i dile getiren ykler dir. Teknolojini n yanl anlalmas tezi , benim ortaya attm bir gr deildir -b u olgu eski Hint metinlerind e de vardr. Niteki m yz seksen bin dizede n meydan a gelen kahramanl k destan Mahab harata'd a Arcunas'n , ndra'n n oturdu u ge yapt yolculuk y le anlatlyor : "Birdenbir e bir k parlts iinde ndra'n n gksel arabas or taya kverdi. Karanl gkten kovdu ve bulutlar aydnlatt . He r yan gk grltsn andra n atrtla r doldurdu . Gz kamatra n bir grnm , gksel bir sihir olayyd bu. Gne e benzeye n bu gk arabasyla Arcuna havaya ykseldi. lmlleri n gzne grnme yen blgeye yaklanc a baka gk arabalar grd , yzlerceydiler . Orada yukarda gne de parldamyord u ay da. Orada ate de parl damyordu . Aadan , yeryznde n yldz eklinde grlen , sank i uzak lambalarm gibi ldayan eyler gerekte kocama n cisimler

di." Arcuna'nn yolculuu eski Hindistan'd a gk arabalarn betim leyen tek metin deildir. Ynla baka metinler vardr. Bunlard a saylar hayli fazla tanrlar vardr, uzaydan gelmi retici statlar vardr ve dnyad bu varlklarn yeryznn zerinde bir yerlerde bulunan yce katna gidebilme ayrcala sahip insanlar vardr. Se ilmiler diye nitelendirilebilecek bu lmllerin, gklerde yaptkla r yolculuklar byk bir heyecanla anlatmalarnd a anlalmayaca k bir taraf yoktur. Yeryznde ise insanlar arasnda, "gklerdeki yap larn en gzel kopyasn kim ortaya koyacak" diye bir yar bagstermitir. Bu rekabetin zn, kudretli tanrlar yeryzne ekebil meyi baarma, bu tanrlarn kendilerini uzaydaki asl saraylarnda larm gibi rahat hissetmelerini salama kaygs oluturuyordu. By lece birok tapnak gklerdeki kentlerin tpatp benzeri olarak ina edildi. Geri tapnaklar deiik zamanlarda ortaya km ve dei ik tanrlara adanmtr, ama bu yaplan ina edenler eski gelene in kaybolmamasna gnmze kadar hep titizlikle zen gstermi
lerdir .

25

Gne y Hindistan'd a tapna k kenti Mahabalituram , taa dn trle n bu gelenek iin canl bir rnektir . Alt kat kabartmalar Ma habharat a destann n kahraman Arcuna'n n hayatnda n sahneler i sergilemektedir . Arcuna'n n iledii gnahta n tr tvbe edii , af dilemek zere tanrlar n huzurun a var ve balan , dev boyutl u bir dizi kabartmayl a kayalara oyulmutur . Mahabalipturam' n en il gin grnts ise be "Ratha" , yani tanr-arabasdr . Arcuna'n n tanr-arabasnd a pirami t biimind e bir at vardr; doal byklkle rinde aslanlar , filler ve ykler araban n evresind e ona yaltaklk et mektedir . Dier gk tatlar kk tapnaklarda n ya da kulbey e benzer yaplarda n olumutur , ilerind e tanrsa l kahramanla r otur maktadr . Biz, Batl tarzda yetimi insanlar , anlalma z olanda n anla m karmakt a ok zorluk ekeriz. Ama Hint mitolojisind e kiiler hep hayvanlarla kyaslanr: Onlar aslan gibi gl , san gibi kurnaz , kaplan gibi atiktir ; kular gibi uarlar , bin gzl olduklarnd a her eyi grrler ve birok kollar bulunduunda n her eyi bir anda yakalayverirler . Bylece akl almaz olan , heykeller halind e biim alr. Bu heykeller ypranr , onardr ; krlr, yenide n yaplr; bylece bu acayip varlklara ilikin tasarmla r dnyas hep canl kalr. Burad a dinler , kkenlerindek i ilk grevlerin i yerine getirmi , gelenei koru

laka uzun bir silindir bulunur . Bunlar tanrlar n tatlarn simgeler ; bu tatlarl a tanrla r bir zamanla r uzayda n gelmilerdir . Bu tanr ta tlar deiik biimlerdedir ; ama hepsi de ayn ad tar: Bunlar a "Vimana" denir. Ancak bunlar yldzlarda n yldzlara byk uzaklk lar aabilece k nitelikt e tatlar deildir; hayr, burada sadece Dn ya atmosferind e uabile n kk tatlar sz konusudur , bunlar iin en ok yeryznde n uzaydaki bir ana gemiye gidi geli dnlebi : lir. Bu niteliktek i Vimanalar , eski Hint metinlerind e ok ayrntl bi imde anlatlmtr . 1943 ylnda , Gne y Hindistan'd a Mysore ken tinde buluna n Kraliyet Sanskrit Ktphanesi , "Vymaanila-Shaas 2

tra" adyla bir elyazmasn yaynlad.

26

Bu elyazmas metinle r hara p

mulardr . Hindistan' n gneyinde tapnak kenti Kanchipura m en eski yer leim merkezlerindendir . Buda'nn kendisi bile M.. 5. yzylda bu rada vaazlar vermi. Bir zamanlar bu kentte tanrlar ululayan bin kadar tapnak varm; bugn de tapnak says yz yirmi drttr. Bu tapnaklarda , tpk bizim kilise ve katedrallerimizdeki gibi, insan huu iinde olmaya ynelten ayn hava egemendir. nanm insanla r mihraplarn nnde durup i renklerle boyanm ve iek hevenkleriyle sslenmi tanr figrlerine tapnrlar. Drt bir yanda mumla r titrek klar saarak yanmaktadr; baz tanr heykelleri ok deerli ipek rtlere brnmtr . Hintli sanatlarn el sanatlarndaki be cerileri bu heykellerde hemen gze arpar: Burada, gz alc sanat J eserleri halinde iva, Vinu, Krina, Rama ve Brahma karnza kar; bunlara filler, kuular ve kzler elik eder. Kanchipura m et kin bir hac yeridir. Tm heybetiyle ykselen tapnak piramitlerini n tepesinde mut -

tapnaklar n kfl mahzenlerinde n karlmt . Meti n paralar pa ketlenmi , sicimlerle balanm , eski tahta kapaklar n arasna konu larak sktrlm ve ktphaney e tanmt . Bu metinlerd e on b lm halind e son derece gncel konula r ele alnmaktayd ; bu konu lar pilotlar n giysileri ve eitilmeleri , uu rotalar , uak makineleri nin tek tek paralar , bu paralar n yapmnd a kullanlan metaller , scakl souran metal eitleri ve deiik moto r tipleriydi . Burada yle bilgiler de veriliyordu : "Enerji toplayc ayna be l civa , alt l mika, sekiz l inci tozu , on l granit tuzu , sekiz l tuzda n oluur... " Bunlarl a dier katk maddeler i temiz lenmeli , tartlmal , sonra da bir eritme frnnda sekiz yz derece s

da stlmaldr. Malzemenin hepsi akkan hale gelince birbirine ka tlmal ve bu eriyik nceden hazrlanm kalplara dklmelidir . Baz Vimana tiplerinde uu hz, bizim saysal deerlerimiz e dntrldnde , saatte 5760 kilometreye ularz. Bu tarih ncesi uu aygtlarnda yldrm siperleri de eksik de ildir. Buradaki eski betimlemeler be deiik yldrm eidinde n sz etmektedir . 1943'lerde Hintli Sanskrit bilginleri, yerli teknik elemanlarla i birlii yaparak, bu ok eski betimlemeleri somutlatrmak abasna giritiler. Yazlanlara harfi harfine sadk kalarak Vimana modeller i yaptlar. Bylece ortaya kan modeller, hi de zamanmzn tekno
lojisine tmyl e aykr eyler olmad . Eski metinler e dayanlara k or

taya konulan bu restorasyonlarn ne de olsa elli yl nce gerekleti rilmi bulunduunu unutmamak gerekir. Bunlarda bir eit elektro manyetik motorla alan birka katl vimanalar betimlenmitir. Ba z baka betimlemelerde de ok scak s karan bir frnla donatl m uan tatlardan sz edilmektedir. 1943'te metinler i

27

yorumlam olanlar n saptaylar byle. Onlara gre bu hava tat larnda izolatrler , hava emme aygtlar , rotorla r (dneler ) var ve elektrik enerjisi kullanlyor . Tatlar n arka kesimlerind e de ate pskrte n motorla r bulunmaktadr . Sk sk belirtilen bir zellik de, bu tatlar n piramit biimind e olmas ve piramidi n st ksmnd a saydam bir maddeyl e kapl bir komuta yerinin bulunmasdr . Bu tr hava tatlarn anlata n eski Hint metinler i toplam alt 3,4, 5 bin satr tutmaktadr. Ne var ki ulalan sonu hi de umuldu u gibi olmamtr . Hint niversitelerind e konferansla r verdiim za man , bu konular a ok rahat a deindim . Fakat ayn konular bizim enlemlerd e ele alnca heme n herkes burun kvrd ve anlatlanla r t myle Hintlileri n engin hayalgcn n rn olarak nitelendirilme k istendi. Ne var ki bylesi bir tutum yanltr ve bize bir yarar da do kunmayacaktr . Eski Hintlile r de geleneksel metinlerini n zengin ieriinde apa k farklar ayrt etmeyi herhald e biliyorlard . Bu metinlerd e teker lekli arabalar vardr , ancak yerde gidebilmektedir ; ama baka ara balar da vardr , sadece atmosferi n iinde hareket edebilmektedir ; bunlar n yannda herhang i bir farkl anlamay a yer brakmayaca k bi 6,7, 8 imde uzayda dolaanlar da vardr. Ayrca eski Hindistan' n bu tanrlar hi de kutsal varlklar deildir; aksine etten ve kemikten , stelik insana zg nitelikleri ve zayflklar olan kimselerdir . Bu do ast varlklarn bazlar gkteki gerek kentlere egemendir . Dn yadan bakldnd a bu kentleri n altn ya da gm gibi parldadkla r ve yldzlar gibi yrnge izdikleri grlmektedir . Hatta bu gk kentleri halklar arasnda savalar da olmutur . te bir rnek : Mahabharata'nm Drona Parva kitabm Basel niversites i ki 9 taplnd a buldum. ngilizce eviri 1888 ylnda yaynlanmt ; yani evirmeni n uydular , uzay istasyonlar ya da gelecein uzay kentler i gibi eylerden , tek szckle , habersiz olduu bir zamanda . Kitab n 691. sayfasnda 77. kta bu gk kentlerini n mahvoluun u anlatr .

n szckle anlatlmas sz konusu deildir. Bu bakmda n metind e anlatla n kent cennett e deil , dped z gkyznd e yer alan kent lerdir. Kk fakat nemli bir farktr bu. Somaki kuaklarn bu tr betimlemele r karsnda afallam ol malarn a amama k gerekir. Bir zamanla r gerek olmu eyleri n gerek olmamas gerektiini kantlama k iin akl ilkelerine drt elle sarldlar , psikolojiyi ara yaparak aklamalard a bulundular , zm yollar aradlar . Bylece bu ok eskiden kalma metinleri n yeni evirileri , yeni yorumlar ortaya kt. Ne var ki hi kimse bunlar n gerek olabilecein i dnmedi . Yaplan her eviriyle , szm ona rasyonelletirm e abasyla metinlerdek i asl anlamla r 10 giderek sa mala doru kaydrld.( ) Ayn durum plastik sanat yaptlar iin de geerlidir. Gkse l varlklar o zamanla r oksijen solumaya yarayan hortuml u maskele r ve balklar kullanmlar ; bunlar kullananla r heme n fil tanrlar ola rak tanmland ; nk oksijen hortumlar ancak ve ancak fil hortu mu olarak tasarlanabilmiti . Bu yolla Tanr Ganea , iva'nn oulla
11,12

rnda n biri olarak ortaya kverdi.

Bu tanr , gnmz e kada r

en popler Hind u tanrs olarak varln srdrd ; nk Ganea , her trl engeli kaldran tanryd . Kukusuz Ganea'n n kkeni do astyd. Gksel varlklar onu dped z yaratmlard ; bylece o da, gksel varlklara , konuksever olmayan Dnya gezegenind e hu zur ve esenlik salamt . Yanl anlalan , daha sonra da bambaka bir anlam verilen teknolojile r kapsamn a "Stupa" da girmektedir . Stupa , tepesind e siv ri bir kulecii buluna n bir eit an ya da yarm kredir. Grkeml i bir Stupa rnei olarak , gney yarmkresini n en nemli ve en b yk mimari ant saylan Orta-Cava'dak i Borobudu r gsterilir. Bu 3 dev tapnak manzumes i 55 bin m andezit ta bloklarnda n ve teras "Tanr Mahadeva , gkte kentle atnc a katl kemerin den kan korkun nyla bu kentleri delik deik etti... kent yanmaya balaynca , Parvati gsteriyi seyretmek iin

heme n oraya kotu. " Biz Batl insanlar gk szcn cenne t ile e anlaml olara k kullanrz . Sanskrited e ise szck kk "bulutlar n zerindek i ey" ile tanmlanmaktadr . Yani Bat dillerindek i gibi gk ve cenneti n ay28

larda 1460 kabartm a tasvirden olumutur . Borobudu r piramit bii mindedi r ve talam bir dn pastasn andrrcasn a birbiri s tnde dokuz teras halinde ina edilmitir . (Bu arada hatrlatalm : Orta Amerika'd a Maya piramitler i de birbiri stnd e yer alan do kuz platfor m halindedir. ) Borobudur'd a koridorlar n ve geitleri n duvarlarnd a -iki tarafl olarak - Buda'n n hayatnda n sahneler i be timleyen 1300 kabartm a vardr; ayrca eit eit zelliklerde bezek lerle kapl 1212 levha , 432 Buda figr bulunmaktad r ve stupala - rn says da toplam 1472' dir. Buras , hayalgcnn , zenginliin ve
29

el sanatlarn n gerek bir cmbdr , talam bir ilahidir. Bu da'nn da -tpk kendinde n ncekile r gibi - gksel saraylarda otur duu ve defalarca tanrlar katna yolculuklar yapt kabul edilmek tedir; bunu ok doal karlamak gerekir. Buda'n n sonsuz mutlu luk ve aydnlanm a diyarna ulamak iin bindii tat , bir stupadr . 13 Budistler stupaya eitli anlamla r verirler. Stupa hayat yolculuu nun sonunu gsteren bir simgedir; yaratc glerin hem merkez i hem mezardr ; Budist "lemesi"ni n gstergesi , tanrlar dnyasn a gtren bir ara ve iinde tapnmalar n yapld basbaya bir tanr lar tatdr . Borobudu r tapmak kenti , olaanst heybetli kitlesiyle ayn za mand a koskocama n tek bir stupadr . Stupa biimi Borobudur'd a toplam bin be yz defa kendini tekrarlar . Yani stupalar stupalar n iindedir , o stupalar da baka stupalar n iindedir . En stteki plat formda buluna n stupan n iinde ise gen Buda oturmakta , elleriyl e tapnm a hareketler i yapmaktadr . Peki , tanrlar a ulamak iin nasl tapnm a davranlar yaplma s gerekiyor? Bunlarla eski Hint metinlerind e vimanalar n pilotlar iin anlatlm buluna n belirli el kol hareketler i mi kastediliyordu ? Stupan n iinde otura n gen Buda , ok eski ve yanl anlalm bir teknolojini n uygulanmasnda n baka bir ey midir? stelik bu tek nolojiyi dnyan n br ucunda , Orta Amerika'd a da bulmuyo r mu yuz? Orada , Maya lkesinde , gklere saldrrcasn a dimdik ykse len basamakl piramitlerl e Hindistan'dakile r arasnda yalnzca ben zerlik yok; ayrca stupa iinde -pardon , gk tat iinde - gen tan ryla da karlayoruz . Onu Maya kenti Palenque'd e bir piramidi n dibinde buluyoruz . Ne var ki gzler nne serilen bu olgulara uzmanlarm z ku kusuz bambaka bir gzle bakmaktadr . Bakabilirler ; bu, onlar n hakk. Ama ayr ayr yrelerde birbirine benzeye n eyler anlata n ef saneler ve birbirine benzeye n mimari eserler arasnda enlemesin e balantla r kurmak da benim hakkm .

Kaynaka 1. Bopp, Franz: Ardschuna's Reise zu Indra's Himmet. Berlin 1824. 2. Josyer, G.R.: Vymaanila-Shaastra ot Science ofAeronautics. Mysore 1973. 3. Kanjilal, Dileep Kumar: Fliegende Maschinen im alten Indien; Dniken, Erich von: Habe ich mich geirrt? 4. Laufer, Berthold: The Prehistory of Aviation; Field Museum of Natural History. Anthropological Series, cilt 18, sa. 1, Chicago 1928. 5. Dniken, Erich von: Der Gtter-Schock. (Tanrlarn oku, Cep Kitaplar , 1993, istanbul) 6. Ramayana: The Warin Ceylon, anonim. 7. Kanjilal, Dileep Kumar: Vimanas in Ancieni India. Kalkta 1985. 8. a.g.y: Alm. ev.; Julia Zimmermann. Bonn. 9. Roy, Chandra Protap: The Mahabharata, Drona Parva. Kalkta 1888. 10. Wollheim da Fonseca, A.E.: Mythologie des alten Indien. Berlin 1856. 11. Getty, Alice: Ganesa - A Monograph on the elephant-faced God. Oxfor d 1936. 12. Rassat, Hans-Joachim: Ganesa, eme Untersuchung ber Herkunft, VVesen und Klt der elefantenkpfigen Gottheit Indiens (tez). Tbingen 1955. 13. Govinda, Lama Anagarika: Der Stupa - Psychokosmisches Lebens und Todes-symbol. Freiburg i. Br. 1978.

30

31

4. Blm MUAMMAL I ADA

Malta'da ok Eski alardan Kalma "Raylar" - Denize Batm Ray lar - On ki Bin Yandaki Taa Saati - Yeraltnda Tapnak ok Eski alarn Yiitleri - Btn Bunlar Tfan'dan nce Olmu.

Malta Adas Libya ile Sicilya arasnda , Sicilya'ya ancak yz kilo metre uzaklkt a yer alr. Ve bu Malta bilmeceyi sinesind e saklar . Ben bunlara sper bilmece diyorum ; nk arkeolojik adan hi bir kalba uydurulamyor . Bunlarda n birincisi tren raylarn a benze yen izgilerdir , ada halk "Cart ruts - Araba tekerlei izleri" diyor bunlara . zlere yle stnkr bakan kimse , gerekte n de bunlar araba tekerlei izi sanabilir . Peki , bir zamanla r yere gerek raylar d enmi , sonra da bunlar sklm olamaz m? Hayr olamaz . Niye ? nk raylar artra n izlerin enlerind e farkllklar vardr. Belki de bunlar gerekte n araba tekeri izidir. ki dingilli byk yk arabala r bu izleri am olamaz m? Hayr , bu da olanaksz ; nk iki dingil li arabalar n bilindii zere drt tekeri vardr. ki ift tekerlekte n ar kadaki , ndekinde n daha kk bir dn erisi izer. Bunu n sonuc u olarak birbiri iinde iki iz bulunmas gerekir. Oysa burada byle bir ey yoktur. Peki , tek dingilli araba olamaz m? Bu tahmi n de yine ay n nedenle , izlerin eni farkllk gsterdiinde n dolay sonu vermez . Aksi halde arabalard a bir genileyip bir darala n lastik dingiller bulun duun u kabul etmek gerekecektir . 1 Bu dorultud a baka grler de ne srld. Herhang i bir hayvann , rnei n kzleri n srtna atal dallar balanm olama z m? Bu dallarn ular yere sarktlp zerlerin e de ar ykler konu labilir; bu grkemli adada buluna n ynla tapna k iin megalit deni len ta bloklar bu yolla tanm olabilir. Ne yazk ki bu kuram n da ans yoktur. Malta'n n taban kiretandand r ve hayvanla r gerek ten atal dallar yllarca ve yllarca artlar sra srkleyip durmular - sa dallarn ucu yeri oymu olabilir; ancak bu durumd a hayvanlar n ayak izlerinde n bir patikan n olumas ve atal dal izlerini n ayn en de olmas gerekirdi. Oysa byle bir ey yoktur .

Bu ray benzeri izler bilmecesin i acaba ta bilyeler zeme z mi? Bilyeler bu oluklar n iinde yuvarlanabili r ve bilyeler zerind e hareke t eden tatlarla yk tanabili r mi? Bu neri de zm getir miyor; nk bilyelerin oluklar n iinde , Malta'd a grlenlerde n ok daha farkl iz brakmas gerekirdi. Bu konud a grlenleri n t myle bir eit sulama dzeni olduu bile ileri srld ; ne var ki bu tezin de geerlilii yoktu: zler dalar , vadileri ayor ve sk sk da ok dar dnemele r yapyordu . Son neri: zlerin iinde n sadece tek bir tekerlek geirilmi ola maz myd? Olamazd ; nk izlerde 72 santimetrey e kadar varan derinlikle r grlyordu . Bu durumd a tekerlei n de en az 70 santi metre izin iine girmesi gerekmekte . Oysa izler ylesine darack d nemele r yapyord u ki, bu kadar derine girmi bir tekerlei n yerin den kmldamas olanakszlayordu . zler konusund a ortaya atlm yirmi deiik gr ve bir yn speklasyo n var; gelgelelim hibiri bir zm getirmiyor . Kesi n olan nokta u: Malta'n n "Araba tekerlei" denile n izleri tarih nce si adan kalma benzersiz bir bilmecedir . En son varsaym , btn bu "raylar ebekesinin " Malta'dak i ,otuz megalit tapna a ar ykler tamak iin kullanld yolunda dr. Ne var ki raylar , bu tapmaklar n kilometrelerc e tesinde n ge ip gitmektedir . stelik Malta'd a yle yerler var ki bu izler doruca denizi n ii ne dalmaktadr . Dalgla r bu izleri suyun iinde takip ettiler ve 42 metre derinlie kadar ulatn saptadlar . Bir muamm a daha k mt ortaya. Nasl zmlenecekt i bu muamma ? Malta Adas bat m myd? Bence hayr . Burada biraz tuhaf kaacak bir karlatrm a yapalm: Bizim astronotla r da Ay'da izler brakmlard . Hatt a bir Ay otosu orad a saa sola dolatrlmt . Malta Adas , kire tanda n olumutur ; ki re ta slanrsa yumuar . Sakn UFO'la r topra n stnd e vals d nleri yaparak dolam olmasnlar ? Malta'dak i Mnajdra Tapnan a Gne Tapma da deniyor . Deniz yzeyinde n tam 84 metre yksekliktedir . Rzgr , bu kuml u tepeni n zerinde , yln yarsnda srekli uuldar; yakndak i deniz den de tuz kristallerini , tapna n harap olmasn hzlandrma k iin tayp durur. En yakn tapna k Hagar Kim sadece yarm kilometr e uzaklktadr . Mnajdr a tapna genel grnyl e dilli yonca yap rana benzer ; genilii 70 metre kadar tutmaktadr .
F:3
33

32 / Yce Tann'n n zinde

Paul Micallef adnd a Maltal bir kartograf , tapnakt a dakik l 2 mle r yapt ve artc bir saptamad a bulundu. Yaz gndnmn de, gne tam doarke n nlar , sadaki giri monolitinde n arkada ki oval mekn a gidiyor ve onun iinde sol kolda buluna n bir monoli tin stnd e eni dar , dikey bir k stun u oluturuyor . Ancak bu hep byle olmamtr . M.. 3700 yllarnd a n, monoliti n nn den geip arkada buluna n bir tan kenar na dokunuyordu . Bun a karn Muafta n 10.000 yl nce ise k stunu , bir lazer n deme ti gibi doruda n doruya daha tede buluna n sunak tan n tam or tasna arpyordu . K gndnmnde , 21 Aralk'ta ayn gsteri , bu sefer tam karda buluna n tarafta tekrarlanyor . Ne var ki burada , arka me knda bir sunak ta yoktur . Bu k oyununu n rastlant olmadn, gndzl e gecenin eit ol duu tarihlerd e tapnaktak i durum a baklmas aka gstermekte dir. Gne doarke n ilk nlar , her iki giri monolitini n arasnda n dikine dalp tapna n iine akmakta , kemerli kapn n altnda n gee rek salonu n ortasndak i byk sunak tan aydnlatmaktadr . Bu s rada olup bitenlerd e grlen kesin dakiklik , her trl rastlant olas ln ortada n kaldrmaktadr . nk k ya da yaz gndnmlerinde , tapna m sa ve sol ta rafnda , ilgili takvim monolitini n stnd e bir n stun u meydan a gelmektedir . Ancak bu monolitle r eit genilikte deildir. Sadaki nin eni 1,35 metredir ; soldakini n ise, 1,20 metredir . Sadaki mono litte gne stunlar hafif belirir; bylece hangi stunu n yzylm zn k gndnmn n belirtisi olarak olutuun u anlarz . Bu n stun u tan kenar na kadar gelmez; daha baka iki n stun u iin , tam da M.. 3700 ve M.. 10.000 dn m tarihlerind e olua n n stunlar iin llm gibi , yer kalmaktadr . 25.800 yllk bir zama n dilimi iinde n stunu , tan stnde ki devrini bir defa tamamlamtr . Tan eni bu n gsterisini n ba lang tarihin i bize bildirmektedir : Miladi tarihi n balamasnda n 10.205 yl nce olmutu r bu. Zama n iinde bylesine uzak gemie gidilmesini n kant ise, karlkl duran takvim monolitleridir . Tapna yapanla r onun takvi mini de yapmlar . Soldaki takvim monolit i 13 santimetr e daha dar dr; bu durumd a burada , her biri 6,1 santimetr e enind e iki gne n , stun u iin yer bulunmaktadr . Bu takvim monolit i daha enl i olmu olsayd , o zama n da gne n , arkada yer alan sunak ta nn tam ortasn a demezdi . 3 4

Toparlayalm : Bugn gne n sunak tan n stne dme mekte , soldaki daha kk monoliti n kenarnd a kalmaktadr . M. . 3700 ylnda da gne , sunak tan n merkezin e vurmuyordu ; 6,1 santimetreli k bir kesim eksik kalyordu . Bu olay, imdiye kadar bir defa cereyan edebilmitir : M.. 10205 ylnda . Sa ve sol monolitleri n birbirin e eit genilikte olmay , tap nan yapl tarihin i ortaya koyuyor. Miladi tarihi n balamasnda n 10205 yl nce n stunu , k gndnmnd e sadaki monoliti n tam kenarnd a belirmitir . Yine ayn ylda , yaz gndnmnd e g ne n , soldaki monoliti n ardnd a buluna n sunak tan n tam orta sna dmtr . Bylece tarih kesinlikle saptanyor : Olay M. . 102()5'te , yani gnmzde n yaklak on iki bin yl nce cereyan et mitir . Arkeoloji bylesi tarih saptamalarnda n kanr . Ta a ata larmzn sevimli dzenlerin i de batan sona alt st eder . Malta Gne Tapna ' ndaki dakik gne saati , onu yapanlar a ilikin karmlar a da yol amaktadr . Bu insanla r herhald e ilkel de ildiler , en aznda n astronom i ve takvim bilgileri asnda n hi de az gelimi dzeyde deildiler . Ayrca gelecek kuaklara -yani biz lere - ne zama n yaadklarn ve ne zama n ne yaptklarn bildir mek istedikler i de gn gibi ortada . Malta Adas'n n nc bilmecesi bakent Valetta'n n gne y kesiminde , gze arpmaya n kk bir sokakta sakldr. 1902 ylnd a burada garip eyler cereyan etti. Bir evin yapm srasnda inaat us tas yerde bir delik kefetti ve kimseye bir ey sylemedi . Malt a Adas'n n heme n her kesinde , yer altnda , tarih ncesi alarda n kalma meknla r bulunduun u biliyordu . Evin altnd a nasl bir hazi neni n bulundu u ancak bir hayli zama n sonra ortaya kt . Bugn bu tr yer alt meknlar "Hipogeum" diye adlandrl yor. Szc n kkeni Grek e "Hipo"; alt demek , "Gaia" da toprak . Bylece szc n anlam "toprakalt " oluyor. Sz konusu Hipoge um , birbiri stnd e yer alan birok meknda n oluuyor . Burad a maara girileri ve acayip odalar var, ayrca byklkler i birbirin den farkl birok da hcre . Bunlar n arasnd a kayalar n yontulmasy - la yaplm stunla r ve aplan daha kk direkler yer alyor; b yk giri blm n kubbesin i bunlar tamaktadr . Her ey kusursu z bir megalit yap ustaln n eseri grnmndedir . Belirgin izgiler , keskin kenarla r ve hatta heybetle ykselen ta kiriler gze arp -

35

maktadr . Burad a hibir ey eklenmi ya da tek tek paralar n bir letirilmesiyl e yaplm deildir. Her ey sert kayalar n yontulmas ya da oyulmasyla meydan a getirilmi . Monolitle r tek kesik yeri ol maksz n ta demeni n stn de ykselnektedir . Hcrele r ve stun lar da ayn tan oyulmasyl a yaplmtr. katl Hipogeum'u n en derin noktas , yer dzeyini n on iki metr e altna kadar inmektedir . Buray yapanla r ta ekiler kullanm olmaldr ; nk Mal ta'da oksidian-akmakta yoktur . Bylesin e dev boyutlu bir yeralt tesisinin planlayclar kimdi ? Byle bir tesisin ok acele ina edilmesi zorunluluun u Ta a in sanlarn a kim sylemiti? Buras niye yaplmt ? Hipogeum'u n amac bugne kadar anlalmamtr . imdi de sra kk Goz o Adas'nda ; buras Akdeniz'd e topl u ine ba gibi bir adack . Ne var ki bt n Malt a tapnaklarn n en by buradadr . Tapna k kompleksin e "El Gigantiya", deniyor ; "devler" demek . Buran n ok eskiden yaplm olduu , zaman n yap zerindek i tah ribatnda n kolayca anlalyor. Yapda kk talarla kocama n ta bloklar i ie yerletirilmitir . Kullanlan monolitleri n en by nn eni 7,81 metre . El Gigantiy a ayrca , Malt a Adas tapnaklar iinde bir efsaneyle balants buluna n tek tapnak . ykye gre bu rasn hamil e bir devanas ina etmi. Yap bittikte n sonra devana -

s, duvarlarn korumas altnda bir dev oul dourmu; bu dev oul ocukluk yllarn tapnakta geirmi. Devler sama bir kavram m acaba ? 3 Musa'nn 1. Kitab'nda devlerden sz ediliyordu. Orada bu devlerin ok eski alarn yiitleri olduunu, kahramanlklaryl a n saldklarn okuyoruz. Kutsal Kitap'a sonradan eklenmi Peygam ber Honok kitabnda da "Niye dev oullar rettiniz?" diye sorul 4 maktadr. Peygamber Baruh'a ilikin metinlerde de -btn eski metinler iinde en benzersiz olandr - devlerin says sz konus u ediliyor: "Ycelerin ycesi, yeryzn tufanla kaplatt ve tm canl 5 lar yok etti ve drt milyon doksan bin devi de." Malta'da n Fransa'ya yle bir srayacam, bu sefer Atlanti k kysna. Burada Brtanya uzanr ve Auray kasabasnn nnde Er Lannic diye kk bir ada vardr. Bu adacn kysnda menhirler , adeta suyun iine yryen askerler gibi Atlantik Okyanusu'nu n de rinliklerine dalmlardr .
Er Lanni c Adas'n n tam nnde , 33 tata n meydan a gelmi

kocama n bir ta ember i deniz tarafnda n rtlmtr . Frans z Br tanyas'm n kuzey kysnda , kk Saint-Paul-de-Leo n limannd a da, suyun iinde , 25 metr e derinlikt e heybetl i bir dolme n bulunur . Bt n bunlarda n sadece bir sonu kar: He m Akdeniz'd e hem de Atlantik't e su ykselmitir . lkele r km deildir. Yani talar n dikilmeleri , buzul ann sonlarnda , kaba bir hesapl a M. . 10. ve 11. yzyllarda olmutur . Bunu n mantksa l aklamas basit: On bin yl nce kimse su yun altnd a bir ey ina etmemitir ; bunlar n deniz dzeyinin stn de yerlere yaplm olmas gerekir. Ne var ki zamanl a deniz dzey i ykselmitir . Bylece de Brtanya'dak i menhirle r ve Malta'dak i raylar suyun altnd a kalmlardr . Bu blm n band a Malt a Adas'n n batm olamayacan sylemitim . Niin batm olamazd ? Byle bir olay cereya n etmi olsayd , bugn Malta'n n Gne Tapna'nd a insan etkileye n n oyunlarn a ap kalmak olana bulunamazd . Topra k tabannd a meydan a gelebilece k en kk bir kayma dahi , tapnakt a giri ve su nak monolitlerini n konumun u deiiklie uratrd . Oysa yle bir duru m sz konus u deildir; gne , 1993 ylnn 21 Mart'nd a da, doruc a iki giri monolitini n arasnd a belirmitir . Yce tanrlar n izini srerke n yalnzc a evrene bakmyorum . Za man zama n takvim talarn kurcalyor ya da kafam suyun altna so

kuyorum .
K a yna ka 1. Dniken, Erich von: Prophet der Vergangenhert. (Tanrlarn Ayak zleri, Cep Kitaplar, 1982, stanbul) 2. Micallef, Paul I.: Der prhistorische Tempel Mnajdra - Ein Kalender aus Stein, Malta 1991. 3. Bibel - D/e Heilige SchrHt des Alten und Neuen Testaments. VVrttembergisch e Bibelanstalt. Stuttgart 1972. 4. Kautzsch, Emil: O/e Apokryphen und Pseudepigraphen des Alten Testaments. Cilt 1 ve 2, Tbingen 1990. 5. RieOler, Paul: Altjdisches Schrifttum auBerhalb der Bibel. Augsburg 1928.

36 37

5. Blm CHICHE N ITZA VAH ORMANDAK MAYA KENT

Kukulkan in Bir Piramit - Mayalarn Top Oyunu ~ Rahiplerin Elin deki "tler" - Vahi Ormanda Bir Gzlemevi - Akl Ermez Takvim Bilgileri - Bulutlardan nen Gelitirici - Los Voladores Tanrlar in Merdivenler - Glge ve Ikla Bir Deha Gsterisi.

Bugn turistleri n grmeye geldii Maya kentler i iinde Chichen tza'n n zel bir yeri vardr. Bu tapna k kenti Yukatan Yarma das'ndad r ve hem Merida'da n hem de oteller kenti Cancun'da n asfalt yollarla balantldr ; o nedenl e rahat a gidilebilmektedir . Ye terli paras olan iin kk bir uak kiralama k olana da vardr . ispanyollar n gelmesinde n nce Chiche n tza , Yukatan'd a en neml i Maya merkezlerinde n biriydi. Bugn ise ksmen restore edil mi harabeleriyl e pek grkemli , pek etkileyici bir izlenim uyandr maktadr . Dinsel nitelikli yaplarn ortasnda , otuz metre ykseklik

ayakla oynand ve bu arada topa gsle , kafayla , ayak bilei ve baldrla vurulabildii halde , Tok-a-to k oyunund a topu n kullanm bambakayd . Topa ne el dokundurulabiliyord u ne de ayak. Top v cudu n ani tepkisel hareketleriyle , yani kala , srt , dirsek , diz veya kafa vurularyl a dier oyuncular a aktarlyordu . Oyuncula r sraya rak topu n stne atlyor; ok sert olan topa omuzlan , kollan ve v cudu n dier ksmlaryla vuruyor; fakat asla ellerini veya ayaklarn kullanamyorlard . Alann iki yanndak i duvarlarda , 4 metre yksek likte duvara yerletirilmi birer ta halka bulunuyordu . Oyunu n amac, ii dolu kauuk topu halkan n iinde n geirme k ve kar ta km oyuncularn n bunu baarmalarn nlemekti . Bir oyuncunu n eli veya aya topa arparsa , bu, o oyuncunu n takm iin eksi pua n oluyordu . Meksika fatihi Herna n Cortes , dnerken , Aztekli oyuncular dan kurulu tok-a-to k takmlarn spanya'y a getirmi. mparato r V. Karel' n sarayndak i kibar takm , bu Kzlderililer i ilkin pek ilgisiz ce seyretmiler ; ama ok gemede n -yle naklediliyor - ortalkt a t kmaz olmu. Herkes soluun u kesip oyunu seyre koyulmu ; nk oyun gerekte n soluk kesiciymi. Eski Dnya'd a byle bir e yin ne ei ne benzeri varm. Burun kemikler i km , kemikler na ho sesler karara k krlm , hatta bir oyunc u lm ve oyun alann dan dar tanm . Bir spanyo l grg tann n bildirdiin e gre , teki oyuncula r da dizlerinde n ve baldrlarnda n neml i yaralar al

teki Kukulkan Piramidi yer alr. Piramit, kenarlar 55,50 metr e uzunluunda kare biimi bir taban zerinde ykselir ve konumuyl a bir takvim simgesi oluturur. Birbiri stnde yer alan dokuz plat form halinde ina edilmitir. Piramidin drt yannda birer merdi ven vardr ve bu merdivenler 91 basamaktr. Basamaklar en yukardaki platformda kk bir kutsal odann nnde son bulur. He r merdiven 91 basamak olduuna gre 4 x 91 = 364 sonucunu verir; buna en st basamak eklenirse 365 says, yani bir yln gn says kar. Ayrca piramidin drt cephesinin drd de, zerleri sanatkra ne sslerle bezenmi 52 adet ta levhayla blmlere ayrlmtr. 52 says ise Maya takviminde bir yln tamamlann n ifadesidir. Chichen tza'da bir de nl bir top oyunu alam vardr. Burad a Tok-a-to k oynanrm. Bu oyun, uzunluu 40 metre, eni 15 metr e olan drtgen biiminde bir avluda oynanyor. Avlunun iki yan di 1 key bir duvarla kapatlm oluyor. Mayalar olsun, Meksika yaylasndaki Aztekler olsun bu oyunu , ii kauuk bir topla oynuyorlard. Bugnk futbolumuz daha ok

mlar. Bu oyunda yenilen takm oyuncularn n tanrlara kurban edilip edilmedii konusunda uzmanlar gr birlii iinde deildirler. Ben de bu kanda deilim; nk oyuncular ldrlm olsayd, bylesine zor bir oyunu oynayabilecek iyi takmlar kurabilmek olanakszlard. stelik byle ucunda lm bulunan koullarda bu top oyunundan kim zevk alabilirdi? Chichen tza'daki oyun alan epeevre kabartma heykellerle donatlmtr; bunlar kurban trenlerini olduu kadar Mayalar n dinsel yaantlarndan sahneleri de yanstmaktadr. Bu kabartmalar dan birounun neyi anlatt gnmze kadar aklanabilmi deil dir; zellikle bunlardan biri, ok ssl giyinmi rahiplerin ellerind e
tuttuklar nesnedir . Bir uzman , btn ciddiyetiyle , bu nesneni n bir

"t" olduunu bana sylemiti. Chichen tza'nn ba tanrs Kukulkan ya da Kukumatz diye ad landrlyor. Orta Amerika'nn dier blgelerinde ona "Ouetzalco atl" da deniyor. Kastedilen hep ayn figrdr ve bu Kukulkan, gele39

38

neksel sylentiye gre , uzak bir lkede n ya da gklerde n Maya l kesine gelmitir. Kukulkan , br adyla Kukumatz , teki adyla Qu2 etzalcoat l hep tyl , yani kanatl bir ydan halind e betimlenmitir. Dny a gezgini olarak yeryznd e paralel olgularla karlama k beni hep artmtr . Msr'da , Krallar Vadisi'nde , firavunlar n b yk bir debdebeyl e gmldkler i bu yerde de kanat h ylanlar kar mza kar. Gz alc renklerl e boyanm olarak onun resimlerin e birok firavun mezarn n duvarlarmd a rastlyoruz . Meksika'd a yaam Mayala r ile uzak Afrika'daki Msrlla r arasnda , ku uuu on be bin kilometr e uzaklk var. Yalnzca bu uzaklk deil , ayrca zaman faktr de bir engel olarak karmza kyor: Msr firavunu I. Thutmosis , M.. 1492'de Krallar Vadisi'n de defnedildi . Bu firavunu n Mayalar n kanatl ylannda n haberda r olmas olanakszd ; nk Mayalar n en eski kenti Tikal , bu firavu nun lmnde n drt yz yl sonra kurulacaktr . yleyse uan tyl ylan motifi , birbirinde n zaman ve corafya bakmnda n bu kada r uzak iki yerde nasl oluyor da ortaya kabiliyor ? Bu sorunu n cevab belki bamz n zerindedi r de bizler farkn da deiliz; tpk uaklar n gkte braktklar izlere bakmaym z gi bi. Ardnda bulutta n kuyruun u srkleyere k gelen ve gm gibi parldaya n bir kafa, teknoloj i bilgisinde n yoksun bir gzlemci tara fndan pekl , uan bir ydan olarak alglanp , o ekilde resmedilebi Biz yine Chiche n tza'ya dnelim . Byk Kukulka n piramidi nin yannda , daha kk birka kesik piramit , top oyunu alan ve bezeklerind e kutsallk hleleriyl e yine tanrlar n yer ald birka ta pnak vardr. Chiche n tza'da da gkten inmi tanrlar a 3 rastlyoruz . Arkeologfarc a "Ar Tanrlar " diye nitelendirilen bu garip balkl varlklar , Bakireler Tapna denile n tapna n birok stunun u ss ler. Bunlar bir yerden aaya iniyormuasn a balarn ne uzat m , dirseklerin i bkm , bacaklar n sanki bir kzan stnd e yo ku aa vadiye doru hzla kayyormu gibi yukarya kaldrm du rumda resmedilmilerdir . Chiche n tza'dak i en byk haciml i yap , Kukulka n piramid i ya da bir stunl u tapna k deildir , gzlemevidir . Restore edilmi bu lunan bu byk mimar i eseri , gnmzd e bile sanki moder n bir yl dz gzlemeviymi gibi bir izlenim uyandrmaktadr . Vahi bir orma nn ortasmda , yuvarlak konumuyla , teras halind e olanca grke miyle ykselmektedir . kesimind e helezo n bir merdivenl e en tepe deki gzlem yerine klmaktadr . Burada Maya mitolojisini n belirl i

4 0

yldz durumlarn gsteren delikler ve aralklar vardr. Bu grkeml i yapnn d duvarlarnda , bir zamanlar , kimi kanat h kimi kanats z birok tanr resmi bulunuyordu ; gnmz e bu resimlerde n anca k baz parala r kalabilmitir . Mayala r astronomiy e ar dereced e meraklydlar . Bunu Dres den Kodeksi denile n belgeden reniyoruz . Bu belge spanyo l istila s felaketinde n artakalabilmi Maya elyazmasmda n biridir. Dres den Kodeksi 4saylar ve tarihlerl e doludur . Bu renkli elyazmasn n on bir sayfas , Vens gezegenini n astronomi k niteliklerin i ieriyor . Saydar n ve tarihleri n sraya konulmas , Mayalar n bir Vens yln 583,92 gn olarak hesapladklarn gsteriyor . Bu eski Maya elyaz masn n iki sayfas Mars' n yrngesin i kapsamakta , drt sayfas J piter , Satrn , Kutu p Yldz , Orion ve lker takmyldzlar ile kiz ler burcun a ilikin bilgiler vermektedir . Mayala r Gne ve Ay tutul masn n zamanlarn kestirmeyi de biliyorlard . Hazrladklar cetvel lerden , bu corafi blgede gemiteki ve gelecektek i Gne ve Ay tutulmalar olaslklar renilebiliyor . Dnyan n Gne evresindek i yrngesini n zamann Mayala r 365,2421 gn olarak hesaplamlardr . Bu sonu , bir yl 365,242 4 gn olarak ngre n bizim Gregorye n takviminde n daha dorudur . Mayala r ayrca eitli gezegenleri n aralarndak i ilikileri de dor u olarak biliyorlard ; yani Mars , rnei n pi noktasnd a dururke n Ve ns' n Jpiter' e gre nered e bulunacan hesaplyorlard . Mayala r 5,6 bunu hesaplamay biliyorlard . Peki , nerede n biliyorlard? Uzma n kiiler , bunu , yzyllar sren gzlemlerden , sihirli bir zorlamada n kusursuz bir takvime geip , bir eit tutkuda n matema tie ulama diye aklyor. Belki dorudur ; ama bugn bunu kim aratr p dorulayabilir ? te yandan gz nnd e bulundurulaca k bir nokta daha var: Mayala r yle bir corafi blgede ve yle mete orolojik koullar altnda yaadlar ki lkeleri , g srekli gzlemle meleri iin hi de ideal olanakla r sunmuyordu . Geni haciml i tro pik yamur bulutlar , ylda alt ay gkyzn n net gzlemlenmesin i engelliyordu . Buna karn Mayalar , Vens'n yrnge tarihlerin i ylesin e doru biliyorlard ki, bu bilgi alt bin yllk bir zaman dilimi iind e sadece bir gnlk sapma gsteriyordu 7. 8 9Gelgeleli m Maya halk , bu alt bin yl boyunc a var olmu deildi. ' ' Mayalar , Kukulka n veya Kukumat z ya da uetzcalcoat l dedik leri tanrn n retici statlar olduun u sylyorlar . Eski ykler e gre , bu Kukulkan' n yz bir maskeyle rtlym . ok acayi p bir apkas varm ve boynund a da ldayan bir gerdanlk tarm ,

41

ayak bileklerin i de yine ldaya n kk halhalla r sslermi, Ort a Amerika halklarn n gelenekse l sylentilerin e gre , insanla r bu tan rdan matemati k ve astronom i bilimlerin i renmiler , el sanatlar 10 n bellete n ve yasalar koyan da o ym u . " Dou u da "doast " diye anlatlyor . Gerekletirdi i kalknm a yardmnda n sonra "cen net suyunu n kysna" ekilmi ve orada kendi isteiyle kendisi m yakm. Bylece de Mayalar n tasar m dnyasnd a sabah yldz ol ma mertebesin e ulam. Sylentinin ikinci bir ekline gre , gkler de bir yere gizlenmi. nc bir sylenti ise, Kukulkan' n sihirli y lan kayna binip yurdun a dnd yolundadr . Bt n bu sylenti lerin ortak yan , Kukulkan'i n uzak bir gelecekt e geri dnecein e da ir sz vermi olduun un vurgulanmasdr . imdi yeniden Mayalar n gzlemevin e ve takvimine dnelim . Orta Amerika halklar zama n evrimler i iinde yaarlar. En k k evrim 52 yldan oluur. Ve bu halklar , gksel retici ustalar n be lirli bir zama n aralnda n sonra kendilerin e dnecein e gerekte n inanmaktaydlar . 52 yllk zama n evrimin e olan bu inan , onlar a felaket getir mitir. 1519 ylnda ispanyol fatihi Herna n Cortes , Orta Ameri ka'ya geldiinde , bir rastlant sonuc u tam o srada byle bir takvi m dnem i tamamlanm bulunuyordu . Gere k ovalk kesimdek i Maya lar , gerekse yksek yaylalardak i Aztekler bu yzde n Cortes'i n geri ye dne n Kukulka n ya da en aznda n bu tanrn n bir elisi oldu u kansn a vardlar . Bu nedenl e de onu hediyelerl e ve tantanayl a kar ladlar. stilaclar durum u heme n kavradla r ve bu yanl anlama dan en rezil biimd e yararlandlar . Mayalard a grlen , bu tanrn n geriye dn inancn a kou t inanlar , birok eski dinde ve dnyan n eitli yrelerind e de var dr. Eski Ahit'te (Ahd-i Atik'te) Peygambe r Hano k ile halefi lyas'n ateler saan bir arabayl a gkte kayboluun u hatrlamaya n var m? nanl bt n Mslmanla r Mehdi'ni n ve bt n Hristiyan lar sa'n n dn p gelecei gn beklemiyorla r m? Bu geriye dn dncesini n kkeni Eski a'dad r ve yeryzn n her yannd a can lln korumutur . amz n dinlerind e de varln srdrmtr . Orta Amerika halklarn n efsanelerin e gre , ok eski zamanlar da bu gksel retici ustalarda n drd yeryzn e gkten inmi. 52 yl sonra , yani Maya takvimin e gre en ksa evriminin sonund a dnme k iin gezegenin evresind e on defa dnmlermi . Bu inan gnm z folklorun a yansmtr . Mayala r bu inan bir trenl e canlandrrlar . Bu tren , Maya tre n yerlerind e dikili du ran bir direin nnde ; son zamanlard a da Meksik o kentind e antro -

poloji mzesini n nn e dikilmi bir direin nnd e yaplmaktadr . Rengren k garip giysili drt Kzlderili , bu direin evresind e nc e dans eder; bu srada flt alarlar , ark sylerler . Beinci bir yerli nin verdii komutl a drt Kzlderili , diree asl iplere trmanmay a balar. Direi n tepesin e varan , ipin bir ucun u diree dolar , b r ucunu ya gsne ya da sol ayak bileine balar. Yine beinci Kzl derili'ni n bir komutuyl a drt adam kendilerin i direini tepesinde n aaya koyverirler ; eller yere yneliktir , grnler i eitli kabart malard a grle n tanrlar n grnler i gibidir. pleri n boyu yle ayarlanmt r ki, her Kzlderil i elleriyle topra a dokunmazda n n ce, direin evresind e tam on defa dnm e olanan bulur. Dr t Kzlderili'ni n on er defa dnmesi , elli iki saysn verir. Bu da Maya zama n evrimini gstere n saydr; gksel retici ustan n geri dnmes i bu evrimin sonund a olacaktr. " Mayalar n rahip mimarlar bir baka dahic e ii de baarmlar dr; bu da gnmz e kadar bir zama n makines i gibi bir ilevi yeri ne getirmitir . Burad a ylda iki kez , bahar n ve gzn balangcn da, yani 21 Mart ve 21 Eyll'd e tekrarlana n bir olay sz konusu dur . Byk Kukulka n Piramiti'ni n konum u iin yle bir yer seil mitir ki, yln bu iki gnnd e benzersi z bir gsterini n seyredilmesi ne olanak vermektedir . 21 Mart sabah doan gnein nlar, pira midin dou cephesin e vurur. Gne ykseldike gne n da, yer den balayp basamaklar teker teker trmanara k tepe noktasn a ula r. Bu srada merdiveni n iki kenarnd a Tanr Kukulkan' n sembol tyl ylan grnts oluur. Bu grnt , ylann ba yere yneli k olmak zere yukarda n aaya dorudur . Piramidi n dokuz basama boyunca , gnein douu srasnda , k ve glgede n meydan a ge len bir grnt , tam merdive n kenarlarn n stne , yani tyl yla nn stn e der. Gne ykseldik e bu k ve glge oyununda n bir kvrm eridi oluur , merdive n kenarnda n aaya yava yava srnere k kayar ve sonund a aydnl n ortal kaplamasyla kaybo lur. 21 Eyll'd e ayn gsteri , bu sefer aksi ynde olmak zere , sey redenler i hayretle r iinde brakr . Bt n bunlar , tanrlar n hizmetindek i rahipleri n geometr i bilgi sinde n kaynaklana n bir byk gsteridir . Maya astronomlarn n da hice bir oyunu , ta halind e gelecek kuaklar a aktardklar bir bildiri dir. yle ki Maya elyazmalar okta n ry p gittii , tapnakla r okta n yklp kt halde , syleyecein i aka sylemektedir : Tanr Kukulka n uzaydan yere indi, bir sre insanla r arasnd a

42

43

kald ve onlara birok ey retti. Sonund a da daha sonra gelecei ni vadedere k insanlar terk etti. Jaguar rahiplerini n 13 kitabnd a bu du rum yle yazlmtr : "Onlar yldzlarn yolundan inip geldiler... Gkteki yldzlarn si hirli dilini konuuyorlard. Tm belirtileri onlarn gklerden geldiini gsteriyordu. Ve eer bir daha aaya inerlerse, bir zamanlar yaattk lar eyleri yeniden dzenleyeceklerdi."

K a ynaka 1. Grunfeld, Federic V.: Spiele der Welt - Tlachtli. isvire, UNICEF Komitesi. Zrih tarih yok. 2. Girard, Rafael: Die ewigen Mayas - Zivilisation und Geschichte. Zrich 1969. 3. Riese, Berthold: Geschichte der Maya. Stuttgart 1972. 4. Frstemann, Ernst: Die Astronomie der Mayas; Das Weltall. Berlin, 4. yl, say 19, 1 Temmuz 1904. 5. Dittrich, Amost: Die Korrelation der Maya-Chronologie; Prusya Bilimler Akademisi, Fizik-Matematik Semineri Tutanaklan'ndan, sa. 3, Berlin, 1936. 6. Frstemann, Ernst: Blatt sechzig der Dresdener Maya-Handschriift; Das VVeltall. Berlin, 6. yl, sa. 16,15 Mays 1906. 7. Henseling, Ftobert: Das Alter der Maya-Astronomie und die Oktaeteris; Forschungen und Fortschritte, Nachrichtenblatt der deutschen V/issenschaft und Technik. Berlin, 25. yl, sa.3/4, ubat 1949. 8. Dittrich, Arnost: Der Planet Vens und seine Behandlung im Dresdener Maya-Kodex. Prusya Bilimler Akademisi, Fizik-Matematik Semineri Tutanaklan'ndan zel Bask, sa. 24, 1937. 9. Rovvan-Robinson, Michael: Mayan astronomy; New Scientist, 18 Ekim 1979. 10. Lehmann, VValter: Die Geschichte der Knigreiche von Colhuacan und Mexiko. Stuttgart/Berlin 1938. 11. Nicholson, rene: Mexican and Central American Mythology. Londra/New York 1967. 12. Dniken, Erich von: Der Tag an dem die Gtter karnen. (Tanrlarn Geldii Gn, Cep Kitaplar, stanbul, 1986.) 13. Makemson, VVorcester M.: The Book ofthe Jaguar Priest, Tizimin'ln Chilam Balam kitabnn aklamal evirisi, New York 1951.

44

6. Blm KUTSAL ZGLE R

Alfred Watkins'in Kefi - Olanaksz karm - Almanya'daki Kutsal izgiler - Santiago de Compostela'ya Uzanan Yldzlar Caddesi - Karlsruhe zerindeki Be Keli Yldz - Danimarka'dan Delphi'ye - Yunanistan stndeki Geometrik A - Tanrlarn Olu Apollo'dan Selamlar.

dnemi n kutsal yerlerindeydi . Hristiyanlatrm a srasnda , kimbili r ne zaman , ateli keiler eski pagan dinini n tapnm a yerlerin i ykmlar ve ayn yerlere kendi dinlerini n ibadet yerlerin i kurmulard . nl Stoneheng e ta emberi , Salisbury kentini n kuzeybatsndadr . Stonehenge'de n ekilecek dmd z bir izgi Old Sarum'dak i ta a hy zerinde n eski Salisbury'y e ular . izgiyi ekmey i srdrrseni z Salisbury kenti katedral i zerinde n Clearbury'ye , orada n da Frankenbur y Camp' e varlr. Bt n bu yerler tarih ncesi dnemd e de vard. Salisbury katedral i de Hristiyanlk ncesi dnemi n dinsel tre n alanlarnda n biri stnd e (2 ) ina edilmiti. Yzlerce rnekte n sadece bir tanesidi r bu. Nasl olmut u da ta ann insanlar , kutsal yerlerin i dmd z bir izgi stnd e sralanaca k ekilde kurabilmilerdi ? Bunlar byle kurabilmey i kim akl edebilmi ve kim bu ii baarabilmiti ? Dahas var, ne diye byle diziler oluturmulard ? nce bir izgi ekmile r de ardndan , rnei n Stonehenge , bu izgiye gre mi yaplmt ya da nce Stoneheng e vard da , izgi daha sonra m izilmiti ? Her iki olaslk da bizi olanaks z karmlar a gtryor . Ee r nceli k Stonehenge'd e ise, bu durumd a daha sonrak i kuaklar n bir

Bir tez kantlanmam bir varsaymdr . nsa n bir gr ortay a atar. Herke s yapabilir bunu ; ama ortaya att gr kantlama k da o kiinin boynunu n borcudur . Bu blm n band a ben de bir tez ortaya atyor ve bun u olabildiinc e en iyi biimd e salam temeller e oturtma k istiyorum . Tezim u: Binlerc e yl nce , insanla r hen z Ta a'n yaarken , birileri yeryzn n stnd e geometri k bir a kurmutur . Birok Ta a toplum u kutsal yerlerini n dmd z izgiler stnd e bulunmasn a zellikle zen gstermilerdir . He m de bu izgiler ,

binlerce kilometre uzakla kadar ip gibi dmdz uzana n izgilerdir. Her izgi, bir geometrik eklin de tamamlaycsdr . Bu tez kabul edilir gibi deil. nk Ta a'nda yaam atalarmzn kutsal yerlerini birbirinden uzak yerlerde, stelik ip gibi dmdz bir srada dizilecek ekilde kurabilmeleri iin gereken lmleri yapacak ara-gerete n yoksun olduunu biliyoruz. He m bunu ne diye byle yapmalydlar ? 1921 Haziran'nd a ngiliz fotoraf Alfred Watkins, baz megalitik yaplara giden en ksa yollan harita zerinde arad, amac buralarn resimlerini ekmekti. Bu yaplarn bulunduu yerleri,
kk krmz dairelerl e iaretledi . Birde n hayretle r iinde kald .

izgiler ana gre hareket etmi olmalar gerekirdi, oysa hibi r yerde byle bir an kaydna rastlanmyor. stelik o zamanla r harita diye bir ey yoktu, yaz da henz bulunmamt . Ayrca Ta a yaplan deiik zamanlarda ortaya kmtr. Aksini ele alalm: izgiler a daha nce kurulmu ve Ta a yaplar dah a sonra m ortaya kmtr? Stonehenge'ni n kuruluunda , ilk yapl aamasndan nce, yani en azndan 4800 yl nce byle bir izgiler an kim kurmu olabilir? Bu nitelikte izgiler Almanya zerinde de izilmitir. Bir rnek : Wiesbaden kentinin kuzey kenarnda Neroberg vardr; buras
eskiden bir pagan tapnm a yeriymi. Burada n gneydo u ynn e

aretlenen yerlerin hepsi dmdz bir izgi stnde yer alyordu ; 1 buralara eline bir pusula alarak atla rahata gidebilirdi. Bu dz izgilerden bazlar, ne gariptir ki, kiliselerin ye apellerin bulunduu yerlerden de geiyordu. Alfred Watkins durumu abuk kavrad. Hristiyan tanklar, Hristiyanlk nces i
50

ekilen bir izgi, Wiesbaden kentinin merkezinde n geip Mainz'i n eski kent blgesine, oradan da Worms ve Speyer kentlerini n 3 katedrallerine ular. Btn bunlar rastlant m? Aachen, Frankfurt , Wrzburg, Nrnberg ve Donaustau f kentleri dmdz bir izgi zerinde yer almlardr. yz
51

kilometr e kadar uzana n bu izgi Walhalla'd a sona erer. Burad a byk Almanlar n ansna kurulmu tapnak , efsaneye gre 4 Kuzey'i n tanrs Odin'i n lm salonuydu. Gzle grlmeye n izgilerde n bir a tm Avrupa'y kaplar. 48. ve 49. enlemle r arasnd a bir izgi Strasburg'u n gneyind e balamaktadr . Bu izgi douda n batya doru bir yn izleyere k kk yerleim yerleri Saint-Odile , Balmont , Vaudigny , Domrmy , Vaudeville , Joinville , Fontainebleu , Domblain , Louze , La Belle Etoile , Pierrefite , Chartres , La Loupe'ta n geip Atlantik't e k k bir ada olan Quessant't a sona erer. Bu izgi zerind e adlar sralana n kent veya kasaba merkezler i deil , bunlar n yaknnd a ortaya karlm buluna n megalitik kalntla r 5 yer almaktadr. Bunlar byle bir izgi zerind e kurmakl a uzak atalarm z neyi amalamt ? Yoksa hibir amalar yok muydu ? Ya da kutsa l merkezlerin i baka yerlere deil de buralara kurmalar iin atalarmz birileri mi ynlendirmiti ? spanya'n n kuzeybat ucunda , hac ziyareti yeri Santiag o de Compostel a vardr. 1989 ylnda Papa II. John Paul , drdnc dnya genlik gnn kutlama k zere genleri oraya ard . Yaklak yz bin gen Papa'n n arsna uydu ve bu genleri n te biri de oraya varmak iin iki yz kilometreli k bir yolu yryere k at. Ne var ki onlar bu yolu yrrlerke n Hristiyanl k ncesi an bir izgisini izlediklerini n farknd a olmadlar . Efsaneler , imparato r arlman' n Santiag o de Compostela'y a hac ziyareti yaptn bildiriyor . Bu yolculukt a imparator a bir "Yldzlar Caddesi" yol gstermitir . Ger i bir efsane bu ve arlma n hibir zaman Santiag o de Compostela'y a gitmemitir ; ama byle bir yldzlar caddesi vardr . Bunu n doru olup olmadn anlama k iin, isterseniz imdi eliniz e bir atlas ya da bir harita alabilirsiniz . Yldzlar Caddesi , tam 42 derece 46 dakika enlemde , Piren e Dalar zerind e douda n batya doru uzanr . Burada bt n yerleim birimleri , yalnzca ayn enlem zerind e sralanmak la kalmaz , ayrca hepsini n adm n ayn kk szckte n tredii grlr . Yldz szc Latince'd e "stella"dr. Bunda n Franszc a "etoile" ve spanyolc a "estralla" kmtr . imdi haritay a bir gz atnz. Les Eteilles kasabas gznz e arpacaktr ; buras Katalonya'd a Luzena c yaknndadr . Bu kasabay Pireneleri n gne y

52

tarafndak i Estillon izler; sonra da Sompor t geidind e Lizarra , Pamplon a dolaynd a Lizarraga , Leon dalarnd a Liciella ve Gali zia'da Aster kasabalar sralanr. Btn bu yerleim birimlerini n ad larnd a kk szck hep "yldz"dr. Varlacak son noktan n 5 ad da, Santiag o de Composte a da yldz szcnde n tretilmitir. Bu yerlerin hepsinin , Ta a'nd a birer kutsal merkez olduu nu sylemeye bilmem gerek var m? Peki , btn bunlar nasl toparlay p bir sonuca varacaz? 42 derece 46 dakika enlemd e uzana n Yldzlar Caddesi , Akdeniz ky sndan balayp dmd z bir izgide dalar , tepeleri ayor ve Atlan tik Okyanusu'n a ulayor. Bu iin byle planlanmasnd a kimleri n katks olmutu ? pheciler , deiik yerleim noktalarn n pekl dz bir izgi zerind e birbirlerin e balanabilecein i ileri sreceklerdir . Baz yer ler iin doru olabilir bu; ama adlarnd a nedens e hep ayn szc k kk buluna n yerler sz konusu ise, bu grn dorulu u su gt rr. Esoterikle r (irekiler) , bylesi garip izgilerin yeraltnda n be lirli made n damarlarn n gemesinde n dolay meydan a geldii d ncesindedirler . Onlara gre bu damarla r Ta a'nd a yaam atalarmzc a fark edilmi , yerleri saptanm ve kutsal merkezle r zellikle buralara kurulmutur . Bu gr eitli yrelerd e buluna n baz kk blgeler iin do ru olabilir; fakat her jeolog ok iyi bilir ki, rnei n bir demir veya al tn damar hibir zaman , hibir yerde yzlerce kilometre , stelik dm dz bir izgide uzanmaz . Baka bir aklam a aramak zorundayz . Belirli yerlerin dev boyutlu bir be keli yldzn ularnd a bu lunmas da ayn dereced e artc deil mi? Byle bir be keli yl dz Almanya'd a Karlsruh e kenti zerindedir . Bu yldzn 7 varl 8,9 o blgede yaayan Dr. Jens Mller tarafnda n kefedilmitir. Karlsruhe'ni n kuzeyind e Eggenstein'd e bir kilise vardr; bu kili se pagan ann bir tapnm a yerinde ina edilmitir . Burada n Karls ruhe kentini n iinde n geen dosdor u bir izgiyi gney ynnd e e kersek , Klostervvald' a varrz. Buras da Hristiyanl k ncesi ada pagan din trenlerini n yapld bir yerdir. Burada n bat ynnd e ekilecek dz bir izgi Bchelber g kilisesine ve orada n douya eki lecek dz izgi de Klein-Steinbac h kilisesine varr. Karlsruhe'ni n g neybatsndak i Sankt VVendelin kilisesi yldzn bir ucun u oluturur ; burada n izilecek dz bir izgi doruca balang noktasna , Eg- genstein kilisesine ular .

