Professional Documents
Culture Documents
'
+
36
24 2
6 8 2
2 4 2
2
2
b b n
a a mn
n n m
m m
Bai 5 : Vi gia tr nao cua a va b e a thc x
4
+ 2x
3
- a x
2
+ 3x + b chia
het cho a thc x
2
+ 3x - 1
Giai :
Thc hien phep chia a thc x
4
+ 2x
3
- a x
2
+ 3x + b x
2
+ 3x - 1
x
4
+ 3x
3
- x
2
x
2
- x + (4 - a)
- x
3
+ (1 - a)x
2
+ 3x + b
- x
3
- 3x
2
+ x
(4 - a)x
2
+ 2x + b
( 4 - a)x
2
+ ( 12 - 3a)x -(4 - a)
(3a - 10)x + (b - a + 4)
e a thc x
4
+ 2x
3
- a x
2
+ 3x + b (x
2
+ 3x - 1 ) (3a - 10)x + (b - a + 4)
= 0 vi moi
cho nen
'
+
0 4
0 10 3
a b
a
a =
3
2
3
10
b ;
Bai 6 : Xac nh a , b e cho a thc 2x
4
- 6x
3
+ a x
2
- 7x + 3 chia het cho a
thc x
2
- x + b.
Giai :
Thc hien phep chia 2x
4
- 6x
3
+ a x
2
- 7x + 3 x
2
- x + b
2x
4
- 2x
3
+ 2bx
2
2x
2
- 4x + a - 2b - 4
- 4x
3
+ (a - 2b)x
2
- 7x +3
- 4x
3
+ 4x
2
- 4bx
(a -2b -4)x
2
+ (4b-7)x +3
(a -2b - 4)x
2
- (a-2b-4)x + b(a-2b-4)
(a+2b-11)x +3-b(a-2b-4)
2
e a thc 2x
4
- 6x
3
+ a x
2
- 7x + 3 chia het cho a thc x
2
- x + b.
(a+2b-11)x +3-b(a-2b-4) = 0 vi moi x
'
+
0 4 2 3
0 11 2
) b a ( b
b a
T a+2b - 11 =0 a = 2b + 11
(1)
T 3 - b(a-2b-4) = 0 3 - ab + 2b
2
+ 4b = 0
(2)
. Thay (1) vao (2) ta
c
3 - b( -2b + 11) +2b
2
+4b = 0
hay 4b
2
- 7b + 3 = 0 (b - 1)(4b - 3) = 0 b = 1 hoac
b = 3/4
do vay ta co hai cap so ( a,b) = ( 9 ; 1) ; ( 19/2 ; 3/4)
Bai 7 ) Chng minh rang khong ton tai cac so a, b,c ,m , n ,p sao cho
vi moi x , y , t th
(a x + by + ct )(mx + ny + pt ) = x
2
+ y
2
+ t
2
Giai
Gia s ton tai cac so a,b,c,m,n,p sao cho
x
2
+ y
2
+ t
2
= (a x + by + ct )(mx + ny + pt )
= am x
2
+ bny
2
+ cpt
2
+ (an + mb)xy + (ap
+mc)xt + (bp + nc)yt
am = bn = cp = 1 (1)
va an + bm = ap + cp = bp + nc = 0 (2)
T (1) ta co am = bn
m
n
b
a
(3)
T (2) ta co an = -mb
n
m
b
a
(4) ,
nhan tng ve (3) vi (4) ta c 1 1
2
,
_
b
a
hay
m
n
n
m
b
a
b
a
. ieu nay
vo l v bnh phng cua mot so la so khong am .
Vay khong ton tai cac so a, b,c ,m , n ,p sao cho vi moi x , y , t th
(a x + by + ct )(mx + ny + pt ) = x
2
+ y
2
+ t
2
Bai 8 : Xac nh a , b e a thc a x
4
+ bx
3
+ 1 chia het cho a thc (x -
1)
2
.
Giai : at f(x) = a x
4
+ bx
3
+ 1
Theo he qua nh ly B Zu ta co : f(x) = a x
4
+ bx
3
+ 1 (x - 1)
2
, nen f(x)
= a x
4
+ bx
3
+ 1 (x - 1)
f(1) = a + b + 1 = 0 b = -a -1 thay vao f(x) ta co
f(x) = a x
4
+ bx
3
+ 1 = a x
4
- a x
3
- x
3
+ 1 = a x
3
(x - 1) - (x - 1)(x
2
+ x + 1 ) = (x -
1)(a x
3
- x
2
- x - 1)
at g(x) = a x
3
- x
2
- x - 1 . Ma f(x) (x - 1)
2
nen g(x) (x - 1)
Vay g(1) = a -1 -1 -1 = 0 a = 3 va b = -4
Vay a = 3 , b = - 4 th a thc a x
4
+ bx
3
+ 1 chia het cho a thc (x -
1)
2
Bai 9 : Xac nh a,b,c sao cho a thc 2x
4
+ a x
2
+ bx + c chia het cho x - 2 ,
khi chia cho x
2
- 1 th
d 2x + 5 .
