1. Phn bit ti chnh v tin t Trong kinh t hc, ti chnh c hiu l cng vic qun l tin t.

. i vi mt quc gia, nh nc ta chng hn, cng vic ny c giao cho B Ti chnh. Cng vic ti chnh ca mt nh nc c nhim v iu phi quan h kinh t gia nh nc v cc n v kinh t, quan h kinh t gia cc t chc ti chnh trung gian (nh ngn hng, qu tin t) vi cc t chc kinh t phi-ti chnh, quan h kinh t gia cc t chc kinh t vi nhau v quan h kinh t gia nh nc vi cc nc khc (quan h ti chnh quc t). Ti chnh c chc nng phn phi qu tin t v gim st kim tra qu trnh vn ng ca cc ngun ti chnh v vic s dng cc qu tin t. Di gc nhn kinh t hc, tin hoc tin t c hiu l cc th c chp nhn rng ri lm phng tin trao i. Tin c phn thnh hai loi: 1) Tin khng c gi tr c hu (hoc cn gi l tin php nh): l tin giy, v, 2) Tin c gi tr c hu: v d in hnh l vng, bc,Tin thc hin ba chc nng l: phng tin trao i, bo tn gi tr v l phng tin hch ton ti chnh. Tng khi lng tin hin c trong nn kinh t c gi l cung tin cn khi lng tin cn c gi l cu tin. Th trng tin t cn bng khi cu tin bng vi cung tin (th cn bng cung-cu tin t). Tin giy (tin php nh) c th b lm pht (inflation). S lm pht tin giy xy ra khi c s gia tng lin tc ca mc gi chung trong nn kinh t. Ngc li, hin tng mc gi chung lin tc gim c gi l gim pht (deflation). tin t l phng tin thanh ton trong nn kinh t:ha t(vng ,bc,kim loi qu),tn t(tin giy,tin kim loi),bt t(tin gi ngn hng nh sc,th tn dng),tin in t(atm...) ti chnh: l vic chuyn vn (tin t) t ngi cho vay ti ngi i vay,t ni tha vn ti ni thii vn Ti chnh l nghip v cho vay v i vay, nhn gi tin, v tin tng ng tin- i vi ngn hng, hoc l qu trnh chi tiu, xut tin, hoc tin tng ng tin- nhp tin... cho cc hot ng SX-KD i vi doanh nghip tin t l 1 hng ha c bit: c chc nng lu thng, l th dng trao i ly hng ha v dch v nhm tha mn bn thn v mang tnh d thu nhn (ngha l mi ngi u sn sng chp nhn s dng). Tin l mt chun mc chung c th so snh gi tr ca cc hng ha v dch v Ti chnh l phm tr kinh t, phn nh cc quan h phn phi ca ci x hi di hnh thc gi tr. Pht sinh trong qu trnh hnh thnh, to lp, phn phi cc qu tin t ca cc ch th trong nn kinh t nhm t mc tiu ca cc ch th mi iu kin nht nh. Tin t l hng ho c bit, ng vai tr vt ngang gi chung; c tch ra khi hng ho mt cch t pht, mt giai on lch s nht nh. Trong cc hnh thi x hi c xa, khi sn xut hng ho cha pht trin, vai tr tin t do nhiu hng ho thc hin (da th, ng cc, sc vt), dn dn vai tr chuyn

sang cc kim loi qu (vng, bc), p ng mt cch tt nht cc yu cu ca hng ho tin t 2. Tn dng l mt phm tr kinh t v n cng l sn phm ca nn kinh t hng ha. Tn dng ra i, tn ti qua nhiu hnh thi kinh t - x hi. Quan h tn dng c pht sinh ngay t thi k ch cng x nguyn thy bt u tan r. Khi ch t hu v t liu sn xut xut hin, cng l ng thi xut hin quan h trao i hng ha. Thi k ny, tn dng c thc hin di hnh thc vay mn bng hin vt - hng ha. V sau, tn dng chuyn sang hnh thc vay mn bng tin t. Cho vay, cn gi l tn dng, l vic mt bn (bn cho vay) cung cp ngun ti chnh cho i tng khc (bn i vay) trong bn i vay s hon tr ti chnh cho bn cho vay trong mt thi hn tha thun v thng km theo li sut. Do hot ng ny lm pht sinh mt khon n nn bn cho vay cn gi l ch n, bn i vay gi l con n. Do , Tn dng phn nh mi quan h gia hai bn - Mt bn l ngi cho vay, v mt bn l ngi i vay. Quan h gia hai bn rng buc bi c ch tn dng, tha thun thi gian cho