53

Bu konud a tamamlayc paray Knielinge n kasabasnd a bulu yoruz; buras , gnmzd e Karlsruhe'ni n genilemes i sonuc u bu kenti n bir semti haline gelmitir. Balangc bilinmeye n ok eski bir zamanda n beri Knielingen'i n armasnda , ne gariptir ki, be keli bir yldz vardr. Bu yldzn kasaba armasn a nasl ve ne zama n gir diini ise kimse bilmiyor . Dikkatl i bir aratrc olan Jens Mller'i n gzne daha baka artc ayrntlar da arpmt . Be keli yldz olutura n dorular da altn kesit oranlar vard. Altn kesit ne demektir ?
1000 (Altn Kesit) B 618 A 382 C

AC/AB-AB/B C RNE K _ - . - _ Herhang i bir doru paras eit olmaya n ce, kk paran n byk paraya oran; byk btnn e orann a eit olursa , buna altn kesit

. ,* iki paraya blnn parann , dorunu n denir. in ilgin ya

n, bu ilemin istenildii kadar srdrlebilmesidir . Blnmdeki bu orantlar, Karlsruhe'nin zerindeki be keli yldzda da grlyor. Sankt Margareten kilisesi, Sankt AVendelin - Klosterwald izgisinde altn kesit yapmaktadr. (Altn kesitin b yk parasn Klosterwald - Sankt Margareten, kk parasn da Sankt Margareten - Sankt Wendelin dorular oluturuyor.) Ayn durum teki gzerghlar iin de sz konusudur . Rastlant denilip bu durumun aklamas yaplabilir. Gelgelelim imdi sizlere anlatacaklarm iin, rastlant denilen o kocaman s nakta pek yer bulunamayacaktr . Danimarka , Viking kalelerinin yurdudur. Bu kaleler iinde en tamnm Trelleborg adn tar. Bu kale, daire biiminde bir kule ile bunun nnde yer alan, yine yuvarlak baka kuleden oluur. Burada bir zamanlar Vikinglerin oturduu kesin; nk arkeolog lar burada Vikinglere ait tahta paralar, mzrak ular, aletler ve hatta kk ss eyalar bulmulardr. Bu buluntu paralarnn aa yukar 1000 yllarndan kalma olduu anlalmtr .
Buna rame n Danimarkal arkeologlar , bu kaleni n ilk kurucu 54

larnn Vikingler olmad grndedirler ; nk burada gze ar pan planlam a ve dzeni n Vikinglerce gerekletirilmi bulunmas pek olas deil. Ayn kuku Eskeholm , Fyrkat ya da Aggersborg gi bi teki Viking kaleleri iin de geerli . Bir ey daha var: Vikingler kalelerin i hep su kenarlarn a kurar lard. Aggersborg kydan 40 kilometr e ierdedi r ve Trelleborg'u n denize olan uzakl da 3 kilometredir ! Gze l bir yaz sabah amat r bir pilot olan Danimarkal Pre ben Hansson , tek motorl u uayla havalan p Viking kalesi zerin 10 de birka tur att. Bu srada Trelleborg'u n ayn ldek i daire bi imli tabyalarn ve topra n stnd e sralanm elips biimindek i 16 kalnty grd. Arkeologla r bu 16 kalntn n Viking gemileri ol duun u sanyorlard . Yerdeki bu kalntlar n bir yay olutururcasn a sralanm olmalar , Prebe n Hansson' a parabo l antenler i hatrlatt ve iinde n gelen bir sese uyarak ua otomati k pilota balad. By lece rastgele utu. 67 kilometr e sonra ikinci Viking kalesinin , Eske holm'u n zerindeydi . Bunda da pek olaand bir taraf yoktu; an cak iki nokta arasndak i balant dmd z bir izgi halindeydi . Prebe n Hansso n ayn rotad a umay srdrd . Yz kilometr e sonra uak Fyrkat arkeoloji k blgesine ulamt . Uu , yine dm dz bir izgi zerinde , bu sefer daire biimind e heybetli bir kale

olan Aggersborg'a kadar srd. Preben Hansson, ku uuu top lam 218,5 kilometrelik bir mesafeyi am ve bir iplie dizili inciler gibi dz bir izgide sralanm drt Viking kalesinin zerinden ge miti. Evine dnen Preben Hansson, bu dz izgileri yerkre stn de uzatt. Bir doru Berlin'den geerek Alpler zerinden Yugoslav ya'ya gidiyor ve sonra eski Grek kenti Delf'de son buluyordu . Eski Grekler, sonradan kehanetleriyle nlenecek olan Delfi'yi dnyann gbei sayyorlard. Delf tmyle tanrlarn olu Apollo'ya adanmt. Apollo'nun baka nitelikleri de vard: Ik tanrsyd, ayn zamanda saln ve hekimliin de tanrsyd. Ayrca gen insanln retici ustas kabul ediliyordu . artc olan durum, eski Greklere ait ne kadar kutsal tapn ma yeri varsa, hepsinin aralarnda belirli geometrik ilikilerin bulun mas ve hepsinin doru izgilerle Delfi'ye balanm olmasdr. te size insan afallatan birka rnek : Delfi'yi Olimpia'ya, Olimpia'y Atina'daki Akropolis'e bala55

yn. Ekena r bir gen kar ortaya . imdi de Delfi'de n Nemea'y a bir doru izin , bu sefer iki gen oluur. Delfi-Akropolis arasn ya da Delfi-Olimpi a arasn altn kesite gre bln ; altn kesitin b yk parasn n Delfi'de n Nemea'y a olan uzaklk kadar olduun u saptarsnz . imdi Olimpia-Delfi dorus u ile Delfi'de n 90 dereceli k ayl a uzatlaca k bir doruyu birletirdim . Bu doru Dodoni'd e sona ere cektir. Dodoni'de n Olimpia'y a bir izgi ekelim. Yine bir ge n oluacaktr . Bund a bif gariplik yok mu? Dodoni-Delf i arasn alt n kesite gre boln . Heme n greceksini z ki uzun para ile Olim pia-Delf i arasndak i mesafe tam bir eitlik gsterecektir . Sparta-Olimpi a arasndak i uzaklk , Sparta-Atin a arasndak i mesafeni n altn kesitini n byk parasn a eittir . Birka rnek daha : Kutsal bir yer olan Delfi ile Epidavro arasndak i uzaklk , Epi : davros Delos uzaklnn altn kesitini n byk parasn a eittir , yan i % 62'sidir . Olimpia-Kalki s arasndak i uzaklk, Olimpia-Delo s dorusunu n altn kesitini n byk parasn a eittir , yani % 61,8'idir . Delfi-Teb arasndak i uzaklk, Delfi-Atin a uzaklnn altn kesi tinin byk parasn a eittir , yani % 61,8'idir . Epidavros-Spart a arasndak i uzaklk , Epidavros-Olimpi a ara

nu koyun ve bir daire izin. Bu daire Spart a ve Taros'ta n geecek tir. Bu sefer Taros' u merke z olarak aln , izilece k daire gneyd e Knossos'u , kuzeyd e Kalkis'i kesecektir . Delos' u merke z yaparsa nz, daire Teb'de n ve Ege Denizi'ni n te yakasnd a Trk topran da zmir'de n geecektir . zmir , eski Symrna'dr . Buras da tarih n cesi ada bir tapnm a yeriydi. Bu ilikileri dier bt n yerleim bi rimleri arasnd a da grebilirsiniz . rnekle r pergel oynatlara k oaltlabilir . Eski Yunanista n ge ometri k prensipler e gre kurulmutur . Bunu n da pek artc olmamas gerekecei kantlanabilir ; n k Yunanista n en byk matematikilerde n birini , klid'i karm tr. Bu byk matematik i M. . 4. yzyln sonlarn a doru yaad . Yazd,on be eserde matematii n ve geometrini n bt n konular 13 n ele almtr. klid , Eflatun'u n adayd . Eflatu n filozoft u ve politikayl a da urayordu . klid'i n verdii dersleri de dinlemiti . Eflatun poli tikac olduun a gre , yap sipariler i konusund a etkili rol de oynaya bilirdi. Mimarla r da, kutsal yerleri belli bir geometri k sistem iind e ina etmek direktifin i onda n alm olamazla r m ? Hayr , olamazlar ; bylesi bir varsaym yanltr . nk bt n bu yerlerde tarih ncesi alard a da, yani Oklid'de n ok nce de

sndaki uzakln altn kesitinin byk parasna eittir, yani % 61,8'idir . Delos-Eleusis arasndaki uzaklk, Delos-Delfi arasndaki uzak ln altn kesitinin byk parasna eittir, yani % 61,8'idir . Knossos-Delo s arasndaki uzaklk, Knossos-Kalkis arasndak i uzakln altn kesitinin byk parasna eittir, yani % 61,8'idir . Delfi-Dodon i arasndaki uzaklk, Delfi-Atina arasndaki uzakl n altn kesitinin byk parasna eittir, yani % 61,8'idir . Delfi-Olimpi a arasndaki uzaklk, Olimpia-Kalki s arasndak i uzakln altn kesitinin byk parasna eittir, yani % 61,8'idir . Bu oyun bylece tm Yunanistan stnde srdrlebilir . Olympia'dan Kalkis'e olan uzaklk da, Olimpia-Delo s altn kesiti nin byk parasna eittir . Gze arpan dier bir zellik de, bir yerleim birimi merke z alnarak izilecek dairenin zerinde mutlaka iki yerleim birimini n daha eit uzaklkta yer almasdr . Knossos, Girit Adas'ndadr. Knossos zerine bir pergelin ucu-

kutsal merkezler vard. Ayrca bizim anladmz anlamda lmler yapabilecek teknik aletler de yoktu. stelik bu kutsal yerlerin birou sradalarla, en gebeli arazilerle, hatta denizlerle birbirinden ayrlm durumdayd . yle ya, Yunanistan topranda n plak gzle Ege Denizi'ni n te sindeki zmir'e de, gneyde Girit'e de baklamazd . Peki, o halde Ta a insanlarn , kutsal yerlerini geometri k bir dzen iinde kurmalar iin kim ynlendirmiti? Btn bunlar n anlam neydi? Yunanistan'dak i geometrik olgularn, Danimarka'd a Viking kalelerine dek ip gibi dmdz uzanan izgiyle ilikisi neydi? Hatrlayalm: Delfi, tanrlarn olu Apollo'nun kutsal mekny d. Greklerin kendileri de bu Apollo'nun aslnda nereden geldiini bilmiyorlard. Apollo'nun tartlmayan yan, onun tanrlarn babas Zeus'un ocuu olmasyd. Bilinen dier bir zellii de, her yl bir ka haftalna Delfi'den kp gitmesiydi; Apollo bu yolculuu "Ku zey rzgrnn tesinde" yaayan "Hiperbor" adl uzak bir halkn ya nma uarak yapyordu .
Herhang i bir gre balanm deilim; dolaysyla da tam bir

56

57

tarafszlkla akl yrtebilirim . Apollo kimdi? Zeus'u n olu. Nere de duruyordu ? Bulutlar n stnd e bir yerde. Ne yapyor? Beendi i bir yere iniyor ve buras insanla r iin Dnya'n n merkez i oluyor . Neden ? nk insanla r burad a onda n tler alyorlar . Apollo kal knma yardm olarak etkinliklerd e bulunuyor . Dny a zerind e yap t uulard a basit uu aygtlarnda n yararlanyor . Bu tr aygtlar Hin t gelenekse l metinlerind e baz tanrlar n kullandklarn gryo ruz. O zamanla r da, bugn olduu gibi , uzak mesafele r en ksa ro tayla alyordu ; bunu salayan da elbette hava yoluydu . Apollo da bu yolla bir yerlere gidiyor ve insanlar a bir eyler retme k iin ora larda bir sre kalyor. Kald yerlerde bir kutsal merke z oluuyor . nsanla r bu kutsal yerleri kurarlarke n aslnda bir uu rotasn a gr e dmd z bir izgi zerind e bunu yaptklarn fark etmiyorlar . Yuna nistan'd a grle n geometri k gariplikler i ya da bugnk Karlsrah e zerind e gze arpa n be keli yldz baka nasl aklayabiliriz ? 14 Bu eit oluumla r daha baka birok yerde var. Yce tanrla r bunlar belirli amalarl a brakmlardr . Bunlarl a iki hedef gtm olmaldrlar : Dnya'y a ini yapm bir uzayl ekibi , bu dev be keli yldz larla uzaya iaret gndermitir . Gerekte n de pentagra m denile n bu tip yldz , mitolojid e yer alan neml i bir simgedir . Eski gnosti k

Kaynaka 1. Watkins, Alfred: The Old Straight Track. Londra 1970. 2. Devereux, Paul, ve Forrest, Robert: Straight Lines on an Ancient Landscape; New Scientist, 23-30 Aralk 1982. 3. Fesler, Richard: Protokolle der Steinzeit. Mnih 1974. 4. a.g.y: Die Steinzeit liegt wr deiner Tr. Mnih 1981. 5. Charpentier, Louis; Santiago de Compostela. Olten 1979. 6. Guichard, Xavier: Eleusis Alesia - Engu&te surles Origines de la CMlisation Europeenne. Abbeville 1936. 7. Mller, Jens M.: Karlsruhe - Stadt der Pyramide; PARA, Zeitschrift fr Psychologie und vemandte Gebiete. 12. yl, sa. 2,3,4, 1985. 8. Kili, G. H.: Karlsruhes unsichtbare Geometrie; Zeitschrift fr Kosmosophie. Sa. 1,1984. 9. Mller, Jens M.: Geomantie in Mitteleuropa. Karlsruhe 1988. 10. Hansson, Preben: Und sie waren doch da. Mnih 1990. 11. Manias, Theophanis N.: The Invisible Harmony of the Ancient Greek World and the Apocryphal Geometry of the Greeks. Atina 1969. 12. Helm, Reinhard, ve Riemer, Thomas: Von heiligen Linien und heiligen r ten. Halver/Dortmund 1987. 13. Rogowski, Fritz: Tennen und Steinkreise in Griechenland; Mitt'eilungen der Technischen Universitt Carolo-Wilhelmina. 8. yl, sa. 2, 1973. 14. Allesch, Richard: Herzogstuhl: Kultstein der Druiden? Sonntags Journal. Klagenfurt, 6.3.1977. 15. Mehrere Autoren: Bildlexikon der Symbole. Mnih 1980. 16. Dniken, Erich von: DieSteinzeitwarganzanders. Mnih 1991.

okullarnda "alev saan" yldz olarak gsterilmi ve mutlak gcn 15 belirtisi saylmtr. Geometri k dzen iindeki btn bu kutsal yerlerle, bu be k eli yldzlarla ve bin kilometrede n fazla uzaklklar ip gibi dmd z dorultuda aan bu izgilerle bambaka bir hedefe ulalmak isten mitir: nsanln geleceine. Gn n birinde, gelecein insanlar, zerinde yaadklar yery znde lmler yapabilecek bir dzeye gelirlerse, er veya ge, bu geometrik zelliklerin gze arpaca dnlmtr . O zaman el bette, bugn benim sorduum gibi sorular sorulacakt. Grdkleri mizi yle bir hatrlayp u sorulan yneltmek zorundayz: Bt n bunlar nasl olabildi? Ta a'ndaki insanlarn, arazilerini dev pentagramlarla iaretlemeleri ya da kutsal yerlerine geometrik zellik ler "vermeleri iin bir nedenleri yoktu, iin iinde baka birilerini n olmas gerekiyor. Peki, uzak gemiimizde bu ileri baaranlar, by lece uzak geleceklere, doru sonular karabilme olanan veren 16 ler kimlerdi?

58

59

7. Blm TANRILARA RESMLE R

Tepe Biiminde Resimler - Da Doruunda Yldz emberi '- 250 Metre Yksekliinde bir amdan - Dnyann En Byk Resimli Kita b - Nazca'daki artc Oyun - Pisti Andran izgiler BirAirbus ndi.

Uzu n yllar Kuzey Amerika ktas tarihte n yoksun bir yre ola rak nitelendirildi . Ger i burad a Kzlderilile r yaamt ; ama beya z adam onlar , pek kibirli bir tutunl a aalad. Hi bu "ilkeller" ta rih sahnesind e bir rol oynam olabilirle r miydi ? Gelgeleli m bu arada tablo deiti. Kzlderililer e ait binlerc e kaya resmi ortaya kt. Kzlderilileri n gelenekse l sylentileri , yara tla ve tanry a ilikin efsaneler i bugn etnologlar n balca konula 18 r halin e gelmitir.

Geen son krk yl iinde daha baka eylerin de varl fark edildi. Aslnda bunlar binlerce yldan beri, bulunduklar yerlerde arazinin bir paras halinde gzler nndeydi; ama kimsenin dikka tini ekmemiti. Bunlar "lndian mounds" denilen Kzlderili tepele ridir. Colorado Irma'nda n Meksika'ya, Kayalk Dalar'nda n Bir leik Devletler'in kuzeyinde Appalai'ye kadar her yerde bunlarda n binlercesi vardr. Bu Kzlderili tepeleri insan eliyle yaplm setler dir; kimi bizon, kimi ku, ay veya kertenkele, kimi de insan eklin dedir. Bazlar mezar olarak da kullanlmtr; ama ou sanat eseri niteliindedir ve ancak havadan baklnca btnyle grlebilmekte dir. Birleik Devletler'in Ohio devletinde, bakent Columbus ile Newark arasnda dev boyutlu bir sekizgen vardr ve buradan pek uzak olmayan bir yerde, Adams County'de , Portsmout h kentini n batsnda da ylan biiminde bir tepe bulunmaktadr . Arazi zerin e izilmi bu ylan resmi, drt yz metre uzunluktad r ve uzan bo yunca kk Bush-Cree k rmann kvrmlarna - e n azndan akn tnn yukar kesiminde - tam bir paralellik gsterir. Ylann ba, tepemsi arazinin daha yksek olan kesimindedir; birka kvrm yapan

6 0

kuyruk ksm, sonu gelmez bir ejderh a gibi 400 metrede n fazla uza np bir sarmald a sona erer . Kzlderilileri n bu kocama n arazi resimleriyl e aslnda neyi amaladklarn bugne kadar anlam deiliz. Kzlderil i halklar n airetle r halind e blndn ve her aireti n manda , kartal , kurt , zellikle ylan gibi hayvanlar sembol olarak armalarn a koyduklar n biliyoruz. Arazi zerindek i bu dev resimlerle , acaba yukardak i bi rilerin e iaret mi verilmek istenmiti ? Bu birileri kim olabilir ? Yine bu nitelikt e ancak havada n farkedilebile n baka bir g rnt , Birleik Devletler'i n Wyoming eyaletinde , Big Hor n Da' nn doruund a buluna n Medicin e Wheel'dir , yani Heki m emberi . 9 Kzlderililer arasnd a hekimli k ile bycl k eanlamldr. Medicin e Wheel , Big Hor n Da'nd a insan eliyle yaplm, 25 metr e apnd a kocama n bir ta emberdir . embe r 28 dilime b lnmt r ve d kenarnd a da birbirinde n farkl byklklerd e U biimind e ta ynlar vardr . 70'li yllarn balarnd a Colorado'd a Boulde r gzlemevinde n Prof. John Eddy , Medicin e Wheel'i n baz yldzlar a ynelik durum da olduun u saptad . emberi n d kenarndak i U biimli yerleri n birinden , bir dilim boyunc a daireni n merkezin e baklaca k olursa , bahar balangcnd a Sirius'un * douu gzlemlenebilmektedir .

teki gzlem dorular emberin merkezinde n gemeyip aksi ne U noktalarnda n ikisini birbirine balamakta, bylece de baha r balangcnda Aldebaran'n veya Rigel yldznn douu grlebil mektedir. emberin ana ekseni ve uygun dilimler boyunca da gne in douu, bahar veya gz balangcnda izlenebilmektedir . Wyoming Hekimlik emberi, hepsi de astronomik ilevli olan ynla sistemden biridir. Peki, bunun ardndaki sr nedir ? Ta a insanlar da gkte parldayan kl noktalarn ekicili ine kendilerini kukusuz kaptrmlard ; doal bir davrantr bu. Kzlderili astronomlar da belirli yldzlarn grnmeleri ve kay bolmalar zerine dnceler retmiler, bunlar belirli talarla ia
retleme k yoluna gitmilerdi ; bu da anlal r bir davrantr . Bu aba

y yzlerce yl srdrmeleri sonunda ay, yl, gn olarak belirli za man saptamalarn a ulamlar; bu da rahiplere birtakm olaylar k hin gibi nceden bildirme olanan vermitir. rnein, Byk K(*) Sirius: Birbirine benzemeyen iki yldzdan oluur. Sirius A, gkteki en parlak yldzdr. Gnei n 16 kat kuvvetinde radyasyon yayar , (.n )
61

takmyldznd a yer alan Sirius, kuzey yarmkr e gnd e en parla k yldzdr . Gkyzn e bakan insan n adeta gzne batar. Eski Msr llarn bir Sirius takvimi kullanm olmalarn n neden i de herhald e yldzn bu zelliiydi . Peki , ya Adlebaran' a ne diyeceiz? Bu yldz 48 milyon kilometreli k apyla Boa burcunu n en byk yldzdr ; ama te yanda n iki yz kadar tek yldzda n oluan bir kmeni n ta mamlayc paras halind e Yedi Sreyya'ya oranl a pek az gze ar pan bir durum u vardr . nsanol u meraklanmay a balayal beri , her biri baka srlarl a dolu milyarlarc a k noktasn n oluturdu u bir kubbeyi hep ba nn zerind e grmtr . Karsnd a suskun ve kusursu z bir grke m halind e ldayan bu kubbe , onda nice zlemle r uyandrm , onu ni ce dnceler e gtrmtr . Bu zlemle r hayalgc iin de bire r gdyd . Kayan yldzlar , geceni n grkem i iinde sessizce ve by k bir hzla hareke t ediyor , belirli k noktalar trl ekiller oluturu yor , bunla r burlar , takmyldzlar halind e bekleiyordu . nsanla r orada , gk kubbed e bir yerlerde baz tanrlar n yaadn yalnzc a sezmiyor, bunu biliyorlard da. nk bu tanrlar , bu retici usta lar, uzayda n aaya inmiler ve yeryznd e yaayanlar eitmiler di. Krk ciltlik tarihi bir yaptn yazar Sicilyal Diodor , iki bin yl nce bir zamanla r tanrlar n uzayda n gelip yeryzn e indiklerin i

yordu. Bu resimlerd e gzler , burunlar , azlar, hatt a stilize izilmi bir jaguarn gvdesi grlyordu . Ancak belirli bir ykseklikte n ba klrsa grlebile n bu resimlerin , vahi ormanla r iinde yaayan K zlderililer e ne yarar olabilirdi ? Gelgeleli m bu nitelikte , yani gklere ynelik resim iaretler e daha baka yerlerde de rastlanyor . Gne y Peru'd a Mollend o ken tinde n aada llere ve ili'ni n Antofagast a iline kadar uzana n blgede gklere ynelik iaretle r saysz denilece k kadar ok. Bunla 12 rn kimi l dzlkleri n stnde , kimi tepeleri n yamalarndadr. Bunla r dev boyutlu drtgenlerdir , oklardr , kvrk basamakl merdi venlerdir ; dalar n yamalar ileri trl sslerle bezenmi drtgen lerle doludur . Baz aratrclar , bu iaretleri n bir ksmn n yaz ola bilecei kansn a varmlardr . Peki , kimin iindi bu yazlar ? ili'de Trapaca r l'nd e plak bir tepeye , 121 metr e boyun da robot a benzer bir ekil izmitir . Bu robotu n banda n semboli k nlar fkrmakt a ve robot sa elinde kk bir maymu n tutmakta dr. eklin evresind e drtgenler , emberle r ve elipsler bulunmakta dr. Los Angeles'i n gneydousund a Colorad o rma'n n kysnda ki Blythe kasabas yaknlarnd a yere kazlm kocama n insan ve hay van resimler i vardr. Bunla r da btnyl e ancak havada n grlebil

yazmtr. O zamanlar insanlar henz ok ilkel yaratklarm; onla rn birbirlerini yemelerini yasaklayan bu tanrlar olmu. nsanlar sa natlar, madencilii, alet yapmay, ev inasn, dilleri ve yazlar da bu gksellerden renmiler . Ve insanlar, bu gizemli retici ustalarn, geri dneceiz diye sz vermi olduklarn bildikleri iin de onlara iaretler hazrlam lar. Bu iaretler dev boyutlu ekiller, semboller ve kocaman binalar dr, hepsinin ortak yan, ancak havadan bakldnda grlebilir ol malardr . 1978 ylnda, o srada Ekvator'da Quito Katolik niversitesi ar keoloji fakltesi dekan olan Rahip Porras, vahi ormanlar iinde bir 11 kent kefetti. Bu kent, Ekvator'da Upano Irma kysnda, Mac as kentinin 40 kilometre kuzeyindeydi. Rahip, bu kentin Gney Ameri ka'nn en eski kltrn temsil ettii grndeydi. Bugne kada r esasl biimde incelenmemi olan kent kalntsnda drtgen biimin de 180 tepe vardr. Bu tepelerin bazlarnda kenar uzunluklar 800 metreyi buluyordu. Bu doldurma ykseltiler, havadan bakldnd a -yerden bakldnda gze arpmayan - resimlere dn -

10

mektedir . Tabuk'un 200 mil gneyinde, rdn snr yaknnda, Arabis tan lnde, uzunluklar 100 ila 200 metre arasnda deien birok geometrik ekil izilmitir yere. Bu ekiller, birbiri stnde yer alan piramit biiminde genler oluturmakta , genlerin tepelerind e byk bir halka bulunmaktadr . Bu ekillerin de hepsi ancak hava dan baklrsa grlebilmektedir . Aral Gl evresinde, uydu resimlerinin deerlendirilmesi sra snda, Sovyet jeologlar garip bir keif yaptlar. Kap Duan'da n ora k styurt Yarmadas'nn ilerine kadar geni bir alanda, yerlere izil mi acayip, keli ekiller gzlerine arpmt. stelik bu ekil ler birka yz kilometre boyunca hep grlyordu. lkin bunlar n hayvanlar iin yaplm itler, yani bir eit dev boyutlu allar olaca sansna kapldlar; ama bu grten ok abuk vazgeildi. Gr len ekillerdeki olaanst ller, insanlarn tasarlayabilecei b yklk, uzunluk, genilik gibi llerin snrlarn ok ayor, insan zihni iin bu lleri alglanamaz klyordu. Sovyet arkeologlarn -

62

63

dan birine gre , insan bu genlerde n birinin bir kenar boyunc a ta tla uzun sre gidebiliyor , bu srada arkeolojik bir antn stnd e yol aldn fark bile etmiyordu . Peru'nun Pasifik kysnda Pisco adnd a bir balk kasabas var dr. Burada , Pisco koyunda , plak bir dan yamacn n bir kesimi acayip bir iaretle kapldr. Denizde n gelen kimse , bu iareti hayl i uzakta n fark edebilir. aret , dili dev bir yaba ya da ok koca man kollu bir amda n diyebileceimi z bir grnmdedir . ekil 250 metre boyundadr ; yabann atalnda n her biri 3,80 metrey e kadar genilik gstermektedir . areti n zemini beyaz renkli , tuz ie rikli , kristalli bir maddedendi r ve l frtnas ekilleri kumla kapla d zaman , her defasnd a bu madd e sayesinde ekiller kumlarda n ok abuk arnabilmektedir . Bu ekillerin kim tarafndan , ne za man yapldn ve ne ifade ettiini bilen kimse yoktur. Kesin olan , bu ekillerin gelip gitmesiyle ilgili bir iaret olmaddr . nk ko yun nnd e kk bir ada vardr , bu da ekillerin denizde n grl mesini engellemektedir . Zate n koy da kuzeyde n ve gneyde n kapa l olduunda n ekiller ancak birka kilometr e yaklalnc a grlebil mektedir . Pisco'nu n ku uuu 160 kilometr e gneyind e nl Nazc a dz l , dnyan n en byk resimli kitab uzanr . Buraya ilikin yazla rm yazdm 1968 ylnda n bu yana Nazc a konusu gncelliin i hep srdrmtr . Nered e bir tartmay a katlsam , heme n Nazc a sz konusu edilmitir . Her defasnd a karma kan sayn hasmlarm n benim Nazca'y a ilikin yazdklarmda n hi haberler i olmadn sap- tammdr . Nazc a bir l dzlndedir . Bu dzlk yaklak 8 kilometr e uzunluktad r ve stndek i ekillerle izgiler , 1939'da New York Long Island niversitesi'nd en Dr. Paul Kosok tarafnda n kefedil mitir. Bu keif bir rastlant sonucu olmutur ; nk Kosok , bu o rak ve ssz Nazc a ovasnn stnde n tek motorl u spor uayla ge erken , aslnda eski su kanallarn n gzerghn izlemek niyetindey di. Bu srada altnda birden dev boyutlu ekilleri ve 13 pistleri andr r acayip izgileri grverdi. Akl ermez bir grntyd bu. Heme n deiik grler ne s rld. Bunlar nkalar a ait eski yollarn kahntsd r denildi . Faka t yol dedikleri grntler , birbirin e paralel uzanyor ; bir yerde bir-

6 4

denbire balayp bir yerde birdenbir e bitiveriyordu . Bunlar a yol de meni n anlam yoktu . 1946'da corafyac Maria Reiche , Amerikal Kosok'la bulutu . Kosok'u n ekmi olduu fotoraflar , bu gen Alman bayan ylesi ne heyecanlandrd ki tm hayatm Nazc a dzl bilmecesin i z meye adad. Bayan Reiche , bir benzeri bulunmaya n bu izgileri il kin astronomi k bir takvimle balantl sand; nk izgilerin birka 14 yaz ve k gndnmlerin e tam uyum gsteriyordu. Dah a sonr a bu gayretli aratrmac , Nazca'n n tmyl e astronomi k ierikli bir grnt sergilemesi olasln dnd ; nk kazlm birka e kil, takmyldzlar artra n grnmdeydi . Bugn ise btn ba lar ne eilmitir ve sadece bunlar n sihirli izgiler olduun u syle mekle yetiniliyor . Gerekte n acayip izgiler bunlar. nceci k olanlar , yere kazl m ekillerin uzants gibidir. Eni seksen metrey e kadar genileye n ok kalnlar , ou kez iki kilometrede n fazla dmd z uzanyor , sonra da birden bitivermektedir . Bunlar n aralarnd a ve yanlarnd a uzana n bir sr ince izgi vardr; bir cetvelle izilmi gibi kilometre lerce uzanmakta , piste benzeye n byk alanlar a yaklap bunlar a bir n demet i gibi katlmaktadr . Ayrca bir doa harikas gibi da yamalarnda n yukar dmd z trmana n izgiler de vardr , bei bir birine paralel olanlar da. Dik alarla birbirini kesenleri de vardr , sekiz yz metre uzunluund a yamuklar n iinde sona erenleri de. Ve btn bu ana eksenleri n aralar yere kazlm kk balk , ku, rmcek , maymu n ve insan resimleriyl e doludur . Nazc a dzl iin neler ileri srlmed i ki... Amatr arkeolog lardan biri , araziyi tmyl e scak hava balonlarn n kalk pisti ola 15 rak nitelendirdi. nka hkmdarlar "Gne'i n Oullan" diye ad landrlmyo r muydu ? O halde bunlar n cenazelerini n byle bir ha va tatna konulu p Gne'e doru yola karlm olmalar pekl dnlebilirdi . Bir televizyo n profesr ise Nazc a dzln n nka ncesi a n bir spor alannda n baka ey olmad savn ortaya att. ekille r de Kzlderilileri n spor yarmalaryl a ilgili olarak koyduklar iaret lerdi. Bu gr ciddiye alrsak , byle bir blgede spor yarmalar nn yapldn nasl aklarz ? Nazc a ovasnda yamur ylda en faz la yarm saat yaar; yer kupkurudu r ve koucular n bin kilometr e karede n geni bu dzlkt e gzden kaybolmalar iten deildir. Hi F:5 / Yce Tann'nn zinde 65

bir nka , atletleri n turlarn tamamlarke n hangi iareti n evresin den dolandn kestiremezdi ; stelik millerc e uzakta dahi bir dam la ime suyu yoktu. Spor alan savn gdenlerl e alay edercesin e o garip ekilleri n birou da dimdi k da yamalarndayd . Bu iaretle ri izleyerek komak ise tek szckle olanakszd . Ayrca spor alan tezi , kilometrelerc e uzana n ve ok geni olan izgileri aklayabile cek bir gr ortaya koyamamtr . Bilmeceni n zm aranrke n bilgisayarla r da devreye sokul du. Astronomi k iliki noktalar var myd? Hayr , sadece tek tek 17 dar izgiler yldzlar a yneltilmiti. New York Eyalet niversite si'nde n antropoloj i profesr Isbell , Nazc a problemin i tmyl e bir 18 darbed e zmleyiverdi. "Kzlderililerin" dedi , "tarla rnlerin i depolayaca k ambarlar yoktu. Bu yzde n iyi rn alna n yllard a halkn ar orand a oalmas , kt rn yllarnd a da alkta n krl mas tehlikesi vard." Peki , ne yapld? Bay Isbell buna , tarmsa l rn fazlasn dengeleme k iin ova insanlar yeterli enerji harcaya caklar trense l uralar a yneltildiler , cevabn vererek sorun u hal lediyor. Zrva ! Berlinli bir profes r de adeta devrim denilece k bir nerid e bu lundu . Kzlderilile r seraplar grmler ; havan n ufukta yaratt bu olaanst renk oyunlarn resimle r halind e yere kazma k hevesin e

gisi daha nceydi ? Yumurt a m tavuk mu? Yere kazl resimle r mi , seramikle r mi? Bence , yredek i gariban yerlilerin , orak l dzl ne o dev figrleri , srf bunla r seramik vazolard a da bulundu u iin kazm olabileceklerin i kabul etmek hayli zor. steli k bu vazo teorisi , kilometrelerc e uzana n izgiler iin hibir aklam a getiremi yor . nandrc ve kantlayc bir z m ileri srlncey e kadar ben , 25 ylnce ortaya atm olduu m grm korumay srdrece im. nka hkmdarlar kendilerin i "Gne'i n Oullar" diye adlan dryorlard , yani uzayda n gelmi o gizemli retici ustalar n soyun dan geldiklerin e inanyorlard . imdi gzm n nn e bir uzay gemi sini getirebiliyorum ; eski Hindistan'd a Vimana denile n trde n in san tayan bu gemi , uzayda yrnged e buluna n bir istasyonda n kal kp Nazca ovasna ini yapmaktadr . Yabanc astronotlar n ini yap mak iin piste gereksinmeler i yoktu. Orad a kimse olmasa da uzay gemisi ini yapabilirdi . Byle bir gemi -ister rpa n kanatlar , ister helikopterlerdek i gibi rotorlar , ister yumuak hava yastklar olsu n fark etmez - ini arasnd a l yzeyind e mutlak a bir etki yapacak , bir iz brakacaktr . Bylesi bir ini iin zemini n ok yumuak oldu

kaplmlard. Haydi, yledir diyelim. Peki, piste benzeyen o izgile ri nasl aklayacaz? Nazca dzlndeki ekillerin, dev yapl rme zincirlerin g 20 nmze kalabilmi izleri olduunu ileri sren aratrclar oldu. Perulu arkeolog Profesr Kaufmann-Doig , izgi numunelerin i uan kedi-tanrlan n sembolleri diye tanmlad . Bunlara benzer daha bir yn gln zm nerisi var. Hep sinde de hep ayn kusur gze arpyor: Yrecilik. Konuya ilgi du yanlarn hepsi, sadece Nazca dzl erevesi iinde kalp zm burada aram, baklarn bu ukur ovann telerine evirmemitir .
Unutula n nokta , byle dev boyutlu ve gkyzn e ynelik iaretleri n

yalnzca Nazca'da bulunmaddr . O halde btn bu iaretlerde or taklaa olan gd neydi? Son zamanlarda bilmecenin zm yolunda yeni admlar atl d; bu dorultuda Nazca Kzlderililerini n seramikleri k noktas yapld. Gerekte n de bu seramiklerdeki figrler, l dzlnd e
yere kaznm resimler e ounlukl a benzerli k gsteriyordu . Gelgele lim kimse kp da buna bal olan u soruya cevap veremiyor : Han 66

u itirazn yapacaklara, Amerikallarn Ay'a nasl indiklerini hatr latrm. Orada da ayn sorunla karlalm; ama Amerikallar bu nu zmlemilerdi . Kzlderililer, bu inii yakn tepelerden ve dalardan seyretmi ler ve tanrlarn yapt bu ie akl erdirememilerdir . Grdkler i ateler pskren, parltlar saan, grltler karan bir nesnedir ; gkten gelmi ve yerde tozu dumana katmtr. Dnya dndan ge lenler ise analizler ve lmler yapmakla uramlar, belki de ya kndaki dada bir s kurmulardr . Uzaydan gelen bu ziyaretilerin Dnya'da aylarca kalm olma lar dnlebilir; bu srada bir de pist ina etmi olabilirler. n k buyruklar altnda yeterince bedava i gc vard. Bu kalk-ini alan, hi kukusuz, uzay yolculuu yapan gemiler iin deildi; Dn ya atmosferi iinde oradan oraya gitmede kullanlan eitli tiplerde ki uu tatlar iindi . Nazca dzlnde hibir pist yoktur diye itirazda bulunacakla ra da altndan kalkamayacaklar u soruyu ynelteceim: Peki, ne dir buras? Bu resimlere dikkatle bakp onlar belleinize gzelce
67

yerletirin . Ne bunlar iin bir yardm m dokunabilir , ne de bu re simleri ortada n kaldrabilirim . Burad a grdm z Nazca'n n bir resmidir , orijinal bir resim , kamuoyunda n srekli karlm resim lerinde n biridir. nsanlar n Peru'da, Nazc a dzlnde , yalnzc a in ce ince izgiler , pistlerle asla kyaslanamayaca k izgiler bulunduu nu sanmalar istenmitir . Oluturulma k istene n bu hayali ykt m iin zr dilerim . , Bugn pistlere benzerli k gstere n bu uzun ve geni izgileri n stn e kocama n jetleri indirip kaldrma k olana vardr. Bu olana bilgisayarla deneyere k saptadk . Byle bir uan inii ve kalk iin yeterinc e yer bulunmaktadr . Ya yere kazlm ekiller ? Dny a dnda n gelenler ekip gittikte n sonra insanlar , gky zne ynelik bu iaretler i yapmak abasn a girimilerdir . Bt n amalar , retici ustalar n yenide n Dnya'y a gelmesin i salamakt ; onu n iin yukarya , o gkselleri n geldii , sonra da gittii ge ia retler yollama k istediler . Bylece de var gleriyle yere dev boyutl u iaretler i kazmay a koyuldula r - tanrlar iin bir resimle r sergisi yaptlar . Tarih tekrarlan r m? Gelecei n uyank arkeologlar , Kaliforni ya'da , Mojawe lnde , stn e Amerika n uzay mekiklerini n indi i pistleri n dev boyutlu bir takvim olduun u mu syleyeceklerdi r aca ba? Buray da trigonometr i diniyle , nka ncesi bir kutsal tren ala n benzetmesiyle , bir serapla , dev bir rg kahntsyl a ya da bir u rala tedavi yeri olarak m aklayacaklarda- ? Ger i bunlar kulaa pek gln geliyor; ama bugn gzle r nnd e apak dura n olgular karsnd a nasl byle glnlkle r ya pldysa , gelecekt e de benzerler i pekl yaplabilir .

68

Kaynaka 1. Thompson, Stith: Tales ofihe North American Indians. Bloomington/Londr a 1971. 2. Berry Judson, Katharine: Myths and Legends of British North America. Chicago 1917. 3. Stevens, James R.: Sacred Legends of the Sandy Lake Creek. Torort o 1971. 4. Macfarlan, Allan A.: North American Indian Folktales. Harrisburg, Pa., 1974. 5. Barrett, Samuel A: Pomo Myths. Bulletin of the Public Museum of the City ofMilwaukee, c. 15, 6 kasm, 1933. 6. Mooney, James: Myths of the Cherokee; U.S. Bureau of American Ethnology. 19. yllk rapor, 1897/98. Washington 1900. 7. Wissler, Clark, und Duvall, D.C.: Mythology of the Blackfoot Indians; Anthropological papers of the American Museum of Natural History, c. 2 ksm I, NevvYork 1908 . 8. Latta, Frank F.: Califomia Indian Folklore, F.F. Latta'ya anlatld gibi; Wah-nom'kot, VVah-hum'-chah, Lee'-mee (ve dierleri) taraf. Shafter. Ca 1936. 9. Cornell, James: Die ersten Astronomen. Basel 1983. 10. Sicilyal Diodor: Geschichts-Bibliothek, ev.: Dr. Adolf Wahrmund. Stuttgart 1866. 11. Porras, G., Pedro I.: Investigations at the Sangay Mound Complex, Eastern Ecuador; National Geopraphic Research, cilt 5, s. 374-381. Washington, D.C., 1989. 12. Dniken, Erich von: Habe ich mich geirrt? 13. Kosok, Paul, und Reiche, Maria: Ancient Drawings on the Desert of Peru; Archaeologyll, 1949. 14. Reiche, Maria: Geheimnis derVVste. Stuttgart 1968. 15. Woodman, Jim: Nazca. Mnih 1977. 16. Ditfurth, Holmar von: Warum der Mensch zum Renner wurde; GEO, sa. 12/Arahk 1981, Hamburg. 17. Havvkins, Gerald S.: Beyond Stonehenge. Londra 1973. 18. Isbell, William H.: Die Bodennzeichnunge n Alt-Perus; Spektnm der Wissenschaft, Dezember 1978. 19. Tributsch, Helmut: Das Rtsel der Gtter - FataMorgana. Frankfurt 1983. 20. Stierlin, Henri: A/azca, la clefdu mystere. Paris 1983.

8. Blm SANATKRLAR-SAHTEKRLA R
Bir lgnlk Mzesi - Piramitler, Ylanlar ve Filler - Sahteler, Sade ce Sahte mi? - Tenekeden Nasl Altn Olur - Talardan Bir Ktpha ne - Sahtekr ve Eseri - Uzman Raporlar Sahici Gravrleri de Onaylar - nsanlar ve Dev Kertenkeleler.

Ekvator'd a Cuenc a kenti vardr. Orad a bir de kilise vardr ki ad Mari a Auxiliadora'dr ; evirisi "merhametl i tanranas " diye ya plabilir . Bu kilisenin cemaatin e Pede r Carlo Crespi , elli yldan faz la bir zama n papazl k yapm. Yerli halkn gvenilir dostu olara k n kazanm ve daha salnda kasaballar n gznd e bir aziz hali ne gelmi. Pede r respi bu arada lm , Cuencahla r da onu n iin bir ant dikmiler . Bu papazd a byle olaanst olan zellik neydi ? Kzlderililer i dinlermi ; saatlerce , gnlerc e dinlermi . Onlar n g

bir grnt burad a nasl yer alabilirdi ? Ne nkala r and a ne de daha sonralar Gne y Amerika'd a fil yaamt . Ger i Meksika'd a fillere ait iki kemik topra k altnda n karlmt ; ancak bunla r on iki bin yldan daha eski bir dnemde n kalmayd . Pede r Crespi'ni n arka avlusundak i karmakar k teber i yn , imdiye kadar esasl ekilde gzde n geirilmi deildir. Kolsuz bir kadn gstere n bir levha 32 santimetr e boyundadr ; kadn n kulak larnd a uzun klips kpele r asldr; kl da bluz ve pantolonda n olumutur . Yldzlar herhald e kadn n nerede n geldiini simgeli yor. Yine filler gze arpyor . Ne tuhaf , fillerin Gne y Amerika'yl a hi mi hi ilgisi bulunmad halde , birok ss eyasnd a hep kar mza kmaktadr . Kimbilir ne zama n kimin boynund a tam olduu bir gerdanl n stnd e yine yazlar dikkat ekiyor . Bunla r hakkedilere k yazl m on alt iaret. Gelgeldi m imdiye kadar bunlar deifre etme k iin hi kimse uram deil. Pede r Crespi'ni n eyalar arasnda , zerler i yazl ta levhala r da buldum . Ardnda n 56 kareli bir dikilita n fotorafn ektim ; her karesind e yine bilinmeye n iaretlerl e yazlm bir yaz vard. Ne gariptir ki bir Hintl i profesr , bu iaretlerde n birkan eski Brah 1 manc a yazs olarak deifre etti. Ekvato r yaylasndak i Kzlderil i

venini kazanm ve herkese de elinden geldiince yardmc olmu . Kzlderililer de buna karlk vermiler ve Peder'e gemi a lardan kalma eit eit sanat eserleri hediye etmiler. O da bunlar arka avlusunda bir ambara koymu; gelen teberi zamanla oaln ca buras kk gelmi, iki oda daha kullanlm. Ben burada birbi ri stne geliigzel ylm yle artc eyler buldum ki hibirin i bir mzede gremezsiniz . Burada 22 santimetre apnda bir disk vard. stnde stilize tohum iplikileri, glmseyen gneler, hilal biiminde bir ay, koca man bir yldz ve iki de drt keli insan yz bulunuyordu . Sonra da duvara aslan bir resim gzme arpt: Basamakl bir piramitti bu; yan duvarlarna ylanlar trmanmt . Bununla Mayala rn kanatl ylan m anlatlmak istenmiti ? Bir baka piramitin yanlarnda ise kedi veya jaguar olan hay vanlar yer almt. Burada da ylanlar vard; ancak bunlar havada bolukta duruyorlard. Resmin alt kenarnda yaz iaretleri belirgin biimde dans ediyordu .
Piramidi n sa ve sol ayaklarnd a ise birer fil duruyordu . Byl e

sahtekr nasl olmu da eski Brahmanc a renmi, dorusu benim iin anlalr gibi deil. Uzmanla r Peder Crespi'nin hazinesiyle ilgilenmiyorlar. Hepsi nin yakn zamanlarda yaplm sahte eserler olduu sylendi. Levha larn, figrlerin ve dikili talarn bazlar amza ait olabilir; teki leri ise dorudan doruya gizli bir nka hazinesi sayarm. Yzylm zn Kzlderilileri tmyle Hristiyanlamtr ; buna karn tek bir sa nat eserinde dahi en kk cinsinden bir Hristiyan sembol grl memitir. Bizim burada yzyze geldiimiz sanat akm zamanm za ait deildir. Yzler yabancdr; tm slp metal levhalara kazna rak yaplm saysz semboller, sanat tarihinin bilinen akmlarnda n
hibirin e uymamaktadr . zerind e gravrler buluna n maden i levha

lar, ounlukla ylesine karmak, ylesine kck resimlerle kap ldr ki byk grntlerin yannda film eritleri gibi sralanmlar dr. Byle ilgin iler baarabildiine gre, sahteci denilen bu sanat pekl kendine zg bir sanat okulu aabilirdi . Bunlarn arasnda birbirini izleyen yklerin canlandrld me71

70

tal levhalar da vard ve biz bunlara dikkat bile etmedik . Karma k bir ekil zenginlii iinde , resimlerde n olumu tek tek alanlar birbi rinin iine geen kompozisyonla r gsteriyordu . Burada gne e- lenkli suratlar vard , zrafay andrr kafalar klar sayor , korkuy a kaplm maymunums u yzlerde n ylanlar kyordu . Alt taraf kaba bir sahtecili k denile n iler iin dorusu ok fazla ayrntyd bunlar . Byklyl e gze arpa n bir levhan n ykseklii neredeys e bir metrey e varyordu , eni de yarm metreydi . Bir sahte eser olara k hibir anlam yoktu. Neyin taklidi , neyin sahte benzeriydi ? Resmi n st kenarnd a sal sollu yldzlar gze arpyordu , sonra i gbek li, ylan kuyruklu bir yaratk vard; fareye benzer bir hayvan , zrh giymi miferli bir insan , gbei delik deik keli bir figr ve bunu n br yannd a nlar fkrtan bir kafa; sonra yine yzler , te kerler , kular , ylanlar ve tam ortada aa taraf gsteren ok gibi bir ey. Btn bunlar bir kaosu andryor ; gelgelelim sahte eser ola rak bir yaran yok gibi. Peder Carlo Crespi herhang i bir serseri servenci deildi. Bir din adamyd ; yerliler ona bir azizmi gibi sayg gstermilerdi . K zlderilile r Peder'e, hediye etmi olduklar hazineni n atalarn n gizi ambarlarnda n karldn sylemilerdi . Acaba nasl bir nedenl e Kzlderililer , bu kadar ok sevdikleri ve saydklar rahibe yalan sy lemiler , ona kendi yaptklar deersiz teberiyi ata yadigrlar diye yutturma k istemilerdi ? ahsen ben , Peder Crespi henz hayattay ken koleksiyonunda n birka yz resim derleyebildii m iin memnu num ve kendisin e teekkr borluyum . Benzerler i bulunmaya n bu sanat eserlerini n kulland malze me tartm a konusu yaplabilir. Niteki m Crespi de altn renkli levha larn gerekte n altn olmadklar kukusun u duymutu . uras bilin melidir ki nkalar n -dah a sonralar asla alamam bir dzeyde - inanlma z mkemmellikt e metal eritme ve alam 2 yntemler i var d. ok gelitirilmi dk m tekniklerind e ve altn kaplam a ilemle rinde , % 50 bakra % 20 gm ve % 25 altn kartryorlard . Maddeni n d rengine bakarak iindek i altn orann kestirme k ola naklyd , nkalar incelikler i yarm ila iki mikrometr e arasnd a dei en altn varaklarla kaplam a yapabiliyorlard ; bunlar ancak mikros - kopik fotoraflarl a be yz defa bytlere k saptanabilmektedir . n kalar ayrca metalleri n yzeylerin e farkl grn m vermey i

72

biliyorlar , kalitece dk deerdek i metalleri n deerli metal gibi g rnmesin i salyorlard . Bir bakr-gm-tenek e karm veya bir bakr-altn-tenek e ka rm stlyor; deerli metal yava yava st yzeyde toplanrke n bakr oksitlenmeyl e kayboluyor . Sonund a st yzey saf altnm gibi bir grn m kazanyor . Alam gm de ierebiliyor ; bu durumd a her iki deerli metal st yzeyde toplanyor ; o zaman da yzey par lak gmide n soluk sarya deien pardtla r samaya balyor . Btn bu kaplam a ve ileme tekniklerin i nkala r ok iyi uygula mlard. Gelgeleli m Peder Crespi'ni n elli yl boyunc a arka avlusun da toplad harika hazineyl e ilgilenme k zahmetin e kimse katlanma m , bir sahtedi r laf srp gitmiti. Fakat gnn birinde nkalar n yazy da fili de tanmad gerei kabul edilmek zorund a kalnnc a konu iyice kmaz a girdi. Ortad a 'bu ne perhiz , bu ne turu' denile cek bir eliki vard . Ne yaplacakt ? Yine eskisi gibi Carlo Crespi'ni n acayip kolek siyonun a sahtedi r bahanesiyl e gln p geilmeli miydi; yoksa en aznda n bu sanat eserlerini n bazlarn a esasl analizle r mi uygulan malyd? Crespi , Kzlderil i halk hi aldatmamt . Bu gven ilikisi karlklyd. Peder Crespi ban kaldrp da geride braktklarn a hibir ilgi gsterilmediin i grebilseydi , herhald e mezarnd a ters dnerdi . Tpk Peder Crespi'ni n hazinesi gibi itirazlar zerin e eke n bir baka koleksiyon , kk bir Peru kenti olan ca'dadr . Baken t Lima ile Nazc a arasndak i yolun aa yukar ortasndadr . Burad a Plaza de Armas'ta eski bir byk evde Cabrer a ailesi yaamakta . Baba Cabrer a hekimdir , daha dorusu cerraht r ve tpk Cuenca'd a Peder Crespi gibi yerli halkn sevgisini kazanmtr . Dr. Cabrer a ameliyatl a bir tmr karr da hasta Kzlderil i para deyemezse , tedavi creti olarak bir ta almay kabul ediyordu . Yanl okumadnz ; evet , bir ta. Ancak bunlar zellii olan talard ; zerlerin e bir eyler kazlmt . Gn n birinde Dr. Cabre ra, hastalarn a zerleri kazl bu talarn nerede n geldiini sordu ; onlar da kendisin i bir yere gtrdler , orada bu talarda n binlerc e vard . Dr. Cabrera , bu arada byk evinin birok odasn bir ta m 3 zesine dntrme k zorund a kalmt. Bu odalard a raflar ve yerle r talarla doldu: Yumruk byklnd e talard bunlar , futbol top u biimind e olanlar da vard , kaya paras halind e olanlar da. He r
73

tan stn e baka bir motif hakkedilmiti . Kimisind e kulara bin mi Kzlderilile r grlyordu , kimind e de insanla r ellerind e ne ol duklar kestirilemeye n garip aletler tutuyorlard . Bir tan stn e harit a gibi bir eyler izilmiti ; en aznda n bugn lkeler haritad a bu tataki gibi gsteriliyordu . Bunu n yannd a byk bir blokta da bt n bir kta izilmiti . Dah a baka talard a ise elinde byte tu tan Kzlderilile r vard; bazsnd a da gerek bir kalp ameliyat gste riliyordu . Hast a bir eit ameliyat masasn a yatrlmt , hortumlar la serum veriliyordu. ki cerra h atardamarlar tkam , gs kafes i de kapatlmt . Binlerc e yl ncesinin kalp cerrahl myd bu, yok sa hepsi dev boyutlu bir aldatmac a m? Dr. Cabrera , talarn n saysn bu arada on drt bine ulatr mt ve bunlar n arasnd a zamanmzd a yaplm ynla taklit sahte ler bulunduunu n da farkndayd. Talar n ou yumru k bykl nde ve genellikle gnlk hayata ilikin ku, iek, aa , insan gibi motifler i var. Karma k ve birbirini n iine girmi motiflerl e kapl olanlar sadece daha byk talar. Sahte olanlar a karn birok da 4 sahici "eski" ta var. Burada n 26 kilometr e uzakta kk bir l kynd e Basilo Luya adnd a bir Kzlderil i yaar. i , sahte gravrler yapmaktr . Bir kurun kabuk ta stn e ekilleri izer, ardnda n krk bir tester e

parasn eline alp krk dakika iinde uygun bir motifi tan stn e oyar. Sonra da bu ta atein ya da scak kln iine yolculuk yapar. Scaklk tata izgileri belirginletirir, yeni izgiler oluturur. ou kez bu tr talara son ilem olarak kahverengi ayakkab boyas sr lr, bylece onlara bazalt grnm verilmek istenir . Bu ekilde hazrlanm zerleri resimli talar turistlere satlr. Kzlderili halk ise bu kandrmacad a kayrdr. Bununla birlikte zerleri resimli talarn hepsi, gnmzde ya plm sahte eserler deildir. Bunun byle olmad ncelikle ile nen motiflerden bellidir. Byle motiflere zamanmz n hibir resim li dergisinde rastlanmaz. Bizde bugn kalp ameliyat yaplrken, cer rah serum enfzyonun u kol veya bacaktan yapar; oysa zerleri re simli talarda hortumla r hastann azndan ieri sokulmutur . Dr. Cabrera, sahici diye niteleyip ayrd baz talara jeolojik inceleme uygulatt. Lima'da Mauricio Hochschil d maden irketi, gnderilen numuneler i andesit olarak nitelendirdi . Bu yle bir ta eididir ki mekanik etkiler ve yksek basnla bileikler meydan a

getirebilmektedir . Bu andesitleri n yzeylerind e ok ince fakat do al bir oksidasyo n tabakas vard. Bu tabaka da gravr izikleriyl e kaplyd . Bunlar , bu halleriyle amz a ait olamazlard . Buna benzer bir sonuc a Lima Tekni k Yksek Okulu uzmanla r da vardlar . Burad a da birok ta incelendi . Ayn zamand a sertli k dereceler i test edildi. Gravrl talar n d sertlii , Moh n lein e gre ortalam a derecey e eitlik gsterirken , i kesimd e tala r drt buuk derecey e ulayorlard . Yksek Okulu n uzmanlar da sahte ve sahici gravrler arasn da belirgin farklar saptadlar . Eski gravr talarn n stnde , inc e bir cila gibi, bir oksidasyon tabakas bulunuyordu . izikler de mik roskop altnd a birbirinde n farkl eskilik dereceler i gsteriyordu . Bu 5 na karn yeni gravrlerd e bu belirtile r bulunmuyordu. Cabrer a koleksiyonund a buluna n gravrl byk talar , eski ler snf iine konuldu . Bunlar n stn de dalar , garip aalar var d; en ilginci de teleskoplarl a gkyzn inceleye n Kzlderililerdi . Belki de onlar gklerde gemileri , gravrl talar n stn e resimler i izilmi gemileri aryorlard . Eski Hin t metinlerinden , yaplar birbi rinde n farkl uan gemileri n bulunduunu , insanlar n da bu gk ta tlarn bildiklerin i ve onlar a derin sayg gsterdiklerin i renmi tik.

arpc bir apraz balant daha var ki, kaydedilmeye deer. Cuenca'd a Peder Crespi'nin koleksiyonunda , stnde dinozor res mi bulunan bir levha gzme arpmt. Bir benzerini Dr. Cabre 'nn gravrleri arasnda da grdm. Bu da bizi gerek bir paradoks la kar karya getirmektedir . Altm drt milyon yl nce dev srngenleri n soyu tkenmi ti. Bilimsel adan kantlanm bir olgudur bu. O zamanlar ise ne in san vard, ne de insan-nces i bir yaratk; gezegenimizde yaayan memeli trnde n tek canl sadece sivri burunlu farelerdi . Yani hibir insan, canl bir dev keleri asla grm olamaz. Pe ki, nasl oluyordu da Ekvator'da Peder Crespi'nin metal levhalar nn ve Ica'da Dr. Cabrera'n n gravrl talarnn stnde insann cesi a hayvanlarnn resimleri yer alabiliyor? Dinozorlar n ve benzeri hayvanlarn resimlerine baklarak sah te eserler ortaya konulabilecei kantlanabilir. amzn sahte eser yapmclar bu dev kertenkeleleri resimli magazinlerde grmler -

74

75

dir denilebilir . Byle denilinc e de bu muamm a ortada n kalkm ola cak m? Hayr , bu sorun daha uzun sre bizi uratracaktr . Son otuz yl iinde Dnya'mz n birok yerinde , dev keler ka lntlarn n yan banda insan ayak izleri de bulundu : rnein , Ken - tuck/d e Vernon Da'n n 12 kilometr e kuzeydousunda , Teksas't a Glen Rose kasabasn n yaknlarnda . Glen Rose'd a Pahuc y rma akar; bu rman yatand a ayn jeolojik tabaka iinde dev srnge n ve insan izleri kefedildi -he m de sadece bir, 6 iki tane deil , dzine lerce. Bu muamman n zm iin akl banda insana sadece tek bir k yolu var: Ya dev srngenleri n izi ya da insan n ayak izleri sahtedir . kisini n bir arada bulunmas olanaksz . Peki , nasl oluyo r da ikisi bir arada bulunabiliyor ? Glen Rose'da Pahuc y rmandak i izlere ilikin bilimsel kavga, iki ylda bir yenide n alevlenir; bu srada bilim adamlarn n ceph e deitirmeler i hi de seyrek grlen hallerde n deildir. Her paleon - tolog , her antropolo g insanla dev kelerleri n yan yana var olamaya can bilir. Bu kesin bir kandr ; ne var ki bu kesinlik jeolojik taba kalarn inceleni p her iki izin yanyan a ortaya kmasn a kadar geer liliini srdrebildi . Glen Rose'da ve buraya komu Walnut Springs't e bylesi izler den yzlerce var ve yreni n yal sakinleri bunlar n varln dedele rinin zamannda n beri biliyorlar. Bununl a Teksas'ta baz sahtekr lar iba yapmlar demek istemiyorum ; zaten Amerikallar n biro u, zelikle de dinda r olanlar , tede n beri nl Evrim Teorisi'n e kar olumsuz bir tavr iindedirler . Ne var ki olas sahtecili e ramen , sahici olduklar kesin dev srnge n izlerini n yannda , sahici olduklar kesin insan izleri de yer almaktadr . Bu izlerin sahicilii , jeolojik tabakala r birbiri ardnda n para para karlp numunele r tandkta n sonra , izlerin bu numu neleri n iinde ortaya kmalaryl a kantlanmaktadr . yleyse aksayan nedir? Yanllk nerededir ? Bu konud a her yerde , yalnzca hep sahte eserler grenler var. Onlar bu grlerin de direnmekle , Dnya'mzd a nice abalar harcay p nice zel aletle r kullanara k yeryzn n orasna burasn a bir eyler kazmakta n ba ka yapacak daha iyi bir i bulamam zavall lgnlarda n oluan bir gruhu n varln kabul etmi oluyorlar . Bu sahtekrla r ordusunun , uralarn nice kuaklar boyunc a hep srdrm olmalar gereki yor. Sahte ayak izleri hazrlayanlar n da, Ekvator'dak i ve Peru'nu n

76

cra kelerindek i Kzlderililerl e gizli anlamala r yapm olmalar gerekiyor; nk ancak bu kadar byk sayda sahtek r oralard a sa nat eserlerini n stne insanlar ve dinozorlar kazyabilirdi . Belki , bunlar sahte miydi , sahici miydi sorusun u gelecek kuak lara brakmam z ve o zaman a kadar da William Shakespeare'i n u szne uymam z daha yerinde olacaktr : "Yerle gk arasnd a okul lu bilgelerimizi n dleyebileceinde n ok daha fazla eyler vardr. "

K aynaka 1. Kanjilal, Dileep Kumar: Decipherment of the Ouenca Script - Revisited; AnclentSkies, cilt 9, sa.3, Tem-Au. 1982. Highland Park, Illinois, ABD. 2. Lechtman, Heather: Vorkolumbische Oberflchenveredlung von Metali; Spektrum der Wissenschaft, Austos 1984. 3. Cabrera, Javier: The Message of the engraved Stones of Ica. Ica, Peru, 1988. 4. Charroux, Robert: Das Ratsel der Anden. Dsseldorf 1978. 5. Daniken, Erich von: Beweise - Lokltermin in fnfKontinenten. Dsseldorf 1977. 6. Dougherty, Cecil N.: Valleyofthe Giants. Clebume, Texas, 1971.

