Ortadou bunalmnda Demokratik Modernite zm I

Abdullah CALAN Gncellenme : 20.04.2013 05:28

Toplumsal olgular esnektir. En bunalml olanlarnda bile oklu zm olaslklar hep vardr. Sorun zmlerin dayandrlaca tasarmlarn toplumsal hakikatle balantl olmasndan kaynaklanmaktadr. Toplumsal olgular herhangi bir fiziksel veya kimyasal olgu gibi llp kanunlara balanamaz. Hakikat sahibi bireyin kendisini belirleyen toplumdur. Hibir birey ya da hakikat sahibi bal olduu toplumsallk gz ard edilerek kavranamaz. Bu yzden sosyoloji en ge gelien bilim olduu gibi, ska yetkinleme ihtiyac duyan bilimlerin de banda gelmektedir. Toplumlar anlamadan, yaadklar sorunlara ilikin hakikat pay yksek zmler tasarlanamaz. Toplumsal bunalmlar anlayabilmek iin de toplumlarn hakikat algsna daha ok ihtiya vardr. Bunalm anlar toplumlarn zld, dolaysyla hakikatlerinin deiime urad anlardr. Bunalm eski topluma dayal bilgilerle -ki, bunlar ounlukla mitolojik, dinsel ve bilgelik tr bilgilerdir- zmlenemez. zmlenemedike, zmde doruluk pay olan alternatifler de gelitirilemez. Sonuta zm belirleyecek olan, kapsad hakikat paydr. Dier bir deyile toplumsal eylemde baary belirleyen, tad hakikat gcdr. Hakikatin kendisi ise, toplumsal olgunun ierdii anlam ve yaam glerinin ifade edilme paylardr. Hakikat pay yksek ifadeler toplumsal olgunun ihtiva ettii anlam ve yaam gcnn temsiline baldr. Kapitalist modernitenin Ortadouyu fethetmesi, son tahlilde kendi toplumsallnn Ortadoudaki toplumsallklar karsnda ihtiva ettii hakikat temsilinin stnlnden ileri gelmektedir. Kapitalist modernite karsnda artk geleneksel toplum durumuna den Ortadou kltrnn hakikat temsilcileri, modernitenin hakikatleri karsnda baarlar mmkn olmayan bir konuma srklenmilerdi. Ksacas Batl hakikat karsnda Doulu hakikat zayft ve yenilmeye mahkumdu. Yenilgi tm topluma mal edilemezdi. Yenik denler hakikatin resmi temsilcileri, yani iktidar ve devlet sahipleriydi. nk hakim hakikat onlarn temsil ettii hakikatti. Yenilgi kendi devlet sistemini var eden tm alt ve styap kurumlarnda yaand. Yenilenler lmne direnmedike, yeni hakikat temsilinde artk hegemonik gce bal olarak yaamak durumundadr. Kendi toplumlarnn zihniyetini ve yaam iradesini artk bu gler belirleyemez. Hegemonik gcn ibirlikileri ve ajan kurumlar olarak, bunlar yaamlarn garantiye alma karlnda hizmetlerini sunmakla mkellefler. Fakat geriye