Giai
at f(x) = 2x
4
+ a x
2
+ bx + c , v f(x) (x - 2) nen f(2) = 32 + 4a + 2b +c
= 0
hay 4a + 2b + c = -32
(1)
Theo bai ra f(x) chia cho (x
2
- 1) d 2x + 5 nen ta co f(x) = 2x
4
+ a x
2
+ bx +
c = (x
2
- 1).q(x) + 2x +5
theo nh ly B Zu th f(1) = 2 + a + b + c = 7 a + b + c = 5
(2)
f(-1) = 2 + a - b +c = 3 a - b + c = 1
(3)
Lay (2) - (3) ta c 2b = 4 b = 2 , a + c = 3
(4)
Lay (1) - (4) ta c 3a = -39 a = -13 va c = 16
3
Vay a thc can tm la 2x
4
-13 x
2
+ 2x + 16
Bai 10 ) Tm so d cua phep chia a thc x
1998
+ x
998
+ x
199
+ x
19
+ x + 3
chia cho a thc x
2
- 1
Giai
at f(x) = x
1998
+ x
998
+ x
199
+ x
19
+ x + 3 va ta co x
2
- 1 = (x - 1)(x + 1) la
a thc bac hai nen phep chia f(x) cho a thc x
2
- 1 co d la a thc
bac nhat , a thc d co dang mx + n
Vay f(x) = (x
2
- 1).q(x) + mx + n
Ap dung nh ly B Zu : f(1) = m + n = 8
(1)
; f(-1) = -m +n = 2
(2)
Cong va tr tng ve cua (1) vi (2) ta c m = 3 , n = 5
Vay a thc d cua x
1998
+ x
998
+ x
199
+ x
19
+ x + 3 cho x
2
- 1 la 3x + 5
Bai 11 ) Xac nh a,b e
2 3
2
1 2 2 3
5
) x (
b
x
a
x x
x
+
+
+
Giai
Ve Phai =
2 3
2 2
1 2
2 1
3
2
2
2
+ + +
+
+ +
x x
b a x ) b a ( ax
) x )( x (
) x ( b ) x ( a
Nen a = 1
2a + b = 0 b = -2
a - 2b = 5
2 3
2
1
2
2
1
2 3
5
) x ( x x x
x
+
+
III) S DUNG PHNG PHAP HE SO BAT NH E GIAI
TOAN
Loai phan tch thanh nhan t
Bai 1 : Phan tch a thc sau thanh nhan t : ( a + b + c )
3
- a
3
- b
3
- c
3
Giai
a thc tren sau khi khai trien va thu gon ta c a thc bac 3
oi vi tap hp cac bien , cac bien a ,b ,c co vai tro nh nhau trong a
thc . Neu a = -b hoac a = -c hoac b = -c th a thc co gia tr bang 0 .
V vay khi phan tch a thc tren thanh nhan t th co cha cac tha
so a + b ; b+ c ; c + a
Vay ( a + b + c )
3
- a
3
- b
3
- c
3
= k(a + b) (a + c)(b + c)
Lay a = b = c = 1 th 8k = 24 k = 3
Vay ( a + b + c )
3
- a
3
- b
3
- c
3
= 3(a + b) (a + c)(b + c)
Bai 2 : Phan tch a thc thanh nhan t : a
2
b
2
(b - a) + b
2
c
2
(c - b) - a
2
c
2
(c -
a)
Giai
a thc tren sau khi khai trien va thu gon ta c a thc
bac 5 oi vi tap hp cac bien , cac bien a ,b ,c co vai tro nh nhau
trong a thc . Neu a = b ; b = c ; a = c th a thc co gia tr bang 0.