vay, li sut phi tr,... Thc cht, tn dng l biu hin mi quan h kinh t gn lin vi qu trnh to lp v s dng qu tn dng nhm mc ch tha mn nhu cu vn tm thi cho qu trnh ti sn xut v i sng, theo nguyn tc hon tr. c im cc hnh thc tn dng Trong nn kinh t th trng tn dng hot ng rt a dng v phong ph. Tu theo tiu thc phn loi m tn dng c phn thnh nhiu loi khc nhau. 1. Thi hn tn dng. Cn c vo thi hn tn dng, tn dng c chia ra ba loi: tn dng ngn hn, tn dng trung hn v tn dng di hn. + Tn dng ngn hn: l loi tn dng c thi hn di mt nm v thng c s dng cho vay b sung thiu ht tm thi vn lu ng v phc v cho nhu cu sinh hot ca c nhn. + Tn dng trung hn: l tn dng c thi hn t 1 5 nm, c cung cp mua sm ti sn c nh, ci tin v i mi k thut, m rng v xy dng cc cng trnh nh c thi gian thu hi vn nhanh. + Tn dng di hn: l loi c thi hn trn 5 nm, loi tn dng ny c s dng cung cp vn cho XDCB, ci tin v m rng sn xut c qui m ln. Tn dng trung hn v di hn c u t hnh thnh vn c nh v mt phn ti thiu cho hot ng sn xut. 2- i tng tn dng. Cn c vo i tng tn dng, tn dng c chia thnh hai loi: tn dng vn lu ng v tn dng vn c nh. + Tn dng vn lu ng: l loi vn tn dng c s dng hnh thnh vn lu ng ca cc t chc kinh t, nh cho vay d tr hng ho, mua nguyn vt 52

liu cho sn xut. Tn dng vn lu ng thng c s dng cho vay b p mc vn lu ng thiu ht tm thi. Loi tn dng ny thng c chia ra cc loi: cho vay d tr hng ho; cho vay chi ph sn xut v cho vay thanh ton cc khon n di hnh thc chit khu k phiu. + Tn dng vn c nh: l loi tn dng c s dng hnh thnh TSC. Loi ny c u t mua sm TSC, ci tin v i mi k thut m rng sn xut, xy dng cc x nghip v cng trnh mi. Thi hn cho vay l trung hn v di hn. 3. Mc ch s dng vn. Cn c vo mc ch s dng vn, tn dng c chia lm hai loi: tn dng sn xut lu thng hng ho v tn dng tiu dng. + Tn dng sn xut v lu thng hng ho: l loi cp pht tn dng cho cc doanh nghip v cc ch th kinh t khc tin hnh sn xut hng ho v lu thng hng ho. + Tn dng tiu dng: l hnh thc cp pht tn dng cho c nhn p ng nhu cu tiu dng: Nh mua sm nh ca, xe c, cc hng ho bn chc v c nhng nhu cu hng ngy. Tn dng tiu dng c th c cp pht di hnh thc bng tin hoc di hnh thc bn chu hng ho. 4. Ch th trong quan h tn dng. Cn c vo tiu thc ny, th tn dng c chia thnh cc loi: tn dng thng mi, tn dng Nh nc v tn dng ngn hng. + Tn dng thng mi: L quan h tn dng gia cc nh doanh nghip c biu hin di hnh thc mua bn chu hng ho. Mua bn chu hng ho l hnh thc tn dng, v: . Ngi bn chuyn giao cho ngi mua s dng vn tm thi trong mt thi gian nht nh. . n thi hn c tho thun, ngi mua hon li vn cho ngi bn di hnh thc tin t v c phn li sut. C s php l xc nh quan h n nn ca tn dng thng mi l GIY N mt dng c bit ca kh c dn s xc nh tri quyn cho ngi bn v ngha 53 v phi thanh ton n ca ngi mua. GIY N trong quan h tn dng thng mi c gi l k phiu thng mi (thng phiu), vi 2 loi: hi phiu v lnh phiu. . Hi phiu l mt thng phiu do ch n lp ra ra lnh cho ngi thiu n tr mt s tin nht nh cho ngi hng th khi mn n o hn. Ngi hng th c th l ngi pht hnh, cng c th l th ba. . Lnh phiu l mt thng phiu do ngi thiu n lp ra cam kt tr mt s tin n nht nh khi n hn cho ch n. V hnh thc, thng phiu c chia ra ba loi: (1) Thng phiu v danh, khng ghi tn ngi th hng; (2) Thng phiu k danh; c ghi tn ngi th hng v (3) Thng phiu nh danh, c ghi tn nh thng phiu k danh nhng khng chuyn nhng cho ngi khc.