77

9. Blm FATHLE R NASIL TANRI OLDU ?

Hristiyan Sanatlar Grg Tan Deildiler - Kifler ve Tanrlar Kargo Tapnmas Vahi Ormanda Piramitler Kenti Teknolojinin Yanl Anlalmas - Gne Tanrsna Kaside - Tulum 'un Antannla- r - Ejderha Monolit - Gkten Geldiler.

pan mimarlarn , o gzelim mihraplar bezeyenlerin , o zarif taht a oy malar yaratanlar n hibiri ne sa'n n doumun u grmt r ne de onu n and a yaamtr . Ne Michelangel o ne Sebastia n Bach "son akam yemei" ne katlmtr . Getiimi z iki bin yl boyunc a yaap sanatlarda n biri dahi "da vaaz"n dinleyebilmi deildir. Bun larn -istisnasz - hepsi aktarlagele n gelenei n aletleri olmular dr . sa'n n kendisi de geride tek bir eya brakmamtr ; dnyan n hibir mzesind e ona ait bir ey yok. Ne bir parme n parasn a bir iki satrck yazm , ne tanrsa l ayaklaryl a bir amu r tabakasn a basm , ne de bir yere and a kullanla n Rom a takvimin e gre ta rih atarak el yazsn ebediletirmitir . Bir an iin iki bin yl sonray dneli m ve o zaman n arkeolog larn n Hristiya n kiliselerinin kalntlarn topra k altnda n kardk larn varsayalm . Bu yaplar a ilikin tarihler i ok salkl biimd e s ralayacaklar , sonra da en aznda n iki bin yl akn bir zama n dilim i iinde ayn motiflerin kullanlm olduun u saptayacaklardr . Kar larna hep armh a gerili, ahrd a doum yapma sahneleri , sayg n balarn n etrafnd a kutsallk haleleriyl e melekle r ve havarile r ka caktr. ki bin yl sonran n uzma n bilginleri kukusuz elikiler de saptayacaklardr . Yukar Bavyera'dak i bir tanrnn-anas figr ile

Buraya kadarki sekiz blm okuyanlar , beni m allm n te sindeki yepyeni dn tarzm ya ok beenecekle r ya da iyice k zp "byle eyler olmaz , byle eyler olmamal! " diyeceklerdi. Olu r mu , olmaz m? Moder n ulam aralaryl a Dny a klmtr . letii m arala r da, eskiden bir aratrmacn n mrn n incelemey e yetmedi i eyleri incede n inceye ele alma olanan salamtr . Benim de amacm , burad a baz balantlar pervaszca ama kimseyi incitme den , herhang i bir eyi zorla kabul ettirmey e kalkmadan , her ei t

dogmatik baskdan kanarak ortaya dkmektir . "Bilim", "bilmek" sznden gelir. O halde dnceni n aknn yeni ynlere evrilmesini baarmak ne gzel olacaktr . Herkes bilir ki Nasral sa, iki bin yl nce Filistin'de vaazlar vermi, sonunda da insanlar tarafndan armha gerilerek idam edil mitir. Bunun byle olduunu Eski ve Yeni Ahit'lerin ve Havari ler'in mektuplarn n yazl tankl doruluyor. Hristiyanlk yery znde btn ktalara yaylm, bylece saylar yz binleri bulan a peller, kiliseler ve heybetli katedraller ortaya kmtr. Bunlar n iinde gz kamatrc gzellikte yalboya tablolar, altn ve gm kullanlarak yaplm Hristiyan sanat eserleri, Meryem Ana ve ar mha gerilmi Isa heykelleri vardr. Kendine zg mziiyle, rne in Gregoryen arklar ya da Johann Sebastian Bach'n besteleriyl e bir Hristiyan kltr olumutur . Yaratc glerini dinin hizmetine sokmu btn bu sanatla rn ve bestecilerin, anlatmak istedikleri olaylarn grg tan olma dklarn hi dndn z m? O grkemli katedralleri, kiliseleri ya78

Konya'daki bir Meryem heykeli arasnda byk farklar bulacaklar dr. Vitray ressamlnn esiz gzellikteki rneklerine sahip gr kemli bir mimari ant olan Fransa'da Chartres Katedrali'n i 1992 y lnda yaplm gsterisiz bir beton kiliseyle kyaslamada elbette zor luk ekeceklerdir. Sanatlar ve mimarlar geri bu yaplarn aslnda ayn eyler olduunu, sadece davurum slplarnda farklar bulun duunu syleyeceklerdir. Ve bir nokta daha saptanacaktr : Buluntu lara dayanarak arkeologlar Nasrah sa'nn en az iki bin yl sreyle Dnya zerinde oradan oraya dolat kansna varacaklardr; n k kltr antlar bu kadar bir zaman dilimini kapsamaktadr . Biz Hristiyanlar btn bu antlarn nasl meydana geldiini bi liyoruz. Ama bin yl sonraki gelecein insanlar acaba bunu hl bi liyor olabilecekler mi? nsanlar n ne kadar az ey bildiini ve yanl glarn ne kadar abuk olutuunu keifler a gstermedi mi? Columbus , 1492'de, bugnk Bahama Adalar'ndan birinin k ysna ktnda unlar not etmiti : "Yerli halk bize seslendi ve tanrya kretti. Birka su getirdi, 79

bazlar da bize yiyecek verdi. Bizlere gkten mi geldiimizi sorduk 1 larn anlyorduk." Bunda n otuz yl sonra , 1519'da , benzeri bir yzkaras gster i dramati k biimd e tekrarland . Herna n Cortes , on bir gemi , yz ge mici ve be yz sekiz askerle Meksika kylarnd a grnd . Niyet i bu lkeyi istila etmek olan spanyol , kendisin i grmek zere toplan m yerli halkta sayg uyandrma k amacyla bir topu ateletti . To pun gllesi Kzlderilileri n ba zerinde n geti. Cortes de notlarn da, yerlilerin l gibi yere kapaklandklarn , yenide n 2 kmldamay gze alncaya kadar hayli zaman n getiini kaydeder. Francisc o Pizarr o da Gne y Amerika'd a nkala r tarafnda n il 3 kin tanr sanlmt. Gne y Deniz i adalarn kefeden ngiliz Kap tan Cook da farkl bir duruml a karlam deil. Polinezyalla r onu geriye dnm olan , Rongo ya da Longo dedikleri tanrlar sand lar / Yerlilerin bu garip davranlar keifler anda daha birok r nekle belgelendirilmitir . Kukusu z ne Columbu s ne Cortes ne de Pizarr o tanryd . Aslnda onlar gerekte n insafsz istilaclard . Bun a karn yerlilerce tanr olarak nitelendirildiler . Bu yanlg nerede n ileri geliyor ? Bugn yerli halklar n bu yanlgn n bedelini pahal dediklerin i sylyoruz . Onlar yurtlarn acmaszc a istila ve talan edenleri n tek nolojisinde n habersizdiler . Bu yabana varlklar , niformalar ve si lahlar nasl aklayacaklarn kestiremediler . Bylece de istilacla r yerlilerin tasarm dnyasnd a tanr mertebesin e ulatlar. Hepimi z tanrlar n olmadn , hibir zaman da olmam olduun u biliyoruz . "Tanrlar " kavram bir yanl anlamada n domutur . Btn bunlar yzyllarca nce olmutu , bugn artk byle ey ler elbette ki olmaz denilebilir . Acaba gerekte n olmaz m? 1945 baharmd a Amerikalla r Yeni Gine'ni n Hollandi a blgesind e bir ana s kurdular . Zama n zaman burada kalan asker says krk bine kadar kyordu . Srekli bir uak trafii vard. Bu uaklar Pasifik'te ki sava iin malzem e tayordu . Civardak i vahi ormanlard a ou Papu a olan ilkel bir halk yayordu . Bu insanlar , yabanclar n yap tklar ileri hibir ey anlamada n seyredip durmaktayd . Ne dny a politikasnda n haberler i vard ne de teknolojiden . Ne var ki Ameri kan askerleri onlara sk sk kk hediyeler , rnei n iklet , ikola ta, eski ayakkab , ie gibi eyler datyorlard . Btn bu hediyele rin yerliler arasnd a ad "kargo" idi. ingilizce mal anlamnd a bir sz-

80

cktr bu. Papuala r giderek daha da ok kargo istemeye baladla r ve ormanda n kp havaalann n kenarn a kadar gelmeyi gze alr oldular . Burada da kocama n gm kularn bulutlar a doru nas l ykseldiini grdler ; bu kular belki de Cennet' e gidiyorlard . Yer liler , bu cenne t kularn n doruca kendi blgelerin e umasn 5ve oraya kargo gtrmesin i arzuladlar . Bunu n iin ne yaplmalyd? Papuala r bunu n iin tpk yabancla r gibi davranma k gerekti i kansn a vardlar. Byle yaparlars a cenne t kular kendiliinde n on larn yaad blgeye gelecekti. Heme n hareket e getiler ve Wewak Adas' nda pist taklidi uydurm a alanlar , tahtada n ve samanda n yaplm uaklaryl a gerekte n bir hayalet hava liman ortaya k verdi. Yeni Gine'ni n dou yaylalarnd a Hollandal grevliler uydur ma radyo istasyonlar ve yapraklar n kvrlmasyl yaplm szde izolatrle r buldular . Tahtada n veya demirde n kol saatleri yaplm t, hatta kaplumba a kabuunda n elik miferler vard. Hollandal ve Amerikal subaylar olup bitenler i aknlkla seyrettiler , bu ara da bir hayli de elendiler . Yerliler grdkler i her eyi inanlma z bir 6 ciddiyet ve tutarllkl a taklit etmilerdi. Alman aratrm a pilotu Hans Bertram'n , Avustralya'n n balta girmemi ormanlarn a yapt zorunl u ini srasnda atlatt tehlike li duru m hayli ilgintir. Blgeni n Aborigin denile n ilkel yerlileri , onu srf pilot gzl takt iin ldrmediler . Yerliler , byle gz l andrr nesneler i takm varlklar blgelerindek i kaya resimle rinde n tanyorlard . Bunlar ana tanr a Wandina'n m resimleriydi . Yzylmz n yirmili yllarnd a Fran k Hurley , Yeni Gine'd e Ka- irnari kyne geldiinde , ky halk onun deniz uan tanrsal bir ku sanmt . Her akam bir kanoyla uan ba tarafn a gelmile r ve orada bir domuz kurban etmilerdi . Yerlilerin bu tr davranlarna , bugn yalnzca yle bir g lmseyip gemek istiyoruz. Bu da stn durumd a bulunmamzda n kaynaklanyor ; nk bilgimiz ok daha fazla. Hristiya n kltrn den ve ilkel yerli halklar n davrannda n verdiim rnekleri n karan lk eski ala ortaklaa olan yan nedir ? Gnmzd e sanat eserleri ou kez dinsel motiflerde n dou yor. kinci Dny a Sava yllarnd a da duru m farkl deildi; fetihle r anda da yleydi. Binlerc e yl nce de insanlar n tutum u yine 8,11 by leydi. O zamank i inanlar , grkemli mimar i antlar , sunaklar , tapnakla r ve piramitle r yapmalar iin itici g olmutu . O zaman ki sanatla r da ou kez grg tan deildiler . Talarda n yonttuk -

F:6 81

Yce

Tann'n n

zinde

la n heykelleri , kendi yaadklar dnyay deil , gelenekl e aktarlm olan eyleri anlatsn diye yaptlar . te birka rnek: Bugnk Guatemala'd a Tikal kentini n hara beleri var. Kentin kurulu tarihi M. . 1000 yllarna kadar uzan yor. Tikal'i n yalnzc a merke z kesimind e bin yap saptanmtr ; bunla r konutlar , saraylar , ynetim binalar , teraslar , meydanlar , pi ramitle r ve sunaklardr . Bu piramitleri n ilevi neydi? Gzlemev i olarak m kullanldlar? Eer yleyse , ne diye bunlar dar bir alan iinde yanyan a yaptlar ? Acaba ant mezar mydlar? imdiy e kada r bu piramitleri n iinde hibir mezar bulunmad . Birbirinde n farkl dnc e akmlarn temsil eden okullar ola rak m kullanlyorlard? Okul iseler , retmenle r nered e retiyor , rencile r nered e reniyorlard ? nk piramitlerd e oturulabile cek yerler pek azd . Piramitle r kurba n sunaklar miydi? Tikal iin sz konus u ola mazd bu; nk insan kurba n etme trenler i ok daha sonrak i d nemlerd e balamtr . Yoksa bir hkmda r ailesi bu piramitleri , adlarn n anlmas iin ant diye mi diktirmiti ? Bu olaslk da pek tutarl deil; nk ayn dnemd e yaplm birok pirami t vardr . Tikal bir zamanla r byk bir kentti ; milad n ilk yllarnda yet mi bin insan barndryordu . Bu insanlar a yiyecek gerekliydi , oysa

Bu konud a Tikal'd a buluna n bir ksm kopmu bir dikilita bel ki bize yardmc olacaktr . Bu dikilita kim olduu bilinmeye n bir sanat tarafnda n tahmine n 2700 yl nce yaplmtr . Tan stn de kabartm a bir resim vardr , ba kopmutur . Bu varln gsn e doru inen iki kolu dirsekte n kvrlmtr. Alt ksma doru baklnc a omurilik , geni bir kemer , baldrla r ve ayaklar grlmektedir . Gel gelelim bu grnyl e resim dorus u pek bir ey ifade etmiyordu . Kabartmadak i grntn n stnd e buluna n garip giysinin baz ay rntlarn renklendirdik . Ger i aslnda hibir ey deimedi ; fakat boyana n ksmlar n grnts belirginleti . O zama n ellerin tek par makl eldivenler e sokulu olduu aka grld . Kabartmadak i kii bileklerind e geni manetle r buluna n bir niform a giymiti. Omuri lik sanlan eyin de bir hortu m olduu ve bu hortumu n ucunu n yan taraft a asl kutuya benzer bir eyin iine girdii meydan a kt . Ayakkabla r izme oldu , bu izmelerde n yanlar a doru acayip mar pula r kmaktayd . Bu kabartm a resim , dikilita n sadece orta ksmn gsteriyor du. Tan sa ve sol yanlar krlmt ; bununl a birlikte kabartman n tamam , bu orta ksmda n daha karma k yapdaym, teknik bakm dan daha stn durumdaym gibi bir izleni m uyandryo r insanda . Burad a yce tanrlarda n biri , kimin ne olduun u bilmeye n bir insa n tarafnda n taa aktarlara k ebediletirilmi miydi? Bunu yetmi yl

Tikal'da bunlar yoktu. En yakn gl, bugnk Peten-Itz a gl krk kilometre uzaktayd. O halde bu grkemli kent ne diye bylesine el verisiz bir yerde kurulmutu ? Tikal'da bulunmu yeimtandan bir levhacktaki on be Maya yaz iareti deifre edildi. Levhada unlar yazlyd: "Buraya gk ailesinin hkmdar indi. " zninizle ben de imdi unu soraym: Hangi gk ailesi? Yzylmzda byk apta hac ziyareti yaplan birok yer orta ya kt; rnein, Gney Fransa'da Lourdes gibi. Buras niye nlen miti? nk baz genler bu kasabada -zellikle de yalnzca bura d a - tanrnn anasnn kendilerine grndn ok kesin ekilde bildirmilerdi. Bylesi bir olay bin yl nce Tikal'da da cereyan et mi olamaz m? Tikal'da "gk ailesinden" biri gerekten gkten in mi, kent de bu yzden ann nemli bir ziyaret merkezi olara k hzla bym olamaz m? Bu gksel hkmdar n grnm acab a nasld ?

nce, bir deniz uan tanrlatrm Yeni Gine insanlaryla kyasla yabilir miyiz? Bu kabartmay yapan sanat, belki de tan stnd e ebediletirdii kimseyi canl haliyle grmemiti; yaratt figr de sadece geleneksel sylentilere dayanarak meydana getirmi olama z m? Bu dikilita, uzmanlarc a "klasik ncesi" diye snflandrlmtr . Bylece iin kolayna karmtr . Tikal'da bulunan dier bir dikilitan stndeki kabartmada yi ne kvrlm kollar, bileklerde manetler ve elde tek parmakl eldi venler vardr. Bu sefer ba, karmakark ssleriyle birlikte salam kalmtr. Bata grlen bir miferle bir surattr. Omurilik sanlan hortum burada da vardr ve boru halinde vcuda sokulmutur . Bu aknlk uyandran resim, binlerce yl gerilerde kalm bir dnyaya aittir. Eer uzman kiiler, burada tanrlarn ve yksek rt beli rahiplerin betimlenmi olduunu sylerlerse kukusuz hakldr lar. Bunlar nasl tanrlard? Rahipler nasl tren kaftanlar giyer, na sl ssler takar, nasl teberiler tarlard? nsanolu byk bir tak litidir; grdnn benzerini yapar, ne olduunu anlamada n da ya par bunu .

82

83

Baka bir kabartmad a bir rahip tasvirinin zerind e tanrlarda n biri bolukta durmaktadr , bu tanrn n da teknik donanm vardr . Dier tanrlar atalarm z tarafnda n hep etrafa alevler saan yuvar lak ekiller iinde resmedilmitir . Yukardan aaya inen tanrlar motifine pek ok yerde rastla nyor. Bu da ok norma l diye itiraz edebilirsiniz ; yle ya tanrlar bu lutlard an gelmezse , baka nerede n geleceklerdi ? nsanol u hep yu karlara bakm ve kurtulu u hep oradan beklemitir . Bu gr ke sinlikle yerindedir ; gelgelelim burada beni rahatsz eden bir nokt a var, o da bu tanrlardak i teknik donanmdr . Ben ikisini badatra myorum , ya siz? Berlin Etnografy a Mzesi'nd e tam giri yerinde birka dikili ta vardr; bunlar son yzylda Guatemala'd a bulunmutur . zerle rinde kabartm a resimler vardr. Bir tanesi bir kurban sahnesini gs terir , bir rahip kurban edilen birinde n koparp kard bir kalbi yu karya doru uzatmaktadr . Burada bir insann eksiksiz grnts vardr. Ta kabartmay yapan sanat neyi resmettiini n bilincinde dir. Bir sonraki dikilitata sahne deiiyor. Rahip elinde yine bir ey tutmaktadr ; ama bu ey daha ok bir yz maskesini andrmak tadr. Bu sefer tanrsal bir varlk , alevlerden bir hleyle evrili hal de, gkten yere inmektedir . Bunda n sonraki sahnede de benzer i bir tablo vardr. Yine etraf alevlerle evrili bir figr grlmekt e ve bu figr sahneni n zerind e bolukta durmaktadr . Uzmanla r bu resimleri gne tanrsn n bir vgs , bu tanr iin sylenmi bir kaside diye nitelendiriyorlar . Peki , bu resimlerl e bsbt n baka eyler anlatlma k istenmi olamaz m? Sakn bizler hep belirli bir ereve iinde yazlm eyleri okuduumu z ve belirli hedeflere ynelik bir eitim aldmz iin gzmz n nndek i ey leri grmez durumd a olamaz myz? Bizler hl sadece akl band a kitaplard a yazl duran eylere inanyoru z ve bu yzden kendi akl mzn sesine bile kulak tkyor deil miyiz? Ben de gerekte n sayg n tek bir uzmanl k alan iinde yetimi olsaydm , herhald e byle kar latrmalar a kalkmazdm . Ne yapaym ki byle bir aykr davran a girimek zorundaym ; nk yalnzca bu kabartm a resimler deil efsaneler de ayn dili konuuyorlar . Tulum , Meksika'd a Karayip Denizi kysndadr . Belli bir pla84

na gre kurulmu bir kenttir . Ana caddeleri n hepsi kuzeygne y dorultusund a birbirine paralel uzanr ve kat kat tapnaklar n g rnts , yeilimsi mavilikteki denize beyaz k kuleleri gibi vurur . Bugn Tulum ssz bir harabele r kentidir , turizm bakmnda n da ihmal edilmitir . Tulum'dak i tapnaklar , uzman kiilerin gr ne gre , ar tanrya adanmlardr . Gelgeleli m buradaki her biri sa nat eseri olan ta kabartm a resimler hi de bir bal toplaycy gster memekte ; karmza hep yzleri insan andra n ve gkten aaya uan varlklar karmaktadr . Hepsind e de bacaklar yukarya doru dur , hepsini n banda miferler vardr ve hepsi de yeryzne ini halindedir . Tulum ana tapnandak i kabartm a glkle seilir du rumdadr . Ama buna ramen havada alm bacaklar grlebili yor , ayakkablar ise dayanak levhas gibi bir eyin stndedir . Kol lar dirsekten kvrktr , avcunu n iinde tuttuu nesne de olsa olsa an cak bir uak kumand a levyesi olabilir. Niteki m sa ve sol yanlard a stilize kanatlar vardr ve kafasnda pike miferiyle stndek i giysi, ini yapan tanrya mkemme l bir grn salamaktadr . Bir an olabilir mi bu? Gzmz n iine sokulan eylere bak may unutmuu z galiba. Ben Tulum'dak i kabartmalard a da yanl anlalm teknolojiyi grdm . Hi phe yok ki bu kabartmay ya panlar n hibiri , tepest bulutlarda n aaya uup gelmi birin i grm deildi. Fakat dinsel gelenek ona , bir zamanla r yannd a akl sr ermez bir donanm olan bir retici ustann gklerden gel diini retmiti . Bu gizemli varlk yine geleceine dair de sz ver miti ve insanlar gemiteki o yce 'gksel varln dnecei gn zlemle bekliyordu . Meksika'd a Villahermosa'd a La Venta arkeoloji parknd a ka ba saba , kocama n balar sergilenir , hepsini n de smsk oturmu miferi vardr. Bunlar birka kilometr e uzaklktak i bir batakl n iinde bulunmutur . Nedir bunlar? Tanrla r m? Rahiple r mi? Sa valar m? Bilmiyoruz . Ayn parkta ejderha monolit i denilen ka bartma da aknlkla seyredilmektedir . Burada kafasnda mifer buluna n insan grnml biri , ejderhan n iinde , kapal bir yerde oturur durumdadr . Sa eliyle bir ubuu kullanmaktad r ve ban n zerind e drt keli bir kutu asldr. nsanlar , alev pskrte n bu ca navarla bir uan tat m betimleme k istemilerdi ? Bir de 3 numaral dikilita var. Boyutlar 4,27 metreye 2,03 metre. Ne yazk ki bu sanat eserinin birok paras ufalanp dkl -

85

m. Buna rame n st sa taraft a kafasnd a mifer buluna n birini n aaya doru utu u grlebiliyor . Ayaklar yukarya yneliktir , el leriyle sanki bir eyler retiyormuasna , aa taraf gstermekte dir. Bizim kiliselerd e aaya doru uan melekle r de bunda n pek farkl resmedilmi deillerdir . Villahermos a parkndak i 3 numaral dikilita yapm olan sa nat , bence "tanrsn " iyi gzlemlemitir .

86

K aynaka 1. Bitterli, Urs: Die Wilder und die Zivilisierten. Mnih 1976. 2. Sahagun, Bernardino de: Historia general de las cosas de Nueva Espanhna. 3. Hagen, Victor von: Die Wstenknigreiche Perus. Bergisch Gladbach 1979. 4. Verne, Jules: Die groBen Seefahrer und Entdecker. Zrih 1974. 5. Dniken, Erich von: DerGtter-Schock. Mnih 1992. 6. Guariglia, Guglielmo: Prophetismus und Heilserwartungsbewegungen als vlkerkundliches und religionsgeschichtliches Problem; Wiener Beitrge zur Kulturgeschichte und Linguistik. Viyana, cilt 13, 1959. 7. Hurley, Frank: Perlen und Wilde. Leipzig 1926. 8. Delbrueck, Richard: Sdasiatische Seefahrt im Altertum; Bonner Jahrbcher des Rheinischen Laodesmuseums in Bonn. Bonn, sa. 155/156, 1955/1956. 9. Laufer, Berthold: The Prehistory of Aviation; Field Museum of Natural History. Anthmpological Series. Cilt 18, sa.1, Chicago 1928. 10. VVlcke, Claus: Das Lugalbanda-Epos. Wiesbaden 1969. 11 / Sandars, N.K.: The Epic ofGilgamesch. Baltimore/ABD, 1960. 12. Dniken, Erich von: Der Tag, an dem die Gtter karnen. Mnih 1983.

10. Blm AKIL ERMEZ TEKNOLOJLE R

nka'nn tesi - Eski ada Beton - Megalitler ve Sihirbazlar - Pu ma Punku, Baka Bir Dnyadan Bir Panorama - Talarda Cmb - Binlerce Yl ncesinde En Modem Teknik - Kenet Kilitler ve Su Borusu Paralan - Bilgisayar Duvan - Abydos'a Srama Btitish Museum'da Tanklar.

Binlerc e yl nce , hibir yazl belgede nasl olduun a ilikin bilgi bulamadm z o gizemli ada , stn gleri buluna n biriler i yeryznd e etkili olmu olmaldr . Bunlar n kim olduklarn , nere den geldiklerin i bilmiyoruz ; braktklar izler oradadr , akl erme z bir teknii n eserleridi r bunlar . nkalar n Sacsayhuama n Kalesi, Peru kenti Cuzco'nu n yakla k bin be yz metr e yukarsndadr . Bu kaleyi kuranlar n nka lar olduu kesin, nk burad a da onlar n byk ve kenarlard a yu varlak kesme talar kullana n yap tarz gze arpmaktadr . Bu tar z yaplar , nka mparatorluu'nu n yayld bt n blgelerd e grl mektedir . Kaleni n st ksmnd a heybetli bir ta embe r vardr. Bu embe r bir zamanla r takvim ilevi grm olmal. Byk bir kule nin taban da olabilir . nka Kalesi'n e srtnz dnerseniz , kayalarda n bir labirentl e karlarsnz ; buraya heme n "harabeler " deyip geemezsiniz . Bura da her taraf , ne olduu tanmlanamaya n talarla kapldr ; kimi b yk, kimi kk kesme talard r bunlar . Bir yapda n artakalm ta lar mdr kestirilemiyor . nceler i buran n nkalar a ait bir ta oca olabilece i dnld . Ne var ki hi de byle bir yer deildi, inkala rn birka ta oca bulunmutu . Oralard a bambak a bir tarzd a al 1 lmt. Yarklara ve delikler e baslarak yukardak i dzle klnc a hi beklenmedi k bir grnt kyor karmza , burad a birinci snf ii likle kesilmi kaya bloklar vardr. Bunla r belirli bir dzend e deil dir, bir duvar gibi rlm deildir, istif edilmi monolitle r de deil dir. Yaln kayalar adeta birbiriyle kucaklam gibidir. Yontulmu kaya kitleleri ne olduu anlalmayan bir tablonu n iinde mozai k

87

talar gibi yer almtr . Bt n bloklard a ta iilii vardr. Hibi r bilgi arkeolo g kalkp da bana bunlar n doan n eseri olduunu , ka yalardak i bu dik al kenarlar a bir doa harikas diye baklmas ge rektiini , yzeylerdeki zene bezen e cilalaman n doa tarafnda n yapldn ve gerek br cokunu n rn olan bu dev kitleyi bir ta koltuk gibi arazini n ortasn a yine doa tarafnda n oturtulduun u syleyemez . Inka Kalesi'ni n tam arkasnd a ilenmi monoliti k kayalar bu lunmaktadr , bu da muammay biraz daha zorlatryor . ok gze l kesilmi ta kitleleri karsnd a insan ap kalyor. Hibi r yerde s 2 va veya iment o gibi kaynatrm a maddes i yok. Bloklar byk bir ustalkla birbirini n stn e yerletirilmi . Bunu basit aletleriyl e nka lar m yapm ? Karmz a sekiz metr e yksekliind e bir kitle kyor , beton dan sanyorsunuz . Sanki taht a kalplar birka hafta nce sklm gibi grnyor . Oysa beton filan deil. Bt n teki bloklar gibi bu da granitten . Bu doal kaya st tarafnda n tannyor . Kl inceliind e parlak renk farklar ta kitleni n yzeyi boyunc a uzanyor . Asl b yk parala r ise evrede dalm halde. Bunlard a yukarda n aa ya inen basamakla r var. Bu da kaya kitlelerini n daha byk bir tesi sin tamamlayc paralar olduun u kantlamaktr . Peki , nasl bir tesisti bu? Bilmiyoruz . Kesin olan nokta , bura

man n rekonstrksiyon u artk olas deil. Ama hayalgcmz al trrsak burad a bir zamanla r tanrlar n kald byk bir saray , da ha dorus u bugn "ana-s " denile n trde n bir yeri gzmz n ko layca nn e getirebiliriz . Ayn dereced e akla durgunlu k veren bir yer de Pum a Punku ; buraS kullanla n teknik asnda n ok daha etkileyici. Bugnk Bo livya'da Titicac a Gl'n n yaknnd a drt bin metr e ykseklikte . Bu kadar ykseklie kmay gze alan birka turist de Pum a Pun ku'da n pek bir eyler grmezler ; nk onlar daha ok yaknda bu luna n ve gne kapsyla nl Tiahuanaco'y a gtrrler . Bu gne kaps metr e ykseklikte ve drt metr e geniliktedir , ilgin yan tek bir monoliti k blokta n olumu olmasdr . Krk sekiz garip figr, ortad a buluna n bir tanrn n iki yann ssler . imdi hayatt a olmayan Profes r Schindler-Bellamy , burad a yl larca alt, bu figrlerd e bir Dny a ve Ay takvimi ortaya kard ; bu takvim , inanl r gibi deil, yirmi bin yllk bir zama n evrimin i 3 kapsyordu. Bakalar da bu figrlerd e yanl anlalm bir tekno lojinin emati k betimlemelerin i grdler . Beni m Tiahuanaco'y a ilk gidiim otuz yl nce oldu. O gnler de tek tek monolitle r aasz arazid e orada burad a durmaktayd ; d zenli kazlar da tek tk , hem de uzun aralarl a yaplyordu. Bu iler e ayrlacak para pek yoktu; imdiye kadar da durumd a hibir deiik

da birilerinin kayalar, bizim peyniri kesiimiz gibi kesip bitiidir . Yine kesin olan bir baka olgu da, bu akla durgunluk veren ta ii liinin, spanyol fatihlerin Peru yaylasna gelmezden nce varoluu dur. Kim olduunu bilmediimiz kudretli kimselerin, kocaman ka yalar dilim dilim kesebilecek teknik olanaklara sahip olmalar gere kir. Daha sonralar, ok daha sonralar nkalar ilenip hazrlanm bu kaya ynndan yararlanmlardr . Harika biimde kesilmi kaya paralarn , tanrlarna tapndklar tapnaklar olarak kullanmlar ; bu tanrlar gklerden gelmilerdi. Onun iindir ki en yce nka'y a hep "Gnein Olu" diye ba eilmitir. nkalarn ba da kendini , yeryzne bir zamanlar inip insanlar eitmi o gizemli varlklarn soyundan gelen biri olarak gryordu . Kukusuz spanyol istilaclar bu acayip ve aknlk uyandrc kaya kitleleri karsnda afallamlard. Inkalardan , btn bunlar n kendi zamanlarnda n nce de var olduunu rendiler. Bugn iin dzgn kesilip ilenmi yzlerce kaya parasnda n oluan bu muam -

lik olmu deildir. Monolitleri n yan taraflarnda oluu andrr derin izgiler vard, yukardan aaya doru inmekteydiler . Bir amaca hiz met etmi olmalar gerekirdi. Bu arada restore etme abalar oldu ve monolitler de bu abann kurban oldular. Monolitleri n aralarn a koca bir duvar diktiler, zerindeki oluumsu yarklar kayboldu. Tiahuanaco'nu n gneybat tarafnda bir baka dnyann pano ramas gzler nne serilir; buras Puma Punku'dur . nsan burad a hayretler iinde kalmay yeniden renebilir. Gezegenimizd e hl aklanamam bilmeceler var. Puma Punku'ya giderken yolda kar mza diyorit tandan bir blok kar. zerine pervazlar ve blme
ler oyulmutr . Bu oyuklar n neye yaradn kestiremiyoruz . Uz

man kiilerimiz ise, yine klielemi aklamalarn yaparak tan, kurban ta, blmelerin de akacak kann toplanma yerleri olduun u sylemekten baka bir laf edemiyorlar. Nerede oluklu ve oyuklu bir ta grseler akllarna kurbandan baka bir ey gelmiyor. Kan ve acyla kapl karamsar bir dnya bu!

88

89

Pum a Punk u tede n beri hep byk bir soru iareti olmutur . 1651'de , o zama n La Paz piskopos u olan Antoni o de Castr o y del Castillo , Pum a Punku'nu n Tufan'da n ncey e ait bir yap olduun u yazyor. Ona gre spanyolla r buradak i talar bir defa bile yerin 5 den kmldatamamlar. Gerekte n de kmldatamazlard . Yukarda heybetl i terasla r ve platformla r var; en by krk metr e uzunluk , yedi metr e genili k 6 ve iki metr e ykseklikte. Arl bin ton kadar tahmi n ediliyor . Devrilmi yan duvarlar n ve ta zeminleri n meydan a getirdii bu ka os granit , andesi t ve diyoritte n oluuyor. Bu sonuncus u yeil gri renkte , olaanst sertlik ve direnci olas derin katmanlard a bulu nan bir ta ktlesidir . Platformla r ve monolitler , ince bir iilikl e yontulmu , perdahlanm ve cilalanmtr ; hepsi de sanki en mo dern matkaplara , keskilere , frezeler e sahip bir atlyed e ilenmi gi bidir. Burad a ustaca elden geirilmi talarda n karmakar k bir y n ortal kaplamtr ; bu para para talar bir zamanla r kuku suz bir bt n oluturuyordu . Bu talar n yerli yerinde bulundu u binlerc e yl ncesinin Pum a Punku'su n nasl bir grnmd e olduu nu gz nn e getirm e olananda n yoksunuz . Ancak kullanlm olan teknolojini n baz rneklerin i gzlemleyebiliyoruz : 1,10 metr e yksekliinde bir diyorit blok,var . Yukarda n aa

ya inen derin bir oyuk izgi gze arpyor, bu izginin stnde bir ka santimetre aralklara delikler sralanm. Diyorit denilen tala rn stnde kemikle, odunla, kumla, iple, akmaktayla, bakrda n veya demirden bir aletle delik ya da oluk alamaz. yleyse burad a nasl bir matkap ve freze kullanlmtr ? Baka bir bloun uzunluu 2,78 metre, eni 1,75 metre yksek lii ise 88 santimetre . Toplam alt yzeyi bykl kkl baka y zeylere blnm, her biri baka bir dzlemde. Birbirinden farkl 7 pervazlar, eritler, drtgenler ve kareler var. Bugn bylesine kusursuz bir iilik iin elik frezeler ve geli tirilmi matkaplar kullanmak gerekmektedir. nceden hazrlanm ablonlar ta yzey zerine konulmaktadr , nk modelden en k
k bir sapma , yaplmak istenen i ie yarama z hale sokuverir . Peki ,

yordu. Drtgenle r engelli kilitleri hatrlatyor , ikisi kar karya ge tirilinc e bloklar birbirlerin e kenetleniyordu . Bt n bu ta iilii asla bir bo vakit ura olamaz . Yaplan lar bir btnn , ok byk bir yapn n paralardr . Her parann , karl olan eine tastama m uymas gerekir. Bunu n iin de geliti rilmi bir aygt araclyl a kusursu z kalplar hazrlanmas zorunlulu u vardr; ancak bu sayede tata n kilitler ve kilit yuvalarnn bir kilit leme srasnd a paralanmas nlenebilir . Bir uygulama denemes i yaptk ve bilgisayara bu prefabri k nite likteki yap paralarnda n n e ilikin verileri verdik. Sonra da bil gisayarda n hangi paran n hangi paray a uyduun u saptamasn iste dik. Ve ne grdk.. . bilgisayar parala n tek tek yldrm hzyla bir araya getirdi. Oluklarl a raylar , girintilerl e kntlar birbirini n iin e tastama m geti , bylece ncede n hazrlanm paralarda n bir duva r olutu . Har yoktu , eksik ya da fazla bir para yoktu ve deprem e kar da direnliydi . Bir ey daha var: Heybetl i platformlar n balangt a tahtada n veya bakrda n kenetlerl e birbirin e tutturulmu olmalar gerekir deni yordu. Oysa her iki madd e de bu kadar byk arln basncn a da yanamaz . Unutmayal m ki drt bin metr e ykseklikt e bulunuyoruz . Geceler i s sfrn altna derke n gndzler i bunaltc scak oluyor . Otuz yl nce Pum a Punku'd a fotoraflar ekmitim ; bunlar n

arasnda yakndaki Tiahuanaco'd a yere sokulu birka boru paras da vard. Bu borular sanki fabrikadan km gibi grnyorlard . Bunlarn su borular olduu syleniyor. Diyelim ki yledir, bu du rumda alttaki parann asl su borusu olmas gerekir. ki tane ifteli borunun yan yana konulmas nasl garip bir planlaman n sonucudu r acaba? Daha byk apl tek bir boruyla su nakli daha kolay olma z myd? Ne diye yan yana iki boru kullanlmt ? Peru kenti Cuzco'da ve Bolivya'da Puma Punku'da grlen ta iilii hibir yerde benzeri bulunmayan bir teknolojinin varln ka ntlamaktadr . Arkeologlar Puma Punku'nu n 600 yllarnda, Titica ca Gl dolaynda yerlemi bir Kzlderili boyu olan Aymaralar ta rafndan kurulduunu kesin bir dille belirtiyorlar. Gelgelelim, bir nokta bu sayn baylarn gznden kam. Aymara boyu maden kul lanmay, hele bakr ve demiri ilemeyi bilmezdi, yazdan ise hi ha berleri yoktu. Kimse kalkp da buradaki almalarn belli bir projeye gre 91

kimdi bu ta iiliinin planlayclar, kimdi bunlarn teknik ressam lar? Ya o prefabrik diyebileceimiz nceden hazrlanm yap par alan? Ana yzeylerinde frezelenerek alm iki delik buluna n
bloklar vard. Bu delikleri n arkalarnd a kk drtgenle r bulunu -

90

yaplmadn syleyemez. ncede n hazrlanm parala r bunu n kantdr . Detaylar n ilenmes i ise ileri bir teknolojini n varl m aka ortaya koyuyor . Bu nitelikt e planlamala r bir yazn n kullan mn zorunl u klar. Burad a dnlecek , hesaplanaca k ve kd a dkl p saptanaca k ynla iilik rnei var; en aznda n ta us talar n nered e oyuk yapacan , nereye pervaz yontacan bilmes i gerekir , bunlarm a yazlm bir model olmada n gerekletirilmes i olanakszdr . Gzle r nnd e yatan ilenmi paralar , Aymara boyun u bu ya plar n kurucus u olarak gstere n gr rtmektedir . ok dah a sonralar Aymarala r bu harabeler e gelip yerlemi olabilirler ; ama asl Pum a Punku'nu n onlar tarafnda n kurulmu olmas dnle mez. nk ok basit bir forml var ortada : Planlam a art aritmeti k art geometr i art prefabri k yap para lar art elik sertliind e aletler art metal kenetle r art ok ar maddeleri n tanmas , bizim bugn sahip olduumuz a denk bir tek noloji sonucun u verir . Peki , bu kenti n kurucus u olarak kimi dnebiliriz ? Kzlderili lerin gelenekse l sylentiler i Pum a Punku'nu n tek bir uzun geced e tanrla r tarafnda n ina edildiin i sylyor. nsanla r bu ie katlma 8 mlar. Tanrla r tarafnda n m ? Nasl tanrla r tarafndan ? Han i u insanl n geleneksi sylen tilerind e hep sz edilen gizemli reticile r miydi bunlar ? Uzayda n gelmi bu varlklar, bu dnyadla r m talarla uratlar , onlar i lediler ? Elbette ! Biz insanla r nmzdek i bin yl iinde Ay'a ve Mars' a yerleecek olursak , yap planlarn , aletleri , ablonlar ve plastik maddeler i komu gezegenler e tayacaz . Bunlar a k k makineler i de katabiliriz ; ama kesinlikle profil demiri gtrmeyiz . Ay'da ve Mars't a talarda n yararlanrz , onlar ileriz; nk ta malzemes i her taraft a elimizin altnd a olacaktr , stelik ideal bir hammaddedir . Soua ve scaa kar bizi korur ; uzamas ksalmas yoktur ; ayrca atee kar dayankldr . Radyasyonda n korum a iini ok iyi yapt gibi yldrm a kar da izolatrdr . Kom u gezegen lerde de talar kullanrz . Bolivya yaylasndan Abidos'a bir sram a yapyorum ; buras Eskia' n balarnd a tm Msr' n en neml i mezarla r beldesiyd . Tanr Oziris'i n szde mezar buradadr . Niye 'Szde mezar"? Bu

tanr efsaneye gre parampar a olmu ve paralar tm Msr' a da lm. Yalnzca kafas Abidos't a gmlm . Oziris de taa insanlarn a eitli eyler retmi o gksel reticilerde n biriydi. Eski Msrlla r tanrlar Oziris'e bir antmeza r yaptlar . Mezar n monoliti k kalnts tapna k duvarn n arkasnd a bir ukuru n iindedir , tapna n kendisinde n sekiz metr e daha aa da bulunmaktadr . Bu harabeleri n ka bin yldan beri ln kum larnc a rtldn kimse syleyemiyor; ama herkes arada n gee n bunc a bin yln buradak i monolitler e hibir zarar veremediin i gre biliyor. Talar yepyeniymi gibi grnyor . Heybetl i istinat duvarla r ve dem e kirileri ukuru n iinde sanki ngiltere'd e Stonehen ge'den ithal edilmi gibi duruyorlar . Ta iiliindeki zenli incelik tpk nkalar' m uzak lkesindek i gibi. Ktalararas alan bir usta eitme n mi ? Antik a tarihis i Sicilyal Diodor , birinci kitabnda , eski tan rlarn Msr'd a birok kent kurduunu , Hindistan'dak i kentleri n de 9 onlar n eseri olduun u ileri srer. < > Bence buna Gne y Amerika' daki kentler i de katmal . Diodor'u n zama n bakmnda n verdii bilgi nasl ? "Oziris ve zis'ten skender'in egemenliine kadar on bin yldan fazla zaman getiini sylyorlar - bazlar ise bu srenin 23.000 yl dan ancak biraz daha az olduunu yazyor." Abidos't a bir tapna n ss kuand a buluna n garip hiyeroglif ler artcdr . Burad a helikopter e benzeye n bir ey grlmekte ; ay rca hcu m botu gibi bir ekil ve tank andr r bir tat resmi gze arpmaktadr . Uzmanlar , bu resimleri n iki ayr hiyeroglif metini n birbirin i stn e yazlmas ve bu yazlman n eski meti n kaznmada n 10 yaplmas sonuc u tesadfe n olutu u grndeler. Oysa tapna k kirilerind e byle bir duru m hi de gze arpmyor ; ama ben yine de sayn uzmanlar a itiraz etmek niyetind e deilim . Buna karlk gerek zrhl arabalar , British Museum'd a gren leri akna eviriyor . Bunla r iin kobanda n baka bir ey dei l denildiin i iittim . Kent surlar m ykmad a kullanlrlarm . Hayd i yledir diyelim; ama bu tokmaklam a aygtn n naml u diyebilecei miz paras niye yukarya evrilidir ? Tokma yukarya evrili ko ba olur mu? Bu durumd a bt n kinetik enerji havaya uma z m ? Ya koba denile n bu aygtn altnd a koacak olan cesur adamla r ayaklarn nasl koruyacaklar ? Kesin bir olgu var ortada : Dor u drst bilgiye sahip bulunma -

92

93

dmz uzak gemiimizde , tekniin evrimin e de, geliim tarihin e de uymaya n teknolojile r var olmutur . En mkemmeli , nce var ol mutu ; oysa tam tersi olmas beklenirdi .

94

K a ynaka 1. Dniken, Erich von: Reise nach Kiribati. (Kiribati'ye Yolculuk, Cep Kitaplar, istanbul, 1985) 2. De la Vega, Garcilaso: Primera Parte de tos Commentarios Reales, Madrid 1973, ve Historia General del Peru. Segunda Parte. Madrit 1722. 3. Schindler-Bellamy, Tiahuanaco. H.S., und Allan, P.: The Great Idol of

Londra 1959. 4. Tschudi, Johann Jakob von: Reisen durch Sdamerika. Leipzig 1869. 5. De Castro y del Castillo, Antonio: Teafro Eclesiastico de las /g/es/a s de Peru yNueva Espaha. Madrid 1651. 6. D'Orbigny, Alcide: Voyage dans l'Amerique Mridionale. Paris 1844. 7. Stbel, Alphons, und Uhle, Max: Die Ruinensttte von Tiahuanaco im Hochland des alten Peru. Leipzig 1892. 8. Cieca de Leon, Pedro: La Chronica del Peru. Anvers 1554. 9. VVahrmund, Adolf: Diodor von Sicilien. Geschichts-Bibliothek, 1. Cilt, Stuttgart 1866. 10. Haase, Michael: Geheimnisvolle Hieroglyphen? Die Darstellung zvveier Knigstitulaturen im Sethos-Tempel von Abydos; G.R.A.L. sa. 2/1992 . Berlin.

11. Blm AZTEKLER N BYKKENT

Bin Yllk Bykkent - Tanrlarn Grkemli Yolu - Gne ve Ay Piramitleri - Her Tarafta Uan Ylanlar - Mikadan Mahzen ats zolatr Niye? - Talarda Bir Gne Sistemi.

Bugnk Meksik o kenti -Birlemi Milletle r uzmanlarn a g r e - yirmi milyon nfusuyl a Dnya'n n en byk kentidir . Dumanl a kapl bir fanusun altnd a soluk almaya abalar ve ylda yz bin lm olayyla en youn evre kirliliini temsil eder. Bu haliyle ou kez , Mayalar n ve Aztekleri n torunlar olan kent halk, kaderc i bir umursamazl k iinde cierlerin i zehirli havaya mahvetmey e kara r vermi gibi bir izleni m uyandrmaktadr . Sanki eski tanrla r bu lm kurbanlarn istiyorlar . Sabah n altsnda n geceni n ge saatlerin e kadar , insand a sinir

brakmayan bir klakson konseri srp gider. Otuz binden fazla oto bs mavi-kara egzos duman koyverir; bu dumana kar slak men diller bile para etmez. Mavi niformal yirmi bin kadar polis ac ac ddk ttrp gney insanlarna zg gevek kol hareketleriyle bin lerce tattan oluan trafik selini kontrol altna almaya abalar . Ama bu trafik seli geni otoyollara ramen giderek den bir tem poyla srklenip durur; yzyl ncesinin at arabas hzndan daha yava bir hza ular. Bu sevimli kent azmanmda klar ikide bir s ner; telefon ebekesi ar ykldr, yle ki bir yere telefon etme k kumarda kazanmak gibi tmyle ans iidir. me suyu klor kokar ve iine ne olduklar kestirilmeyen daha baka kimyasal maddele r karmtr - insan burada savasz da lebilir. Meksiko kenti pek ok kltr etkinlii sunar. Chapultepe c gibi byk parklar, grkemli mzeleri vardr; zellikle antropoloji m zesi grlecek yerdir. Bunlara operasn ve ynla sinemasn da ka tabiliriz. Tm parltsryla ykselen lks otellerin yannda perian ku lbeler yer alr ve Ortaa katedralleriyle kiliselerinin nndeki di lenciler kaldrm boyunca sralanr. Kent bir ztlklar labirentidir .

95

Yalnayak insanlar teneke , karton , otomobi l lastii , tahta ve demi r kazklarda n yaplm gecekondulard a oturur . Burada tekila da ii lir, erkeklii ldre n ucuz naps tr pulque de. Baz caddelerd e ise sra sra sper butikler vitrinlerind e dnyan n drt bir tarafn dan gelme deerli mallar sergileyerek insanlar n ban dndrr . Meksiko kentin de oturanlar n hepsi , nasl tarihle ykl bir yer de yaadklarn n farknd a mdr bilmem . nk burada bir zaman lar Aztekleri n byk kenti Tenochtitla n bulunuyordu ; kocama n ka plarn n nn e 15 Kasm 1519'da spanyo l istilac Herna n Corte s ordusuyl a gelip dayanmt . O zamanla r bu kent gm parltla r saan bir gln kysn - dayd; sabah gneini n klar altnda gizemli tapnaklar , saraylar ve piramitleriyl e gz kamatrrd . Birbirinde n gzel yetmi bin ko nut vard burada , her yannda n zenginlik fkrrd . Aztekleri n Tenochtitlan' Meksika hkmetini n siparii zerin e Ressam Diego Rivera tarafnda n olaanst gzellikte bir duvar tab losund a betimlenmitir . Aztekleri n spanyolla r

gelmezde n nceki ya ayn gsteren freskler , bugn Meksiko kenti hkme t konan n i avlusunu sslemektedir . Bunlard a Mayalar' n tanrs Kukulkan'l a zde olan Quetzalcoatl' n ortaya kn gsteren sahnele r de var dr. Bu resimlerd e tyl veya uan ylanlar geleneksel sylentileri n nakletti i gibi gsterilmitir . Tanr Quetzalcoat l mavi ufukta maru r bir hkmda r gibi tahtmd a oturmaktadr . Ylan biimli gksel tat na binmi umakt a ve sol elinde insanla r zerindek i egemenliin i sa layan anahta r olan asasn tutmaktadr . Aada ise, basamakl pira midin dibinde rahiple r beyazlar giyinmi mezler e ders vermekte dir. Yaklak be yz yl nce Herna n Cortes , Tenochtitlan'da n krk kilometr e uzakta stn yaban bitkiler kaplam birka k k tepeni n yannda n geti. Bu tepeleri n altnda neyin saklandnda n haberi olmad . Buras eski Meksika'n n en heyeca n uyandrc b yk kenti 1 Teotihuacan'd. Aztekleri n zamannd a Teotihuaca n okta n harabey e dn mt . Aztekler buran n eski tanrlar a ait bir mezarlk olduun u sa

tanras , yldzlar rts tanrs , retici usta Quetzalcoat l ve ya mur tanrs Tlaloc. Bu gksel konsorsiyu m insan n douu konusu nu grt. Sonra toplanty a katlanla r beyaz tebeirler i srndle r ve ok deerli tyden giysilerine sarndlar . Bu srada teki tanrla r "tanrla r frnn" tututuru p ok byk ve alevler saan bir ate yak tlar. Sonra da tanrla r bu ateleri n ve dumanlar n iinde gklerd e gzden kayboldular . Ama tanrla r uzaya hareke t etmezde n nce , dev boyutlu bir kenti n yapm iin planlar brakmt . Bunlar , ancak bugn yava ya va anlamay a baladm z planlard . Teotihuacan' n inas iin projeler izmi olan o rahip mimarla rn kim olduun u kimse bilmiyor . Bilinen kesin nokta Teotihua can' n Meksika yaylasnda en eski uygarlk olduu ve kuruluun a balanmasn n M.O. 1000 ylna kadar gerilere uzanddr . O za manla r Avrupa'd a eski Roma henz yoktu. Roma iki buuk yzyl sonra kurulacaktr . Uzak Msr'd a 21. haned an egemendi , Yunanis tan'da ise klasik Hele n tanrlar devri balamt ve Eski

Ahit'e g re, yeni yetme delikanl Davut tam o sralarda Dev Golyat' yenilgi ye uratmt . Roma gibi Teotihuaca n da bir gnde domad . Arkeologla r be ayr inaat dnem i saptamlardr . En parlak an 600 yllarn da yaayan Teotihuacan' n o gnlerd e nfusu iki yz bine yakla yordu . Yzylmzdak i byk kentler e bakarak , kentleri n dzensiz , alt yapsz ve vahice yaylabildiin i renmi bulunuyoruz . Burada ise ilk kurula n yaplarda n balamak zere kusursuz bir planlamayl a nyorlard . Buna ramen Aztekleri n Teotihuacan' n douun a ili 2 3 kin bir efsanesi vardr. ' "Gece vakti, gne henz domamken tanrlar Teotihuacan de nilen yerde toplant yaptlar." Tanrla r meclisi drt yeden oluuyordu : Yldzlar gn n %

karlayoruz ; kent bydk e bu plana hep uyulmutur . Bin yl uzun bir zamandr ; bugn n kent ynetimler i imdiki planlarn n bylesine uzun bir zaman sonra dahi aynen uygulanabilecein i an cak dlerin de grebilirler . Bir sre Teotihuacan'd a kazlar ynetmi buluna n arkeolo g Bayan Laurett e Sejourn6 , bu yksek kltr n kkenlerini n asla zmlenemeyece k bir bilmece olduun u belirtmitir . Bu arkeolo g "nereden " diye soruyordu , "byle bir planlamay gerekletirebilmi olan bu kadar stn dzeyde bir zek nerede n gelmi olabilir?" Bu bilinmeye n esrarengi z planlamaclar n ve mimarlar n kim olduklar bilinmediinde n onlara kenti n adna izafeten "Teotihuaca nos" denilmektedir . Kuzeyde n gneye uzana n krk metre genilik ve kilometr e
F:7 / Yce Tanr'n n zinde 97
4

uzunlukt a grkemli bir cadde vardr. Buna "Camin o de los Muer tos" (ller Caddesi ) deniliyor . Buras ssl bir yoldur; sada ve solda piramitlerl e tapna k platformlar sralanr . Kuzey tarafnd a bulvarn otuz metreli k bir eimi vardr; yle ki gneyde n baka n kimseyi gz aldanmasn a uratr , grkemli cadde sanki ge uzan yormu gibi bir izleni m uyandrr . Caddeni n alt ucund a duran kim se, eit basamakl sonsuz bir merdiven grr , bu merdive n kilo metre sonra Ay Piramidi'n e kavumaktadr . Buna karlk Ay Piramidi'ni n nnde n bakan kimse karsn da ip gibi dmd z uzana n bir cadde grr; basamakla r ise sihirl i bir el tarafnda n silinivermitir . Teotihuaca n kentini n esrarengi z planlamaclar , resmi ekol n grn e gre , Ta a insanlarym. Gnmzd e herhang i bir yol mhendis i size, 3 kilometreli k bir caddenin ; hi deimeye n be lirli aralklarl a alt basamak ve bir platform, ardnda n tekrar alt ba samak ve bir platfor m oluturmak ; sonra da srp gitmi bu basa mak-platfor m dzenin i yokuun st banda , santimetr e sektirme den dev bir piramitl e sona erdirme k suretiyle yaplmasnn nasl zor bir i olduun u syleyebilir. Hibi r basamakta , hibir platformd a ve hibir ara meknd a en kk bir kayma yoktur. Ve bunlar Ta a'n n planlamasym ha? Bilgeliin en son mertebes i olabilir bu gr .

va srlmt r ve bu sva renklidir , deiik renklerd e parldar . G ne Piramidi'ni n tepesind e altn ve gm kaplamal bir tanr heyke li varm. spanyo l istilaclar geldiklerind e bu heykel yerindeymi ; Meksika'n n ilk piskopos u Fransiske n keii Juan de Zumarraga , bu dev heykeli krdrp erittirmi . Altn , tanrlarda n ok daha nemliyd i ller Caddesi'nd e ayrca tepeleri kesik , kk piramitler , platformla r yer alr; bunlar n stleri tyl ylan , maymun , jaguar , el lerinde ne olduklar tanmlanamaya n cisimler tutan veya srtlarnd a kanatla r olan rahip kabartmalaryl a bezenmitir . Teotihuacan' m nc byk yaps , iinde Ouetzalcoat l Tap na buluna n kaledir. Aslnda buraya kale denilmes i bence anlam sz; nk buran n kale szcyle anlatlma k istene n tesisle bir ilgi si yok. Teotilhuaca n Kalesi'n i gerek bir kaleye benzetmek , bir Hin du tapnan Frankfur t tren garna benzetme k gibi bir ey oluyor . Kukusu z btn bu adlar n buray kurmu olanlarl a bir ilgisi yok. Gne ve Ay Piramid i adn bizler koymuuz; kale ve Ouetzalcoat l Tapna adlar da bizim yaktrmamz . Buray kuranlarn , bu gr kemli yaplarn a nasl adlar verdikleri konusund a ise hibir bilgiye sahip deiliz . Kale denile n bu yapnn yan uzunlu u drt yz metredir . Ku zey, gney ve bat yanlarnd a eskiden drt pirami t varm; onlarda n

Camino de los Muertos, yani ller Caddesi, Ay Piramidi'ni n nnde sona erer; buras 150 x 200 metrelik bir tabana oturan, ba samaklarla ykselen bir yapdr. Taban yzlm iki futbol saha sndan daha genitir. Yap be ana terasla krk drt metre yksek liktedir. Ortada bulunan geni bir merdiven en yukardaki platfor ma kar; burada bir zamanlar altndan bir tanr heykeli parltla r sam olmal. Ay Piramidi'nde n baklnca sol tarafta, Orta Amerika'nn en byk antsal mimari eseri Gne Piramit'i ykselir. Bu piramidi n taban boyutlar 222 x 265 metredir ve Ay Piramidi'nde n yirmi met
re daha yksektir. Bununl a birlikte en yukardak i platformda n bak

gnmze sadece paralar kalmtr. Ouetzalcoatl Tapna, bir y n kabartma resimle ssldr. Tylerle donatlm ylanlar uzan p duran ss kuanda kvrlmakta, kt cinlerin maskeleri andra n suratlar merdiven duvarlarndan ve kabartmalarda n bakp durmak ta, ylan gvdeleri tapnan duvar dipleri boyunca uzanmaktadr . Tyl kocaman ylanlarn balar stilize nlarla kuatlmtr; yzle ri, alev pskrten ejderhalar gibi grnmektedir . Eski in'de de, tanrlar alev pskrten ejderhalarla gkten iniyorlard . Bugn gnein i altnda beyaz-gri-kahverengi grnen ler, bir zamanlar gkkuann ldayan renkleriyle parldyorlard . Her tanrnn kendine zg rengi vard; kabartmalar da yalnzca ss
deildi , dinsel bildirilerd e bulunmalar iin yaplmlard .

lnca, sanki Gne ve Ay piramitleri eit ykseklikteymi gibi bir iz lenim uyanmaktadr. Bu gz aldanmas grkemli caddenin eimin den ileri gelmektedir . Teotihuacan' n Gne Piramidi hacim bakmndan Gize'dek i nl Keops Piramidi'nde n daha byktr. Tula ve tatan kitlesi bir milyon tondan fazladr. He r iki piramidin d cephelerine sert bir s-

Ouetzalcoatl Tapna'ndaki ss motifleri, kanatl ylan-tanr simgesinin Aztekler ve Mayalar andan ok nce de bilindiini ka ntlyor . Grkemli caddenin iki yannda sralanan platformlarn ve pira mitlerin ardnda bir zamanlar binalar bulunuyordu; bunlar bugn

98

99

konut olarak kullanlyor. Burada otuz odal komple konut bloklar var; yz yetmi be odal olanlar da meydan a karld . Dah a k k tapnakla r ve tapnm a yerleri olduu gibi , mkemme l su tesisa t buluna n dev boyutlu konutla r da var. Ortaya karla n bulgular , kentte her el sanat iin ayr blgeleri n bulunduun u gsteriyor . Be lirli bir blgede mlekiler , bir baka blgede talar , bir dierin de dokumacla r alyormu . Kentin btn blmler i birbirin e ip gibi dmd z uzana n caddelerl e balanmtr , bu yollarn istisnas z hepsi birbirleriyl e dik alar yaparak kesimektedir . Teotihuacan , Orta Amerika'n n New York'uydu . Birka yl nce Meksikal bir dostu m o srada kefedilmi olan garip bir eye dikkatim i ekmiti . Teotihuacan' n evresindek i tepe lerde , yamalard a ve dalarn doruklarnd a arkeologla r belirli nok talarda kaya yarklar bulmulard ; buralarda n ekilecek izgile r kenti n zerind e bir a ebekesi oluturuyordu . Bir gzlemci , baha r gndnmnde , 21 Mart't a Gne Piramidi'ni n tepesinde n batya bakarsa , gnein ufukta iaretlenmi belirli bir tan hizasnd a batt n grmektedir . Benzeri nitelikt e iaretler , on drt kilometr e bat da Cerro Chiconautla'd a ve otuz be kilometr e tede bulunmu 5, 6 tur. Byk piramidi n altndak i bir koridorda n drt odaya gidilmek tedir; buraya "Kutsal Maara" deniliyor. Arkeologla r yapn n t

myle bu kutsal maarann zerine ina edildii grndeler; n k buras ller evrenine girii gsteriyor, ayn zamanda Orta Ame rika'nn merkezi saylyor; buraya gelenler hac oluyor. Bunun bir nedeni olmal! Gne Piramidi'ni n uzanda olmayan bir yerde, toprak altn da odalar kefedildi; buras turistlerin ziyaretine kapal tutulmakta dr. Yeraltndaki bu odalarn bir srr var, gerek bir muamma bu; uzmanlarmz ise bu konuyu konumaya hi yanamyorlar. Bu oda lar kaln bir mika tabakasyla izole edilmilerdir. Bundan daha gi zemli bir ey olabilir mi? Bir mahzen dam dnn, nce tatan bir atyla rtlm . Sonra on be santimetre kalnlnda mikadan bir tabaka daha var. Bu tabakadan sonra yine tatan bir tabaka daha. Btnyle bir sandvii andryor: Ekmek, sosis, ekmek gibi. Bir beki yeraltna alan demir kapa at bana. Gne nn aadaki delii aydnlatt an, mikann gz kamatrc da yansyverdi. imdiye kadar bu mikann otuz metre kalnlkta ta-

bakalar bulunmutur . Bir kalyum-aluminyumhidrosilika t karm olan mikaya , zellikle yksek dalarda graniti n yaknlarnd a rastla nr. Biz svireliler onu Gotthar d Dalar'nda n tanrz . Byk oran da mika, yeryznd e Hindistan , Madagaskar , Gne y Afrika , Brezil ya'da ve Kayalk Dalar'd a bulunur . Az miktard a da svire'd e ve Tirol Alpleri'nd e vardr. Buna karlk Orta Amerika daha ok vol kanik ktlelerde n olumutur . Gnmzd e Meksika mika ithal et mek zorundadr ; nk bu maddeni n sahip olduu baz nitelikle r onu dnyamzd a adeta vazgeilme z yapmtr . Hem ok direnlidi r hem de elastikidir . Sekiz yz santig'rat derecey e kadar atee daya nr; ayn zamand a ani s dalgalanmalarnda n hi etkilenmez . Mik a bitkilerin , hayvanlarn, mikroorganizmalar n lmesi ve buna ya mur suyunu n katlmasyl a toprakt a oluan her eit organik nitelikl i asitleri n etkilerin e de baktr. Ayrca elektrie kar da mkem mel bir izolatrdr . Mika plakalar bir kitabn sayfalar gibi ince yap raklar haline getirilebilir , incecik mika tabakalar hem saydam hem de atee dayankl olduklarnda n yksek frnlar n pencerelerin e ko nulur. Elektroteknikt e mikada n radyo ve televizyo n lambalarnd a izolat r olarak yararlanlr . Transformatrlerd e ve radarlard a da kullanlr. Bilgisayar teknolojisind e de elektrik izolatr olmak nite liinde n tr yer almtr . Dk kaliteli mika tl p toz halin e getirilir veya pulcukla r halind e kk paralar a dntrlr . Bun lar elektrik tlerinde , amar ve tost makinelerind e kullanlr .