Nen sau khi phan tch thanh nhan t a thc co cha cac nhan t b
- a ; c - b , c - a
Vay a thc co dang a
2
b
2
(b - a) + b
2
c
2
(c - b) - a
2
c
2
(c - a) = k(b - a)(c - b)
(c - a)(ba + ac + bc)
Lay a =0 , b = 1 , c = -1 th k = 1
Vay a
2
b
2
(b - a) + b
2
c
2
(c - b) - a
2
c
2
(c - a) = (b - a)(c - b)(c - a)(ba + ac + bc)
Bai 3 : Phan tch thanh nhan t x
3
- 3x - 2
Giai
a thc x
3
- 3x - 2 sau khi phan tch thanh nhan t se cha t nhat
mot nhan t la a thc bac nhat , nen . Ma vi x = 2 th x
3
- 3x - 2 = 8
- 6 - 2 = 0 cho nen theo he qua nh ly B Zu sau khi phan tch x
3
- 3x - 2
thanh nhan t co cha nhan t (x - 2)
Vay x
3
- 3x - 2 = (x -2 )(x
2
+mx + n )
Cho x = 1 - (1 + m + n) = -4 hay m + n = 3
Cho x = -1 -3(1 - m + n) = 0 hay - m + n = -1 . T o m = 2 , n = 1
4
Vay x
3
- 3x - 2 = (x -2 )(x
2
+2x + 1 ) = (x - 2)(x + 1)
2
Bai 4 : Phan tch a thc sau thanh nhan t vi he so nguyen
M = x
2
- 5xy + y
2
+ x + 2y - 2
Giai
V M la a thc bac hai oi vi tap hp cac bien x va y nen M ch
co the viet di dang
M = (x + ay + b)(x + my + n) ( a,b,m,n Z )
= x
2
+ (m + a)xy + amy
2
+ (n + b)x + (na + bm)y + bn
'
+
+
+
2
2
1
5
4
bn
mb na
n b
a m
am
t bn = -2 b = -1 va n = 2 hoac b = 2 va n = -1
Neu b = -1 , n = 2 a = -1 , m = -4
Neu b = 2 , n = -1 a = -4 , m = -1
V 2 bo so tren ch cho ta mot ket qua nen M = (x - y - 1)(x - 4y +
2)
Vay : x
2
- 5xy + y
2
+ x + 2y - 2 = (x - y - 1)(x - 4y + 2)
Bai 5 ) Phan tch thanh nhan t ( x + y)
5
- x
5
- y
5
Giai
a thc tren sau khi khai trien va thu gon ta c a thc
bac 5 oi vi tap hp cac bien , cac bien x ,y, co vai tro nh nhau
trong a thc . at P = ( x + y)
5
- x
5
- y
5
Khi cho x = y = 0 hoac x = -y th a thc co gia tr bang 0 . V vay khi
phan tch P thanh nhan t th P co cha cac nhan t la x , y , x + y ,
ma tch xy(x + y) la a thc bac 3 oi vi tap hp cac bien x,y cho
nen P co dang la kxy(x + y)(x
2
+ xy + y
2
)
cho x = y = 1 th 6k = 30 k = 5
Vay ( x + y)
5
- x
5
- y
5
= 5xy(x + y)(x
2
+ xy + y
2
)
Bai 6 ) Chng minh rang : Khong the phan tch a thc x
3
- x + a thanh
tch cua hai a thc co bac nho hn vi he so nguyen ( a Z va a
khong chia het cho 3 )
Giai
Gia s a thc x
3
- x + a phan tch c thanh tch cua hai a thc
co bac nho hn vi he so nguyen , v x
3
- x + a la a thc bac 3 nen
khi phan tch thanh nhan t se co dang
x
3
- x + a = (x + m)(x
2
+ bx + c ) ( m , b , c Z )
= x
3
+ ( b + m)x
2
+ (c + mb)x + mc
'
+
+
a mc
mb c
m b
1
0
t b + m = 0 m = -b va c +mb = -1 nen c = -mb-1 =
b
2
1
thay vao mc = a ta c b(b
2
- 1) = -a , ma b(b
2
- 1) =b(b-1)(b+1) la
tch cua 3 so nguyen lien tiep
ma ve trai chia het cho 3 nen a M3 . ieu nay la vo ly vi a
khong chia het cho 3
Vay Khong the phan tch a thc x
3
- x + a thanh tch cua hai a
thc cvo bac nho hn vi he so nguyen ( a Z va a khong chia het
cho 3 )
Cach 2 : V x
3
- x + a la a thc bac 3 co he so cao nhat la 1
cho nen khi phan tch thanh nhan t se phai co nhan t co dang x +
m ( m Z) , theo he qua nh ly B Zu khi thay x = - m th
5
m
3
- m + a = 0 a = - m(m - 1)(m + 1) M3 a M3 . ieu nay vo l vi a
khong chia het cho 3
Vay khong the phan tch x
3
- x + a thanh tch cua hai a thc co
bac nho hn vi he so nguyen trong o a khong chia het cho 3
Bai 7 ) Tm so nguyen a sao cho (x - a)(x - 1999 ) + 3 c phan tch thanh
tch cua hai a thc bac nhat vi he so nguyen .