. Vai tr ca tn dng thng mi trong nn kinh t th trng: Trong nn kinh t th trng, hin tng tha thiu vn ca cc nh doanh nghip thng xuyn xy ra, v vy hot ng ca tn dng thng mi mt mt p ng nhu cu vn ca nhng nh doanh nghip tm thi thiu vn, ng thi gip cho cc doanh nghip tiu th c hng ho ca mnh. Mt khc s tn ti ca hnh thc tn dng ny s gip cho cc nh doanh nghip ch ng khai thc c ngun vn nhm p ng kp thi cho hot ng sn xut kinh doanh. Tuy vy tn dng thng mi vn c nhng hn ch v qui m tn dng, v thi hn cho vay, v v phng hng (gii hn i vi nhng x nghip cn hng ho s dng cho sn xut hoc d tr), ngoi ra vic cung cp tn dng thng mi ch c thc hin trn c s tn nhim ln nhau. + Tn dng ngn hng: L quan h tn dng gia ngn hng, cc t chc tn dng khc vi cc nh doanh nghip v c nhn. Trong nn kinh t ngn hng ng vai tr l mt t chc trung gian, trong quan h tn dng n va l ngi cho vay ng thi l ngi i vay. Vi t cch l ngi i vay, ngn hng nhn tin gi ca cc nh doanh nghip, c nhn hoc pht hnh chng ch tin gi, tri phiu huy ng vn trong x hi. Vi t cch l ngi cho vay, n cung cp tn dng cho cc nh doanh nghip v c nhn. 54 Khc vi tn dng thng mi, c cung cp di hnh thc hng ho, tn dng ngn hng c cung cp di hnh thc tin t - bao gm tin mt v bt t. Trong nn kinh t th trng, i b phn qu cho vay tp trung qua ngn hng, n khng ch p ng nhu cu vn ngn hn d tr vt t hng ho, trang tri cc chi ph sn xut v thanh ton cc khon n, m cn tham gia cp vn cho u t XDCB v p ng mt phn ng k nhu cu tn dng tiu dng c nhn. + Tn dng Nh nc: L quan h tn dng trong Nh nc l ngi i vay. Ch th trong quan h tn dng Nh nc bao gm: Ngi i vay l Nh nc Trung ng v Nh nc a phng, ngi cho vay l dn chng, cc t chc kinh t, ngn hng v nc ngoi. Mc ch i vay ca tn dng Nh nc l b p khon bi chi Ngn sch. Tn dng Nh nc bao gm: tn dng ngn hn v tn dng di hn. . Tn dng ngn hn: l khon vay ngn hn ca Kho bc Nh nc b p cc khon bi chi tm thi, thi hn di 1 nm. Tn dng ngn hn ca Nh nc c thc hin bng cch pht hnh k phiu kho bc (cn gi l tn phiu). Vic pht hnh c thc hin bng hai cch: (1) Pht hnh vay vn Ngn hng Trung ng v (2) Pht hnh vay vn c nhn v nh doanhnghip. . Tn dng di hn: L cc khon vay di hn ca kho bc Nh nc, thng t 5 nm tr ln. Tn dng Nh nc di hn c thc hin bng cch pht hnh cng tri (tri phiu). Theo thi gian cng tri chia ra hai loi: Tri phiu thi hn 5 nm hoc 10 nm v tri phiu vnh vin. Theo phm vi pht hnh, cng tri cng chia ra hai loi: Tri phiu quc ni v tri phiu quc t. Li sut cng tri c Nh nc qui nh lc pht hnh v chi tr hng nm.