Peki, bu mika nasl olmu da Teotihuacan'd a bir mahzenin da mna gelmi? Ne amala buraya konulmu? Ahbap olduum bir ar keologa gre, mika gnete harika parldad iin onu gne reflek tr olarak kullanmlar . Byle bir ey olamaz. Buradaki mikann bir sandvi dzenind e iki ta tabakasnn arasna konulduunu unutmayalm. Bu durumd a gne yla temas edemezdi. Gne n en ltl biimde yan stsn diye dam batanbaa mikayla kaplanm olsa bile, bunun iin incecik bir tabaka yeterli olurdu. Kalkp on be santimetre kalnl nda mika plakalar kullanmak gereksizdi.
Yeni aklamala r ararke n insan n bu aklamay gerekte n bul

ma olasl da vardr. Ben de burada drt drtlk zmler sun

100

muyorum; yapabileceim, olas zmlere yol aabilmek iin k ck aklm ve hayalgcm altrmak sadece. Mahzenin odalar damndan niin izole edilmi olabilir? nk bu odalara ok duyar l aygtlar konulmutur. Bu aygtlarn hem yldrm gibi elektrik bo
almlarndan , hem asitli yamur sularndan , hem de yksek sda n

101

korunmas gerekiyordu . Beni m bu gr m zm e yakn nitelikt e saylrsa, yeni sorular ortaya kverecektir . Ta an n bina yapc lar mikan n ok ynl niteliklerin e ilikin bilgileri nerede n ren mi olabilirler ? Teotihuacanlla r ne tehlikel i asitlerle , ne ar scak lklarla , ne de elektrikl e uramlard . Jeologlar n saptadn a gr e Teotihuacan'da , yeraltndak i dama denmi buluna n mika tabaka s, dedelerimizi n "Moskov a Cam" diye adlandrdklar Muskovit ini kasyd . Birileri bu mikan n ithal edilecei yeri bildii gibi , mikan n ka litesinde n de anlyordu. Ama bu birileri herhald e Ta a insanla r deildi . Amerikanistleri n 1974'te Meksiko'd a yaptklar uluslararas kongrede , Hugh Harlesto n adnd a biri , uzmanlar afallatan bir ko 8 num a yapt.< > Harleston , Teotihuacan'd a bt n yaplard a kullanl m bir oran birimi aramt . Bu birimi 1,059 metr e olarak bulmu ve ona "birim" anlamnd a Maya dilind e "hunab" adn vermiti . B,u hunab , Teotihuacan'd a bt n yaplard a ve kenti n bt n yollarnd a kullanlm bir uzunluk lyd. Quetzalcoat l Piramidi , Gne ve Ay Piramitler i tam 21 , 42 ve 63 "birim" yksekliktedir , yani birbirle riyle bire iki, ikiye oran ilikileri iindedir . Harlesto n bir bilgisa yarla almt . Bilgisayarda n aratrmacy adeta akna evire n veriler kmt. Kaleyi evreleyen kesik piramitlerd e Harleston ,

Merkr, Vens, Dnya ve Mars gezegenlerinin ortalama yrng e verilerini kefetti. Gnee olan mesafe 96 "birimle" gsterilmiti . Merkr 36, Vens 72 ve Mars 144 "birimle" gerek uzaklklarnda dr. Kalenin hemen arkasndan akan bir rmak vardr; Teotihua can' kuranlar bu rma yapay bir kanaln iine aktmlard. Bu ka nal ller Caddesi'ni n alt kesimi boyunca uzanr ve 288 "birimle" asteroidler kuana olan mesafeyi tastamam gsterir. Bu kuak Mars ile Jiipiter arasndadr. Asteroidler kuanda nasl binlerc e asteroid yer alyorsa, bu rmakta da binlerce ta paras oynap 9 durmaktadr. Kalenin orta izgisinden 520 "birim" uzaklkta ne olduu bilin meyen bir tapnan temelleri bulunmaktadr . Buras da, Jpiter'i n uzakln gstermektedir . Bir 945 "birim" uzaklkta ise, bugn sa dece kalnts bulunan bir tapnak daha vardr. Bu yap Satrn' gstermektedir . Daha sonra 1845 "birim" tede, ller Caddesi'ni n sonund a Ay Piramidi'ni n merkezi, Urans' n yrngesi zerinde yer almak
tadr. ller Caddesi'nde n bir doru uzatlrs a Cerr o Gord o Da '

nn doruun a klr. Burad a kk bir tapna n kalntsyla eski te melleri stnd e dura n bir kule vardr. 2880 ve 3780 birim uzaklk tan geirilece k dairele r Nept n ile Plton'u n ortalam a uzakln gsterir . Bylece Teotihuacan'd a ller Caddesi'ni n Gne sistemimi zin kltlm bir modelin i oluturdu u anlalyor . lgin nokta , byk Gne Piramidi'ni n bu sistemi n tamamlayc bir paras ol maydr ; stelik bu pirami t grkeml i bulvar n doru ekseni stn de de deildir , yan taraft a kalmaktadr . ller Caddesi'ni n arkasndak i tepeyi de kapsa m iine almak la Teotihuaca n planlamaclar daha batan araziyi Gne sistemini n model i olarak kullanmay a kararl olduklar gstermilerdir . Peki , gezegenlerimizi n ortalam a uzaklklarn a ilikin veriler hangi kaynak tan salanmtr ? Uran s ancak 1781'de kefedilmiti ; Nept n ise 1845'te . Minik gezegen Plton'u n keif tarihi 1930' dur. Yce tanr lar burad a gelecek kuaklar n gzne taklsn diye bir iaret mi b rakma k istemilerd i acaba? Burad a altn izerek belirteyi m ki, Te otihuaca n dnyad yaratkla r tarafnda n ina edilmiti r diye bir sav ileri sryor deilim . Byle bir ie bulamamlardr . Ama her halde mimarlar a Gne sistemini n bir modelin i izdirmile r ve be lirli binalar n doru aralklarl a yaplmasn istemilerdir ; bylece ge lecek zaman a tata n bir mesaj yollamay amalamlardr .

Bir eyleri daha net grebilmek iin, ou zaman bak dorul tusunu deitirmek yeterlidir .
K a ynaka 1. Prescott, William H.: History of the Conquest of Mexico. Paris 1844. a.g.y : Geschichte der Eroberung von Mexiko, cilt 1 ve 2, Leipzig 1845. 2. yazar yok: Teotihuacan, Guia oficial, Instituto Nacional de Antropologia e Historia. Mexiko 1965. 3. Seler, Eduard: Gesammelte Abhandlungen zur amerikanischen Sprachund Altertumskunde, 4. cilt. Graz 1961. 4. S6joume, Laurette: Pensiamento y religion en el M6xico Antiguo. Meksiko 1957. 5. Tichy, Franz: Deutung von Orts- und Flurnetzen im Hochland von Mexico als Klt. Bonn 1974. 6. Aveni, Anthony F., ve Hartung, Horst: Space and Time in the Cosmovisio n of Mesoamerica. Latin Amerika Etdleri, 10. cilt; 43. International Congress of Americanists. Mnih 1982. 7. Dniken, Erich von: DerTag, an dem die Gtterkarnen. Mnih 1984. 8. Harleston, Hugh: A mathematical analysis of Teotihuacan; 41. International Congress of Americanists. Meksiko 1974. 9. Tompkins, Peter: Die Wiege derSonne. Bern/Mnih 1977.

102

103

12. Blm LMS Z MESAJLA R

Tanrlar Da - Gelecee Mesajlar - Kmnatatan Piramidin Altnda ki Mezar - Eski a'da Atom Patlamas - Ye/yzndeki Cennet - Kemir'de Bir sa Mezan.

Trkiye'ni n gneydousunda , Toros Dalar'n n ortasnd a Komajen'i n kutsal da , 2150 metr e yksekliktek i Nemru t Da ykse lir. Yzylda n fazla bir zama n nce , 1882'de yol mhendis i Kar i Sester , dan doruund a buluna n kocama n tahtlarda n ve heykeller 1 den sz etti. Berlin'dek i Prusya Bilimler Akademisi , o zamanla r bugnknde n ok daha az brokrati k olmal ki, Gneydo u Anado lu'ya heme n bir incelem e ekibi gnderdi . Ekibin band a Alman ar keologu Otto Puchstei n bulunuyordu . Puchstein , dadaki incelemes i bitince, kendisin i grevlendir mi olanlar a verdii raporda , dan doruunu n insan eliyle yaplm bir talk tepe olduun u bildirdi . Da doruunu n elli metr e kada r alt kesimind e ise Alman aratrc platform kefetti. Dou ve ba t platformlar aras yz elli metreydi . Buray yaptra n kiinin kimlii ok abuk saptand : Kral I. An tiyokos idi bu kii. Bu kral M. . 36 ylnda lm ve geride k k ama iyi rgtlenmi bir devlet brakmt . Buray yaptra n kiinin Kral I. Antiyoko s olduun a nasl he men kesinlikle karar verilmiti ? Antiyoko s uzak grl biri olmal ki birok ta yazt hazrlatm ve heykelleri n arkalarn a da yazla r hakkettirmiti . Gelece k kuaklar a kutsal dan efendisinin kim oldu unu bylece bildirme k istemiti . Bir dan doruunda , bir kral mezar m? Kral I, Antiyoko s bu eyleminin nedenlerin i de gelecek kuaklar a bildiriyor . Yaztn birin de 36. satrda kutsal bir yer kurduun u belirtiyor :

"Bylece benim ileri bir yasa kadar saln korumu bedenimin d klf, tanr sevgisiyle dolu ruhum Zeus'un gksel tahtna ykseldik 2 ten sonra, burada sonsuza dek dinlensin."

104

Gemi e ve gelecee ynelik duygular olan , tarih bilincin e sa hip bir insanm . Nemru t Da'n n bin metr e aasnda , Eski Kh ta'da atalarn n mezarlarn yeniliyo r ve alt metr e boyund a bir ya ztta da unu bildiriyor : "... Adil tanrnn tanrlarn kararlarn yrtme yetkisini bahetti i byk Kral, sonsuza dek anlsn diye, el srlmeyecek bir anta lmsz bildiriler yazdrarak zamann sarslmaz bir yasasn brakt." Bugn e kadar bu "lms z bildiriler" ortaya km deil, by le bir yazt ne Nemru t Da'nd a var ne de Eski Khta'da . Zate n bu rada duru m da hayli kark . Antiyokos , lahdin i ilkin dan tepesin e gmdrm olmal . Sonra da doruu n evresind e teras hazrlanm ; bu srada ka n bt n malzeme , yumru k byklnd e akl talar , Antiyokos'u n mezarn n bulundu u yapnn stn e ylm. Sonra da teraslar n stn e tanrlar n ve insanlar n tahtlar konulmu : Bunla r Antiyo 3 kos'un atalardr. En bata I. Daryu s yer almtr ; onu I. Kserkses , 1. Artakserkses . izlemekte ; II. Daryu s ve II. Artakserkse s ile son bulmaktadr . Atalar n antlarn n arka taraflarn a Antiyoko s ant n kime ait olduun u gstere n bir yazt hakkettirmitir . Her heykeli n nnd e kk bir blok bulunmaktadr , herhald e sunak olarak d nlmtr . Heykelle r kire tanda n ve yeilimtra k kumtanda n ya plmtr . Bat terasnd a tanrla r grkeml i tahtlarnd a oturmaktadr ; bun lar Zeus , Herakles , Apollo , Komaje n tanras ve buray yaptra n Antiyokos'tur . Ayrca bat ve dou teraslarnd a eitli kabartmalar , ciddi ve marur bakl kartal balar , 2,40 metr e enind e 1,75 met re boyund a heybetli bir aslan heykeli vardr. Aslan , boynunu n altn da on dokuz yldzla evrelenmi bir hilal tamaktadr . O nedenl e bu taa "horosko p (zayie) ta" deniliyor. Burad a sekiz n olan yldzlar ve on alt nl yldzlar var; buralar yaptran , neleri n sz konus u olduun u gelecek kuaklar bilsin istemi. Antiyokos'u n ho roskopund a aslan burcunu n ykseldii anlatlrken , te yanda n Ay'n yannd a Mars , Merk r ve Jpite r gezegenlerini n ayn burt a yer ald da gsterilmi . Gkse l tanrla r birbiri ardnda n Antiyo kos'u selamlyo r ve onunl a vedalayor. Byk yazl levhada , Anti yokos'u n bu ant "tanrlar n ve tanrsa l atalar n apak yardmlar na duydu u kran gsterme k iin" diktii belirtiliyor .

105

Antiyoko s yaad srada zorluklarl a karlam olmal ; bun larda n ancak tanrlar n yardmyl a kurtulabilmi . Da doruundak i mezarn a Antiyoko s beraberind e acaba ne gi bi yazlar , bildiriler ve tapnm a gereler i gtrmt ? Bunu bilmi yoruz; nk burad a bir mima r dahiyane bir dzenlemeyl e meza r yerini bir muammay a dntrmtr . Nemru t Da'ndak i dikilita larn ve heykelleri n korunmasnd a olaanst hizmet i buluna n Al man arkeolog u Friedric h Kari Drner , 1956'da Antiyokos'u n gizli mezarn a ulama k iin bir geit aramay a koyuldu. Bir galeri ald ve yukarda n aa yuvarlanaca k talar n her eyi yenide n rtmemes i iin de gerekli koruyuc u nlemle r alnd. Drner , Nemrut Da'nda ki Tanrlar Taht adl kitabnd a unu kaydeder : "Fakat bir trl ileri gidemedik; nk giderek oalan kayalar ok gemeden ilerleyiimi ze son verdi." Otuz yla yakn bir zama n sonra , 1984'te , Kari Drne r bir ara trma ekibiyle yenide n dan tepesindeydi . Hayli uralarak , taht a iskeleler ve hidroli k bir vin yukarya tand . Ancak bu sefer ama , gizli mezar bulma k deildi; heykelleri n ve dikilitalar n korunmasy d. Bylece Alman yardm sayesind e tanrla r yenide n tahtlarn a oturtuldu . Peki , Antiyokos'u n mezar sorun u ne oldu? 1989 yaznd a Mnster'dek i Westfale n Mzesi'ni n jeofizikileri ve arkeologlar l m aletleriyl e daa ktlar . Manyetometreleri n ve sismometrele rin yardmyla kayaln iindek i kovuklar saptand ; te yanda n da n doruun u rte n aklta tabakasn n birbirinde n farkl ayr konumda n olutu u da anlald . Deme k ki iki bin yl ncesini n mi marlar ne yaptklarn n tam anlamyla bilincindeymiler . Kayalk tan talar basamakla r oluturara k koparm , bylece akl ynn n aaya kaymasn nlemiler . Bugn e kadar Kral Antiyokos'u n hangi srlarn mezarn a g trm olduun u renmi deiliz. Gere k onu n gerekse atalarn n tanrlarl a olan ilikisiyle ilgili bir eyleri bilmeyi dorusu ok ister dim. Antiyoko s niin tanrlarn a sonsuza dek minnetta r kalmak ge reini duymutu ? Tanrlar , onu n iin olaand ne yapm olabilir ler? Dny a daha uzun bir sre bu srlar zemeyecek . Gelecei n
106

aratrclarna , gelecein bilim adamlarn a yaplaca k ynla i kal yor. Nemru t Da'n n esrar da er ya da ge zlece k ve -umu dum o k i - Antiyokos'u n mezarnd a tanrlar n gemiin e derinleme sine k tutaca k baz yazlarla da karlalacaktr . Hindistan'd a ise duru m bunu n tam tersi. Burad a tanrlarda n ve onlar n gk arabalarnda n aka sz eden eski yazlar var. Hin t gelenei bunlar tarihte n renmemi z iin bizi uyaryor ; nk geze genimizi n gemiind e birok karanl k noktala r bulunuyor . Hintliler'i n ulusal destan Mahabharata'n n sekizinci blmn de bilinmeye n bir silahta n sz edilmektedir ; bu silah akan bir im ek 4 gibidir. nsanlar bir anda kl gibi un ufak ediyor , akkor halin e gelen vcutla r tannma z oluyor. Bu silahn kullanld yerde canl kalmay baaranlar n ise salar ve trnaklar dklyor . ana k m lek gibi eyalar en kk bir dokunut a parampar a oluveriyor , ku lar havada n yere dyor . Yiyecekleri n tm bir anda zehire dn yor. aka n imek her eyin zerin i inceci k bir toz tabakas gibi kaplyor . Bu anlatlanla r Hiroima'n n ya da Nagasaki'ni n betimlemes i midir? Hayr , bu betimlem e eski Hin t metinlerinde n alnmtr . Kendi kendim e hep sormuumdur , bylesine ykmlar gerekte n ol mu mudur , yoksa bunlar n hepsi hayalgc geni bir yazarn beyni nin mi rndr ? Bunu n cevabn bulma k iin batanba a yklm kentler i aramay a koyuldum ve "yeryznde Cennet' i buldum . Hindistan' n kuzey kesimind e Kemi r yaylas yer alr. Bura hal k arasnd a iyice kklemi bir efsaneye gre , Kemi r Vadisi gerek te, Musa'n n srail oullarn a vadettii toprak ; Arz- Mevut'tur . Kemi r Vadisi iki bin metrede n fazla ykseklikt e uzan r ve bu yzde n de Hindistan' n geri kalan ksmndak i boucu scaklklar bu rada grlmez . Burad a eski hkmdarlar n yaptrd olaanst gzellikt e parklar , ok geni dinlenm e alanlar ve esiz bir ie k zenginlii vardr. Kemir'i n bakent i Srinagar'dr , Vular Gl'n n aznda yer alr. Vadiye "Yeryzndek i Cennet " denilmektedir . Sri- nagar kenti ise Asya'nn Venedik' i olarak nitelendirilir . Kenti n iin den birok kanal gemekt e ve bu kanallard a kayklar, gondollar , de mir atm yzerevler kaynamaktadr . Srinaga r 34. enlemde , yan i Cebelitar k ve am'la ayn hizad a bulunmaktadr ; ama yksekli i
107

nedeniyl e ok yumuak bir iklim zellii gsterir . Yaz scakl otuz, k souu drt derec e dolayndadr . Gere k Srinagar'd a, ge rekse civarndak i kylerd e ve kasabalard a Hin t pazarn n harl har l etkinlikler i grlr . ounu n st rtl dar sokaklar insanl a do lup taar. Meyve ve iek satlan tezghla r dopdoludur ; halk al kandr ; ne yazk ki ocukla r alt yanda n sonra alma hayatn a balamaktadr . Binlerc e yl nce , cennet i andra n bu topraklard a korkun bir felaket yaanm olmal. Parhaspu r harabeler i bunu kantlyor . Bu ras bir zamanla r bir kentmi ve kenti n tam ortasnd a ok by k bir pirami t kule ge ykseliyormu . Teras biimindek i temeller i hen z seilebilir durumda . Bunu n ardnd a ise bir kaos yer alyor : Parampar a olmu , krpntlar a dnm , drt bir yana dalm talarda n meydan a gelmi bir l vardr burada ; sanki koca pirami t kule bir vuruta yerle bir edilmitir . Bu ykntlar

ynn n orasn burasn kartrrke n Mahabharata'da n baka bir blm aklmz a

byklkt e talar , karmakar k bir halde birka kilometr e kareli k bir alan kaplamt . Smerler'i n Glgam destannd a unlar okuyo ruz: "Gk haykrd, yer buna brerek cevap verdi, biryldnm parl- dad, bir ate alevlerini yukarya frlatt, lm yamur oldu. Aydnlk kayboldu, ate snd. Yldrmn arpt her ey kl oldu." Burada , Srinaga r yaylasnda , Parhaspur'da . grdklerim , ben de bt n bu ykntlarn byk bir patlam a sonuc u olutuu g e

izleni mini uyandrd . Zaman n kemiri p harabey e evirdii tapnaklar iyi tanrm ; talar yava yava ufalan r ve sonra birden kverir. Par haspur'd a ise her ey bambaka . Burad a ykm bir anda , korkun bir darbeyl e olup bitmi. Bir zamanla r yaplar n bulundu u merke z kesimde n evreye doru gidilince, merkezde n ayn uzaklkta bulu nan ta paralarnd a birbirin e eit bykl k ve arlk gze arp maktadr . Tanrlar ve onlar n korkun silahlarn anlata n efsaneler ban a
67

arp * Bu m bak tablo m sund aki raka mla r gibi apa k gr nyo r.*

"Sanki tm elementler babo kalmt. Sanki Gne burada dnmekteydi; silahn oluturduu akkordan Dnya alazlanp kor kun bir scan iine yuvarland. Filler ate alp sersem sepet oradan oraya koup durdular. Sular kaynad, hayvanlar ld. Atein

azgnl aalar bir orman yangnndaki gibi sra sra yere devirdi. Atlar ve sa va arabalar yandlar. Binlerce araba yok edildi. Sonra bir sessizlik kt ortala. Tyler rpertici bir manzara kt ortaya. Vurulmula- nn cesetleri korkun scaktan dolay

ylesine deimiti ki, artk insa na benzemiyorlard. Daha nceleri hi bylesine dehet verici bir si lah grmemi, daha nceleri hi byle bir silah duymamtk." Harabeleri n evresind e ok geni bir aland a hep ykntlarl a karlatm ; yzeyleri ok iddetli bir scakta n etkilendi i iin parl dayan kaya tmsekle r grdm . Sonra karma yine sanki tanrlar n bir yumruuyla darmadan k olmu , insan eliyle ilenmi kocama n ta paralar kt; bunla r bir infilak n fkesiyle buralar a savrulmu asna , evreleriyle ilikisiz halde orada burad a yere serilmi duru yorlard . Dah a kk tapnaklar n basamaklar ortada n kaldrlmt ; Srinagar halk bunlarda n ie yarayaca k gibi olanlar evleri iin kullan mt. Ama sadece bir kede , baka bir enkaz yn vard; farkl

dan havada n gelen bir mahvetm e dncesin i hi de sama bulmu yorum . Tarihte n renece k deil miyiz? Tarih e ne m vermedii miz ve eski gelenekse l sylentiler i sadece hibir bilgi vermeyen ma sallar olarak deerlendirdiimiz , uzak gemite n haberle r verenler i yetenekl i hayalperestle r diye kmsediimi z srece , tarihte n hi bir ey renenleyiz . Kemir , Hindistan'dak i bu cenne t yayla , renk cmb iinde ki dalar , glleri ve kanallaryl a bizi bekliyor . Srinagar' n kaplar nnd e ise, korkun silahlarl a yok edilmi bir kltr n kalntlary la karlayoruz . Bugnk Srinagar'd a karlala n ok deiik nitelikte , bak a bir artc duru m daha var; houmuz a gitsin ya da gitmesin bu bir olgu ve son olarak bu olguya ksaca bir gz atmam z gerek . Kemi r bakentini n ortasnd a iki bin yllk bir ziyaret yeri var. Buran n bakmn yrte n dini cemaat , bt n

108

ciddiyetiyl e burad a Nasral sa'n n gml olduun u 8 sylemektedir. nanc tam her Hristiya n iin bu sz samadr ; nk hep bili riz ki sa lm , sonra dirilmi ve nc gn ge umutur . Yani onu n bir mezar olamaz . Ya da olur mu? Srinagar' n dar bir soka -

109

nda kk bir arka avlusu buluna n tek katl bir bina var. Soka n ad da anlaml : "Bir peygambe r gelecek." Yapnn kiliseyle cami ka rm bir grnm var. Giri yerinin nnd e birka grevli bekli yor , ieri girecekleri n ayakkablarn karmalarn ve balarn rt melerin i salyorlar. zerind e "Ziara t Yousa" yazl tahta bir levha , burad a sa'n n kabrini n bulunduun u belirtiyor . Peki ama tanrn n olu Kemir yaylasna nasl gelmi olabilir ? Cemaat n bakan bunu bana yle aklad: armhta n indirildik ten sonra sa tedavi edilmi ve yannd a birka gen olduu hald e uzun yollar ap buraya gelmi; nk Rom a mparatorlu u toprak larnd a kendisin i artk gvenced e hissetmiyormu . Konutuu m bu zata sylediklerini nasl kantlayacan sordu umda bana yazl belgeler bulunduun u syledi; gerekte n de bu belgeleri ertesi gn Srinaga r devlet arivinde buldum . Yazlara ta rih atlmt ve o zaman n Kemi r hkmdar ile bir yabancn n iki karlamasn anlatyordu . Yabanc beyaz keten giysiliymi ve ayr da oturuyormu , evresind e birok dinleyic i varm. Hkmdar , ya bancn n kim olduun u sorduruyor ; beyaz giysili adam sakin ve mut lu bir sesle cevap veriyor : "Bakire bir kadndan dodum. Filistin'de dolap vaazlar verdim ve trelerin yklmas karsnda gerekleri rettim. Ama benim ret tiklerimden holanmadlar, treleri bozup beni mahkm ettiler. 9 Onla rn elinde ok ac ektim." Kemir'dek i bilgilere inanrsa k sa hayli yalanncaya kada r mutl u yaam ve insanlar a bilgiler vermi . Kutsal odacn nnd e duruyordum . Bir Hintl i profes r trbe deki yazy evirdi : "Burad a nl peygambe r Yesu , srailoullarn n peygamber i yatyor. " Yannd a daha kk ikinci bir odack var. Buras olduk a ka ranlk, bir kiriin stnd e yanan mumla r ve halar var. Ortad a inc e kesilmi tahta levhalarda n oluan bir odac n iinde bir sanduk a bulunuyor ; bu sandukan n stnd e ilemeli tahtalarda n koruyuc u bir zgara var. Bir istisna olarak sandukay atlar . Renkl i rtleri n altnda n bir eit byk sehpa kt. Hafif sesle dualar okunara k bu sehpa kaldrl p yan tarafa konuldu . Ta zemi n stnd e yere gml -

110

m bir lahiti n st ksm heme n gzm e arpt . Lahit bat-do u dorultusund a yerletirilmiti . Srinigar'd a sa'y ululaya n bu kutsal yer yalnzca Hristiyanla r tarafnda n deil , Hindula r ve Mslmanla r tarafnda n da ziyare t ediliyor. sa, Mslmanla r tarafnda n da peygambe r ve rnek bir in san kabul ediliyor . Mezar n bandayke n iimd e baz kukular n kprdadn sy lemede n geemeyeceim . Burad a gerekte n Nasra h sa'n n kemik lerini n yatmakt a olabilece i dnces i rahats z ediciydi. Lahiti n ta kapan n kaldrl p altndak i mezar n almas gerekir. Eer iskele tin ellerind e ve ayaklarnd a yara izleri grlrse , bunla r belki bir kant olur . Hatt a ben Srinagar'dak i bu mezar n Hristiyanl k gerei ad na mutlak a almas gerektiin i dnyorum . Unutulmas n ki bu ras dnyad a sa'n n gml olduu sylenen, iki bin yanda bir mezardr . Hristiya n cemaatini n bu efsaneye aklk getirme k zer e ilgi gstermes i gerekir . Yoksa gerekme z mi?

111

Kaynaka

1. Drner, Friedrich Kari: Kommagene - Geschichte und Kultur einer antiken Landschaft; Antike Welt, zel say, 1975. 2. Drner, Eleonore: Kommagene - Ritt zu den Himmlischen Thronen; Antike Welt, zel say, 1975. 3. Drner, Friedrich Kari: Der Thron der Gtter auf dem Nemrud Dag. 2. geniletilmi bas. Bergisch Gladbach 1987. 4. Roy, Protap Chandra: The Mahabharata. Kalkta 1896. 5. Biren, Roy: Das Mahabharata. Dsseldorf/Kln 1961. 6. Jacobi, Hermann. Das Rmyana. Bonn 1893. 7. Dutt, Nath. M.: The Rmyana. Kalkta 1891. 8. Dniken, Erich von: Reise nach Kiribati. Dsseldorf 1981. 9. yazar yok: Bhavishya Maha Purana. M.S 115'de deri., s. 465-466, yet 17-32. Srinagar Devlet Arivi.

Arka Sayfalardak i Fotoraflar ; 1) n pland a ana sunak olarak kullanla n platform . Arkada Tannlar' n tahtlan ve aklta piramidi . 2) Tata n aslan figr , Nemrut'u n doruun u bekliyor . 3) Bat ve Dou teraslarnd a Kartal balan bulunuyor . 4) 1. Antiyokos , bu yapy ina ettirmi .

112
v

13. Blm TALARI N DL OLSAYD I

Gney Denizi'nin Unutulmu Tapna - Nan Madol, Bazalt Stunlar dan Mikado Oyunu - Deniz Dibinde Platinler - Dnyann En Uzun Ad - Eski Msr'dan Radyoaktif Mumyalar.

Talar cansz varlklardr . Kendiliklerinde n hareke t edeme z ve sessizce dururlar . Ne var ki jeologlara yine de bir eyler anlatabilir ler. Bileimleriyl e asllarn n ne olduun u haber verirler. Ama kesi lip biilmiler , boyanmlars a talar arkeologlarl a konuur . ou kez talar , talarda n olumu dalar tek bir olayn suskun tanklar dr. Buradak i bu ta da byleydi . Gne y Denizi'nd e Ekvator'u n altnda buluna n Kiribati takma dalarn n biri de kk Auroae Adas'dr. Burada granitte n birka monolit e ok derin sayg gsterilir; yerliler bunlara "gemici talan " diyor; nk uzaklard a belirli hedefler e 1 yneltilmilerdir. Talar dan biri gneydo u ynnd e Bat Samoa'y gstermektedir , buras 1900 kilometr e uzaktadr . Bir dieri Niuta o Adas'n gstermekte dir , buras da "sadece" 1800 kilometr e tededi r ve bir nc ta da 4700 kilometrede n fazla bir mesafed e buluna n Tuamot o Adala r'na evrilidir . Efsaneye gre , atalarn a bu hedef dorultularn gsteren "ku lar" imi . Gne y Denizi'nd e baz adalar , rnei n Polinezya'd a Raivava e ve Raiatea'da gemii bilinmeye n tapnakla r var. Bu tapnaklar kimlerin , ne zaman ve niye yaptrdn kimse bilmiyor . Ancak bu kutsal yerlerin yine de efsanelerl e balants var. Raiavavae'dek i ta pnak bugn hl Tanr Maui'ni n yldzlarda n gelip Dnya'y a indi i yer saylyor. Pasifik Okyanusu'nu n usuz bucaksz enginlii 2 iind e bu tr tapnaklarda n pek ok var ve kimse bilmiyor bunlar. Yalnzca Mikronezy a adalar grubund a be yzden fazla ada yer alr; bunlar n iinde en by Ponape'dir . "Byk" burada "k k" demektir ; nk Ponap e be yz kilometr e kare yz lmy -

F:8 \\s

Yce

Tann'nn

zind e

le harit a zerind e ancak Lichtenstei n prenslii kadar bir yer kaplar . Bu Ponap e Adas' nn nnd e minik bir ada daha vardr , harit a s tnd e toplu ine batrlm gibi grn r ve burad a st ste ylm talar , dalar oluturmutur . Bunlar a Nan Mado l harabeler i diyor lar; K k adan n her yann kaplayan bunc a eyi kim yapmt r bi len yok. 1595 ylnda Portekizl i Kapta n Pedr o Fernande s de Quiros , San Jeronim o adl gemisiyle bu adaca geldi. Harabele r terk edil mi durumdayd ; yaplar ina etmi olanlar n kimliini ortaya koya 3 bilecek hibir iz yoktu. Denizde n gelen kimse, bugn burad a ok uzak bir gemii n ta rihine ilikin bu tanklarl a birdenbir e karlanc a arr kalr. By le bir karlamay a hazrlkl deildir; nk bu toprakta , daha do rusu Mikronezya'd a byle bir grntyl e karlaabilecein i hi akl na getirmemitir . Burada , tpk Mikad o oyunund a olduu gibi saysz ubuk kul lanlm ; bunla r birbiri stn e konulmu , bylece katlar ve srala r oluturulmutur . Ama bu hi de yle kolay bir oyun olmasa gerek ; nk ubuk dediimi z bazalt ubuklard r ve tonlarc a bir arlk or taya koymaktadrlar . Bazalt souyup katlam lavdr ve ok kel i ubukla r halind e katlam a zellii vardr .

Ponape Adasnn kuzey kysnda bu tr kolon halinde bazalt lar bulunmaktadr . Fakat bu bazaltlar Ponape' nin kuzeyinden Na n Madol adacna nasl gelmi olabilir? Kendimi zorlayp ana yapnn bir cephesindeki bazalt kolonlar saydm. 1082 kolon vard. Yapnn drt yan iin bu say 4328 olu yordu. Ancak bu say bazalt kullanlm bir kesim iin geerliydi; ze min bazalt stunlarda n olumutu; bazalt kolonlarla pekitirilmi kanallar vard; ukur yerler bulunuyordu ; ayrca en yksek yeri 14,20 metre olan 860 metre uzunluund a bir duvar uzanyordu. B tn bunlar da katnca Ponape'dek i yaplarn tmnde 400.000 ba zalt kolon kullanld sonucuna varlmaktayd. Peki, bu kadar ok bazalt, bylesine kk bir adaya nasl gelebilmiti? lkin bazalt kolonlarn ta ocandan koparlp karlmas gere kirdi. Ponape Adas dalk, stelik yaban ormanlarla kapl olduun dan, karlan bazalt ancak denizden tanabilirdi. Bazalt kolonla r ya sallara yklenecek ya da Katamara n denilen ift gvdeli kaykla ra aslarak tanacakt. Bu ekilde ta kolonlarn zgl arl azal maktadr .

Ne var ki salla tama da , su iinde tama da yle kolay zmle r deildi; nk deniz ou zama n frtnal ve dalgaldr . He r gn arlklar birka ton olan bazalt bloklarda n drt tanesini n b yk adada n Nan Madol' a tandn ve 365 gn srekli alldn varsayarsak , ylda 1460 bazalt kolonu n yapda kullanlmas salana bilir. Bu durumd a yap yerlerin e gerekli malzemeyi , yani 400.00 0 kolon u tayabilmek iin adallar n 296 yl alm olduklar sonuc u kar . Nan Mado l harabeler i gzel deildi. Burad a ne kabartmala r vard , ne heykeller , ne de Paskaly a Adas'ndak i gibi dev boyutl u antlar . Resim de yoktu. Sadec e souk, kasvetli yaplard . Kaba , hatt a rktc bazalt paralar birbiri stn e ylmt. Bu da ar tcyd; nk Pasifik blgesind e adalla r saraylarn ve kalelerini , hovardac a denilebilece k bir oklukla , her trl ssle bezemitir . Nan Mado l ise sssz ve canszdr , yaplar n kendisinde n ba ka alacak hibir ey yoktur . Bu harabele r bir savunm a tesisi ola rak da kullanlm olamazlar ; nk deniz kysnda n balayan geni bir merdive n Nan Madol'u n giriine kadar kmaktadr . Burad a bir zamanla r nl bir devleti n grkeml i parltla r iin de bir merkez i mi vard? imdi niye hibir ey yoktu ortalkta ? Ne bir yaz , ne bir kutsal yer , ne bir antmezar ! Gne y Deniz i adallar

genellikle drst, barsever ve tembel insanlardr. Onlar bylesine zorbaca iler yapmaya iten ok olaanst bir etken olmas gerekir. 1919'dan 1944'e kadar bu takmadalar Japon manda ynetim i altnda kald ve bu srada garip bir olay cereyan etti. Japon dalg 5 lar denizden platin paralar kardlar, bu karma srp gitti. O zamana kadar Ponape Adas, Hindistan cevizi, vanilya, inci, Hint ir mii gibi eylerin satmyla yayordu; birden platin ihra etmey e balad. in garip yan Ponape'ni n evresinde hibir yerde doal platin cevheri yoktu. Peki, bu hazinenin kkeni neydi? kinci Dnya Sava'ndan sonra takmadalar Amerika Birleik Devletleri'ni n ynetimine geti. Ne var ki platin kayna kurumutu . Ponape'dek i yaplar ina edenlerin kimlii ve bunlarn ne amala yapld sorunu aydnlatlabilmi deildir. Geriye sadece ef saneler kalyor; belki bu efsaneler talar konuturabilir . Adadaki ana yapya bugn "Kutsal Gvercin Tapna" denili 6 yor. yzyl nce canl bir gvercin kaykla adalarn arasndak i boazlar gemi. Gvercinin karsnda bir barahip oturuyormu ve srekli kuun gzlerine bakmak zorundaym. Ku gz krpnc a

114

115

116 zavall adamca z da gz krpyormu . Gverci n sk sk gz krpt ndan , ortaya pek komik bir grn m kyormu . Gvercini n gelmesinde n ok nce de alev pskrte n bir ejder ha Ponape'y e egemenmi . Ejderhan n anas ylesine iddetl e soluyormu ki Ponape'ni n kanallar bu solumada n alm. Ejderhala r ayrca uara k bazalt tomruklarn komu byk adada n Ponape'y e tamlar . Uzmanlar , ejderhayl a yolunu arp Ponape'y e gelmi bir tim sah kastedilmi olmaldr , diyorlar. Gelgeleli m bin mil apnd a ev rede bu srngenlerde n bir tane bile yok , en aznda n gnmzd e yok. Ejderhala r efsaneleri n ve destanlar n evrensel elerinde n biri dir. Eski in'i n alev pskrte n ejderhalar herkes e bilinir. Bu tr canavarla r gnmz e kadar in'd e halk enliklerind e ululanmtr . Ponap e harabeler i ve bunlar n ardnd a sakl dura n byk ig c bir olgu halind e karmzd a duru p duruyor . Akl erdirilemeye n nokta , adallar n baard bylesine byk bir iin hibir yerde tari he gememi olmas . Ponape'ni n be yz yl nce yaplm oldu u kabul ediliyor. Ne var ki bu tahmini n dayand kant pek yetersiz , nk harabelerd e bulunmu birka odun kmr kalntsn a daya nyor. Bilindii zere odun kmrn n eskilik sresi kolayca sapta nabilmektedir. * Faka t ya adam n biri gelip harabeleri n iinde bir ate yakmsa? Byle bir olaslkta n tr bu kalntn n kant deer i sz gtrr . Ponape'd e tartm a gtrme z bir baka olgu da suyun altnd a buluna n bina kalntlar ve basamaklar . Gee n son be yz yl iin de Pasifik Okyanusu'nu n yzeyi ykselmedi . Yoksa adalar m bat t? Hayr , byle bir olay da cereya n etmi deil. Bu tr tektoni k de iiklikler mutlak a Nan Mado l harabelerind e de iz brakr. Oysa g rnrd e byle izlerde n eser yok. (*) Bu saptamada "C 14" yntemi uygulanmaktadr. Atom arl 14 olan radyo aktif Karbon zotopunun atmosferde deimez miktarlarda bulunmas ilkesi ne dayanr. Bu karbon izotopu btn bitkiler tarafndan emilir; aalar, kk ler, yapraklar ve otlarda deimez miktarlarda bulunur. Canl organizmalar da bitki yedikleri iin insanda ve hayvanda da ayn oranda C 14 vardr. Radyo aktif nesnelerin, yeni radyoaktif nesneler eklenmedike ayrp dalma srele ri kesin olur. Bu dalma sresi hayvanda lmle, bitkide hasat veya yanmay la balar. Ortalama 5600 yl iinde C 14'n yars dalr. 11200 yl sonra 1/4', 22400 yl sonra 1/8'i kalr. Bylece fosillemi organik maddelerin, bir kemi in, bir kmr parasnn ya belirlenir, (.n)

Nan Mado l talar srlarn aa vurmuyor . Yzlerce , belki de binlerc e yl nce birileri burada , bu boucu scak iklimd e bir eyler yapp brakm , sanki "Yce Tanr ceviz ihsan eder ama kabuun u krmak da bize der," ataszn destekleme k istemi . Nan Madol'u n etin cevizini kim kracak acaba ? Bambak a nitelikt e bir etin ceviz de dnyac a nl Guinnes Book of World Records (Dnya Rekorlar Kitab) nn 1978 basksn da yaynland . Kitab n 207. sayfasnda dnyan n en uzun ad yer al 7 yordu. Azman bir szckt bu. Adn sahibi 29 ubat 1904'te , Ham burg yaknnda Bergedor f ta domu , birka yl sonra da ailesi Amerika'y a g etmi. Bu uzun adl adam ksa bir sre nce de Phi ladelphia'd a lmt . Bylesine sama bir ad hibir pasaport a yazlamayaca iin adam n kartvizitind e sadece "Wolfe + 585, Senior" sz yazlyd . Philadelphia'd a yaayan Bay "Wolfe + 585" , acayip adn n ardnd a neler sakl olduunda n habersizdi . Aslnda bu ad Ortaa Almanca syla verilmi bir mesajd. Rekorla r Kitab da bu mesajn farknd a olmamt . Meti n bugnk Almanca'y a aktarlnc a u szler ortaya k maktadr : "ok uzun zaman nce koyunlarn zenle gden vicdan sahibi obanlar yayordu. Sonra dnyann ilk insanndan nce zorlu d manlar ortaya kt; bu, 12000 yl nceydi. Uzay gemileri, enerji kay na olarak k kullanyorlard. Bunlar oturulabilir bir gezegen arar ken yldzlararas uzayda uzun bir yolculuk yapmlard. Yeni rk bun lar akl sahibi insanlarla iftleerek rettiler. Uzaydan gelecek baka zeki yaratklarn korkusunu duymakszn, yaamaktan zevk alarak mr srdler." Mister "Wolfe + 585" in Ortaa'd a yaam bir atas, insanl n uzak gemiin e ilikin bilgilere sahipmi ki bunlar ok uzun so yadn n iine sktrvermi. Gn n birind e bir merakln n bu sz dizisini kurcalayabileceim dnm olmal . Gnmzde n ok ilgin bir gariplik daha var ki, bir benzer i ne duyulmu ne yazlmtr . Olay 18 mays 1992 tarihli yar resmi Msr gazetesi "Al Ahra/n"da n reniyoruz . Burad a ok kendin e zg bir kefin betimlen 8 mesi var. 117

Kahire'dek i Msr Mzesi'nd e dnyan n en gzel ve en iyi du rumd a korunmu mumyalar bulunmaktadr . Bunla r binlerc e ylda n beri kendi lahitler i iinde yatmaktadr . Mumyala r iice altn ve tah ta sandukalar n iindedir ; bu sandukala r da kocama n ta lahitleri n iine gmlm durumdadr . Bylece mumyalar n evre koullarn dan etkilenmemes i salanma k istenmitir . Msr Mzesi'ndek i s deiimler i ve nem nedeniyl e baz mum yalarda rm e belirtiler i grlmey e balam . Bu da ilgili makam lar nle m almaya yneltmi . Msr' a uzmanla r arlm ve mumya larn rntgenler i ekilmi. Bu srada rntge n uzmanlar , en eski mumyalarda n bazlarn n radyoakti f nlar yaydn hayretle r iin de saptamlar . Bu nlaman n rntge n aygtlarnn altrlmasyl a bir ilgisi yokmu, daha ncede n fark edilmi . Bir radyologu n bildir diine gre , l m aleti belirli bir mumyan n yaknna her getirili inde derhal alarm iareti veriyormu . Bu radyoaktifli k nerede n kaynaklanyor ? Doad a radyoaktifli k vardr , rnei n uranyum cevheri byle bir maddedir . Ancak bunu n byle olduunu n bilinmes i gerekir. Geige r aygt olmada n bir yerd e radyoakti f ma olup olmad saptanamaz , nk bu ma gzle grlmez . Geige r sayac ve buna benzer dier lm aygtlar ise yzylmz n icatlardr . Eski Msrllar n bunlarda n haberi yoktu . Belirli baz madenleri n radyasyo n yayp yaymadn ise eski Msrl larn bilebilmes i mant k gerei olanakszd . O halde nasl oluyor da

eski Msr' n rahiplerin e sayn hkmdarlarn n vcutlarn a uygula mak zere belli bir yntem i retmiler , bylece onlar n binlerc e yl boyunca parazitlerde n etkilenmemelerin i salamlardr . Bu sy lediklerim e speklasyon denilebilir . Ama bu speklasyonu n ardnd a bir olgu var; o da Kahir e M zesi'nd e radyoakti f ma yapan mumyalardr .

Kaynak a 1. Grimble, Rosemary: Migrations, Myth and Magic from the Gilbert Islands. Londra/Boston 1972. 2. Buck, Peter.Vikings of the Pacific. Chicago 1972. 3. Dniken, Erich von: Reise nach Kiribati. Dsseldorf 1981. 4. Hambruch, Paul: Ponape, Ergebnisse der Sdsoe-Expedition. Berlin 1936. 5. Rittlinger, Herbert: DermaBlose Ozean. Stuttgart, yl yok. 6. Danielsson, B.: Vergessene Inseln derSdsee. Frankfurt/Berlin 1955. 7. Quinness Book ofWorld Records 1978, s.207. 8. Al-Ahram, Kahire , 18 Mays , 1992 .

mumyalar radyasyon yayyor? Gnmzd e az gelimi lkelerden gelmi baz sebze ve mey- ' velere ksa sreyle radyoaktif nlama uygulanmaktadr . Yani otur ma odanzda masaya konulan muz veya hurmalar n ouna radyo aktif nlama uygulanmtr. Niye? Ksa sreli, tmyle tehlikesi z byle bir nlama, meyvelerin rmesine neden olan belirli mikro organizmalar ldrmektedir . Bu tr bir ilemden geirilen meyve ler ise uzun sre bozulmada n kalmaktadr . Peki, mumyalarla ilgisi ne bunun? Radyasyon uygulayarak ok uzun sre bozulmada n kalmalar m salanmak istenmiti? Bu amala mumyalara radyoaktif nlama m uygulanmt ? Bu sorular bizi olanaksz karmlara gtrr: Eski Msrlla r radyoaktif n kaynaklarn biliyor ve onlardan yararlanyorlard so nucu kar. Dk dozda radyoaktif n uygulamak iin baz lm aletle rinin olmas zorunludur . Belki de bizim o malm yce kudretliler ,
\

118

119

II. KTAP ESK A'A UZAY YOLCULU U

1. Blm
NDEKLE R

KUKLALA R
Hopilerin Geleneksel Sylentileri - Kukla Klnda Taunlar Taa- Kartpostallar Yaban Orman iindeki En Eski niversite - Peru Halklarna Katchinalar - Binlerce Yl ncesinin Jumbo-Jetleri - Uzayl reticiler - Doa Gleri Konumazlar FrlatmaOrmanda Rampalar - Kzlderililerin Metal Alamlar - ki Yaban Garip Toprak Kap.

1. Blm/KUKLALA R 2. Blm/SFENKSLE R ve MELEZVARLIKLA R 3. Blm/KTSA L MAKN E 4. Blm/AFRK A ZERNDEK YILDIZLA R 5. Blm/PKTOGRAMLA R VE PETROGLFLE R 6. Blm/DUVAR A ZL UCUBELE R 7. Blm/FRAVUNLAR A II K 8. Blm/VAH ORMANDA KAYIP KENTLE R 9. Blm/ESKA'D A UZAY YOLCULU U 10. Blm/KUTSA L KTA P PLA N TAHTASIND A 11. Blm/TASLAMI GEOMETR 12. Blm/PASKALY A ADASI'NIN DEVLER

123 135 145 154 162 172 182 188 197 206 214 222

Kzlderili Hopileri n geleneksel sylentisin e gre dnyamz n tarihi drt a geirmi; bizim zamanm z drdnc am. Binler ce yl nce Hopileri n atalar Pasifik blgesind e "Kasskara" diye bir 1 ktada yayormu. O gnlerd e baka bir ktan n halkyla savaa tu tumular . Kasskara ktas para para ayrlm , deniz kabarm ve Hopileri n en eski yurdu sulara gmlm . Sonund a sadece ktan n yksek kesimleri suyun stnd e kalabilmi ; bunlar da bugnk G

ney Denizi adalarnn bazlarym. Beyaz Ay adnda, bugn doksan yanda olan bir Hopi anlatt btn bunlar. Kasskara'nn mahvolduu srada Katchinalar ortaya km, bunlar "yce ve saygn bilginler" imi. Vcutlar olan kimselermi; sylenmesi g "Toonaotekha" adndaki uzak bir gezegen den gelmiler. Hopilere gre, bu "bilginler" Dnya'y farkl mesafe lerden gelerek ikide bir ziyaret ediyorlarm . Katchinalar' n birok eidi varm: Kimisi eitici, retmen mi, kimisi yasa koruyucu. retmen olanlar arasnda da deiik bilgi dallarnda uzmanlar bulunuyormu. Bylece rnein jinekolog lar kadnlara doum srasnda yardm ediyor, astronomlar insanlar gkbilim konusunda bilgilendiriyor, metalrji uzmanlar da dnyal lara madenlerin elde edilmesini ve ilenmesini retiyormu . Hopiler bu eitmen Katchinalar kuklalar halinde gnmz e kadar hep canlandrdlar. Bunu da, Beyaz Ay'nn anlattna gre, 2 iki nedenle yapyorlarm : Birincisi, biz insanlar kuruntulara , kibir-

122

123

lere kaplmayalm ; her eyi kendi eserimi z sanp en byk olduu muza inanmayal m diye; ikincisi , Katchinalar m dnece i hep hatr lansn diye... Ve onlar bir gn dneceklermi . Katchin a kuklalarnn , bir zamanlar n asl Katchinalarn can landrmas gerekmektedir . Hibi r kukla brn e benzemez ; nk asl Katchinala r da birbirinde n farkl yetenekler e sahip kimselerdi . Kuklala r farkl sembolle r ve renkle r tamakta , balklar ye maske leri de -tpk binlerc e yl nce Toonaotekh a gezegeninde n gelen Katchinalarnk i gibi - eitli zellikler gstermektedir . Bugn Arizona'd a Hopi ky Oraibi'ni n yaknlarnda , ziyaret ilerin grmesin e izin verilmeye n kayalk bir ukur vardr. Bunu n duvarlar epeevr e iziklerl e donanmtr , bunlar a petrogli f denili yor. Bu izikler Hopileri n tarihin i anlatyor ; ancak buradak i bilgile r bizim bugnk bilgimize hi uymuyor . htiya r Hopi Beyaz Ay, ilk yurtla n olan kta paraland za man Katchinalarm , atalarn a nasl yard m ettiini uzun uzun anlat t. Hopileri n atalar , Katchinalar m gk tatlarna , "uan kalkanla ra" bindirili p tehlikel i blgede n uzaklatrlm ve art arda yapla n seferlerle bugnk Gne y Amerika'y a tanmlar . Bu uan kalkan larn yarm kabakla r gibi d grnm varm . Gne y Amerika'y a gelmeleriyl e Hopile r iin yeni bir tarih ba

Palatquapi'd e Hopileri n atalar yzyllarc a mutl u yaamlar . Ancak zamanl a meydan a gelen bir nfus patlamas sonuc u yeni yer leim blgeleri olumu . Bylece merkezl e olan balar gevemi. O srada Katchinala r da Palatquapi'y i terk edip yurtlarn a geri dn mler . Dah a sonrak i yzyllard a korkun karde kavgalar olmu. Bir birine dma n kesilen oymakla r geri eski tanrlar n tapnaklarn a ve piramitlerin e sayg gsteriyormu ama kutsal trenle r yine de ge leneksel biimlerin i gittike daha ok yitirmiler . Bylece Yay oyman n bakenti , Maya kenti Tikal sszlam . Bugn Palenqu e denilen Palatquapi'ni n tapnaklar ve caddeler i boalvermi . Hopi Kzlderililerini n bu tarihi , bizde bugne kadar geerl i olan, Gne y Amerika'n n kuzeyde n gneye gelen glerle iskn edildii yolundak i gre ters dyor . Ne var ki gleri ve yanl ynlere gitmeleri , kavgalar ve ana oymakta n yeni gruplar halind e ayrlmalaryl a tm gemiler i kayalara yazlm. Hopileri n bu l mez kaya resimleri , okuyabilen iin ak bir tarih kitab gibi. Gelge ldim beyaz adam , kaya duvarlardak i bu iziklerl e ilgilenmey e niyet li bile deil. Hopileri n tarihin e inanmyo r zaten ; nk beyaz ada m

lam. Kzlderililer hzla oalmlar, ilk Hopi halk eitli oymakla ra blnm. Bu oymaklardan bazlar birka bin yllk bir gle ku zeye gitmi; bunlarn arasnda ay ve kurt oymaklar da varm. B yk Hopileme hareketi iinde yeni birlemeler olmu ve bunla r Gney Amerika'nn yksek dalarn, Orta Amerika'nn ormanlar n yurt edinmiler . Bu insanlar Peru'da nkalarn , Orta Amerika'da da Mayala rn atalar imiler. Bugnk Yukatan'da birok kent kurmular ; bunlarn arasnda Maya kenti Tikal ile Hopi merkezi Palatquap i de varm. Bu Palatquapi kentini -hangi oymaktan olursa olsun hibir Hopi unutmamtr . nk bu kent hafzalarda derin izler brakm. Burada katl bir bina varm, sadece insanlarn eiti mi iin kullanlrm. Zemin katnda gen Kzlderililer halklarn n tarihini renir, birinci katta doa bilimleri dersi grr, nc katta matemati k ve astronomiyle urarlarm. retmenler i de Katchinalarm .

her eyi herkesten daha iyi bildii kansnda . Orta Amerika'ya ilikin zaman saptamalard a baz tarihleri n doru olamayabileceini , Maya aratrcs Norma n Hammond'u n yeni bulgular aka ortaya koydu. Bu aratrc Yukatan'da M. . 2600 ylna ait olmas gereken seramik eyalar kefetti. Bylece bu gne kadar geerlilii kabul edilen zamanlam a emasndan bin be yz yl daha geriye gidilmesi gerektiini gsterdi . Hopi Kzlderililerini n Katchinalar a ilikin betimlemelerin e pa ralellik gsteren ekiller de nkalarnces i oymaklarn dokumalarn
4, 5 3

da bulundu.
124

Bugnk Peru'nu n Paracas kasabas dolaynda iki

bin yl nceler i dokumalaryl a nlenmi biri yaamtr . Bunlar n

bezleri ve hallar zerine iledikleri motifler, Katchina figrlerin den baka bir ey deildir. O zamanlar, milattan nceki o alarda da oymak bakanlar ve rahipler trenlerde dokunmu kumalardan parlak renkli ve gs
terili pelerinle r giyerlermi . ind e byle dokum a kumalar a sarl-

125

m cesetleri n bulundu u mezarla r ortaya karlmtr . Kumalar n stndek i motifler, bugn o blgede n birka bin kilometr e kuzeyd e yaayan Hopileri n motifleridir . Hopileri n tarihinin , yani gksel reticile r tarafnda n kocama n hava tatlarn a bindirili p denizin zerinde n umalarn n bir benzeri ni eski Hin t metn i "Kathasaritsagar " da buluyoruz . Burad a "hi ya kt almak zorund a kalmayan " bir hava tatnda n sz edilmektedir . Bu byk tat birok insan denizi n br tarafndak i uzak bir lke ye tamtr . Hopileri n Katchinalar a ilikin gelenekse l sylentilerini n art c bir yansmasn Yukar Amazo n blgesind e yaayan Kayapo lar'da grdm . Bu Kzlderil i halk her yl bir enlik dzenliyor ve bu enlikte gksel reticilerin i ululuyor. enlik balamazda n nc e dnyamzn dnda n gelmi bu ziyaretileri n klklarn n dokunmas gerekiyor . Bu amal a Kayap o erkekler i ve kadnlar kenevirde n enl i eritler hazrlay p bunlarda n kaba saba bir giysi ryorlar . Bu giysi nin her yan kapaldr ; az , buru n ve gzler iin dahi delik yoktur . Kayap o Kzlderililer i gksel reticilerini n aynen byle grnd n sylyorlar. Bu reticini n ad Bep-Kororoti'dir ; yks de y 6 ledir:

dr. Bu ev, aslnda bir okuldur , Bep-Kororot i de onu n retmeniy di. Hopileri n Katchinalar iin anlattklar bunda n hi farkl dei l ve eski Hin t gelenekse l sylentilerind e yer alanla r da bunlar n tpk s. Kayapolar , uzaydan gelen reticiy e ok ey borlu olduklarn sylyorlar . Silahlarn o gelitirmi , gvenli evler yapmay ve evler i yldrm a kar korumay o retmi . Yeniyetm e genleri n okula gitmemeler i olay sk sk grlr m. Byle durumlard a Bep-Kororot i zel giysisini giyer , kaaklar heme n bulurmu . Genleri n hibiri ona direnemezmi ; nk ond a insan ktrmletirm e yetenei olduun u bilirlermi . Ava kldnda Bep-Kororot i hayvanlar ldryor , bunu da onlar yaralamada n yapyor. Her zama n ele geen tm ganimet i hep Kayapolar a brakyor ; nk kendisi yemede n yayor. Gn n birind e Bep-Kororot i ortada n kayboluyor; bir sre sonra yenide n ortaya kyor. Ancak bu sefer korkun bir yaygara koparyor , ba rp aryor ; eyalarnda n biri kaybolduu iin kudurmu gibi dav ranyor . Kzlderililer neyi nered e aramalar gerektiin i kestiremi yorlar. Erkekle r yanna yaklama k isteyince, silahn a davranmyo r ama bt n vcud u da tirtir titriyo r ve kendisin e dokuna n bir and a

Gn n birinde Pukato-T i danda korkun bir grlt yank lanm ve Bep-Kororot i gkten yere inmi. stnde tepeden trna a her yann kapatan bir tren giysisi varm. Elinde bir "kop" tayormu, bu bir yldrm silahym. Kyde bulunan herkes korkuda n ormana kam; erkekler, kadnlar ve ocuklar korumak istemi, hatta birka kii bu yabancyla dvmeye bile kalkm. Ama silah laryla Bep-Kororoti'ni n giysisine dokunduklar zaman, her seferin de yerlere serilmiler. Uzaydan gelmi bu yaratk, kendisine kar kmaya yeltenenlerin byle yerlere yuvarlanmasna hayli glm ol mal. Etrafndakilere gcn kantlamak iin yldrm silahn kaldr m, bir aaca ve bir taa yneltmi, ikisini de yok etmi . O zaman ortal bir kargaa kaplam. Sonunda oyman en cesur savalar Bep-Kororoti'ni n varln kabullenmiler. Bep-Ko roroti herkesten akllym ve o yzden insanlarn ona duyduklar gven giderek daha da artm. Erkeklere, bir erkekler evi yapmala
r iin rehberli k etmi; bu evler bugn bt n Kayap o kylerind e var-

yere yuvarlanp baylyor. Sonunda uzaydan gelen retici insanlar a veda ediyor; ancak birka sava onu uurluyor ve kendisini dan yamacna kadar izliyorlar. Orada grlmedik eyler oluyor, herke sin dili tutuluyor. Bep-Kororoti , yldrm silahyla aalar ve alla r yok ediyor, bir bo alan meydana getiriyor. Sonra birden bulutla rn iinden bir gmbrt kopuyor, btn blge sarslyor. Ev gibi bir ey gkten iniyor ve Bep-Kororot i onun iinde kayboluyor . Bulutlarn iinde ate gibi bir eyler yanyor, dumanlar yere kyor ve ok iddetli bir gmbrt duyuluyor. Topra sarsan bu olay yznden fundalarn kkleri yerlerinden frlyor ve btn yaba ni meyveler mahvoluyor. Orman hayvanlarnn bu olayn cereyan et tii yere gelmeyi gze almalar iin hayli zamann gemesi gereki yor. Ne zaman Kayapo Kzlderilileri'ni n bu efsanesini anlatsam , her seferinde teologlar, etnologlar ve psikologlar burada bir doac din sz konusudur diye kar ktlar. Kzlderililer yldrmdan kork127

126

mulardr , belki de bir volkan patlamasn n ya da bir depremi n gr g tan olmulard r dediler . Doac din grn e kar kacak deilim; bu dinin nasl do duun u bilirim . Benim bozulma m bizdeki dnm e tembelliine , zellikle de bu tembelliin yksek okul kkenli olanlarna . Teknolo jik gelimede n nasibini alamam ilkel halklar n doa gleri kar snda korkuy a kapldn, yldrmla gkgrlts arasndak i ilikiyi anlayamadn , bu yzde n trenle r dzenleyerek , duala r edere k hatt a kurbanla r keserek fkelendiin i sandklar gleri sakinletir meye abaladklarn ben de biliyorum. Doac dinler byle meyda na gelmitir . Ne var ki burad a byle bir duru m yok. Doa gleri ne zaman dan beri konuu r oldular ? Ne zamanda n beri yldrm ya da gkg rlts bir halk eitmektedir ? Bir depremi n herhang i bir yerde bir erkekle r evi kurdu u ya da bir yanarda n yerlileri n silahlarn geli tirdii hi grld m ? Antik a tanrlarn n heykelciklerin i deiik biimd e yorumla dm zaman , bu yorumlam a okul retisinde n farkl olduunda n beni m tanmlamalarm a dped z gln p geildi. Kimse bunlar a beni m gzml e bakma k gereini duymad . Ne var ki Kayap o ve Ho pilere ilikin olaylard a duru m farkl; bunlard a artk gemit e kalm

gzlem tarz geerli deil; nk bu halklar hl yayor - Tanrla ra kr olsun! Dileyen uaa atlayp Kayapo Kzlderilileri'ni n ya nna uabilir ve onlara saman giysili adamn ne anlam olduunu so rabilir. Bizim yaptmz gibi onlar da saman giysili adam filme e kebilir ve yerlilerin anlatacaklarn teybe kaydedebilir. Bu sefer bu rada arkeolojinin heykelcikleri konusunda olduu gibi bir yorumla ma sorunu sz konusu deil. Dpedz olgular var ortada . Ayn durum Hopilerin Katchinalar iin de geerli. Kuklalar gzmzn nnde ve her yl yaplan trenlerde yine gzmz n nnde olacaklar; bylece anlay kt insanlara gzlem yoluyla renme olana vereceklerdir. Bugnk bilgimiz, bilinebilenin son aamas olamaz. Dnyamz n eitli yrelerinde grlen birbiriyle balantl olgular, pek ok mit, szl nakiller ve eski dinler; uzay dan gelmi reticilerden , gen insanla gelimesinde yardmc ol mu tanrlarda n sz ediyor. Ayrca Gney Amerika ayn dorultud a
ynla arkeoloji k etin cevizi gzler nn e seriyor. Bolivya'da oto -