basz kalan gvde misali bir toplumsal beden yerinde kvranmaktadr. Bahsettiimiz gibi, bu kvranmayla ya ryp zlerek modernitenin yeni toplumsallnda, iktidarnda eriyip yok olacaktr, ya da esnek karakterinden tr, teslim olmayan bedenine ilikin zgr bir zihniyetle zgr yaam kararlln ortaya koyacak, yani bunalmdan daha zgr bir zihniyetle k yapacaktr. phesiz bu yeni zihniyet nclndeki k, tad yeni hakikat payyla balantldr. Kapitalist modernitenin fethini mmkn klan bilimi, felsefeyi, sanat, ideolojiyi ve ekonomik retimi aan yeni bir bilim, felsefe, sanat, ideoloji ve ekonomik retim bu kn baarsn tayin edecektir. Bu ise yeni bir modernite anlamna gelmektedir. Ancak yenilmi geleneksel toplumdan yengiye doru giden bir toplum, kapitalist moderniteyi aan alternatif moderniteyle bunalmdan baarl bir k gerekletirebilir. Reel sosyalist toplum kendisini farkl bir modernite haline getiremedii iin zld. Kapitalist modernitenin unsurunu da aamad. Amak urada kalsn, brokratik kapitalizmle her unsurun daha da ar bir kullanmna gitti. Sonuta ina ettii toplumsal yaplarn ihtiva ettii hakikat paylar liberal kapitalist modernitenin hakikat payndan zayf kald iin, yenilmekten ve zlmekten kurtulamad. Burada yenilen, liberal kapitalizme kar brokratik kapitalizmdi. Brokratik kapitalizm kendini farkl bir modernite olarak tasarmlayamad gibi, liberal kapitalist moderniteyi aan yeni bir kapitalist modernite haline bile getiremedi. Ancak sapkn hareketler olarak tanmlanabilecek iktidarc ve devleti islamc hareketler, reel sosyalizmden ok daha geri hakikat paylaryla daha ideolojik haldeyken yenilmekten kurtulamayacak arpk olgulardr. Kendilerini daha ok Msrdaki El Ezher niversitesinde snni gelenein, rann Kum kentindeki medreselerde de ia geleneinin modernlemesi olarak sunan ideolojik ve toplumsal yaplanmalar, tadklar hakikat paylaryla liberal kapitalist modernitenin eiine bile varamazlar. Onca abalarna ve direnilerine ramen, Bat kapitalist modernitesinin hegemonik ekirdei olan srail karsnda birleseler bile yenilmekten kurtulamazlar. Bunun nedeni srailin nkleer silah veya teknolojik stnl deildir; son tahlilde kartlarn tad hakikat paylaryla ilgilidir. srailin rgtledii hakikat pay, karsndakilerin toplamndan katbekat fazladr. Kendilerini farkl bir dnya olarak sunmak istediklerinden kuku duyulmasa bile, farkl bir dnya ancak kapitalist modern dnyay hakikat pay bakmndan atnda, hakikat pay daha yksek bir toplumsal yaam ve dolaysyla moderniteyi temsil etme hakkn idea edebilir. Bu olmaynca, farkl modernite ideas bo bir idea olmaktan teye gidemez. Olsa olsa kendine modern maske takm gelenein bir varyant olabilir. Ksacas islam kltrel geleneini farkl modernite olarak sunmak, eski eserlerin kopyasn hazrlayp satan kalpazanlardan farkl olmayan bir uratr. zellikle gnmzdeki ran resmi iktidarnn bu ynl modernite ideas, mevcut haliyle kalpazanlktan teye anlam ifade etmez ve yaam ans sunmaz. mral savunmasnda tartmaya altmz demokratik moderniteyi bu eletiriler nda daha doru tanmlayabiliriz. ncelikle demokratik modernitenin reel sosyalist eletirisi doru anlalmaldr. Bu eletiri ne sosyalizmin reddi ne de dogmatik kabuldr. Bir deneyim olarak zmleyip ierdii antikapitalist modernite hakikatini zmler. Teori ve pratik olarak reel sosyalizmdeki antimodernizmi deerlendirir, yanllklarn aar, dorularn zmser. Ortadounun geleneksel kltrnn bilimsel zmlemesini yaparak, ondaki hakikati de en nemli kaynak olarak gncelletirir. Demokratik modernite sadece gelecee ilikin bir topya deildir. Aya daha ok binlerce yllk kltrel gelenee dayaldr. Bu kltrn gncel gerei, var olan toplumudur. Bu toplum ne kadar zmsz ve aresiz braklm olursa olsun, yine de bir gerekliktir. Gereklik olduu iin de nemli bir hakikat pay vardr. zmlenmesi bu pay ifadelendirir. Gelenei muhafazakarlkla kartrmamak gerekir. Tutuculuk olarak muhafazakarlk toplumsal gelenein kendisi deildir; aslnda liberalizm karsnda tutunmaya alan yenilmi hakim gelenek temsilciliidir. Ayan gelenee dayamayan demokratik moderniteden bahsedilemez. Toplumsal gelenek demokratik modernitenin tarihsel gerekliidir. Tarihsiz toplum olamayacana gre, tarihsiz demokratik modernite de olamaz.
Krt Sorunu ve Demokratik Ulus zm adl kitabndan alnmtr