Theo bai ra ta co (x - a)(x - 1999 ) + 3 = (x - m)(x - n) , m ,n Z
Thay x = m th (m - a)(m- 1999 ) + 3 = 0 (m - a)(m - 1999 ) = - 3
m - a = 3 va m - 1999 = -1 a = 1995 , cho nen (x - 1995)(x - 1999 )
+ 3 = ( x - 1998)(x - 1996)
hoac m -a = -1 va m - 1999 = 3 a = 2003 , cho nen (x - 2003)(x - 1999 )
+ 3 = (x - 2000)(x - 2002)
Vay a = 1995 ; 2003
Bai 8 ) Phan tch ( x + y + z )
5
- x
5
- y
5
- z
5
thanh nhan t
Giai
a thc tren sau khi khai trien va thu gon ta c a thc
bac 5 oi vi tap hp cac bien , cac bien x , y , z co vai tro nh nhau
trong a thc . Neu x = - y ; x = - z ; y = - z th a thc tren co ba tr bang
0 do vay a thc chia het cho tch (x + y)(x + z)(y + z) va thng cua
phep chia la a thc bac hai oi vi tap hp cac bien . V vay a
thc tren khi phan tch thanh nhan t co dang la
( x + y + z )
5
- x
5
- y
5
- z
5
= (x + y)(x + z)(y + z)[ M(x
2
+ y
2
+ z
2
) + N(xy +
xz + yz)]
cho x = 0 , y = z = 1 thi 2(2M + N ) = 30 2M + N = 15 (1)
x = y = z= 1 thi 8(3M + 3N ) = 240 M + N = 10 (2)
T (1) va (2) M = 5 , N = 5
Vay ( x + y + z )
5
- x
5
- y
5
- z
5
= 5(x + y)(x + z)(y + z)[ (x
2
+ y
2
+ z
2
) + (xy
+ xz + yz)]
Bai 9 ) Phan tich a thc (b - c)(b + c)
4
+ (c - a)(c + a)
4
+ (a - b)(a + b)
4
thanh nhan t
Li giai s lc
Trnh bay tng t nh tren ta co
(b - c)(b + c)
4
+ (c - a)(c + a)
4
+ (a - b)(a + b)
4
= (b - c)(a - b)(c - a)[M(a
2
+ b
2
+
c
2
) + N(ab + bc + ca)]
cho a = 0 , b = 2 , c = 1 5M + 2N = -25
a = -1 , b = 2 , c = 1 6M - N = -13
M = -3 , N = - 5
Vay (b - c)(b + c)
4
+ (c - a)(c + a)
4
+ (a - b)(a + b)
4
= - (b - c)(a - b)(c - a)[3 (a
2
+ b
2
+ c
2
) + 5(ab
+ bc + ca)]
Loai rut gon bieu thc
Bai 1 ) Rut gon bieu thc sau vi a, b,c oi mot khac nhau
(x + b)(x + c)
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )( ) a b a c
x c x a
b c b a
x a x b
c a c b
+
+ +
+
+ +
Giai
Bieu thc tren sau khi rut gon la a thc bac hai oi vi bien x . Do
vay sau khi bien oi co dang
mx
2
+ nx + p
cho x = -a ta c ma
2
- na + p = 1
(1)
x = -b ta c mb
2
- nb + p = 1
(2)
x = -c ta c mc
2
- nc + p = 1
(3)
Lay (1) - (2) m(a + b) - n = 0
(4)
va a b
(1) -(3) m(a + c) - n = 0
(5)
va a c
(4) - (5) m( b - c) = 0 m = 0 va b c
T o n = 0 , p = 1
6
Vay
(x + b)(x + c)
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )( ) a b a c
x c x a
b c b a
x a x b
c a c b
+
+ +
+
+ +
= 1
Bai 2 ) Rut gon bieu thc sau vi a, b,c oi mot khac nhau
a
x a a b a c
b
x b b c b a
c
x c c a c b ( )( )( ) ( )( )( ) ( )( )( )
+
+
Bieu thc sau khi bien oi co dang
1
(x - a)(x - b)(x - c)
a x b x c
a b a c
b x a x c
b a b c
c x a x b
c a c b
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
+
+
_
,
+
+
+
+
+
+
( )
( )
( )
9