128

mobill e Sant a Cruz'da n be saat tedek i kk Samaipat a kyn n yaknnd a "El Fuerte " Da ykselir. El Fuert e aslnda kale, hisa r demek . Gelgeleli m grnrd e kaleye benzer hibir ey yoktur . Bu ad zamanmzd a konulmu . Da n tepesin e kan yolda tat kullanma k stn srcl k ye tenei istiyor , yine de yukarya kmak ansa kalmtr . ou za man yamur sular akll yolu geilme z hale sokar. Hava scak , nemli ve boucudur ; dolaysyla kk bir trl kurutulamaya n ve varlklarn n neden i bilinmeye n sivrisinekle r kaynar durur . Da n doruunu n eteind e tatta n inmek gerekiyor . Biz de yo lun son birka yz metresind e fotoraf makinelerin i ykleni p hayl i zorlanara k tepeye trmandk . Buralard a tek bir yerli grnmyor du, bu yzde n olacak , ylanlar tepeyi yurt edinmilerdi . Da n doru u btnyl e insan eliyle yaratlm bir piramid i an dryordu . Aadan yukarya birbirin e paralel iki oluk dmd z bir izgide trmanyordu . Olukla r otuz sekiz santimetr e eninde , uzun luklar da yirmi yedi metreydi ; gkyzn e yneltilmi bir frlatm a rampas grnmndeydiler . nsa n eliyle yaplm bu oluklar n sa ve solund a zikzak yapan izgiler vard; bunlar n ne olduu kestirile medi .

drtgenle r ve genler araclyla yavalatlr , ya da durdurulur . Herhald e drtgenle r eki ekibinin ayak koyarak g almasna, genler de kirilerin durdurulmasn a yaryordu . Bir kumandayl a bu dzene k iletilir ve plan r -y a da isterseniz uurtma - ge frlat lr. Benzeri dzenekle r bugn uak gemilerind e vardr. Lastik ise gerek Gne y gerekse Orta Amerika halklarnca , Avrupallarda n ok nce biliniyordu . Bir ey daha var burada . Rondelan n arkasnda , dzletirilmi da doruunu n stnd e birok oluk ve kk tnel var, bunlar bir birinde n farkl yapda kurnalar a gitmektedir . Tesisin yan tarafnd a ise kayalara oyulmu gizemli vitrinler , kareler ve oturm a yerleri bu lunmaktadr . Uzma n kiiler , El Fuertes'i n ne olduu konusund a ilgin gr ler ne sryorlar . Kimi 7 "nkalar n tapnm a yeri" diyor , kimi "ata lar 8 kltnden" sz ediyor, "bir hkmdar n ya da bir '

dr. Kayalard a ve kurnalar n kenarlarnd a semender , kertenkel e ve maymu n benzeri hayvan kabartmalar bulunmaktadr . Burayla ilgili olarak arkeologlar n aklna; 'ayak ykama ve kur ban kanyla bantl bir tapnm a yeri'nde n baka bir ey gelmi
1 1 12,13

"Rampa"nm yukardaki ucunda, da doruunun tepesinde ka yalarn kesilmesiyle yapdm bir rondela vardr. Rondelan n d emberine drtgen ve gen biiminde oyuklar kazlmtr; bunla r oturma yerlerine benzemektedir . Bu rondela, insan eliyle dzletirilmi da doruunu doruda n doruya rampann sonuna baladndan, insann aklna bir manc nk dzeneini getirmektedir. Bylesi bir olaslkta oluklarn alt ba na konulacak bir uurtma veya bir planr dnlebilir, bunla r oluun iindeki raylar stnde hareket edecektir. Yukarda, rondela da bir lastik bant makaraya sarlmtr, bir ucu da aada duran u ma aygtna baldr. Byle bir dzenei kurmak, nkalar ncesi
halklar iin bile zor deildi .

delini n akln a esmi" de buray yaptrm diyen de 9 var , buran n bir kale olduun u syleyen de. Sonuncus u yorumlar n en budalacas ; nk yukard a savunmaya yarayabilecek hibir ey yok; da , yapay bir pirami t gibi ortad a duruyo r ve buraya her tarafnda n kma olana var.

imdi yle bir senaryoyu gz nne getirebiliriz: Oyuklarn alt banda planr durmaktadr . Bir lastik bant planrde n oyuklarn ortasndan geerek rondelaya kadar uzanmaktadr . Kuvvetli kollar lastik banda aslr, ekilen bant rondelaya sarlr. ekilme gittike hzlanacandan , band saran arkn kirileri kayalara oyulmu
F:9 / Yce Tann'nn zinde

Tannm Amerikanist Dr. Herman n Trimborn, tmyle bu te sisin "bir benzeri bulunmayan ve dier harabelerin hibiriyle kyas- lanamayan bir 1 0 eser" olduunu sylemitir. Ama Samaipata'daki

129

bu oluklarn ve kurnalarn bir benzer i var. Bu, Kolombiya'daki San Agustin'de, Pitalito kasabasna otomo bille bir saat uzaklktadr. Orada dolmen denilen ta masalarn , menhir denilen dik duran talarn ve yeralt tapnaklarn n arasnd a korkun grnl tanr heykelleri araziye dalm halde karmza kar; bunlar hakknda hi kimse inandrc bir yorum yapabilmi d e i l d i r . Samaipata'n n benzeri ite buradadr, "ayak ykama pnar" di y e a n l r . yz metre kare kadar bir dzlkte, kahverengi yass kayala rn

stnde, alet kullanlarak birbirinden farkl geniliklerde birok kanal alm ve bu kanallar karmak bir ebeke oluturmutur. Bu rada
talarn arasnd a ylan gibi kvrlan eni dar oluklar ve belirl i bir sisteme gre hazrlanm irili ufakl kurnala r ve rondelala r var

Bence hem Bolivya'da El Fuert e Da'ndaki , hem Kolombi ya'da San Agustin'dek i tesisler , daha ok birer metal temizlem e ye ri izlenimi uyandryor . Eriyik halindek i made n kurnada n kurnay a aktlyor , ar ksmlar dibe kyor, hafif olanlar n aktlmas sr drlyor , temiz olmayan paracklarl a cruflar rondelalard a ve y lankavi oluklard a buluna n filtrelerd e taklp kalyordu . Gerek nkalar n gerekse onlarda n nceki halklar n made n ala mlar konusund a inanlmayaca k stnlkt e bilgilere sahip oldukla r herkes e bilinmektedir . Onlar n eritme metotlar , dk m teknik leri ve kaplam a usulleri altn gibi grne n ama aslnda sadece bir mikrometr e kalnlnd a incecik bir altn kaplamada n oluan alam larn yaplabilmesin i salamtr . Oluklar ve oluklar n st bandak i kocama n rondelasyla dik kati eken El Fuert e Da hakknd a sadece tek bir yerel efsane var dr: Tanrla r burada n gkyzne kmlar .

tabaka dan dzletirilmi olan doru unda bulunan rondela ve oluklarda elde edildi. Sonra da -by k bir enlikle - altn uaklarn gkyzne, frlattlar, bylece tanrlar a yeryznden bir selam yollamak istediler. Bu olasl bir para uuk bulanlar bilmelidirler ki, nka h kmdarlar kendilerini "Gne'in oullan" olarak nitelendirirlerdi . Onlar da tpk uzak Msr'daki Firavunlar gibi uzaydan inmi varlk larn soyundan geldiklerine inanrlard . Nitekim hem Msr'da hem de Kolombiya'da ok eski alar d a n k a l m a u a k m o d e

Belki de Kzlderililer tanrlarn yapt iin benzerini yapmak istediler. Uaa benzer modeller yapp bunlarn dn ok ince bir altn tabakayla kapladlar. Bu

ll er i b u l u n m u t u r. Byle bir model uak 1898'de Msr'da Sakkara yaknndak i bir mezarda 14 ortaya karld. Bu nesne 6347 numaraya kaytl ola rak Kahire Mzesi'nde tam elli yl bir cam fanusun altnda durdu . Ancak 1969 ylnda bu acayip ku yuvasndan karlabildi. Havad a
131

dolaan teki canllarda n farkl olarak bu 6347 numaran n kanatlar dan baka bir de dikine oturtulmu kocama n bir kuyruu vard. Alt na birka hiyeroglif hakkedilmiti ; evirisi yleydi: "Amon'u n arma an." Amon ise "Esinti Tanrs"yd . Msr mzesindek i model uak , u srada onanm a alndn dan, ziyaretiy e sergilenmiyor . Hem bu uak sadece otuz doku z gram arlktadr , kanat akl on sekiz santimetre , gvde uzunlu u da on drt santimetredir . Ua n burnu , kanat ular ve tm gv desi aerodinami k nitelikt e biimlendirilmitir . Kolombiya'd a Bogota Altn Mzesi'nd e ise sergilenmi bir b 15 lk altn kaplam a uak modeli vardr. Bunlar bcek diye nitelen dirmilerdir , oysa Gne y Amerika'n n hibir yerinde bcekleri kut sal sayan herhang i bir inan yoktur. Bu nesnele r pahal altnla kap landn a gre mutlak a bir inanla , bir kltle balantl olmas gere kir. Byle bir klt bulunmad olgusu karsnda , akla heme n bun lar niye altnla kaplanmlard r sorusu geliyor . (Bogota Altn Mzesi'ndek i bu modellerde n birinin kopyas bu gn Ancient Astronaut Society iin simge olmutur . Bu dernek "Y ce Tanrlar n zi"ni srmekle uraan uluslararas bir kurulutur . Kamu yararna olan bu dernek Amerika Birleik Devletleri'nd e ku rulmutur ; birok lkede ubeleri vardr. Yalnz Almanc a konuu lan blgede ye says 6000 olmutur . Bu konud a daha fazla bilgi edinme k isteyenler "AAS, CH-4532 Feldbrunnen - SVRE" adre sine bir kart atarlars a kendilerin e bir bror gnderilecektir. ) Konu uu ve eski teknolojile r olunc a sizlere zellikle bir vazo dan sz etmek isterim. Bu vazo El Salvador'd a bulunmutu r ve Ma yalara ait olduu ileri srlmektedir . Vazonu n stnd e bacaklar yu karya kvrk , karn st yatm biri grlmektedir . Bu kiinin kar nnda geni bir kuak bulunmakta , srtnda da aygta benzer bir ey tamaktadr ; aygt bir n makines i izlenimi uyandrmaktadr . Yeryzndek i ynla rnekten , atalarmz n teknolojiler i hep yanl anladklarn ve grdkler i aygtlar kt taklit ettiklerin i renmi bulunuyoruz . nsanolunu n bo inanlarn n ve banazl nn smr yoktur. Samaipata'd a rampalar yapanla r ge insanlar fr latrke n herhald e tanrlar n bu canh mermiler i kabul edecei umu - dundaydlar . Tutsakla r bir mancn a balanp gne tanrsn a do-

13 2

ru frlatlma k suretiyle kurban edilirke n de ayn umud u tamaktay dlar . Tepesi dzletirilmi da doruu bana bir eyi daha artrd . Guatemala'da n bir toprak tabak , insan n bir nesneyi nasl bir birinde n farkl bak alaryla gzden geirebildiin i gstermesi ba kmnda n tipik bir rnek oluturmaktadr . Arkeologla r bu taba bir "bezekli tabak" diye niteleyip gemiler , onda daha fazla bir zellik arama gereini duymamlar . Oysa taban ortasndak i Kzl derili surat kapatlrsa , ortaya bir elektrik aygt kmaktadr . Ayg t altraca k btn ayrntla r heme n gze arpyor : Bakr tel sarg lar, bobinler , karbonlar , elektrik akmn n giri ve k yerleri... K zlderili'ni n surat da, belki sadece bu aygt altra n uzman n y zyd .

133

Kaynaka 1. Blumrich, Josef F.: Kasskara und die sieben Welten - WeiBer Br erzhlt den Erdmythos der Hopi-lndianer. Dsseldorf 1979. 2. Dniken, Erich von: Der Tag, an dem die Gtter karnen. Mnih 1984. 3. Hammond, Norman: The earliest Maya; Scientific American, New York, Mart 1977. 4. Lothrop, Samuel K.: Das vorkolumbianische Amerika und seine Kuntstschtze. Cenevre 1964. 5. Osborne, Harold: South American Mythology. New York 1968. 6. Dniken, Erich von: Der Gtter-Schock (Tanrlar'n oku, Cep Kitaplar, stanbul, 1993) Mnih 1992. 7. Herzog, Th.: Vom Unvald zu den Gletschern der Kordilleren. Stuttgart 1913. 8. Puoher, Leo: Ensayo sobre el arte prehistorico de Samaypata. San Francisco 1945. 9 Nordenskld, E. von: Meine Reise in Bolivien; Globus, cilt 97,1910. 10. Trimborn, Hermann: Archologische Studien in den Kordilleren Boliviens, Cilt 3, Berlin 1967. 11. Soto Holguin, Alvaro: San Agustin, Instituto Colombiano de Antropologla. Bogota, yl yok. 12. Disselhoff, Hans-Dietrich: Die Kunst der Andenlnder; Alt-Amerika-Die Hochkulturen derAlten Welt. Baden-Baden 1961. 13. Nachtigall, Horst: Die amerikanischen Megalithkulturen. Berlin 1958. 14. Dniken, Erich von: Meine Weltin Bildern. Dsseldorf 1973. 15. Dniken, Erich von: Die Strategie der Gtter (Tanrlar'n Stratejisi, Cep Kitaplar, stanbul, 1983).

2. Blm SFENKSLE R ve MELE Z VARLIKLA R

Newgrange, Stonehenge Daha Eski - Taanclan Astronomik Saat - Plan/ayclar kimdi? - Dii Sfenks, Erkek Sfenks, Aseksel Sfenks - Manetho ve Melez Varlklar - Dnyann En Byk Lahiti - Kut sal Boalan Kim Yaratt? - Ucubeler in Yemin Hapishanesi - G recek Gz Olan Grr Greceim.

rlanda'n n bakent i Dublin'i n elli bir kilometr e kuzeybatsnd a ya da Droghed a kasabasn n on be kilometr e batsnda , yemyei l Meat h ilesini n arazisind e dev bir dolme n vardr , ad Nevvgrange . Bu dolmen i ta masa diye nitelendire n de oldu , altnd a mezarlard a gr len eyler bulunmad halde Hu n mezar diye nitelendirenle r de. Ncwgrange'd e geri bir iki kemik paras gn na karld . Ama ne lahit var, ne altn , ne ss eyas. Yani verimsiz bir keif miydi bu? Hayr , ok gemede n bt n gzleri kendisin e evirten bir ilgi oda oldu .

Nevvgrange dolmenini n ap doksan be metreydi, ykseklii de on be metre. Toplam drt yz monolit kullanlarak yaplmt. Taanda bu dolmeni yaptranlar ilkin bir tepeyi ortadan kaldrmak ve zemini gzelce dzlemek zorunda kalmlar. Bu da basit bir i deil di; nk dolmen astronomik nedenlerde n dz bir zemin zerind e yer almamaktadr . Dolmeni n stnde bulunduu yer hafif eilimli dir. n almalar bitirildikten sonra Ta a insanlar yirmi drt metre uzunlukta bir koridor ina etmiler; bu koridoru sal ve sollu monolitlerle donatmlar . Sonra da koridorun dip tarafna stnd e garip gravrler bulunan kutsal nitelikli baz talar yerletirip bir sah te mezar odas oluturmular - bunu kullanlan monolitlerde n anl
yoruz. Bu monolitleri n zerin e baka monolitle r yerletirere k ve bun

larn dzeyini ykselterek bir eit kubbe meydana getirmiler . Bu kubbe tarihncesi an bir harika eseridir. Uzman kiiler onu "yanl kubbe" diye nitelendiriyorlar ; nk monolitler ar par alar altta kalmak, hafifler ste gelmek suretiyle istif edilmitir . Bylece de yukar kldka daralan alt metre ykseklikte alt ke-

134

135

li bir kuyu ortaya kmtr . En yukarda, bacan n bittii yerde ka pak grevi yapan bir ta plaka vardr, gerektiind e bu ta kapak a labilmektedir . Bu koca yapy kuran gayretli kiiler sonund a tonlarc a topra k ve akl buraya tam , dolmeni n tmn bunlarl a kaplamlar . Sonrak i kuaklar iin doal bir tepe gibi grnmesin i istemiler . Ne var ki buras byle bir yer deildir . 1969 ylnda Cork niversitesi'nde n Profes r O'Kelly , her iki giri monolitini n st tarafnd a kastl olarak alm drtge n biimin de bir delik kefetti. Delik sadece yirmi santimetr e genilikteydi ; ama bu kadar da, bilginin o nl grmesin e yetti. K gnd 1 nmnde , profesr kubbeni n en arka ksmnd a oturu p bekledi. Sa at tam 9.45'te Gne'i n st kenar ufukta belirdi. On dakika son ra Gne nn ilk oku giri monolitini n st tarafndak i dar delik te grld . Gne ykseldik e gnderdi i n da koridoru n iind e uzamay a balad; bu uzama yirmi drt metreyi geince n, meza r odasn n en arka kesimind e buluna n sunak tan n stne vuruver di. O ana kadar Gne'i n on yedi santimetr e enind e bir erit halindeydi . Sunak tan n stne vurunca oluan yansmada n meza r odas ylesine dramati k bir biimd e aydnland ki, yan odalard a ve kubbed e eitli ayrntla r aka grlr oldu . Saat 10.04'te n itibare n k eridi daralmay a balad , 10.25't e de birden kesildi. Yani yln en ksa gnnde , Gnei n douu sra

Dou-bat ynnd e uzana n korido r dz konumd a deildir , yukary a doru eiklii vardr. Korido r zemininde * en yksek nokta , ayn za mand a yirmi drt metreli k mesafeni n bittii yerdeki son monolittir . M.. 3153 yln yapm tarihi olarak gsterdiklerinde n Newgrang e dnyan n en eski byk dolmen i saylyor. O dnemd e Msr'd a piramitle r hen z yaplmamt ve Gne y ngiltere'dek i n l Stoneheng e ise ortad a yoktu. Elbett e ki Nevvgrang e gibi bir kut sal klt yeri , bo zama n ura olarak yaplm deildi. lkin ayrnt l planlar , hatta belki de maketler i hazrlanmt . Nevvgrang e gibi engebeli bir yrede , k gndnmm z gnn , saatini ve dakika sn hesaplayabilme k iin en aznda n bir nesil boyu srecek bir gz lemlem e ve lmlem e zamann a gereksini m vardr . Nevvgrang e astronomi k bir saattir , sonsuz gelecek iin yapl 3 mtr. Bylesi bir sihri kim arzulamtr ? Bylesi eksantri k k oyununu kim tasarlamtr ? Ne vincin ne de palangan n bulundu u bir zamand a inas hayli zahmetl i bu yerin yaplmas emrini kim ver mitir ? Nevvgrang e gibi bir yerin varl , be bin yldan fazla bir zama n nce gk mekaniinde n ok iyi anlayan, hesaplamay , teknik izimi , plan yapmay ve en artcs ar ykler tatmay ok iyi bilen in sanlar n bulunduun u kantlamaktadr . Vardmz bu artc so nu ise ne taan a uymaktad r ne de teknolojini n evrimine .

snda, yirmi bir dakika sreyle bu esrarl k oyunu oynanyordu . stelik bu oyun asl ana giri yerleri araclyla deil de, giri monolitlerinin zerinde zellikle alm bir aralk sayesinde oynanyor du. Bir rastlant myd bu? Hayr, nk daha sonra yaplan lm 2 ler, Gne'in bu harika oyununu apak biimde dorulamtr. En az 5134 yldan beri -bilgisayarn hesab byle - bu gsteri her yl ayn gn tekrarlanmaktadr . Yine Nevvgrange denilen bu koca yapy kuranlara dnelim . Bu insanlar ina ettikleri yapyla amaladklar eyin tam anlamyl a
bilincindeydiler . Koridord a tek bir monoliti n yerinde n oynatlmas

bile her eyi tmyle deitirebilirdi. Giri yerinin st tarafndak i yapay yark bir santimetre daha dar ya da birka milimetre saa so la kaydrlm olsa, k huzmesi koridordaki yolunu tamamlayp me zar odasnn arka duvar nndeki sunak tana kadar uzanamazd . Bir ey daha var: Bu dev yap dz bir zemin stne kurulmamtr .

Binlerce yl nce hem kendi zamanlarn hem de uzak gelecei etkileyebilecek gte bilgiye sahip olmu olanlar kimdi? Zaman a vermek istedikleri nasl bir bildiriydi? Niye bildirmek istiyorlard, neyi bildirmek istiyorlard? Bunlar cevaplandrlmam sorular. Bu sorularn benzerleriyl e daha sonraki blmlerde de hep karlayacaz. Bunlar bugne ka dar pek az yneltilmi sorulardr ve -seziyorum k i - gemiten ya admz ala ba kurmaktadrlar . Bu sorulardan birka, gn mzn ve gelecein gen teknolojisiyle ilgilidir. Genetikiler bugn tanr rol oynamaya balamlardr. sterlerse ve biz de onlara izin verirsek Frankenstein'i n korkun laboratuarnda n drt drtlk bir hayvanat bahesi yaratabilirler. Nitekim tarm alannda retime ba lam bulunuyorlar. Karnbaharla kara lahana melezi sebzeler, li monla portakal melezi meyveler yetitirdiler ve yaknda pazard a drt ke domatesler, drtgen prizma yumurtalar grecek olursam dorusu hi amayacam. Bu yntemle rnler daha iyi ambalajlanacaklardr .

136

137

Son yirmi yl iinde hibir bilim dal genetik kadar ilerlem e gstermemitir . Tp insan ortaya kmak zeredir . Be yla kada r genetikile r insan n tek tek btn paralarn imal edebilece k duru ma geleceklerdir . On yl ncesin e kadar topya olarak nitelendiri 4 len eyler gerek oluyor. Zama n iinde dolap duran biri olarak kendim e hep acab a uzak atalarmz n zamannd a melez varlklar var myd diye sormu umdur . Soru , ilk bakta sama gibi grnyors a da aslnda hi de mantks z deildir. En aznda n gemi alarn bir krmavarln , sfenksi hepimi z biliyoruz. Sfenks dii midir , erkek midir , yoksa cin siyetsiz midir tartmas , srp gider; zira sfenksler btn varyas yonlard a hep vardr . Dnyadak i byk mzeleri n heme n hepsind e melez varlkla r sergilenmektedir ; onlar Paris't e Louvre'da , Atina'd a Ulusal M ze'de , Berlin'd e Etnoloj i Mzesi'nd e ya da Ankara'd a Hitit Mze si'nde grebilirsiniz . Krmavarlkla r her yerde vardr . Peki , atalarm z byle ucubeler i talara aktarara k neyi gster mek istemilerdi ? Bunlar sadece sanatlar n hayalgcn n rnle ri miydi? Bunda dnya apnd a bir esinlemeni n etkisi olmas gere kir; zira melez varlklara sadece eski Babil veya Msr'd a deil, in'de , Japonya'da , Gne y Amerika'd a nkalar'd a ve Orta Ameri ka'da Mayalar'd a da rastlyoruz . Buralard a kanatl insanlar , insa n

vcutlu kartal ballar, uzun boyunlu drt ayakl yaratklar var. As lnda bunlarn hibiri yaam deil. lgin olan nokta, ucube denile bilecek bu varlklara insanlarn byk deer vermesi, onlar ycelt mesi. Bu nitelikte melez varlklar baz dnceleri, baz zlemleri sanatkrane tarzda dile getirmilerdir. Bir hkmdar bann bir as lan gvdesiyle birletirilmesi hkmdar n byk gcnn ifadesi olarak; ya da bir krala kanatlar taklmas onun tanrlara denkliini n gstergesi olarak yorumlanabilir . Eski Msr'n inan sisteminde melez varlklar en st dzeyde
yer almaktayd . Tarih i ve kilise prensi Eusebius'u n bir eserind e

Manetho adl bir Msr rahibinden alnm bir metin vardr. Bu Manetho'ya gre bir zamanlar tanrlar, insanlar eitmek iin gkten in miler. Bu tanrlar eitli melez varlklar meydana getirmiler, bunla ra "Kutsal hayvanlar" ad verilmi. Msrl rahibin szleri yle: "Onlar kanatl insanlar ve kei bacakl insan vcutlu varlklar
139

rettiler . Boynuzl u insanlar ve at ayakl insanlar da. Onlar n taraf insan arka taraf at olan varlklar da rettiler . nsan bal boalar ve balk kuyruklu kpekler de. Ayrca baka canavarla r ve ejderha bii minde yaratkla r meydan a getirdiler . Bir yn harika varlk ortay a kt , bunlar n eitleri ve bu eitleri n de deiik trleri vard. " Sonund a Manetho , Babillileri n ve Msrllar n bu acayip varlk lar sanat eserlerind e betimlediklerin i kaydetmektedir . nanl r gibi deil bu eski kitapta anlatla n eyler. Tanrla r deni len birileri melezvarlkla r meydan a getirmi olabilir mi? Byle bir iin olanaksz olmadn gnmzdek i almalard a biliyoruz; Ge netik bilgisi bunu yapabilece k dzeyde . Manetho'y a kulak verirse k bu ucubelerde n bazlarn n bir zamanla r yaam olduklarn kabu l etmek zorund a kalrz. O halde eski sanatla r eserlerini yaratrke n sadece hayal glerin e dayanmamlar , canl modeller e mi bakm lar? Bu konud a baz eyler bana dndrc nitelikt e grnyor . Grek mitolojisind e de Minoto r var , insan bal bir boa; onun iin Girit halk nl labiren t binay yapm. Binalar hayali varlklar iin mi yaplm ? Msr'da , Sakkara'd a yeraltnd a kilometrelerc e uzana n koridor larda mumyalanm milyonlarc a hayvan var. Msrlla r her eyi mumyalyordu ; hatta balklar , kpekleri , maymunlar , kular ve timsahlar . ou kez de bu hayvanla r toprak kaplar n iine konul mu , kaplar da duvarda alm oyuklara yerletirilmitir . Bunu n bir istisnas var: Sakkara'd a bir de Serafeu m bulunmaktadr ; buras yeryznde ki en byk lahitleri n sraland bir yeralt mezarldr . Bu by k lahitler granitte n yaplmtr , arlklar yetmi ila yz ton arasnd a deimektedir . Grani t Assuan'da n getirilmitir , buras da Sakka - ra'dan bin kilometr e uzaktadr . Serafeu m tmyl e kutsal boaya adanmtr , bu boaya Msrlla r "Apis" adn vermilerdi . Eski M sr'da Nil blgesind e ok yaygn 7 bir boa kltn n etkin olduu ke sin. Bununl a birlikte burada ok garip bir duru m grld . Dev bo yutlu lahitleri n iinde boa mumyalar var sanlyordu ; iinde n ka ka ne kt? Bitm denile n yer sakz , yani doal asfalt. Bu 8 madde ye eitli hayvanlar a ait binlerce kemik kartrlmt. Eski Msrllar , btn canllar n lmde n sonra yenide n dirile cei kansndaydlar . lleri mumyalamalar da bu inanta n kaynak lanyordu . Msr inancn a gre ancak vcudu salam kalm olanla r

140

yenide n dirili iin uyandrlacaklard . Ka ve Ba (vcut ve ruh) tek 9 rar bir araya gelecekti. Gelgeleli m Sakkara'dak i yeralt mezarlnd a bunu n tam tersi cereyan etmiti . Burada kemikler para para edilmi , stelik bir de yapkan asfalta bulanmt . Bu da insan n aklna burada yeni den dirilme "engellenme k istenmi" dncesin i getiriyordu . Peki , niye engellenme k istensin ? Msrlla r herhang i bir neden le kemikleri kk paralar a ayrmlarsa , bu kalntlar Nil'e atabi lir, yakabilir ya da topraa gmebilirlerdi . Krpnt haline getirilmi kemikler iin Serafeu m byklnd e kocama n bir yeralt yapsn a hi de gerek yoktu. Buran n inas iin kayalar oyulmu , geni giri yerleri ve duvarlard a hcrele r yapmak uruna kimbilir ne zorlu u ralar verilmitir . Sonra da bin kilometr e uzakta Assuan' dan dev boyutlu lahitler Nil yoluyla Sakkara'y a tanmt . Ardnda n bu lahit ler binbir glkle yeraltndak i dehlizler e indirilmi ve ncede n ha zrlanm hcreler e yerletirilmiti . Ve btn bunlar birka kemi k krpnts iin miydi ? Bylesine debdebel i uralara yol atna gre , bu kemikleri n pek zel bir eyler olmas gerekir . Bence bunlar melez varlklar n kemikleriydi . Tanrla r yery - zndeyke n bu ucubele r kutsal sayld. Bunlar doal biimd e dnya ya gelmemiler , aksine tanrla r tarafnda n yaratlmlard . Gelenek sel sylentiler , rnei n kutsal Apis kzn n sk sk nasl fkelendi ini , tapna k stunlarn nasl devirdiini , ihtiyar insanlar nasl i neyip tarlalar nasl le dndrdn anlatr . Yunanl tarihi ve filozof Plutar k (50 yllarnd a yaamtr ) tanrsal boan n doal bi imde dnyaya gelmediini , gkten den bir nla hayat bulduu nu bildirmektedir . Frans z arkeolog u Auguste Mariett e 1852 ylnda Serafeum' u kefettiinde , yeraltndak i dehlizd e kutsal boaya ithaf edilmi bir yazt da buldu . Yaztta "Senin baban yok, seni gkler yaratt" cmle si vard. Msr'a gnmzde n iki bin be yz yl nce gitmi olan Tarih i Heredo t da unlar yazmtr : "Apis hayvannn u belirtileri vardr: Siyahtr, alnnda drt ke li beyaz bir leke bulunur, srtnda bir kartal grnm vardr, kuyruk kllar iki'katldr ve dilinin altnda bir bcek grnts gze arpar." Btn bu zellikler (aslnda baka zellikler de vardr) doa l biimd e domu bir hayvana ait olamaz . Burada genetik

bir dzen leme kokusu var.

141

Tanrla r dnyamz terk ettii zaman , bu ucubelerde n birka hl geride kalm bulunuyordu . evrelerin e korku ve dehet sa yorlard ; bu canavarlar ldrmey e kalkmay kimse gze alamad ; doal olarak lmeler i beklendi . ldkler i zama n da kemikler i par a para edildi , kayalar iinde ok gvenli bir zinda n hazrland , granitte n en salam lahitle r hazrland , bu lahitle r Sakkara'y a tan d, kemik krpntlar bu lahitleri n iine konuldu . Sonra da kemikle rin stn e kt kokulu, yapka n asfalt dkld , ardnda n da lahit lerin zeri otuz tonlu k ar kapaklarl a kapatl p almamas gven ce altna alnd . Serafeu m kutsal bir mek n deildi , aksine bir daha asla diril memekti gereken ucube hayvanla r iin bir hapishaneydi . Bu yaratk lar artk hibir zama n insanlar a korku ve dehet samamalyd . Onlarda n geriye birer olgu halind e saysz heykel kald , bir de byle ucube varlklara ilikin sylentiler ve Sakkara'd a Seraphe um'd a iinde krpntya dntrlm hayvan kemiklerini n saklan d lahitler . Bir baka olgu da, eski Msrllar n o ucube varlklar n kemiklerin i un ufak ederke n yaptklar iin tam bilincind e olduklar dr; onlar bu varlklar n sonsuza dek ortada n kaybolmalarn sala mak istemilerdir . . Bu dorultud a beni dndre n bir baka ey daha var: Asur Kral II. Salamasar' n siyah renkli dikilita stndek i eitli hayvan lar. Bu hayvanlar norma l byklklerind e betimlenmitir . Yani sa natla r yaptklar iin bilincindeymiler . Burad a da melez varlkla r karmz a kyor , hem de ok etkileyici grnmlerde . En nd e gen bir fil grlyor . Bunu n ardnd a iki muhaf z boyunlarn a ip ge irilmi iki acayip varl yrtyor . Bu varlklar n canl olmalar ge rekir , aksi halde boyunlarn a geirilmi iplerin bir anlam olmaz . Bunlar n ardnda n iki ucube daha geliyor; bu ikisi tam Frankenste in'in korkun laboratuarnda n km gibi. Yaratkla r bu defa zinci re vurulmutur . Yaratklarda n biri parman emmekte , br ise eliyle bize nanik yapmaktadr . Uzmanla r bu melez canllar "may mun" diye satmay a kalkmlardr . Kabartmalar a yle bir bakma k yeter. Grece k gz olan grecekti r greceini . Tarih tekerr r m ediyor? Bizim genetikilerimi z sadece bin lerce yl nce uygulanm olan eyleri mi kefettiler ? Uzak atalar mzn Geneti k diye bir eyden haberler i olmadnda n eminim , on-

142

lar ne genetik kodlar biliyorlard , ne de DN S veya DNA'y . Eer bu melezvarlklarda n tek bir tanesi bile bir zamanla r var olmusa , mutlak a bir genetik laboratuarnd a meydan a getirilmitir . Bizim uzak dedelerimi z byle bir laboratuar yapaca k durumd a deildiler . Geriy e sadece u gizemli tanrlar , u izlerini srp durduu m uzay dan gelen stn kudretl i varlklar kalyor .

K a ynaka 1. O'Kelly, M.: Newgrange. Londra 1983. 2. Ray, L.P.: The VVinter Solstice Phenomenon at New-Grange, Ireland: Accident der Design? Natura, Ocak 1989, cilt 337. 3. Dniken, Erich von: D/e Steinzeitwarganzanders. Mnih 1991. 4. Latusseck, R. und Krten, Ludwig: Wie man mit Milliardenaufwand ein genetisches VVrterbuch schreibt; Die Welt, sa. 163/1988. 5. Karst, Josef: Eusebius Werke - 5. cilt, D/e Chronik. Leipzig 1911. 6. Dniken, Erich von: DieAugen derSphinx. Mnih 1989. 7. Eberhard, Otto: Beitrge zur Geschichte der Stierkulte in gypten. Leipzig 1938. 8. Mariette, Auguste: Le Serapum de Memphis. Paris 1857, yaynlayan: Gaston Maspero, 1882. 9. Grieshammer, R.: Grab und Jenseitsglaube; Arne Eggebrecht, Das a/fe gypten. Mnih 1984. 10. Herodot: Historien, 1. ve 2. kitaplar Mnih 1963.

Fo t lar ;

o jra f

l-2)Ahi t Sand'n n temsili resimleri . 3) Manna-makincsinin , Sassoon ve Dale tarafnda n yaplan rckonstrksiyonu . 4) Hz. brahim'i n "Gksel Eitmenlerd e karlamas .

144

3. Blm KUTSAL MAKN E

Ahit Sand Muammas - "Gnlerin En Yals" - Kudret Helvas Makinesi - Eskiada Bir Plutoniyum Reaktr - Bir Besin Deneyi in Seilmiler - Parsifal Efsanesi * Tarikat valyelerinin Sim Oak Island'daki Hazine - C 14'le Zaman Belirlemesi brahim, Uzay Gemisinde.

Hepini z tanr tarafnda n seilmi halkn yksn, onlar n krk yl llerd e dolatkta n sonra sonund a vadedilmi lke'y e (Arz- Mevut'a ) varmalarn bilirsiniz . llerd e kaldklar bu uzun sre iinde cereya n etmi iki olay var ki zihnimi srekli megul etmitir . Gn n birind e Musa Sina Da'n a arlyor ve orada Ahit Sand'n n yapm iin gerekli direktifi alyor. Musa'n n ikinci kita b 25. blm 40. cmled e Tanr , srailoullarn n nderin e her eyi kendisin e gsterilmi olan model e gre yapmaya ok dikkat etmesi ni emrediyor . Burad a bir gariplik yok mu ?

nanc olan bir insanm ben. Tanrnn varlndan ve onun tm evreni yaratm olduundan hibir phem yok. Peki, her eye gc yeten ulu tanr, ne diye bir sandn modelini yannda tayp dur sun ve ne diye bu aygtn benzeri yaplrken btn direktiflere ay nen uyulmas yolunda sk skya uyarlarda bulunsun ? Bu Ahit Sand neydi aslnda? Dinbilimi alannda yazlm eserlerde bu konuda deiik gr ler yer alyor. En yaygn, bunun akasya aacndan yaplm, ii de 1 d da altnla kapl bir sandk olduunu syleyen grtr. Peki, bu sandn iinde ne vard? Bu konuda da dinbilimcile r 2 tartmaktalar . "Kutsal bir tan mahfazas" olduunu syleyen var, 3 "dolatrlan bir tanr tac" , ya da "el srlmez aletlerin tand 4 bir sandk" diyen de var; geen yzyln ortalarnda yaam Teolo g 4 Richard Vatke gibi onun "bo bir kap" olduunu ve tanrnn otur mas iin hazrlandn savunanlar da. Kesin olan nokta, Ahit Sand'nn ancak zellikle eitilmi ra hipler, Levililer tarafndan muhafaza edilip tanabildiidir .

F: 145

10

Yce

Tanr'n n

zind e

Gere k Kutsal Kitap'ta n gerekse Habeleri n kral kitab Kebra 5 Nagast' tan Ahit Sand'n n lml e sonulana n birok kazaya yol atnda n tehlikel i bir nesne olduun u reniyoruz . Tanr tarafnda n seilmi halkn konaklad her yerde , Levi oy manda n rahipler , sand kutsal bir adrn iine koyuyorlard . Gee n yzyln filozof ve matematikis i Lazaru s Bendavid, Ber lin'de yaad; kendisi ayn zamand a Serbest Musevi Okulu'nu n m dryd . Yahudileri n gelenekse l sylentilerini ok esasl biimd e in celemi ve sonund a Ahit Sand'n n kutsal adrn iinde dahi ld rc bir tehlik e oluturdu u kansn a varmt . Barahi p bu kutsa l yerin kapsnda n ieri her zama n belirli bir korkuyla giriyor ve sa 6 salim geri dnnc e de seviniyordu. Bt n bunla r kafa kartrc . Gnmzd e film ynetmen i Ste ven Spielber g Ahit Sand'n a ilikin fantasti k bir film yapt: Kayp Hazine Avclar. ki ngiliz , Geor g Sassoo n ile Rodne y Dale de birka yl nc e bu Ahit Sand'yla ilgilendiler . Geor g bu amal a Arami dilini 7 rendi , Rodne y ise biyolog ve teknik konular yazaryd. Bu iki aratrc , ynla belge arasnd a Yahudileri n eski gizli yazlarnda n biri ve Kabbala'nn tamamlayc blm olan Zoha r 8 Kitab'n da incelediler. Zoha r Kitab'nd a Ahit Sand'n a elli say fa ayrlmt. Baka hibir konuy a bu kadar yer ayrlm deildi . Zoha r Kitab'nd a Ahit Sand nedens e hep bir baka varlkl a birlikte anlyordu, buna da "Gnleri n En Yals" deniliyordu . Bu "En Yah"n n iki kafas vardr ve bir kafada n brn e besi suyu ak maktad r. stt e buluna n ve daha kk olan kafan n iinde beyin bu lunmas gerekiyor ; hi kimse buray am deil. Alttaki kafann ise darya doru uzayp sonra tekra r ksalan hortumlar vardr. Bu "En Yal" da bir de karn bulunmakt a ve i bir k yaymaktadr . Bu ka rnda n da hortumla r iki torbaya , sonra da bir penise uzanmaktadr . ngiliz aratrcla r bylesi bir betimlemeyl e yal bir adam n kastedilmemi olduun u anladlar . Burad a yanl anlalm herhan gi bir makineni n anlatlmas sz konusuydu. ngilizler metn i cml e cml e elden geirmeye koyulu p sonula n bir resim tahtasn a aktar dlar. Sonund a ortay a deniz yosun u rete n bir aygtn resmi kt ; bu, bir eit "Kudre t Helvas Makinesi " idi. Bu konud a Dr. Johanne s Fiebag' n bilgisine bavurdum . Ken disi yllarca bu garip aygt ve onu n tarihiyle youn biimd e ura mt .

"Sayn Dr. Fiebag , nasl bir makinedi r bu? " "Aslnda deniz yosunu ileyen bir aygttan baka bir ey deil." "Nasl alyordu? " "Aygtn iinde Klorella tipinde bir yeil deniz yosunu kltr do lam var. Bu kltr ok gl bir k kaynandan n alyor. Yan kaplardan gelen karbonhidrat, yalar ve daha baka maddeler buna karyor. Kltrn tm borulardan oluan bir sistem iinde dola mdadr; bu sistem havann oksijeni ve karbondioksidinin dei tokunu salamakta, ayn zamanda meydana gelen scakl darya ver mektedir. Sonunda ana maddesi Klorella olan macun bir baka ka ba aktarlmakta ve sertlii malt ekeri iinde ksmen sulandrlmaktadr. Sonra da hafife piirilip macunun tmne bir helva lezzeti veril mektedir. Musa'nn ikinci kitab, 16. blm 31. cmlede belirtildiine gre, bu yiyecek kini tohumu gibi beyazdr ve ball rek gibi bir ta d vardr. retilen svms madde "En Yal'nn Torbalar" denilen iki kaba damlayarak akmakta ve "penis" denilen musluktan da darya alnmaktadr." "Peki , bt n bu sistem iin gerekli enerji nerede n elde edil mektedir? " "Aygtn kkeni elbette ki srailoullan deildi; onlar bu aygt sa dece kullanmlardr. Makinenin dnya d bir akln eseri olduunu kabul ediyoruz. Bunlar nkleer yakt saklamay biliyorlard, kk bir pltonyum reaktr yapm olabilirler." "Bizim bugnk uzay teknolojimi z bu tr nklee r yakt kaplar n kullanyor, rnei n uydulard a bunla r var. Adlar da mini-reak tr. Bu mini-reaktrlerl e donatlm uydular n yeryzn e dmesin den tr birka kez alar m verilmitir . Bizim olaymzda da byl e bir mini-reaktr n varl dnlmeli ; bu minireakt r deniz yosu nu kltr iin n verdii gibi aygtn enerjisini de salyordu. Pe ki, bu deniz yosun u kltrn n oalm a hz nasld? " "Kutsal Kitap'a gre yiyecek her gn retiliyordu; bu da deniz yo sunu malzemesinin ilenmesi yirmi drt saat iinde tamamlanyor de mektir. Klorella tipinde deniz yosunlarnn elverili gne altnda yirmi drt saat iinde iki kat oaldklarn biliyoruz." "Seilmi denile n bir halk llerd e dolatr p onlar byle bir yiyecekle beslemed e kimin ne kar olabilir? " "Nedenin ne olabileceini ben de kestiremiyorum. Bizler sadece Kutsal Kitap'a, Zohar Kitab'na dayanarak baz olaylarn cereyan etti i sonucunu karabiliyoruz. Ama yle grnyor ki bu halk krk yl,

146

yani btn bir nesil sresince lde kalm. Ancak ikinci nesil, M sr'dan ayrlan nesilden sonra yetien nesil Vadedilmi Topraklar'a ulaabilmi. nderleri Musa dahi Vadedilmi Topraklar'a (Arz- Mevut'a) ayak basamamtr." "Kudre t helvas makines i diye ad taktm z bu makin e enerjisi ni bir nklee r kaynakta n salyorsa, bu durumd a tehlikel i bir aygt t. Ahit Sand'n a ilikin bilgiler bize ond a gerekte n l m tehlike si bulunduun u gsteriyor . Kaydedilmi l m olaylar var. Peki , bu nesn e nerey e kayboldu ? Havay a m dald, yoksa bu makineni n herhang i bir kalnts bug n bir yerlerd e mi? " "Kalntsnn bir yerde bulunmas olas. Nitekim bu konuda rne in Ortaa'dan kalma ilgin sylentiler var; bunlardan biri de Parsifal efsanesi..." "Wolfra m von Eschenbach' n yazd efsan e mi? " "Evet o. Efsanenin odak noktasn Kutsal Kse oluturur. Bu K se, temel zellikleri bakmndan ele alnrsa, tpk kudret helvas maki nesi gibi betimlenmektedir, onda da ekmek veren bir kap vardr. Me tinde eitli yerlerde ayn dorultuda atflar bulundua gibi ayrca tari he de yer verilmektedir. Wolfra m von Eschenbach Kutsal Kse'nin ta rikat valyelerince korunduunu vurguluyor. Tarikat valyeleri hak knda ise yeterince tarihsel bilgiye sahibiz. Onlarn bu aygt, yani Kut sal Kseyi -dier adyla Kudret Helvas Makinesi'ni- bulmak iin Filistin'e yolculuk ettiklerini biliyoruz. Kutsal Kse bir zamanlar Fran sa'da muhafaza edilmi olmaldr." "Peki bu nesneni n nered e sakl oldu u niye valye ocan n bugnk bakann a sorulmuyor? " "Tarikat valyeleri oca, kutsal topraklara yaplan ziyaretten yz yl sonra dald. Dnya devletleri valye ocann zenginlikleri ne gz dikmiti. O dneme ait yaknma yazlarnda hep br nesneden sz edilmektedir; hem acayip hem korkun bir eydir bu. Yer yer be timlemesi yaplan bu nesneye tarikat valyeleri byk bir sayg gste rirler. Bu nesnenin betimlemesi ile Zohar Kitab'nda bulduumu Kudret Helvas Makinesi'nin betimlemesi arasnda, ne gariptir, tam bir benzerlik vardr." "Deme k ki Wolfram von Eschenbac h ekme k rete n makine den sz ede n ok eski sylentiler e dayanmaktadr . Tarika t valye leri de mutlak a bun a benze r metinleri , belki de ayn metinler i gr m olmallar ; nk srail' e gitmilerd i ve hi deilse makineni n bir parasn bulmulard . Peki , bug n nered e bu makine? "

"Asl sorun da bu zaten. Tarikat valyelerinin makine parasn saklayabilecekleri yerler konusunda ileri srlm baz savlar var; do laysyla da birka yer sz konusu. Bunlardan biri Gisor atosu; bu ato Paris ile sahil arasnda. Bir dier yer de Seine Irma ile Aube arasnda, Troyes kasabasnn yaknlarnda Orient orman." "Burad a heme n bir soru geliyor akla: Niy e hi kimse bu yerler de kaz yapmad ? Niy e hi kimse buralard a bir ey bulmad? " "Gisor atosuyla balantl ok garip bir yk var. Altml ylla rn balarnda blge Fransz asker makamlarnca yasak blge ilan edildi; nk atonun bekisi, yeraltnda byk metal sandklar bu lunduunu bildirmiti. Sonra arkeolojik kazlar balatld, ancak bu kazlar kamuoyundan gizlendi; bir buuk yl srd. Bugn gerek ato gerekse civar halka almtr. Fakat askeri koruma altnda arkeolog larn aslnda ne arad ve ne bulmu olabilecekleri konusunda kimse bir ey bilmiyor. Bunca asker tantanaya ne diye bavurulduu sontsuna da bir cevap bulunamyor." "Dorus u gerekte n son derec e artc . Faka t son kitabnzd a 9 ele aldnz bir nokt a var; burad a Kutsa l Kse'ni n yani Kudre t Helvas Makinesi'ni n tm gemiini anlatyor , bu makineni n kalnt sn n bulunabilm e olasln n ok dah a gl oldu u baka bir yer e ilikin kukular a deinmektesiniz. " "Evet; Oak Island'da ok kurnazca hazrlanm bir saklama yeri var. Buras Kanada kylarnda bir ada. nsanlar iki buuk yzyldan beri, burada yerin bir hayli altnda sakl olduu sylenen bir hazineyi bulmak iin urap durdular." "Bir hazineni n adad a bulundu u biliniyo r ve kimse bun u bula myor , yle mi? " "Evet. Burada ok karmak bir saklama yeri var. Aslnda buras bir kuyu ve bu kuyunun yannda bir yn yan yana kuyular sralan yor. Bugne kadar iine girmeyi kimse baaramad." "Niye? " "nk yan kuyular yoluyla denizden srekli su geliyor. Yaplan sondajda alan bir yer hemen suyla doluveriyor." "Burad a kafam kurcalaya n bir ey dah a var: Tarika t valyele ri Fransa'd a etkiliydiler. imd i Kudre t Helvas Makinesi'ni n para lar ne diye Kanad a kylarndaki bir adad a bulunsun? " "Bir kere Tarikat valyelerinin Kristof Kolumbus'tan nce At lantik'i getikleri ipotezi var. Avrupa'da basklara uradlar ve btn olanaklarn kullanarak kutsal 'Nesne'lerini gizli ajanlardan kurtarma

148

ya uratlar. Edebiyatta, bu konuda gzel iaretler vardr. Oak Island'ta gml hazinenin benzerle/ipek ok korsan hazinelerinden ol madn da biliyoruz; zira adada gml bu hazine radyoaktiftir. Tp k Kudret Helvas Makinesi gibi." "imdi duru m tehlikel i bir hal ald. " "Oak Island'daki kuyudan eitli organik maddeler karld; tah ta paralar, deri krpntlar, parmen paralar gibi eylerdi bunlar. Bunlarn C-14 metoduyla yalar saptand. Yaplan almalar birbi rinden ok farkl, hatta birbiriyle elien tarihler ortaya koydu. Baz ta rihler milattan nceye, bazlar Ortaa'a aitti; hatta milattan sonra 3000 yln gsterenler de oldu." "Ama byle bir ey olamaz . Tmyl e olanaksz. " "Doru. Ne var ki ortaya yine de abuk sabuk tarihler kmt. Bu da uygulamada radyoaktif C-14 saatinin deneyleri bozduunu gs teriyordu. Byle bir bozulma da ancak yeraltnda bulunan ok gl bir radyoaktif n kaynann etkisiyle olabilir. Burada uranyum ve uran-radyum .karm cevher sz konusu olamaz; nk Oak Island'da ne biri var ne de teki. Bu durumda tek bir olaslk sz konu su..." "O da yapay bir radyoakti f kaynak olabilir, bir mini-reaktr n kalnts gibi bir kaynak. Tarika t valyeleri demek ki kalarn ok yanus zerinde n yapmla r ve Kudre t Helvas Makinesi'ni n hi de ilse baz paralarn da yanlarnd a gtrmler . Oak Island'd a ey tanc a bir saklam a yeri hazrlamlar , bu ii de acele davranmada n yapmlardr , nk kendilerin i gzetleyebilece k kimse yokmu or talkta . Bylece hazinelerin i topra a gmmler . Bt n bu ykd e apak olan nokt a aslnda sadece bir zamanla r deniz yosununda n besin maddes i yapan bir makineni n varoluudur . O halde Zoha r Ki tab'ndak i eski metinler e dayanlara k bu makiney i gnmzd e de yapabiliriz . Bir baka zellik de, bu makineni n yanl kullanlmas halind e ldrece k dereced e tehlikeli oluu. Wolfram von Eschen bach' n eserind e de ayn ekilde ekmek rete n bir makineni n betim lenmes i bulunuyor ; bu makin e Tarika t valyeleriyle ilikilidir. Bir sre sonra valye oca yklp dalyor. Oca n yazlar da yok edi liyor. Bugn elimizd e baz edebi eserlerdek i birtak m atflarda n ba ka bir ey yok. Buna rame n biz yine de bu konunu n ayrntlarn gn na karmay a kalkm bulunuyoruz. " Yaptm z grm e sona ermiti . Bu konud a aklayc kk bir ekleme yapma m gerekir. Jo-

15 0

hanne s Fiebag , birbiriyle elien tarihlerde n sz etti ve "C-14" teri mini kulland . Bu teriml e kastettii , karbonu n izotop u olan Karbo n 14'tr. C-14 simgesiyle gsterile n karbo n izotop u hafif radyoaktif tir, fze uzayda n gelir ve bt n canl varlklarda , insanlarda , bitki lerde , hayvanlard a C-14 izotoplar bulunur . Her radyoaktif madd e ayrp dalr ve hepsini n belirli bir dalm a sresi vardr. C-14't e bu sre be bin alt yz yldr. Bir canl kalnts incelemeye aln r ve C-14 saati denile n bir aygtla iinde ne kadar C-14 izotopu bu lundu u llebilir . Atmosferdek i asl C-14 miktar bilindiinden , dalm buluna n C-14 izotoplarn n says kolayca hesaplanr . Ne var ki sz konus u olayda tmyl e yanl tarih ortaya kmtr , yan i milatta n sonra 3000 yl. Nasl aklanabili r bu? Deme k ki Oak Is land'd a C-14' n doal evreye aktarabileceinde n ok daha fazla izoto p aktara n radyoakti f bir kaynak var. Peki , bu Kudre t Helvas Makines i denile n ey aslnda neydi ? Gkte n den bir ekmek sz konus u deil miydi ? Getiimi z son on yla kadar bu konud a yaplan aklamala r hep "gkten dm ekmek" eklind e olmu , olay Kutsal Kitap' a g re yorumlanmtr . Bu bir besin suyuydu , kenger otu dalnda n geli yordu. Bazlar ise karncala r tarafnda n toplana n ve tad bal gibi olan meyve ekerinde n ya da ekirgede n sz etmekteydi . Kudre t Helvas'n bir bitkiler karm sayanlar da vard. Gkte n de n zmle r ve krlanglar da tanrsa l yemekti . Bu srr zmey e ynelik olarak imdiye kadar yaplm bt n nerilerde , doal varyantlar n ancak ksa sreli olarak -e n ok yl da birka ay - ele alnmas naho bir olgu halind e karmz a k maktadr . Buna karlk Kutsal Kitap' n Kudre t Helvas her gn el de edilebile n temel besin maddes i olarak anlatlmtr . Peki , Ahit Sand'n n bu Kudre t Helvas Makinesi'yle nas l bir ilikisi vard ? Onu n enerjisin i salyordu. Ahit Sand ikide birde kvlcmla r sayordu ; eski metinler , bu sandkl a temas ettiklerinde n biro k kimseni n ldn anlatmaktayd . Ancak moder n teknolojinin sa lad bilgiler sayesindedir ki, gemii n gelenekse l sylentilerini yep yeni bir gzle ele almak olanan bulduk . Bylece bugn birileri nin binlerc e yl nce bir halk semeler i ve onlar a belirli bir beslen me deneyi uygulamalar konusund a birok ey syleyebiliyoruz . Test edilen neydi ?

151

Ar olumsu z koullar altnd a insann, tek yanl fakat zengi n protei n yklenmi bir temel beslemeyl e gsterece i dayankll k test edilmiti . Byle testleri n sonularyla yaplmak istene n neydi ? Bugn benzer i testlerl e yaplmak isteneni n aynyd. Gnmz de de sporcular a ve askerler e testler uygulanp belirli besin eitler i karsnd a gsterecekler i tepkile r llyor. Ayrca uzay yolculukla rnda da bylesi besin kaynaklarn a bavurulmas zorunlulu u var; zellikle de yolculuk Mars' a gitmek gibi daha uzun srecek nitelik teyse bu zorunlulu k kesinlik kazanyor . Teknolojimi z bugn bunla rn testini yapmaktadr . Ne var ki bu dzeyd e bir teknoloji hi de atalarmz n dnyas na gre deil. O zamanla r bylesine bir teknoloji olmadn a gre , bu teknoloj i Dnya'n n dnda n m gelmiti? Gelenekse l sylenti ler bu soruya oluml u cevaplar veriyor . Hatt a bu sylentile r uzak atalarmz n uzayda yapt birka yolculu u da anlatyor . brahim'i n mahe r gn yksnd e -Kut sal Kitap' a alnmaya n bir metindi r b u - bizim Dnya'mzda n olma dklar anlala n iki yabancnn brahim' e yapt ziyareti okuyoruz . 10 Kendisi de bu ziyaretilerin insan olmadklarn belirtmektedir. Sonra da bir ocakta n kyormuasna dumanla r ortal kap lar ve alevler fkrr. Ardnda n da iki yabanc insanl a birlikte ge ykselir. Orada yukard a ok parlak bir k vardr , bu k dille an latlr gibi deildir ve iinde yabanc kiiler orada n oraya gidip gel mekte ve insan n anlayamad szler sylemektedir . Bu anlatlanla r beni hi de artmad . Dnyadla r aralarnd a elbette kendi dilleriyle konuacakla r ve insan da bunu anlayamaya cakt . Ama iin asl ilginci bunda n sonra: brahi m istekte bulunuyor , sylediin i aynen yazyorum : "aaya yeryzne dmek" istiyor . nk onu n gtrld yukardak i yer bir yukarya sonra bir aa ya dnmektedir . Bu yzde n brahi m yldzlar bir yukard a bir aa da grmektedir . Bir uzay kentind e ilk kez buluna n Dnyal bir ziyareti kuku suz byle bir izleni m edinecektir . Dev tekerle k gkte kendi eksen i etrafnd a dnmektedir . Bu harekette n merkezka kuvvet domakta dr. Bu da bir yapay yerekim i gibi etki oluturmaktadr . Merkez ka kuvvet olmasa yukarda herkes arlkta n yoksun halde boluk ta dolan p duracaktr , bu durum u gnmzd e astronotlard a gr-

mekteyiz . Ancak merkezka kuvvet ayaklarmz n altnd a bir de me yaratabilir ; bylece arlksz meknd a rahat a ayakta durabilir , dolaabiliriz . Aslnda ok artc olan , bylesin e ayrntlaryla bu tr betim lemeleri n eski metinlerd e karmz a kmas . Bu testleri n imdiy e kadar psikolojik ya da dinsel bak asyla yorumlanm olmalarn elbette takdirl e karlarm . Ne var ki zama n yerinde duru p kalmyor . Yeni bir bak as , yeni bir esinti zorunludur ; ok eski kehanetleri n zerindek i rtler i ekip kaldrma k iin gerekli bu.

K a ynaka 1. Pierers Konversations-Lexikon, Cilt III. Berlin 1889. 2. Schmitt, Reiner: Zelt und Lade als Thema alttestamentlicher Wissenschaft. Gtersloh 1972. 3. Dibelius, Martin: D/e Lade Jahves - Eine religionsgeschichtliche Untersuchung. Gttingen 1906. 4. Vatke, R.: D/e biblische Theologie - wissenschaftlich dargestellt. Berlin 1835. 5. Kebra Nagast - D/e Herrlichkeit der Knige. Bavyera Kraliyet Bilimler Akademisi Felsefe-filoloji Semineri Tutanaklar , deri. Cari Bezold, 23. cilt, 1. ksm, Mnih 1905. 6. Neues Theologisches Journal. Nrnberg 1898. 7. Sassoon, George, und Dale, Rodney: D/e Manna-Maschine. Rastatt 1979. 8. Rosenroth, Knorr de: Kabbala denudata, 3 cilt, Frankfurt 1677-1684. 9. Fiebag, Johannes und Peter: Die Entdeckung des Grals. Mnih 1990. 10. RieBler, Paul: Altjdisches Schrifttum auBerhalbderBibel. Augsburg 1928.

152

153

4. Blm AFRKA ZERNDEK YILDIZLA R

Zimbabve'nin Kefi - Buras Altn lkesi Ophir mi? - Anlamsz Elipsler ve Gereksiz Kule - Dogonlann Yldzlar Modeli - Sirius A ve Siius B - Nonvno, Bir Dnya D myd? - Taunlar in Tapnak.

1868 ylnda Alman servenc i ve fildii tccar Adam Renders , Gne y Afrika'n n balta girmemi ormanlarnd a yolunu kaybetti . Vahi tropik ormand a elindek i bakla kendin e bir yol amay a u rat , amac uygarln bulundu u bir yreye ulaabilmekti . Birde n on metr e ykseklikt e bir duvar n nnd e buldu kendini . Duvar n olduu yerde genellikle insanla r da olur. Bu dncey le Render s duvar boyunca yrmey e balad; fakat ok gemede n bir daire izip durduun u fark etti . yl sonra Renders , Alman arkeolog u Kari Mauch'u n Afri ka ormanlar iindek i bu harabeler e gelmesin i salad. Arkeolog ha rabeleri n plann karp Almanya'y a dnd ve kendin i Zimbabve' nin kifi ilan etti. Mauc h ayrca , Zimbabve'ni n bir zamanla r Kra l Sleyman' n altn ve deerli talar alp getirdii efsanevi Ophi r lke sinin tam ortasnd a bulundu u teorisin i de temsil etmektedir . Ancak bu teori , Zimbabv e muammasn zmeye kalkan bir sr grte n sadece bir tanesidir . Adam Render s harabeleri n eki ciliinden kendisin i kurtaramamt , lncey e kadar orada kald . Bugn e kadar Zimbabv e harabeler i sorun u kaln bir sis perde si altnd a kald , bu siste birok romanti k grler gelime olana buldu. Arkeolog Marce l Brion bt n bu yaynlar derledi ve sonun da yazlanlar n hepsinin birer varsaymda n baka bir ey olmadkla 1 r sonucun a vard. Bu arada kurula n bir devlet harabeleri n adn al d. Eski Rodezya'n n bugn ad Zimbabve'dir . Harabeleri n evresindek i orman amlar . Oraya gidilirke n uzakta n kaya paralar seiliyor; vadiye iyice girilince de yumurt a bi imind e bir duvar grlyor . Duvar a doru ancak yava admlarl a yrnebiliyor ; fundalklarn ve yeni yeni boy atan palmiyeleri n ara -

154

snda ikide bir harab e kalntlaryl a karlalyor . Sonund a birde n karmzd a yz metr e uzunlukt a bir kale duvar ykseliveriyor . Du var elips biimind e ve yirmi bin metr e karelik bir alan kuatmakta , yani bu alan yaklak iki futbol sahas byklnde . Bu elipse bu gn "kral saray" deniliyor; aslnda byle bir isim vermek dped z sama ; nk duvarlar n iinde bir kraln bir zamanla r burad a yaa dn gsterebilece k hibir ey yok. Ne bir yaz bulunmu ne de bir heykel , ya da bir bst veya bir alet; hele mezar ya da lahit gibi bir eyin izi bile sz konus u deil . "Kral saray" denile n yeri evreleyen duvarla r on metr e yksek likte ve ortalam a drt buuk metr e genilii var. Har kullanlma m. Hayli kaln olan bu surlar n yapmnd a yz bin ton malzem e kullanld tahmi n ediliyor . Bu harabelerde n ilk kez sz eden Avrupal , on altnc yzyld a Joao de Barros adnd a Portekizl i bir tarihi . unlar yazm : "Yerliler,bu binaya Zimbabve diyorlar... Burann ne zaman ve kim tarafndan yapldn kimse bilmiyor; nk lke halk yazy bil medii gibi tarih geleneinden de habersiz. Bununla birlikte binann kendi yetenekleri asndan insan elinden kmas olanaksz bir yap olarak grdklerinden eytann bir eseri diye 2 nitelendiriyorlar." Bu arada tesisin karaderil i halk tarafnda n yaplm olduu sap tanmtr . Bu konud a her ne kadar yazl belge yoksa da, szl ka ntlar bulunmaktadr . Zimbabve , Sona dilinde "saygdeer ev" gibi bir anlam a geli yor. Bu da, din alannda n saygya deer bir eyleri artryor . Zimbabv e harabeler i biimsel bakmnda n kendin e zg bir zellikt e deildir. Mozambik't e Nova Zofala limanyl a Zimbabv e arasnd a yz kadar harab e bulunmaktadr . Bunla r geri bykl k bakmnda n ok daha mtevaz yaplardr ; ama hepsi de ayn biim sel zellikler i gsterirler . Eskide n Zimbabv e devletini n snrlar Hin t Okyanusu'n a kadar uzanyordu . Bu dnemd e kim olduklar bi linmeye n krallarn , rnei n Araplar'da n eitli mallar alabilme k iin altn ihra ettikler i tahmi n ediliyor . Zimbabvc'd e in ipekliler i ve seramikleri , Arap kumalar , bilezikleri, hatta Hindista n kkenl i ss eyalar bulunmutur . Bt n bunlar , bir zamanla r bir ticare t yo lunu n burada n gemi olduu yolundak i tahminler e kesinlik kazan dryor . Kon u bu kadar geni kapsaml , bu kadar apak ; ancak uyum suz bir eyler de var. Dev boyutlu elipsin iinde daha kk elipsle r

155

yer alyor; ayrca kk duvarlar n oluturdu u dairele r gze arp yor; bir de kale surlarn a paralel uzana n bir duvar daha var. Byle ce iki duvar arasnd a dar bir koridor , bir eit boaz oluuyor ; ne var ki bu boaz hibir yere gitmiyor . Grn anlamsz ; nk ikinci duvar bir yarm daire izdikte n sonra asl kale duvarnda n ay rlyor ve kk bir dnemet e sona eriveriyor. Hibi r yerinde girii yok; hibir yerde bir yoku da grlmyor . Elipsin alt kesimind e alt metr e eni olan bir kule bulunuyor . Heybetl i bir grnm var; yukarya doru daral p sivrileiyor , yk seklii on metre . Kule diye nitelendirile n yerin evreyi gzetlem e iini grmes i gerekir. Ne var ki bunu sylemek dped z yanl olur. nk evr e elips biimli surlarda n da pekl gzetlenebilir ; daha iyi gzetleme ler ise gnmzd e "Akropolis" adyla anla n kayalk tepede n yapla bilir. Kule dediimi z yapnn da hibir girii , ziyaretiler i yukar kartaca k hibir merdiven i yoktu. Bu acayip yerin ne penceres i var d, ne de buray gzetlem e kulesi diye nitelendirmemiz e yarayabile cek herhang i baka bir ey. Ve buras , tam bir gereksiz yap halin de, duvarlar n i kesimind e ylece durmaktadr . 1929 ylnda buradak i kazlar ynete n ngiliz arkeolog u Ger trude Caton-Thompson , kuleni n altnd a bir mezar bulunabilecein i

sand. Burada kaz yaptrd, hibir ey bulunamad . Kule bir eyler sezmemizi salayacak herhangi bir srrn bizlere amamakta , hi konumada n duvar kalntsnn iinde sadece dikilip durmaktadr . Ana elipsin d tarafnda grlmeye deer bir yan pek olma yan bir harabeler alam uzanmaktadr ; buraya "harabeler vadisi" di yorlar. Aslnda burann vadiye benzer bir yan yok. Dzlk bir alan da ta dkntler i ve gdk duvarlar etrafa dalm durumda; b yk elips de bu dzle kurulmu. Talar arasnda ise rengarenk ve eit eit bir bitki bolluu gze arpyor . Btn bunlar bastran nc bir grnt daha var; buras yer yer yarklar olan bir kayaln stnde ykseliyor. Buraya bt nyle niye "Akropolis" denildiini bir trl anlayabilmi deilim. Bu tepede doann verilerinden ustalkla yararlanlm: Kayalar n yark oluturduu yerlere duvarlar yaplm, bylece d surlar mey dana getirilmi. Bunlarn iinde en kaln olan yedi buuk metr e ykseklikte ve tabanda 6,70 metre genilikte. Zimbabve'ni n bu kesi mi -buras gerekten bir kale ise - kolayca savunulabilecek ekilde
tasarlanm .

Bu teped e arkeologla r kk altn bilezikler , cam boncukla r ve sabuntanda n yaplm sekiz ku buldular . Bu "Zimbabv e kula r" harabele r yresini rte n esrar perdesin i daha da anlalma z kl maktadr . Kular otuz santimetr e boyundadr , bir zamanla r herhal de stunlar n stnd e durmaktaydlar . "Akropolis"i n kaya bloklarnda n bazlar insan elinde n kma dr. Buna benzer rnekler i Peru'd a da grmtm . Faka t ne diye bu kayalara bir kale yaplm? Zimbabv e dolaylarnd a ocakla r ve ga leriler alara k altn karld biliniyor. Bugnk tahminler e gr e devleti n parlak anda ylda altm bin ton altn karlyormu . Bu gn ise Zimbabv e devletini n yllk altn retim i ancak on alt ton dur . Dr t yan ak bir kayalk tepe stn de kale kurman n amac altnn gvenliin i salamak olabilir. Bugn Akropolis denile n yer de, iinde askerleri n yaad bir eit garnizond u herhalde . Bura dan bt n ova gzetlenebilird i ve altn nakliyat da Hazret i bra him'i n ellerine emane t edilmi gibi gvencedeydi . Bt n bunlar a bir aklam a yaktrlabiliyorsa da, i elips bii mindek i koca duvara gelince sylenecek bir ey bulunamyor . Bura da ne evreyi grebilece k bir yer var, ne de alar boyu ok ve yay kullana n savunmaclar n yararland mazgalla r ya da mazgal and ran delikler . Elips biimindek i duvarlar a kmak da olanaksz ; ne

yukarya trmana n basamaklar var, ne de buna benzer duvar knt lar. Byk elipsin kale ilevi grmesi tek szckle olanaksz. in e alan tek giri yerinin hibir gvencesi yok. Bu nedenle elipsler tab ya olarak gereksizdi; nk bunlarn st tarafnda kayaln tepesin de gerekten alnamaz bir kale vard. O halde, Tanr akna syleyin baha, Afrikal oymaklar ne diye yz bin ton ta buraya tam, sonra da bunlar kk kk para lara ayrp bu ne id belirsiz yapy dikmi olabilirler ? Bu anlamsz kule ile onun yan banda uzanan duvarlar bir trl aklmdan kmyordu. Bu hal Zimbabve'ni n bir plann izme me kadar srd; plan bana kendine zg bir paralellik kurma ola nan verdi. Zimbabve'ni n kuzeybatsnda Mali Cumhuriyet i yer alr ve burada da eski bir halk olan Dogon boyu yaar. Bu halk et nolojik bakmnda n ok esasl biimde incelenmitir , zellikle de
3, 4

Fransz bilim adamlarnca.

156

Etnologlar Dogonlar n her elli ylda

bir ok zel ve tantanal bir bayram kutladklarn saptadlar; buna "Zigiu enlii" diyorlard .

157

Peki ama bu bayram niin elli ylda bir kutlanyordu ? Halkta n birou yeterinc e yalanamyor , bu yzde n de hayatnd a bir Zigi u enliini gremiyordu . Yerliler bu garip zamanlaman n nedenin i etnologlar a akla mlardr . Onlar n anlattn a gre , her elli ylda bir grnmeye n bir yl dz, yukard a dura n parlak yldzn evresini dolanrm . Parlak yl dz diye gsterdikler i ise Sirius; bu yldza onlar baka ad takmlar . Bu aklam a karsnd a etnologla r ap kalyorlar . Dogonlar n bay ramn n neden i grnmeyen bir yldzn uzayda izdii yrngeyse , onlar byle bir yldzn var olduun u nerede n biliyorlard ? Kendile ri de bu yldzn grnme z olduun u sylyorlard ya. Dogonlar , bilim adamlarn a kaya resimler i gsterdiler . Kayay a bir elips hakkedilmit i ve bunu n alt tarafnd a en son kesime de bir nokta . Dogonlar n yapt aklamaya gre nokta , grnmeye n yld zn iaretiyd i ve bunu n Sirius'u n etrafnda izdii yrnge , kaya res mind e elips biimind e gsterilmiti . Elipsin iinde de Dogonla r bir ka baka noktay daha iaretlemilerdi ; bunla r at nah grnmn deydiler . Bunlarda n biri "Kundurac Gezegeni"n i gsteriyordu , bir dieri "Kadnla r Gezegeni"ni n simgeliyordu. Dogonla r etnologlar a yaptklar aklamada , bu grnmeye n yldzn ok kck olduu nu belirttiler , onu blgelerind e yetitirdikler i budayn tanesiyl e k yasladlar . ok minik olmasn a karn grnmeye n yldz ok ar d. Dogonla r ayrca bt n bu bilgileri Nomm o adl bir yaratc tanr dan edindiklerin i de kesin bir dille vurguladlar . Benzersi z bir yk. Afrika'n n Mali lkesind e bir airet her el li ylda bir bayram kutluyor ; bu kutlamay da, Sirius yldzn n etra fnda dnmes i gereke n ama gerekt e hibir Dogon'u n grmemi ol duu szde bir yldzda n dolay yapyor. Byle bir yldz var mdr ? 1834 ylnda Astrono m Bessel , Sirius'u n hareketind e dzensiz likler fark etti. Yldzn hareket i doru bir izgi izlemiyor , aksine bir eit dalgalanm a yapyordu . Bessel, bir eyin Sirius'u n yrngesin i etkiledii kansn a vard. Astronomla r bu grnmeye n eye "Siriu s B" adn verdiler . Bunu n kefedilmesi ancak 1862 ylnda Amerikal Astrono m Clarke tarafnda n salanabildi . Sz konus u yldz , krk bir bin kilo metr e apnd a bir ccedir . Ayn zamand a ok byk bir younlu u vardr. Bu nedenl e Sirius B, bir "beyaz cce" olarak nitelendiriliyor .

Ar arlnda n tr Sirius B, ok daha parlak olan Siriu s A'nn yrngesini etkilemektedir . Bu da Astrono m Bessel'in gz ne arpa n yrnge izgisindek i yalpalanman n nedenidir . Sistemin ana yldz olan Sirius A, Byk Kpek takmyldzn da birinci derec e byk bir yldzdr. Gne sistemimizde n sekiz bu uk k yl uzaklktad r ve gney gnd e en parlak yldzdr . Bun a karlk Sirius B plak gzle grlemez ; grebilme k iin ok gl bir telesko p gerekir. Peki , nasl oluyor da Dogo n aireti , grnme yen bir yldza ilikin bunc a bilgiye sahip bulunuyor ? Onlar , bu yld 5 z hibir zaman , hibir ekilde gzlemleyebilmi deildiler. Sirius A, ortak bir arlk noktas etrafnda , beyaz cce Siriu s B ile birlikte dnn elli ylda tamamlar . te o zama n da Dogon lar , yldzn dnn tamamlayn n erefine Zigui bayramn kut larlar . Dogonla r grnmeye n yldzn ok kk olduun u sylemi ve onu en minik buday tanesiyl e kyaslamlard . Ayn zamand a bu yldzn ar ld e ar olduun u da belirtmilerdi . kisi de dorudur . Ne var ki Dogonlar n bunu bilebilmeler i ola nakszd . nk insanlk bu bilgileri ancak yzylmzd a edinebilmi tir. Gnm z astronomisi , Sirius sistemi iinde gezegenleri n bulu nup bulunmadn hen z saptayabilmi deildir. Oysa Dogonlar , bu sistem iinde bir "Kundurac Gezegeni " ile bir "Kadnla r Gezege nind e n sz etmektedir . Bt n bunlar da Nomm o adl tanrlarn dan renmiler . Dogo n mitolojisinde Nommo , sepete benzer bir aygtla bulutla 6 rn iinde n kar. Sepet gkgrltleriyl e aaya iner; bu srad a yerdeki kumla r havalanr, arpman n iddetinde n topra k yarlr . Nommo'nu n yeryzne indii anda ortalk snen bir alevi andrr . Sonunda , Dogo n gelenekse l sylentisin e gre , on basamakl bir merdive n yere uzanr , bu merdiveni n altnc basamand a bir kap vardr , burada n ierdek i sekiz odaya gidilmektedir . Bu anlatlanlar , dnyad bir ekibin varln haber vermekte dir. Peki , uzayda n gelmi bu yabanclar , Dogonlar a ne diye Siriu s sistemi hakknd a bilgiler verdiler acaba? Besbelli ki gelecek kuak lar hayrett e brakp onlar dnmey e yneltmek istediler . O halde Zimbabv e elipsleri Sirius yldz sistemini n taa dn trlm bir model i miydi? Eliptik duvarlar n iindeki o heybetl i kule , ar arl olan Sirius B'nin simgesi deil miydi? Byk elip sin dzlnd e yer alan , o ne olduklar aklanamaya n duvar kalnt -

158

159

lan "Kundurac Gezegeni " ile "Kadnla r Gezegeni"ni n pozisyonlar n gstermiyo r muydu ? Elips duvara i tarafta n elik eden parale l duvar , Sirius sistemi iinde baka bir gezegeni n yrngesini n iaret i olama z m? Kesin olan nokta , Zimbabv e elipsleri iin , savunm a amacyl a yapldnn sylenemeyeceidir . Giri yeri ve merdiven i bulunma yan koni biimindek i o koca kule iin de akla uygun hibir akla ma yaplamyor. Ayn duru m paralel duvar ile byk elipsin iind e yer alan elips biimindek i teki kk duvarla r iin de geerli . Zimbabv e "Akropolis"ind e bulunmu sekiz ku heykeli aslnd a gksel bir tanr olan Msr Kral Horus'u n kutsal ahinin e ok ben zemektedir . En eski Msr takvimi bir Sirius takvimiydi . Horus'u n anas sis de, Sirius tanras olarak anlyordu . Zimbabve'ni n ne zama n kuruldu u bugne kadar anlalm deil. Dogo n halkn n ne zama n ve nerede n Mali'y e gelmi oldu u da bilinmiyor . Onlar n atalar ya da onlarda n ayrlm bir airet , bu gnk Zimbabv e blgesinde , ayn ktada Msrllar n yapt gibi Si rius tanrsn a m tapyordu ? Bunla r Sirius modelin i taa dnt rp ebediletirere k gelecek zamanlar n insanlarn a bir k m,tut mak istediler ? nsanlar byk iler baarmay a iten her zaman , her yerde inan motifi olmutur . Yeryzn n drt bir yannd a megali t

Zimbabv e yaplar iin mantkl hibir nede n bulamadm z s rece; bir halkn talarda n hibir anlam olmaya n bir elipsi ne diye yaptn ve iine de hibir ie yaramayan , her yan kapal bir kuleyi niye diktiini bilemediimi z srece ; Zimbabve'dek i paralel duvar n ne ifade ettiini gsterece k en kk bir dahi yakamadm z ve teki kk eliptik duvarcklar n niin yaplm olduun u syleye mediimi z srece bu konud a yeni yeni grleri n ortaya atlmas n lenemeyecektir . Yeni eyler dne n ve yeni zmler i olanakl klan her za man hayalgcmzdr .

Kaynaka 1. 2. 3. 4. Brion, Marcel: Die frhen Kulturen der Welt. Kln 1964. Gayre, R.: The Origin of the Zimbavvean Civilisation. Salisbury 1972. Griaule, Marcel: Schvvarze Genesis. Freiburg 1970. Un systeme soudanais de Sirius; Journal de la Societe des Africanistes: Cilt XXI, Fasikl 1, Paris 1951. 5. Temple, Robert K.G.: The Sirius Mystery. Londra 1976. 6. Bonin, W.F.: Die GtterSchwarzafrikas. Graz 1979.

tapnaklar ve piramitler hep bu dinsel drtde n ortaya kmtr; bu adan baklnca o grkemli Arap camileri ile Hristiyan katedralle ri arasnda hibir fark yoktur. nkalar ve Mayalar basamakl pira mitlerini gksel tanrlarn erefine yapmlar ve yoksulun yoksulu in sanlar da u ya da bu tanrnn ann yceltmek uruna nice ssleri, nice deerli talar buralara tamlardr . Dogonlar n Sirius modeli ile bunun Zimbabve'deki taa dn trlm paraleli arasnda grlen artc uygunluk dnda gr m destekleyebilecek hibir ey yok. Bence Zimbabve'yi ina eden kara derililer tanrlar Nommo'y a Mali'nin Dogonlarnda n ok daha yakndlar. Tanrlarn n yldzlardaki yurdundan geliinin
ansn a Sirius sistemini n bir modelin i ina ettiler . Dinse l bir cok u

iinde yce reticilerinin geriye dnyle ilgili olan umutlarn di le getirmek iin zorlu bir abaya giritiler. Ya da Sirius sistemini n yeryznde yaptklar kopyasyla yldzlardaki tanrlarna "Biz bura da yayoruz ve seni de burada bekliyoruz" mesajn vermek istedi ler.

16 0

F: 11 / Yce Tanr'n n zinde

161

5. Blm PKTOGRAMLA R VE PETROGLFLER '

Taandan Selamlar - Dnya'nn Her Yannda Petroglifler Byk Mars tanrs - Kaya Duvarlarnda Dnyadlar On ki Bin Yl n ceki Ziyaret - Uan Tantlar - Gk Yolculuklanu Bir Kyaslamas - ET'ler Kazaya Uradlar - Vadiler ve Dalar zerindeki Dizi Dizi Delikler.

162

nsanl n uzak gemiindek i bir ada, atalarm z hen z yazy bilmiyordu . O zamanlar , tarih ncesi dnemi n karanlnda , insa nolu baka iletiim aralar kullanma k zorund a kald. Bunlarda n biri konum a diliydi; ancak komularl a anlamad a ie yaryordu , ya ayan kuaklar iin geerliydi. nsanol u gelecek kuaklar a bildir mek istediklerin i -harfleri , szckler i ve cmleler i bir yere kaydet meden-nas l brakacakt ? Taa insan heme n her yerde ayn areye bavurdu . Kayala rn ve maaralar n dz kesimlerin i hakketm e ve resimlem e yoluyl a

gzelletirmeye koyuldu . Bu konuda artc olan, atalarmzn - henz aalarn stn den yere inmeden - bu sanatn dnyamzn drt bir yannda gelitir mi olmasdr. Kaya resimleri ve oymalar, birbirinden habersiz, bir birlerinden haberli olmalar olanaksz halklar tarafndan yeryzn n her kesinde yaplmtr. Kimi uzak Yemen'den, kimi Brezilya'n n Mato-Gross o vahi ormanndan , kimi Gney ili kylarndan, Ha waii'den Orta in'e, Sibirya'dan Gney Afrika'ya kadar pek ok yer den Ta a insanlar, uzak gemiten gnderilmi kartpostallar gi 1 10 bi, kaya resimleriyle bizlere selam yollamaktadr. " Pek ender hal lerde kayalar kazm olan oymaklarn kimliini bilebiliyoruz; byle ce de Ta ann baz halklarna binlerce yl sonra bir ad konuluyor , burada isim babaln amz bilimi yapyor. Dnyamzdak i kaya resimlerinin says acaba ne kadardr? Hi (*) il Piktogram: Kavramlar resimle veya sembolik iaretler araclyla gsteren kel yaz sisteminin esi. Petroglif: Ta zerine yaplm oyma. (.n)

kukusuz milyonlarcadr . Kc k adalard a olsun , en yksek da larda olsun -arkeoloj i dilindek i adyla - petroglifle r karmz a ka bilir. Bunla r buzul ann Alaska'snd a da vardr , Avustralya'n n Kimberle y dzlnd e kzgn kaya duvarlarnd a da. Kukusu z bu kaya resimler i ayn dnemd e ortaya km deil dir, ou kez araya ok uzun zama n dilimler i girmitir . Kimi haller de de ayn kaya duvarn a binlerc e yl sonra yenide n resimle r yapl mtr . Taa insann n en ok av sahneler i resmi yapmasn doa l karlama k gerekir. Keza gne , ay, ember , izgilerle adam ve avuii resimler i de onu n gnlk yaantsn n paralaryd . Bu tr kaya resimlerinde n birka binini sizlere sunabilirim . Arivim hayli zen gindir . Ne var ki ayn belirleyici zellikler i gstere n baz ekiller, san ki bir vahi orma n tamtamn n titreimleriyl e bt n ktalar a yaylmasna karmz a knc a duru m acayipleiyor : Resimlerd e tanr lar hep nlarla donatlm gsterilmektedir . Bu artc grntler den birkan da ben buldum . Yukar talya'd a Val Camonica'da , svire snrnd a Capo di Pont e kasabas yaknlarnd a buluna n kayalara , binlerc e yldan bu yana srekli yeni resimle r kazlmtr ; bunla r arasnd a kafalar n

saan figrler de vardr. Burada betimlenmek istenenin bir dans ol duunu sylyor uzmanlar. Belki yledir; ama bu yaratklarn elle rinde tuttuklar acayip nesnelerin ne olduunu kim syleyecek ba na? zbekistan'da sanayi kenti Fergana'n n krk kilometre kada r ! gneyinde de kafasndan nlar saan bir figr bulundu. Rusya'd a Navoy kentinin on sekiz kilometre batsnda ok etkileyici kaya re simleri ortaya kt. Buradaki n saan figr dierlerinden yksek te taht gibi bir yerde duruyor, yaknnda bulunan figrler ise burun larnda maskeyi andrr bir ey tayorlard. Alt tarafta sada diz km insan, yeterince uzakta olmal ki koruyucu maske takma k gereini duymamtr . Avustralya dier ktalardan ok uzaktadr. Tarih ncesi alar da Avustralya'nn en eski halk olan lk Yerliler, (Aborijinler) her halde yeryznn br kesimleriyle temas kuramamlard . Ne var ki bu beinci ktada da, zellikle de Kimberley dzlnde en eski halklarn yapt resimlerle dolu galeriler bulunmaktadr . Bunlard a
163

tekrarlan p dura n bir motif gze arpar : Yzleri parltla r saan tan rlardr bunlar . Balarn kuata n ndan haleler i vardr, bazen de giysiler iindedirler . Bu grntleriyl e Avustralya'n n kaya duvarla rnda n bizleri selamlamaktadrlar . Cari Gusta v Jung veya Sigmund Freud ; bu bilmeceni n zm iin belki ortak bilinalt , kolektif sanr ya da derinli k psikolojisi gi bi aklamalar a bavururdu . Ama bence birbirinde n ok uzakta ya am bt n bu oymaklar, ayn eyleri grmler , ayn eylere ap kalmla r ve ayn eylerde n korkmulardr . Wolfgang Weizel'in Namibya'd a fotorafn ektii kaya res mi, gzlem yoluyla renmey e arpc bir rnek oluturuyor . Res min ortasnd a bada kurmu iki kii var; bir nc figr solda ye re diz kmtr . Peki, sada resmin tam orta yerinde buluna n rmce e benzeye n ey neyin nesi? lk insanla r bununla , ne olduu nu anlayamadklar bir teknik aygt m anlatma k istemile r acaba ? Tanrlarn n resimlerin i kaya duvarlarn a kazyanlarn eski M srllarn kendiler i olduun u kim bilebilir? Asvan'n kuzeyind e Nil'i n ortasnd a kk Zehel adas ykselir. Burad a kocama n ta bloklar karmakar k bir yn halindedir ; bt n kaya bloklar ufak paralar a ayrlmtr. Bu kaya parala n yn Msr tanrlar ve hiye

rogliflerle doludur, toplam alt yz resim vardr. Bu resimlerin ya hakknda bilginler tartp duruyor. Kaya re simlerinden birounun M,S. ikinci yzyla ait olduu tartmas z kabul edirken, bir ksmnn M.. 2000 yllarnda yapld saptan yor. Eski Msr'da o zamanlar birok tapnak vard; bu resimler ni ye kayalara yaplmtr? Msrl sanatlar tapnaklarn a gvenmiyor lar myd? Daha salam adm atmak ve tanrlarn kayalara resme derek onlar gelecek kuaklarn gzleri nne sermek mi istemiler di? Cezayir Byk Sahra' snda bulunan, boyutlar ok byk kaya resimlerinde n bazlar zellikle doal bir izlenim uyandrr. Burada ,
Tassili Dalan'nd a yer alan yzlerc e petroglil n arasnd a yleler i

n kardk , ancak bunu yaparke n kendiliimizde n hibir izgi ekle medik . Burada , kaya duvarlarnd a karmz a kan eyler, arkeologlar ca "Yuvarlak Kafalar a" diye adlandrla n bir dnem e mal edil mitir. lerind e en byk figr sekiz metr e boyundadr . Bunu ke feden Frans z tarihnces i uzman Henr i Lhte , iinde n gelen sese 11 uyarak onu "Byk Marstanr " diye adlandrmt. Peki , hayvan postlarn giysi yapan ya da anada n doma pla k gezen Ta a insanlar , byle bir resmi izmekl e gelecek kuakla ra neyi anlatma k istemi olabilirler ? Onlar byle korkun boyutlar da etkilemi olan neydi? Bu eyi niye her eyden stn sayp onu n resmin i sekiz metr e boyund a yapma k gereini duymulard ? Ne grmlerdi ? Neyi n nnd e huuyla eilmilerdi ? Bu sorular n ce vabn resim aka veriyordu . Bir baka ilgin resim daha var; ancak bunu burad a ekingeyl e ele alyorum . nk sz konus u olan kaya resmini n bir fotoraf de il, bu kaya resmin e baklara k yaplm bir izimdir . Resmi birka yl nce , Rus Filolo g Dr. Vyateslav Zaysev'dc n almtm . Bana bu fantastik kaya tablosunu n Fergan a kentini n gneyinde , Alay Dala r'nd a bulunduun u sylemiti. Alay Dalar , Himalayalar' n bat ynndek i uzantsdr ; Fergan a kenti de kuzeyd e Krgz Dala n ile

gneyde Alay Dalan arasnda, ayn ad tayan havzadadr. Zaysev, resmi bir Rus aratrmacda n alm. Bu benzersiz kaya resminin bulunduu yere gitme olanan , ne yazk ki, bugne kadar elde edemedim. Eer bu resmin gerekli i kantlanrsa, ben de yce tanrlar dediim kudretli yabanclarn izi ni srmekten vazgeerim. nk bu resim her eyi aklayacaktr . Ba miferli, srt kanatl kiinin izili olduu garip tableti eli me aldmda elektriklenmi gibi olmutum. Ashnda 1938 ylnda, buna benzer st yazl ta tabletlerin kefedildiini biliyordum; ya zlar deifre edilememiti. Bu keif, Fergana'da n iki bin kilometr e uzakta, in'de, Bayan-Kara-Ul a dalk blgesinde yaplmt. (Bu raya "Payenk-Ara-Ula " veya "Bayan-Har-an"d a deniyor. Yange
ve Yalung rmaklar bu dalk blgede n kmaktadr.)
13

vard ki bunlarn aslnda ne resmi olduu anlalmamtr . Bu resim lerde ilk gze arpan, acemice izilmi kafalard; sonra da tomba lak denilebilecek ikinlikteki giysiler dikkati ekiyordu. Kaya resim lerinin fotoraflar ok kt ekilmiti; bunlar suyla slattk, byle ce izgiler biraz daha belirginleti. Sonra da bu izgilerin kopyalar-

Buralard a

dolaan yerel bir efsaneye gre, on iki bin yl nce bu blgeye gk ten canllar inmi; yeryznden bir daha ayrlamamlar. nsanlar dan ok daha kk yaplymlar; o yzden insanlar tarafndan av lanp ldrlmler .

164

165

Hopi Kzlderililerini n kullanmlar , petrogliflerinin belirleyic i 14 iaretle r olduun u bize retmiti. Hopiler , deiik av sahalar bulma k amacyla birok karde oymaa blnmler . Dah a sonr a da asl anayurtlarn a dnmle r ve kaya duvarlarnd a kiminin ieri i iyi, kiminink i kt mesajlar bulmular . O zaman n Kzlderililer i iin kaya resimlerinin , gnm z in'ind e yaynlanan duvar gazetele ri gibi bir deeri vard . Gnm z uygarl , kayalar n stn e bir eyler iziktirme basit liine artk bavurmuyor . Artk izimle r ve resimle r dalardak i vahi talara yaplmyor; onlar n yerini stadyumlar , kapal yzme havuzla r, tren garlar , sper marketle r almtr . Buralard a ynla izimle r ve basite indirgenmi resimle r boy gsteriyor . Bunlar a piktogra m de niyor. Piktogramlar , okum a bilmeye n bir kimseni n dahi, yabanc l kelerde gezi yapmasn a olana k salyor. Piktogramlar , hayli zaman dan beri gvenilir gezi rehberler i olmutur . Bunla r basit iaret levha larnda n ok daha kapsaml bir eydirler ; srasyla baklrsa uzu n cmlele r halind e anlalmalar bile olanakld r: Kapal yzme havu zuna burada n gidilir; burad a u veya bu spor antrenman yaplr; tele fon birinci kattadr , tuvalet yanbandadr ; bu asans r bodru m katn daki saunay a iner.. . Hava limanlarnd a terminalle r piktogramlarl a donatlmtr ; her ocuk kalk ve var iaretlerin i tanr , pasapor t

Msr'd a gne , kanatl olarak gsteriliyor . Msr tapnaklar nn biround a giri kaplarn n stnd e rastlanla n kanatl gne yuvarla , eski Babil'de ve ok daha eski Smerlerd e de vardr. Bir ok lkede krallar , tanr olduklarn ilan etmilerdir . Bu tanr-kral lar kendilerin i ebediletirme k istediler ; gnmzd e onlar dnyan n heme n her byk mzesind e bulabiliyoruz . Ancak hibirimiz bu krallar n gerekte n uabilecek durumd a olduklarn a inanmyoruz . Hepsi de heykellerde , kabartmalarda , resimlerd e kanatl olarak gs terilmi olmalarn a karn hi kukusuz uamyordu . Ne var ki ken dilerini hep uma sembolleriyl e gsterttiler ; nk gelenekse l sy lentilerde n tanrlar n byle bir yetenei olduun u biliyorlard . Hris tiyanla r bu uan varlklar kk melekle r yaptlar . Melek-angelos , ulak grevini yrtyordu ; tanrlar n dnyas ile insanla r arasnd a arac oluyordu . Bu dokunulma z varlklar n miferlerin i de -par don, kutsallk halelerini - eski alarda n aynen alp resimle yapla n betimlemeleri n hepsin e koyduk . Tarihi n kaydetmedi i o alard a baz insanlar , tanrla r tarafn dan yukar alnm a ayrcaln a nail oldular . Bu nitelikt e olaylar n an latld gelenekse l sylentilerd e ne kadar seici ve kstlayc davran 15 dmz aadaki rnek ok gzel gsterir: Tibet Budizmi'ni n efsanelerind e "Byk retmen " de deni len bir peygambe r anlatlr . Bu retmeni n yeryzndek i zaman ta mam olunca , gkte bir bulut ile bir gkkua belirir; gkkuan n

kontrol ya da para deiimi yaplan yerleri hemen bulabilir. Binlerce yl nce de buna benzer eyler yok muydu? Her kta da hemen anlalabilen belirli piktogramlar , belirli iaretler bulun muyor muydu? Bunlardan biri de kutsallk halesi deil midir? Ba n evresini kuatan n demeti hep tanrlar gstermiyor muydu ? Gsteriyorsa , kimdi bu tanrlar ? Kayalarn stne resim hakketme sanatnn uyguland zama nn stnden binlerce yl geti; ama eski geleneksel sylentiler hl varlklarn srdryor. nsanolu bunlar unutamad ; nk hatr lanmalarn salayan kaya resimleri vard. Geri hangi tanrlar n gkten yere inmi olduu artk oktandr hatrlanmyordu . Faka t bu tanrlarn lmsz olular ve uabildikleri biliniyordu. Peki, her
hkmdar n en birinci istei lms z olabilme k deil midir? He r

iinde altn ve gmten bir at vardr. Byk retmeni n ata binme sini, bylece yeryznden yukar alnmasn herkes seyreder. ren cileri uan atn ardndan bakarken, at ok gemeden bir karga ka dar klr; az sonra bir ard kuu kadar olur, hemen ardnda n bir sinek gibi grnr; derken bir bit yumurtas kadar ufalr, belir sizlesin Sonunda insanlar uan at artk grmez olurlar . Eski Ahit'in ikinci kitabnda lyas Peygamber, ateten atlar n ektii ateten bir arabann stnde ge uar. Aada yeryznd e duran olu Elia ise "Baba, baba!" diye haykrr... Sonra Elia baba sn artk grmez olur. Babasnn drd hrkay yerden alp eria Irma kysna yrr .

hkmda r, insanlarm zerinde havada durabilmek, onlar srekli gzetleyebilmek ve her yana kolayca saldrabilmek istememi mi dir? Bu bakmdan ilk byk kltrlerin biimlendii yerlerin hepsin de, genellikle uan tanrlarn da bulunmas beni hi artmamakta dr.

man salam milyonlarca insan, lyas Peygamber'in ateten bir arabayla ge umasn gerek bir olay saymaktadr; nk Kut sal Kitap'ta yazldr. Buna karlk nitelike benzeri olan Tibet efsa nesini gerek kabul etmiyoruz. Bizdeki mantk ite byle iliyor.

166

167

Kutsal kitaplard a ve kutsall daha az olan kitaplard a bulutlar dan yere inen ekipler anlatlyor. Bunlar n arasnd a dnyad kim selere kar kt davranlar gstere n rnekle r de var. Hatt a dpe dz isyanc kitleler bile buluyoru z eski metinlerde . rnei n Hano k 16 Kitab ' nda* byle bir olay anlatlyor. Dny a dnda n gelen bir ekip, teknik aygtlar tmyl e arzala nrsa yeryznde nasl davranacaktr ? Ekip , ana uzay gemisiyle hi bir radyo balants kuramyorsa , yani halk arasnd a yaygn deyiml e apa oturmu durumdalars a ne yapabilirler ? Ya da kazaya uram bu uzay yolcular teknik aygtlar olmada n uzaydaki arkadalaryl a nasl anlam a salayabilirler? Bylesi bt n olumsuzluklar a rame n yine de bir olanaklar vardr; bu olanak "bilgileri"dir. rnei n scak hava balonlar yapabi lirler; bunlar n nasl altn biliyorlardr . Ya da yeryznde dev boyutlu iaretle r oluturabilirler ; bunla r kocama n genle r veya uzayda n bakldnda heme n gze arpaca k nitelikt e rengren k dai reler olabilir. Bunlarda n tmyl e farkl trde bir iletiim olana da 17 ha vardr. te bir rnek: Peru'nu n bakent i Lima'n n gneyinde , Nazca dzl ynn de Pisco Vadisi yer alr. K k Huma y kyn n heme n ardnda , te peleri n stnde , koyu renkli deliklerde n meydan a gelen bir kilomet re uzunlukt a garip bir erit uzanr . Yukarda n baklnc a erit , trt l

tekerlekli ok byk bir tatn brakt izmi gibi bir izlenim uyan drr. lk bakta uyanan bu izlenim aldatcdr; byle bir tekerle k izi sz konusu bile deildir. Hayli dik olan bayrda, yukar doru e ri br izgilerle uzanan izler, bir benzeri bulunmayan deliklerde n olumutur; hepsi de insan eliyle almtr; bu yamalara hibir za man hibir tat trmanmamtr . Kzlderililer, da yamacn adet a bir eit savunma siperi kazarcasna bu yuvarlak deliklere doldur mulardr . Aslnda bu benzetme de uygun deil. nk savunma sz ko nusu olsa arkadaki nianclarn ndekileri engellemesi gibi bir du rum ortaya kmaktadr; stelik en yakn bayr, delikli bayrdan da
ha yksektir . Bu konumd a gl bir dma n delikli eriti her yan

O halde dalara alm bu delikler ne demek oluyor ? Burad a gzmz e ilk arpan , sekiz deliin bir sra oluturmas oldu. Moder n bilgisayar dilind e buna sekiz "bit" denir . Bit , iki ayr deer alabile n bilgi birimidir . Bir bit, kayt ortamn n pozitif veya negatif ynde mknatslanmasn a gre (1) ve (0)'a eittir. Bu ikili kodlam a bt n bilgisayarlarn temelidir . Hesaplam a yalnzc a bir ve ya sfrla yaplr; her ey iin evet veya hayr , doru veya yanl sz konusudur . kili (binary) denile n bu sistemle bt n saylar ve mesaj lar dzenlenir . Kazaya uram uzay ekibinin , yrnged e buluna n ana gemiy e bir "ikili" mesaj yollama k istediin i varsayalm . Bu, yere bir ge n veya bir daire izmek gibi yerinde n kprdamaya n bir mesaj deil , aksine srekli geniletilebilece k bir mesaj olmaldr . Bunu n iin z m ok basittir: Bu yrede otura n Kzlderililer den , bir srada yan yana sekiz delik kazmalar istenecektir . Birinc i srada n sonra , tekrar sekiz delikli bir sra daha kazdrlacak , kazdr ma ii bylece srp gidecektir . Sonund a dmd z bir izgi halind e bir delikler dizisi ortaya kacaktr . Aslnda bu eridin bayr yukar ip gibi dmd z bir izgide uza nyor olmas , bugnk gibi eriler izer grnmd e olmamas gere kir. Faka t bir yanda n tektoni k etkiler , br yanda n her iki dan de relerini n yamac n altn oymas, daha nceler i dz durumdak i crit c

kvrla kvrla giden bir solucan grnm vermi olabilir. Delikler hazrlandkta n sonra, bunlarn banda elinde beyaz bezler bulunan yerliler duracak. Verilecek komuta gre bir delik beyaz bezle rtlecek, buras ak renkli, kl bir grnt verecek, teki delikler koyu renkli, karanlk kalacaktr. Bylece ak-kapal delikler dzenlemesi yaplabilir. Bu dzenleme eitimle gerekleti rilebilir ve srekli yeni dzenlemele r yapmak da olanakldr. Olim piyat oyunlar gibi byk kitlelere hitap eden gsterilerin al t renlerinde , bu yntemle ok renkli tablolar oluturulabilmekte , ok anlaml mesajlar verilebilmektedir. Bizim buradaki rneimizde , u mesajn yrngedeki istasyona gnderilmesi amalanm olabilir: "E.T, evini ara!" Demek ki basit deliklerden oluan bir eritle hibir elektri k enerjisi, hibir verici aygt olmadan uzaya her eit mesajn yollanabilmesi olas. Kazaya uram bir uzay ekibi, ana gemilerinin Dn -

dan ate altna alabilecek ve zerinden geebilecektir .

(*) Eski Ahit'teki gereklii pheli kitap. Habee bir nshas ve Latince, Arap a, Greke paralaryla bilinir. Bu paralar Kumran'dak i maaralarda bulun mutur. M.O. I. ve II. yzyllarda birok kii tarafndan yazlm bu eser, zel likle astronom i konusund a bilgiler verir, (.n )

168

169

ya gezegeni evresind e hangi noktad a durduun u veya bir gzetle me uydusunun ne zaman Peru'nun bugnk Pisco Vadisi'nin ze rinden geeceini herhalde bilmekteydi . nsa n beyni bilgiyi derler ve saklar; bu bilgi bir Ta a bilgi sayarn a aktarl p kl-ks z iaretlerl e yrngedek i bir yere gn derilebilir . Bu iaretler i elektroni k aygt alglayaca k ve evirisin i ya pacaktr . Geriye Peru'nu n ssz bir vadisinde , bir yamata n yukar hl ylankavi biimd e uzana n bir delikli eritle , bunu n varln akla ma yolund a imdiye kadar gsterilmi hibir aban n bulunmay olgusu kalyor . Yaptm aklam a nerisin e glmseni p geilebilir . Anca k unutulmasn ki hayalgc her zaman btn olanaklarn ekseni ol mutur .

Kaynak a
1. Toblsch, Osvvald, O.: Klt - Symbol - Schrift. Baden-Baden 1963. 2. Pager, Harald: Ndedema. Graz 1971. 3. Weber, Gertrud, und Strecker, Matthias: Petroglyphen der Finca Las Palmas. Graz 1980. 4. Muvaffak, Uyank: Petroglyphs of South-Eastern Anatolia. Graz 1974. 5. Novvak, Herbert, und Ortner, Sigrid&Dieter: Felsbilder der Spanischen Sahara. Graz 1975. 6. VVeaver, Donald E.: Images on Stone-The Prehistoric Rock Art on the Colorado Plateau. Ragstaff 1986. 7. simsiz: Zwischen Grandhara und den SeidenstraBen - Felsbilder am Karakorum Highway. Mainz 1985. 8. Cox, Halley J.: Havvaiian Petroglyphs. Honolulu 1970. 9. Biedermann, Hans: Bildsymbole derVorzeit. Graz 1977. 10. Priuli, Ausilio: Felszeichnungen in den Alpen, Zrih 1984. 11. Lhote, Honri: Die Felsbilder der Sahara. VVrzburg 1963. 12. Waxmann, Siegfried: Unsere Lehrmeister aus dem Kosmos. Ebersbach/Fils 1982. 13. Krassa, Peter:... und karnen auffeurigen Drachen. Viyana 1984. 14. Dniken, Erich von: Der Tag, an dem die Gtter karnen. Mnih 1984. 15. Grnvvedel, Albert: Mythologie des Buddhismus in Tibet und in der Mongolei. Leipzig 1900. 16. Kautzsch, Emil: Die Apokryphen und Pseudoepigraphen des Alten Testaments, cilt 1 ve 2, Tbingen 1900. 17. Dniken, Erich von: Reise nach Kiribati. Dsseldorf 1981.

170

6. Blm DUVARA ZL UCUBELE R

Vahi Ormanda Heykeller - Drakula Dili Yamyamlar Kolombi- ya'daki Dolmenler - Ayak Ykama Pnar Ant Dalan'ndaki Esra rengiz Tapmaklar - Gemii Olmayan Yontular - Tello Stunu - Raimondi Dikilita - Alt SilindiH Bir Motor - Teknolojinin Kkeni Neresi?

San Agustin Vadisi'nd e Kzlderililerin esrarengi z ta heykelle re taptn ilk kez bildire n 1758 ylnda spanyol keii Juan de San ta oldu . San Agustin, Kolombiya'n n bakent i Bogota'da n be yz kilo metr e kadar uzaktadr . Buradak i kk Kzlderil i ky , o acayi p heykelle r olmasa belki de haritad a bile yer almazd . Bu cra yre den Kolombiya'n n en byk rma Magdelen e akntsn a olan me safe de pek fazla deildir . Gee n yzyln ortalarnd a talyan Genera l Codazzi , San Agus tin'dek i vahi orman a geldi. Birka heykelin izimin i yapt , sonr a da bunlarda n kar salamay a kalkt; ama baaramad . Yirminc i yzyln balarnd a Heidelberg'te n Profes r Kari Stpel , Kolombi ya yaylasnda dolat ve bu heykellerde n bazlarn n al kalplarn 1 ilk kara n kii oldu. Stpel ayrca tapnaklar birbirin e balaya n yeralt geitlerin i de kefetti . 1912'de Etnolo g Theodo r K. Preuss , San Agustin'e geldi. Hey kellerin lmlerin i yapt ve mezar olduklar savyla birok yeri kaz drd. Gelgeleli m bu kazlard a herhang i bir iskelete ait en kk bir kalnt dahi bulamad ; bu durum a ok hayret etti. Sonuc u aresizlik le kabul etmek zorund a kalrke n dahi, yine de kemikleri n zamanl a toz olup daldn sylemekte n geri kalmad . Paskaly a Adas'ndak i robot a benzer heykeller , bo baklary la, San Agustin'dek i heykellerd e grle n ifade zenginli i karsnd a can skc bir garabetle r mzesi izlenimi vermekte n teye gidemi yor. Bugn e kadar San Agustin'd e kayd yaplm ant says yz

yirmi sekizdir. San Agustin eit eit putlar n yapt eytani bir ge it tren i gibi kar karnza . Heykellerd e ou kez ortak zelli k halind e gze arpa n tek nokta , dudaklarda n dar frlam durum daki Drakul a dileridir . nsand a ister istemez yamyamlar art ran heykeller e de sk rastlanyor . Korkun grnl bu heykelle r her iki eliyle bir kk ocuu ba aa gsleri hizasnd a tutmak ta, zavall yavrucaklar koca dileriyle heme n paralayacaklarm iz lenimi uyandrmaktadr . Derken , kulaklarn a bir eit dinlem e aleti takm yaratkla r gze arpar . Yuvasnda n frlam gzleriyle bolua bakmakta , elle rinde ya bir bak ya da bir kalem tutmaktadrlar . Bade m gzl bir baka heykel, embriyoy u andra n bir eyi az na gtrmekledir . Yayvan burunla r ve tiksinti veren etobu r diler , San Agustin'd e srekli benzerler i yaplm gzde birer model olu turmu . Sonra drt metr e ykseklii olan bir boy heykeli dikkatler i ze rine eker; gnmzd e bu heykel "Piskopos " adyla anlyor. nsa n surat ve hznl gzleriyle ilkin sayg hissi uyandryo r gibiydi ; ama bir sre dndkte n sonra bu tata n ucubey e byle bir ad ver meyi hakl karabilece k hibir zellik bulamadm . Bu "Piskopos " da elinde kk bir ocuk tutuyordu , ocuu n bayla elleri aaya sarkyordu . Bir Kilise by byle gsterilir mi? Kutsal pederi n on metr e arkasnd a ise gzl bir kafa otlar n iinden bakyordu . Kocama n gzler , kocama n bir burun , kocama n bir az ve kocama n etobu r diler bu sevimsiz grnty kaplam t. Bunu n birka metr e arkasnd a kartal a benzer bir ku etraf kolla maktayd . Bir yanda n da bir ylan gvdeye indirme k zereydi ; yla nn gvdesinin bir ksm kartal n ikin gbeine dolanmt . Bu kartal heykelinin az tesinde , otuzda n fazla yekpare ta n kullanmyla yaplm gsterili bir hyk vard. Merkezin i bir dol men oluturuyordu ; bu dolmeni n konulu biimi Frans z Brtanya s'ndakile r gibiydi. ki heykel ile iki menhi r atn n ta levhasn ta yordu. nde mezar n bekisi gibi dura n iki heykeli n de elinde balt a veya tokma k vard , ikisi de miferliyd i ve balarn n zerind e -bu lutlarda n gelmi izlenimi veren - suratla r bolukt a dolanyormu gi bi yer almt . San Agustin'd e byle heybetl i dolmenlerde n bir hayli var. Gra nitte n yaplm hepsi de; ancak bu tan nerede n geldiini kimse bil miyor. San Agustin dolaylarnd a granit yok. Heykelleri n ve levhala

172

ra

rn hepsi granitte n deil , volkantanda n ve kumtanda n yaplmla r da var. Dolmenleri n altnd a ou kez tek bir blok kayada n yaplm lahitler bulunuyor . Bu lahitle r boyutlar byk banyo kvetlerin i and ryor. Bazlarn n iinde bir hkmdar n cesedin i simgeleyen bir ta heykel yatyor. Faka t sadece bir varsaym bu; nk aslnda bu ta tekneleri n ii botu . San Agustin'i n en eski heykellerinin tarihi M. . 800 yllarn a 3 kadar gtrld. Yapay olarak meydan a getirilmi bir tepeni n s tnd e iki heykel duruyor ; bunlar a "el doble Yo" (ifte ben) deniyor . Heykellerde n biri , her iki kolunu kvrm , ellerini de gsn n nnd e birletirmitir . Korkun suratn , yayvan burnunu n altnda n frlam drt tane kpek dii daha da korkunlatryor . Deri n gz ukurlarnda n kan keskin baklarn aadaki vadiye dikmitir . Band a dar bir mifer vardr. Bu hilkat garibesini n arkasnda , srt antas gibi , ikinci bir heykel asl durmaktadr . Arkeologla r bun u 'jaguar' diye tanmlyorlar . Hayal gcm n hayli geni olmasn a ramen , bu tanm dorulayabilme k iin dorus u ok zorlandm . Bu teped e de ekik gzl ve rktc Drakul a dili heykelle r vard , bunla r soyut modeld e yaplmlard . Bu talar yontanla r betimlem e sanatnda n bir hayli anlyorlar -

m, yaptklar iin ustas olduklar besbelli. San Agustin'de heme n her yerde bu ustalk aka grlyor. Heykelleri yapanlar, insanl a insana benzer varlklar, zellikle de Dracula dili ucubeler arasnda ki ince farklar gstermeyi baarmlardr . Doa halklarnn , dinsel ierikli danslarnda hayvan postlarn a brndkleri herkese bilinir. Bu insanlar byle davranmakla hay vanlarn glerini ve niteliklerini edindiklerine inanrlar. Acaba San Agustin'in anlalmaz heykellerinin srr bu psikolojik aklamad a m sakl? Ne yazk ki San Agustin'de hayvan postlu tek bir heykel dahi yoktur. Heykellerde hayvan maskeleri de bulunmuyor ; bunun yeri ne en ok grlen balk miferlerdir . nsann kafasn kartran bir ssleme sanat, farkh ehrele r ortaya karyor; hatta "ifte ben"de bu ehreler e bile kyor. Bu lgnca figrlere ilikin doru drst bir zm yolu da ortaya 4 konulmu deildir; ama iki, nerim var. Talara bylesine ok ynl ifade verebilen sanatlar, belki de
iki varln birliinde n bir ncn n doacan anlatmay amala

ra

mlard r ya da eserleriyl e yle bir uyarda bulunma k istemilerdir : Ey insanolu, uyank ol! Arkand a olup bitenler e dikkat et ! Ya da nc varyant -onla r bir zamanla r sana korkula r salm buluna n ve srtlarnd a bir eit "arka antas " tam olan o yabanc yaratk lar gzetliyorlar . Bunda n sonras artk gelenekse l sylentile r ve yanl anlalm teknolojidir . Bunlar ise daha nce incelemitik . San Agustin'i n sundu u bir baka gariplik de "Ayak Ykama P nar" denile n yerdir . Yaklak yz metr e karelik bir alanda , insan eliyle dzleti rilmi kahvereng i kayalar n stnd e genilikler i birbirinde n ok farkl birok kanal alm. Burad a talar n arasnda n ylan gibi kv rlan darac k arklar , kimi kk kimi byk kurnalar , drtge n u kurlar ve rondelala r var. Dr t byk kurnan n arasnd a otuzda n faz la acayip gravr ve sznt yeri saydm. Kanalla r tam bir labiren t g rnmndedir . Bunlar n iinde n su akyor ve bir kanalda n bir ba ka kanala szyor , ksacas ne olduu anlalmayan garip bir oyun oy nuyor . Nedi r buras? Uzmanla r ayak ykama iin kullanlan kutsal bir pnarda n sz ediyor; bazlar ise buray bir kurba n ta olarak gr yordu, onlar a gre kurban n kan kanallarda n byk kurnalar a ak yordu .

Btn bu aklama denemeleri havada kalyor. Buras ilk bak ta nitelikleri kestirilemeyen, birbirinden farkl yksekliklerde arklar ve kurnalar karmaasyla pekl bir maden artma tesisi de olabilir. Burada akkan hale getirilmi maden, kurnadan kurnaya akabilir; ar ksmlar buralarda dibe kebilir, daha hafif olan ksm yolun a devam edip mcrlar, cruf rondelalarda ve ylankavi uzanan arklar da taklp kalabilir. Yaptm bu aklama nerisinin ille de doru olduunu savu nacak deilim; ancak imdiye kadar ne srlm bulunan grle rin de benimkinde n daha iyi olmadn biliyorum. yle bir zaman da yayoruz ki insanlar hep bir "tek gr" salasna bandrmak is tiyorlar. Olabilirlie ilikin bo laflar, dnlebilir olan bomak ta. Herhalde akll bilinen insanlarn ne srd grlerin, sanki bilgeliin ulat son merhaleymi gibi benimsenmesi tutumu s rp gidiyor. imizden pek az, kar taraftan birinin tanmlar ne kadar kantlanabiliyorsa ancak o kadar kantlanabile n baka bir g
rn , baka bir yorumu n sz konus u olduun u fark edebiliyor .

175

Kolombiy a yaylasnd a San Agustin iin geerli olanlar , ok da ha geni kapsaml biimde , Peru'd a Ant Dalar'nd a buluna n Cha vin de Huanta r muammas iin de geerli . Chavin de Huantar' a ulamak iin nce 4178 metre ykseklik teki Kahuis h Git'in i amak zorunlulu u var. Bizim taraflard a ayn enlem zerind e drt bin metre ykseklik teki yerler hep buzullarl a kapl olduu halde , Kahuis h Geit'in i y reye zg salam tekerli bir tatla zorlanmada n getik. Peru , ekva tora Orta Avrupa'da n daha yakn konumda . Geidi n te yakasnd a dar bir yol , sonu gelmek bilmeyen bir ylan gibi kvrla kvrla da yamacn trmanyordu . 3180 metred e Macha c kyn n yannd a Chavin de Huanta r harabeleriyl e karlalyor. Buray kim yaptr m, bilen yok; niye yaptrlm, onu da bilen yok. Harabeleri n en iyi durumd a olan ksmna "El Castillo" (Saray ) deniliyor ; gelgelelim hi de saraya benzer bir yan yok. Sz konus u olan , 73 metre uzunluu, 70 metre genilii buluna n drtge n biim de bir yap. Birbirin e milimetri k uyum gstere n byk granit blok lar , drt keli d duvar meydan a getiriyor. tarafa doru hafi f eim gstere n binada yknt oran tabanda n yukar kldk a dah a da belirginlik kazanyor . Bu yapnn ana giri kaps dou ynn e alyor. Doku z metr e uzunluund a bir monolit , st granit levhalarla kapl ve sal sollu

duran iki stunun zerine konulmu. Bu stunlar bir zamanlar ince sslerle bezeliymi; zamanla rzgr ve hava koullar bunlar silmi ve ne acdr ki insanlar da bu zarif sanat eserlerini paralayp al maktan geri kalmam. Yapnn tm grkemini gsterdii zamanlar da, herhalde buras yekpare bir blokmu. "Saray" in nnde ok ge ni bir drtgen meydan uzanyor; bir zamanlar etraf duvarla evriliymi. Bu drtgen meydan teras biiminde yaplm; her teras ana yap ynnde ykseliyor. Alann kuzey ve gneyinde platformla r var; ancak bunlar henz tam olarak meydana karlm deil. Cha vin de Huantar , dinsel bir merkezdi; buras bir zamanlar on hek tarlk bir alana yaylm durumdayd. Ondan kalanlarn bugne ka dar ancak pek az hakknda bir eyler renebildik. Tesisin uzunlu u 228 metre, genilii 175 metre. Merdivenli n ve i avlular var. Drtgen biimindeki n meydann altnda koridorlardan , havalan drma bacalarndan , su galerilerinden oluan bir yap kompleksi gzlerden saklanm; burada kusursuz bir planlanmayla gerekleti rilmi bulunan bir altyapyla karlamaktayz .

Chavin de Huanta r uzmanlar a kt oyun oynamtr ; nk bu tapna k kompleksin e ilikin hibir nbilgi yoktur. Sanki hilikte n or taya kvermitir . Buras bilinmeye n bir halk tarafnda n kurulmu 56 t ur . Chavin de Huanta r kltrn n ortaya kmas bir infilak an drr; zira burada nkalar n etkisi bulunmad kesinlikle saptanm tr; onlar n yap tarz bambak a zellikler gsterir . Uzmanlar n grn e gre Chavin de Huantar , hac ziyareti ya plan bir yermi , nerede n geldikleri bilinmeye n bir halkn dinse l merkeziymi . Yani bir eit tren merkezi . Peki , kimin iin ? Btn dinlerd e nc ilevi yapan birileri , din kurucular var dr. Dnyad a neresi olursa olsun bir din domusa , orada mutlak a bir peygambe r ya da bir tanr-insan , dini ynlendirmitir . Chavi n de Huantar' n "dinsel klt" iin ise bu olgu geerli deil . Tapna k olduu sylenen yapn n zaman hakknd a da farkl savlar var. Tesisin M.. 500 yllarnda kurulduun u syleyen uz manla r olduu gibi, bazlar bu tarihi M.. 1000 ylna kadar gt ryor. Bylece Chavin de Huantar , Gne y Amerika'n n bilinen en eski tapna oluyor. Peki , bu tapnakt a acaba kime taplyordu ? Terasl meydan n altndak i dzenlemeni n bir benzeri , bir kori dorlar labirent i halind e asl tapna k binasn n iinde de gerekleti rilmi. Kaln duvarlar n birka metre ardnda , koridorlar n bir drt yol aznn tam ortasnd a acayip bir dikili duruyor . Buna "el Lan -

zon" (mzrak) diyorlar. Bu mzran metreden fazla boyu var, eni ise sadece elli santimetre. Kocaman bir iviyi andran bu ta, buraya nasl getirilmi olabilir? Koridorlarn genilii altm santi metre olduuna gre, bu ta ne yatay ne de dikey biimde, bir sr keden dndrlerek asla tanamazd. Anlalyor ki Chavin de Huantar' n mimarlar, daha balangtan atda bir aralk planlam lar, bu deerli ta da hazrladklar aralktan imdiki yerine indir miler. Bu ta anta benzersiz acayiplikte bir yaratk hakkedilmitir, in sann iini rperten kpek dileri vardr. San Agustin'in heykelleri ne selam olsun! Heykelin gzleri yukarda bir noktaya bakp dur maktadr; bann stnde sslemeler vardr, bunlarn ne olduun u henz kimse anlam deil. Tapnan iindeki koridorlar da eskiden ta plakalarla kaply m. Bu plakalarn hepsi de ince kalemle oyulmu kabartmalarla be zeliymi; plakalar ylesine dmdz, ylesine tertemizdi ki sanki mo dern bir di hekimi, hobi olsun diye bunlarn stnde basnl del-

L76

F:
177

12

Yce

Tann'nn

zinde

me letini dolatrmt . Gnmzd e bu ta plakalar n heme n heps i yerlerinde n sklm ve satlmtr . Koridorlar n iinde orada bura da bunlarda n bir, iki numuney e rastlanabiliyor ; mzed e sergilenen leri de var. Bazlarnd a insana benzeye n kanatl yaratkla r grl yor; bunlar heme n yanl anlalm teknolojilerl e balanty a geiri yoruz. Bazlarnd a hayvan andrr figrler bulunuyor , bunlar dah a ok ejderha ile insan aras melek yaratkla r izlenim i veriyorlar . te ki ucubele r ise , gnmz n gzyle baknca , daha ok yol yap m makinelerini n teknik izimlerini artryor . Bir de kafalar var. Bir zamanla r bunlar hem d duvarn iin de, hem de ana binan n odalarnd a duruyorlarm . Bugn pek az asl yerinde . Bu kafalar da satmlar . Pek az geride kalm; gr dklerimi z birbirlerinde n farkl zellikler gsteriyordu . Kimisind e yayvan burunlu , i dudakl suratlar var; kimisind e burunlar n altnd a drt keli hayvan azlan yer alyor , bu azlar dan Drakul a dileri dar frlyordu . Ayrca surat bulunmaya n kafa lar da vard . Bazlar mifer , kulaklk , az filtresi, gzlk gibi teknik gere lere donatlmt . ki istisna dnda btn yzlerde dosta olmayan , ok yabans , kendin i uzak tutan , souk bir ifade grlyordu . Chavin de Huantar'd a sanat slubu tmyl e soyuttur. Kabart malar el sanat bakmnda n byk bir ustalkla yontulmu olmalar na karn , bizler yine de bunlar n aslnda neyi anlattn kestiremi yoruz. Korkun grnl kafalarda n kp trtl tekerlekli tat gibi bir eyin iinde sona eren izgilerde , kl krk yararcasn a bir ayrnt bolluu ve bir karmakarkl k gze arpar . Chavin de Huanta r te sisleri aklanamyor ; kabartmalar ise anlalmazl n doruunda . Ana binan n nndek i teraslarda n birinde Perul u Arkeolog Julio Tello'nu n bir yardmcs bir dikilita buldu; bu ta imdi Lim a 7 Arkeoloji Mzesi'n i sslemektedir. Dolambal izimlerle oyun oy narcasn a bu taa kazlm resimleri n oluturdu u bezekleri n srr bugne kadar zmlenemedi . Kesin nitelikt e hibir ey bilinmedi inden bu konud a da -oldu m olas yapla geldii zere - her ey klt kavramn a baland . Pek bulank biimd e bir jaguar kltnde n sz ediliyor; keza bir yrtc ku klt , bir ylan klt , hatta bir di klt savlar da var. Dikilita n drt yan rlyefle kapldr ; trl e killerin , kafalarn , ellerin, kanatlarn , parma k trnaklarn n ve dile rin yer ald benzersiz bir karmakarkl n cmbd r bu. Gizli haberalm a servislerindek i uzmanlarm z her eit ifreyi

zebilmektedir . Gn n birinde herhald e birileri Tello Dikilita ' nn deifre edilmesi iini stlenecektir . Bu dorultud a biz, byle bir ie kalkacak kimseye , muammay zebilmes i iin teknik bir bak asna ncelik tanmasn tavsiye ediyoruz . Chavin de Huantar'd a Arkeolog Antoni o Raimond i de bir diki lita kefetti; imdi Lima Arkeoloji Mzesi'ni n en gzde parasn
8

olutura n bu esere Raimond i Dikilita deniliyor.

Ta , koyu renkl i

diyorittendir . 1,75 metre ykseklii , 73 santimetr e eni ve 17 santi metre kalnl vardr. Kendisiyl e konutuu m ya da kitaplarn ince lediim arkeologlar n hepsi , bu benzersiz sanat eserindek i resimle r
9 ,1 4

17 8

hakknd a baka baka aklamala r yapmaktadr. Kimi burada stilize tanr ba olan bir jaguar-insa n gryor ; ki mi yrtc hayvan balar , hkmda r asalar , ylan gvdeleri ve ylan kafalar buluyor; kimileri de birbiri stnd e yer alan azlarda n ve darya frlam dillerde n olumu olaanst hayalgc rn bir balkta n ya da ndan bir haleyle evrili kafas hayvan bir insan fi grnde n sz ediyor. Bu arada maskeleri , hayvan postlarn sz ko nusu edenler , hatta yaratc tanr Viracocha'n n beden bulmasn n betimleni i olduun u syleyenler de var. Ksacas Raimond i Dikili ta'n n aslnda ne olabilecei konusund a farkl grler ne sre n tam yirmi alt yaz okudum . Mhendisli k doktor u olan Alman Wolfgang Volkrodt , konuy a 15 yepyeni bir gzle bakt. Es war garz anders (Tamame n Deiikti ) adl kitabnd a da mhendisli k bilgisini kullanara k Raimond i Dikili ta'n n rekonstrksiyonun u ortaya koydu. Sonu artc , en azn dan imdiye kadar yaplm yetersiz aklamalar n hepsinde n ok da ha akllca. Dr. Volkrodt , tata jaguar kafas , hkmda r asas , ylan ya da buna benzer hayal rn yaktrmala r deil de , buhar enerji si rete n bir kazan gryor. Buhar , sekiz adet dner kolu ve bun a bal pistonlar hareke t ettiriyor . Gnmzd e buna sekiz silindirli , iki zamanl makin e diyorlar. Ortad a buluna n buhar kazan drt ayr silindir sistemin i besliyor , bylece makin e olas btn ar ilerd e kullanlabiliyor . Chavin de Huantar ' daki Raimond i Dikilita aslnda kurnazc a plnlanm bir makineni n teknik bakmda n gerekletirilmi olduu nu gstermektedir . Bu ucube kollarn oynatabiliyor, yryebiliyor du; yapmclar ona isterlerse bekilik bile yaptrabiliyorlard . Bu nun iin kollarn n birine bir kl taklmt . Teknolojide n haberi ol mayan Ta a insanlarn n dumanla r karan , buharla r saan ve

179

ortal velveleye boan byle bir canavarda n korkup kamasnd a ya da nnd e huuyla diz kp makiney e tapmasnd a alacak bir nokta yok bence . Beni daha ok artan , bizim zeki ve esprili arkeologlarmzn , Dr.Volkrod t gibi bir adamla niye imdiye kadar hi ibirlii yapma m olmalar . Raimond i Dikilita' nn gerekte bir makineni n betimlenmes i olduu anlalp srrnn zmlenmesinde n sonra , Chavin de Huan tar'daki teki ucubelerde n bazlarn n da teknik nitelikte yorumla nabilmesi olana domu bulunmaktadr . Btn bunlar n ardnd a yine ayn soru cevap bekliyor: Bu teknolojini n ve bu bilginin kayna ne? Teknik aygtlar yle durup dururke n ortaya kmaz. Bunla rn tasarlanmas , planlarn n izilmesi , snanmas ve deney ynerge lerinin ayrntl biimde dzenlenmes i gerekir. Tekniin de kend i evrimi vardr . eit eit uan makineleri n pek bol bulundu u eski alar n Hindistan'nd a geleneksel metinler , bu alandaki tekniin kkenin de "reticiler" olduun u sylyor. Bir zamanla r uzaydan gelmi ve henz ilk genlik dnemin i yaayan insanla ok eyler retmi bu reticiler , yce tanrlar olmulardr .

Kaynaka 1. Stpel, Kari: Sdamerikanische prhistorische Tempel und Gottheiten. Frankfurt 1912. 2. PreuG, Theodor K.: Monumentale vorgeschichtliche Kunst. Gttingen 1929. 3. Soto Holguir, Alvaro: San Agustin, Instituto Colombiano de Antropologla . Bogota, yl yok. 4. Dniken, Erich von: Die Strategie derGtter. Dsseldorf 1982. 5. Krickeberg, VJaltef. Altmexikanische Kulturen. Berlin 1975. 6. Disselhoff, Hans-Dietrich: Alt-Amerika. Baden-Baden 1961. 7. Tello, Julio C: Discovery ot the Chavin Culture in Peru; American Antiquity, cilt 9, sa. 1, Menasha 1943. 8. Raimondi, Antonio: El Peru. cilt 1, Lima 1940. 9. Stingl, Miloslav: Die Inkas - Ahnen der "Sonnenshne". Dsseldorf 1978. 10. Prtner, Rudolf und Davies, Nigel: Alte Kulturen der Neuen Welt - Neue Erkenntnisse derArchologie. Dsseldorf 1980. 11. Trimbornn, Hermann: Das Alte Amerika, Stuttgart 1959. 12. NachtigalJ, Horst: Die amerkanischen Megalithkulturen. Berlin 1958. 13. Huber, Slegfried: m Reich der Inka. Olten 1976. 14. Katz, Friedrich: Vorkolumbianische Kulturen - Die groBen Reiche des alten Amerika. Mnih 1969. 15. Volkrodt, VVolfgang: Es war ganz anders. Die intelligente Technik der Vorzeit. Mnih 1991.

180 181

7. Blm FRAVUNLAR A II K
Badat Mzesi'nde Elektrik Pilleri - Kil Testilerden kan Enerji Firavunlarn Kandrmacas m? - eitli zolatrler - Dendera'da Ye ralt Odas - Ik Yand! - Tula Heykelleri - Akla Aykr Kelebekler.

Eski Msrlla r yeraltndak i odalarn nasl aydnlatyorlard ? Ya Krallar Vadisi'nd e kayalar n iine oyulmu mezarlar ? Ya duvar lar yer yer yazlarla donatlm piramitleri n iindek i mezar odalar n ve koridorlar ? Binlerc e yl nce yeraltndak i bu yerleri resimlerle , yazlarl a bezeye n sanatla r ilerini grrke n meale mi kullandla r yoksa mum mu? Bunlar kullanm olamazlar ; kullansalard duvarlard a ve tavanlard a is kalnts bulunurdu . Oysa yeralt koridorlarnd a byl e bir kalnt saptanabilmi deil. Acaba k, metal aynala r aracly

la m odalara aktarlyordu ? Byle bir uygulama ancak yeraltnda, birinci veya ikinci katlar da bulunan meknlar iin sz konusu olabilir. Msr'da gne ok parlaktr; ok sayda ayna kullanlarak ynlendirme k de olasdr. Ne var ki bu olaslk yerin ok altnda bulunan, rnei n Krallar Vadisi'ndeki odalar ve dolambal koridorlar iin geerli de ildir. nk kullanlacak her yeni aynada k parlakln biraz da ha yitirecektir, hele o zamanlar Msr'da kullanlan metal k yans tclarda bu parlaklk yitimi ok daha hzl olacaktr. Yaplan tah minlere gre, kelere konulacak nc, bilemediniz drdnc yanstcdan sonra tam bir karanla girilecektir .
Yoksa -biliyorsunuz , ben biraz aykr dne n biriyim - eski

kayla sabitletirilmiti . Silindirin ortasn a bir demir ubuk sokul mut u ve kap yine karasakzda n bir tkala kapatlmt . Alman arkeolog u Wilhelm Knig, buna ok benzeye n galvani k elementler i hatrlad . Kil testilerde n birine sirke asidi koydu ve de mir ubuk ile bakr silindir arasnd a yarm voltluk bir gerilim sapta d. Benzer i sonular sirke ve limon asidiyle , hatt a bir deniz suyu eriiyle de elde etti . O halde kil testiler elektrik rete n pillerdi . Bunlarda n birka gnmzd e Badat Mzesi'nd e grlebilir . Testiler , milatta n birka yzyl nce bu corafi blgede yaa m buluna n Partlar' n zamannda n kalmayd . Seksenli yllarn balarnda , yine Irak'ta , buna benzer buluntu lar Dicle kysnda Selevkoslar lkesind e ve buraya komu Ktesi fon'da da ortaya karld . Bunlar n tarihi M. . 2500 yllarn a ka dar uzanyordu . Bunlarl a ne yaplabilirdi ? rnei n kk heykeller galvani z prensibin e gre altn kaplanabilir . Ya da birok pil birbirin e bala np bilindii zere elektrik akm gc ykseltilebilir . Bu eit piller eski Msr'd a da kullanlm olama z m? Baz eyler bunu dorula r niteliktedir ; zira Msr'd a tapnaklar n duvarla rnda Badat't a bulunmu olan pillere alacak dereced e benzeye n testi resimlerin e rastlanlmtr . Bunla r kimi yerde iine su, ara p

veya ya konulan, rnein firavunlarn ve rahiplerin kutsamalar s rasnda kullandklar trden alelade kaplar grnmndeydi . Buna karn kimi yerde de birbirlerine balanm testiler vard, bunlar n ierii akkan eylerden daha ar olmalyd. Birbirine bal su kap larndan, ayn anda, bir baka kaba su dkmeyi bir deneyin. Msrl sanatlar birbirine byle garip tarzda balanm toprak kaplar zik zak izgilerle sslemilerdir. Bununla elektrik biiminde bir enerji yi mi belirtmek istemilerdi? Bu durumda Msr resimlerinde en azndan iki eit testi sz konusu olmuyor mu? Birinden svlar d klrken brnde n elektrik mi kyordu ? Elektrik akm bulunan yerde bakr teller de bulunur. Niteki m
birok firavun mezarnda , rnei n Krallar Vadisi'nd e Tutanka -

Msrllar ampull ve pilli elektrik gibi bir eyler mi biliyorlar d? Gerekte n de Eski a'da elektriin kullanldn gsteren iz 1 ler vardr. 1936 ylnda arkeologlar, Badat dolaynda bir tarlad a eit eit kil testiler buldular. Kaplar bo deildi; ilerinde bakr
dan bir silindir vard; ii oyuk olan silindirler, karasakzda n bir taba -

mon'un mezarnda izole edilmi, ince bakr teller bulunmutur . Fi ravunlarn balklarnn n tarafnda bir kobrayla ssl olduu her kese bilinir. imden bir ses, bu ssle "tehlike", "iktidar", simgelenmektedir diyor. Bu ylandan acaba bir elektrik eraresi mi kyor du? Ya da anszn k sap sradan lmllerin yreine korku mu

183 182

salyordu ? Firavunla r vcutlarn n bir yerinde pil mi tayorlard ? Tahtlarnd a herhang i bir enerji kayna m saklyd ve firavun elek trii kullanara k uyruklarn n gzn m boyuyordu ? Ya da cereya n gne kolektrlerinde n alyord u da, sonrak i kuaklar bilgisizlikle rinde n bunu balk ss ya da ta m sand? ala n piller bir ger ek midir? Evet ! Gerisi -imdilik - bo laf! Frat'l a Dicle arasndak i lkeyle Nil kysndak i lkeye elektrik le ilgili eyleri kim getirmi olabilir ? Yaklak iki bin yl nce yaam ve krk ciltlik bir kitapl n ya zar olan tarih i Sicilyal Diodor , bir zamanla r tanrlar n gkten aa indiini , insanlar a sanatlar , madencilii, alet yapmay , topra i 2 lemeyi ve arap elde etmeyi onlar n rettiin i yazmaktadr. Kez a lmller e yazy da onlar getirmi ve Dnya'd a yaayanlar doa nn ahengi , yldzlar n dzen i ve daha baka yararl konulard a eit miler . Yce tanrla r dediimi z bu esrarengi z varlklar , tarihnces i ada insanlar a yalnz atei deil de elektrik akmn da m getirdi ler? Burad a kurma k istediimi z dnc e yaps hen z yeterinc e sa lam temelle r zerind e deil. Emizd e eski alarda n kalma alabi len piller ve izole edilmi bakr teller var sadece . Faka t elektrikl e urala n yerde izolatrleri n de bulunmas gerekir. Bu eit izola trler bt n dnemlerd e vardr. Msrbilimciler bunlar 'ced' stu nu diye adlandryorlar . Bunla r ancak bilenler tarafnda n kullanla biliyordu . En eski piramitte , Sakkara'd a Zoser Piramidi'nd e dah i bulunmutur . Dah a sonralar bu ced stunlar ss eyas olarak kul lanlm , boyund a bile tanmtr . Ne olduunda n basit halkn habe ri yoktu. Abidos't a byk bir duvar resmi vardr; burad a Kral I. Set hos'u n Tanr a zis'e insan boyund a bir ced stun u uzatt grl yor. Ced stununu n insan byklnd e oluu, eski papirslerd e de gsterilmitir . Peki , izolatr e benzeye n bu nesne aslnda neyd i acaba ? Gnm z Msrbilimciler i bu konud a gr birlii iinde deil ler. eitli grler , been beendiin i al dercesin e sralanmtr . Bunlarda n biri , ced stun u Tanr Oziris'i n simgesidi r diyor. Baka larnn , daha deiik yorumlar var. Bunlar a gre : - sreklilik semboldr , - sonsuzlu k semboldr ,
184

- yapraklarn dkm aatr , - entiklerl e bezenmi direktir , - bereket iaretidir , - baak semboldr , - Palmiye yelpazedir . Firavunlarn I adyla Eskia'd a elektrik konusun u ele alan bir kitap yazm buluna n Pete r Krassa ve Reinhar d Habec k adl ya zarlar , ced stununu n bykln e ve kullanlan malzemey e gr e farkllkla r gstere n bir izolat r olarak kabul edilmesin i neriyor 3 lar. Gerekte n de Msr'd a bunlar n hl bakr tellere bal dura n daha kk eitleri bulunmutur . Luksor'u n 70 kilometr e kuzeyindek i bir yeralt mezarnd a bulu nan eski duvar resimler i Krassa ile Habeck'i n tahminin i dorulu yor. Dender a tapna k kompleks i ncelikl e Tanr a Hathor' a adan mtr. Dah a eski zamanlard a bu Hathor , gklerin tanras ve G ne tanrs Horus'u n anas kabul ediliyordu . Mastabas' n kaydetti i gibi , Dendera , Tanr a Hathor'u n tapna olarak eski imparator luk zamannd a da biliniyordu ; Msr tarihini n evrimi iinde nemin i yitirdi , bu duru m Ptolemele r dnemin e kadar srd. Bu dnemd e tapna k ksme n restore , ksme n de yenide n ina edildi . Gnmzd e tapna k tesisleri her ziyaret i iin bal bana bir gezi deerindedir . Stunl u galerileri , duvarlar ve tavanlaryla dah a yeni Msr tanrlar tasarmlarn a derinlemesin e bakabilm e olana n v e r m e k t e d i r t Dendera , te yanda n Msr'da , Msr ylnn onar yllk otuz al t zama n dilimini gstere n burla r kuann bulundu u tek yerdir . On iki ana figrl , matematikse l ve gkbilimsel iaretle r iere n ola anst gzellikteki kabartma , bugn Paris't e Louvre Mzesi'nd e ziyaretiler i hayra n brakmaktadr ; bu kabartm a geen yzyld a Dender a Tapna'n n bir tavannda n sklm ve Frans a Kral 18. Louis'ye yz elli bin Frank' a satlmtr . Dender a dosyasn incele yen astronomla r yan M. . 700 olarak belirlediler ; bu tarih i M. . 3733'e gtrenle r de oldu . Dender a harikalarnda n biri de yeralt odalardr ; buralar ok tan unutulmu zamanlarda n kalma esrarengi z duvar kabartmalary la bezenmitir . Bu odalarda n birine , ancak kpek kulbesi kapsy la kyaslanabilecek darac k bir delikte n girilebiliyor. Oda bask ta vanl, havasz; eni 1,12 metre , boyu 4,60 metre . Duvarlard a insa n

RS

resimler i gze arpar ; insanlar n yannd a iirilmi balon biimind e nesnele r vardr; bunla r ilerind e dalgal izgi halind e uzana n ylanla ryla ar byklkt e ampuller i artryor . Ylanlar n kuyruu incelerek bir lotus ieine giriyor. Buran n ampul n dip taraf oldu unu sylemek iin yle engin bir hayal gcn e gerek yok. Dah a sonra kablo gibi bir ey kk bir kutuya giriyor; kutunu n stnd e de hava tanrs dizleri zerind e oturuyor . Heme n yanbanda da, kuvvet iareti olarak , iki kollu gsterilmi bir ced stun u duruyor . Dikkat i eken bir nokt a da, ebek maymunun a benzeye n bir cinin , elinde tuttu u iki bakla "koruyan ve savunan g" olarak gsteril mi bulunmasdr . Belki de bakl maymun , gnmzdek i kuru ka fa gibi bir tehlike sembolyd . Uzmanlar n Dender a Hatho r Tapna'ndak i bu yeralt odasy la balar iyice dertte . Kimi buras iin "tapnm a yeri" diyor; "ktp hane" veya "ariv" ya da "tapnm a malzemes i saklana n sandk oda s" olduun u syleyenler de var. Bt n bunla r bana gln geliyor . Ancak bir kpek kulbesin e girilir gibi girilebile n bu oda iin ariv veya ktphane , sandk veya tapnm a odas yaktrmalar yaplma snda mant k var m? He m bir sandk odasn n duvarlar ne diye hem ok deiik hem de harika gzellikte kabartmalarl a bezensin ? Johan n Wolfgang von Goeth e bir zamanla r yle demi: "Haksz ol

duklar zaman en zeki adamlar bile uza gremezler. " Bence Dendera'n n altndaki odann duvarlarnda anlatlma k istenen, elektrikle ilgili eylerdir. Resimde grlen ampul biimli nesne, bir zamanlar aydnlk salayabilmi, etrafa elektrik yayabilmi miydi? Birisi bu soru nun cevabn deneyerek arad. Elektrik mhendisi Viyanah Walter Garn, Dendera yeralt odasndaki kabartmay kl krk yaran bir ti tizlikle inceledi. Oradaki "ampul'un , "ylanl tefin, "duy"un, ced s tununu andran "izolatr"n aynn yapt ve ortaya kan eye cere yan verdi. Ik yand!Buna benzer bir yanl anlalm teknoloji rnei de Tula hey kelleridir. Bu heykeller Meksiko kentinin 70 kilometre kuzeybatsn da yapay bir dzlkte durmaktadr . Bunlara kelebekler de deniyor ; bir "deste ok" ve bir "sapan"la donatlmlar , balarnda da "kutuyu andrr bir apka" tayorlarm. Arkeologlar ayrca gslerind e "kelebek sembolleri" ve ayakkablarnda da "iekler" grmektedir .
Hay aksi eytan ! Bense bu heykellerd e hi de byle eyler gr-

18 6

myorum . Bence gzlerind e zel gzlkler var bunlarn , kafalarn da da kulak mahfazal miferler . Evlerind e ular sivri , gnmzde ki elektroo k aletlerin e benzer silahlar tutuyorlar . Gslerindek i kutula r ise "kelebek sembol " filan deil; bunlar n omuz a asl aygt lar olduu aka grlyor . Ayakkaplar n stn e bakt m baktm , bir trl iee benzer bir ey bulamadm . "iek" sanlan ey, olsa olsa ancak ayar edilebile n bir dili ark olabilir; bu sayede elde ka im eldiven varken ayakkab kolayca alabilir . Uzmanlarmz n gerek Msr'd a gerekse Orta Amerika'dak i heykeller i ve resimler i yorumlamas , ortaya koyduklar zihinsel mo del ve bunu n k noktas olan dnm e tarzlar , bir zamanla r yaa m buluna n halklar n dn tarzyla ortak bir izgide birleeme dii iin ite bu kadar aykr nitelik gsterebiliyor . Msr'd a "ced s tunu" , Meksika'd a "yeil tyl ylan" , "ar tanr" , "kabuklu jaguar " gibi hibir ey anlatmaya n yaktrmala r byle deil mi? Bunla r ve daha bir yn nitelemele r bombo terimlerdir ; bunlar a retici ki taplard a sreklilik kazandrlyor . Olaylar a bak tarzmn , moder n gzlklerl e yapld iin , kesinlikle doru sonula r verdii savnd a deilim . Beni m vurgulama k istediim, imdiye kadarki bak tarzla ryla da hibir zama n kesin sonuc a ulalamam olduudur .

8. Blm VAH ORMAND A KAYIP KENTLE R

Eski Doruk - nkalann Kasas Ormanda Megalit Kent Gneta- s - Buritaca 200 - Tanrlar Teras Kagabalar ve Uzay Gezegen lerde Tufan.

K ayna ka 1. Dniken, Erich von: DieAugen derSphinx, Mnih 1989. 2. Sicilyal Diodor: Geschichts-Bibliothek, ev. Dr. Adolf VVahrmund. Stuttgart 1866. 3. Krassa, Peter und Habeck, Reinhard: Das Licht der Pharaonen, Mnih 1992. 4. Prtner, Rudolf und Davies, Nigel: Alte Kulturen der Neuen Welt Dsseldorf 1980.

Sizleri iki kente gtrme k istiyorum . kisini n de balangc ge miin sisleriyle kap. Kentlerde n biri , biline n bir yer; turizm e de alm. Buras , Peru'd a Mach u Picchu . br kenti ise birka uz manda n baka bilen yok. Kolombiya'd a Sant a Marta'd a buluna n bu kent , Sierra Nevada'n n buular soluyan vahi orman iind e kaybolmu gibi. Bu iki kent , birbirinde n binlerc e kilometr e uzakt a olduklar halde , mitoloji ve astronom i asnda n ortak zellikler gs teriyorlar .

grkemlilikte n olumu bir destan" diye nitelendirmiler . Buras kent kalelerini n en etini , nkalan n zrhl kasas , Gne'i n oullar nn tanrsa l saraydr . Mach u Picchu'nu n gerek yan kimse bilmi yor , asl adn n ne olduun u da bilen yok. spanyo l fatihleri n gncelerinden , Miguel Rufin o adnd a bir as kerin , zorla rzna geilme k istene n Kzlderili bir kz kurtardn , bu srada kendi arkadalarnda n birini de klla ldrdn re 1 niyoruz. Bu olayda n sonra spanyol askerle nka gzeli kz birlikt e kaarlar . Kz, askeri gnlerc e sren zorlu bir yryte n sonra G ne Bakireleri'ni n kutsal kentin e gtrr . Miguel Rufin o daha son ra bu yeri , iki yce da, bu dalar n arasnda n ok aalard a kvr larak akan rmayla yle anlat r ki, buran n Mach u Picch u oldu u heme n anlalmaktadr . Yiit askerle sevgilisi, yreni n yasalarn a uyacaklarn a ve bu kutsal kent hakknd a hibir yabancya hibir ey anlatmayacaklarn a yemin etmek zorund a kalrlar. Yeminde n sonr a hara p bir kona ev gibi demelerin e izin verilir ve iki sevgili tam bir yl burad a yaarlar . Mach u Picchu'd a

187

yapay teraslar n stnd e doksan iki yap yk selir. Bunla r sekiz yz metr e uzunluunda , be yz metr e geniliin de bir alan kaplar. Bu hesaba tarla

olarak kullanla n ok saydak i teras dahil deildir; bu tarla teraslarda n bazlar , tam anlamyl a
2

Machu Picchu, ok farkl nitelikte bir kutsal yerdir. Cuzco'nu n yz on iki kilometre kuzeybatsnda, kurumlar pek bol olan Uru - bamba Irma'nn da iki bin metre yukarsndadr. Turistlere Mac hu Picchu'nu n kifi olarak, bu vahi orman kentine 1911 ylnda gelen, Amerikal aratrc Hiram Bingham'n ad veriliyor. Ancak bu niteleme doru deildir. Saygdeer Amerikal Hiram Bingham bu vahi orman kentini kefetmedi; nk yerli halk buray tede n beri biliyordu. Amerikal, burann varlm kamuoyuna ilk kez duyu ran kii oldu. "Picchu"nun doruk gibi bir anlam var; "machu" ise "eski" de mek. Bylece Machu Picchu, bir "Eski Doruk" oluyor. Buran n tam karsnda ,
Urubamb a Irma'n n br yakasnda , ikinci bir do ruk

dimdik yamalara yaptrlm gibi durmaktadr.

Mhend islik sa

yukar ya doru prl prl temizlenmi iki kelle ekeri gibi frlamlardr ; ikisini birbirinden ayran sadece alts Machu Picchu'da yankla nan rman gm eritidir. Machu Picchu'yu szle betimleme k olanaksz .
Aratrclar , kenti "tatan ve soluk kesen , hovardac a bir

1 8 8

natnn bu esiz harikas, ylesine kurnazca gerekletirilmitir ki, her eyi aadan, Urubamba vadisinden bakacak gzlerden sakla mtr. Kullanlan yap malzemesi genellikle mavimsi ve zmrt ye ili granit ile volkantadr . Rehberleri n gezdirdii sradan turistler bile, Machu Picchu'd a birbirinden farkl yap slbunu grebilirler . lk gze arpan, tarla teraslar evreleyen alak duvarlar olur; yaylada yaayan Kzlderililer bugn de duvarlar byle yapmakta dr. Ardndan heybetli nka duvarlarn greceklerdir; bunlar kes kin kenarl, birbiri stne oturtulmu ve birbirine tam uyum gste ren kesme
talarla ina edilmitir . Bu arada monoliti k dem e kiri leri, ok gsterili ve

189

ykselir, buna da Huayna Picchu diyorlar. Machu ve Huayn a Picchu, bylece buulu sislerle kapl Urubamba vadisinden

ok kocaman kuleler, yamuk biimli, klasik tarzda aralklar da karlarna kacaktr. Sonra da sra, ok eski, dev boyutlu ve yzlerce ton arlkta megalitlere gelecektir. Her ey bunlarn stnde ykselmektedir. Bunlar, spanyol askeri Miguel Rufino'nu n sevgilisiyle birlikte kalmasna izin veren o esrarengi z vahi orman kentinin kalntlardr .

Tartlmayaca k bir nokta , Mach u Picchu'd a kadnl erkekli bir nka topluluunu n oturmu ve kendilerin i spanyo l istila felaketin den kurtarm olmalardr . Ne var ki canlarn kurtarmay baara n bu topluluk , Mach u Picchu'y u kuranla r deildi kukusuz. Byle bir iin altnda n kalkmay a zamanlar yetmezdi . Mach u Picchu , genilii ve mimarisiyl e ancak bir kuan abasn n eseri olabilir; buray ya panlar da binalarn ok daha eski zamanlar a ait bir megalit klt rn n kalntlar zerin e kurmulard . "nkalar n kayp kenti" , span yol fatihleri n geliinde n ok nceler i de vard . Megalit yap sanat ile nka eserleri arasndak i slp fark ak a grlmektedir . Burada bugn "Krallk Ant-mezar " denile n bir yap var. Doal kayalarda n kesilerek yaplmtr ; antmezar a ine n yedi basamak da, nka slbun a aykr olarak tek kaya parasndan dr. Ayn duru m saptamas , Mach u Picchu'nu n at nal biimindek i ana tapna iin de geerli. Bu tapnak , tek para bir doal kaya blokunda n karlm heybetli kaya paras stnd e ykselmekte dir. Bu duvarlar , daha sonralar zerlerin e oturtulmu nka duvarla rnda n iki kat daha yksektir. Duvar n stte buluna n te bir ksm nkalara , alttaki te ikilik ksm , ilk Mach u Picchu'y u kurduklarn dan dolay kendilerin e minnetta r olduumu z o mehu l megalit kl trn e aittir . Bugn "Nbe t Kulesi" denile n kule iin de ayn eyleri syleye

Oraya darack ta basamaklarda n klr; sol tarafta , aalarda , Urubamba'n n gm ylan hayallere dalm gibi grnr . ntihua tana , yekpare byk bir kayann yontulmasyla yaplm. Gne ta ndan st ksm , temeli olutura n ksmla bir dkmde n kmas na birbirin e kaynamtr . Talard a grlen ince farkllklar, teme l ksmyla dik a oluturara k ba kaldrrcasn a yukarya doru uza nan dikeni n iinde artk grlme z olmutur . Bu haliyle tatan di ken , nitelii hi anlalamam bir teknolojini n dilsiz tan olara k gkleri iaret ediyor gibidir. Blok , pusulaya tam uyum halind e dr t ana yne dnktr . Dikeni n zerind e kegenler , g iki eit par aya bler ve dan bu en yksek noktasn n st kenarndak i k k bir ta pencere , bahar n balangcn dakik olarak gsterir. Gne tam bu oyuun iinde doar. Bu nedenl e de taa ntihuatan a ad ve rilmitir ; szck anlam "Gne' i yakalayan yer"dir . u sralarda Arizona niversitesi'nde n astronomlar , esraren giz ta blokun astronomi k zelliklerini incelemektedirler . nkalarda n nceki halklar , Mach u Picchu byklnd e bir megalit kenti , kendi balarn a sarp da yamalarn a yaptrm de illerdir. Onlar n retmenler i vard; bunlar , spanyo l tarih i Cris 3 tobal de Molina'n n aktarn a gre , yaratc tanr olan Viracoc ha'n n iki oluydu. Bu tanroullar insanlar a ta kesmesini , ta nak

biliriz. Yap, yarm daire eklinde bir surdan olumutur; nkala r suru daha nce burada bulunan megalit yapnn evresine ina et miler. Megalit paray ise, her nedense, olduu gibi yerinde brak mlar. Bugne kadar da hi kimse, bu nbet kulesinin demesi s tnde duran koca ta kitlenin ne anlama geldii sorusunu cevaplaya mamtr . Machu Picchu acaba ka yanda? nkalar, hanedanlarn Manco Capac adndaki atalarna dayan 3,4 drrlar; gne tanrsnn olu olan bu kii kurmu devleti. Bu
Manc o Capac , yannd a Ant Dalar'n n hibir ey bilmeye n halkn

liyesini ve astronomi retmiler. Fakat daha sonra yeryz sakinle rinden yana hayal krklna uramlar; nk insanlar tanr hey kelciklerine tapyorlarm. Babalarna haber salmlar; o da nank r insanlar yldrmla ve atele cezalandrm. Buna ramen Gne y Amerika'nn bu tanrlar babas, gnn birinde geri geleceine dair sz vermi. O gnden sonra nkalar, gkyzn korkuyla gzleyip durmular. Her deiiklii, her hareketi bir bir kaydetmiler. Gn mze kadar btn dinlerde canl kalm ayn geriye dn umudu , ya da tanrnn geriye dnnde n duyulan ayn korku burada da g rlmektedir .
kinci hayalet kent , bin elli be metre ykseklikteki Cerr o

da getirmi; onlara bitki yetitirmeyi, sulama kanallar amay, tap naklar ina etmeyi retmi. Bu arada onlar matematik ve astrono mi konularnda da eitmi. Machu Picchu'nu n en yksek yerinde, dikeni andrr tek par a bir ta ykselir. En ok hayranlk uyandran, fotoraf en ok eki
len bu megalitik diken , "ntihuatana " ad verilen bir gne tadr .
190

Corea Boaz'na yaslanmtr. Buras da Kolombiya'nn Santa Mar ta yresindeki Sierra Nevada'nn bir uzantsdr . Bu bilinmeyen kentin ad nedir? Buraya "Buritaca dos cientos " diyorlar, yani "Buritaca 200". Blge ok geni. Profesr Alvaro Soto Holguin ynetiminde Kolombiyal arkeologlar -inanmayacaks nz - 1976'dan beri blgenin parke ta deli yollarnda iki bin kilo191

metr e katetmilerdir. Buritac a 200 , Mach u Picchu'da n en az on defa daha bykt r ve onu n gibi "kayp kent" olarak nitelendirilmi tir . Buritaca'y a yol yoktu; o yzde n helikopterl e gitmek zorund a kaldm . neceimi z yere yaklatmz srada , altnd a uzana n yeil cehennemi n tam ortasnd a helikopte r pisti gibi bir alan grdm ; ak renkli bir teras andryor , bu rengiyle evresin i kuata n yeille tezat oluturuyordu . Helikopterimi z alaldk a teras giderek dah a ok tata n bir dn pastasn a benzemey e balad. Buras birbiri s tnd e yer alan birok dzlk terasta n oluuyordu . ni srasnd a b yk bir merakl a fotoraf makinem i olabildiinc e hzl altrmay a uratm . Bir yandan habire fotoraf ekerken , bir yanda n da bura lara hi gelmese m daha iyi olacakt diye dnyordum . Helikopte rin pilotu sisin bastrmasnda n korkuyordu . Makinesin i en sttek i terasa yumua k bir sarsntyla indirdi ; beni yere indirmesiyl e hava lanmas da bir oldu. Alt saat sonra gelip beni yine ayn yerden ala cakt , tabii hava koullar elverirse . Helikopteri n grlts vahi orman n iinde yanklannc a may munla r barmay a baladlar . Kular trl sesler karara k tyor , grnmeye n hayvanla r haykrlanyl a ortal velveleye veriyordu .

Drt bir yandan saldrya geen sivrisinek srleri peimi brakm yordu. Oysa ben buralarda Adem Babamz gibi dolaaym isterdim , ama oram buram sran sinekler bana Cennet't e olmadm ok abuk anlatmlard. Bir zamanlar bir yerde okumutum: Bir buu k milyon bcek tr varm. Bunlarn byk ounluu herhalde u srada Buritaca'da toplanmt . nmde sonu belirsiz bir merdiven belirdi; ucu ileride bir yer lerde sarmaklarn iinde kaybolmutu. Arkama baknca, ilkin, en stteki terasn ta plakalarn rastgele st ste ylmasyla meydan a geldii sansna kapldm. Ama ok gemeden fark ettim ki burad a bilinli olarak gerekletirilmi garip bir dzenleme vard. Buras ta emberleri, uzayp giden duvarlar, elips biimli yaplar, kk
kuleleri , merdivenler i ve yollaryla dille anlatlma z bir biimle r kar

stnd e yry p duruyordum ; bu gezinti m beni bilinmeye n gemi te nereler e gtrecekti ? Antika'd a Semiramis'i n Babil'de yaptr d "Asma Baheleri " Dnya'n n yedinci harikas saylr. Ben de imdi Buritaca'n n Dnya'n n sekizinci harikas saylmasn neriyo rum . Burad a ok yksek , ok gsterili duvarla r vard. Bu duvarla rn talar ve dzlkler i arasnda , vahi orman n bereket i tm zen ginliiyle kendin i gstermiti : Ceviz aalar , zakkumlar , sedir aa lar ve erelti otlar yeilin her tonun u gzler nn e seriyordu . Buri taca bugn bir labirentte n farkszdr; bitip tkenme k bilmeye n dr t yol azlaryla da insan n iinde kolayca kaybolaca usuz bucaks z bir artm a bahesidir . Ne yana baksam - karmd a insan yaps ba ka bir dzlk gryordum . Artk bu sefer tanr yaps doal bir ye re geldim diye dnd m an, orasn n da insan eliyle dzenlen mi olduun u anlyordum . Acaba binlerc e yl nce rahiple r en stteki terast a tanrlar a ta pnr, binlerc e kii dzlkleri n stnd e bekleir ve kurba n dumanla r ge ykselirke n buralar nasl grnyordu ? Bogota'd a Profes r Soto'da n kenti n tmyl e dev boyutlu bir plana dayandn renmitim ; ne var ki kendisi bunu n nasl bir plan olduun u bilmiyordu . Srtm bir aaca dayad m srada , bir buuk metr e boyund a

bir monolit gzme arpt; kaz yapanlarca oraya konulmu olmaly d. Tan stne izgiler hakkedilmi, sanki karmak ekillerle bir oyun oynanmt. Kentin plan bu olabilir miydi acaba ? Buritaca'y kuranlar kimdi? Profesr Soto'nu n bana yapt aklamaya gre, gnmzde Sierra Nevada'n n vadilerinde ve etek lerinde oturan Kogi Kzlderilileri, Tairona halknn soyundan geli yordu. Aslnda Tairona yersiz bir szckt; nk bu adla anla n halkn kendine zg baka ad vard. Burada yaayan halka Tairon a adn spanyollar takmt, "maden dkm yapan" mealinde bir an 6 lam vard ve bu da fatihlerin yerlilerden istedii iti. Yerli halkla
spanyolla r arasndak i sava , bu blgede yaklak yz yl srd. Ne

maas sergiliyordu. Sarmaklarn oluturduu perdeyi kenara her itiimde, yeni srprizler beliriyordu. Bu grntler bayr aa kk Buritaca r mana kadar uzanyor, bayr yukar gidilince de sarp yamalard a
aslm gibi yer alyorlard . He p insan eliyle dzletirilmi bir zemi n

var ki Kzlderililerin sapan ta, tahta tokmak, karg ve zehirli ok gibi silahlaryla spanyollarn stn gc karsnda hibir ans yok tu. Tairona denilen kltr kt, unutuldu ; vahi orman bir zaman larn bayndr kylerini, tarlalarn, kentlerini yuttu .
spanyollarc a "Tairon a Kzlderilileri" diye adlandrlm insan F: 13I Yce Tanr'm n zinde

19 2

193

lar, aslnda Kagaba halkyd. Bugn onlara ksaca Kogi deniliyor . Profes r Reichel-Dolmatoff , bu halkla yllarca ve ok yaknda n ilgi 7,8 lendi. Bu arada btn Kogi yaplarnn , mutlak a uzayla balantl olduun u kefetti. Bir teras , bir ev ya da bir tapna k kozmik veriler le, yldzlarla ve takvimle iliki iinde yaplmaktayd . Kogilere gre evren , yumurt a biimind e bir meknd , yedi nok taya belirleniyordu : Kuzey , gney , dou , bat , zenit* , ayakucu (zeni - tin tam karsnda buluna n nokta ) ve hepsini n orta noktas. Bu ekil de tanmlana n mekn n iinde dokuz tabaka , dokuz dnya vard; bun lardan ortadak i beinci tabaka bizim Dnya'mzd . Kogiler btn ta pnaklarn , teraslarn , binalarn ite bu modele gre yapyorlard . Kogi evleri de yumurt a biimindeydi . Evleri yapanlar , yumurta nn drt tabakasn n topra n altnda , drdn n de stnd e olduu nu dnmekteydiler ; ortadak i beinci tabakad a ise bizler bulunu yorduk. Kadnlarl a erkekler birbirlerinde n ayr yayordu . Her Ko gi topluluund a yumurt a biimind e bir erkekler evi vard; bunu n a tsnda kocama n bir srk, bayrak direi gibi ge doru uzatlmt . Bu evin aprazlam a karsnda yine yumurt a biimindek i kadnla r evi yer alyordu ; bunu n da damnd a birbiriyle kesiip bir arp iare ti olutura n iki sopa dikiliydi . Evler astronom i bilgisine gre yle bir yere yaplmt r ki, 21 Mart'ta, bahar n balangcnda , erkekler evinin damndak i srn uzun glgesi uzanr ve kadnla r evindeki arp iareti biimindek i sopalar n glgesine kadar gelir. Yani erkeklik organ kadnlk orga nna girer; bahar n simgesidir bu, tohu m tarlaya atlmald r artk . Bir Kogi tapnand a at kiriinde n aa kaln bir ip sarkar ; bu ipin drt kozmik tabakada n geerek beinci tabaka olan Dny a topran a uzand kabul edilir. Kogi barahibi , bu ip sayesinde koz mik reticileriyl e doruda n balant iinde olduunda n emindir . 1926'da Viyanal Profes r Theodo r K.Preuss , Kogi Kzlderilileri (9) nin bir efsanesini yaynlad. Burada okuduumuz a gre , insanl k bir zamanla r korkun bir tufanla cezalandrlm ; bu srada bir ra hip sihirli bir gemi yapm , iine her trde n hayvanlar geici olara k koymu. Tufan sona erince bu gemi Sierra Degra'da bir tepeni n sr tnda karaya oturmu . Yeryzndek i btn ktler yok oldukta n sonra hem bu rahip hem de onun aabeyleri gkten aa in(*) Bir yerin deyinin (ekl dorultusu) gkkreyi kestii nokta.

Eanlamls : Baucu, (.n)

194

misler. Btn tapnaklard a bu kozmik temas n hatras srekli canl tutulur . Burada ilgin paralellikle r var: Kogi efsanesi herkesi n gkte n yeryzn e dndn sylyor. Bambak a bir corafi blgede n olan Smerleri n krallar listesinde unlar okuyoruz : "Tufan sona er 10 dikten sonra krallk yeniden gkten aa indi." Buna benze r bir du rumu Glgam Destan'nd a da buluyoruz ; orada da tufanda n sonr a tanrlar n yeryzn e indikleri anlatlyor . Byle ortak 11 noktalar n sa ys ok daha fazla. Bu paralelliklerdek i tpatp uyumlar n sadece birer rastlant olabilecein i sylemeye diliniz varabilir mi? Binlerc e yl ncesin e ait gereklikler , birbirinde n ok uzakta yaayan halklard a elbette ki kendi kendin e ortaya kmamtr . nsanl k henz ok genke n tm Dnya'y kapsayan ortak noktala r vard: Tufan gibi, gksel ret menle r gibi, uzayda n gelmi yasa koyucula r gibi.

195

Kaynaka 1. Mller, Relnhold: Die Mrchen des Hiram Bingham; Kosmiscfte Spuren, yay. Erich von Dniken. Mnih 1988. 2. Disselhoff, Hans-Dietrich: Das Imperium der Inka und die indianischen Frhkulturen der Andenlander. Berlin 1972. 3. Molina, Cristobal de: Relacion de las fabulas y ritos de fos Ircas. Santiago 1913. 4. Betanzonss, juan de: Suma y narracion de tos tocas. 5 cilt. Madrit 1880. 5. Soto Holguin, Alvaro: Buritaca 200 (Ciudad Perdida). Bogota, yl yok. 6. Bischof, Henning: Die spanisch-indianische Auseinandersetzung in der nrdlichen Sierra Nevada de Santa Marta (1501-1600). Bonn 1971. 7. Reichel-Dolmatoff, Gerardo: Die Kogi in Kolumbien; Bild der Vlker, cilt 5. Wiesbaden, yl yok. 8. Reichel-Dolmatoff, Gerardo: Templos Kogi - Introduccion al simbolismo y a la astronomia del espacio sagrado; Revista Colombiana de Antropologla, cilt 19, Bogota 1975. 9. Peu,lheodotK.:ForschungsreisezudenKagaba. Viyana 1926. 10. Dniken, Erich von: Prophet der Vergangenheit. Dsseldorf 1979. 11. Schmidtke, Frledrich: Der Aufbau derBabylon. Chronologie. Mnster 1952.

196

9. Blm ESKA'D A UZAY YOLCULU U

Eski Hindistan'da Uan Arabalar - Bir Zamanlar Dnya'nn evre sinde Uzay Gemileri Dolanyordu - Dou ile Bat Arasndaki Garip Balantlar - Dner-Mhrler ve Tantlar - Yzba ve Kont n Kazanan Palanaue - Piramidin Altndaki Ant - Dnyadlar in Motosiklet.

197

Kitabmz n birinci blmnde , uan tatlara ilikin ok net bilgiler veren eski Hint metinlerinde n sz etmitim . Orada Hin t 1 2 destanlar Ramayana ve Mahabharata'ya deinmitim ; ne var ki 3 bunlar sadece balangt. Rigveda'da da uan arabalar anlatlmak tadr; hem bunlar olaanst konforlu tatlardr . Bunlarla her yere uulabilmekte , hatta en yukardaki bulutlarda n daha telerde , uza yn iine gidilebilmektedir . Bu uan arabalar n ynetilmes i iin en az kii gereklidir. Hatt a tatlar n yaktlar dahi uzun uzun anla tlmaktadr ; fakat zc olan nokta , bu yakt karmlar iin kulla nlm buluna n szckleri n gnm z dilinde karlnn bulunama - y, yani eviri yaplamaydr . Rigveda'da aka vurgulandn a gre , bu tatlar gkte "herhang i bir koum hayvan olmakszn" ha reket ediyordu . Gk tat bulutlarda n aa inmeye balaynca , yer de byk bir insan kalabal inii grebilme k iin toplanyordu . Rigveda'nn birinci kitabnda , 46. blm , 4. paragrafta , eitl i yardm hizmetlerind e kullanlan , yaplar birbirinde n farkl uan arabalar anlatlr . Bunlarla sulardan , maaralardan , dma n ordu sunun iinden , hatta ikence odalarnda n adam kurtarm a operas yonlar yaplrm . Rigveda'da anlatlanlar n tersine Ramayana'da betimlene n uan tatlar n burunlar sivridir , olaanst bir hzla hareket eder ler, gvdeleri de altn gibi parltlar saar. Bunlar byk tatlardr ; birok kamaras , kamaralarnd a da incilerle bezenmi kk pence releri vardr. indek i odalar ok zengin biimde denmitir . Rama- yana'da anlatla n hava tatlaryla on iki kii tanabilmektedir . Bu konuda bir de rnek vardr; sabahleyin Lanka'da n (bugnk Sri Lan -

ka) kalkan bu uaklarda n biri leden sonra Ayodhaya'y a varmtr . Bu srada Kiskindhy a ve Vasisthasrama'y a ara iniler de yapmtr . Bylece tat , iki bin dokuz yz kilometreli k bir mesafeyi dokuz saat te almtr . Bu da saatte yz yirmi kilometreli k hz yapm demek tir. Bir uakla uabilme k ayrcal , hkmda r aileleri veya ord u komutanlar gibi sekin kimselere zgyd. Eski Sanskrit edebiyat nn tm metinlerind e sk sk belirtile n bir nokta , uan nesneleri n 4 56 ya pm tekniini n kkenind e tanrlar n bulunduudur. ' Ve bu yce tanrla r -Sabhaparvan metinlerind e vurgulandn a gre eski za manlard a insanlar eitmek iin yeryzn e inmiler . Bu metinlerd e tam anlamyl a uzay kentlerinde n sz ediliyor , dev boyutlu uzay istasyonlarn n Dnya'n n evresind e nasl 2 dndk leri anlatlyor. Bu uzay kentlerinde n havalana n kk tatlar var dr , bunara "Vimana" deniliyor . Yalnz Mahabharata'd a uan Vima- nalar n anlatld krk bir metin paras vardr. Vanaparvan ve Sab haparvan adl kitaplarda n bin kiiyi ve daha fazlasn tayabile n uan nesneleri n olduunu , ayn zamand a stne tek bir insan n oturdu u bir eit uan motosikletleri n bulunduun u da reniyo ruz. Kathasaritsagar, gemi alarda n tarihleri , eitli zamanlar dan efsaneleri ve sylentiler i ieren bir derlemedir. Burada "hi ya kt kullanmayan " ve insanlar denizi n te yakasndak i uzak bir lke ye gtrebile n bir hava tatnda n sz edilmektedir . Btn bunlar sadece hayal rn eyler mi? nsanlar n gnlle rinde n geirdikler i istekler mi? Eski Hintlileri n o adal sluplary la yazya geirdikler i masallar m yalnzca? Hayr ! Metinle r ayrnt larnd a ok tutarldr . nsanla r acayip biimli bulutlar tanrlar n ara balarn a benzetmi olabilirler ; ama bu bulutlar direktifler veremez , konuamazlar . Acaba binlerce yl nce insanlar uzak Hindistan'da n havalan p byk denizi aarak yeni ktalara gerekte n ulam olabi lirler mi? Orta Amerika ile Hindista n arasnd a bir yn koutlukla r bulu nuyor . Kitabmzd a bir rahibin iinde bada kurduu bir sunak resm i var; bu sunan Hindistan'd a bir yerde olduun u sylersem herke s beni dorulayacaktr . Herkes e doal grnece k bu nitelem e oysa yanltr. Sunak Hindistan'd a deil Meksiko kentind e ViUahermos a arkeoloji parkndadr .
198

zerind e harika ilemeler buluna n grkemli Tanrla r Dikilita ; ne olduu anlalmam yazdan , arpc heykelcikler i ve figrler de ellerin gste kavuturulmu olmasyla , Gne y Hindistan'd a bir tapna n navlusun u mu sslemektedir ? Hayr , aslnda sadece Hindistan'd a grlen , bir el iiliini n eseri olan bu heykelli ta Copan'dadr . Yani Orta Amerika devletle rinde n Honduras'tadr . Ya kocama n gzl , fil hortuml u heykel ? Bunu n mutlak a Hindista n kkenli olmas gerekir; zira Orta Ameri ka'da fil yoktur. Sahide n yok mu? Fil hortuml u bu heykelin fotora fn Meksika'd a Mont e Alban'da ekmitim . Jet a dnyamz kltmtr . Bir zamanla r soyutlanm , kendi iine kapal eyler , birbiriyle uzlar , birbiriyle karlatrl r oldu. Kitabmzd a grdm z pirami t kule bugnk Guatema la'da Tikal'dadr , pekl Hindistan'd a da olabilirdi . Orada da pira mit kuleleri n buradakile r gibi teras andrr kk basamaklar var dr. Orada da buradakile r gibi merdivenle r gkyzn e kan zorlu yolu simgelemektedir . Orada da, burada da en yukardak i platfor mun stnd e uzayda n gelecek olan "retici" beklemektedir ; o bu rada karlanaca k ve bir tren alayyla merdivenlerde n aaya , in sanlarn arasna inmesi salanacaktr . Hindista n tanrlarn n yzler i ve heykelleri Orta Amerika'dakiler e benzemektedir . Orta Amerik a Mayalarn n yaptklar resim , heykel ve kabartmalard a anlalma z tanrlarn n gcn , kurnazln , hilekrln ve de uabilm e yete neini gsterme k iin hep hayvan semboller i kullandklarn her uz man bilir. Eski Hintlile r de bunda n farkl davranmadla r ve bu dav ranlarn gnmz e kadar da srdrdler . Orta Amerika'da n baz resimleri birka Hintl i profesr e gs termek , keza Hint tapna k yaplarn a ilikin resimleri de Orta Ame rika'da arkeologlar n nn e sermek ansm oldu. "Bu biimsel ya knlk artc!" dediler bana ve birbirinde n ok uzak halklar arasn da mnevi balarn bulunmas gerektii vurguland . Ben bu yaknl pek az "mnevi" buluyorum ; nk psikoloji k yorumlamayl a heme n her eyin iinde n syrlmay becerebiliyorlar . Bense psikolojik trde n aklamay a olan inancm okta n yitirmi bulunuyorum . Derli toplu kitaplard a Mayalar n tekerlei bilmediklerin i oku dum; sonra bunu dzelttiler , tekerlei biliyorlard ama kullanmyor lard dediler. Kltrleraras dnya gezgini olarak Maya uygarln n
199

ykntlarnd a ynla tekerlek buldum : rnein , Tikal kentini n geli igzel toplanm plnd e tek dingil balkl yarm tekerler var d. Copan'd a talar arasnd a krk dili arklar grdm , daha iyisini biz bile yapamazdk . Ya Meksiko kenti antropoloj i mzesindek i te kerlekli oyuncaklar a ve dier tekerlekli nesneler e ne demeli? Bun lar herhald e srf bo vakit uralar olarak dnlmemilerdi . Eski Hintlileri n eit eit birok uan makiney i tm ayrntla ryla anlatmalarn , metinler i bilen hi kimse yadsyamyor. Ya Or ta Amerika'd a duru m nasl? Halklarn n efsaneler i aaya ua n tanrlarda n sz ediyor, bulutlarda n uarak gelen o miferli varlkla 91 2 r gsteriyor ; bu dorultud a ynla betimlem e var. Hindista n ile Orta Amerika arasndak i akrabalk yalnzca mnevi nitelikt e gerek lemekle kalmam , burada tarih yazmz n balamasnda n ok n ce mutlak a doruda n bir kltr temas da olmutur . Bir zamanla r stn gleri buluna n varlklarn , binlerc e insan dev boyutlu ua n gemilere bindirere k bir ktada n bir baka ktaya tam olduklar savna niye iddetle kar kyoruz ? Tarih anlaym z gayretli ve na muslu uzmanlarmzc a imentolanmtr , uzmanla r oldum olas he p kendi ereveler i iine saplan p kalmlardr . Noksa n olan , tm yer kreyi kapsayaca k karlatrmac baktr . Eski Smer'e , Frat'l a Dicle arasndak i bu lkeye yapacam z

dir. Bu dnc e bence hi de zekice deil. Soyut resim , sanat n ok uzun bir evrimde n sonra ulat ok gelimi eklidir. O hald e insanl n bu en eski ve en kk antlar , en gelimi sanat biim i iinde mi meydan a getirilmi oluyorlar ? Elbett e -baka nasl olabi lir k i - dner-mhrleri n stnd e gkte uan tatlar , Ay'n zeri ne izilmi tatlar ok net biimd e grnmektedir . Bu tr Smer vimanalarn kii uuruyordu . Alevler pskre n canavar eklindek i uan varlklar n en gzel resmini Maya kenti Palanque'd a buldum . Kent , Meksika'd a Yuka tan Yarmadas'ndad r ve bugn oraya asfalt bir yoldan rahat a gidi lebilmektedir . Hatt a orada baya gzel oteller de vardr. Kent e siz ilginliktedir ; nk birok tapna k ve pirami t bugn hl dim dik yerlerindedir . Kazlard a karlanla r ise yeterinc e heyeca n verici dir. Palanqu e iki yz yl nce birok gezgin tarafnda n kefedilmi , betimlenmi , hatta resimler e aktarlmtr . 1787'de "del Rio" adn da bir spanyo l yzba , haydut srsnde n farksz birliiyle may s 15 aynda harabele r alann a girdi. Harabeler i kaplam otlar bir orand a ayklama k ve geit vermez sk ormand a bir patika aabil mek iin Del Rio iki hafta urat. Sonra bir aklkta durup kar snda ykselen bir sarayn kalntsn a bylenmi gibi bakt. Buras

13,1 4

bir srama, tarihncesi ada uu dncesinin dnya apndak i akrabaln kantlayacaktr . M.O. 3000 yllarnda, Avrupa henz gen Ta a'n yaar ken, Smerler dner-mh r yapacak kadar sanatta ileri gitmilerdi. Bu mhrler alt santimetreye kadar boyu olan damgalard; ii bo, uzun silindir eklindeydi; zerleri sanatkrane resimlerle bezenmi ti. Mhr sahipleri bunlar bir zincire bal halde boyunlar asl ta rlard. Bunlarla kil kaplara baslr, belgeler mhrlenir ya da tap naklara yaplan balar iin verilen makbuzlar damgalanrd. Bu dner-mhrle r mitolojik varlklar ve sembolleri de gsterir. Bun
lar cinsiyeti belirsiz varlklar , efsanevi hayvanlar, gkte kreler ve

kimlikleri tanmlanamaya n acayip klkl tanrlardr. Tanrlar ou kez balk kuyruklu ve balar miferli olarak gsterilmitir. Dier varlklar ise, hep arka planlarnda gezegenler sistemi ve balarn n zerinde yddzlar olduu halde izilmilerdir. Uzmanlar bunlarn hepsinin soyut resimler olduu grnde 200

odalar ve birbiri iine giren avlularyla tam bir labirentti. Yazlarla ve esrarl ekillerle donatlm olan duvarlarda korkun suratlar ie riye girmi yabanclara ters ters bakyorlard. Yzba "Del Rio" y le ince dnceli biri deildi. Tapnak zemininde birok yeri hoyrat a kazdrd. Kudurmuasn a bir saldryd bu; onun o zamanki bu davran, bugn arkeologlar hl dehetle rpertmektedir . 1822 ylnda Londra'da Palanque hakknda kk bir kitap ya ynland, kimsenin ilgisini ekmedi. Dnya, uzak Meksika'daki ke iflere aldr bile etmemiti -te k istisna vard. Palanque hakknda ki yaz, Jean-Frdd6ri c von Waldeck adl bir kontun eline gemiti; kont, birazck zpr ama sevimli biriydi. Kitapta anlatlanlarn by sne kaptrverdi kendini, oralara mutlaka gitmeliydi. Gitti de. Palanque dolaynda oturan yerlilere harabelerin ortaya karlmasnd a kendisine yardm etmelerini Meksika hkmeti adna rica etti . Ama yerliler, parann ucunu gster bakalm, dediler. Uzaklardak i hkmet de kendisini ortada brakverdi. Zavall Kont Waldeck! Be parasz kalvermiti; ama yine de pes etmedi, yolundan dnme -

201

di. Bouc u scaklard a bunalarak , tufan andr r saanaklard a slana rak , orasn burasn sokan bcekler e katlanara k gnlerin i harabe lerde geirdi , dizleri stn e koyduu resim defterin e izimle r yapt . Kont Waldeck'i n kalm olduu yap bugn -yar sevgi yar alay be lirtisi olarak - hl "Kontu n Tapna " diye anlmaktadr . Waldeck'i n yapt krokilerde n gnmz e kalabilenle r yirmi bir paradr . Bunla r o zamanla r Londra'n n sekin ressamlarnda n biri olan Frederic k Cathervvood'u n eline geti. Bu ressam ayn zamand a tannm bir gezi yazar olan Amerikal avukat John Stephens e i birlii yapt, ikisi birlikte Maya kenti Palanque' a 1840 ylnda geldi ler. Onlar da kendilerinde n ncekileri n karlat koullar bekli yordu. Balta girmemi vahi orma n slakt ve buular sayordu; yo un bitki rts altnd a saklanm gibi dura n tapna k kalntlarn il kin bulamadlar . Cathervvoo d ile Stephens , daha nce Kont Waldeck'e konu t hizmet i grm olan harabey e yerletiler . Ressam ile gezi yazar , yava yava piramitler i ve trl renkle riyle parldaya n tanr heykellerin i kefetmey e baladlar . Karlar na kt cinleri n suratlar ve narin izgili vcutla r kt; rktc ba kl yzler ve ne olduu anlalmayan yzlerc e yaz iareti grd ler. Stephen s bunlar konuy a ilikin bilgisini ve gzlem yetenein i gsterere k nktelerl e dolu yarenlik havasnda bir slpla yazya 16 dkt. Frederic k Cathervvoo d da, ok zenle yapt resimlerl e onu n szlerin i ssledi. Cathervvood'un resim ktlarn a yapt i zimler birer belge deerindedir ; ayrntla r hibir fotoraf makinesi nin ekemeyece i dereced e ok ince izgilerle gsterilebildiinde n bu resimle r gnmz e kadar , emsalsiz almala r olmak zelliin i korudular . Catherwoo d ile Stephens'i n yaynlad iki kitap kamuo yunda hayranl k uyandrd . Sonund a insanlar , Orta Amerika'n n vahi ormanlanndak i harabelerl e ilgilenmeye balamlard . Bugn dahi Palanqu e ancak ksme n kaz yaplabilmi durumda dr. Krkl yllarda yaplan kazlarla "El Palacio " (Saray ) denile n ok etkileyici yaplar kompleks i ortaya karld . Tesis , birka plat formu n stnd e yer alr; her platformd a birok oda ve avlu vardr . Dayana k stunlard a bir zamanla r harika kabartmala r varm , bun larda n ancak parala r gnmz e kalabilmi . Bir Maya delikanls nn ayaklarnd a pate n var -uzmanla r olur mu yle ey diyorlar . Bunlar n pate n olmay p sandal olduklar kantlanmt r diyorlar , ayan altndak i kk yuvarlakla r da drt saysn simgeliyormu .

Burad a grle n eyin pate n ve say simgesi olup olmadn tart maya hi niyeti m yok - nk benim grmek iin bir ift gz m var. Arizona'd a yaayan Hopiler in gelenekse l sylentilerind e Palan que'n atalarn n bir kenti olduu ne srlyor . O zamanla r bura nn ad Palatquap i imi ve niversit e kenti gibi bir yermi. reti m 17 yeleri de uzayda n yere inmi tanrla r olan Katchinalarm. Palanqu e kentind e sz konus u ettiimi z sarayn yannda eitl i tapna k piramitle r var; bunla r bugn garip adlarla anlyor : Ha Ta pna, Yaprak Ha Tapma , Gne Tapna ya da Yaztl Tap nak gibi. Bt n bu adlar zamanmzd a taklm , bu yaplar kuranla rn kutsal yerlerin e nasl adlar verdiklerin i bilmiyoruz . Burad a en heyecan verici kefi yapmak , krkl yllarn sonlarn da Meksikal Arkeolog Dr. Alberto Ruz Lhuillier' e nasip oldu . Meksikal arkeolo g Yaztl Tapnak' n en yukardak i platform u s tnd e demed e hafif ykseke bir ek yeri sonra da bir drtge n par a grd. Drtgeni n iinde ikierli sra halind e yanyana dizili on iki delik vard. Dr. Ruz kaldra getirti p demedek i kalln ta yerin den kartt . Bir basama k grnd , sonra da bir merdive n boluu . Merdive n piramidi n iinde aalara iniyordu . Ancak imdi merdi ven boluu yukarya kadar ta ve molozl a doldurulmu durumday d. O halde birileri piramidi n dibind e bir ey saklam olmalyd . Merdive n boluunu n temizlenmes i ii 1949'da n 1952'ye ka dar srd. Sonund a kaz ekibi keli bir kapyla karlat . Kap bir el girecek kadar aralan p aralkta n ieri bir elektrik feneri uzat lnca kazy ynete n Dr. Ruz ieriye bakp grdklerin i arkasnd a dura n meslektalarn a anlatt . Bunlar onu n kaz raporunda n ayne n 18 aktaryorum: Bir eit buzdan maara gryordum; duvarlar ve tavan kusur suz dzlkte yzeyler gibi grnd bana; tavandan aa sarktlardan oluan kocaman perdeler sarkyordu, sarktlar damlayan, kaln mum 18 lar gibiydi. Deme ise kar kristalleri gibi panldyordu." Ta kapn n ardn a kadar almasnda n sonra tavanda n sarka n damlatala r paraland . Kaz ekibi imdi dokuz metr e uzunluun da, drt metr e geniliinde ve yedi metr e yksekliinde bir yeralt odasnd a duruyordu ; buras pirami t temelini n iki metr e altndayd . Demeni n en byk ksmn tek bir monoli t kaplyordu . Bu ta blok 3,80 metr e uzunlukta , 2,20 metr e enind e ve 23 santimetr e ka lnlktayd . Koca ta ktk tahmine n dokuz ton arlktayd .

202

203

Blokun stne garip bir kabartm a resim hakkedilmiti . Dr . Ruz'a gre kabartma , byk bir yer canavarn n maskesi stn e oturmu gen bir Kzlderili'yi gsteriyordu . Vcudunu n zerind e Palanque'tak i dier tapnaklard a da buluna n halarda n biri vard . Dr. Ruz , kabartmad a ayrca Quetza l kuunu ve yamur tanrsn n maskesin i de grd. Bunlarda n baka , hkmdarlar n adlarn ve baz tarihler i ieren birok yaz vard. Yani bu sanat eseri , Maya di ninde n sahneler i yanstyordu . Bu kabartmay a ilikin ne srlm yorumlar n hepsini bili rim. Bugn Msr tanrs Yum Kox'da n ya da Palanque' n son Ma ya hkmdar Pacal'da n sz edildiinde n de haberi m var. Son yir mi yln retici kitaplarnd a bu kabartm a hakknd a eitli grle r ortaya kt. Bense burada - tede n beri hep yaptm gibi - bir eg zoz gibi ate , gaz ya da scak hava kara n bir eyler gryorum . Sonra da asi veya kapsl cinsinde n bir nesne var. Bunlar n ortasn da da insana benzer bir grnt . Bu insan ne doru eilmitir ve iki eliyle bir aleti kullanmaktadr . nsan n ayaklar plaktr ve sol topuu basamakl bir makin e parasn n stndedir . Ayrca bu varln burnunu n nnd e bir duma n grmekteyim ; daha da nd e ana kiri bulunmaktadr . Btn bunlar , gzler nn e serilmek iste nen bir uan " retici" nin harika bir ustalkla taa hakkedilmi res minde n baka bir ey deildir . Bu niteliktek i eyleri gzden geirme m elbette ki uzmanlar n bak asna gre olmuyor ; byle davranman n kendin e gre avan tajlar var. Uzmanla r belirli bir alan iinde skp kalrken , ben dnya arkeolojisini n ve dnya mitolojilerini n verilerini bir araya getirebiliyorum . Sonras iin de bana sadece Hezekie l Peygamberi n Eski Antlama'd a yazl u szn tutma k kalyor: "manlarnzn grmek iin gzleri var - ve yine de hibir ey grmyorlar." ,

Kaynak a
Rajagopalachari, C: Rmyana. Bombay 1975. Roy, Chandra Protap: The Mahabharata, Drona Parva. Kalkta 1888. Kanjilal, Dlleep Kumar: Vimanas in Ancientlndia. Kalkta 1985. Josyer, G.R.: Vymaanila-Shaastra or Science ofAeronautics. Mysore 1973. Laufer, Berthold: The Prehistory in Aviatior; Field Museum of Natura l History. Anthropological Series, cilt 18, sa. 1, Chicago 1928. 6. Kanjilal, Dileep kumar: Fliegende Maschinen im alten Indien; Dniken, Erich von: Habe ich mich geirrt? Mnih 1985. 7. yazar yok: (Vanaparvan ve Sabhaparvan Mahabharata'nn paralardr.) : Vanaparvan, yet 168, 169 ve 173; Sabhaparvan, ark 3, yet 6-10 , 168-170, ark 9, yet 25-61 vs. 8. Kathasaritsagar . Lambhaka 7. Bl. 43, yet. 21-40; Dniken, Erich von: Habe ich mich geirrt? Mnih 1985. 9. ordan, VVolfgang: Das Buch des Rates Popol Vuh. Dsseldorf 1962. 10. Nicholson, rene: Mexican and Central American Mythology. New York 1967. 11. Prem, Hanns J., und Dyckerhoff, Ursula: Das alte Mexiko. Mnih 1986. 12. Makemson, VVorcester M.: The Book ofthe Jaguar Priest. Tizimin'in Chilam Balam kitabnn aklamal bir evirisi. NewYor k 1951. 13. Parrot, Andre: Assur. Paris 1969. 14. Parrot, Andre: Smer. Mnih 1960. 15. Dniken, Erich von: Der Tag, an dem die Gtler karnen. Mnih 1984. 16. Stephens, John L: Incidents of Travel in Central America, Chiapas and Yucatan, cilt 2, New York 1841. 17. Blumrich, Josef F.: Kasskara und die sieben Welten - VVeiBer Br enhlt den Erdmythos der Hopi-lndianer. Dsseldorf 1979. 18. Ruz Lhuillier, Alberto: The Mystery of the Temple of the Inscriptions; Archaelogy, Cilt 6, Cambridge/Mass. 1953. 1. 2. 3. 4. 5.

204

205

10. Blm KUTSAL KTAP PLAN TAHTASIND A

Eski Ahit'ten Bir Grg Tan - NASA ve ncil - Kutsal Metinler den Salanan Patent - "Maden Iltl Adam" - Hezekiel'in Kesin l m Saylar - "Tanrt'nn Grkemi" - atsz Tapnak - Gelecee Srek Av - Bizim Kuamz iin Kehanetler.

Gnmzd e dinda r kiiler , ncil'i iki yzyl ncesini n insanla rnda n daha farkl bir gzle okumaktadrlar . O zamanlard a da in sanlar , ncil metinlerin e bin yl ncesinin insanlarnda n farkl bak yorlard . Bunu kolayca kantlayabiliriz ; eski ncil metinlerin i bugn k evirileriyle karlatrma k yeter. Burad a -bi r yanl anlamay nleme k iin - heme n belirteyi m ki niyeti m asla Tanr'y a sorula r yneltme k deildir. He r eyden nce Tanr'y a inana n bir insan m ben . ncil'i , bir makiney i para para skercesin e gzde n geiriyo rum diye knadla r beni. Oysa moder n teologla r ayn eyi beni m ya

grr. "Tekerlekle r yle yaplmt r ki sanki bir tekerlek , teki te kerliin iinde gibidir." Bu tekerlekleri n dn yapmada n drt bir yana hareke t edebildi i zellikle vurgulanyor . Bu tekerlekleri n emberler i de vardr ve garip yaratkla r kanatlaryl a yerden havala nnca , tekerlekle r de havaya kalkmaktadr . Peygamberi n anlattn a gre , kanatla r aldayan sular gibi bir grlt karmaktadr : Bu acayip nesne ge ykselinc e kard ses bir ordunu n velvelesin i andrmaktadr . 1906 ylna ait bir Luthe r ncili'nd e bu nesneni n tm yaps zerind e gkyakut gibi bir eyin parldad , bunu n taht a benzedi i ve "bu taht n stnd e de insan andr r grnt e birini n oturduu " yazldr . Dah a ilk cmlesinde n itibare n bende heme n yanl anlalm teknolojile r arm yapm bir ncil metnidi r bu. Aslnda Hezeki el -ya da onda n ncekilerde n biri - ne grmt ? ncil'i okuya n inan sahibi kimseler , anlatlanlar bir hayal sayarlar. Ne var ki bun lar bir hayal olamaz ; nk Hezekie l yalnzca grdklerin i betimle mekle kalmyor, ayrca iittii korkun grltler i de anlatyor . s telik metni n daha sonrak i kesimind e ona yiyecek bir eyler de verili yor. O da bunlar alyor ve kendin i ok daha rahatlam hissediyor .

pabileceimden ok daha iyi ekilde yaptlar. Eski Ahit'te anlatlanlar arasnda en ok hayret uyandranlar dan biri Hezekiel Peygamber'e aittir. Hezekiel olaylar doruc a kendi azndan birinci tekil ahs kipiyle nakleder. ki yz yl nc e Hezekiel, tartmasz peygamber kabul ediliyor, szleri de kutsal sa ylyordu. Geen zaman iinde uzmanlar , Hezekiel'in kitabnn da ha eski orijinal metinlerde n yaplm karma bir derleme olduu ve 1, 2 3 sonradan eklendii kansna vardlar. Hezekiel'in anlattklarn bu kadar ilgin klan neydi? Sze ba
lar balama z bir eyin frtna gibi geliini anlatr ; o eyin etraf b

Peygamberin bu anlattklarn NASA'nn ynetici mhendisle rinden biri de -ad Josef Blumrich - ok ilgin buluyor. Anlatlan larn gerekte ne olabileceini merak ediyor. Deiik yzyllardan kalma birok ncil'i gzden geiriyor. Sonra da plan tahtasnn ba na geiyor. Tmyle Hezekiel'in anlattklarn a dayanarak ve uzay tatlar yapm bilgisinden yararlanarak sylenmi olanlar resim ha 4 line getirmeye balyor. Ona gre ana-gvde bir topa biimindedir . Tepede epeevr e her yan grebilen bir komuta yeri vardr. Buras peygamberin gk yakut diye niteleyip tahta benzettii yerdir. Dnya atmosferi iinde bu gvde, kendisine monte edilmi
drt helikopte r birimiyl e hareke t etmektedir . Rotorlar Hezekie l

yk bir bulutla ve ldayan bir parltyla kapldr. Tam ortada ate gibi bir ey klar samaktadr. Hezekiel daha sonra cilal tun gibi parldayan, dz ayaklar ve ayak tabanlar olan drt yarat anlatr . Bu yaratklarn her birinin drt kanad vardr. Bundan sonra da peygamber, yerde duran parltl tekerlekler i
206

Peygamber, sularn aldamasn andrr ekilde korkun grlt ler karan "kanatlar" olarak nitelemitir. ni takmlar olan dz ayaklarnn da tun gibi parldadn sylemitir . Kukusuz bu tat, bir yldzdan dierine uzak mesafeleri aabi lecek gte bir uzay gemisi deildir. Burada sadece bir ana uzay ge misi ile gezegen yzeyleri arasnda gidi gelileri gerekletirece k
207

ekilde imal edilmi bir tayc sz konusudur . Moto r gc , tat n ortasnd a buluna n bir ekirdek reaktrde n salanmaktadr . Bu re aktr n ayrlmaz paras bir soutucudur , bu da bir akkor grn m verir. Hezekiel'in , drt kat varln ortasnd a atee dnm kmr gibiydi diye tanmlad ite bu paradr . Bir nkleer moto run byle bir tatn iine asla konulamayacan , bu durumd a ev renin ve btn mrettebat n radyoakti f n etkisi altnda kalacan syleyecek olanlar a sadece atom denizaltlann hatrlatrm . Bu ge miler de nkleer enerjiyle gittikleri halde mrettebat hibir kt et kiye uramamaktadr . Her ey sadece bir teknoloj i sorunudur . Hezekiel'i n anlattklar iinde tekerlekle r zellikle ayrntldr . Buna gre tekerlekle r jantldr ve gitmek zere dn yapmaksz n her yne hareke t edebilmektedir . Tekerlekle r genellikle ne ve ar kaya doru dnm e hareket i yapar , ya da bir direksiyo n sistemin e balanmlars a sola ve saa kvrlarak dnmey i srdrrler . Burad a anlatla n tekerlekle r ise byle deil: Bunlar demir atm gibi olduk lar yerde kalyor ve yine de drt bir yne dnebiliyorlard . NASA'da bu tekerlekle r zerind e dnld ve sonund a yeni bir tekerlek tipi gelitirildi. Tekerlek , merkezinde n da doru eit li segmanlar a blnd . Her segman iki tarafa da dnebile n bir silin dirde son buluyordu . Bu tekerlek yaps her yne gitmeyi salyor ; hatta tekerlek , dingilini oynatmada n verevleme hareke t edebiliyor du. leri ve geri hareket i her norma l tekerlek gibi yapyor , yana ha reketlerd e ise yerle temas buluna n silindirler devreye giriyordu . NASA bu yapdaki tekerlek iin , 37.89947 numaral US paten tini de ald. Bir direksiyo n tarafnda n ynlendirilmede n her ked e helezo n izebile n bu tekerlek , belki de Mars gezegenin e inite kul lanlacaktr .

Fotoraflar : 1) Hezekiel Peygamber'in "Vizyon"lar (temsili resimler) . 2) "... ve uan nesnenin bacaklar dz ve cilal tun gibi parldar idi." 3) Hezekiel, tekerlekleri jantlaryla birlikte ayrntl biimde anlatyor . 4) Mhendis Beler, Hezekiel'in llerine gre "Tapnak"n rekonstrksiyonun u
byle yapmtr .

208

Benim iinse bu, Dny a tarihini n gecikmi bir nktesi . Byle bir tekerlei n icadn a ulalmasn salayan dnc e tmyl e Eski Ahit'e aitti . Dahas var: Peygamberi n uzun uzadya betimledi i o uzay tat tekrar orta ya kp Hezekiel' i alr ve onu uzak bir lkede "yksek , ok ykse k 5 bir daa" gtrr. Burad a heme n peygamberi n srail'e gtrld , ncil'd e de byle yazl olduu , isteyenin eitli basklard a ndi leri karlatrabilece i sylenecekti . Oysa "srail" szc o zaman ki evirmenleri n kendiliklerinde n yaptklar bir eklemedir . Orijina l metind e hibir yerde yoktur . steli k srail'd e ok yksek bir da da yoktur . Orada yukard a -peygamberi n anlat byle - bir adam var dr, "tun gibidir", yani metal ik nitelikt e parldamaktadr . Bu kii elinde bir ip ve bir l tas tutmaktadr . Hezekiel' e imdi olacak her eye ok dikkat etmesini ; nk buraya bunu n iin getirildiin i syler . Sonra neler olduun u herkes evinde ncil'i okuyara k renebi lir. Hepsi Hezekie l kitabnd a 40.-48 . baplard a yazl. Parldaya n ki iyle birlikte Hezekie l byk bir binan n lmn yapar. Bt n l mle r bir bir not edilir: Uzunluklar , genilikler , gney-kuze y do rultusun a gre corafi konumlar , merdivenler , hatta duvarlardak i sanat eserleri. Dikkatl i grg tan , bir de binan n nnde n aka n kk derede n sz eder; bu dere daha sonra koca bir rmak olacak ve deniz e dklecektir . Dah a ncek i teologla r bu anlatmd a bir tapna k hayali grd ler. Hezekie l gelecektek i bir Kuds'te , gelecektek i bir tapna an latm dediler . Televizyon programnd a Mhendi s Hans Herber t Beier'le bir grm e yaptm . Bu mhendis , Hezekiel'i n anlattklarn a dayana rak tapna k diye nitelendirile n binan n rekonstrksiyonun u gerek letirmiti . "Sayn Beier , siz uluslararas byk bir iletmed e ynetici m hendissiniz . Burad a yapm olduunu z bir model var. Aslnda nedi r bu? " "ok basit. Bu model Hezekiel'in tapnadr, 41. ve 42. baplar da anlatt tapmaktr." "Sznz kestiim iin zr dilerim . Bu model hi de bir tap F: 141 Yce Tanr'nn zinde

209

nak grnmnd e deil , daha ok bir stadyum a benziyor . Byle bir rekonstrksiyon a nasl gelindi? " "Aslnda buna bir tapnak denilmi olmas ok tuhaf. Rekonstrksiyon iin Hezekiel'in metnini esas aldk. in en ilgin yan da bu zaten; nk ncil'in hibir yerinde, Hezekiel Peygamber'in anlattkla rnda grlen nitelikte, ynla lm yok." "Hang i ncil' i kullandnz? " "ok sayda kaynaktan yararlandm. Bunlarn aralarnda ks men farkllklar da vard. Toplam olarak be kategoriye ayrdm otuz deiik nshay elden geirdim. En nemli sonular kardm kaynak ise, 1970 basks 'New American Bible - Yeni Amerikan n cil'i oldu." "Burad a da peygamber , dier ncil nshalarnd a grld gi bi, size bir bina kompleks i yapmn gerekletirece k nitelikt e kesi n lmle r veriyor mu? " "Olaanst kesinlikte lmler veriyor. Bunu bir rnekte akla yaym: Hezekiel ile rehberin bulumas ok gzel ayarlanmtr. Bu rehberin bir lm tas ve bir lm sicimi vardr..." "... Bu rehbe r ncil'd e 'tun adam ' diye anlatla n kii dei l mi? " "Evet ve Hezekiel oraya yle bir eyle getiriliyor ki peygamber onu 'Tanrt'nn grkemi' diye nitelendiriyor. Binann dnda buluulu yor, sonra da byk kapdan ieri geriliyor. Hezekiel ite burada ke sin rakamlar vermeye balyor. Benden iiteceiniz btn lmler ya Hezekiel'in verdii kesin l saylardr ya da bu saylarn toplamlar ve kartma sonulardr." "Grdm e gre tapna n konum u drt ana yn esas alna rak yaplm. " "Evet, yle. Konumu tastamam drt ana yne gredir. Hezekiel her kenar alt 'elle' olan kare biiminde odalar anlatr. Burada kasdettii byk elle, yani 53 santimetrelik uzunluk ls. Sonra da be elle tutan aralklar anlatr. Bereket versin toplam uzunluklar ve top lam genilikleri vermekte; bylece biz de btn lm verilerini topla mak olanan elde edebiliyoruz." "Dor u anladysam Hezekie l Peygambe r tun gibi parldaya n o kiiyle birlikt e binada n ieri giriyor; duvarlar n ve basamaklar n lmlerin i peygambe r yapyor , dileyen bunlar ncil'd e okuyabi lir... " "lmlerin hepsi ncil'de var. in asl ilgin yan, bu lmle-

tin tastamam bir uygunlukta olmas. Toplam be yz elle tutan bir l m sz konusu." "Metrey e vurursan z ne ediyor? " "Bir elle aa yukar yarm metre olduuna gre 250 metre kare ediyor. Tapnak binasnn kendisi yaklak 50 metre kare oluyor." "Burad a btnyl e teras biimind e bir yap var. Ortay a niye s t kapal bir tapna k deil de , st ak atsz bir yap kyor? " "in pf noktas da bu ite. Daha nce bu tr rekonstrksiyonlara girienleri apa oturtan yanlg, yapy hep atl olarak dnm olmalar. Zaten st kapal bir bina Hezekiel'in metniyle de bada myor. Anlatlanlarla badatrlabilen tek zm, yukarya doru s t ak bir binay gsteriyor. Nitekim Hezekiel de yap yukarya doru alabildiine geniliyordu'diyor ve birinden dierine geilebilen odalar dan sz ediyor." "Dor u hatrladm , ncil'd e de ok iyi okuduu m bir nokt a daha var: Peygambe r 'Tanr'n n grkem i bu binada n ieri girdi' di yor... ats bulunmaya n bir bina iin nasl olur da byle bir sz syler? " "Hezekiel aynen yle diyor: 'Tann'n n grkemi dou kapsnn zerinde belirdi. Byk bir suyun alts gibi aldyordu; Kebar Ir ma kysnda grdmn aynyd; evden ieri girdi ve evi doldurdu unu grdm..." "NASA'n n ef yapmclarnda n biri olan Josef Blumrich , Heze kiel'in anlatt tayc uzay gemisini n bir rekonstrksiyonun u ger ekletirdi . Siz , sayn Beier , bu zenl i almanz yrtrke n ve he saplarnz yaparke n Blumrich'i n yapmnda n haberda r mydnz? " "Haberim yoktu. Byle bir rekonstrksiyonun varln ancak a lmamn sonuna geldiimde rendim. Yani tapnak rekonstrksiyo nunu bitirmek zere olduum srada. in ho taraf, aradaki ilikinin balangta gzme hi arpmam olmas. nk ben sadece n cil'in paragraflarna bakp duruyor, oradan tastamam lm verileri alyordum." "NASA mhendis i Blumrich'l e bu arad a tantn z m? " "Evet, birka hafta nce ilk kez." "Beni doal olarak ok ilgilendiren bir kon u da sizin tapna k denile n binay a ilikin rekonstrksiyonunuyl a NASA elemann n ta t rekonstrksiyonunu n birbirin e uyup uymad? " "Birbirlerine harika denilecek derecede uyum gsteriyorlar. Hatta bu uyum, sayn Blumrich'i taslan daha da gelitirmesini salaya

210

cak karmlara yneltti. Bu da tapnan ok daha salkl olan l mlerinden kaynaklanyor. imdi sayn Blumrich, tayc uzay gemi sinin Dnya stnde bir yeri olduunu, dolaysyla tm akaryaktn tamas gerekmediini biliyor artk." "Sayn Beier , almalarn z hakknd a ok ilgin ve ok 6 salkl aratrmalar ieren bir kitap yazdnz. Bir-iki cmleyle sizin ve NASA elemann n almalarn n ne sonu verdiini syleyebilir mi siniz? " "Sonularn birincisi: Hezekiel Peygamber tarafndan betimlenen binann gerekten var olmu olmas gerekir. kincisi: Bu bina ne Ba- bil'deydi ne de srail'de; ok daha uzak baka bir yerlerdeydi. nc s: Benim almam, sayn Blumrich'in almasn donlad. Ayr ca Hezekiel'in harika bir gzlemci olduunu da dorulad; zamannn ve dilinin olanaklaryla yapt betimlemelerin ne kadar mkemmel olduunu ortaya koydu." O halde biz, bugn , birbirinde n bamsz iki mhendisi n yap m olduu gayet zenli aratrmalar a dayanarak , bir zamanla r nele rin cereyan ettiini gzmz n nn e getirebiliriz . Hezekie l bir ta yc uzay gemisine alnp 'ok ok yksek' bir dan tepesin e gt rlmtr . Orada tepede tapna k denilmi olan; ama gerekte ta yc uzay gemisini n bakm rampas olan bir yap vardr . Televizyo n grmesi byle olmutu . nsanlk , teknik an eiini ancaya kadar , umasn renin ceye ve yakn gezegenlere , hatta uzak sabit yldzlara ulama olana n anlayncay a kadar binlerce yl geti . imdi aadaki gibi akl yrtme k herhald e yerinde olacaktr : Aslnda bir peygamberi n bildirdikler i nedir? Gelece k iin yaplm bir kehanette n baka bir ey midir? Peygamber e rehberli k yapan ve tm verileri dikkatle not etmesi uyarsnd a buluna n u "tun gibi pa rldayan adam" , ne yaptn n elbette bilincindeydi . Hezekiel'i n ku ann teknolojide n de, uzay yolculuunda n da habersiz olduklar n biliyordu . Ama gelecekte bir zaman teknik ann balayabilece ini de bilmekteydi . Ve nihayet , Hezekie l Peygamber'de n sonra ge lecek olanlar n gzndek i perde kalkacak , iin asln mutlak a anla yacaklard . Peygamberi n anlattklarnd a gerekte neleri n kastedil mi olduun u bu insanlar anlama k zorundaydlar . Mesaj bize yol lanmtr . Eski metinler i mantkl bir bilgiyle aydnlatabilece k ve bir zamanla r cereyan etmi olaylarn aslnda ne olduun u anlayabile cek durumdak i kuak bizim kuamzdr .

212

Hezekie l -ya da ilk zgn metni yazdra n onda n nce her kim se - "tun gibi parldaya n adama" btn bunlar niye yazmas gerek tiini sorduund a verilen cevap ok anlamldr : "nk sana gstereyim diye buraya getirildin." Sonra made n gibi ok gzel parltla r saan bu yabancn n ok nl bir sz daha var. Peygambere , daha dorusu gelecek kuakla ra syledii u szleri herkes Kutsalkitap't a okuyabilir : "Ademolu, sen inat bir halkn iinde oturuyorsun; grmek iin gzleri var, grmyorlar; iitmek iin kulaklar var, iitmiyorlar."

Kaynaka Lang, Bernhard: Ezechiel - Der Prophet und das Buch. Darmstadt 1981. Torrey, C: Pseudo-Ezekiel and the original Prophecy. New Haven 1930. Smend, Rudolf: Der Prophet Ezechiel. Leipzig 1880. Blumrich, Josef: Da tat sich der Himmel auf - D/e Raumschiffe des Propheten Ezechiel. Dsseldorf 1973. 5. Dniken, Erich von: Strategie derGtter. Dsseldorf 1982. 6. Beier, Hans Herbert: Kronzeuge Ezechiel - Sein Bericht - sein Tempel seme Raumschiffe. Mnih 1985. 1. 2. 3. 4.

213

11. Blm TALAMI GEOMETR

Dolmenler-Menhiier - Piramitlerden ok Daha Eski - Zavall Pitagoras! - Ta anda Gelimi Geometri - Tepelerin- ve Koylarn zerindeki Nian izgileri - Sorudan Baka Hibir ey Olmayan Sorular - Zaman Kapsl - Gemiten Matematiksel Mesajlar Bugnn Gerei.

Menhirleri n klasik lkesind e -ya da Asteriks ile Obeliks'lerin * yurdunda - mant k tepetakla k olmaktadr . Burad a hibir ey hesaba kitaba uymuyor. Frans z Brtanya'snd a grlece k eyler nelerdir ? Arkeologla r ta dikmeler i be eide ayryorlar : a) Menhirler: Dik dura n talar , b) Dolmenler: Ta masala r ve Hu n mezar denile n by k mezarlar , c) Kromlekler: Yay biimind e dikilmi talar , d) Alignementlet: Kilometrelerc e uzana n sral ta bulvarlar , e) Ta emberler. ok eskiden beri dinda r kimseleri n inand bir efsaneye gre , nc yzylda Aziz Cornelius' u Romal askerler karalyormu . O da Tanr'y a yakarm ve bir muciz e gerekleivermi : Sevgili Tanr , Romal askerler i menhirler e dntrm . Askerler imdi byl e talam halde sonsuza dek duruyorlar . Bt n bu blgeni n dev boyutlu bir mezarl k olduu da sylendi. Gelgeleli m ne mezar bulunabild i ne de l veya llerl e birlikte gmle n teberilerde n biri. Dah a yeni zamanlard a bir eit vericini n sz konus u olduun u ileri srenle r de kt; nk menhi r dizileri kuvars tandand . Kuvars belirli ve hep ayn dalga uzunluund a titreir . Peki , bu tr bir taa vericisini kim planlam ve kullanm olabilir ?

(*) 214

Asteriks: Yldz iareti - Obeliks: Dik dura n ta. (.n )

Turistle r iin en ilgin olan , kukusuz sral talarda n meydana gelmi bulvarlar . Kermario'd a 1029 menhir , on dizi halind e sralanmtr ; 100 metr e genilii ve 1120 metr e uzunlu u buluna n bir alan kaplar. M6ne c yaknlarnd a 1099 ta, onbirli dizi olara k dzenlenmitir . Kerlesca n ta bulvar on dizide 540 menhirde n olumutu r ve Kerzehr o dolaynda on blok meydan a getire n menhirle r 1129 adettir . Bu veriler tam deil; ama bize bir zamanla r birilerini n ne kadar byk apta iler yapm olduun u sezdirmey e yetiyor. Bu arada unutmada n syleyeyim: C-14 zama n saptamas yntemiyl e Kercad o dolmenlerini n 5830 yllk olduu kesinlikle anlalmtr . Bylece en azndan , bu konud a daha ncek i yaynlard a ciddi cidd i ne srlm bir yn samalk kenar a itilmi oldu. Bak a grleri n yan sra ilkel gebe halklarn , eski alard a Avrupa'd a kocama n talar paralay p diktikleri, bunu da Msr'd a ve dah a baka yerlerde grkeml i mimar i antlaryla vne n Doul u halklar a ayak uydurma k iin yaptklar kabul edilmiti . Dier bir gr , bugnk Brtany a blgesini n tmyl e bir zamanla r Druitleri n kutsal lkesi olduun u savunuyordu . Oysa Druitleri n en parla k dnem i milatta n ncek i son yzyldr. Yani Druitle r tapnaklarn menhirle r blgesin e nakletmi olsalard , pekl tastama m tesisle r kurabilirlerdi . Geb e halklar a ilikin gr bir kenar a koyabiliriz; nk alt bin yl nce Msr'da , Avrupalnn kopya edebilece i ne pirami t vard , ne de baka bir gsterili yap. steli k bu gr n znd e de sakatlk var: Geb e halklar a topra a yerleik olmadklar iin bu ad vermiler . Oysa Brtanya'd a gerekletirile n megaliti k spe r iler iin topra a yerlemi bir toplumu n varl gerekli; nk bu ta hayaleti n meydan a getirilmes i -uzmanlar a inanlaca k olursa en aznda n bin yl srmtr . Son birka yldan bu yana menhi r dizilerinin, dolmenleri n ve ta emberleri n havada n fotoraflarn n ekilmesi, bilgisayarlar n hizmet e sokulmas , daha yeni bak alarn a orta m hazrlamtr . Bylece iin iine matemati k ve geometr i girmitir . imdi bu talar n araziye yle geliigzel konulmad , aksin e ncede n dnlm geometri k oyun kurallarn a gr e yerletirildikler i anlalm bulunuyor . steli k bu yerletirm e by k boyutlarda , hi de dz olmayan yrelerde , geni mesafelerd e yaplmtr . te birka rnek :

215

Le Mnec'i n batsndak i kromlekle r (yay biimi dikilmi talar) arasnd a iki Pisagor geni vardr; kenarlar birbirlerin e 3=4 = 5 ilikisi iindedir . Sisam adal Grek filozofu Pisagor M. . 532 yllarnd a yaad. Bu adam n Brtanya'd a taa insanlarn a ders vermi olmas olanakszdr . Pisagor retisin e gre , dik al bir gend e hipotens n (eik kenarn ) karesi , iki dik kenar n kareleri toplamn a eittir. Zavall Pisagor ! Senin bu yararl retini , sende n binlerc e yl nce Brtanya'd a uygulamlar . "Mani o I" dolmenini n yamuk biimli kenarlar uzatlrsa, yz yedi metr e sonra kesitikler i grlr . Bu yamuu n taban izgis i yakndak i menhir e uzatlrs a yan kenarlar n kesimesi yine bir Pythagora s geni meydan a getirir. "Doa Bilimleri'ne Bak adl dergide Dr. Bruno Kremer, baz ta yerletirmelerinin belirli l iaretlerine gre yapldn, daha mezolitik dnemde ok gelimi bir 1 lm tekniinin kullanldn vurgulamtr." Kreme r daha baka uyumsuzluklar a da dikkat ekmitir : "Le Mnec " ve "Kermario " uzun ta dizileri kuzeydo u ynnde uzanr , en uzun noktad a da "Petit M6nec " ta bulvarn a kavuur / Tepelerl e kapl arazid e mesafe , yuvarlak hesap 3,3 kilometredir . Bu mesafe ayn zamand a bir Pisagor genini n hipotensd r (eik kenardr) . "Le M6nec " ta dizisine bat ucunda n kuze y ynnd e bir izgi ekilirse , bu izgi 2680 metr e sonr a "Mane-Krioned" dolmenin e dayanr . Burada n altm dereceli k bir ayla izilecek baka bir izgi doruc a "Mani o I" menhirin e kavuur. Mesafe yine 2680 metredir . Bu nokt a bir ikizkena r gen meydan a getirir; yle ki hepsini n birbirin e uzakl ayndr . Yine altm derecelik bir ayla kenar uzunluklar 1680 metr e olan yeni bir ikizkena r gen ortaya kar; kelerind e "Saint-Michel , Le Nignol , Kercado " vardr. Le Nignol-Kercad o dorusu , yalnzca Kermari o ta dizisini iki eit paray a blmekl e kalmaz ; ayrca bu kesim noktas , Le M6nec-Peti t Mne c arasndak i mesafeni n hipotensn n tam yarsn gsterir . Bt n bunla r oyunmu gibi grnebilir , ne var ki hi de yle deil. Noktalar , birbirin e tam eit uzaklkt a ve tpat p birbirini n ayn a dereceleriyl e birbirleriyl e balantldr . steli k geni alanlar kapsaya n rnekle r sonu gelmeyecekmi gibi srekl i karmz a kyor. Bu konud a Dr. Kreme r yle diyor: "Vesilelerin ve ilikilerin okluu gz nne alndnda, megalitik tesislerin uzaydan organize edilmi bir planla kurulduklar konusunda hibir 2 kukuya yer kalmaz."

Burad a sadece uygulamal geometr i sz konus u deil. Dnya ' nn yuvarlak ekli , dereceler e blnmesi , aklk alar , rgtleme , planlam a ve daha bir yn ey iin iindedir . Locmariaque r yaknndaki "Le grand Menhi r bris6" (By k krk menhir) , 21 metr e boyuyla en yksek dikilitatr . yz ton arl vardr. Bu krk ta hen z ayakta dikili dururken , zerinde n farkl ynlere sekiz nian izgisi ekilmekte , bu izgiler ayn zamand a yerletirilmi baka talar n zerinde n de dmd z bir hat halind e gemekteydi . Bu dz izgilerde n biri Trevas yaknnda n balayp ksa bir mesafed e ky boyunca gidiyor , Morbiha n krfez i zerinde n Byk Krk Menhir' e ulayor, Quibero n koyunu on alt kilometreli k bir doru halind e kesiyor. Bu izgini n getii yerlerd e hep dikili talar bulunmaktadr . Dier bir izgi Quiberon'd a Saint-Pierre'i n gneyind e tek bana dura n bir menhirde n balayp Ouibero n koyunu n zerinde n geiyor , Byk Krk Menhir' i ve Gavrini s menhirin i aarak hedef i olan anakaray a ulayor. ngiliz profesrler i Tho m ile Thom , Byk Krk Menhir'i n ayakta durdu u zamanlarda , bt n bu nia n 3 noktalarn n plak gzle grlebilece i grndedirler. te burad a srekli tekrarlana n bir dnc e yanl var. Nede n ile sonu birbirini n yerini alyor. Megali t ann lgnlar, yz tonlu k koca heyulay , bulundu u yerden sekiz ayr yne nian izgi si olutursu n diye , o (pi) noktasn a dikmi olamazlar . Nia n izgiler i menhiri n dikilmesinde n sonra ortaya kmtr. steli k ancak tan yirmi bir metr e ykseklikteki tepe noktasnda n baklrsa , engebel i arazid e teki noktala r grlebilmektedir . Bu da bizim Ta a uz manlarmz n tan konulaca (pi) noktasn daha ncede n hesapla m olmalar zorunluun u gsterir ; aksi halde byle bir dev ta tam bu nian noktasn a ekmeler i hayli zor olurdu . O halde Brtanya'd a Ta a'nd a yaam atalarmz kim y netip ynlendirdi ? Bu megaliti k a insanlar tm gezegenlerde n ne istiyorlard ? Onlar drte n neydi? Matemati k ve geometr i bilgile ri nerede n kaynaklanyordu ? Hangi aletleri kullanyorlard ? Bu en gebeli arazid e sabit noktalar hangi l m teknikler i belirlemiti ? Bunla r hesaplarn hangi topografy a kartlarn a aktarmlard ? Han gi llerde ? Yklerin tanmas nasl organiz e edilmiti ? Ar yk lerin tanmas kn nasl yrtlmt ? Yamur altnd a nasl ? Topra k amu r iindeyken nasl? Menhi r dizileri niye farkl geni -

216

217

likteydi? Niye kimi yerde dokuzlu , kimi yerde de on birli veya on l diziler halindeydi? "Le M6nec " ta bulvarn n banda ve so nund a buluna n oval talarn anlam neydi? Corafi konumlar n be lirlenmesind e hangi pusulala r veya sekstantla r kullanlmt? Yapm iine balanmazda n nce plan iin ne kadar zama n ayrlmt ? Ne kadar i gcne gerek duyuldu ? Kalabalklar kim ynetti? Son s z syleme yetkisi kimindi ve niin onundu ? iler yaknlaryl a bir likte nerde geceliyor , k nerde geiriyorlard ? Barnm a yerlerinin , yiyeceklerinin kalntlar nerede ? Kemikler i nerede ? Bu megaliti k hayalet oyunu ne kadar srd? ki ii kua boyunca otuz yl m? Yoksa on ii kua boyunc a m? Elli ya da daha fazla kuak bo yunca m? Kesin emirler sonraki kuaa hangi yazyla iletildi ? Grld gibi aratrm a haritasn n stnd e kocama n beyaz lekeler var ve ortalkt a insan n bir disiplin iinde tek bana incele meler yapabilece i bir yer de grnmyor . Frans z Brtanya'snd a uzmanlar , ya yle ya byle ikilemi karsnd a teslim bayran ek milerdir . Ya tarihlemele r yanlt, ya da kuaklar boyunc a titizlikl e uygulana n bir plan var olmalyd. rnei n Gavrini s dolmenini n ya n M.. 4000 olarak gsterip ayn eskilii "Byk Krk Menhir " iin kabul etmeme k mantkszlktr . Sonut a her iki nokta da, tek i talar da kapsaya n bir kilometr e uzunluundak i bir nian izgisini n

tamamlayc parasdr. Megalitik a insanlar, uzay kapsayan bir planlamann tamamlayc paras olmayan bir eyi nasl tasarlayabi lirler? Eer talarn yerletirilmesi ii ayn zamanda yaplmadysa, bu durumda sonraki kuaklar tarafndan eski planlara gre yapl m olmalar gerekir. Hangisi? Ya o, ya bu. Gavrinis adacnda, Fransz Brtanya'snn en byk dolmen i bulunmaktadr . Dolmen denilince bizde koridorlu bir mezar anla lr; iinde lyle ilgili hibir ey bulunmam olmasna ramen bu byledir. Gavrinis dolmeni toplam 52 monolitte n olumutur. Bu arada u noktay belirteyim: Mayalarn takvim sistemi 52 yllk bir
zama n evrimin e dayanr ve Mayala r Atlantik'i n te yakasnd a bir

ka bin kilometre uzakta yaamlardr. Gavrinis'in 52 monolitini n zerinde tonlarca kk ta yl dr. Bu kk talar zamanla kum ve humusla rtlm, bylece or taya tmyle doal izlenimi veren bir tepe kmtr. Koridorlu me zar denilen yerin kefi de bu yzden ancak 1832'de olmutur; oysa
yerliler bu tepeni n yapay olduun u tede n beri bilmekteydiler . Ya-

218

pda kullanlm 52 monoliti n st ksmen garip gravrlerl e ssl dr. Bunlar birbiri stnd e parma k izleri gibi grnmektedir . Yer yer de ular sivrileen baltalar andrmaktadr . Birka yl nce , bir Brto n olan Guvenc'hla n Le Scouezec , bu garip "parmakizleri " ile "baltalarn " srrn zd , bunlar n matema 4 tiksel mesajlar olduun u gsterdi. Gwenc'hla n Le Scouezec , aada sadan balayarak 52 mono liti numaralad . Bu arada 21. monoli t dikkatin i ekti , burada "balta lar" garip bir dzen iindeydi . nce , sonra drt , sonra da be ve en alt srada alt rakamla rn buldu. Bunlar ondalk sisteme gre okunurs a 3456 sonucun u verir . Bunlar 21. monoliti n stndeydi . 3456'y bu sayya blerse k 164,57 sonuc u kar. Bu da, Gavrini s adacnn nnd e -gelgit e gre - sekiz ila on iki metre deniz yzeyini n altnd a buluna n ta emberi n evresi uzunluudur . Ta emberi n ap 52,38 metredi r ve - n e gariptir k i - yaz gndnm gnnd e Gavrini s iin azimu t denile n gney aklk as 52 derece 38 dakikadr . emberi n evre uzunluun u apn a blersek , nl Pi says 3,14 ortaya kacaktr . Kukusuz burada , Gavrinis'i n bina yapmclar lmlerind e as

la metre kullanmamlardr diye itiraz edilecek. Metreyle verilen l lerin yerine herhangi bir baka l birimi koyun, saylar farkl da olsa, aralarndaki orantlar deimeyecektir. Ve -rastlant da olabilir - 52,38 metre eski Msr'n kulland lyle 100 elle et mektedir . Gavrinis'te toplam 52 monolit kullanld. 21 . tata rakamla r vard. 52 ile 21'i toplarsak 73 eder. Ondalk sisteme gre tataki te mel say 3456 idi. imdi bu sayy 73'e bln, sonu 47,34 olacak tr. Rastlantya bakn ki Gavrinis adac 47 derece 34 dakika boy lam zerinde bulunmaktadr . Gerekte n ok artc bir durum ; nk kalkp Gavrinis'teki yapmclarn bizim boylam dereceleriyle hesaplar yapt elbette sylenemez. Gelgelelim yine de sonular tastamam ortada. Hokuspokus mu bu? Yoksa zaman yolcular m iin iinde ? Ayrca Gavrinis monolitleri stndeki iaretler, ivi yazsnda Babil rakamlar olarak da okundu. Gizemli parmakizleri de Msr dilinde anlamlandrld . Msrllarn 100 says iin kullandklar ia rete defalarca rastland .

219

Megaliti k ada bu insanlarn , Avrupa'y a uzak lkelerl e iliki ler kurmu olmalar gerekir; nk onlar n sembol yazs Ta a 'nn birok yapsnda karmz a kyor: rnein , Gavrinis'te n ku uuu yzlerc e kilometr e uzaktak i Newgrange'd a (rlanda) , ya da Gne y spanya'd a Antequer a yaknnda "Cueva de Menga"da ; ngil tere'd e Stonehenge'd e ve eitli Malt a tapnaklarnda . Bu arad a Stonehenge'i n astronomiyl e ilgili bt n tahminleri n yaplabildi i kozmik bir gzlem merkez i olduu anlald . yi ama Ta a insa n yllk takvime ilikin bilgileri reni p ne yapacakt ? Ona , rnei n Capella , Castor , Pollux , Vega ya da Antares gibi sabit yldzlar n y rnge srelerin i bilmeni n ne yarar vard? Bu saydm z yldzla r Stonehenge'd e gzlemlenmiti . Bu megaliti k a insanlarn n yldz larda n istedii aslnda neydi ? Ve uzak Gne y Amerika'd a Ant Dalar'n n tepesinde , Peru ' nun Cuzc o kenti yaknlarnd a koca koca ucubele r dizili duruyor ; bunlar n ne anlam a geldii bugne kadar bir trl anlalamad . Bu ta antla r ancak efsanelerl e anlalabili r oluyorlar ; gelenekse l sy lentiler , bunlar n tanrlar n eserleri olduun u sylyor. Dor u gr nen de bu herhalde . Bizlere bir mesaj , bir olgunluk snav braktla r bu "Ta a insanlar" . Bugn e kadar bir trl kavrayamadmz, anlayamad mz bir mesaj bu. Bence bizim Ta a'ndak i atalarm z yce tanrlarn a hizme t etmi , bu hizme t de galiba sadece bedava iilik yapmak olmutur . Bize bir olgunluk snav brakanla r "Ta a insanlar " deil , bir za manla r uzayda n gelerek Dnyamz ziyaret etmi olan o "retici " 5 denile n kimselerdi. Biri kar da, dnyadla r asla "parmakizi " ve "balta" eklind e mesajlar brakmazla r derse , ona uzaya yolladmz kendi mesajlarmz hatrlatma k isterim . 1972'de n beri bu tr bilgi ler uzayda yolculuk yapmaktadr . O tariht e Amerikalla r "Pionee r 10" adl uzay roketin i frlattlar, ardnda n da 6 Nisan 1973'te bunu n ikizi olan "Pionee r ll"i . Bu uzay yolcular , geen zama n iinde be milyar kilometrede n fazla bir mesafeyi geride brakm ve Gne sistemimiz i okta n terk etmi bulunuyorlar . Bunlar n iinde Gne sistemimiz i emati k olarak gstere n alminyu m levhalar var. Bilim adamlarm z bu alminyum levhalar altnla kaplattlar , bylece bin lerce yl varlklarn srdrmesini ve gn n birind e Dnyad uygar lklarn biri tarafnda n okunmasn salamak istediler . Gavrinis't e yaplar kuranla r ve Brtanya'd a geometri k dzenlemeler i yapanla r

da mesajlarn talara aktarmlar , bylece binlerce yl varlklarn srdrmesini istemilerdir . Biz ne yaptk? Grmezlikte n geldik ! Alayl alayl srttk ! Olanaks z mesajlar Dnyada n gnderme k iin yok yere kavgalar ettik. Bilime bir sorum var: Dny a gezegenind e akll yaratk hayat var m?

K a ynaka 1. Kremer, Bruno P.: Ma6 und Zahl in den Megalithdenkmlern der Bretagne; Natunvissenschaftliche Rundschau, 37 yl, sa. 12, 1984. 2. a.g.y: Geometrie in Stein; Antike Welt, 18. yl, sa. 1,1987. 3. Thom, A. und Thom, A.S.: Megalithic Remains in Britain and Brittany. Oxford 1978. 4. Le Scouezec, Gvvenc'hlan: Bretagne M6galithique. Paris 1987. 5. Dniken, Erich von: Die Steinzeit war ganz anders. Mnih, 1991. (Bu kitabnda, btn bu sorular yumana ilikkin ayrntl kaynaka mevcuttur.)

220

12. Blm PASKALYA ADASI'NI N DEVLER

Keif - Tanr Hollandallar - Thor Heyerdahl ve Kant Yetersiz Aletler ve Yarm Kalan Heykeller -

Olay , 1722 ylnda cereya n etti. Hollandal Amiral Jakob Rog geveen , Pasifik Okyanusu ' nda , ili kylarndan drt bin be yz ki lometr e uzakta yelken am gidiyordu . Gemicileri n sabrszlan p si nirlenmey e balad srada ufukta kc k bir ada grnd . Gn lerde n pazard ve Paskaly a yortusu gnyd ; o nedenl e Roggeveen , 1 adaya "Paskalya Adas" adn verdi. Kyda n kilometr e akta , yalpalayp dura n bir botu n iinde , bir adaln n krek ektiin i gr dler. Hollandalla r tek bana gelen bu adam gemiye aldlar . Adam gemiye kar kmaz gverted e derin bir saygyla yere kapak land. Gemicile r yar plak bu garip konuu n halin e atlar ve ona giysi paralar hediye ettiler . Gelgeleli m yabanc bunlar ne yapaca n bilmiyordu . Gemicile r onu n eline bu sefer atalla yemek ba

tede , kendilerin e gre gvenli saydklar yerde kaldlar . Yerlileri n gznd e Hollandalla r ok kudretl i ve sayg uyandra n "tanrlar " idi. Ne yazk ki Amiral Roggeveen , kaybedile n iki apa yznde n aday terk etti , hibir aratrmay a girimedi ve adadak i heykelleri n tarihi ne ilikin hibir bilgi derletmedi . Oysa yerlilerle konuara k parlda yan inci gzleri ve kocama n apkalar buluna n bu ta heykeller hak knda baz eyler renebilirdi . Bu heykelleri n neyi anlatma k istedi ini bugne kadar renebilmi deiliz . Norveli servenc i Thor Heyerdahl , ellili yllarn ortalarnd a Paskaly a Adas'na geldiinde , heykelleri n ou kyda devrilmi yat yordu. Dierler i ise omuzlarn a kadar topra a gmlm durum dayd ve ok sayda heykel de , yarm kalm halde Ran o Rarak u ya nardan n lav duvar iindeydi . Paskaly a Adas , bugn siyasal bakmda n ili'ye aittir. 118 kilo metr e kare yzlm vardr , en yksek yeri deniz yzeyinde n 615 metr e yukardadr . Bu kk ada volkanik kkenlidir ; o nedenl e de ok az bir aa varlna sahiptir . Gee n yzylda durumu n farkl ol duunu , adan n sk ormanlarl a kapl bulunduun u okudum . Byl e bir eyin olabileceinde n kukuluyum. Kraterleri n yamalarnd a binlerc e yl nce de tek aa yoktu; kraterle r aras blgede ise bal

verdiler ve "ham ham" yapmasn istediler. Fakat yerli gzlerini fl dr fldr dndrerek elindeki atal srmaya koyuldu. ok geme den de gemide bulunmakta n ok holand, tanrlarn bir gemisind e olduunu sanyordu. Hollandalla r adamdan kurtulmak iin kaba kuvvet kullanmak zorunda kaldlar . Daha sonra Amiral Roggeveen, adacn evresini dolat ve drbnyle baknca kocaman kocaman yzlerce ta heykel grd. Kendisini hayretler iinde brakan bu heykellerin parldayan ok iri gzleri, balarnda da pas krmzs acayip apkalar vard. Paskalya Adas kefedilmiti. Ertesi gn yz elli adam kyya kmay gze ald. Etraflar he men cokulu bir kalabalk tarafndan kuatld; yerliler gemiciler e sokulmak istiyor ve nlerine eit eit hediyeler yyorlard. Hol landallar tehlike kokusu sezip bu bunaltc kuatmada n kendilerin i bak ekerek, silah atarak kurtardlar. Silah sesleri zerine yerli ler, gemicilerin nnde yerlere kapandlar , yeniden kprdanmay
gze aldklarnd a ise srn e srn e geri ekildiler ve en az on ad m

ta girmemi bir orman iin yeterli alan bulunmamaktadr . Bilim adamlarn n karsna burada dikilen birinci sorun, al ma teknii oldu. Nasl olmutu da adallar toplam alt yzden fazla kocaman heykeli volkantandan yontup yapabilmilerdi ? Thor Heyerdahl , byk bir azimle, bu sorunun cevabn arama
2

ya koyuldu. Krater duvarndaki ta paralar iinde yzlerce ilkel

222

alet buldu, bunlar geliigzel etrafa salmt. ok sayda ilkel ale tin bulunmas olgusundan, ka kii olduklar kestirilemeyen bir y n insann, burada talk yapt karmna vard. Sonunda da bu Norveli, bir grup adalyla birlikte, yapmna balanp braklm bir heykelin yontusuna giriti, ilkel el aletleri kullanlyordu. Sonra da konuya ilikin yaynlarda okuduuma ve szne gvenilir baz ele tirmenlerde n iittiime gre, Heyerdahl ile Paskalya Adallarda n oluan ekibi, gya bir heykeli yapmay baarmlar. Doru deil bu. Adallar avular kan iinde kalncaya kadar ilkel aletlerini kullan dktan sonra bu iten vazgetiler ve ie yaramayan aletlerini de b raktlar .

223

Doru olan ise, Thor Heyerdahl n on sekiz gnlk bir ura tan sonra , kk bir heykeli aa kiriler kullanarak , heyamol a yn temiyle yerde kaydrma k suretiyle tamay ve havaya dikmeyi baar - masdr . lkel el aletlerini n bulunmasyl a bir teori pratik olarak kantlan m grnyor . te aletler karmzda , daha baka bir eyler iste meye gerek var m? Biz insanlar tede n beri kolayca tatmi n oluruz ; neml i olan bir zm e kavumamzdr . Paskalya Adas'nd a defa larca kaldm , yarm kalm heykelleri n bulundu u talar defalarc a inceledim , ltm . Bunlar Rano Raraku'nu n krateri iinde , kimi yatay kimi dike y konumd a saa sola dalmt ; bazsna daha yeni balanmt , baz s ise yar yarya tamamlanm haldeydi . Lavlarda n tek tek heykelle re olan mesafeyi ltm ; en yakn duranl a lav arasnd a 1,84 metr e vard , bu aralk baz talarda 32 metrey e kadar byyordu . En m kemmel cevaplarl a dahi tatmi n edilemeye n biri olarak , ben bylesi bir mesafede n ilkel ta aletlerle kaskat lav kitlesinde n yontula r ya plabileceinde n kukuluyum . lkel ta keski kullanld kuram an cak baz kk heykeller iin geerli olabilir; lav kitlesinde n hayl i uzakta buluna n kocama n rneklerd e byle aletlerle yontu yapmak , herhald e ok zahmetl i olacaktr . Ben baka bir model nereceim . Bir zamanl ar Paskalya Adas'nd a birilerini n elinde baz aletle r vard; bunlarl a ta keskilerle yaplabildiinde n ok daha kolay ekil de lavdan parala r kesilebiliyor ve bunlarda n heykeller yontulabili yordu. Ne var ki sert aletler de krelir , krlabilir ya da bu aletleri n nasl kullanlacan bilen rahiple r srlarn korudular . Gn n birin de adallar yeni balanm ve yar yarya bitirilmi heykelleri n bulun duu yeri buldular . Tamamlanmas en kolay gibi grnenler i seip bu yarm kalm modeller e ilkel keskileriyle aylarca eki salladlar . Var gleriyle uratlar , ama onlar n bu uralar iki yz kada r olan ta heykele sinek srmas gibi geliyordu . Talar direnmektey di; yle ki sonund a kaygszca gnlerin i gn etmeye alm adalla r bu bouna abalarnda n vazgetiler , ilkel el aletlerin i bir kenara fr latp maaralarn a ve kulbelerin e dndler . Konuy a byle bir bak asyla yaklanc a Heyerdahl' n buldu u ilkel el aletleri heykelleri n yapm iin bir kant olmuyor , aksin e bunu n tam tersini n heykelleri n yaplamayn n kant oluyor. Eer

224

heykelleri n yapm tamamlanm olsayd , elbette byle bir tersine karm yapamazdm . Ne var ki heykeller , kimi yerde kimi ayakta , saa sola yaylm halde karmzda , iki yz tane , hepsi de yarm kalm. Boa gitmi zorlu aban n rn hepsi de ve her geen gn durduklar yerde biraz daha harap olup gidiyorlar . Peki , heykeller adan n engebeli yrelerin e nasl tanabilmiti r acaba ? Bir Frans z dergisi , akl sra benim tezimle alay etmek iin bu heykelleri n Dnyadla r tarafnda n yapldn , sonra bunlar n uzay gemilerini n altna aslarak durduklar yerlere tanm olduklarn yazmt. Gln olmasn a gln , ama bylesine sama dncele r bende n kaynaklanyo r deil. Byle bir ey benim hibir kitabmd a yok. Olamaz da. Dnyadlar n ellerini bu ie bulatrmalar ve srf enlik olsun diye ta heykelleri sahil boyunc a dikmeler i iin hibi r nede n yok. Acaba asl heykel imalatlar yerliler bu ii nasl yaptlar ? Bir bilgisayar benzetim i gsterdi bunu. Belki de gerek asitler i vard ellerinde ; bununl a en aznda n heykelleri n kaba gvdelerin i ka yalarda n koparp , karabilirlerdi . Niteki m Gne y Amerika'd a nka - larn geleneksel sylentileri , baz bitkilerde n elde edilip talar yu muatmad a kullanla n svlardan sz etmektedir . Dah a sonraki ince iilik ta keskileriyle yrtlyordu . Heykelleri n durduklar yerlere tanmalar iin , ille de sk or manla r ve ynla aa merdan e gerekmez . Tek bir salam kalas ve atall bir srkla bu i grlebilir . Heykele bir miktar ip sarlr , son ra heykele sal sollu iki eri kalas balanr , bu eri kalaslar kzak ilevi grecektir . Heykeli n boynun a bir ip dmleni p bu ip, atall srn atalnda n geirilir. Bu ekilde bir kaldra yaplm olur . Heykeli n n ksm hafife yukar kaldrlr , o zaman eri kalaslar dan tr heykel bir metre kayar. Bu sefer ip gevetilir; srk dikle - tirilip birka metre illeri kaydrlr. Yeniden bir "heyamola " yapl r ve heykel birka metre daha ileri gider . Heykeli n dikilecei yerde , eik rampas buluna n bir dzlk ha zrlanr. Buraya getirilen heykele ilk i olarak apkas taklr. Bu apkalar Rano Karak u kraterini n tamda n deildir , bir eit ak l ocanda n karlmtr . Kk talarla krmz toprak karmnda n olumutu r ve yamalarda n aa kolayca yuvarlan p getirilebilmek tedirler . Ancak bu balklar yine de hayli byktrler . Ta paralar ara1 / Yce Tann'nn zinde 225

snda evresi 7,60 metre , ykseklii 2,18 metr e olanlarn buldum . Dorus u sayg uyandra n bir kafa bykl bu. Kend i kendim e y nelttii m sorularda n biri de, Paskaly a Adas heykellerini n niye he p krmz apkal olduudur . Bunla r neyi simgeliyordu ? Yerlileri bir zamanla r byle kocama n krmz apkalar olan birileri mi ziyare t etmiti ? Ya da onlar a balksz heykelle r tamamlanmam gibi mi gelmiti? Bunu anlamas gerekte n ok zor; nk adallar , apka dan filan vazgetik , zerlerind e doru drst giysi bile tamyorlar . apkalar , kalaslar n ve iplerin yardmyl a kafann stn e skca yerletirildikte n sonra , heykelin altna kk kk talar srlr . Heykeli kaldrmada , yine atall srk kaldra olarak kullanlr . Hey kel biraz kaldrldka, altna yeniden kk talar konulur . Bylec e heykel yava yava dik duraca k durum a getirilir. Dik durunc a da et raf pekitirilir . Heykel dikilmitir . Ger i heykelleri n imdi durduklar yerlere uara k geldiklerin i anlata n iki efsane var. Ama bunlar a hi deinmedik . Bu iin Dnya dlar ve hokuspoku s olmada n da pekl yaplabileceini gster mek istedik . Yine de Paskaly a Adas'nd a birok soru cevapsz kalmtr . Bir an iin alt yz heykelin , ta keskileriyle lav kayalarnda n ger ekte n yontulduun u gz nn e getirelim . Tata n heykel yontm a iinde en iyi ta ustas dahi yanl bir vuru yapama z m? Bir st

dudak paralanp bir burun kanad kopamaz m? Ya da bir gzka pa yarlamaz m? Ne var ki Paskalya Adas'nn heykel sanatla r tek kusur ilemeden almlardr; her eki vuruu, her sefe rinde hep yerine oturmutur ; kusur denilebilecek bir eyden en ufak bir iz yoktur . Fakat yontu yaplan yerde krpnt olur. Lav talaryla heykel ler arasnda kalan mesafeyi ltm. 32 metre uzunluu, 1,84 metr e eni olan bu aralkta pler havaya uamazd. Ta krpntlar nerey e gitmiti? Sorularn asl en zorlusu da u: Bu ok zahmetli zorlu alma ne diye yaplmt? Hi kimse yzlerce heykeli talardan yontup binbir zorlukla adann epeevre kylarna tayarak, kafalarnn st ne iki metre boyunda apkalar oturtup parltl incilerden gz yapa rak, nceden hazrlanm dzlklere bu heykelleri srf byle ileri becerebildii iin dikmez . Ne yapaym ki sorular soran bir beynim var ve en iyi cevaplar bile reddetmede n duramyorum .
226

Paskaly a Adallar bu heykellerl e kimi betimleme k istediler ? Bir nderlerin i mi? ok deer verdikler i atalarn n soyu tkenmi rkn m? Hayr , bunla r olamaz . Ada halk tede n beri barsever , rahatm a dk n insanlardr . Yumuak yz izgileri, bt n Polinez yallar gibi yass burunlar , siyah salar , hafife ikin dudaklar var dr. Gzler i bade m biimindedir , eneler i yuvarlakadr . Buna karlk heykelleri n smsk kapal inceci k dudaklar , uzun sivri burunlar , derin e kam gzleriyle daha ok robot a ben 4 zer donu k suratlar vardr. Yani adallar n atalarnda n bambak a eylerdir . Paskaly a Adas heykellerini n biraz hayvanca , biraz ahmak a grne n suratlar , Dnyad a hibir kltr evresine uymamaktadr . Ne bugnk Meksika'dak i Tula heykelleriyle bir yaknl vardr , ne ayn lkeni n ovalarndak i i dudakl , yayvan burunlu , kafalar miferli heykelleriyle, hele Mayalar n ve Ant Dalar halklarn n yu muak dudakl , ukur yanakl , kartal burunl u profilleriyl e yaknl sz konus u bile edilemez . O halde Paskalya Adallar ta heykeller de kimi anlatma k istemi olabilirler ? Bylesin e derin sayg gster dikleri kimlerdi ? Bu eserleri yapmay a onlar iken hangi inantr , hangi drtdr ? Yerliler bu kck adalarn "Dnyan n gbei" diye nitelen 5 diriyorlar. Byle bir adn konulmas , ancak baka lkeleri n varl

nn bilinmesiyle olabilir. Oysa Paskalya Adas'nn bin be yz kilo metre evresinde minik bir adadan baka kara paras yoktur, on dan sonra da git gidebildiin kadar, hibir kara grlmez . Fransz Brtanyas'nd a birka paraya ayrlm "Le grand Men hir bris6". (Byk Krk Menhir) vardr. Bu ta yzlerce ya da bin lerce yl nce dikili dururken , tepesi yerden yirmi bir metre yksek teydi. "Byk Krk Menhir", granittendir ve yaklak yz ton arl vardr. Paskalya Adas'nda ise yirmi iki metre yksekliin de, yani Brtanya'daki devden bir metre daha yksek heykeller var. Buna ramen akl banda kitaplarda en ar heykellerin otuz ton ektii yazldr. Bunlar daha ksa olan "Grand Menhir bris6"den oh defa daha hafif mi oluyorlar ? Onlar adalarna "Dnyann gbei" adn vermiler ve bugn hl bunu her yl bir halk enliiyle kutluyorlar. Bu bayramda cesur delikanllar, kynn andaki kk bir resif kayalnn stn de duran bir yumurtay bulup krmadan adaya getirmek zorundadrlar . Aslnda bu yumurta, bir "ku-insann" yumurtasym, enlik de

227

onu n ansn a dzenleniyormu . Yirmi yl kadar nce ben de, adad a gze arpmaya n bir akl ynn n altnd a talam yumurtala r bul mutum . Bir metrey e varan aplaryl a pek kocamandla r ve beledi ye bakann n kesin bir dille vurguladn a gre buna benzer nesne leri eskiden adan n merkezind e de bulmular . Mitolojidek i bu benzersi z ku-insan n talard a ebediletirilme si kukusuz ok doal: Onu esrarengi z bir melez olarak tasarlam lar; vcudu , elleri , ayaklar , parmaklar insan gibi; ama uzun gagal bir ku kafas var. Paskalya Adas'nda , tm Dnya'd a karmz a milyonlarc a kez kan petroglifler , kaya resimler i de var. Bizim Ta a atalarmz , parme n ve tuvalet kd olmaksz n yaamak zorund a kaldklarn dan , yeryzn n her yannd a mesajlarn talara kazmlar ; byle ce de gelecek kuaklara , neleri n kendilerin e ok nem i grnd n bildirmilerdir . Paskalya Adas'nd a petroglifleri , rnei n duvar - cklar m tamamlaycs olan yuvarlak byk kayalar n stnd e gre bileceini z gibi; onlar maara duvarlarnda , hatta deniz kysnd a paralan p yok olacaklar gn sessizce bekleye n byk kayalar n yzeylerind e de bulabilirsiniz . Aralarnd a tebeirle izilmi gibi olan acayipler i de vardr. Ne olabilir bu? Bir balk m? Bir iei n tomurcu u mu? Ya da teknik bir mekanizman n ematik betimle mesi mi? Hayal gc olan kimse bu kaya resmini n ardnd a bir jet motorunu n yapsn heme n grebilir: nde hava girii vardr , sonr a darala n jet subaplar gelmekte , ortad a atelem e akm bulunmak ta, arkada da dar ama giderek genileye n egzos borusu yer almakta dr. Hatt a bir yakt sistemi emas bile unutulmamtr . Bu -zellikl e vurgulama k isterim - bir elence , bir oyalanma dan baka bir ey deil; ama bir yn soru srada beklerken , bu ka- darck bir aykr dnmeni n bir zarar olmasa gerek . Paskalya Adas heykellerini n birkand a boyunlar a asl k k tahta levhackla r vard , bunlar ok eskiden kalm olmal. ' Levhala rn stndek i yazlar deifre edilme k istendi ; fakat ortaya anlaml hibir ey karlamad . Altml yllarda Paskalya Adas levhacklanndak i yazyla Mo hendjo-Dar o kkenli bir yaz arasnd a bir yaknlk kefedildi ; bu ya z bugnk Pakistan'd a Indus vadisind e bir zamanla r yaam eski bir kltr e aitti. Ancak zama n konusund a bir paralelli k kurulama d. Paskalya Adas'n n iskn edilmesi , uzmanlar a gre Milatta n son-

228

ra yaklak 350 yllarnd a olmutu ; oysa Mohendjo-Dar o kltr bunda n bin yl ncesin e aitti . Paskalya Adas'n n gemii zerind e kasten durmuyorum ; bir zamanla r savam olan uzun kulakl denilenlerl e ksa kulakl deni lenleri de anlataca k deilim. nk bu yklerin , herhang i bir ne denle yzlerce heykeli epeevr e adan n etrafn a dikmi , bunu da adeta herhang i bir tanr tarafnda n kefedilmey i beklercesin e yap m olan ilk sanatla r kuayla doruda n hibir ilikisi yok. Paskalya Adas'na ilikin en yeni teori , Alman arkeolog u Kur t 6 Horedt' e ait. Bu arkeolog , eski Cermenleri n Run yazs ile Paskal ya Adallar n komik yazs arasnd a dikkate deer uyumla r kefetti . Kuzey Schleswig'd e Gallehaus't a 16. ve 17. yzyllard a iki satrl k bir yaz bulunmutu ; yazda topla m dokuz iaret vard. Bu harfler den yedisi , heme n heme n ayn biimd e Paskalya Adas tahta levha cklarnd a da vard . Bu tahtalar bin be yz yl nce Paskalya Adas'ndak i heykel lere Kuzey Cermenler i mi asmt? Arkeolog Kurt Horedt' e gre , bu gr n benimsenmes i tatan devlerin yz izgilerin i de akla maktadr . Paskalya Adas heykellerini n krmz apkalar da, Cer menleri n kzl sah balaryla zde olabilir . O halde "Yce Tanrlar " eski Cermenle r miydi? Belki de bir deniz kazasn a uramlard . Heykeller i epeevr e ada kylarn a dikmeleri , geecek gemileri n dikkatin i ekme k iin miydi? Rastlan t sonuc u blgeye gelmi baka Cerme n gemilerini n tayfalarnd a merak m uyandrma k istemilerdi ? Bu gr hi de kt bulmuyorum . Bam artaca k olan bir soru var: Gne y Denizi'n e Cermenle r nasl ulatlar ? Kolumbus ' tan ok nce hem de! yle ya, Gne y Deniz i Cermenleri n evleri nin nnd e deildi - yoksa , bilmedii m bir ey mi var?